tvbZORG 1-2015 by APR Media

GEEFT DE ZORG EEN GEZICHT 45 STE JAARGANG

TRENDS & VERNIEUWING

VIRTUEEL ZORGHUIS

VIRTUEEL NETWERK RONDOM COMPLEXE ZORGCLIËNTEN IN KAART GEBRACHT

ZORG BETER BEGREPEN

VERKLARINGEN VOOR GROEIENDE VRAAG NAAR ZORG VOOR MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING

EIGEN VERZORGINGSHUIS VOOR STICHTING MAX MAAKT MOGELIJK ‘ELKE AVOND EEN ADVOCAATJE MET SLAGROOM!’

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 1

17-02-15 17:02

TVBZORG.COM GEEFT DE ZORG ONLINE EEN GEZICHT

Stopper - tvb- AMG ZORG- tvb - Website.indd 1 -AMG15015 ZORG 1-2015.indb 2

17-02-15 17:02 14:59 17-02-15

ZIEZORG 1

CROWDFUNDING IN DE ZORG Trend Zorg, een innovatieve, groeiende zorgonderneming voor woonbegeleiding en ambulante hulpverlening, heeft in minder dan 48 uur 125.000 euro opgehaald bij het publiek om haar voorspoedige groei voort te kunnen zetten en in te spelen op de veranderingen in de zorg. Via Collin Crowdfund staken 58 particuliere investeerders gemiddeld 2155 euro in het bedrijf van zorgondernemers Wendy van Gerwen en Hans Verhappen in de vorm van een vierjarige lening met een vaste rente van acht procent. Trend Zorg biedt begeleiding aan (jong)volwassenen in de leeftijd van 17 tot 40 jaar met een gedrags- en/of ontwikkelingsstoornis zoals autisme of ADHD. Veelal gaat het om cliënten die, bijvoorbeeld na verblijf in een jeugdinstelling, behoefte hebben aan meer zelfstandigheid in een beschermde omgeving. Afhankelijk van de situatie en de wensen van de cliënt kan er gekozen worden voor permanente, intensieve of minder intensieve woonbegeleiding. Trend Zorg is momenteel primair actief in Brabant, in de omgeving van Veldhoven en de Kempen. Trend Zorg speelt actief in op de aanstaande veranderingen in de zorg. Met ingang van 2015 kopen cliënten zorg niet meer in via hun PGB, maar sluiten zij een overeenkomst met de gemeente voor ‘zorg in natura’. Trend Zorg wil deze zorg als partner van de gemeente gaan bieden. Hans Verhappen, directeur Trend Zorg: ‘Deze crowdfund campagne heeft het mogelijk gemaakt om optimaal in te spelen op deze verandering en te investeren in onze organisatie. In personeel, professionalisering maar ook nieuwe woningen: appartementen en een groter huis voor minimaal 12 cliënten die 24-uurs begeleiding nodig hebben.’

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 1

17-02-15 17:02

Inhoud februari 2015 COVERARTIKEL

ZIEZORG

Eigen verzorgingshuis voor Stichting MAX Maakt Mogelijk Met hetzelfde geld betere zorg verlenen. Dat is het uitgangspunt van

Jan Slagter, Omroepdirecteur van MAX. Hij heeft het plan een eigen verzorgingshuis te starten in Nederland. ‘We zijn op het punt beland, dat het anders moet.’

FWG Trendrapport: ‘De zorg terug naar de tekentafel’ De transities zetten door en worden in wetten en regels beklonken.

Het zorglandschap verandert snel, door fusies, faillissementen, andere businessmodellen en nieuwe toetreders. Er vallen ontslagen, terwijl er tegelijkertijd tekorten zijn aan hoger opgeleid personeel. Risico’s worden wel gezien, maar bewust genomen. Waar gehakt wordt vallen spaanders, lijkt het nieuwe devies. Dit en andere ontwikkelingen zijn te lezen in het nieuwe FWG trendrapport ‘De zorg terug naar de tekentafel, het vervolg’.

BELEID & BESTUUR

POLITIEK & WETENSCHAP

Platform Zorgvrijwilligers brengt vrijwilligers en organisaties bij elkaar Gemeentes doen steeds vaker een beroep op de eigen verantwoorde-

lijkheid en zelfredzaamheid van hun inwoners. Dit onderstreept het belang van vrijwilligerswerk voor kwetsbare groepen in de samenleving. Het Platform Zorgvrijwilligers brengt vrijwilligers en zorgorganisaties bij elkaar.

Zorg beter begrepen Eind 2014 publiceerde het SCP het rapport Zorg beter begrepen. In het rapport gaan de onderzoekers Isolde Woittiez, Lisa Putman, Evelien

Eggink en Michiel Ras in op de verklaringen voor de gestegen vraag naar zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 2

17-02-15 17:02

BELEID & BESTUUR

Virtueel Zorghuis Helemaal nieuw is het niet. Al sinds 2008 is er landelijk ervaring opgedaan met projecten rondom virtuele zorghuizen. Sinds kort is

het Virtueel Zorghuis Weerterland en Cranendonck gelanceerd, een initiatief van Stichting CoĂśrdinatie Zorg & Welzijn. Dit zorghuis organiseert een virtueel netwerk rondom complexe zorgcliĂŤnten, uitsluitend met vrijwilligers.

POLITIEK & WETENSCHAP

Kwart Nederlanders heeft hogere premie over voor kortere wachttijd GGZ GGZ-instelling U-center ondervroege 1051 mensen over de wacht-

tijden in de ggz. De helft vindt het onacceptabel dat mensen op een wachtlijst terechtkomen als ze hulp zoeken voor hun psychische probleem of verslaving.

EN VERDER 01 ZieZorg 07 ZieZorg 13 ZieZorg 14 Technologie

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 3

21 ZieZorg 22 Beleid & Bestuur 28 Politiek & Wetenschap 32 Colofon

17-02-15 17:02

CO VE R AR TI KE L

Eigen verzorgingshuis voor Stichting MAX Maakt Mogelijk ‘ELKE AVOND EEN ADVOCAATJE MET SLAGROOM!’ Met hetzelfde geld betere zorg verlenen. Dat is het uitgangspunt van Jan Slagter, Omroepdirecteur van MAX. Hij heeft het plan een eigen verzorgingshuis te starten in Nederland. BETTY ROMBOUT ‘We zijn op het punt beland, dat het anders moet.’ TEKST: BEELD: MIKE ROELOFS

ij startte zijn loopbaan in de reclamebranche en als huurkoopmakelaar: Jan Slagter. In 1993 richtte hij de Stichting Welzijn Gehandicapten Nederland op. Gevolgd door omroep MAX in 2002. Over deze periode zegt hij: ‘Iedereen vond het een belachelijk idee. Ouderen? Nee, we moesten allemaal verjongen. Snelle beelden op tv. Neem het voormalige actualiteitenprogramma Netwerk. Ze stopten soms wel vijf onderwerpen in 25 minuten. Dat Nederland vergrijst, werd gemakshalve vergeten. Dus heb ik op een zondagmiddag via een matrixprinter de Mediawet uitgedraaid. Met 50.000 leden, een beleidsplan en het aantonen van de toegevoegde waarde van een ouderenzender binnen het bestel kon ik een omroep oprichten. Zo gezegd, zo gedaan.’

KOP VAN JUT

Ouderen worden in Den Haag veelal aangewezen als de oorzaak van alle problemen in Nederland, is de mening van Jan Slagter. Zij maken de zorg duur. Pensioenen kunnen niet meer betaald worden. ‘Mensen moeten zich schuldig voelen als ze oud zijn. De politiek heeft veel steken laten vallen. De vergrijzing zagen we 30 jaar geleden al aankomen. Daar is nooit op geanticipeerd. Het nemen van impopulaire maatregelen was uit den boze. In de

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 5

gouden jaren hebben we geen potje voor de zorg in 2015 gereserveerd. Dus suggereert de politiek nu om de zorg zo veel mogelijk aan de burger zelf over te laten. De zorg is niet te betalen en de jongeren na ons moeten ook nog een pensioen hebben. Conclusie? Ouderen die rond moeten komen van een AOW’tje en een klein pensioen, zijn de dupe. Ze moeten hun eigen huis ‘opeten’, waar ze zo hard voor gewerkt hebben. Dit terwijl hen een hele andere spiegel is voorgehouden. De ‘1000 euro van Rutte’ hebben ze nog steeds niet. Kortom, ouderen zijn min of meer de kop van Jut.’ MAATSCHAPPELIJKE DISCUSSIE

Van ouderen in zijn algemeenheid spitsen we ons met Jan Slagter toe op ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen. Hoe is hun situatie? Slagter: ‘Ben Oude Nijhuis heeft de boel in 2014 in gang gezet. Ze zouden een standbeeld voor hem op moeten richten. Nijhuis kaartte in het Algemeen Dagblad de falende zorg aan voor zijn demente vrouw. Dit deed hij samen met Joop van Rijn, de vader van staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn. Daarop ontstond een maatschappelijke discussie over de bezuinigingen in de zorg. Ineens ging iedereen zich achter de oren krabben. Ook ik keek terug in de tijd.

17-02-15 17:02

6 COVERARTIKEL Mijn moeder zat destijds in een verpleeghuis. Slechts twee dames moesten haar en de andere 30 mensen verzorgen. Met als gevolg dat alle bewoners al vanaf 18:00 uur naar bed gebracht werden. Belachelijk! Na het optreden van Nijhuis kwam alles, zoals gezegd, in beweging. MAX heeft toen een meldpunt geopend, waar mensen met klachten over verpleeg- en verzorgingshuizen terecht konden. In twee weken tijd kregen we maar liefst 1400 telefoontjes. Mensen die uren achter elkaar aan hun lot werden over gelaten. Verkeerd medicatiegebruik. Het zijn geen incidenten, hoewel Van Rijn ons dit wil laten geloven. Het is een structureel probleem. Toch zijn er ook huizen waar het wel goed gaat. Dat heeft mij getriggerd. Elk huis krijgt per bewoner evenveel geld. Waarom bieden

met een verstandelijke beperking moeten verhuizen naar een groot bos in Ermelo. Daar zetten we een grote instelling neer met een enorm hek erom heen. Dan hebben ze een prachtig leven.’ We bedachten ons en zetten gezinsvervangende tehuizen neer. Maar omwonenden raakten in paniek. Wat deden mensen met een verstandelijke beperking in hun woonwijk? Ik vind het fantastisch. Zo’n tehuis heb ik voor ogen. Een huis dat letterlijk midden in de samenleving staat. Zodanig dat de dementerende vrouw door een buurtgenoot meegenomen wordt naar de winkel om boodschappen te doen. We zijn zo verkrampt bezig om al die mensen in een kamertje te houden. Alsjeblieft, laat ze niet naar buiten gaan. Ook het betuttelende, daar erger ik me aan. Mevrouw is 87 en wil een stukje

‘Meer geld is geen oplossing. Ander beleid voeren, daar gaat het om.’ sommige huizen dan goede zorg en andere niet? Huizen waar te weinig handen aan het bed zijn. Meer geld is geen oplossing. Ander beleid voeren, daar gaat het om.’ DOEL

Momenteel onderzoekt Stichting MAX Maakt Mogelijk, die projecten realiseert ter verbetering van het welzijn van ouderen, samen met organisatieadviesbureau Berenschot hoe het door Jan Slagter benoemde beleid eruit zou moeten zien. Het uiteindelijke doel is het oprichten van een eigen verzorgingshuis. KLEINSCHALIGHEID

Het rapport is er nog niet, maar we filosoferen toch nog even verder met Jan Slagter. Hij zegt: ‘Kleinschaligheid is de sleutel tot succes. Waarom? Voor grote instellingen is het vastgoed de molensteen om de nek. Geld bedoeld voor de zorg, gaat naar de gebouwen. Dát is niet de bedoeling. In ons verzorgingshuis pakken we het anders aan. Geld voor de zorg blijft bij de zorg. Daarbij denk ik dat huren een betere oplossing is. Kleinschaligheid is dus de beste keuze. We moeten dan wel van de diverse organisatielagen af, zoals management, communicatie, salarisadministratie et cetera. Sommige zaken kunnen we beter uitbesteden. Dat scheelt een hoop geld. En wat te denken van de onnodige verspilling van energie? Veel zorggeld verdwijnt in die pot. Dit is dus zeker een punt van aandacht. Verder wil ik niet dat mensen maandelijks een extra eigen bijdrage betalen voor het wonen in een kleinschalige woonvorm. Ook mensen met een AOW’tje en een klein pensioen hebben recht op goede zorg.’ DUBBEL DRAMA

Jan Slagter: ‘Jaren geleden riepen we in koor: ‘Alle mensen

chocolade. Maar ze heeft suiker. Geef het haar toch lekker. U mag dit niet, dat niet… kap er mee! Natuurlijk besef ik het drama van een dementerende vader of moeder. Maar laten we er door een slechte verzorging geen dubbel drama van maken; moeder herkent dochter niet meer én moeder loopt met een volle plasluier rond. Dat wil ik voorkomen. Mensen hebben – binnen de mogelijkheden van hun ziekte – het recht op een menswaardig bestaan.’ REALISATIE

Het is voor 90% zeker dat het verzorgingshuis er komt. In maart van dit jaar hoopt Jan Slagter het rapport van Berenschot te kunnen presenteren. Daarna begint het. Praten met vele partijen. Waar vestigen we ons? Hoe is het in de wijk geregeld? Wat voor pand wordt het? Wie komen er werken? Hoe ziet een rooster er uit? Hoeveel cliënten plaatsen we? Hoe zit het met aanvragen van subsidie? Wat is de technische kant van het verhaal? Et cetera. ‘Ik wil alle velden doorlopen. Het streven is binnen een jaar te openen’, aldus Slagter. BLAUWDRUK

De blauwdruk van het verzorgingshuis van MAX Maakt Mogelijk is voor iedereen toegankelijk. Te gebruiken voor soortgelijke initiatieven. Jan Slagter: ‘Die komen er ook. Mijn generatie zal het echt niet laten gebeuren dat ik op mijn tachtigste een stoommaaltijd krijg, terwijl ik zin heb in spaghetti. Willen mijn kleinkinderen komen slapen, dan zetten ze er een bed bij. Heb ik zin in een biertje, dan neem ik plaats op een kruk in de kroeg van het tehuis. Zo zie ik het voor me. Ook voor de mensen die in ons verzorgingshuis komen wonen en leven. In mijn huis krijgt iedereen elke avond een advocaatje met slagroom!’

meer informatie http://maxmaaktmogelijk.omroepmax.nl en

http://pauw.vara.nl/nieuws/jan-slagter-wil-eigen-verzorgingshuis-stichten

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 6

17-02-15 17:02

ZIEZORG 7

BIJZONDERE KUNST VAN BUITENGEWONE KUNSTENAARS IN MEANDER In Meander Medisch Centrum in Amersfoort is een bijzondere expositie van buitengewone kunstenaars te bezichtigen. De expositie van Special Arts bestaat uit kleurrijke schilderijen die zijn gemaakt door kunstenaars met een handicap. De expositie hangt in de Galerij bij de afdeling Radiologie en is tot eind 2015 te bezichtigen. De kunstwerken zijn te koop via Special Arts. Special Arts bevordert dat alle mensen met een handicap aan kunst kunnen doen en dat ze hun talenten daarvoor kunnen ontwikkelen. Meander ondersteunt dit van harte. De Galerij, de gang bij de afdeling Radiologie, leent zich goed voor exposities. Bezoekers reageren enthousiast op de kleurrijke expositie die eind januari is geopend in het bijzijn van de kunstenaars.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 7

17-02-15 17:02

Platform Zorgvrijwilligers brengt vrijwilligers en organisaties bij elkaar

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 8

17-02-15 17:02

& ID UR LE TU BE E S B

16 HAAGSE ZORGORGANISATIES VERENIGEN ZICH Gemeentes doen steeds vaker een beroep op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van hun inwoners. Dit onderstreept het belang van vrijwilligerswerk voor kwetsbare groepen in de samenleving. Het Platform Zorgvrijwilligers brengt vrijwilligers en zorgorganisaties bij elkaar.

oor de decentralisatie van zorgtaken nemen de verantwoordelijkheden van gemeenten in Nederland toe. Het takenpakket dat op lokaal niveau moet worden uitgevoerd, groeit flink. Hierdoor doen gemeenten een groter beroep op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van haar inwoners en wordt het belang van vrijwilligerswerk voor kwetsbare groepen in de samenleving onderstreept. Het Platform Zorgvrijwilligers brengt vrijwilligers en zorgorganisaties bij elkaar.

VOORTOUW

Binnen de gemeente Den Haag nemen 16 lokale vrijwilligersorganisaties het voortouw. Ze spelen in op de ontwikkelingen en treden gezamenlijk actief naar buiten via het Platform Zorgvrijwilligers. Met de campagne ‘Wat wordt joúw verhaal?’ vraagt het platform aandacht voor een bijzondere tak binnen het brede aanbod van vrijwilligerswerk: zorgvrijwilligers in de informele zorg. ZORGVRIJWILLIGERS IN DE INFORMELE ZORG

Het platform verschaft heldere informatie en benadert potentiële vrijwilligers proactief met als doel meer vrijwilligers aan zich te binden.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 9

17-02-15 17:02

10 BELEID & BESTUUR

Bij informele zorg wordt gekeken wat familie, vrienden, buren, mantelzorgers en zorgvrijwilligers kunnen betekenen voor iemand die tijdelijk ondersteuning nodig heeft. Het gaat om mensen die vrijwillig zorg verlenen aan een ander. WAT IS EEN ZORGVRIJWILLIGER?

De vakterm ‘zorgvrijwilliger’ kan verwarring opwekken en potentiële vrijwilligers afschrikken. De associatie wordt gelegd met het letterlijk verzorgen van een persoon, terwijl dit geheel niet rijmt met de activiteiten van een zorgvrijwilliger. Als zorgvrijwilliger geef je mensen een steuntje in de rug, door er ‘gewoon’ voor iemand te zijn. Het gaat om menselijk en persoonlijk contact voor een langere periode. Door het bieden van een luisterend oor, door aandacht te geven en activiteiten te ondernemen word je maatje van iemand. KLANTGERICHT EN PERSOONLIJK

Het platform wil de grote diversiteit van de zogenaamde maatjesprojecten in heldere taal uitleggen. Met een vernieuwende, klantgerichte aanpak communiceren de vrijwilligersorganisaties naar buiten toe. Geïnteresseerde potentiële vrijwilligers worden op basis van eigen interessegebieden, kwaliteiten en gewenste doelgroepen gekoppeld aan de voor hen passende organisaties van het platform. De gekozen organisaties nemen vervolgens zelf contact op met de vrijwilligers en dragen zorg voor een persoonlijke match, op basis van individuele wensen en ambities.

THEMA’S

ONTWIKKELINGEN IN DEN HAAG

Met elkaar aantonen dat de informele zorg een belangrijke

In 2014 waren er ruim 2000 zorgvrijwilligers actief in Den Haag die 8000 zorgvragers bereikten via één-opéén contact en groepsactiviteiten. Het aantal zorgvrijwilligers in Den Haag blijft stabiel. De verwachting is echter dat het aantal zorgvragers toeneemt door de zorgveranderingen van begin dit jaar.

maatschappelijke functie heeft

UITGANGSPUNT

Een belangrijk uitgangspunt van het platform is dat veel mensen wel een bijdrage willen leveren, maar de mogelijkheden tot het verrichten van dit vrijwilligerswerk onvoldoende kennen. Met de website www.platformzorgvrijwilligers.nl en een campagne wil het platform hier duidelijkheid over verschaffen.

Samen een antwoord geven op de groeiende maatschappelijke vraag naar informele zorg Met elkaar de belangen van de informele zorg behartigen De kwaliteit van de informele zorg verbeteren door samen te werken, van elkaar te leren en inspiratie op te doen Met elkaar vrijwilligersactiviteiten versterken en kennis uitwisseling op het gebied van werven, binden en behouden van vrijwilligers

ZORGVRIJWILLIGERS AAN HET WOORD

Het platform heeft drie actieve zorgvrijwilligers en drie enthousiaste zorgvragers als ambassadeurs voor het platform ingezet Onder de campagneslogan ‘Wat wordt joúw verhaal?’ vertellen deze bijzondere mensen hun eigen verhaal en ervaringen en zijn ze het sprekende voorbeeld voor de diversiteit aan projecten die Den Haag te bieden heeft.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 10

17-02-15 17:02

BELEID & BESTUUR 11

DEELNEMENDE ORGANISATIES

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 11

DE ZONNEBLOEM REGIO DEN HAAG

VITALIS

STICHTING STEK

BUDDY NETWERK

III

HUMANITAS

BEST BUDDIES

MARA

XII MAATJESPROJECT VIVALDI

STICHTING TERMINALE ZORG DOOR VRIJWILLIGERS

XIII VRIJWILLIGE THUISHULP DEN HAAG

VRIENDENDIENST DEN HAAG

XIV TALENTCOACH

VII MENTORSCHAP HAAG EN RIJN

XV KOMPASSIE

VIII UNI VAN VRIJWILLIGERS DEN HAAG

XVI DIALOOG HAAGLANDEN

17-02-15 17:02

Ergonomie is een kunst, een subtiele mix van vakmanschap en wetenschap. Mede dankzij nauwe samenwerkingsverbanden met revalidatiecentra en gespecialiseerde ergotherapeuten beheerst Pronk ergo die kunst tot in de finesse. Onze 'meesters' ontwikkelen en ontwerpen de meest geavanceerde aanpassingen voor mensen met uiteenlopende functiebeperkingen. Vakkundig en professioneel. Pronk ergo ziet enkel mogelijkheden, geen beperkingen.

Keukens

Sanitair

Tilliften

telefoon 079-361 13 40 www.pronkergo.nl

showrooms in ZOETERMEER - HALFWEG - EINDHOVEN - HOOGEVEEN - SITTARD - BRUGGE (BE)

11199

mogelijkheden zonder beperkingen

13030

Kijk op www.metaltech.nl voor overige modellen

MetalPack

MetalPack handsealmachine, type 290 Kunststof en aluminium schalen sluit u simpel en doeltreffend met deze machine. Met hittebestendige folie sluit u de verschillende compartimenten van elke schaal af. Dankzij de verwisselbare inlegringen kunt u verschillende soorten schalen sealen. De verwarmde sealplaat is dankzij een antiaanbaklaag makkelijk schoon te houden. Door het speciale sluitmechanisme wordt met een lichte bediening een grote sluitdruk verkregen. De machine is hierdoor snel en makkelijk te bedienen.

Handsealmachine type 290

MetalPack sealmachine, type 325 V/G

MetalPack

Bewaar uw kostbare voedingsmiddelen onder beschermende atmosfeer. Sealmachine Type 325 V/G is een halfautomaat voor het vacumeren, begassen en sealen van kunststof en aluminium schalen, die worden voorzien van een hittebestendige folie. Daarmee blijven etenswaren langer vers en goed van kleur. De 1/2 Gastronorm schaal (afmeting 325 x 265 mm) is de grootste schaal die op deze machine verwerkt kan worden. Mallen kunnen ook dubbel of meervoudig uitgevoerd worden, daarbij is de menuschaal de grootst mogelijke. Bij een dubbele mal is de temperatuur van beide zones apart instelbaar.

Gouwzeestraat 1 1382 KD Weesp Nederland

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 12

Telefoon: 0294-414147

Sealmachine type 325 V/G

Fax: 0294-433200

E-mail: info@metaltech.nl

www: www.metaltech.nl

17-02-15 17:02

ZIEZORG 13

ALLEENWERKEN IN DE ZORG VEILIGER Jaarlijks vinden in Nederland ongeveer 120.000 bedrijfsongevallen plaats. Mensen die alleen werken, in de zorg bijvoorbeeld, lopen het grootste risico op een bedrijfsongeval. Veiligheidsdienst SoloProtect introduceert voor de alleenwerker in de zorg de Identicom, een wereldwijd beproefd concept dat nu ook in Nederland op de markt is. Bij een bedrijfsongeval of noodsituatie kan de alleenwerker met één druk op de knop alarm slaan, waardoor veel leed voorkomen kan worden. De Identicom is een onopvallend hulpmiddel dat er uitziet als een houder voor een identiteitskaart. Dat maakt het gebruik gemakkelijk en discreet. De zorgmedewerker in nood kan met één druk op de knop alarm slaan. Doordat de Identicom is uitgerust met technieken zoals GSM en GPS staat de alleenwerker zo 24 uur per dag, 7 dagen per week, in direct contact met de alarmcentrale voor situaties waarin hulp nodig is. De medewerker van de NCP-gecertificeerde alarmcentrale zal meeluisteren en direct hulpdiensten inschakelen, zoals politie of ambulance, wanneer dit nodig is. Ook wordt een opname gemaakt, die de werkgever kan opvragen bij een juridisch geschil of als praktijkvoorbeeld in agressietrainingen. Overigens slaat de Identicom dankzij de ingebouwde valdetectie ook automatisch alarm wanneer de alleenwerker valt of onwel wordt en op de grond blijft liggen en niet meer in staat is zelf alarm te slaan.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 13

17-02-15 17:03

14 TECHNOLOGIE

‘Serious game’ EFFECTIEVERE COMMUNICATIE DOOR OEFENEN MET VIRTUELE PATIËNT

Een aan de Universiteit Utrecht ontwikkelde ‘serious game’ helpt zorgprofessionals effectiever te communiceren met mensen met complexe problemen. Hierdoor kunnen patiënten beter geholpen worden. Dit blijkt uit ervaringen van professionals uit enkele Utrechtse wijken. Uniek aan de game is dat de ‘virtuele patiënt’ ook emoties toont.

ictor Everhardt, wethouder Volksgezondheid van de gemeente Utrecht, en Anton Pijpers, vice-voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht, tekenden op 3 februari 2015 een overeenkomst voor de verdere ontwikkeling van de game. Met de serious game ‘De Virtuele Patiënt’ oefenen zorgprofessionals gesprekken met mensen die bovengemiddeld last hebben van meerdere en complexe problemen. In de Utrechtse wijk Overvecht is hiervoor met succes een nieuwe aanpak ontwikkeld.

PERSOONLIJKE GESPREKKEN

Belangrijk onderdeel van de aanpak is het op een andere manier voeren van persoonlijke gesprekken. ‘De Virtuele Patiënt helpt om een gesprek zo te sturen dat je samen de lichamelijke, geestelijke, maatschappelijke en sociale problemen ontwart. De patiënt kan daardoor een effectie-

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 14

17-02-15 17:03

TECHNOLOGIE 15

N OL OG IE

‘Uniek aan De Virtuele Patiënt is dat de patiënt met emoties reageert op vragen die je hem stelt. De speler ervaart een ‘voelbaar’ gesprek.’ vere behandeling krijgen’, aldus Ruth Lenstra, praktijkondersteuner van huisartsenpraktijk De Dame en Gezondheidscentrum Ondiep. UNIEK: EMOTIES EN FLEXIBILITEIT

Uniek aan De Virtuele Patiënt is dat de patiënt met emoties reageert op vragen die je hem stelt. De speler ervaart een ‘voelbaar’ gesprek. ‘Er bestaan meer online leeromgevingen om communicatievaardigheden te trainen, maar juist op het niveau van emoties gaat het vaak mis’, licht prof. dr. Johan Jeuring, hoogleraar Softwareontwikkeling voor Onderwijs en Leren van de Universiteit Utrecht toe. ‘Daarnaast biedt de flexibele structuur van de game de mogelijkheid langere gesprekken te oefenen. Bovendien voeren professionals zelf een gespreksscenario in aan de hand van een praktijkcasus, waardoor zij hun ervaringen kunnen delen. Dit versnelt het leerproces.’

VOOR ONDERWIJS EN PROFESSIONALS

De Virtuele Patiënt is gebaseerd op de game ‘Communicate!’, ontwikkeld voor studenten van de Universiteit Utrecht. ‘Vaardigheden moet je trainen, maar het organiseren en begeleiden van trainingssessies kost veel tijd. Een game is een efficiënte manier om die training te ondersteunen. Zowel in het onderwijs als voor professionals’, aldus Jeuring. ‘GAME PROJECT’ VAN STUDENTEN

De ontwikkeling van De Virtuele Patiënt is een samenwerking tussen de Utrechtse zorgprofessionals en de bachelor gametechnologie van de Universiteit Utrecht. Studenten doen een ‘Game Project’, een praktijkopdracht voor een echte opdrachtgever, waarbij ze een zelfstandig ontwikkelteam vormen. Ook de verdere ontwikkeling van De Virtuele Patiënt wordt uitgevoerd door teams van studenten.

UTRECHT GEZOND!

De nieuwe aanpak voor mensen met meerdere en complexe problemen is onderdeel van ‘Utrecht Gezond!’, een samenwerking tussen de gemeente Utrecht en zorgverzekeraar Achmea. Uitgangspunt is het in kaart brengen van alle belemmeringen die een patiënt ervaart, van lichamelijke tot maatschappelijke problemen. Dit doet recht aan de kennis en kunde van de zorgprofessionals en voorkomt gezondheidsrisico’s door over- of onderbehandeling. Hierdoor komt de patiënt weer in zijn kracht te staan.

MOOI VOORBEELD VAN SAMENWERKING

‘De expertise van de universiteit op het gebied van gametechnologie draagt bij aan innovatie van de zorg, terwijl onze opdracht bijdraagt aan het verbeteren van de gezondheid van Utrechters. Een mooi voorbeeld van hoe de praktijk, gemeente en universiteit samen werken aan een gezonde toekomst van Utrecht’, aldus directeur Hetty Linden, directeur Volksgezondheid van de gemeente Utrecht.

MEER INFORMATIE Convenant Utrecht Gezond! http://www.utrecht.nl/volksgezondheid/over-volksgezondheid/convenant-utrecht-gezond-2014-2017 Communicate! http://educate-it.wp.hum.uu.nl/project/communicate-een-serious-game-voor-communicatievaardigheden/ Programma Educate-it http://educate-it.wp.hum.uu.nl Utrecht Center for Game Research http://www.uu.nl/en/research/utrecht-center-for-game-research Richting gametechnologie van de bacherloropleiding informatica van de Universiteit Utrecht http://www.gametechnologie.nl

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 15

17-02-15 17:03

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 16

17-02-15 17:03

& ID UR LE TU BE E S B

VIRTUEEL NETWERK RONDOM COMPLEXE ZORGCLIËNTEN IN KAART GEBRACHT

Virtueel Zorghuis Helemaal nieuw is het niet. Al sinds 2008 is er landelijk ervaring opgedaan met projecten rondom virtuele zorghuizen. Sinds kort is het Virtueel Zorghuis Weerterland en Cranendonck gelanceerd, een initiatief van Stichting Coördinatie Zorg & Welzijn. Dit zorghuis organiseert een virtueel netwerk rondom complexe zorgcliënten, uitsluitend met vrijwilligers.

et het Virtueel Zorghuis willen de initiatiefnemers bevorderen dat de zorg en het welzijn in de thuissituatie van mensen optimaal wordt verricht en wel met de meest geavanceerde middelen. Door een communicatienetwerk in te richten rondom mensen met een uitgebreide zorgbehoefte worden alle mensen die een rol spelen in het netwerk van zo’n cliënt optimaal betrokken bij zorg en welzijn van deze cliënt. De cliënt zelf en zijn mantelzorger zijn steeds de eigenaar van het systeem. Dat gebeurt door een digitaal dossier op te zetten dat toegankelijk is voor alle betrokken professionals, cliënten, mantelzorgers en vrijwilligers. Onderlinge afstemming tussen cliënten, zorgverleners en vrijwilligers is dus van groot belang.

WINST

De investering in tijd en middelen in het Virtueel Zorghuis is voor geen enkele zorgverlener op zich lonend, maar als geheel levert het voor de cliënt en zijn netwerk van verschillende professionele en nietprofessionele zorgverleners wel veel op. Hoe complexer het zorgsysteem rond de cliënt, hoe hoger die winst is. De grootste winst is er voor de cliënt zelf, zijn mantelzorger en familie op afstand; zij kunnen communiceren met alle betrokkenen. WAT IS NIEUW?

Sinds 2008 lopen er al verschillende projecten met verschillende systemen rondom virtuele zorghuizen in Nederland. In Nederweert functioneerde het eerste systeem in Nederland. Er zijn inmiddels soortgelijke

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 17

17-02-15 17:03

18 BELEID & BESTUUR systemen in Noord-Holland, Zeeland, Noord-Brabant, Overijssel en Limburg. De meest geavanceerde opzet is momenteel die van OZO-verbindzorg in Raalte. Nieuw in het Zorghuis Weerterland en Cranendonck is dat de uitvoering volledig in handen is van vrijwilligers, terwijl elders steeds professionals een Virtueel Zorghuis hebben geleid. Deze nieuwe opzet zal de norm worden voor een Virtueel Zorghuis. Vrijwilligers kunnen werknemers zijn van partners en sponsoren. Zij dienen te beschikken over communicatieve vaardigheden, dienen mobiel te zijn en om te kunnen gaan met moderne ICT-middelen. PARTNERS

Om het Virtueel Zorghuis optimaal te laten functioneren, zijn er diverse maatschappelijke partners nodig. Het betreft thuiszorgorganisaties, huisartsen, apothekers, instellingen voor welzijn, hulp bij dementie, woningcorporaties, gemeenten, ziekenhuizen, instellingen voor dagopvang en zorgboerderijen, instellingen voor Algemeen Maatschappelijk Werk, GGZ-instellingen,

HOE FUNCTIONEERT HET VIRTUEEL ZORGHUIS?

Als cliënten zich aansluiten, worden ze lid van de Cliëntenvereniging Virtueel Zorghuis. Dan wordt er onmiddellijk gestart met het inbrengen van de gegevens van het netwerk van de cliënt in het online systeem. Vervolgens wordt de virtuele communicatie opgestart. Alle betrokkenen in het netwerk van de cliënt, zoals wijkverpleegkundige, huisarts, apotheker, mantelzorgers, familie op afstand, andere professionele of niet-professionele hulpverleners, worden vervolgens uitgenodigd om mee te communiceren. Afhankelijk van de positie die iemand heeft in het netwerk, krijgt iemand een vaardigheid, waarmee hij specifieke rollen kan vervullen ten dienste van de cliënt. De cliënt en zijn mantelzorger zijn de belangrijkste beslissers over de vraag wie welke rol zal gaan vervullen. OPZET

De opzet van een Virtueel Zorghuis is heel anders dan die van een intramurale instelling. Niet alleen is het een voorziening in de thuissituatie, en blijven de cliënt

‘Zodra cliënten zich aansluiten, worden ze lid van de Cliëntenvereniging Virtueel Zorghuis en wordt gestart met het inbrengen van de gegevens van het netwerk van de cliënt in het online systeem.’ en organisaties van paramedici. Maar voor iedere cliënt zijn er andere partners nodig, die gaan meedenken en meewerken. Voor al deze betrokken partijen wordt één digitaal dossier samengesteld rondom een cliënt waarin factoren op het gebied van wonen, welzijn en zorg zijn meegenomen.

en zijn mantelzorger de baas, maar er spelen ook een aantal belangrijke principes. Als die gerespecteerd worden, dan is methode om het netwerk van de cliënt actief te betrekken via het Virtueel Zorghuis een kwestie van afstemmen. PRINCIPES

WEERTERLAND EN CRANENDONCK Het Virtueel Zorghuis Weerterland en Cranendonck wordt door de Stichting Coördinatie Zorg & Welzijn als een onafhankelijke non-profit organisatie gerealiseerd en geleid. De SCZW is een volledige vrijwilligersorganisatie en kent geen betaalde medewerkers. De stichting heeft 25.000 euro ontvangen van het Oranje Fonds. Het Oranje Fonds steunt sociale initiatieven met geld, kennis en contacten. Door deze bijdragen ontmoeten mensen elkaar of vinden zij een nieuwe plaats in de samenleving. Het Oranje Fonds wordt onder andere gesteund door de Nationale Postcode Loterij, De Lotto en door Vrienden en bedrijven. Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima zijn al sinds de oprichting het beschermpaar van het Oranje Fonds.

Bij de opzet van een Virtueel Zorghuis spelen twee principes een belangrijke rol. Ten eerste is dat de zelfredzaamheid van de cliënt en zijn netwerk. Die moet ondersteund worden door het Virtueel Zorghuis. Er mag dus niet opnieuw een afhankelijkheid worden gecreëerd, zoals die vroeger in verzorgingshuizen snel tot stand kwam. De inrichting van het systeem en alle afspraken moeten er op gericht zijn dat de cliënt en de mantelzorger, met een beetje hulp van zijn directe netwerk, zelf problemen kan oplossen. Dit vergroot dan weer het vertrouwen in het eigen kunnen. Het tweede principe heeft betrokking op de keuzevrijheid in het leven van de cliënt. Die moet onbelemmerd blijven. Er moet gewaakt worden dat er geen regels het Virtuele

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 18

17-02-15 17:03

BELEID & BESTUUR 19 Zorghuis insluipen, die de persoonlijke vrijheid onnodig beperken. In het klassieke verzorgingshuis heeft een cliënt rekening te houden met allerlei regels en sociale beperkingen, zoals huisregels, religieuze regels, en sociale regels (bezoek, huisdieren). Ook is er sprake van sociale druk. In het Virtuele Zorghuis moeten keuzes continu met de cliënt afgestemd worden. PURLINE LEVANTE Apple Green

REGELAARS

Door een communicatienetwerk rond mensen met uitgebreide zorgbehoefte te maken, worden alle zorgprofessionals en mantelzorgers optimaal betrokken bij zorg en welzijn van deze cliënt. De cliënt zelf en zijn mantelzorger zijn steeds de eigenaar van het systeem. Een regelaar richt het systeem zo in dat deze eigenaar over alle informatie kan beschikken, met iedereen kan communiceren en zelf kan kiezen. De regelaars zijn ‘nieuw’ in het Virtuele Zorghuis. In Zorghuis Weerterland en Cranendonck geschiedt de uitvoering volledig door vrijwilligers, terwijl elders steeds professionals een Zorghuis hebben geleid. Deze nieuwe opzet zal de norm worden voor een Virtueel Zorghuis. Vrijwilligers kunnen werknemers zijn van partners en sponsoren. Specifieke vrijwilligers zijn zogenaamde ‘regelaars’, dit zijn mensen die het netwerk van een cliënt helpen inrichten en zorgen dat het digitale system optimaal werkt. Zij worden specifiek hiertoe opgeleid. Iedere regelaar krijgt ongeveer de organisatorische zorg voor acht cliënten. Zij dienen te beschikken over communicatieve vaardigheden, mobiel te zijn en om te kunnen gaan met moderne ICT-middelen. Zij gaan echter niet over de inhoud van de communicatie en kunnen deze in principe ook niet zien. Zij faciliteren echter wel het hele communicatieproces MIJLPAAL

Frank Coolen is als huisarts Nederweert betrokken bij het Virtuele Zorghuis Weerterland en Cranendonck: ‘Veel ouderen willen het liefst thuis blijven wonen en dat kan op deze manier. Verhoudingen tussen collega’s verbeteren, het werkplezier voor de hulpverleners wordt groter en je kunt sneller op een eventuele achteruitgang van een patiënt anticiperen, omdat je er meer zicht op hebt. Dit gaat verpleeghuisopnames schelen. Ik ben niet minder tijd kwijt aan een patiënt, maar besteed mijn tijd efficiënter en meer gestructureerd. Ik kom niet voor een verkoudheid, maar alleen als het echt nodig is.’ Het Virtueel Zorghuis Weerterland en Cranendonck is officieel geopend op 28 januari 2015 in besloten gezelschap bij Rabobank Weerterland en Cranendonck in Nederweert.

it !

Zo Bio als nog noo

loer voor elastische biov PURLINE – de heel zonder uwwensen, ge ecologische bo iddelen. akers en oplosm chloor, weekm aat is nken in elk form Als banen- of pla extreem ol, ev gisch waard PURLINE ecolo en g gin oudig te reini duurzaam, eenv nisch. bijzonder hygie ct informeren!

Laat u zich dire Onder andere

gecertificeerd

met:

PURLINE BIOVLOER

windmöller flooring products GmbH

www.wineo.de

represented by Mommersteeg BV Havenstraat 64 | 1271 AG Huizen | Tel.: 035 - 528 80 30 Email: info@mommersteegbv.nl | www.mommersteegbv.nl

meer informatie www.sczw.nl

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 19

13195

17-02-15 17:03

20 ZIEZORG

FWG TRENDRAPPORT: ‘DE ZORG TERUG NAAR DE TEKENTAFEL’ De transities zetten door en worden in wetten en regels beklonken. Het zorglandschap verandert snel, door fusies, faillissementen, andere businessmodellen en nieuwe toetreders. Er vallen ontslagen, terwijl er tegelijkertijd tekorten zijn aan hoger opgeleid personeel. Risico’s worden wel gezien, maar bewust genomen. Wa ar gehakt wordt vallen spaanders, lijkt het nieuwe devies. Dit en andere ontwikkelingen zijn te lezen in het nieuwe FWG trendrapport ‘De zorg terug naar de tekentafel, het vervolg’. Het FWG Trendrapport is een vervolg op het rapport van vorig jaar ‘De zorg terug naar de tekentafel’. Wat in vergelijking met vorig jaar opvalt, zijn de kosten. Er is voor het eerst minder geld uitgegeven dan begroot. Daarnaast vallen de snelle ontwikkelingen op het gebied van zorg dichtbij huis op. Was de participatiesamenleving vorig jaar nog een ‘concept’ waaraan ‘invulling moest worden gegeven’, dit jaar krijgt de beweging een concreet gezicht in een grote hoeveelheid burgerinitiatieven. Het onderscheid tussen burger en patiënt is aan het vervagen. FWG doet jaarlijks onderzoek naar trends en ontwikkelingen in de zorg. Directeur Jan Helmond: ‘Het doel van de trendrapporten is zicht bieden op veranderingen, zodat betrokken partijen tijdig kunnen meebewegen. Bijvoorbeeld door het scholen en ontwikkelen van medewerkers. We zien dit jaar, meer dan ooit tevoren, dat functies op alle niveaus aan het veranderen zijn. We proberen die veranderingen zo snel mogelijk te verwerken in het functiewaarderingsysteem, waardoor we op een actuele en toekomstgerichte wijze kunnen bijdragen aan de betaalbaarheid van zorg en rechtvaardige beloning van zorgmedewerkers.’ Het trendrapport geeft een goed beeld van alles wat er binnen de gezondheidszorg in Nederland gaande is. HET RAPPORT KAN WORDEN BESTELD VIA WWW.FWG.NL/TRENDRAPPORT.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 20

17-02-15 17:03

ZIEZORG 21

DE TJONGERSCHANS EN INTERZORG BESTE NEDERLANDSE ZORGINSTELLING Ziekenhuis De Tjongerschans in Heerenveen en Interzorg zijn eind januari 2015 door Stichting Veiligvoedsel.nl uitgeroepen tot beste ziekenhuis en zorggroep van Nederland. Beide instellingen scoorden de hoogste cijfers op het vlak van voedselveiligheid. Tijdens het Nationaal Congres Veilig Voedsel 2015 in het Orpheus Theater in Apeldoorn ontvingen de winnaars uit handen van onder andere meesterkok Angélique Schmeinck in totaal zes awards. Ziekenhuis De Tjongerschans beschikt volgens de organisatie over de beste zorgkeuken en is in algemene zin het beste Nederlandse ziekenhuis. Interzorg werd gekroond tot beste zorggroep van Nederland en voert daarnaast de lijst aan van beste zorgafdeling en beste restaurant. In totaal streden er 549 zorglocaties en afdelingen mee in de race om een award. Met de awarduitreiking wil Stichting Veiligvoedsel.nl zorginstellingen stimuleren om het niveau van de voedselveiligheid hoog te houden en te bevorderen, zegt directeur Gert-Jan Hemmers. ‘Organisaties die hun best hebben gedaan, verdienen het in het zonnetje te worden gezet. Want we moeten niet vergeten dat nog altijd jaarlijks 680.000 Nederlanders ziek worden van besmet voedsel. De RIVM heeft berekend dat dit zorgt voor een kostenpost van zo’n 416 miljoen euro per jaar. Door samen kennis te delen en te leren van elkaars oplossingen, kunnen we de voedselveiligheid in Nederland verbeteren en zijn we in staat de kosten terug te dringen.’

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 21

17-02-15 17:03

Belevingskussen wint Het Beste Zorgidee VAKPRIJS GAAT NAAR ZUINIGE INJECTIESPUIT Het belevingskussen van Hans van Wetten uit Budel heeft het Beste Zorgidee 2014 gewonnen. Het kussen voor dementerende ouderen kreeg tijdens de finale van de zorginnovatiewedstrijd de meeste stemmen van het publiek. Van Wetten heeft een startkapitaal ontvangen van 10.000 euro om het kussen verder te ontwikkelen.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 22

17-02-15 17:03

& ID UR LE TU BE E S B

iet alleen het publiek, ook de vakjury was gecharmeerd van het belevingskussen, omdat het de zorg persoonlijk maakt en bestemd is voor een groep kwetsbare patiënten. ‘Het idee is mooi in zijn eenvoud en lijkt van grote betekenis voor dementerenden en hun familieleden’, zo oordeelde de jury van de zorginnovatiewedstrijd, een initiatief van ONVZ Zorgverzekeraar.

GELUIDSSIGNALEN

Door middel van geluidssignalen prikkelt het kussen de belevingswereld van dementerende ouderen. ‘In het kussen Foto: Janus van den Eijnden zitten sensoren en luidsprekertjes. Als de patiënt het kussen aanraakt, worden het idee in. Het idee om niet de medicijnverpakking maar er stemmen, liedjes en muziek speciaal gericht op de de manier van toedienen te veranderen, getuigt volgens gebruiker afgespeeld’, vertelt winnaar Hans van Wetten. de vakjury van grote vindingrijkheid en betrokkenheid. ‘De familie of een mantelzorger speelt een belangrijke rol ‘Dit idee brengt een denkomslag teweeg in de manier bij het ‘vullen’ van het kussen. Zij weten immers welke waarop we met voorraden medicijnen omgaan en vooral liedjes, gedichten of stemmen de patiënt graag hoort.’ de verspilling die hierbij aan de orde is’, zo viel te lezen in het juryrapport. Hans van Wetten is leidinggevende bij een zorgcentrum in Weert en ontwikkelde het belevingskussen met zijn BESPARING team en onderzoekers van de Technische Universiteit Doordat vloeibare oogmedicatie wordt toegediend in zeer Eindhoven. Zijn eerste tests met een prototype waren kleine hoeveelheden, zijn normale injectiespuiten al snel veelbelovend. ‘Eén cliënt kon zich bijvoorbeeld alleen te groot. Er gaat dan relatief veel van de kostbare vloeistof maar op een minder positieve manier uiten. Maar bij het verloren doordat die achterblijft in de spuit. De injectiegebruik van het kussen veranderde haar mimiek en zei spuit is kleiner en ontworpen om verspilling tegen te ze zachtjes: ‘O, wat mooi.’ Dat was een reactie die we gaan. De besparing is aanzienlijk: er kunnen drie tot vier eigenlijk nog nooit bij haar hadden gezien.’ patiënten geholpen worden met de hoeveelheid medicijn ONVZ VAKPRIJS die nu nog nodig is voor één patiënt. De ONVZ Vakprijs ging dit jaar naar het idee voor een zuinige injectiespuit, die de verspilling van dure oogmedicameer informatie www.hetbestezorgidee.nl tie tegengaat. Psychologe Jellie Das uit Drachten stuurde

‘Het kussen veranderde haar mimiek en zachtjes zei ze: ‘O, wat mooi.’ Dat was een reactie die we eigenlijk nog nooit bij haar hadden gezien.’ -AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 23

17-02-15 17:03

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 24

17-02-15 17:03

& P EK A T I CH LI NS PO TE E W

Zorg beter begrepen VERKLARINGEN VOOR GROEIENDE VRAAG NAAR ZORG VOOR MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 25

17-02-15 17:03

26 POLITIEK & WETENSCHAP

Eind 2014 publiceerde het SCP het rapport Zorg beter begrepen. In het rapport gaan de onderzoekers Isolde Woittiez, Lisa Putman, Evelien Eggink en Michiel Ras in op de verklaringen voor de gestegen vraag naar zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. BRON: SCP e vraag naar AWBZ-zorg door mensen met een lichtere verstandelijke beperking is tussen 1998 en 2011 bijna vervijfvoudigd. De groei in de zorg is nauwelijks te verklaren door een toename van het aantal personen met een verstandelijke beperking. Volgens de voor dit rapport geïnterviewde experts zijn het vooral maatschappelijke ontwikkelingen, zoals minder eenvoudig werk, hogere eisen in onderwijs en meer digitalisering die een verklaring voor de groei bieden. Volgens

VERDUBBELD

In 2011 vroegen 166.000 mensen met een verstandelijke beperking zorg via de AWBZ. Hun aantal is in ruim 10 jaar tijd meer dan verdubbeld. Dat komt vooral doordat het aantal zorgvragende mensen met een lichtere verstandelijke beperking sterk is gestegen, namelijk van 22.000 in 1998 naar 108.000 in 2011. De vraag van mensen met een ernstigere verstandelijke beperking is daarentegen nauwelijks toegenomen. De kosten behorende bij de vraag

‘De groei in de zorg is nauwelijks te verklaren door een toename van het aantal personen met een verstandelijke beperking.’ deze experts hebben een diverser aanbod van zorg en de wijze van indiceren de hulpbehoefte zichtbaar gemaakt en zorgvraag aangetrokken. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de SCP-publicatie Zorg beter begrepen.

naar de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking lagen in 2011 rond de 6,7 miljard euro. Dat is ruim een kwart van de totale uitgaven aan de AWBZ. DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN

AANLEIDING

Aanleiding voor de publicatie vormden de kwantitatieve analyses uit een eerder SCP-rapport, waaruit bleek dat de vraag naar zorg het afgelopen decennium sterk is gestegen. Echter, kwantitatieve analyses geven geen afdoende verklaring voor deze groei. Als belangrijkste informatiebron dienen daarom in dit rapport de ervaringen, inzichten en ideeën van diverse experts die in verschillende rollen actief zijn op het terrein van zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Tot deze experts behoren onder andere beleidsmakers en -uitvoerders, zorgaanbieders en zorgontvangers of hun vertegenwoordigers. Zo bestrijken we een zo breed mogelijk terrein binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Met de informatie van de experts halen de onderzoekers via hun ervaringen het verhaal achter de cijfers naar boven. Het rapport is tot stand gekomen op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. AWBZ

Mensen met een verstandelijke beperking die zorg en ondersteuning nodig hebben, kunnen hierop een beroep doen via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Van oudsher zijn dat vooral mensen met een IQ lager dan 50; zij hebben een ernstigere verstandelijke beperking. Inmiddels doen ook mensen met een IQ tussen 50 en 85 met problemen in de sociale redzaamheid in toenemende mate een beroep op deze zorg. Dit zijn degenen met een lichtere verstandelijke beperking.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 26

Een voor de hand liggende verklaring voor de gestegen zorgvraag zou zijn dat het aantal mensen met een verstandelijke beperking in de bevolking is toegenomen. Dit soort demografische effecten biedt echter nauwelijks een verklaring. De toename in de levensverwachting en in de risicofactoren voor een verstandelijke beperking (zoals vroeggeboorte, te laag geboortegewicht, hogere leeftijd van de moeder, risicovolle leefstijl van de moeder tijdens de zwangerschap) kunnen de substantiële groei in de zorgvraag maar zeer ten dele verklaren. Hiervoor komen deze problemen niet vaak genoeg voor. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN

Volgens de geïnterviewde experts maakt een ingewikkelder geworden maatschappij het vooral voor mensen met een lichtere verstandelijke beperking moeilijker om zonder ondersteuning goed te kunnen functioneren. Praktische bezigheden als reizen met het openbaar vervoer (OV-chipkaart) en het regelen van bankzaken (via internet) zijn steeds ingewikkelder geworden. Binnen het onderwijs is het voor hen moeilijker zich staande te houden, doordat dit grootschaliger en minder gestructureerd is geworden en de lat steeds hoger is komen te liggen. Daarnaast is ook de aansluiting van het onderwijs op werk afgenomen. Tot slot is de inhoud van het eenvoudige werk dat nog in Nederland aanwezig is, veranderd. Het moet steeds zelfstandiger en efficiënter worden uitgevoerd, waardoor het minder geschikt wordt voor mensen met een lichtere verstandelijke beperking.

17-02-15 17:03

POLITIEK & WETENSCHAP 27

‘De vraag naar AWBZ-zorg door mensen met een lichtere verstandelijke beperking is tussen 1998 en 2011 bijna vervijfvoudigd.’ Om toch zoveel mogelijk als volwaardige burgers mee te doen aan de maatschappij, hebben zij volgens de experts ondersteuning nodig. Daarvoor kunnen zij lang niet altijd terugvallen op hun netwerk, omdat dit veelal zelf met problemen kampt. HULPBEHOEFTE ZICHTBAAR

De geïnterviewde experts zijn van mening dat met name de indicatiestelling en een gevarieerder aanbod de groei van de vraag naar zorg mogelijk hebben gemaakt. Als meedoen niet goed lukt, wordt in onze samenleving al snel ondersteuning bij professionals gezocht. Die tendens wordt versterkt doordat mensen die niet goed mee kunnen komen, de laatste jaren vaker dan voorheen een diagnose krijgen. Bij de indicatie die de toegang tot de zorg regelt, wordt volgens hen teveel gekeken naar wat mensen niet kunnen in plaats van naar wat ze wel kunnen. AANBOD

De toetreding van nieuwe zorgaanbieders heeft tot allerlei nieuwe zorgvormen geleid, zoals de zorgboerderijen en verschillende ouderinitiatieven. Dit gevarieerdere aanbod heeft de vraag naar zorg gefaciliteerd. Het beroep op de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking lijkt ook toegenomen te zijn doordat de hoge kwaliteit van deze voorzieningen vragers uit andere sectoren binnen de gezondheidszorg aantrok, zoals uit de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en het welzijnswerk.

‘volwaardig meedoen’ los te laten, aldus de geïnterviewde experts. Zij noemen aanpassingen op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in het zorgstelsel. Er zou bijvoorbeeld voldoende eenvoudig werk beschikbaar kunnen komen door taakafsplitsing of duurzame financiële regelingen ter compensatie van negatieve consequenties van de productiviteit. Er zou op school al op jonge leeftijd geleerd kunnen worden om te gaan met kinderen met een verstandelijke beperking en er zou meer aandacht besteed kunnen worden aan het opbouwen en onderhouden van sociale netwerken. Volgens de experts zou de zorg meer gericht moeten worden op het aanleren van vaardigheden in plaats van het overnemen van taken. En niet alleen zou de zorg dichtbij en laagdrempelig moeten zijn, maar ook zou meer gebruikgemaakt kunnen worden van de kennis van de mensen met een verstandelijke beperking zelf en hun naasten.

SCP-publicatie 2014/36, Zorg beter begrepen Den Haag, Sociaal en Cultureel Planbureau, 2014 ISBN 978 90 377 0729 8 Prijs €19,50

TOEKOMSTIGE GROEI ZORGVRAAG

www.scp.nl

BEÏNVLOEDBAAR?

Er zullen verschillende instrumenten ingezet moeten worden om dit te bereiken zonder het ambitieuze doel van

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 27

17-02-15 17:03

28 POLITIEK & WETENSCHAP

Aantal patiënten met kanker én diabetes neemt sterk toe

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 28

17-02-15 17:03

& P EK A T I CH LI NS PO TE E W

PROMOTIE IKNL-ONDERZOEKER MARJOLEIN ZANDERS Het aantal mensen met kanker én diabetes type 2 is in Nederland sterk toegenomen. Inmiddels heeft bijna één op de vijf kankerpatiënten op het moment van kankerdiagnose ook al diabetes. Dit gegeven was aanleiding voor een proefschrift naar de relatie tussen kanker en diabetes, waarop Marjolein Zanders (IKNL) begin februari 2015 promoveerde aan Tilburg University.

iabetespatiënten lijken ook vaker te overlijden na de diagnose kanker dan kankerpatiënten zonder diabetes. Marjolein Zanders onderzocht de verschillen in behandeling en medicijngebruik om hierin meer inzicht te krijgen.

ker. De oorzaak van deze afnemende therapietrouw is nog niet opgehelderd en moet nog nader onderzocht worden. Marjolein Zanders: ‘Het kan betekenen dat deze patiënten het gevecht tegen de ziekte ‘kanker’ belangrijker vinden, dan het adequaat slikken van glucoseverlagende middelen.’

OVERLEVEN

Het aantal mensen dat kanker overleeft, is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. In 2009 waren er in Nederland meer dan 400.000 mensen die ooit de diagnose kanker hebben gehad. In 2020 zal dit aantal zijn opgelopen tot meer dan 700.000. Dit komt vooral doordat het aantal ouderen in de Nederlandse bevolking toeneemt en mensen op hogere leeftijd kanker krijgen. TOENAME

Behalve de toename van het totale aantal neemt ook het aantal patiënten toe met diabetes op het moment van een diagnose kanker. In de afgelopen 15 jaar is het aantal kankerpatiënten met diabetes in Nederland zelfs meer dan verdubbeld. Patiënten met diabetes én kanker lijken daarnaast vaker te overlijden dan kankerpatiënten zonder diabetes. Daarom is het volgens artsonderzoeker Marjolein Zanders van groot belang om beter inzicht te krijgen welke factoren bijdragen aan de hogere kans op overlijden van kankerpatiënten mét diabetes ten opzichte van kankerpatiënten zonder diabetes.

CHOLESTEROLVERLAGERS LIJKEN OVERLEVING TE VERBETEREN

Meer dan de helft van de patiënten met diabetes én kanker gebruikt cholesterolverlagers. Uit het onderzoek van Marjolein Zanders blijkt dat het gebruik van cholesterolverlagers de kans om dikkedarmkanker te overleven lijkt te verbeteren bij diabetespatiënten. Deze uitkomst ziet er veelbelovend uit en zou volgens haar prioriteit moeten krijgen op de onderzoeksagenda. De promovenda is inmiddels zelf gestart met een vervolgstudie, waarin zij nagaat of cholesterolverlagers ook de kans op terugkeer van kanker bij patiënten met dikkedarmkanker gunstig beïnvloedt. KANKERREGISTRATIE, ZIEKENHUIZEN EN PHARMO

Voor de studies in het proefschrift is gebruikgemaakt van gegevens van patiënten in Zuidoost-Nederland afkomstig van de Nederlandse Kankerregistratie van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) in combinatie met gegevens over geneesmiddelengebruik uit de databanken van het PHARMO Instituut. De studie was mogelijk dankzij de medewerking van specialisten in tien ziekenhuizen in Brabant en Noord-Limburg.

MINDER CHEMOTHERAPIE EN MINDER THERAPIETROUW

Uit de studies die de promovenda verrichtte, blijkt dat patiënten met de combinatie dikkedarmkanker én diabetes nog steeds minder vaak chemotherapie krijgen in vergelijking met kankerpatiënten zónder diabetes. Dit ondanks de constatering dat de toediening van chemotherapie en radiotherapie tussen 1995 en 2010 onder beide patiëntengroepen sterk is toegenomen. Diabetespatiënten krijgen mogelijk na een kankerbehandeling vaker complicaties hiervan, dus het kan een adequate keuze zijn deze patiënten niet te behandelen. TROUW

Opmerkelijk is dat het trouw zijn aan het gebruik van glucoseverlagende middelen onder mensen met diabetes lijkt te verslechteren na het stellen van de kankerdiagnose. De grootste daling in het trouw zijn aan het gebruik van glucoseverlagende middelen werd waargenomen bij patiënten met een diagnose maagdarmkanker, longkanker of uitgezaaide kan-

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 29

OVER DE ONDERZOEKER Marjolein Zanders, MSc (1987, Weert) studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Maastricht. In 2011 startte zij met haar promotieonderzoek bij Integraal Kankercentrum Nederland. Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Tilburg University, het PHARMO Instituut te Utrecht en Máxima Medisch Centrum te Veldhoven.

17-02-15 17:03

Meer premie voor minder wachttijd GGZ

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 30

17-02-15 17:03

& P EK A T I CH LI NS PO TE E W

VERZEKERAARS ROEPEN GGZ-INSTELLINGEN OP OM INZICHT TE GEVEN OVER WACHTTIJDEN

GGZ-instelling U-center ondervroeg 1051 mensen over de wachttijden in de ggz. De helft vindt het onacceptabel dat mensen op een wachtlijst terechtkomen als ze hulp zoeken voor hun psychische probleem of verslaving. Bijna een kwart van de ondervraagden is bereid een hogere premie te betalen om wachttijden te verkorten en de helft wil op het moment dat de zorg nodig is, bijbetalen om een lange wachttijd te vermijden. Brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland roept GGZ-instellingen op om hun wachttijden bekend te maken, wat veel instellingen verzuimen. ederlanders vinden wachttijd, na de kwaliteit van zorg, het belangrijkste bij hun keuze voor een behandelaar, zo blijkt uit eerder onderzoek van U-center. Iets meer dan een vijfde van de ondervraagden denkt dat het ongeveer een maand duurt voordat iemand bij een behandelaar terecht kan. 15 procent denkt dat het zelfs een half jaar of langer kan duren.

PUNT VAN ZORG

Directeur behandelzaken van U-Center Ingrid Weijnen: ‘Het is niet verwonderlijk dat mensen een te lange wachttijd een punt van zorg vinden. Ook als de behandeling niet acuut is, is elke dag dat iemand later terecht kan er een teveel. De meeste mensen zoeken pas hulp voor hun psychische klachten als het water hun aan de lippen staat.’ WACHTTIJDEN DIKWIJLS ONBEKEND

Omdat zorgverzekeraars vanaf 2014 de tweedelijns zorg niet meer gezamenlijk inkopen, maar alleen voor hun eigen verzekerden, is er weinig zicht op de wachtlijsten van GGZ-instellingen. Dat belemmert zorgverzekeraars in hun taak om cliënten goed te bemiddelen naar een GGZ-instelling. Cliënten kunnen namelijk hun zorgverzekeraar om hulp vragen wanneer ze te lang moeten wachten bij de aanbieder van hun keuze. Wanneer zorgverzekeraars niet weten wat de wachttijden zijn per instelling, kunnen ze cliënten niet doorverwijzen naar de beste en snelste zorg. OPROEP

Brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland (ZN) roept daarom GGZ-instellingen op om hun actuele wachtlijsten te delen met zorgverzekeraars en cliënten. Volgens een woordvoerder van brancheorganisatie ZN verschilt het per GGZ-instelling hoe open over de wachtlijst wordt gecommuniceerd. Sommige GGZ-instellingen bieden actuele informatie over de wachttijd – soms zelfs op hun website – anderen doen het helemaal niet. Geen wachttijd is natuurlijk te verkiezen en bereikbaar via een gerichte aanpak.

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 31

Ingrid Weijnen

PREMIE

Uit het onderzoek van U-center blijkt dat bijna een kwart van de ondervraagden bereid is tien procent meer premie te betalen, en vijf procent zelfs een 20 procent hogere premie, voor een kortere wachttijd. Toch heeft 70 procent van de ondervraagden geen hogere premie over voor minder wachttijd. BIJBETALEN INDIEN NODIG

Weijnen: ‘De meerderheid van de ondervraagden vindt wachttijd een kwalijke zaak, maar vindt het ook aan organisaties zelf om hier iets mee te doen.’ Waar mensen wel oren naar hebben, is om bij te betalen op het moment dat ze de zorg nodig hebben, om vervolgens direct bij een behandelaar terecht te kunnen. Bijna de helft van de ondervraagden zou van deze optie gebruikmaken.

17-02-15 17:03

Colofon februari 2015 45ste jaargang

GEEN SLIP, MAAR GRIP!

Verspreidingsgegevens Het Tijdschrift voor Verzorging en

Advertentie- en Orderadministratie

Beheer wordt verspreid onder alle

studio@aprmediagroep.nl

officieel geregistreerde ver zorgingsgeriatrische instellingen, ziekenhuizen,

Abonnementenadministratie

revalidatiecentra, jeugdinstellin-

APR Media abonneeservice

gen en -opvang, thuiszorgcentrales,

Postbus 2238

Wmo-loketten en zorgverzekeraars.

5600 CE Eindhoven

Het verschaft directies, stafleden en

Tel 088-2266686

hoofden van diensten informatie over

abo@aprmediagroep.nl

en verpleeghuizen, psychiatrische en Slidex is uw specialist op het gebied van een antislip behandeling voor diverse ondergronden. Wij maken Nederland weer veilig door ons uniek product in de markt. Onze antislip behandeling zorgen ervoor dat uw vloer stroef is in natte toestand. Een Slidex Antislip behandeling is een onzichtbare behandeling en bestaat uit vloeistoffen met reactiestoffen, die een etsende werking laten plaatsvinden met de minerale bestanddelen in het oppervlak. Vandaar dat Slidex antislip behandelingen alléén werkzaam zijn op steenachtige ondergronden.

De behandeling is géén coating, maar een microscopisch kleine inwerking in het oppervlak van de vloer, die ervoor zorgt dat nattigheid onder de voeten

onderwerpen die betrekking hebben op management, techniek, bedrijven en diensten.

Een Slidex antislip behandeling zorgt ervoor dat natte vloeren niet glad zijn, maar juist stroef. Met een slidex antislip behandeling voorkomt U dat mensen uitglijden

Bladmanagement

en/of extra bewijsnummers € 10,-

Charlotte Maassen

(exclusief verzendkosten), bijdrage

redactie@tvbzorg.nl

abonnementen binnen de doelgroep € 29,50

Redactie

Prijzen zijn exclusief BTW.

Rob van der Puil, Betty Rombout,

Abonnementen kunnen iedere maand

Pim Stegman

ingaan en worden jaarlijks automatisch

op natte / gladde vloeren.

Slidex Nederland BV Parmentierstraat 9 | 4143 HA Leerdam Telefoon 0345-631581 | Fax 0345-623252 E-mail info@slidex.nl | www.slidex.nl

Jaarabonnement € 57,50, buitenland € 120,-, losse nummers

weg kan en voorkomt dat een waterfilm (aquaplaning) gladheid veroorzaakt.

Abonnementen

verlengd. Opzeggingen, uitsluitend

Redactieraad

schriftelijk, dienen uiterlijk twee

Noortje Brouwers, Gerry van der Hulst,

maanden voor het einde van de abon-

Hans van Putten, Aline Saers en Erik

nementsperiode in ons bezit te zijn.

Strating

12184

Vormgeving & Art directie

Uitgever Jaco Otto

APR Media Groep BV, Amersfoort

Druk en afwerking Veldhuis Media BV, Raalte

Uitgave APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Tel. +31 (0)33 456 70 50 Fax +31 (0)33 456 74 33 tvb@aprmediagroep.nl www.aprmediagroep.nl www.tvbzorg.nl

Liqui-Stat Nephrokit iriS Nephrokit papyruS ZiLVerpLeiSterS

MA Medical BV is een bedrijf dat zowel in Nederland als op de internationale markt actief is. Het bedrijf is gespecialiseerd in verkoop en advies van dialyseproducten. Er is een uitgebreide productenlijn van machines en disposables. Een van de producten is de Nephrokit. Een pleister die na de dialysebehandeling in 3 minuten de shunt afsluit, en wordt ervaren als zeer patiënt vriendelijk.

ISSN 0167-0018

Aansprakelijkheid vaktijdschrift Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave verouderd, incompleet en/of incorrect is. Aan de inhoud hiervan kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. APR groep kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe alsook indirecte ge volgen van het

MA Medical BV De Vork 8 3984 PA Odijk T: 030 889 3010 E: ton@mamedical.nl

MA Medical BV geeft ook adviezen voor het opzetten van dialyseafdelingen, en het begeleiden tijdens renovatie of nieuwbouw.

gebruik, op welke wijze dan ook, van de hierin aangeboden informatie. APR groep

Voor meer informatie kijkt u op: www.mamedical.nl 13168

bronvermelding en na toestemming van de uitgever van APR groep. Alle regels met

-AMG15015 - AMG - tvb ZORG 1-2015.indb 32

geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aan sprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in het vaktijdschrift. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing.

17-02-15 17:03

13315

Ontdek de meerwaarde

Leven op Daken Hét adviesbureau voor meervoudig ruimtegebruik op daken • • • •

Advisering met schets- en definitief ontwerp Eigen bestekservice Bouwbegeleiding Preventief onderhoud en beheer van alle soorten gebruiksdaken

De vijf specialistische thema’s zijn groendaken, waterdaken, energiedaken, parkeerdaken en groengevels. Leven op Daken heeft een eigen website, app, vakblad en unieke All-in verzekerde garantie. Voor iedere opdrachtgever die meer met zijn dak wil doen zijn wij een waarborg voor zekerheid. Samen maken wij Leven op Daken!

www.levenopdaken.nl

AMG15016 - Advertentie Adviesbureau.indd 1 -AMG15015- -LOD AMG - tvb ZORGLOD 1-2015.indb 3

11-02-15 17:03 15:53 17-02-15

AL ONZE KEUKENS ZIJN SLIM Scan de code en overtuig uzelf www.bribus.nl/ergoline

Bribus Dus! Uw nummer 1.

12061

12061 TVB Bribus.indd -AMG15015 - AMG - tvb 1ZORG 1-2015.indb 4

02-08-12 17:03 14:20 17-02-15