N AT U U R I N C L U S I E V E
AMSTELSTROOM
BOUWEN MET K ALKHENNEP D R I J V E N D ZONNEPARK D R E N T H E A R M AT U R EN VERGOEDING Z O N N I G E VOORUITZICHTEN
BO U W VO LU M E BOUW EN UITVOERING
BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS
JAARGANG 53 - 7 2021 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE
IN NEDERLAND EN BELGIE
DAADKRACHT IN DRAAGKRACHT
Vroom Funderingstechnieken is een allrounder in paalsystemen en prefab funderingsconstructies. Dankzij de brede expertise en jarenlange ervaring op funderingsgebied wordt Vroom in een vroegtijdig stadium betrokken bij complexe en specialistische funderingswerkzaamheden.
CONTACT: T. 0299409500 E. info@vroom.nl VROOM.NL
14231
MARKEN NA DIJKVERSTERKING KOMENDE 50 JAAR BESCHERMD TEGEN OVERSTROMINGEN Hof van Marken, een aannemerscombinatie van de Vries & van de Wiel en JLD Contracting, gaat de West- en Zuidkade van de dijk rond Marken buitenwaarts versterken. De combinatie is winnaar van de aanbesteding die Rijkswaterstaat heeft uitgeschreven voor de uitvoering van de dijkversterking. De tijd tot aan de start van de dijkversterking in 2023 gebruiken de aannemerscombinatie en Rijkswaterstaat om vergunningen aan te vragen. Ook om werkzaamheden af te stemmen met de inwoners en ondernemers en het ontwerp te optimaliseren. Als onderdeel hiervan zullen er in 2022
foto sonny vermeer-shutterstock
twee proefvakken worden aangelegd. Met deze proefvakken kan worden vastgesteld dat het ontwerp in de praktijk uitpakt zoals bedacht. De werkzaamheden zullen gereed zijn uiterlijk 2027. Marken is na de realisatie van de dijkversterking de komende vijftig jaar beschermd tegen overstromingen. Rijkswaterstaat selecteerde bij deze aanbesteding op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding (BPKV-criteria). De plannen van de inschrijvende bedrijven zijn onder andere beoordeeld op de criteria ‘hinderbeperking’, ‘waterveiligheid’, ‘communicatie en samenwerking’ en ‘zettingsbeheersing’.
Lees meer via de QR-link of op www.bouwenuitvoering.nl
Groei bouwvolume. (Foto: Peter de Kievith)
INHOUD
10 Natuurinclusieve Amstelstroombrug De Amstelstroombrug is niet zomaar een brug. Mobilis heeft samen met VenhoevenCS en Smartland alle aanwezige ecologische kennis voor dit p roject gebundeld. Onder de brugbalken komen nestkasten voor de zwaluwen, vleermuizen hangen tussen de brugliggers en in de pijlers aan de zijkant is ruimte voor de ijsvogel. Ook aan duurzaamheid is gedacht. Projectleider Douwe Bijlard van Mobilis geeft tekst en uitleg.
‘De brug is gebouwd voor een levensduur van 100 jaar’
B+U 7 2021 3
‘ IJsverwarming in plaats van de traditionele WKO-installatie’ Bouwen met kalkhennep Het gemeentehuis van Voorst wordt gerenoveerd en uitgebreid. Daarbij wordt het oorspronkelijke betonnen casco gehandhaafd. De uitbreiding gaat in houtbouw en de muren worden geïsoleerd met kalkhennep. Het ontwerp voor de renovatie is van bureau De Twee Snoeken, architectenbureau en softwareontwikkelaar voor de bouw. We spraken met Joost Roefs, managementteamlid en projectarchitect.
26
‘ Wat voor effect hebben de zonnepanelen op het onderwaterleven?’ Drijvend zonnepark in Drenthe Op de zandwinplas van Beugel in Midden-Drenthe heeft de Reimert Groep in samenwerking met GroenLeven een drijvend zonnepark gerealiseerd. Voor de gemeente met zo’n 34.000 inwoners is het park een belangrijke stap in het bewerkstelligen van de eigen duurzaamheidsambities. Bovendien wordt bij deze vorm efficiënt omgesprongen met de beschikbare ruimte.
36
B+U 7 2021 5
18 Zonnige vooruitzichten Solar Solutions was drukbezocht en de sfeer was optimaal. Op de solarmarkt zijn flinke verschuivingen merkbaar. We peilden de stand van zaken.
‘ De salderingsregel vertraagt de doorbraak van de thuisbatterij’
42 Armaturenvergoeding Eerder gaven we aandacht aan het feit dat bouw-, installatie- en onderhoudsbedrijven wettelijk verplicht zijn om tijdens een gebouwrenovatie energiezuinige lampen en armaturen apart in te zamelen voor recycling. Inmiddels is er voor ingezamelde armaturen ook een inzamelvergoeding beschikbaar. Daarmee is er een aantrekkelijk én duurzaam alternatief voor het doorverkopen van metalen armaturen aan de oud-ijzerhandel.
‘ Er verdwijnen veel afgedankte armaturen in het grijze circuit’
B+U 7 2021 7
62 Bouwvolume groeit in 2022 Verwacht wordt dat de bouwproductie dit- en volgend jaar weer groeit. Aanjagers voor de verwachte stijging zijn onder meer de toename van het aantal bouwvergunningen in de woningbouw en het herstel van investeringen in bedrijfspanden.
‘In 12 maanden werden er ruim 73.000 vergunningen afgegeven’ SPOORWEGVERZAKKINGEN STRUCTUREEL AANGEPAKT ProRail, TU Delft en Deltares doen de k omende vijf jaar onderzoek naar het gedrag van rijdende treinen op onze spoordijken. Zij hebben daarvoor de overeenkomst voor het onderzoeksprogramma ‘RESET’ getekend. 61
EN VERDER
FOTOPAGINA .......... 1+48+55+59 KENNISPARTNER INFO............50 COLOFON............................... 64
Het onderhoudssysteem voor hellende daken! Exact op de onderhoudsbehoefte van het dak aan te passen Geen onderbreking van uw dak, geen aantasting van RC waarde isolatie Voldoet volledig aan de eisen van het nieuwste Bouwbesluit Enige valfactor 0 systeem ter wereld Het enige systeem ter wereld waarbij door meerdere personen tegelijkertijd aan twee zijden van het dak gewerkt kan worden Voorzien van het Flesst Connection System waardoor de dakbetreder zich al kan aanlijnen vóór dat hij het dak betreedt
13932
Flesst vervangt de traditionele nokconstructie Geschikt voor elk schuin dak en elk type dakafwerking Geen jaarlijkse keuringskosten Uitbreidbaar met tal van accessoires zoals; loopwagens, daksteigers, lichtgewicht ladders Bestaande steigers of ander klimmateriaal kunnen in de toekomst gewoon gebruikt worden
FLESST is en product van LuchtAnkers B.V. | www.FLESST.nl | info@@esst.nl | 0571-268 251 | Leigraaf 37 7391 AE Twello
B+U 7 2021 9
REDACTIONEEL
ANDERS
Bij B+U doen we dingen graag een beetje anders dan anders. Reden om op een van de eerste beurzen dit jaar op zoek te gaan naar partijen die ‘out of the box’ denken. Het komt in dit nummer ook mooi tot uiting in de gekozen projecten.
Zoals de Amstelstroombrug. Dat is namelijk niet zomaar een brug. Mobilis heeft samen
met VenhoevenCS en Smartland alle aanwezige ecologische kennis voor dit project gebundeld. Onder de brugbalken komen nestkasten voor de zwaluwen, vleermuizen
hangen tussen de brugliggers en in de pijlers aan de zijkant is ruimte voor de ijsvogel. Projectleider Douwe Bijlard van Mobilis geeft tekst en uitleg op pagina 10
Het gemeentehuis van Voorst - naar ontwerp van Broekbakema - wordt gerenoveerd en uitgebreid. Het oorspronkelijke betonnen casco blijft gehandhaafd. De uitbreiding
gaat in houtbouw en de muren worden geïsoleerd met kalkhennep. Het is geen regulier bouwmateriaal en in deze omvang is het nog niet eerder toegepast in Nederland. Op pagina 26 vertelt projectarchitect Joost Roefs van de Twee Snoeken over de houten constructie, kalkhennep voor de gevels en het gebruik van diverse biobased materialen.
We bezochten specifiek drie exposanten van de vakbeurzen Duurzaam Verwarmd en Solar Solutions Job Schouten van Libra Energy geeft op pagina 18 een kijkje in de toekomst.
Een partij met een anders dan andere-aanpak op de beurs was Dijkman Zonne-energie. Op pagina 22 is te lezen over de explosieve groei van het bedrijf.
Triple Solar begon ooit met het ontwikkelen van een PVT-paneel, nu lanceren ze een compacte PVT-warmtepomp voor de bestaande bouw. Ze ontvingen daarvoor de prijs voor de ‘Beste Innovatie’ (zie pagina 23).
GERARD VOS HOOFDREDACTEUR BOUW EN UITVOERING G.VOS@APRMEDIAGROEP.NL
10 B+U 7 2021
baanbrekende natuurinclusieve
AMSTEL STROOM BRUG
12 B+U 7 2021
De Amstelstroombrug is niet zomaar een brug. Mobilis heeft samen met VenhoevenCS en Smartland alle aanwezige ecologische kennis voor dit project gebundeld. Onder de brugbalken komen nestkasten voor de zwaluwen, vleermuizen hangen tussen de brugliggers en in de pijlers aan de zijkant is ruimte voor de ijsvogel. Ook aan duurzaamheid is gedacht. Projectleider Douwe Bijlard van Mobilis geeft tekst en uitleg. TEKST GERARD VOS BEELD RICHARD MOUW
I
n opdracht van de gemeente Amsterdam realiseert Combinatie Mobilis-Van Gelder in het verlengde van de Amstelstroomlaan een nieuwe brug over de Duiven drechtsevaart. De nieuwe brug zal het Amstelkwartier verbinden met de Joan Muyskenweg voor voetgangers, fietsers en het autoverkeer. Ook verbindt de brug de nieuwe stadswijk met de natuur in de Amstelscheg aan de overkant van de Duivendrechtsevaart. De brug zorgt voor een betere bereikbaarheid van de tienduizend woningen die in Overamstel worden gebouwd. De Amstelstroombrug wordt in 2022 in gebruik genomen.
SLIMME CONTAINERS
Gemiddeld zijn er dagelijks twintig man werkzaam aan de brug. Een daarvan is Mobilis-projectleider Douwe Bijlard. Hij vertelt dat gemeente Amsterdam bij de aanbesteding een plan heeft gevraagd voor vormgeving en onderhoud. “We hebben daar als combinatie een goede invulling gegeven op veel inpassing van ecologie. Voor Mobilis is dat overigens geen uitzondering. We hebben veel ervaringen met ecoducten en kijken altijd naar het stimuleren van de natuur en biodiversiteit. Maar het geheel aan maatregelen maakt de Amstelstroombrug wel bijzonder.”
Zo is er op vele manieren nagedacht over duurzaamheid. Bijlard: “Het wagenpark is elektrisch. Op de bouwplaats hebben we containers staan die zowel windenergie als zonne-energie opwekken. De elektrische auto’s, van onder andere Mobilis, kunnen hier overdag opladen. De containers zijn aangesloten op het net van de energiebeheerder, in dit geval Liander. De stroom wordt gebruikt voor de elektrische auto’s en de overtollige stroom wordt teruggeleverd aan het net.”
HERGEBRUIK EN CO2-BESPARING
Veel ingezette materialen voor de brug zijn hergebruikt, vertelt Bijlard. “De bakstenen bestaan voor zestig procent uit gerecyclede keramische producten.” Natuursteen wordt gebruikt voor hoeken, plinten, de fietsgoot en deels als topafwerking van metselwerk. Voor de brugleuning en bankjes is duurzaam hout toegepast. Qua toekomstig onderhoud is bedacht om de randelementen van de Amstelstroombrug van composiet te maken en niet van staal. Bijlard: “Er is ook gebruik gemaakt van gerecycled beton. Oud betonpuin is fijngemalen. Het grind en ongebruikt cement is vervolgens hergebruikt in nieuw beton.”
14 B+U 7 2021
16 B+U 7 2021
De keuze voor beton maakt dat er minder onderhoud nodig is, er hoeft bijvoorbeeld niet geschilderd te worden, vertelt Bijlard. “De liggers zijn 33 meter. Dat is best een lengte. Reden dat we lichtgewicht betonnen liggers hebben gebruikt om materiaal te besparen. De liggers zijn door Haitsma Beton per schip vanuit Friesland naar Amsterdam vervoerd en van daaruit overgeslagen op pontons met als eindbestemming de Duivendrechtsevaart. Hiermee realiseer je een aanzienlijke CO2-reductie.” De Amstelstroombrug is gebouwd voor een levensduur van honderd jaar. De combinatie heeft rekening gehouden met eventuele veranderingen in de toekomst. Boven de oostelijke kade is een vide gecreëerd voor meer daglichttreding en verbetert daarmee de sociale veiligheid, maar is wel zo ontworpen dat er later, indien nodig, een derde rijstrook gerealiseerd kan worden.
en de kauw. Maar ook voor de ijsvogel en oeverzwaluw. “Ook aan vleermuizen is gedacht”, vertelt Bijlard. “We hebben de liggers opgeruwd. In de voeg tussen twee liggers zijn daardoor hangplaatsen voor vleermuizen gecreëerd.” Op de fundatie van de pijlers in het water zitten vissenkooien die zijn gevuld met dood hout. Dit zijn nestelplaatsen voor voorn en brasem. Onder water wordt ook een steenbed voor de rivierdonderpad en kikkers aangelegd. Als je alle maatregelen bij elkaar optelt, is dit een uniek project, meent Bijlard. “Ik heb dit zelf nooit zo meegemaakt. Het is prachtig om te zien hoe de ecologische maatregelen zijn geïntegreerd. Dat mag wel vaker een vervolg krijgen.”
GEEN AANVAARBESCHERMING
De architect VenhoevenCS heeft een slank ontwerp gemaakt. De pijlers zijn zo dun mogelijk ontworpen. De overspanning tussen de twee pijlers is dusdanig groot dat er geen aanvaarbescherming bij de pijlers hoefde te worden aangebracht. Anders gezegd: de waterpijlers zijn zo geplaatst, dat er voor de scheepvaart geen remmingwerk nodig is. Bijlard: “Dat heeft met de doorvaartbreedte te maken en de klasse van de vaarweg waar je de brug overheen bouwt. Je investeert in de overspanning in de lengte van de brugdelen. Dat weegt dan weer op tegen de maatregelen die je moet treffen om de scheepvaart te remmen.”
INFRA EERST
De gemeente Amsterdam heeft het stedenbouwkundig slim aangepakt, vertelt Bijlard. “Het beste is natuurlijk om eerst de infra aan te leggen en daarna te starten met de woningbouw. Dat is hier gedaan, maar dat is tamelijk uniek. In de praktijk komt dit in binnenstedelijk gebied nauwelijks voor. Er is momenteel in Amsterdam waarschijnlijk geen bouwplaats te vinden die zo ruim als de onze is. Qua logistiek is het nu supereenvoudig. De Amstelstroombrug ligt naast het terrein van Liander en daar worden op termijn woningen gebouwd. Binnen het Amstelkwartier zijn ze nu begonnen met de funderingen voor de eerste woningblokken, maar door de goede planning ondervinden we daar geen hinder van.”
ECOLOGISCHE MAATREGELEN
Ecologisch Adviesbureau Smartland heeft samen met Mobilis en VenhoevenCS goed gekeken naar de mogelijkheden en deze zijn vol benut. Het ontwerp heeft over de brug en bij de aanlandingen een groenstrook. Het groen in deze middenberm wordt voorzien van een waterbuffer. Hierdoor hoeven de planten geen extra water in droge periodes. Verder is een reeks aan ecologische voorzieningen meegenomen. Er is nestgelegenheid voor de huis- en boerenzwaluw, de gele kwikstaart, de kool- en pimpelmees, de huismus
PROJECTINFORMATIE AMSTELSTROOMBRUG Project Locatie Opdrachtgever Architect Adviseur Looptijd
Amstelstroombrug - Brug over de Duivendrechtsevaart Amsterdam Gemeente Amsterdam VenhoevenCS Architecture & Urbanism Ecologisch Adviesbureau Smartland 2020-2022
zonnige vooruitzichten bij
SOLAR SOLUTIONS
B+U 7 2021 19
Solar Solutions was drukbezocht en de sfeer was optimaal. Een standhouder die blij was dat er eindelijk weer een beurs werd gehouden: “We zijn net blije koeien die de wei weer in mochten na een lange w inter.” Het B+U team peilde de stand van zaken. TEKST GERARD VOS
D
e vakbeurzen Solar Solutions werd eind september druk bezocht. Na alle COVID-perikelen mochten na twee jaar de deuren weer open in de Haarlemmermeer Expo. De beurs zag er in vergelijking met eerdere edities ogenschijnlijk hetzelfde uit, maar schijn bedriegt. Op de solarmarkt zijn flinke verschuivingen merkbaar.
Zo maken steeds meer huishoudens gebruik van zonne-energie. Bij zo’n 1,5 miljoen huishoudens liggen nu zonnepanelen op het dak, tegenover 1 miljoen een jaar eerder (onderzoek van Dutch New Energy Research, red.). Over belangstelling hebben de exposanten dan ook niet te klagen. Daarnaast is in het aanbod op de beurs terug te zien dat de salderingsregels eraan zitten te komen. Salderen wil zeggen dat een huishouden de verbruikte stroom mag verrekenen met de stroom die wordt opgewekt met zonnepanelen. Dit verrekenen gebeurt jaarlijks. Vanaf 1 januari 2023 wordt de salderingsregeling langzaam, in stapjes, afgebouwd. Maar dit is nog niet definitief, een nieuw kabinet moet hier nog een oordeel over vellen. Het bestaan van de salderingsregel vertraagt volgens de experts wel de doorbraak van de ontwikkeling van de thuisbatterij. Het meest ideaal is het om de opgewekte stroom op te slaan in een batterij in plaats van terugleveren aan het net. Je kunt de stroom dan op een later moment - in de avonduren gebruiken. De thuisbatterij is financieel echter niet rendabel in aanschaf. Daar zal subsidie van de overheid een belangrijke rol in kunnen spelen. En dan is het moment aangebroken dat veel Nederlanders off grid kunnen. De thuisbatterij wacht kortom een zonnige toekomst. Door de bank genomen blijft het gewoon aantrekkelijk om zonnepanelen aan te schaffen. De terugverdientijd voor de gebruiker duurt alleen wat langer*. Als je zonnepanelen bijvoorbeeld in 2024 of 2025 aan gaat schaffen, betekent het dat de terugverdientijd oploopt tot gemiddeld negen jaar, nu is dat zeven jaar (bron: rijksoverheid.nl, rapport TNO 2019).
* Maar tijdens het ter perse gaan van dit nummer blijkt dat niets is wat het lijkt. Door de enorm gestegen gasprijzen is de vraag naar zonnepanelen enorm gestegen. De vraag naar zonnepanelen nam bij SolarNRG de afgelopen weken met twintig tot dertig procent toe.
20 B+U 7 2021
ZONNEPANELEN INKOPEN Bouw en Uitvoering bezocht vier exposanten van de vakbeurzen Duurzaam Verwarmd en Solar Solutions. Een ervan is de zonne-energie groothandel Libra Energy. CEO Job Schouten vertelt hoe de groothandel van nu eruitziet.
E
r is veel veranderd in de wereld van de groothandels, schetst Job Schouten van Libra Energy. “De vraag die we ons vandaag de dag stellen is: ‘hoe kunnen we de bouw efficiënter maken? In het verleden was dat : ‘Hoe kunnen we zo goedkoop mogelijk onze producten op de bouwplaats krijgen?’” Libra Energy is als groothandel gespecialiseerd in pvpanelen, omvormers en onderconstructie. Schouten: “We zijn geen one-stopshop met 1 miljoen artikelen. We onderscheiden ons door hoge service, veel kennis en onafhankelijk advies. We kijken samen met de klant wat er nodig is om een project tot een succes te maken.” Qua bezorgopties is niets te gek, vertelt Schouten. “We kunnen met een kraanwagen het product afleveren, dan wordt het meteen op het dak gezet. Dat is makkelijker dan dat je het naast de vrachtwagen neerzet en de klant het maar op het dak moet zien te krijgen.”
GERICHT INKOPEN
Qua logistiek en opslag is de markt flink veranderd, signaleert Schouten. “In het verleden hadden veel klanten een eigen magazijn. Ze kochten grotere aantallen in een keer in om zo’n groot mogelijke korting te krijgen. Nu zie je dat er heel gericht wordt ingekocht en dat het product direct op de bouwplaats moet worden afgeleverd.” Schouten: “Het productassortiment voor bijvoorbeeld zonnepanelen of omvormers wordt ook steeds groter. Dat maakt het voor bedrijven beduidend lastiger om zelf een voorraad aan te leggen en om zelf de logistiek te organiseren. Je hebt ook te maken met factoren als incourante producten. Je hebt technische ontwikkelingen waardoor een paneel al snel verouderd kan raken. De afgelopen jaren zijn de prijzen van zonnepanelen
bijvoorbeeld gedaald. In dat geval wordt de voorraad die je hebt liggen minder waard. Daar kan de groothandel een goede rol in spelen.”
HAAT-LIEFDE
Schouten heeft als CEO van Libra Energy dan ook een haat-liefde verhouding met voorraad. “We zijn op dit moment blij met onze goede voorraad. De prijzen zijn stabiel, wat weinig risico met zich meebrengt. Maar dat kan zo omslaan. De koppeling inkoop-verkoop is de crux van ons bedrijf. Zonnepanelen uit China bijvoorbeeld zijn vijf maanden onderweg vanaf bestellen tot levering. Dus moet je ver van tevoren bedenken wat je vijf maanden later gaat verkopen. Dat maakt het lastig, maar het is tegelijk een mooie uitdaging.” Daarnaast is er nog het vraagstuk van tekorten aan grondstoffen waar de CEO mee te maken heeft.
plein10 (foto: arjan vd zwart)
“Zonnepanelen zijn wereldwijd een enorme groeimarkt. De ene keer kan er een tekort aan glas ontstaan, de andere keer aan polysilicium. Dan weer is zilver duur, of gebeurt er iets met aluminium. Wij moeten al die factoren inzichtelijk maken. We volgen deze ontwikkelingen nauwgezet. We vinden het dan ook belangrijk om vanuit veel verschillende bronnen te horen wat er in de markt speelt. Reden dat we op een beurs als Solar Solutions te vinden zijn.”
GOUDEN TOEKOMST
Er gloort een gouden toekomst voor de zonnepanelen. Maar er zal nog wel een denkomslag moeten plaatsvinden, ziet Schouten. “We hebben in Nederland veel zonnepanelen. Als de zon schijnt dan hebben we in een keer een overproductie van elektriciteit. De netbeheerders komen erdoor in de problemen. We moeten om gaan denken. De vaart moet erin komen als het gaat om
betaalbaarheid van thuisbatterijen.” Schouten hoeft niet lang na te denken over wat een nieuwe trend gaat worden. “Slimme energiemanagementsystemen die installaties en domotica aan elkaar kunnen koppelen. De consument krijgt met zoveel systemen te maken. Die bezit straks een warmtepomp, vloerverwarming, zonnepanelen, een laadpaal, een airco en misschien wel een thuisbatterij. Dan heb je als consument een goed geïsoleerde woning met grote ramen. Wat gebeurt er dan als de zon gaat schijnen? Gaat de zonwering dan naar beneden of slaat de airco aan? Slimme aansturing is essentieel hierin.”
INFO www.libra.energy
22 B+U 7 2021
ZONNEPANELEN MONTEREN Waar veel partijen op Solar Solutions zonnepanelen aan het promoten waren, daar koos Dijkman Zonne-energie een andere insteek. Zij richtten zich rechtstreeks op (aanstaande) monteurs.
H
enrico van Tilburg is Adviseur Zonne-energie: “Dijkman richt zich grotendeels op de particuliere markt. We doen alles in eigen beheer, het verkopen, de montage, het klantcontact. We kopen zelf de panelen en omvormers in. We gaan naar de klant toe om de schouw te doen en maken vervolgens een offerte.”
Veilig werken is ook een dingetje, ziet Van Tilburg. “Ik zie dat er vaak maar wat wordt gedaan in de markt, valbescherming is niet altijd de norm. We willen het goed doen anders doen we het liever niet. We hebben een voorman die twee dagen per week steekproeven doet, kwaliteit staat voorop.”
VOLLE PORTEFEUILLE
Bijzonder is dat het bedrijf zich twaalf jaar geleden direct op zonne-energie is gaan richten. Inmiddels telt het bedrijf 48 medewerkers. Daarvan zijn er zo’n dertig monteur. Als het aan Van Tilburg ligt, komen er nog flink wat monteurs bij. “We hebben een overvolle portefeuille. We zitten nu op wachttijden van veertien weken. En dat is te lang.” Reden dat de zonnestroominstallateur op zoek is naar handjes. De monteurs krijgen een speciale opleiding. Ze lopen enkele weken met kopmannen mee en worden opgeleid tot ze zelfstandig kunnen draaien. Van Tilburg: “Om goede monteurs te vinden zijn we ook een samenwerkingsverband met Saxion aangegaan in Zwolle en Deventer. Leerlingen draaien een dag in de week met ons mee. We hopen dat ze na hun opleiding weer de weg naar ons toe vinden.”
KWALITEIT VOOROP
De cowboys in de markt zijn Van Tilburg een doorn in het oog. “Als het aan mij ligt, stellen ze het keuren van een installatie direct verplicht. In België wordt een installatie na aanleg gecontroleerd. Ik zou het super vinden als dat hier ook wordt gedaan. Dan moet iedereen een bepaalde standaard hanteren en dan worden de jongens van de mannen onderscheidden.”
GEZOCHT Dijkman Zonne-Energie is op zoek naar elektromonteurs voor zonnepanelen. Die omvormers installeren, aanpassingen doen in de meterkast en bekabeling aanleggen. Verder wordt er gezocht naar monteurs van zonnepanelen. Zij zorgen er samen met de collega’s voor dat er zonnepanelen worden geïnstalleerd bij de klant. Ook leerling monteurs zijn welkom. Meer informatie: www.dijkman.nl
PVT-WARMTEPOMP
beste innovatie op Duurzaam Verwarmd
Triple Solar timmert inmiddels al tien jaar aan de weg. Ze begonnen met het ontwikkelen van een PVT-paneel, nu lanceren ze een compacte PVT-warmtepomp voor de bestaande bouw. Tijdens de beurs Duurzaam Verwarmd - tegelijk georganiseerd met Solar Solutions - ontvingen ze de prijs voor de Beste Innovatie.
I
n 2013 lukte het Triple Solar om een warmtepomp te laten werken met een PVT-paneel als bron. Dit als alternatief voor bodemenergie, want niet iedereen wil of kan boren. Acht jaar later is de PVT als bron voor de warmtepomp breed omarmd en vindt al jaren zijn weg naar nieuwbouwwijken in Nederland en sinds kort ook naar Engeland en Duitsland.
Triple Solar heeft als missie om de energietransitie voor een breed publiek toegankelijk te maken. Managing director Cees Mager: “Daarom hebben we de pijlen gericht op de bestaande bouw. We hebben nu een eigen compacte warmtepomp ontwikkeld voor woningcorporaties. Op een later moment komt deze ook voor particulieren ter beschikking.”
COMPACTE WARMTEPOMP
Het paneel was er al, dus was het zaak om een compacte warmtepomp te ontwikkelen. Deze mocht niet
teveel ruimte in beslag nemen in bestaande woningen. De ontwikkeling is drie jaar geleden met Metro Therm, een Deense dochter van fabrikant Nibe in gang gezet. De pomp is specifiek bedoeld voor woningen met een kleinere vraag. De pomp kan op iedere gasketel of boiler aan worden gesloten. En kan bij een grotere vraag in cascade worden gehangen. De energie voor de warmtepomp wordt met PVT-panelen opgewekt uit daglicht, zonlicht en de buitenlucht. De PVT-warmtepomp heeft een vermogen van 3,5 kW. Dit maakt dat hij erg zuinig kan verwarmen en tapwater kan maken. Cees Mager: “Het was een flinke uitdaging om een lichtgewicht warmtepomp te maken voor de bestaande bouw, want hij moet een vlizotrap op kunnen. Daar komt bij dat een installateur het makkelijk moet kunnen aansluiten. We hebben een strakke, simpele oplossing bedacht, waar een installateur amper iets aan hoeft te doen. Er zit bijvoorbeeld geen schermpje op.
PVT-warmtepomp voor de bestaande bouw
De warmtepomp is feitelijk een black box waar een consument of een huurder van een corporatie de komende vijftien jaar geen omkijken naar heeft. De PVT-panelen hebben een levensduur van dertig jaar, alle onderdelen zijn recyclebaar.” Het toestel heeft als afmetingen 83 x 48 x 45 cm en weegt minder dan vijftig kilo. De Triple Solar PVT Warmtepomp kan gemakkelijk en arbovriendelijk worden aangesloten. Daarnaast wordt propaan als koudemiddel gebruikt, wat te boek staat als milieuvriendelijk. De grondstoffen voor de warmtepomp worden binnen Europa gemaakt en zoveel mogelijk CO2-neutraal getransporteerd. Triple Solar werkt uitsluitend met bedrijven die maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen.
WAT IS EEN PVT-PANEEL? Een PVT-paneel is een combinatie van een pv-paneel (PV) en een thermische wisselaar (T). Het pv-paneel zet zonlicht om in elektriciteit. De thermische wisselaar zorgt voor de bronenergie voor de PVT-warmtepomp. Het paneel onttrekt energie uit de buitenlucht, uit zonlicht en uit daglicht. In alle seizoenen, 24 per dag, ook als het bewolkt is of vriest.
CORPORATIES
Wie verwacht dat corporaties staan te dringen voor de PVT Warmtepomp van Triple Solar, komt bedrogen uit. Mager: “Corporaties zijn nog wel aarzelend. Ze beginnen met een pilot van één woning en breidden het dan langzaam uit. Het werkt mee dat we voor de warmtepomp vijftien jaar garantie geven. Een warmtepomp moet het gewoon net als een koelkast minimaal vijftien jaar probleemloos doen, en mocht er toch nog iets misgaan, dan komen wij het natuurlijk repareren.”
INFO www.triplesolar.eu
26 B+U 7 2021
nieuwe gemeentehuis Voorst
BOUWEN MET KALKHENNEP
visual noordgevel
B+U 7 2021 27
B+U 7 2021 29
lichtstraat in publiekshal met geintegreerde pv-panelen
kalkhennepwanden in noordgevel
Het gemeentehuis van Voorst wordt gerenoveerd en uitgebreid. Daarbij wordt het oorspronkelijke betonnen casco gehandhaafd. De uitbreiding gaat in houtbouw en de muren worden geïsoleerd met kalkhennep. Het ontwerp voor de renovatie is van bureau De Twee Snoeken, architectenbureau en softwareontwikkelaar voor de bouw. We spraken met Joost Roefs, managementteamlid en projectarchitect. TEKST BETTY ROMBOUT
V
ia een Europese aanbesteding werd het project ‘renovatie gemeentehuis Voorst’ gegund aan De Twee Snoeken. “Een flink project”, zegt Joost Roefs, ‘waarin we zowel het ontwerp en de technische kant moeten uitvoeren. Oftewel, we zijn eindverantwoordelijke, alle betrokken partijen vallen onder ons.’
De Twee Snoeken won de aanbesteding gezien hun jarenlange ervaring in (ver) bouw van gemeenten en de uitgesproken visie op duurzaamheid. “En omdat we direct een klik hadden met de opdrachtgever” aldus Roefs.
VAN OUD NAAR NIEUW
Het oude gemeentehuis Voorst is een ontwerp van Broekbakema en stamt uit 1980. In dat ontwerp is de betonnen constructie nadrukkelijk in het zicht gelaten, onder andere door hem deels buiten het bouwvolume te plaatsen. “Het is een mooi ontwerp”, zegt Joost Roefs, “maar het past niet meer in deze tijd. De duurzaamheid bijvoorbeeld is heel slecht. Er is nauwelijks sprake van isolatie.” Het project startte in 2018 met de aanbesteding. De bouw is begin 2021 gestart. Bedoeling is het nieuwe gemeentehuis in het eerste kwartaal van 2022 op te leveren.
B+U 7 2021 31
visual zuidwesthoek (foto: studio janus) Joost Roefs (foto merel van dooren)
GESTRIPT TOT CASCO
Roefs vervolgt: “Het oude gebouw is langgerekt, een P-vorm. Omdat de gemeente ook iets meer ruimte nodig heeft, hebben we voorgesteld om het voorplein van het gebouw dicht te maken en een bouwdeel voor het oude gebouw te plaatsen. Het gebouw wordt hiermee compacter en iets groter. Drie binnengevels verdwijnen en hier komt een buitengevel voor terug. Samengevat, het oude gebouw wordt in zijn totaliteit gestript tot het casco en er komt dus een bouwdeel bij.” Alle publieksfuncties, de raadzaal en het bestuurscentrum op de begane grond zijn nu geclusterd. De raadzaal wordt opgebouwd in een markante houten constructie op het voormalige entreeplein. Met een nieuwe, gelamineerde houtconstructie wordt er voortgeborduurd op de bestaande betonstructuur. Binnenin het gemeentehuis wordt direct duidelijk welke onderdelen tot de oorspronkelijke constructie behoren en welke nieuw zijn. Joost Roefs vervolgt: “We geven het gebouw ook openheid, zodanig dat het mooie Gelderse landschap dat aan het gemeentehuis grenst, zichtbaar is. Die openheid is te zien in de noordgevel. Deze noordkant biedt bovendien het voordeel dat het gebouw hier - met de openheid niet snel opwarmt.”
KALKHENNEP
De vraag: welk gevelmateriaal te gebruiken? Joost Roefs: “De gemeente heeft grote duurzaamheidsambities. Dus zijn we op zoek gegaan naar duurzaam materiaal. Materiaal dat bovendien het gebouw een eigenheid meegeeft in de omgeving. We zijn toen op kalkhennep ‘gestuit’. Een fantastisch materiaal. Als je dertien en een halve hectare grond hebt, dan heb je met negentig dagen je bouwmateriaal. Hennep is ook heel mooi. Nadat het met de hand is gestort, krijg je een prachtige structuur te zien. Meestal wordt dit materiaal totaal afgedicht, maar wij hebben ervoor gekozen dit niet te doen. Uiteraard hebben we veel onderzoek gedaan of het ook werkbaar is het materiaal in het zicht te laten. Dit was en is nieuw. Nederland en België kent slechts een paar kleine projecten met kalkhennep. Binnen deze projecten is het hennep afgewerkt met lijnolie. Nadeel is dat na vier jaar je het moet vervangen/herstellen. Dat is geen optie voor een gemeentehuis. We hebben toen geëxperimenteerd met Keim, verf die normaliter op baksteengevels gesmeerd wordt. Een mineraal, duurzaam product. De combinatie hennep en Keim blijkt heel goed te zijn. De Keim mineraliseert met de kalkhennep waardoor er een filmlaag ontstaat die de hennep goed beschermd. Inmiddels is de kalkhennep gestort!”
32 B+U 7 2021
storten kalkhennep zuid-oost hoek met sparingen voor nestkasten
SAMENWERKING
De toepassing van dit nieuwe materiaal, zo vernemen we van de architect, vergde wel de nodige tijd en energie. “Het was een hele uitdaging.” Goede gesprekken hebben met de opdrachtgever is van cruciaal belang. Let wel, de bouw van een gemeentehuis is meestal de belangrijkste reden waarom een wethouder aftreedt. Het ligt gevoelig. Een wethouder die geld stopt in zijn eigen huisvesting. Met de wethouder van Voorst hebben we echter uitstekend samengewerkt. Konden we ook open kaart mee spelen. Eerlijk zijn over eventuele risico’s. Kortom, de samenwerking verliep en verloopt prima.”
HOUT
Kalkhennep voor de gevels dus, maar ook andere biobased materialen worden in het nieuwe gemeentehuis verwerkt. Roefs legt nader uit: “We hebben ernaar gestreefd om zoveel mogelijk materialen toe te passen die bij de productie ervan CO2 hebben opgevangen in plaats van hebben uitgestoten. Daarom is onder andere de nieuwe constructie geheel van hout gemaakt. Ik noemde het al even. De houtconstructie zal samen
KALKHENNEP Kalkhennep is geen regulier bouwmateriaal en is in deze omvang nog niet eerder in Nederland toegepast. Dit materiaal is een goede thermische isolator, levert een dynamische thermische prestatie en werkt energiebesparend. Het materiaal geeft lage ‘embodied energy’. Dat wil zeggen dat er weinig energie nodig is om het te maken en toe te passen. Kalkhennep heeft een hoge warmtecapaciteit en warmt traag op. Het geeft de draagconstructie een gelijkmatig omhulsel (envelop) met een hoge isolatiewaarde, wat bijdraagt aan een laag energieverbruik. Kalkhennep is dampopen (ademend) en is hiermee een efficiënte vochtregulator. Dankzij het vochttransport isoleert het materiaal beter wanneer het koud is. De vochtregulerende werking draagt bij aan een comfortabel en gezond binnenklimaat. Bron: www.houtbouwbeurs.nl
34 B+U 7 2021
met het betonnen casco een compact, duurzaam en circulair gemeentehuis gaan vormen.”
SAMENWERKENDE PARTIJEN PROJECT GEMEENTEHUIS VOORST
IJSVERWARMING
Een zo duurzaam mogelijk gebouw dus, is het streven. En dat gaat lukken. Joost Roefs vertelt over de duurzame Ijsverwarming. “Normaliter wordt er voor een WKOinstallatie gekozen. Wij hebben zogenaamde ijsverwarming onderzocht. Nederland kent al enkele toepassingen. Het werkt erg goed. Hoe het eruit ziet? Stel je een grote betonnen waterbak in de grond voor waar een ijsblok in drijft. Bij het omzetten van ijs naar water komt energie vrij. Deze energie gebruiken we voor te verwarmen en te koelen.” In eerste instantie lijkt investering in ijsverwarming duur. Roefs: “De gemeente vroeg ons echter te kijken naar de kosten over veertig jaar (total cost of ownership). Wat blijkt? Ijsverwarming is over veertig jaar goedkoper dan een WKO-installatie!”
MEER DUURZAAMHEID
Andere duurzame maatregelen in het nieuwe gemeentehuis betreffen uiteraard zonnepanelen op het dak. All by all is het nieuwe gemeentehuis nu energieneutraal.” En ook bij het ‘samenstellen’ van het interieur zien we de duurzaamheidsgedachte terug. Daarnaast kent het gebouw ook veel groen. Zo komt in de publiekshal een enorme boom te staan. In de vloeren van deze hal zijn ‘gaten’ gemaakt waar we groen in plaatsen. “De planten worden uiteraard bewaterd met regenwater”. aldus Roefs.
De Twee Snoeken - (interieur-)Architect, projectmanagement, bouwtechniek en -brandveiligheid Huisman en van Muijen - Adviseur installaties DGMR - Adviseur bouwfysica JVZ - Adviseur constructies De Groot Vroomshoop Gelijmde Houtconstructies - Adviseur houtconstructie Jansman Bouw - Aannemer Croonwolter&Dros - Installateur
MEER INFORMATIE www.voorst.nl www.tweesnoeken.nl Video over het project:
BIJZONDER
Het nieuwe gemeentehuis Voorst is een bijzonder project? “Absoluut’, antwoordt Joost Roefs. “Het grote voordeel voor ons was en is dat we als Total Engineer bij het totale project betrokken zijn, van A tot Z. Dat werkt in ieders voordeel.” Twitter:
Opslag
Handling
Uw logistieke vraagstukken Onze kracht
Transport
Projectplanning
UItvoering
Werkvoorbereiding
M. Salari Transport B.V. Totaaloplossingen in de logistiek
Lees meer over onze mogelijkheden en projecten via de QR-code. We gaan graag met u in gesprek over uw logistieke vraagstuk, bel of mail ons via: 0345 - 522 434 of info@msalari-transport.nl
www.msalari-transport.nl 14125
36 B+U 7 2021
DRIJVEND ZONNEPARK MIDDEN IN DRENTHE
38 B+U 7 2021
Op de zandwinplas van Beugel in Midden-Drenthe heeft de Reimert Groep in samenwerking met GroenLeven een drijvend zonnepark gerealiseerd. Voor de gemeente met zo’n 34.000 inwoners is het park een belangrijke stap in het bewerkstelligen van de eigen duurzaamheidsambities. Bovendien wordt bij deze vorm efficiënt omgesprongen met de beschikbare ruimte. TEKST BETTY ROMBOUT
T
oen in 2020 de vergunning voor het zonnepark werd verleend, zei mede-initiatiefnemer en directeur van de Reimert Groep Erik Kijlstra het volgende over het project: “Beugel Infrastructuur, dat gespecialiseerd is in het bouwrijp maken van grond en de aanleg en het onderhoud van wegen, heeft duurzaamheid hoog op de agenda staan. Met de aanleg van het zonnepark kan de zandwinplas van waarde blijven op lange termijn.”
Schuiling: “Zonne-energie op zandwinplassen biedt een mooie dubbelfunctie in de energietransitie in een klein en maritiem land als Nederland. Zonnepanelen op water geeft meer rendement dan bijvoorbeeld op daken. De zandwinplas in Beugel bleek een geschikte plek. Een locatie die geen echte bestemming meer had.” Naast de Reimert Groep en GroenLeven waren de Provincie Drenthe, gemeente Midden-Drenthe en het Waterschap betrokken bij het project.
Inmiddels is het zonnepark gerealiseerd en vond in september 2021 de officiële opening plaats. Bouw en Uitvoering praat met Roelf Schuiling, bedrijfsleider bij de Reimert Groep en nauw betrokkene, over het waarom en de totstandkoming van het drijvend zonnepark.
HET PROCES
HET INITIATIEF
Ruim vijf jaar geleden werd het idee voor een zonnepark in Beugel op initiatief van GroenLeven geïnitieerd. Deze organisatie ontwikkelt door heel Nederland grootschalige zonne-energie op daken, grond, kassen, parkeerplaatsen, vuilstorten, industrieterreinen en water. Roelf
Nadat het idee voor een zonnepark geopperd was, volgde het proces van ‘hoe het project aan te vliegen’ qua onder andere contractvorming. “Let wel, het betreft een park voor 25 tot 30 jaar. Afhankelijk van onder andere de levensduur van de panelen, alsook van de verstrekte subsidies, zegt Schuiling. “We hebben gekeken naar voorwaarden, condities, maar ook naar de natuur eromheen. Wat voor effect hebben de zonnepanelen op het leven onder het water? Daarover is nog niet veel data en kennis vergaard. Vanuit GroenLeven is daarom een bepaalde toezegging gedaan over het water en de
40 B+U 7 2021
kwaliteit op termijn. Verder hebben we besproken wat er met het park gaat gebeuren na de contractperiode. Wie doet wat de komende jaren? Wie maakt bijvoorbeeld de zonnepanelen schoon? En stel, er gebeurt iets met de panelen, wie is dan de verantwoordelijke? En wat als het park na genoemde periode opgeruimd moet worden, wie gaat dit dan doen? Na discussies over deze zaken hebben we intensief gepraat over de vergunning, verdere procedures en het financiële plaatje.”
DE BOUW
Het aanleggen van een zonnepark op een waterplas is een behoorlijke operatie, vernemen we van Roelf Schuiling. “Kijk alleen al naar de aanvoer van materialen. Daar moet goed over nagedacht worden. Belangrijk is te zorgen voor opslag en overslag op de locatie. Uiteindelijk hebben we een soort lopende band opgesteld die de panelen stuk voor stuk op het water laten om deze vervolgens te verankeren in de bodem of aan de kant. Afhankelijk van waar de panelen geplaatst worden. Let wel, het park is 15 hectare groot. Het is niet statisch op een punt. Ook dient rekening gehouden te worden met weersinvloeden. Stijgt of zakt het waterniveau?” De bouw van het park is in twee maanden gerealiseerd. Dat klinkt als ‘snel’. Roelf Schuiling: “GroenLeven ontwikkelt uiteraard door. Zij krijgen steeds meer ervaring in het realiseren van dergelijke zonneparken. Ze zijn in staat het steeds efficiënter weg te zetten. Al doende leert men. In Beugel hebben we, zoals gezegd, gebruik gemaakt van een soort lopende band. Ook aansluiting op een nutsvoorziening vraagt de nodige aandacht. Iets waar al in het begin van het project mee begonnen moet worden. Zo ook of het mogelijk is de volledige capaciteit op het net te zetten. Een ruime aanvraag is noodzakelijk. Allemaal zaken waar GroenLeven in de loop der jaren steeds meer ervaring mee heeft gekregen.”
DE UITDAGINGEN
DRIJVEND ZONNEPARK BEUGEL Overzicht gegevens 40.000 zonnepanelen 16 megawatt vermogen Staat gelijk aan groene stroom voor 5.000 huishoudens CO2-reductie door bron: ruim 8.000 ton per jaar Bijzonderheden Aandacht voor landschap en lokale gemeenschap; Wekt genoeg stroom op voor een derde van het aantal huishoudens in Gemeente Midden-Drenthe; Participatiemogelijkheden, zodat komst van park ten goede komt van de hele omgeving en gemeenschap.
Pratende over uitdagingen, Roelf Schuiling noemde het al even, is de wet- en regelgeving wel een van de grootste. “De juiste manier, in de juiste volgorde, dat is een pittig traject. Zonneparken op waterplassen is nog vrij nieuw. Overheidsinstanties hebben er nog niet veel ervaring mee. Het Waterschap bijvoorbeeld beschikt (nog) niet over voldoende informatie omtrent de waterkwaliteit. Hierin moesten we dus echt een modus vinden om hen mee te krijgen in het project. Het is niet van: ‘We dienen iets in en de volgende dag is het geregeld”, aldus Schuiling.
DE VOORDELEN
Samengevat zegt de bedrijfsleider van de Reimert Groep: “Zorg voor voldoende capaciteit op het net. Sluit betrokken instanties op tijd aan en betrek tijdig de directe omgeving. Wij hebben hen - en de plaatselijke politiek - dan ook uitgenodigd voor een informatieavond. Daarnaast is bedongen door de gemeente dat de omwonenden korting krijgen op de zonnepanelen.” Kijkende naar de uitdagingen voor de bouw, was het aanleveren van de grote hoeveelheid materiaal wel het ‘spannendste’. Oftewel, de logistiek.
Tot slot zegt Roelf Schuiling: “ We gaan nu ook zonnepanelen plaatsen op onze bedrijfshal. Zo zetten we als onderneming in de gemeente Midden-Drenthe een stap vooruit in de verduurzaming van ons eigen energieverbruik.”
Meer informatie: www.groenleven.nl www.reimertgroep.nl
Een drijvend zonnepark, zo blijkt ook uit dit verhaal, sluit goed aan bij de duurzaamheidsgedachte in Nederland. Ze leveren de nodige energie op. De houdbaarheid van de panelen wordt steeds langer en de opbrengst steeds groter, wat een duidelijke plus is.
B+U 7 2021 41
GREEN GUIDE GEVELGROEN • Werkt isolerend bij warmte en kou dus energiebesparend. • Verlengt de levensduur van gevel. • Reduceert geluidsoverlast. • Heeft brandvertragende werking. • Werkt luchtzuiverend.
HUIDIGE SITUATIE
HET SYSTEEM
• Verfraaiing van straatbeeld. • Zorgt voor leefbaarder klimaat. • betaalbare oplossing in vergelijk met alternatieven. • Volledig recyclebaar.
AANPLANTING
Green Guide Gevelgroen Koperweg 11M 2401 LH Alphen aan den Rijn
EINDRESULTAAT
+31 (0)172 518 913 info@greenguide.nl www.greenguide.nl
14160b
Leading the Future of Bridging Bruggen, Pontons en RoRo verhuurbedrijf Bruistensingel 120 Den Bosch | telefoon 073 640 8770 fax 073 644 2369 | email sales@retrobridge.com
www.retrobridge.com 14201
B+U 7 2021 43
ARMATUREN VERGOEDING VOOR DE SECTOR maakt inzameling extra aantrekkelijk
44 B+U 7 2021
Eerder besteedde B+U aandacht aan het feit dat (af)bouw-, installatie- en onderhoudsbedrijven wettelijk verplicht zijn om tijdens een gebouwrenovatie energiezuinige lampen en armaturen apart in te zamelen voor recycling. Inmiddels is er voor ingezamelde armaturen ook een marktconforme inzamelvergoeding beschikbaar. Daarmee is er een aantrekkelijk en duurzaam alternatief voor het doorverkopen van metalen armaturen aan de oudijzerhandel.
T
l-buizen, spaarlampen en ledverlichting - en ook de armaturen waar ze in zitten - worden door de EU beschouwd als ‘e-waste’ op het moment dat ze worden afgedankt. E-waste staat voor elektr(on)isch afval - zeg maar alle afval waar een stekker of, in het geval van lampen, een fitting aan zit. Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw bepaalde de EU dat e-waste apart ingezameld en verwerkt moet worden. Dit type afval bevat namelijk vrijwel altijd stoffen die (sterk) belastend zijn voor het milieu, zoals kwikpoeder en zware metalen. Het laatste decennium is daar nog een argument bijgekomen: e-waste bevat door-
46 B+U 7 2021
gaans ook veel stoffen die prima te recyclen en te hergebruiken zijn. Zo is van een gewone spaarlamp meer dan 90% opnieuw in te zetten na recycling en zijn armaturen bijna volledig recyclebaar. In Nederland ligt de verantwoordelijkheid voor de inzameling en recycling bij de fabrikanten en importeurs van verlichting en armaturen. Die hebben zich daartoe verzameld binnen de producentenstichting OPEN en LightRec, die inmiddels nauw samenwerken. Stichting OPEN coördineert dus niet alleen de inzameling en verwerking van lampen en armaturen, maar ook van andere e-waste zoals wit- en bruingoed en ICT. Het daadwerkelijke fysieke inzamelen wordt overigens uitgevoerd door de bekende uitvoeringsorganisatie Wecycle. Zij zetten de ingezamelde e-waste door naar gespecialiseerde (lees: gecertificeerde) recyclingbedrijven die zorgen voor een milieuverantwoorde verwerking.
INZAMELDOELSTELLING UIT BRUSSEL
Hoewel een niet onaanzienlijk deel van de e-waste in Nederland afkomstig is van consumenten, komen in theorie de meeste lampen en armaturen vrij uit de professionele sector, zegt Gied van Hoorn, directeur van LightRec en bestuurslid van Stichting OPEN. “Ik zeg ‘in theorie’, want waar in de consumentenhoek inmiddels sprake is van een goed functionerende, laagdrempelige en fijnmazige inzamelstructuur met retailers, DHZ-zaken en supermarkten, verdwijnen in de sloop- en installatiesector nog steeds veel afgedankte armaturen in het zogeheten ‘grijze circuit’.” Daarmee doelt Van Hoorn met name op de oud-ijzerhandel die voor gebruikte metalen een vergoeding betalen. “Natuurlijk mag je ervan uitgaan dat ook dit metaal op de een of andere manier gerecycled wordt”, zegt Van Hoorn. “Alleen zijn er daarbij twee problemen. Het eerste is dat we niet weten of dat op een verantwoorde manier gebeurt, want we hebben het niet over ‘zomaar’ recyclen, maar over verwerking door CENELEC- (voorheen WEEELABEX) gecertificeerde bedrijven waarbij milieubelastende materialen en componenten worden verwijderd. Het tweede probleem is dat e-waste die langs de niet-officiële kanalen wordt gerecycled, niet meetelt voor het behalen van de inzameldoelstelling die Brussel ons oplegt. Dat kan op termijn financiële consequenties hebben voor Nederland, terwijl dat niet echt nodig is als iedereen zich gewoon aan de regels zou houden.” Om het tij te keren hebben LightRec en Stichting OPEN daarom onlangs een marktconforme vergoeding in het leven geroepen voor bouw- en installatiebedrijven die gebruik maken van het officiële Wecycle-inzamelsysteem. “We hopen daarmee het aandeel armaturen in de inzamelresultaten te boosten, aldus Van Hoorn. “Op die manier komt niet alleen de verplichte inzameldoelstelling (te weten 65% van het volume van nieuw op de markt gebrachte apparatuur in de drie jaar ervoor, de zogeheten Put On Market of POM - red.) dichterbij, maar komen er ook meer grondstoffen beschikbaar die vanuit de circulaire gedachte prima opnieuw in te zetten zijn, mits ze correct worden verwerkt.”
MAXIMAAL HERGEBRUIKT
Volgens Van Hoorn is het nieuwe systeem met opzet erg laagdrempelig gemaakt: bouw- of installatiebedrijf tekenen een overeenkomst met Stichting OPEN voor de inzameling van armaturen. Deze overeenkomst geldt voor onbepaalde tijd en is maandelijks opzegbaar. Na afronding van de overeenkomst wordt de vergoeding ingeregeld en kunnen zij onbeperkt gebruik maken van de gratis inzamelmiddelen. Wel gelden als voorwaarden dat de inzamelmiddelen geheel gevuld moeten zijn, de armaturen compleet moeten zijn en dat ook lampen gescheiden van de armaturen worden afgegeven voor verwerking. Van Hoorn: “Dit om te voorkomen dat alleen kunststoffen armaturen worden ingeleverd en de metalen armaturen verdwijnen naar de oud-ijzer boeren. Of armaturen en lampen niet scheiden, zodat Stichting OPEN ze nog zelf moet nascheiden. Dan kan een inzamelvergoeding financieel natuurlijk niet uit.”
B+U 7 2021 47
‘Na het sloopwerk kunnen de tl-armaturen, gescheiden van de tl-buizen, in speciale Wecycle-containers worden meegegeven’
Bedrijven die kiezen voor de Stichting OPEN-route zijn in termen van duurzaamheid goed bezig, benadrukt Van Hoorn. “Zoals gezegd: niet alleen worden de grondstoffen maximaal hergebruikt waardoor de circulaire economie wordt gestimuleerd, ook zorgen onze CENELECgecertificeerde partners voor een milieutechnisch verantwoorde recycling. Daarnaast leidt verwerking van lampen en armaturen via Stichting OPEN tot een significante CO2-besparing, waarmee je je als bedrijf in de markt kunt onderscheiden. En last but not least worden in het verwerkingsproces mensen ingezet met een afstand tot de arbeidsmarkt, die op deze manier een kans krijgen op een reguliere baan. Je doet dus en passant óók iets aan een stukje social return”, aldus Van Hoorn. En voor wie de argumenten duurzaam en sociaal alsnog minder zwaar wegen, is er altijd nog de gemak factor,
benadrukt Van Hoorn. “Door de overeenkomst met Stichting OPEN voldoe je als bedrijf in één keer aan alle wet- en regelgeving, de verwerkingseisen die gelden voor e-waste en je kunt aanspraak maken op de kosteloze inzamelmiddelen en logistieke service van Wecycle. En met een aantrekkelijke inzamelvergoeding per ton armaturen als bonus.”
INFO Voor meer informatie kijk op de website van www.lightrec.nl of www.stichting-open.org
foto: jolanda aalbers-shutterstock
ZALMHAVEN ROTTERDAM HOOGSTE GEBOUW BENELUX Drie jaar na de start van de bouw bereikt De Zalmhaven haar hoogste punt van 215 meter. Het project in het Scheepvaartkwartier in Rotterdam omvat drie torens met in totaal 485woningen, commerciële voorzieningen en parkeervoorzieningen. De Zalmhaven bestaat uit De Zalmhaven I, een toren van 215 meter, geflankeerd door De Zalmhaven II en III, twee gebouwen van 70 meter hoog, gelegen in het Scheepvaartkwartier in Rotterdam. In de hoge t oren komen 256 appartementen. De herenhuizen en woningen in De Zalmhaven III zijn inmiddels opgeleverd.
foto: am-amvest
Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl
50 B+U 7 2021 VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN
Draagkracht met een sterke teamgeest Vroom Funderingstechnieken is een allrounder in paalsystemen en prefab funderingsconstructies. Sinds 1997 is Peter Vroom algemeen directeur van het familiebedrijf dat in 2022 60 jaar zal bestaan. Een mijlpaal, bereikt met een sterke teamgeest. Oftewel, aandacht voor de (innerlijke) mens, zoals in de winter een kop snert op de bouwplaats.
D
e geschiedenis van de familie Vroom is diepgeworteld in het Zeevangsdorp Middelie en gaat meer dan 100 jaar terug. De start van Vroom Funderingstechnieken is een logisch vervolg op het veebedrijf van opa Cornelis Vroom, dat zich aan het eind van de jaren 50 ook gaat bezighouden met agrarisch loonwerk. In 1962 begint Klaas Vroom voor zichzelf en richt zich op heiwerk; de start van de geschiedenis van Vroom Funderingstechnieken.
DRAAGKRACHT
Inmiddels leven we in 2021 en spreken we met Peter Vroom, de tweede generatie en algemeen directeur in het familiebedrijf. Hij vertelt: “In 1992 begon ik me te interesseren voor de zaak. Vervolgens ben ik gesprekken aangegaan met mijn vader en ooms. Helaas, in 1994 overleed mijn vader. Toen is alles in een stroomversnelling gegaan en heeft de tweede generatie het bedrijf in 1995 overgenomen.” Kort door de bocht gezegd levert Vroom Funderingstechnieken draagkracht. Peter Vroom verduidelijkt: “Heeft een bodem te wei-
nig draagkracht, dan zorgen wij voor een fundament dat deze draagkracht wel levert. Wij voorzien hierin met funderingspalen. Daar hebben we diverse methodes voor, afhankelijk van onder andere de constructie die erop komt te staan. De veelzijdigheid in het machinepark maakt dat we ons onderscheiden in de markt.”
DUURZAAMHEID
Het is terecht, zegt Peter Vroom, dat er veel aandacht is voor duurzaamheid. “We leven in een land dat steeds voller wordt. We zullen het ook leefbaar moeten houden. Het is belangrijk dat we daar allemaal aan bijdragen. Vroom Funderingstechnieken is al langere tijd bezig met verduurzamen. Stap voor stap komen we steeds verder.’ Momenteel is het grootste gedeelte van het machinepark van Vroom uitgerust met dieselmotoren die minimaal aan EU-Stage IV voldoen. De laatste jaren is geïnvesteerd in nieuwe machines. Ook zijn een aantal machines elektrisch gemotoriseerd. Als pilot heeft het bedrijf twee elektrisch-hydraulisch aangedreven stationaire betonmixers
VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN B+U 7 2021 51
“Duurzaamheid is iets waar we continu mee bezig zullen zijn.” PRODUCTEN VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN: Vibropalen, Vibropalen type HBF, Vibro-combipalen, Vibro-SD palen, DPA schroefpalen, DPA-PLUS schroefpalen, HEK schroefpalen, HEK-combischroefpalen, Betonschroefpalen, Buisschroefpalen, Prefab heipalen (beton), Stalenbuis schroefpalen, Stalenbuis heipalen, Prefab funderingsbalken, Prefab bergingsvloeren, Prefab poeren, Prefab portieken, Prefab kelders, Prefab wanden, Prefab liftputten, Prefab vloeren, Damwanden, Combiwanden
DIENSTEN VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN Advies en onderzoek Doormeten palen Engineering Feestpalen slaan Geluidsreductie
Heitoezicht Meetdienst Prefab beton montage Snellen en ruimen
En als we nog verder in de toekomst kijken, wat zijn dan de verdere plannen qua duurzaamheid? Vroom: “Kijk, duurzaamheid is wel een beetje een containerbegrip. Het betreft vele (kleine) maatregelen. Van het produceren van minder afval, het werken met schonere olie tot zelfs het aanbrengen van LED-verlichting in het gebouw. Duurzaamheid is iets waar we continu mee bezig zullen zijn.”
SAMEN
ingezet op diverse projecten. Naar verwachting zal binnenkort zelfs een mixer omgebouwd worden naar accu-elektrisch. Peter Vroom: “Uiteindelijk ligt onze focus op het inzetten van elektrisch bouwmaterieel. Maar de buitenwereld lijkt hier nog niet helemaal klaar voor te zijn. Als funderingsbedrijf zijn wij vaak als een van de eerste bedrijven op een bouwplaats. Dan blijkt bijvoorbeeld dat elektriciteitsaansluitingen nog aangelegd moeten worden.”
VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN
Sluisweg 1 1474 HL Oosthuizen
Het duurt nog even, maar dan is er feest bij Vroom Funderingstechnieken; het 60 jarig jubileum. Een groot feest zelfs, zegt de algemeen directeur, want: “Er is in al die jaren door onze mensen veel arbeid verricht. Dat waarderen wij enorm. Teamgeest staat bij ons hoog in het vaandel. Hoe we die hooghouden? Daar zijn geen boekjes voor. Het gaat er vooral om aandacht voor elkaar te hebben. Over hoe je met elkaar omgaat. Naar elkaar luisteren. Alsook elkaar aan durven spreken. En is het hartje winter, dan vinden wij het heel normaal om onze mensen een kopje snert op de bouwplaats te brengen. Het gaat vaak om de kleine dingen. Daarnaast proberen we het als team altijd een beetje beter te doen. We zijn voortdurend met opleidingen bezig. Ook daarmee krijg je een betere organisatie.’
T: +31 (0)299 409 500 I: www.vroom.nl
52 B+U 7 2021 PRISHOPS
SPECIALIST EN ADVISEUR IN
duurzame-, onderhoudsvrije off-grid stroomoplossingen
PRIshops is specialist in de verkoop van duurzame off grid systemen op basis van brandstofcellen. Men levert de producten van de fabrikanten: Efoy en Sunfire, twee vooraanstaande merken op het gebied van brandstofcellen en daarnaast alle eventueel noodzakelijke randapparatuur. De brandstofcellen werken op basis van bio-propaan en methanol en hebben grote voordelen ten opzichte van de traditionele dieselsystemen. Zo is er minder dan 20 procent CO2 uitstoot in vergelijking met dieselstroomvoorzieningen, produceren de cellen geen fijnstof en geen stikstof en hebben zij geen onderhoud nodig.
D
“
e brandstofcelsystemen zijn zeer geschikt voor de stroomvoorziening van bijvoorbeeld camera’s, tekstwagens, meetsystemen, zoals bijvoorbeeld voor afvalwatermetingen, allerhande andere onderzoeksmetingen in het veld, of elders en projecten en situaties waar de opgestelde apparatuur volledig autonoom moet draaien. Maar uiteraard ook voor tiny houses en veeleisende off-grid toepassingen. Een voorbeeld daarvan is een meetstation in de Noordelijke IJszee op Spitsbergen. “Dat zegt veel over de betrouwbaarheid van onze brandstofcelsystemen”, verteld Rutger de Keijzer, directeur van PRIshops, enthousiast. Een van de grote voordelen van de systemen is gelegen in het feit dat er geen bewegende delen zijn. Daardoor is er ook geen onder-
houd nodig, zoals bij conventionele aggregaat-technieken. De energie wordt door de brandstofcel opgewekt door middel van een chemische reactie. Door veel kennis en ervaring is door PRIshops voor elke situatie van tevoren te berekenen hoeveel brandstof er nodig is om met 100% zekerheid de energielevering van het systeem te garanderen. De systemen zijn daarnaast ook op afstand te monitoren, beheren en controleren via het platform van PRIshops.
CO2 OPBRENGST EN LEVENSDUUR
De totale besparing van CO2 ten opzichte van de conventionele aggregaat-techniek is uiteraard afhankelijk van de situatie maar een minimum van 80 procent besparing is reëel. De brandstofcelsystemen zijn geschikt voor situaties waar tot 20 kWh per dag nodig is. PRIshops is ook drukdoende met waterstofontwikkelingen en -oplossingen voor situaties waar de CO2 uitstoot volledig nihil, nul, moet zijn. Men levert al energiesystemen waar brandstofcellen met zon-
PRISHOPS B+U 7 2021 53
nepanelen zijn gecombineerd. Het nieuwste systeem van Efoy is opnieuw doorontwikkeld, waardoor de stroomopbrengst met twintig procent is verhoogd en tegelijk de levensduur met een derde is verlengd.
VOORDELEN EN TOEKOMST
In 2016 is Rutger de Keijzer gestart met PRIshops, nadat hij in de nautische omgeving ervaringen had opgedaan met brandstofcellen als energiebron. Hij zag de voordelen ten opzichte van een dieselgenerator en is op zoek gegaan naar een leverancier. Efoy en Sunfire hadden nog geen gespecialiseerde vertegenwoordiging in Nederland dus ging hij met beide merken een samenwerking aan. Rutger gelooft in brandstofcellen en is ervan overtuigd dat het de toekomst is. Met een technische achtergrond in nautische omgevingen en op schepen, hield niks hem tegen om de markt op te gaan
met de brandstofcelproducten. Bovendien ervaart hij elke dag nog voordelen, aangezien hij zelf op een boot woont waar zijn producten getest en gebruikt worden. In de afgelopen jaren heeft PRIshops al ruim 60 unieke systemen geleverd en heeft men een groeiende groep vaste afnemers die overtuigd zijn geraakt van de producten van het bedrijf. Door de samenwerking met een aantal gespecialiseerde externen, kan men snel schakelen en vrijwel ieder project aangaan en uitvoeren.
ADVIES, KENNIS EN ERVARING
Rutger vindt het zeer belangrijk dat (potentiële) opdrachtgevers een eerlijk en duidelijk verhaal krijgen over de mogelijkheden en oplossingen, die men kan bieden. Klanten mogen en kunnen rekenen op de betrouwbaarheid van de PRIshops-systemen en de gedegen adviezen, kennis en ervaring van Rutger en zijn team. Op dit moment worden de eerste experimenten gedaan met kleine waterstof-brandstofcellen en blijft men ook andere ontwikkelingen op energievoorzieningsgebied en op het gebied van waterstof nauwlettend volgen en waar mogelijk inzetten. Wilt u ook pionieren met volledig uitstootvrije systemen dan komen ze graag met u in contact. Men gaat graag om de tafel met een ieder die een andere invulling zoekt voor zijn of haar energievraagstuk en nodigt u van harte uit om kennis te maken met de brandstofcellen en toepassingen daarvan. Meer weten en ervaren, neem dan vrijblijvend contact op met Rutger de Keijzer of kijk verder op de website voor nadere informatie over de producten en diensten van PRIshops.
RECENTE PROJECTEN: IV-groep (o.a. Rijnlandroute, aansluiting A16/N3) Strukton (hoogspanningsverbinding Borssele-Rilland) Traffic Service Nederland (diverse projecten) Politie (o.a. recherche, team verkeer en tijdelijke camera’s)
PRISHOPS
postbus 868 3160AB Rhoon
T. 06 - 835 639 62 T. 010 - 669 03 71
E. info@prishops.nl I. www.prishops.nl
54 B+U 7 2021
Weerbestendig en onderhoudsvrij meubilair dat niet gaat roesten
BUITENBANKEN PICKNICKTAFELS LIGSTOELEN PATIOMEUBELEN PRULLENBAKKEN FIETSENREKKEN
Den Brier 201, 5403KN Uden Tel: 0031- 413 246 841 Mob: 0031- 655 832 489
cofeurope.com 14102
14128
ALLES WAT MET ASFALT TE MAKEN HÈT, ONDER ÉÉN PET
PERSONEEL EN MATERIEEL
BESCHOEIINGEN, DAMWANDEN, BRUGGEN, STEIGERS, VLONDERS.
Kuijntjes Infra B.V. Van Heemstraweg 1 5305 TA ZUILICHEM T. 06 - 105 84 759 E. info@kuijntjesinfra.nl I. www.kuijntjesinfra.nl 14146
14187
INSPECTIE SZW HEET STRAKS WEER ARBEIDSINSPECTIE De Inspectie SZW gaat vanaf 1 januari 2022 ‘Nederlandse Arbeidsinspectie’ heten. De komst van de Europese toezichthouder, European Labour Authority, en het feit dat de naam Arbeidsinspectie in de praktijk gebruikelijker en veelzeggender is, hebben geleid tot dit besluit.
vaak wordt gebruikt en voor werkgevers en werknemers veelzeggender is. De nieuwe naam voorkomt ook het misverstand dat de Inspectie SZW, zoals bij een aantal andere inspecties, als taak zou hebben om toezicht te houden op onderdelen van het ministerie (SZW).
De afgelopen jaren is duidelijk gebleken dat de term Arbeidsinspectie nog steeds
Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl
56 B+U 7 2021
STERK IN MULTI DICIPLINAIRE DIENSTVERLENING
06 117 147 17
info@A-TSS.com www.A-TSS.nl
Bouw en afbouw support - Installatie support - Projectverlichting Specialistische reiniging - Gevelreiniging - Vastgoed onderhoud
Nijverheidstraat 31 AA 1135 GE Edam-Volendam 14165
WIJ LEVEREN O.A. DE VOLGENDE MOTOREN;
• PERKINS • FTP (IVECO) • VOLVO PENTA
LEVERBAAR IN STAGE 5
• DEUTZ • YANMAR • MITSUBISHI 14178
CGM POWER - ZAANDAMMERWEG 14, 1566 PG ASSENDELFT, NOORD-HOLLAND
+31 (0)85 077 78 60 | INFO@CGMPOWER.NL | WWW.CGMPOWER.NL
“
Dé specialist in betonboren, -zagen en -slopen!
Betonboor- en zaagtechniek Verankeringstechniek Slooptechniek Fundatietechniek Lift demontage techniek
Opzoek naar een veelzijdige en betrouwbare partner? De Jong is gespecialiseerd in uitdagende en gecompliceerde projecten bestaande uit betonboor-, zaag- en sloopwerkzaamheden. Zo willen wij vooral bijdragen aan de versterking van het kwaliteitsimago van onze opdrachtgevers.
Zaandammerweg 14, 1566 PG Assendelft. +31 (0)75 687 19 52 | dejong-group.eu 14179
van Rijnsoever b.v.
GROENVOORZIENINGS- EN HOVENIERSBEDRIJF
TEL. 033 - 463 29 46 ● www.vanrijnsoeverbv.nl
• sierstraatwerk • vijveraanleg • tuinaanleg • bedrijfstuinen • tuinonderhoud • grondwerk • houtwerk • aanleg daktuinen • boomverzorging 14180
VERHAGEN MILIEU ADVIES B+U 7 2021 57
Schakel bij een sloop- of renovatieproject altijd een asbest en chroom 6 specialist in! Al sinds 2013 is Verhagen Milieu Advies een betrouwbare, gecertificeerde partner op het gebied van asbest en chroom 6. Vanuit haar nieuwe kantoor op de Kopershoek 68C in Rhoon adviseert zij opdrachtgevers in omgeving Rotterdam en ver daarbuiten.
H
et team van specialistische adviseurs bij Verhagen Milieu advies bedient met hun jarenlange ervaring dagelijks opdrachtgevers met uiteenlopende asbest- en chroom 6 vraagstukken. Het bedrijf richt zich in het bijzonder op bedrijven binnen de vastgoedsector, industrie en maritieme sector. De afgelopen 8 jaar is 90% van haar werken uitgevoerd voor uiteenlopende opdrachtgevers uit de woningbouw- en zorgsector en voor professionele vastgoedbeheerders en projectontwikkelaars. Kees Verhagen, directeur Verhagen Milieu Advies: “Wij bieden een verscheidenheid aan diensten voor asbest- en chroom 6 onderzoek. Denk hierbij bijvoorbeeld aan asbest- en chroom 6 inventarisaties, kostenramingen voor sloopwerkzaamheden, validatiemetingen, materiaal-analyses en risicobeoordelingen. In het verlengde daarvan zijn wij ook inzetbaar voor projectbegeleiding en projectmanagement. Alle activiteiten worden door Verhagen Milieu Advies gecoördineerd en uitgevoerd. Het bedrijf houdt haar expertise op asbest- en chroom 6 gebied continu op peil en investeren in de nieuwste technieken en technologieën die van toegevoegde waarde zijn voor onze afnemers.”
GEEN RUIS
Zowel asbest als chroom 6 zijn beladen onderwerpen. Opdrachtgevers die geconfronteerd worden met deze stoffen, vinden bij Verhagen Milieu Advies gelukkig een partij die ontzorgt bij alle zaken rond-
om asbest- en chroom 6 vraagstukken. “Wij onderkennen als geen ander dat asbest en chroom 6 voor onze opdrachtgevers een gebied met hoog afbreukrisico is.” zo vertelt Kees Verhagen. “Een opdrachtgever wil zo min mogelijk ruis over het onderwerp richting gebruikers, eigenaren of media. Er moet met zorg worden omgegaan met gevoelige informatie. Dat vraagt optimaal omgevingsmanagement, uitgevoerd door een team dat tactvol kan opereren. Verhagen Milieu Advies ontzorgt, van het allereerste advies tot aan die belangrijke communicatie met gebruikers. Alles gebeurt in nauw overleg met onze eindopdrachtgever.”
DESKUNDIG EN ERVAREN
De asbest en chroom 6 adviseurs van Verhagen Milieu Advies zijn deskundig en gecertificeerd volgens de laatste wetten en regels die vanuit de overheid worden gesteld. Zij beschikken over de VCA* certificering: de werkwijze is professioneel, helder en duidelijk. Bij elk asbest project worden de werkzaamheden uitgevoerd conform de eisen zoals beschreven in het certificatieschema voor het procescertificaat asbestinventarisatie in artikel 4.27 van de arbeidsomstandighedenregeling. Dit geeft u als opdrachtgever de zekerheid dat er gewerkt wordt aan een schone en veilige leefomgeving voor de eindgebruikers van de locatie Verhagen: “Met Verhagen Milieu Advies neemt u een partner in de arm die elke dag met passie werkt aan een belangrijke missie: het creëren van een betere leefomgeving. Dat doen wij door een gedegen aanpak met de juiste stappen. Ook voor u gaan wij graag met diezelfde passie aan de slag.”
VERHAGEN MILIEU ADVIES
Koperhoek 68C 3162 CA Rhoon
T. 010 - 210 77 25 I. www.verhagenmilieuadvies.nl
58 B+U 7 2021
Gespecialiseerd maar veelzijdig
U kunt ons altijd bellen voor: • Verhuur van machines en personeel
• Het bouwen van bitumineuze voegovergangen
• Onderhoudswerkzaamheden aan bruggen en viaducten
• Onderhoud van uw (buiten) terrein
• Kleinschalig reparatiewerk
• Het aanbrengen van slijtlagen en coatings
WWW.RBREURE.NL
ZWANENBURG
023 555 13 26
INFO@RBREURE.NL 14213
Ontvang vergoeding voor verplichte en verantwoorde afvoer van armaturen √ √
specialist in de beperkte ruimte!
Zelf importeur van lampen?
Hoe? Ga naar stichting-open.org of scan de QR code
Meld je aan bij Stichting LightRec via lightrec.nl
14230
DIJKBOOM.NL
Alle armaturen, metaal en kunststof
Dijkboom BV Rietdekkersweg 9a 3449 JC Woerden Telefoon: 085 047 04 80 info@dijkboom.nl 14208
Een greep uit onze werkzaamheden: ■ Bodemsaneringen ■ Inpandig grond/sloopwerk- en bodemsaneringen t.b.v. funderingsherstel en kelderbouw ■ Bouwrijp maken ■ Rooien van groenvoorzieningen ■ Aanleg terreinen en bestratingen
Volledige armaturen, inclusief kap en condensator
GROENE CIRKELS Zuid-Hollandse steden moeten de komende decennia flink groener worden. Dat hebben het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Naturalis, Wageningen University & Research en aan aantal gemeenten afgesproken. De partijen gaan daarvoor samenwerken in de Groene Cirkel ‘Groene gezonde stad’. Meer groen in de stad zorgt voor gezondere inwoners, minder hitte, minder wateroverlast en meer biodiversiteit. Onlangs ging de Groene Cirkel ‘Groene gezonde Stad’ officieel van start. De ambi-
foto: fokke baarssen-shutterstock
tie is om in 2050 steden in Zuid-Holland voldoende te hebben voorbereid op extreme weersomstandigheden. Meer groen in steden betekent minder slachtoffers van extreme hitte, hevige regenval en overstromingen. De partijen hebben gezamenlijk een ‘verbindend vergezicht’, een ‘droom’, gemaakt. De gedroomde groene stad heeft honderdduizenden bomen voor verkoeling tijdens hitte en parken, groene tuinen en voldoende groene infrastructuur om hevige regenval op te kunnen vangen.
Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl
60 B+U 7 2021
14137
www.vanveengrondwerken.nl De Hoef Oostzijde 40 • 1426 AE De Hoef • +31 6 124 350 38
Tegenwoordig ook werkzaam in de grachten van Amsterdam! 14199
14135
020 49 24 999 info@h-sv.nl
Door professionals voor professionals! 14212
SPOORWEGVERZAKKINGEN STRUCTUREEL AANGEPAKT ProRail, TU Delft en Deltares doen de komende vijf jaar onderzoek naar het gedrag van rijdende treinen op onze spoordijken. Zij hebben daarvoor de overeenkomst voor het onderzoeksprogramma ‘RESET’ getekend. Het onderzoek richt zich op de gevolgen van meer, zwaarder treinverkeer met daarbij klimaatverandering voor onze spoordijken en hoe we daar op kunnen inspelen. Er is binnen Europa weinig fundamentele systeem kennis op dit gebied. De mobiliteitsgroei van de komende jaren heeft grote impact op ons spoor. Sporen liggen grotendeels op spoordijken, zogenaamde baanlichamen: de verhoogde
ondergrond onder het spoor. Tachtig procent van deze spoordijken is gebouwd voor 1920 met de kennis, eisen en kunde van toen. Met de komst van zwaardere, snellere treinen en de toename van het treinverkeer worden deze spoordijken steeds intensiever belast. Dit leidt tot hoge onderhoudskosten, operationele beperkingen en soms tot incidenten. Een gevolg daarvan kan zijn dat het nodig is om snelheidsbeperkingen voor treinen in te stellen, vanwege de slechte kwaliteit van de ondergrond. Daarnaast zal ook de klimaatverandering, met afwisselend langdurige droogte gevolgd door hevige neerslag, de komende jaren de stabiliteit van onze spoordijken beïnvloeden.
Lees meer via www.bouwenuitvoering.nl of via de QR-link.
BOUWVOLUME GROEIT IN 2022 MET 3 PROCENT Verwacht wordt dat de bouwproductie dit en volgend jaar weer groeit. Aanjagers voor de verwachte stijging zijn de toename van het aantal bouwvergunningen in de woningbouw en het herstel van investeringen in bedrijfspanden, aldus ING. Inkoopprijzen van hout liggen circa zestig procent boven het niveau van een jaar eerder. De recent gestegen energieprijzen zorgen er nu ook voor dat prijzen van energieintensieve bouwmaterialen als bakstenen en beton kunnen stijgen. Men verwacht echter dat deze stijgingen beperkter en tijdelijk zullen zijn mede doordat de verwachte gasprijzen voor het voorjaar lager zijn.
Na twee procent volumegroei in 2021, verwachten ING-economen voor volgend jaar dat het bouwvolume verder groeit met 3 procent. In augustus 2021 hadden bouwbedrijven gemiddeld 9,9 maanden werk in de orderportefeuille. Dit is een halve maand meer dan aan het begin van 2021. Het aantal bouwvergunningen voor nieuwbouw stijgt daarbij al meer dan anderhalf jaar. In de twaalf maandsperiode september t/m augustus 2021 werden er ruim 73.000 vergunningen afgegeven. Dit is een stijging van vijftien procent ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder en kan volgend jaar leiden tot een verdere toename van de woningbouw.
Ook verwacht men dat in 2022 de investeringen in bedrijfspanden van onder andere logistieke centra en fabriekshallen blijven toenemen Lees meer via www.bouwenuitvoering.nl op via de QR-code
64 B+U 7 2021
COLOFON
Biodivers
Bouw en Uitvoering (B+U) is informatiebron, platform en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouw-, infra- en technieksector. Hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nutsb edrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middelb aar en hoger technisch o nderwijs, openbaar vervoersbedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.
natuurzaadmengels
ONLINE
www.bouwenuitvoering.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE
Douwe Bijlard, Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Gied van Hoorn, Erik de Jong, Erik Kijlstra, Emile Koeman, Jolanda Linschoten, Cees Mager, Daan Otto, Jørgen Postma, Joost Roefs, Betty Rombout, Job Schouten, Roelf Schuiling, Erik Steegman, Henrico van Tilburg, Gerard Vos. HOOFDREDACTEUR
Gerard Vos, e-mail: g.vos@aprmediagroep.nl UITGEVER
Jaco Otto, e-mail: j.otto@aprmediagroep.nl ABONNEMENTEN
Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de doelgroep*
€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00
* Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten. VORMGEVING
APR Media Groep BV, e-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK
Veldhuis Media BV, Raalte UITGAVE
APR Media Groep BV Postbus 138, 6740 AC Lunteren Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl
Gebiedseigen inheemse wilde bloemenmengsels voor o.a. • Bloemenweides • Natuurvriendelijke • Bloemrijke dijken oevers • Kruidenrijke bermen • Wadi’s • Eikenprocessierups• Bijen- en vlindermengsel mengsels
ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE
E-mail: admin@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE
APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl AANSPRAKELIJKHEID Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel zorg en aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave omissies bevat. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe of indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de in deze uitgave aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in deze uitgave. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing. ©2021 APR Media Groep BV.
Biodivers BV Hoenkoopse Buurtweg 51 3421 GB Oudewater Tel.: 0348-560286 info@biodivers.nl www.biodivers.nl
ISSN - 0921 - 1667 14204
Grip Gripop opuw uwdaken daken Dakbehoud Nederland is eenis organisatie met landelijke dekking voorvoor Dakbehoud Nederland een organisatie met landelijke dekking dakonderhoud en dakmanagement. OnzeOnze klanten zijn overheid, dakonderhoud en dakmanagement. klanten zijn overheid, woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s. U hebt één overzichtelijk woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s. U hebt één overzichtelijk contract en continu inzicht in deinconditie van uw contract en continu inzicht de conditie vanvastgoed. uw vastgoed.
VOORDELEN DAKBEHOUD VOORDELEN DAKBEHOUD •
Gecertificeerde dakdekkersbedrijven • Gecertificeerde dakdekkersbedrijven
•
Landelijke dekking / Calamiteitenservice • Landelijke dekking / Calamiteitenservice
•
Inzicht in en op de vanvan uw uw daken • Inzicht in grip en grip op conditie de conditie daken
•
Langere levensduur daken • Langere levensduur daken
•
Kostenbesparing door dakonderhoud • Kostenbesparing door dakonderhoud
Dakbehoud Nederland Dakbehoud Nederland Databankweg 26 26 Databankweg 38213821 AL Amersfoort AL Amersfoort 036 036 530 530 44 90 44 90 info@dakbehoud.nl info@dakbehoud.nl WWW.DAKBEHOUD.NL WWW.DAKBEHOUD.NL
13824g 138
Misschien zijn sommige huurders dol op koken. Misschien zijn hun buren daar niet zo blij mee. Hoe dan ook, over onze deuren zullen ze allemaal laaiend enthousiast zijn. De allereerste deur die we maakten was een brandwerende deur. Dat was in 1942. De deuren die we sindsdien maken, dienen allemaal een belangrijk doel. Zo maken we deuren die inbraak- en geluidswerend zijn, geen tocht
en kookluchtjes doorlaten en zelfs deuren die bestand zijn tegen felle branden en giftige dampen. Om ervoor te zorgen dat iedereen prettig en veilig kan leven. Ons bedrijf heeft óók een duidelijk doel. Ervoor zorgen dat u voor uw projecten de juiste woningtoegangsdeuren krijgt die aan alle eisen voldoen. Lees meer op daloc.nl/wooncomfort
14195d