urtarrila
Se presenta la Vía Vasca
E
n el primer mes del año tanto Euskal Herria Bildu como Euskal Herria Bai presentaron la Vía Vasca, una propuesta con un amplio potencial de desarrollo que ha articulado el eje de la propuesta política durante el año 2015 y que se ha convertido en una auténtica hoja de ruta. Fue en Ficoba donde se realizó una propuesta para que el futuro de Euskal Herria sea decidido por los 3 millones de personas que configuramos esta tierra. Una propuesta donde el Derecho a Decidir se convierte en piedra angular, no como transmutación de un derecho de autodeterminación aparentemente limitado a las fuerzas abertzales, sino como una herramienta abierta a todas las fuerzas democráticas para la consecución de una sociedad dueña de su futuro, más justa y participativa y con capacidad para decidir todos los aspectos de su futuro. Euskal Herria ha estado bajo un supuesto régimen democrático basado en la imposición y la negación. El único campo de juego que se nos ha dejado para vivir como pueblo ha sido limitado continuamente por leyes que garantizan nuestra sometimiento, negando cualquier posibilidad de actuar como sujeto nacional y político. Algunos, hasta ahora, se han movido cómodos bajo esas condiciones, y no tienen ninguna prisa para cambiarlo, ya que sus principales objetivos se cubrían con la mera gestión de ese campo de juego, y reiteradamente se nos han lanzado múltiples invitaciones a la ciudadanía vasca para sentirnos cómodos en dicha situación. Pero dicho modelo de Estado ha fracasado. La Vía Vasca o Euskal Bidea afirma que Euskal Herria debe romper con las inercias que provocan la subordinación a los dos Estados. Ese es el reto y la prioridad que tenemos como pueblo. El camino de llamar ininterrumpidamente a las puertas de otros ha finalizado. A este pueblo no se le puede pedir que permanezca a la espera de un debate que tal vez pudiera darse en Madrid. La solución no nos va a venir desde fuera. La Vía Vasca es una propuesta firme y profunda para construir el futuro de nuestro pueblo. La propuesta es de carácter nacional, y se sustenta bajo los pilares de la libre voluntad y decisión de la ciudadanía. Una propuesta social, política y democrática para construir este país en base a lo que quiera su ciudadanía. Esa propuesta se desarrollará en base a las decisiones que vayamos tomando en cada uno de los ámbitos. Se trata de un ejercicio democrático. Dispondremos los espacios y condiciones necesarios para que cada agente político, social, sindical y cada ciudadano y ciudadana de este pueblo realicen sus aportaciones y trabajos, ya que es labor de todos romper con las ataduras que nos han impuesto desde Madrid y París. Nuestra propuesta está basada en la unilateralidad, ya que es el único modo de garantizar y materializar el derecho a decidir de este pueblo. La Vía Vasca reconoce la existencia de tres realidades territoriales y políticas en Euskal Herria. Tres realidades que deben desarrollar su propio proceso político constituyente, fijando sus objetivos y sus ritmos para confluir en un futuro en un proceso común. Como ya se ha mencionado es la unilateralidad la piedra angular de la Vía Vasca, y desde ese convencimiento de que sólo nuestra propia actividad y compromiso pueden cambiar la realidad de nuestro pueblo en la senda de la independencia, de que sólo nuestra fortaleza forzará movimientos en las esferas inmovilístas de Madrid o París, es desde donde la Vía Vasca aborda diferentes cuestiones fundamentales para el futuro de Euskal Herria. Primero fue la Vía Vasca hacía la Paz, un compromiso propio asentado en la justicia, la convivencia y los derechos humanos, y al final de año llegó la ley de empoderamiento ciudadano también llamada ley de Consultas. Pero esta ley es más que una ley de consultas, es una propuesta de ley que articula los mecanismos necesarios para que las personas de Euskal Herria decidan en todos los ámbitos y en todas las áreas que les afectan cómo construir una sociedad mejor y más justa. La Vía Vasca se inició entre incomprensiones, pero ha continuado superando obstáculos y ganando adeptos, marcando las formas de hacer política y su capacidad de desarrollo todavía es muy amplia. La Vía Vasca ha marcado el año 2015... y seguirá marcando el 2016.
2 URTEKARIA
U
rtarrileko lehen egunetan Frantziako estatuan izan ziren atentatu jihadistetako biktimei elkartasuna agertzeko Parisko manifestazioan izan zen Jon Iñarritu, Aralarreko Hegoaldeko Zuzendaritzako kidea. Charlie Hebdoko kazetarien eta marrazkilarien aurkako eraso batekin hasi zena, lau herritar judutarren bizitzarekin amaitu zuen, eraso antisemita batekin bukatu zen. Gertaera triste eta gaitzesgarria. Giza eskubideen, prentsa askatasunaren eta aniztasunaren aurkakoak. Oinarrizko eskubide demokratikoen aurkako eraso zuzena. Iñarrituren adierazpenak ekarri nahi ditugu lerro hauetara: “Adierazpen askatasuna, eskubide demokratikoak eta aniztasun kulturala eta erlijiosoa defendatzeko, erantzun irmoa eman beharra daukagu”.
Rojavak azaleratu zuen Kurduen borroka demokratikoa
U
rtearen hasieran, Rojavako egoera komunikabideetara heldu zen. Estatu Islamikoaren erasoa pairatu behar izan zuen Kurdistanek. Ehunka izan ziren bizia galdu zuten kurduak. Zorionez, nahiz eta zailtasun asko eta laguntza gutxi izan, indar kurdu ezberdinek egindako defentsa bateratuak islamiar totalitarismoa gelditzea lortu zuen Kobane hirian eta inguruetan. Borroka horretan emakumeek izandako papera funtsezkoa izan zen. Garai hartan, mendebaldeak, lehendabizikoz, herri Kurdua beste era batetara ikusi eta aintzat hartu zuen. Orain, ordea, nazioarteko beste hainbat gertakari eta interes medio, ahaztuak izan dira berriro. Boteretsuenaren, kasu honetan Turkiaren, interesak lehenetsiz.
enero
Eraso Jihadisten kontrako elkartasuna Parisen Now Euskal Herria, presoen eskubideen alde
C
omo cada año, la sociedad vasca respondió masiva y calurosamente a la movilización que organizó Sare a principios de año, bajo el lema “Now! Euskal Herrira”. Desfilaron juntos y juntas miles de personas, que pidieron el fin de la dispersión y se solidarizaron con la situación de presos y presas vascas y sus familiares. Entre ellas, militantes y simpatizantes de organizaciones como Aralar, que apoyaron la movilización, además de Sortu, EA, Alternatiba, y los sindicatos, ELA, LAB y CCOO. En las horas posteriores a la manifestación, se produjo la operación contra abogados de presos vascos. Dentro de la operación, se registró la sede del sindicato LAB de Bilbao, y la Guardia Civil se apoderó de unos 100.000 euros que las y los voluntarios de Sare recolectaron en la manifestación por los derechos de los presos y presas.
Primera victoria de Syriza en Grecia
E
l 25 de Enero Syriza ganó las elecciones en Grecia por primera vez, a pesar de tener una enorme presión en su contra, desplegada por todas las fuerzas conservadoras y socialdemócratas de Europa, así como por los poderes económicos. Sin embargo, a Syriza la faltaron dos escaños para la mayoría absoluta. Aralar, junto con otras organizaciones de izquierda, participó en las movilizaciones que en Euskal Herria se desarrollaron en favor del pueblo griego. ANUARIO 3
“Hiriko”, el clientelismo acusado por el fiscal
Igor Lopez de Munain
E
otsaila
n febrero de 2015 el fiscal de Araba acusaba a los promotores del coche eléctrico HIRIKO de malversación de caudales públicos, fraude a la Administración, y blanqueo de capitales, entre otros. Comenzaba ahí la judicialización de un evidente caso de corrupción política, más concretamente de un caso evidente de clientelismo político y amiguismo por parte del PNV.
Unos meses atrás finalizábamos en el Parlamento de Gasteiz una comisión de investigación-“farsa” sobre este tema. Las conclusiones que se derivaron de la misma avalaban la teoría de la corrupción. La censura que ayudaron a imponer tanto PSE como PP permitía al PNV tapar muchas de sus “vergüenzas”, si bien no pudieron esconder lo obvio: que el dinero fluía a raudales porque los receptores del mismo eran personas con carnet del PNV. Han pasado muchos meses desde febrero y poco se ha avanzado en la resolución de este caso. Los promotores aún no han pasado por juicio alguno, los responsables políticos tampoco han sido depurados a nivel político, y muchos de ellos continúan ostentando sus cargos públicos e incluso han ascendido en el organigrama institucional, todo un ejemplo… La corrupción en el País del PNV existe, si bien debemos admitir que han desarrollado un modelo autóctono de la misma. El PNV durante décadas ha desarrollado una red de empresas que se relacionan directamente con la Administración pública, la han parasitado y podrido. Así podemos ver cómo determinadas empresas consiguen permanentemente ayudas públicas tanto en ámbitos industriales, propaganda, eventos y actos públicos, etc. ¿Y todo esto es legal? Sí, lo es. Sus leyes, reglamentos, concursos públicos avalan este modelo, lo consolidan y lo perpetúan, sistematizando la corrupción. Cuando se dice que la corrupción es sistémica, el mejor ejemplo lo tenemos en la Euzkadi del PNV. La corrupción está en el día a día de la vida pública, camina a sus anchas y sin ruborizarse por los pasillos de poder. El PNV ha mimetizado las tuberías del poder político y la gestión pública con las tuberías del partido y de las empresas satélites del partido. No podemos olvidar como ya Arzalluz en su autobiografía decía lo siguiente: "Empiezas a tener la posibilidad de que te den dinero"; y continuaba: "ante lo cual se te abren dos posibilidades. La primera es exigir que te paguen un porcentaje sobre el precio total del encargo: te concedo esta obra, o te recalifico este terreno, o te encargo la fabricación y estos uniformes, o te asigno la contrata de tal o de cual, si tú pagas a mi partido el 4, el 5, el 8 ó el 10%. La segunda es: tú atribuyes estos trabajos conforme a la ley, por las vías de adjudicación establecidas, pero no ocultas a los empresarios que tu partido tiene necesidades que cubre con mucha dificultad". ¿Ha hecho algo la Fiscalía ante semejante alarde de corrupción? Un no rotundo tenemos por respuesta. Hay que recordar que el PNV es uno de los partidos que recibe más donaciones anónimas de todo el Estado español y cuya deuda con los bancos también es de las más elevadas. Ahora preguntémonos, ¿si en Catalunya a CIU se le achaca el 3% de las adjudicaciones, por qué no podemos considerar que por lo menos el PNV podría moverse en cifras similares? Y si eso es así, tal como nos indican los datos objetivos, ¿por qué no actúan judicialmente contra el PNV tal como lo hacen contra CIU?, ¿no será por su “lealtad” al Gobierno español? Esta es la corrupción “made in Basque Country”, corrupción legalizada, de ayudas públicas a amigos, de contrataciones públicas con empresas de cargos públicos, de colocar a miembros del partido en los Consejos de Administración de grandes empresas. Corrupción no de sobras, pero si de sombras, y tan miserable y servil como cualquier otra. No olvidemos que este año también han saqueado las arcas públicas, el dinero de todos y todas para llenar sus bolsillos. Feliz año…
4 URTEKARIA
febrero
EH Bildu participó en la Comisión Negociadora del Convenio
L
a reiterada demanda de la mayoría del Parlamento de derecho a decidir de Navarra. Se trataba de defender nuestra Navarra de constituir la Comisión Negociadora por fin Hacienda frente a los ataques que suponía la espada de fue posible, aunque el procedimiento seguido para la Damocles del IVA de Volkswagen. negociación no fuese el más deseable. Actualmente, Navarra ha cumplido su parte del acuerdo pero UPN negoció con el Estado y planteó a los grupos parlamen- no así el Estado, que sigue sin retirar el recurso. Esto nos detarios un acuerdo sin posibilidad de modificar. Por la tras- muestra cómo la pérdida de soberanía afecta directamente cendencia de los asuntos a abordar y a pesar de la nefasta a la ciudadanía y cómo el Estado, con la inestimable ayuda manera en que el Gobierno de UPN los gestionó, EH Bildu de la derecha navarra, no va a descansar hasta quitarnos participó en la Comisión Negociadora para defender el todos los derechos.
L
Motibazio politikoko ekintzen biktimei errekonozimendua eta ordaina emateko Foru lege proposamena
Dinamika parte-hartzaileak jarri ziren abian herri askotan, programa arloka lantzeko eta hautagaien izenak mahai gainean jartzeko. “(H)ari gara” lelopean. Horrez gain, herrialdeka ere dinamika berezituak martxan jarri ziren, eragile desberdinekin programak landu eta definitzeko. Milaka eta milaka lagunen ahalegin eta militantziari esker aurrera egitea lortu zen, eta ordutik, nahiz eta hainbat tokitan emaitzak ez zuten lagundu, lanean dihardugu herri bakoitzak bere dinamika propioa garatuz, eta EH Bilduren egituraketan sakonduz.
uskal Herria Bilduk eskuin muturreko taldeek edo funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimei errekonozimendua eta ordaina emateko Foru lege proposamenari 36 emendakin aurkeztu zizkion. Asun Fernandez de Garaialdek “eztabaidari atea irekitzea” balioetsi zuen, EH Bilduren abiapuntua garbi utzita, esan zuen Estatuak indarkeria eta errepresioa modu sistematikoan erabili zituela frankismo garaian, trantsizioan deitzen duten garaian eta gerora ere. Biktima anitz utzi dituen indarkeria da, beren giza eskubideak urratu zaizkienak eta egia ukatu zaizkienak. Ondorioz aurkeztutako emendakinen zentzu zuzentzailea azpimarratu zuen.
Udal eta Foru Hauteskundean prestatzen ehenengo aldiz, EH Bilduren baitan aurkeztuko zen Aralar Udal eta Foru hauteskunde batzuetara. Nahiz eta 2011tik Aralar, EA, Sortu eta Alternatibarekin lanean ziharduen koalizioaren baitan,Maiatzean izan zen hitzordua. Baina urte hasieratik herrietan EH Bildu kideak, beraien ohiko jardunaz gain, lanean hasiak ziren hauteskundeen prestaketarako.
E
ANUARIO 5
martxoa
Presoen auzian nobedaderik apenas ez
E
Inaki Irazabalbeitia uskal preson politikoen auzian 2105eko egoerak aurreko urtekoarenaren oso antzeko itxura izan du. Madrilgo Gobernuak bere jarrera inmobilistan segitzen du eta Pariskoak atzetik jarraitzen dio. Nazioartean, dena dela, mugimendu interesgarriak egon dira urtean zehar.
Joan den martxoan Europako Parlamentuan ekimen indartsu bat aurkeztu zen. Mundu osoko 24 pertsona ezagunek sinatutako presoen aldeko manifestu bat aurkeztu zen zeinak 'Libertatea Arnaldo Otegirentzat eta Euskal presoak Euskal Herrira' izenburua zuen. Sinatzaileen artean Jose Mujica, Uruguaiko presidente ohia, Angela Davis aktibista estatubatuarra, Ken Livingstone Londresko alkate laborista ohia, Leyla Zana parlamentario kurdua edo Demond Tutu gotzain hegoafrikarra zeuden. Manifestuan hitzez hitz aldarrikatzen da 'bakea eta demokraziaren arriskatzen jakin zuen gizonaren berehalako askatasuna'. Aldi berean pregonatzen zen urruntze-politikaren bukaera, euskal presoen auzia bideratzeko lehen pausu moduan. Ez hori izan 2015ean euskal presoen alde Europako Parlamentuan bideratu den ekimen inportante bakarra. Urrian Basque Friendship laguntasun-taldeak sustatuta hiru parlamentario-taldetako 24 diputatuk Arnaldo Otegi askatzeko eta presoak gerturatzeko adierazpen bat sinatu zuten. Taldeok Berdeak/ALE, GUE/NGL eta ECR ziren. Manifestuan esaten zenez Arnaldo Otegi askatzea eta presoak hurbiltzea bake-prozesurako giltzari dira. Manifestuaren sinatzaileek salatu zuten Europako Batasunak bere mugetatik kanpoko gatazken konponbidean paper garrantzitsua jokatu izan duela, baina Batasunaren mugen barneko giza eskubideen kontrako erasoen aurrean isilik egoten dela. Manifestu horren presentazioak denboran bat egin zuen Arkaitz Rodriguezen, Sonia Jacintoren eta Miren Zabaletaren askatzearekin. Arnaldo Otegi 2016ko martxoan irtengo da kalera. Bitartean, apika, Espainian gobernu berria izango da. Esperantza izan dezagun gobernu berriak bake-prozesuan pausu eraginkorragoak egitea.
6 URTEKARIA
marzo
Garo単aren kontrako manifestazio jendetsua
A
raba Garo単a gabe plataformak deitu zuen manifestazioa jendetsua izan zen, eta argi utzi zuen berriro ere Arabako gizarteak, Garo単ako Zentral Nuklearra ez duela irekita nahi. Baina zoritxarrez, arriskuak oraindik indarrean dirau. Martxoko manifestazioarekin hainbat era-
gilek bat egin zuten, eta baita Arabako alderdi gehienak ere, tartean Aralarrek. Bat egin ez zutenen artean ez zen ezustekorik egon: Alderdi Popularra, Foru Aldundia eta Udala. Hala ere, Arabako erakundeen gainetik, herritarrek berretsi zuten Garo単arik gabeko Araba dutela xede.
Korrika urtea izan da 2015 Lokarrik agur esan zuen
2006
an jaio eta 2015eko martxoan eman zion bukaera bere ibilbideari. Tarte horretan, bake prozesuari bere ekarpena egiten saiatu zen Lokarri, beste hainbat eragileren antzera. Zailtasunak, zailtasun. Hala, ezin uka bere ekarpena ibilbide osoan zehar, nahiz eta ez konpartitu amaieraren arrazoiak. Izan ere, ETAk 2011an behin betiko borroka armatua utzi zuenetik, bakea amaieraraino eramateko faserik malkartsuena dugu esku tartean, gatazkaren ondorioei konponbidea eman ahal izateko; are gehiago kontutan izan da Estatu
2015
. urtea Korrika berriro ere, euskal karriketara irten zen. Euskararen aldeko herri lasterketa eta mobilizazio jendetsuenak, Bilbon eman zituen azken urratsak. Han izan ginen Aralarrekokideak, korrikari azken bultzada eman nahirik, EH Bilduko gainontzeko indar politikoekin batera. Aldi berean, euskarak egunero eta urte osoan zehar behar duen bultzada aldarrikatu genuen. Euskararen aldarria ezin baita lasterketa eta mobilizazio batetara mugatu. Aldarri bat baino gehiago delako, guztion ardura da, Euskal Herri osoan euskara ofiziala izateko bideak jorratu eta garatzea, eta euskarak eguneroko bizitzan izan behar duen tokia izatea. ANUARIO 7
Dena aldarrikatu, dena irabazteko! apirila
Rebeka Ubera
A
pirilean Euskal Bidea aurkeztu genuen. Gure bide propioan, hiru bideetako bat den, bakerako bidean sakondu nahirik eta koalizio gisa beste urrats bat emanez; beti ere, aldebakartasunaren bidean. Herri hau noizbait aske izateko, funtsezkoa delako elkarbizitza demokratikoa lortzea. Horretarako, gatazkaren erroetan esku hartzeaz gain, behrrezkoa da gatazkaren ondorioei erreparatzea eta konponbidea bilatzea. Ez da gero lan makala! Are gehiago, ETAk 2011an behin betirako armak utzi zituenetik herritarren eta herri honen eragileetako masa kritiko handi batek ulertu duenean bakea egina eta lortua dagoela. Bagenekien bakearen eta konponbidearen bidea malkartsua eta oztopoz betea izango zela, eta Espainiako Estatua bere makinaria guztiarekin aurrean izango genuela. Eta hala izan da orain arteko bide guzian. Estatua aurrean izateaz gain, bera izan da-eta da giza eskubideen urratzaile nagusiena. Ikustea besterik ez dago adierazpen askatasun eskubidea nola urratu duen, horretarako ere “ad hock” eginiko legea -‘Mozal Legea’ deritzotena- diseinatuz; dispertsioan sakonduz; espetxeratze eta zigor politikarekin jarraituz; salbuespen espetxe politika indarrean mantenduz; epaiketa politikoekin jarraituaz eta abar luze bat. Finean, Bakearen eta Konponbidearen etsai bilakatuz. Elkarrizketari uko eginez, eta nazioarteko lobby lanak egiteraino, leiho bat bera ere ez irekitzeko Bake Bidean. Puzzle konplexu eta korapilatsua da, eragile anitz eta desberdinen artean Euskal Herritik Euskal Herrira egin beharrekoa. Behar den sakontasunez eta eskuzabaltasunez, baina tinkotasunez ere jorratu beharrekoa. Maiz, eskasiaz ibili garen hiru osagaiak aipaturikoak. EH Bilduk determinazio osoa izan zuen apirilean Bakerako Euskal Bidea aurkezterakoan, bake bidean, aldebakartasunez, sakontzen joateko. Eta hala egin du ordutik gaurdaino, konpromiso osoarekin, hainbat ekimen bideratuz bai presoen eskubideen defentsan, dispertsioari amaiera jartzeko borroka esparru desberdinetara eramanez, bai eta preso politikoen etxeratzearen alde; baita ere biktima guztien errekonozimendu eta erreparazioan. Baina ezin uka zailtasunak eta ezintasunak izan ditugula gure bide orria garatzeko eta gizarteko eragile desberdinek, alde batekoak zein bestekoak, gure konpromiso zein ekimen maila zein den ikus dezaten. Hainbat adibide ditugu horren lekuko: batzuek ez dute ikusi nahi biktima guztien errekonozimenduan eman ditugun urratsak; ez dute ikusi nahi, Legebiltzarreko bake ponentziaren mahaiaren inguruan eserita gauden bakarrak garela. Beste batzuk, ordea, ez dute ikusten preso politikoen alde egiten ari garena. Beraz, bistakoa, nahiz eta urratsak eman ditugun, oraindik ere asko dugu egiteko gizarteko sektore desberdinengana iristeko. Izan ere, EH Bildu konponbiderako jendarteko beste eragile bat gehiago besterik ez da. Eragile garrantzitsua eta beharrezkoa. Baina gainerako guztien beharra duena, eta horietako beste bat gehiago, bake prozesua, amaitu gabe dagoena bukaeraraino eramateko; eta gainerako herritar eta eragileek ulertzeko, amaieraraino eramatearen beharra, ikuspegi integraletik. Bide horretan, ezinbestean gure hutsune eta hanka sartzeak onartu beharra ditugu. Eta ez bakarrik onartu. Baita zuzendu ere. EH Bilduk giza eskubideak oinarri hartuta eta, pertsona, ideia, proiektu guztiak lemapean, agente barneratzaile eta aktiboa izan behar da. Bakea lortzeko, ikuspegi globala emango duena, diskurtsiboki eta eredu emanez. Inor baino gehiago aniztasunaren berme bilatuz, ekimena hartuko duena, gaur egun sakabanatuak dauden eragileak – beti ere bide baketsu eta demokratikoen aldeko bidean daudenak- biltzen saiatuko dena. Errelato inklusiboa, borroka ideologikoaz eta pedagogiaz gain, ekimenarekin lortzen delako. Horrela, desberdinen arteko elkarbizitza normalizatua lortzeko, bake bideari beharrezkoa duen ikuspegi osoa emateko. Aipaturiko elkarbizitza hori ez delako lortuko presoen auzia konpondu gabe eta, aldi berean, ez delako lortuko biktima guztiak aitortu eta kitatu gabe. Terminoen zehaztasunetatik harago eta boluntarismo hutsean erori gabe.
Era berean, garrantzitsua da bakoitzaren papera aitortzeaz gainera, paperak ez nahastea. Eta, nola ez, etengabe nahasi eta kontrajartzen diren aldebikotasuna eta aldebakartasuna ere ez. Prozesua eta prozedura nahasiz. Anbiguetate eta inpotentzian erortzea besterik ekartzen duen inora ez doan bidea ekiditeko. Ausardiaz eta konplexutasunik gabe jokatuz, indarrak metatuz, hainbatetan erabiltzen den Euskal Herritik Euskal Herrirako prozesua egiazki eginez. Lanketa irekia, zintzoa eta hasieratik prest egon daitezkeen eragile, elkarte guztiekin partekatuz eta bateratua. Izan amnistiaren aldeko mugimenduak, izan biktimen elkarteak, zein presoen gizarteratzeaz ari diren eragileak. Aitzindaritzak alboratuz eta errespetua nagusituz. Konplexua bezain malkartsu eta pizgarria da erronka! 8 URTEKARIA
El Mediterráneo se traga a 700 personas
E
l hundimiento de un viejo pesquero en aguas Libias volvió a encontrar un desgraciado hueco en las portadas de los periódicos de Europa. 700 personas que buscaban un futuro mejor, desaparecieron; se recuperaron 24 cadáveres, se salvaron 28 personas y hubo voces que hablaban de que en el barco viajaban hacinadas 950 personas. La tragedia de las personas migrantes, frente a la insensibilidad europea, volvió a ser triste noticia y a levantar algunas voces, pero nada cambió en realidad. Meses más tarde, los refugiados políticos restarían protagonismo al dolor de las personas que tratan de cruzar el Mediterráneo para llegar hasta nosotros y nosotras.
A
LE -ren urteroko batzar nagusian izan ziren Rebeka Ubera Aralarreko idazkari nagusia, Jon Iñarritu Aralarreko Hegoaldeko Zuzendaritzako kidea eta Inaki Irazabalbeitia Aralarren kanpo-harremanetarako arduraduna. Irazabalbeitia, hain zuzen, ALE alderdiko ohorezko kide izendatu zuten batzar horretan, eta ordutik ALEren ordezkari gisa jardun du nazioartean, hala eskatu zaionean.
abril
Irazabalbeitia, ALEko ohorezko kide
Gutxiengo linguistiko eta kulturalak eta Europako herrien autodeterminazio eskubidea babesten dituzten Europako alderdiak bere baitan biltzen dituen alderdia da ALE. Bere kideen artean daude, besteak beste, Eskoziako SNP eta Kataluniako ERC. Aurtengo batzarrean, autodeterminazio eskubideak Europan bizi duen egoera aztertu zuten ALEko kideek, eta arreta berezia jarri zioten Euskal Herriko, Kataluniako eta Eskoziako egoera politikoei eta erabakitzeko eskubidea gauzatzeko garatzen ari ziren prozesuei.
Aberri egunean, EH Bilduk eta EH Baik Euskal Bidea berretsi zuten
A
berri egunari begira EH Bilduk eta EH Baik sinatu zuten agirian, Euskal Estatua erritmo eta prozesu desberdinez eratzeko hautua egin zuten, estatuko gainerako nazioekin elkarlanean.
Manifestuan argi uzten genuen bide bakarra demokrazia dela. Giza eskubide guztiekiko begirunea eta herritarren borondatearekiko errespetua, “hau da, erabakitzeko eskubidea”. Azken honen harira, manifestuan azpimarratu genuen, ez zela bakarrik Euskal Herrian bizitzeko aukera EH Bilduk Aberri eguna probestu zuen, Euskal Estatua eraizatea, baizik Euskal Herrian dena erabakitzeko nahia. tzeko kontutan izan beharreko errealitate desberdinak oroitzeko: “Egun dauzkagun errealitate desberdinetatik Estatuko beste herriekin elkarlanaren beharra berretsi abiatu behar gara, erritmo eta prozedura desberdinekin”. zuen EH Bilduk eta, zentzu horretan, Katalunian eman ari Bukaeran EAEn, Nafarroan, eta Iparraldean eman behar diren urratsak gogorarazteaz gain, abian den prozesu diren prozesu eratzaileak prozesu bateratzaile bakar independentista zoriondu zen ekitaldian, jakitun bidean asko izango zirela oztopo eta zailtasunak. batean bilduz. ANUARIO 9
maiatza
Bienvenido cambio, no te quedes en la puerta
Nekane Pérez
E
l mes de mayo fue sin duda alguna el mes del cambio y, a pesar de que soy reacia a utilizar histórico como calificativo -dada la devaluación del mismo por su uso excesivo-, en esta ocasión lo haré. Ha sido un cambio histórico en Nafarroa, considero que fue todo un acontecimiento conseguir desalojar al Régimen del Gobierno. Desalojo he dicho, no mucho más que eso. El Régimen no ha desaparecido, ni tiene pinta de hacerlo rápidamente y menos por su voluntad. El estallido de ilusión que vivimos en aquellos momentos fue comprensible porque llevábamos mucho tiempo luchando con todas las fuerzas posibles para darle la vuelta a una situación intolerable que no podíamos entender, una situación de injusticia prolongada, de privilegios elitistas, de incremento de desigualdad social, pero ese estallido no debe empujarnos a cerrar los ojos al mundo real o a crear una realidad paralela que por muy deseada que nos parezca no deja de ser un sueño.
Cambio es la palabra mágica, tanto brilla la palabra que corremos el riesgo de que nos deslumbre y nos haga perder la perspectiva, ni siquiera es seguro que estemos pensando en lo mismo cuando nos referimos a ella. ¿Qué hay detrás de la palabra más utilizada por todas las fuerzas políticas en época de elecciones? ¿De qué hablamos cuando hacemos referencia al cambio? Realmente... ¿Se ha dado el cambio en Nafarroa? El cambio no es un acto puntual, sino un proceso de construcción, precedida de una laboriosa deconstrucción, o en algún caso implacable derribo, de estructuras enraizadas; labor que habremos de realizar entre todas las personas que confiamos en que es posible y necesaria una sociedad igualitaria, más allá del voto que cada cual haya depositado en las urnas. No es flor de un día, ni algo dado que cae como la lluvia y si hay quien cree que ya lo hemos ganado todo y solo nos queda esperar, no estaría mal que echásemos unas pocas cuentas más allá del escaso y al mismo tiempo respetable 26-24 en escaños de mayo. Incluso si alguien tiene el ánimo suficiente podemos echar un vistazo a los votos de las estatales. Los números no son muy halagüeños, y menos aun después del varapalo de las elecciones generales del 20-D; sí, es cierto, nos hemos pegado un buen porrazo, sería absurdo no reconocerlo. Tan absurdo, por otra parte, como hacer una extrapolación de esos datos. Y no, no soy de las que después de estar toda la campaña hablando de la importancia de la reválida ahora dice que no lo es. Los resultados
10 URTEKARIA
>>
Abrimos una puerta pero aún no la hemos cruzado y no podemos pasar mucho tiempo más pensando en cómo girar un picaporte ya girado, tenemos que pensar cómo aprovechar la pequeña rendija que se nos abre. Es cierto que no es una situación fácil, más que nada porque no nos es conocida, el Gobierno del cambio no es nuestro gobierno y nos coloca en una posición complicada, pero, como dice una amiga, si pasamos tanto tiempo dándole vueltas a algo ya conseguido corremos el riesgo de que la puerta se cierre de nuevo y nos pille en el quicio. Necesitamos paciencia porque precipitarnos nos puede salir muy caro, UPPSN tiene la maquinaria del poder muy engrasada y el entramado de la estructura tejida durante tantos años es una telaraña difícil de despegar; pero tanto como paciencia precisamos firmeza si queremos que esos pequeños avances nos lleven al destino deseado. Nuestra obligación no es el apoyo ciego a un gobierno teóricamente apolítico, lealtad fue lo que prometimos y lo que hemos demostrado en estos meses a pesar de que no todo lo que ocurre nos gusta, lealtad acompañada de control, control desde la plena confianza en que llevaremos adelante el acuerdo que firmamos.
mayo
tienen gran importancia al menos para hacernos reflexionar, para que no nos olvidemos de tener los pies en el suelo, que no creamos que en mayo ganamos una partida y se acabó la lucha diaria. Si bien es cierto que la representación no obtenida por EH Bildu ha sido una gran pérdida, si miramos los bloques la buena noticia es que el bloque de las fuerzas que apoyamos el cambio avanza aunque nosotras no tengamos el liderazgo en la representación obtenida para el Estado. En las elecciones generales del 2011 las fuerzas políticas que han sustentado el Régimen obtenían el 65% del apoyo, ahora han descendido a un 53%, aun así son muchas las personas que aún tienen sus dudas en una opción nueva y diferente como la que ofrecimos en mayo.
Lo advertimos desde el principio, el cambio profundo, por tranquilo que sea, requiere mucho más que un gobierno tecnócrata, necesita de decisiones políticas sin complejos, de la aplicación de medidas progresistas que reviertan los desequilibrios originados y mantenidos por la férrea derecha sin mirar de reojo la reacción de UPN. Esa y no otra será nuestra labor de apoyo, garantizar el impulso y el cumplimiento del acuerdo programático, seremos el motor y la garantía de que la puerta entreabierta dé paso a la sociedad del cambio.
Abrimos una puerta, pero aún no la hemos cruzado, y no podemos pasar mucho tiempo más pensando en cómo girar un picaporte ya girado, tenemos que pensar cómo aprovechar la pequeña rendija que se nos abre, porque corremos el riesgo de que se cierre de nuevo y nos pille en el quicio ANUARIO 11
maiatza
Tendencia al alza en Araba
A
raba fue una de las noticias positivas en los resultados electorales de Mayo. 4000 votos más en Gasteiz y un total de 32.400 votos permitieron a EH Bildu lograr 11 representantes en las Juntas Generales y un total de 93 concejales. Este resultado posibilitó que Euskal Herria Bildu se convir-
tiese en agente protagonista del cambio en Gasteiz y ofreció, a pesar de ser segunda fuerza tras el Partido Popular, sus votos al PNV, tercera fuerza, en un ejercicio de responsabilidad para desalojar de la Alcaldía a un personaje como Maroto, que había hecho de la xenofobia un arma política.
Bilbo Handian indartu ezinik
Ez usteko emaitzak Gipuzkoan
2011
oru eta udal hauteskundeek Gipuzkoan ez zituzten emaitza onak ekarri. Izan ere, herriz herriko bozaren portaera oso ezberdina izan bazen ere, hainbat alkatetza eta Foru zein Donostiako udal gobernua galdu genituen.
eko udal eta foru hauteskundeetan lortutako posizioa mantentzeak Bizkaian lortutako emaitzak mozorrotu zituen nolabait. EAJrekin zeukan tartea murrizteko helburua jarri zion EH Bilduk bere buruari, baina ez zen gai izan hori gauzatzeko.
F
Gernika, Lekeitio, Sopela eta Busturia bezalako alkatetzak galdu ziren. Eta azpimarratzekoa, Podemos-Ahal Dugu alderdi berriak lortu zuen sarrera, bereziki hiriguneetan.
Gipuzkoa ez zen aurrerakoi oheratu 24an eta atzerakoi esnatu 25ean. Beraz, gipuzkoarren gehiengoak 2011an eskatzen zuen aldaketaren zioak ez ziren, ehuneko ehun, gobernatzerakoan erakutsi genituenak izan.
Etorkizunerako erronka gogorra dauka EH Bilduk Bizkaiko herrialdean. Garrantzitsuena, nola ez, Bilbo Handian indarra hartzea. Urteak joan eta urteak etorri, hortxe du ahulgune nagusia, hain justu, ia milioi bat pertsona bizi diren eremuan. Hirigune handi horietan bere presentzia handitzeko estrategian asmatzea izango da Fronte Zabalaren egituraketak izango duen erronka handi eta garrantzitsuenetako bat.
Fiskalitatea, kudeaketa garbia-gardena, parte hartzea, birziklapena eta ingurumenaren zaintza, gizarte politika aurrerakoia, murrizketarik gabeko aurrekontuak, euskara, sustapen ekonomiko orekatua, ardatz egokiak dira. Bai errebisatu behar izan ditugu, aldiz, gobernu politikak, proposamenak aplikatzeko moduak eta asmoak transmititzeko jarrerak, herritarrengana hobeto heldu ahal izateko eta heltzea asmatzeko.
12 URTEKARIA
mayo
Politika egiteagatik inori espetxe zigorra ezartzeak Espainiako demokraziaren maila eskasa erakusten du
M
aiatzean ezagutu zen joan den abenduan Audientzia Nazionalean epaitu zituzten Segiko 28 kideetatik zazpik espetxe zigorra jasoko zutela. Aralarrek elkartasun eta babes osoa agertu zien espetxe zigorra jaso zuten gazteei eta haien senide eta hurbilekoei.
Sinestezina izan arren, oraindik ere politika egiteagatik pertsonak, herritarrak espetxeratzen dira. Bere burua demokratatzat duen Espainiako Estatuak, ahulezia eta maila eskasa erakusten du. Baina ezin gehiago espero Frankismoaren oinordeko zuzena denarengandik. Jarrera eta jokabide zentzugabe, bidegabe, zaharkitu eta ankerrak erakusten dizkigute behin eta berriro Espainiako Estatuak eta enparauek. Behin eta berriro urratzen ditu giza eskubide, eskubide zibil eta politikoak Espainiako gobernuak herritarrak espetxeratzen dituenean, hauen ideiengandik, politika egiteagatik. Eraso larri eta onartezina da. Bestalde, Segiko kideek ezagututako zigorra eta egin zieten epaiketa ez zen kasu isolatua. Astebete arinago abian jarri zuten Segiko beste 10 kideren aurkako epaiketa, eta handik gutxira ezagutu genituen jardun eta osagarri politikoekin lotutako beste sententzia batzuk. Euskal Herria murgildua egon beharko litzatekeen garai berria, oraindik urruti dago gurean. Eta agerian geratzen ari da, bakea eta normalizazioa eraikitzeko herritarren ilusioa eta borondatea zapuzteko helburua ezarria diola bere buruari Espainiako Estatuak. Bakea eta elkarbizitza erdiesteko borondatea agertu beharrean, eta norabide horretan urratsak eman beharrean, Madrilek mendekuaren bideari eustea nahiago izan du, Espainiako gizartearen sektorerik ultrenen eskaerak asetzeko. ANUARIO 13
ekaina
El Referéndum de Grecia sacude Europa
T
ras duras negociaciones con la Troika Europea, el gobierno griego de Syriza optó por someter a referéndum el acuerdo que fue forzado a alcanzar con la Troika. Algo que a los poderes económicos y a los partidos del sistema de toda Europa no gustó. Aralar saludó la decisión del gobierno griego como una demostración de otra forma de hacer las cosas y la apertura de nuevas oportunidades en la construcción de una Europa para las personas y no para las multinacionales. El gobierno de Syriza consiguió aprobar su propuesta y llevar a cabo la consulta, pero no fue capaz de materializar lo que la mayoría de la sociedad griega le solicitó en la consulta. Lo que trajo nuevas elecciones y paralizar el cambio de rumbo que se impulsaba desde la sociedad griega. Frustrando la esperanza e ilusión de los partidos y movimientos de izquierdas europeas.
Agur eta ohore, Periko
14 URTEKARIA
junio
Gure Esku, gure erabakia
E
kainaren 21ean hitzordua jarri zuen Gure Esku Dago-k, Euskal Herriko milaka eta milaka herritarrekin batera, erabakitzeko eskubidearen alde. “Gaur hautesontzia, bihar erabakia” lelopean. Euskal Herriko hiriburu nagusietako (Bilbo, Donostia, Gasteiz, Iruña, Baiona) estadio edo plaza nagusiak betetzeko asmoa zuen. Baina zintzoak izanda, hasierako asmoak ez ziren bete. Nahiz eta goizeko ekitaldiak
arrakastatsuak eta ilusionagarriak izan ziren. Hala ere, ezin gelditu, ekainaren 21eko ekimen soilaren balorazioan, zeren ekimen horren arestian, Euskal Herriko makina bat txokotan hainbat prozesu abian jarri ziren. Prozesu anitzak, batzuk “ehuntze” dinamikaren inguru marian, besteak “adoste” dinamikaren baitan. Guztiak helburu bakarrarekin, erabakitzeko eskubidearen aldarria errealitate bilakatzearena.
Sentencia en el juicio a las 'Herriko taberna'-s, una nueva injusticia
Konponbide politikoaren alde Frantziako Asanblada Nazionalean
T
uskal Herriko gatazkaren konponbideak aztertzeko eta gatazkaren konponbide politikoari babesa agertzeko, konferentzia egin zuten ekainean Frantziako Asanblada Nazionalean. Adierazpenean onartutako edukien garrantzia handia izan bazen, konferentzia egin zen lekuaren sinbologiak eta parte hartu zuten pertsonen ezaugarri eta garrantziak oraindik eta oihartzun eta inportantzia handiagoa eman zioten adierazpenari. Frantziako Estatuan izandako jarrerak, agerian utzi zuen Espainiako Estatuaren itxikeria eta gatazka konpontzeko borondate falta. ANUARIO 15
ras años de proceso judicial, en junio llegó la sentencia condenatoria contra representantes de la antigua Batasuna, por el caso de las 'Herriko taberna-'s, ya que el Supremo dió por probada la relación de las Herriko con la financiación de ETA. De esta manera, los poderes del Estado volvieron a situarse en parámetros de venganza y de nula implicación en la resolución del conflicto vasco, ya que basaron la setencia en pruebas apriorísticas y policiales, obviando el verdadero carácter de las 'Herriko taberna'-s.
E
uztaila
En Vivienda y Fracking también somos españoles
U
na vez más el Estado español nos vuelve a recordar cuáles son los límites de nuestra soberanía; los que marca el Tribunal Constitucional. En dos cuestiones fundamentales para un modelo social mucho más justo y sostenible, como son la vivienda y la energía, ante dos leyes aprobadas por el Parlamento Vasco, el Estado español amenaza con recurrirlas. La cuestión se encuentra en estos momentos en la comisión bilateral, que debe dirimir las diferencias entre el Estado y la Comunidad Autónoma a la hora de analizar las capacidades competenciales en estas materias. Ya sólo el lenguaje resulta áspero y extraño para el común de los mortales, que se hace una pregunta; ¿No podemos asegurar una vivienda digna a la ciudadanía? ¿No podemos decidir sobre nuestros recursos energéticos? Por desgracia, la respuesta es clara y concisa, NO. En esta “nación foral” el derecho a la vivienda o a respetar el medio ambiente se deciden en Madrid. La ley de vivienda tiene como aspecto más novedoso el estatus de subjetivo que concede al derecho a la vivienda, lo que significa que las personas con escasos recursos y sin posibilidad de alquilar un piso por sus propios medios podrán acudir a la Justicia para reclamar a la Administración que les facilite una vivienda en alquiler. Este no es el único aspecto llamativo de la ley, ya que también ha dado qué hablar el canon a las viviendas vacías durante más de dos años, la posibilidad de que la Administración expropie temporalmente pisos a los bancos para evitar el desahucio de sus inquilinos y la decisión de que en el plazo de cinco años toda la vivienda pública en la CAV se destine al alquiler. Estas, junto a la creación de una entidad pública que gestione todas las políticas de vivienda, constituyen los hitos más importantes de una ley, que sin ser la ley que EH Bildu hubiera propuesto, supone un cambio en el rumbo de la Llama poderosamente vivienda, marcado por el interés especulador de los promotores privados y dirigida a la propiedad también en el ámbito público. Quienes defienden los de- la atención ver a un rechos de esos promotores privados; PNV y PP, eran conscientes de ese cambio Gobierno Vasco de rumbo y, tras poner todos los obstáculos posibles, votaron en contra de la supuestamente abertzale, ley. En cuanto a la ley que regula la fractura hidraúlica para la extracción de hidrocarburos, la norma tiene su origen en la Iniciativa Legislativa Popular impulsada por la plataforma 'Fracking Ez' Araba que llevó a la Cámara vasca 103.000 firmas para prohibir la técnica, si bien la prohibición genérica se ha eliminado del texto definitivo para evitar su posible judicialización y suspensión como ha ocurrido en otras comunidades autónomas. No por renunciar a una confron16 URTEKARIA
estar deseando que Madrid recurra y suspenda estas dos leyes aprobadas en el parlamento de Gasteiz
tación con el Estado en relación a la soberanía sobre los recursos energéticos, más bien, porque sería la excusa perfecta para que el PNV se opusiera a la ley desde el inicio. No hay que olvidar que el mayor impulsor del fracking es el propio Gobierno Vasco, con una empresa pública, SHESA, dedicada a ello. De esta manera, la ley ha establecido un triple blindaje. En primer lugar tomando como ejemplo el modelo catalán, que consiguió superar el filtro del Tribunal Constitucional, mediante la modificación de la legislación del suelo, impidiendo esta práctica en el suelo no urbanizable. Para posteriormente proceder a la reforma de las ley de Aguas, prohibiendo el fracking en lugares de afección, media, alta o muy alta para acuíferos. Por último se establece la obligatoriedad de la declaración ambiental estratégica. Medidas todas ellas que en la práctica impiden el fracking en Araba, Bizkaia y Gipuzkoa. Como escribía al principio de este artículo, el Estado español ha querido demostrar con su anuncio de recurso que en estas materias -como en otras muchas-, quien manda es Madrid. Hasta aquí nada nuevo. Lo que llama poderosamente la atención y crea una impotencia difícil de describir, es ver a un Gobierno Vasco supuestamente abertzale, estar deseando que Madrid recurra y suspenda estas dos leyes aprobadas en el Parlamento de Gasteiz. A día de hoy, son dos leyes plenamente en vigor, pero el gobierno de Urkullu se resiste a cumplirlas. Sigue adelante en sus intenciones con el fracking y retrasa el necesario desarrollo reglamentario de la ley de vivienda para hacer efectivo el derecho subjetivo. Y su argumentación no es otra que la de que son leyes que pueden ser recurridas por el Estado y, hasta que se sepa que pasa, no se pueden aplicar. ¡Qué bien les viene a algunos que la amenaza venga desde Madrid!
Pobreza infantil, 41 % en España
U
n informe de Save de Children dejó al descubierto los profundos desajustes e injusticias que produce el sistema político del Estado español. Aseguró que el 41 por ciento de niños y niñas vive en la pobreza y la tasa se disparaba hasta el 54% cuando se trataba de menores que habitaban en familias monoparentales. El informe subrayaba que en el 25 % de los casos de pobreza infantil se hablaba de pobreza severa y que más de la mitad de las mujeres que deben hacer frente en solitario a la educación de sus hijos e hijas están en paro y tienen problemas de vivienda.
julio
>>
El zorro cuidando el gallinero
E
n julio conocimos el destino de José Luis Bilbao, quien fuera Diputado General de Bizkaia y que abandonaba su cargo. El PNV volvió a hacer gala de su habilidad para colocar a sus fieles y pacto con PSOE y PP el cargo de Presidente de Tribunal Vasco de Cuentas para el ex-diputado de Bizkaia. Se da la circunstancia de que debido al retraso que lleva el Tribunal Vasco de Cuentas José Luís Bilbao estará en la presidencia del mismo mientras este audita las cuentas de la Diputación Foral de Bizkaia, mientras estaba regida por el propio José Luís Bilbao, a todas luces una anomalía ética y democrática que el PNV despejó indicando que se inhibiría en dichos casos.
Gobernu akordioa Nafarroan
H
auteskundeek utzitako emaitzek aldaketa nahia islatu zuten; baina oraindik ere aldaketaren alde egin zuten indarrek, bakoitzak bere aldetik, ezin gauzatu aldaketa Nafarroan. Beraz, premiazkoa izan zen akordioa lortzea. Akordioa lortu zen hainbat alorretan desadostasunak adostasunak baino gehiago zituzten indar politikoen artean. Lan korapilatsua. Ardura berezia, eta egoerak eskatzen zuen mailarekin jokatzea eskatzen zuena. Kostata, baina azkenean gobernu akordioa lortu zen, bereziki, eta batez ere, EH Bilduk erakutsitako esku zabaltasun eta ardurari esker. Gobernua, Geroa Baiko Uxue Barkosen gidaritzapean geratu zen. Gobernua osatzeko gakorik garrantzitsuena gobernu programa izan zen, aldaketarako lehen urratsa, hain zuzen ere. Ordutik, lehen hilabeteak igarota, oztopoak, zailtasunak makina bat izanda ere, aurrera egitea lortu da, nahiz eta gober-
nua ez den guk nahiko genituzkeen politikak gauzatzen ari; eta gobernuak, hainbatetan, gobernu akordioa neurri batean alboratuta izan du, aldaketaren aldeko indarrei bizkarra emanda. Izan ere, hainbat izendapen edo neurri bideratu ditu etorkizunetik baino iraganetik gehiago dutenak. ANUARIO 17
abuztua
Ez, ezetz delako
Ainhoa Beola Olaziregi
“E
z ezetz da” aldarria azken urteotan dezente zabaldutako printzipioa bada ere, eraso sexista eta jazarpen matxistak eguneroko errealitatea izaten jarraitzen dute. Eta horren lekuko izan gara azken hilabeteotan, ikusita emakumeen kontrako erasoak bortizki mantendu direla. Bada dioenik egoera hauek tragedia direla, ulerkaitzak eta gelditu ezinezkoak direla. Horiei guztiei ordea gogora ekarri behar zaie, jendarte eredu patriarkalak, bere erraietan emakumeen eta gizonen arteko desoreka itzela duenak, egunerokoan emakumeek pairatzen dituzten bazterkeria ugarien artean, eraso sexista eta matxistak ere eragiten dituela. Eta eskubideen berdintasun erreala, ekitate soziala, politikoa, ekonomikoa eta kulturala ematen den unean, eraso hauek ere bertan behera utzi ahalko direla. Sistema ekonomiko neokapitalistak emakumeak lan produktibo prekarizatuan eta zaintza lan inbisibilizatuetan mantentzen gaitu; sistema sozial patriarkalak generoei esleitutako balore tradizionalak mantentzen jarraitzen du; kultura eta komunikazio esparruak orohar, neska zein mutilen gaineko aurreiritziak erreproduzitzen ditu; espazio publikoak, osasungintza, hezkuntza, emakumeen errealitate propioak aintzat hartu gabe eraikitzen jarraitzen dira. Eta hau guztia irauli eta kontsentsu berrien bila, lanean badabiltza emakume eta talde feministak, eragile soziopolitikoekin elkarlanean hainbatetan. Egoera honetatik abiatzen garela jabetuta, udako jai eta festa guneak, libreki biziak izan daitezela bermatu, matxismoak eragindako eraso sexistetatik aske, egoera desberdinen bisibilizazioa eta kontzientziazio kanpaina burutu dugu Euskal Herria Bildutik. Proposamena gainera, herrietako emakume eta talde feministekin, jai batzordeekin, gazte taldeekin, auzo elkarteekin batera kanpaina lantzekoa izan da, norbera bere esparrutik eta euskarri desberdinen bitartez: bideoak, kartelak, pegatinak, etab. Kontuan izan behar da eraso sexista eta matxistak hitzezkoak (lizunkeriak, jazarpenak, …) zein ekintza zuzenekoak (ukitzeak, segimenduak, eraso sexualak, etab) izan daitezkeela, eta nagusiki emakumezkoek jasaten dituztela hainbat gizonezkoen aldetik. Espazioak seguruak izatea bilatzen dugu, edozein izanda ere gunea, ordutegia edo pertsonaren egoera. Jakinda ere, espazioak eta egoerak berez ez direla seguru edo arriskutsuak, izan ere horrela egiten dituztela pertsona jakin batzuen jarrera eta ekintza erasokor jakinek. Horregatik, erasoak desagerrarazi eta espazio seguruak lortzea pertsonen esku dago, ekintza burutzen duenaren baitakoa da. Neurri horretan, kanpaina hari zuzendu zaio. Neskei eta emakumeei zuzendutako kanpainak ugariak izan dira, eta izaten jarraitu beharko dute, ahaldundu eta biolentzia desberdinak identifikatzen jakiteko. Baina oraingoan urrats bat gehiago emanez, mutil eta gizonei zuzendu gatzaizkie, haien jarrerak azter daitezen, normalizatuak dauden jarduerak berraztertu, erasoak identifikatzen ikasi eta haien kontrako jarrera aktiboak lantzeko. Horregatik mutilek normaltasunez barneratuak dituzten jardun sexistak ikusarazi dira, emakumeen askatasunean eta segurtasunean eragiten duten ondorio larriez jabetu daitezen. Adibidez: neskaren sakelekoak dituen mezuak begiratu, bere janzkera kontrolatu edota lagunekin dabilkien ordutegia baldintzatu nahi izatea: ekintza sexistak dira; neska, bere sexu bereko bikotearekin aritu eta iraintzea: ekintza lesbofoboa da; lizunkeriak zein “piropoak” bota: eraso berbalak dira; Ipurdiak, titiak ukitu: eraso sexista dira; ezagutu ere egin gabeko neska heltzea, musukatzea edo muxu ematera behartzea: eraso sexista da; bakarrik doan neskarekin sartu: jazarpen sexista da; neskak ezezkoa eman badu eta harreman sexualei eustea: bortxaketa da; bikotea bakarrik egon eta neskak une batean atzera egitea erabaki arren, aurrera egitea: bortxaketa da; neska bere baldintza psiko zein fisikoen jabe izan ez eta harreman sexualak izatea berekin: bortxaketa da; eta zaintzak ere landu nahi ezkero, etxeko janariak, arropa garbitzeak, ospakizun familiarrak eta beste egiten ari direnak, ama-alaba-emazteak izatea, sexismoaren adierazle ere badira. Jaiak, nola, norekin eta noiz bizi nahi diren, norberaren erabakia behar baita izan, berau errespetatu behar dela argi izan dugu. Argi dugun moduan, jendarte parekidea, librea eta beraz demokratikoa izango dugula, balore feministak erdigunean kokatzen ditugun neurrian. Eta hau lortzeko, guztion lana ezinbestekoa dela, egunerokoak eta kanpainekin, neurri zehatzak aktibatuz eta sare lanari eutsita, baina norberak konpromiso zehatzak hartuta egunekotik eta esparru orotarako.
18 URTEKARIA
Espainiaren obsesioak jaietan ere azalerazi dira
A
agosto
buztuan, Euskal Herriko hainbat eta hainbat txokotako jai nagusiak ospatzen dira. Jai horietan ere agertu zaizkigu Espainiako Estatuaren obsesioak, edo beste era batetara esanda, Espainiako Gobernuaren ordezkariak aprobetxatu izan ditu, hainbat salaketa ezartzeko eta berriro ere herritarren eta elkarteen oinarrizko eskubideen aurka jotzeko. EAEn hala gertatu zen 2015an, Urkijo jaunaren eskutik. Hainbat salaketa jarri zituen Euskal Herriko jaietan egin ziren ekitaldi batzuen kontra. Presoen aldeko bazkariak, kartelak, aipamenak‌ Dena erabili zuen Urkijok bake eta elkarbizitzaren kontrako grina agertu eta epaitegietara jotzeko. Nafarroan, aldiz, Carmen Alba gobernu delegatuak jaiak aitzaki ere, ikurriùa udaletxeetako balkoietan ezartzeari jazarpena egitea eta helegiteak jartzea erabaki zuen, bere urte osoko obsesioei segida emanez.
Xabi Lasa, Nafarroako Tokiko Administrazioko Zuzendaria
G
obernu akordioaren ostean, gobernu osaketa etorri zen, eta Gero Baik EH Bilduri eta bere kideei betoa jarri arren, Nafarroako Tokiko Administrazioaren zuzendaritzan Xabi Lasa izendatzeko eta horren ardura emateko ez zuen arazorik izan. 8 urtez Berriozarreko alkatea, lau Nafarroako parlamentaria, eta bi Aralar Nafarroako koordinatzaile arduretan egon da Xabi Lasa. Bere erronka nagusien artean Tokiko Administrazioaren erreforma eta finantzaketa kokatu zituen, kargua hartzean. ANUARIO 19
Catalunyan herritarrak azken erabakia? iraila
Rebeka Ubera
H
istorian zehar ikusi izan da prozesu independentista eta prozesu eratzaileak, salbuespenak salbuespen, luzeak, malkartsuak eta oztopoz beterikoak direla; nahiz eta prozesuak guztiz eta erabat demokratikoak izan. Catalunya ez da salbuespena. Hala izaten da, eta horrela izaten ari da Catalunyako prozesu independentistan ere: malkartsua, gorabehera handikoa, oztopoz betea. Prozesu eratzailearen aldeko apustua egin duten herritarrak eta herri eragileak sufritzaile nagusienak bilakatuz eta, aldi berean, alderdien akuilu eta prozesuaren berme, haserreak haserre. Artikulu hau idazten dudan bitartean -urtarrilaren 2ko arratsaldeko 15: 35ak dira-, alderdien arteko negoziazioak irteerarik gabeko atean daude. Catalunyako herria eta baita hainbat eta hainbat euskal herritar CUPen erabakiaren zain gaude, urtarrilak 9aren (hauteskunde berrien epe muga) atarian. ANC 24 orduko baraualdian, prozesu burujabearen alde. Zalantzarik gabe, prozesua ukitua baino gehiago dirudi, eta antzematen da. Nork esan zuen hau erraza izango zenik? Lasai asko pentsa daiteke hauteskunde berriak izateko aukerak indarra hartzen ari dela, are gehiago, besteak beste, Mas bezalako animali politikoa tartean egonik, eta CDCk eginiko norabide aldaketa egin ostean, CUP bezalako indar antikapitalistak ez duelako bere barneko tentsioak eta denborak kudeatzen jakin, prozesuaren eta herritarrek emaniko aginduaren mesedetan. Ondorioz, urteetan independentziaren aldeko erronkara herritarrak hurbiltzeko eta gehitzeko eginiko lan guzia zakarrontzira joan daiteke, eta hala ez bada ere, alderdien artean lorturiko konfiantzak oso ukituak geratuko dira, eta ez dira hemendik aurrera berberak izango. Baina munduak egunero buelta bat ematen du, eta beti irekitzen da, gutxien pentsatzen denean, leiho bat, txikia bada ere. Ez dugu esperantzarik galduko, aukera bat esku artean den bitartean; ez guk, behintzat. Baina aitortu beharra dago, Catalunyako alderdiek jakin izan dutela momentu zailenetan ere aurrera egiten, eta akordioak bilatzen. Jakin izan dute eskuzabaltasunez eta momentuak eskatzen duen sakontasunarekin jokatzen. Jakin dute, herritarrekin eta herri eragileekin elkarlanean, bakoitzaren funtzioak argi izanda eta bereizita, eskutik jokatzen. Eta guzti hau ez da izan egun bateko kontua. Ez dezagun ahaztu urteetako lana, ahalegina, konstantzia izan direla honen guztiaren atzean. Zirimiriaren antzera. Eztabaidak, akordioak, herri ekimenak; unibertsitateko, enpresa munduko, eta hainbat munduetako esperientziadunak probestuz, eta lidergoak sortuz, behetik gora eta goitik beherako lanean. Erakundeetan, alderdien bulegoetan. Bizitzako esparru guztiak, eta esparruetako kide guztiak – hala nahi zutenek- prozesuaren eragile, egile, partaide bihurtuz. Eta hori guztia demokraziaz blaituz, urrats bakoitza herritarren borondateari jarraiki, Gobernu Espainiarraren ezezkoaren, eta ukazioaren aurrean. Nazioarteari irekia. Hainbat egun “historikotan” parte hartzeko aukera izan dugu, eta hantxe egon gara, hurbiltasunak eskaintzen duen ezagutza zurrupatzeko prest: Diada eguna, “Deskonexiorako adierazpena” bezala ezagutzen den adierazpen independentista onartu zen osoko bilkuran… Eta esperantza dugu lekuko izatea Catalunyako konstituzioa onartzen den egunean. Oraingo aukera galtzen uzten bada, gutxienez beste bi, hiru… batek daki zenbat belaunaldi itxaron beharko diren bai Catalunyan eta bai Euskal Herrian hurrengo aukera izateko edota sortzeko. Aukerak sortu eta landu egin behar baitira. Ezer ez delako kasualitatez etortzen. Eta esku artean dagoen aukera galtzeak, sor dezakeen etsipenaren eztanda desagertu arazteko, urte dezente pasa beharko dira. Baina ez dugu ahantzi behar hau guzti hau erabakitze eskubidearen printzipio demokratikoa denaren baitan sortu zela eta egin dela. Ez dugu ahaztu behar bide hau guzti hau herritarrek eta herri batek erabakitzeko duen eskubidea lortzeko ahaleginean hasi zela. Errekastoa izatetik ibai zabal emankorrean bilakatzeko. Alderdi estatal guztiak aurka izanik, baita modernitatearen punttan eseria den Podemos ere. Baina azken honek Catalunyako herriaren erantzuna ikusita ez du beste irtenbiderik ikusi. Espainiako azken hauteskundeetan erreferenduma aldarrikatzera pasa da derrepentean, nahiz eta egun bateko ajea izan; harago joango ez den promesa hauskorra baino ez da. Independentista eta soberanisten “Judas” bilakatu da. Dena dago ikusteko oraindik, dena irekita, baina Catalunyako herriak eta herritarrek izango dute azken hitza, orain arte izan duten bezala. Eta esan ohi den bezala, denborak bakoitza bere tokian ezarriko du. Kontua da denbora hori zenbatekoa izango den. Gutxi, asko… Erlojua, momentu honetan, prozesu independentistaren arerio bilakatu baita.
20 URTEKARIA
A
zken urteetan, 60 milioi desplazatu zenbatu omen daitezke munduan. Hotzikara sortzen duen zifra mingarria, komunikabide eta eragile desberdinen aldetik ezagutu izan duguna. II. Mundu Gerra osteko zifrarik altuena. Larrialdi humanitario baten aurrean gaudela ezin uka. Desplazatu gehienak Ekialdi Hurbilean eta Afrikan aurki ditzakegu. Esate baterako, Turkian eta Libanon ia 2 milioi errefuxiatu daude estatu bakoitzean. Errefuxiatu horietako gutxi batzuk Europara heltzen saiatu dira, eta estatu eta gobernu desberdinengandik ezarri zaizkien oztopoak gainditu ostean, jada 150.000 pertsona Europan ditugu, inoizko babes eta elkartasun txikienarekin.
demontre gerta zitekeen umetxo bat itota hiltzea Europako ateetan, bere familiarekin batera asiloa eskatzea besterik nahi ez zutenean.
septiembre
Arazo humanitarioari erantzun militarra eman zion Europak
Irudi horren ostean, bazirudien Europako Batasunak zeukan segurtasun ikuspegia aldatuko zela, eta bestelako irizpideak gailenduko zirela larrialdi honi erantzuteko. Baina denborak erakutsi digu ez dela hala izan; denborarekin irudi berberak errepikatu dira eta asilo-eskatzaileak blokeatuta jarraitzen dute Europako Batasuneko estatu kideen barneko mugetan, eta pertsonak itotzen dira Mediterraneo itsasoko uretan. Irudi krudelak ikusi ditugu Serbia, Bulgaria ala Kroaziako mugetan. Nola da posible? Zergatik ez dira finkatzen bide Aipatzekoa da uda honetan Alan Kurdi mutikotxoaren irudia ziurrak eta legalak Europara heltzeko eta asiloa eskatzeko? mundu osoko etxeetara heldu zenean, sortu zuen astindua Zergatik Europako Batasunak ez ditu bere arauak eta eta piztu zen elkartasuna Europako herritarren aldetik. nazioarteko arauak betetzen? Momentu hartan, hainbatek galdetu genion gure buruari nola
Pla eta Sorzabalen atxiloketak
I
railean atxilotu zituzten David Pla eta Iratxe Sorzabal, ustez, ETAren egungo buruzagitza zuten pertsonak; armagabetze prozesuaren ustezko arduradunak eta ETA erakundeak bere jarduera armatua behin betiko amaitzea bideratu zuten buruzagietako batzuk. Era horretara, Espainiako eta Frantziako estatuek agerian utzi zuten beste behin euskal gatazka modu demokratiko eta politikoetatik bideratzeko inolako borondaterik ez zutela eta, are okerragoa, aldebakarreko urratsak eman ahal izateko oztopoak jartzen zituztela etengabe. Esan ere, ETA kideen atxiloketak bat egin zuela denboran nazioarteko bitartekariek Euskal Herrira egindako bisitarekin.
La denuncia de la “impunidad” del franquismo en la UE
L
a Juez argentina María Servini, impulsora de la querella contra el franquismo por crímenes de lesa humanidad y genocidio, clausuró unas jornadas que se desarrollaron en el Parlamento Europeo con el decidido impulso, entre otros, de parlamentarios de EH Bildu, PNV, IU y Podemos. De esta manera, la impunidad del franquismo estuvo presente en la Cámara europea. Servini ordenó la detención de torturadores y responsables políticos del franquismo que aún están vivos y, sin embargo, el gobierno del Estado español ha hecho oídos sordos, protegiendo a torturadores como El Niño o responsables fascistas como Utrera Molina. ANUARIO 21
urria
Demokrazia oraindik amets bat dela gogoratu zigun urrian “Bateragune” auziak
Xabi Lasa
E
paiketa politikoak ez dira salbuespen Euskal Herrian. Munduaren aurrean lekurik askeen eta demokratikoen gisa agertu nahi duen Europako Batasunean, ukazio politikoaren azalpen argia izaten jarraitzen du gure herriak, mendebaldean nagusi den sistema politikoaren gezurra bere gordinean erakusten baitu. Horregatik, erabakitzeko eskubidea demokrazia hutsezko parametroetan kokatzeko gure esku dagoen guztia egiten ari garen arren, Europa eta Espainia ofizialek ez digute deus onartzen, ez dute bide berean ezer egiten; aitzitik, oztopoak eta zigorrak baizik ez dizkigute ezarri orain arte, makilakada bat bestearen atzean. “Bateragune” auzia da bizi dugun anormaltasun politiko horren adibidetako bat, ez bakarra, baina bai garrantzizkoenetakoa azken urteotan.
Ezin uka 2015eko urrian, Sonia, Miren eta Arkaitz kartzelatik atera zirelarik pozteko arrazoi handia izan genuela, sei urtez espetxeratuak egon ondoren kalea berriz ere zapaldu eta hurbileko senide eta lagunak besarkatzen zituztela ikusteak gure sen humanoena alaitu baitzuen, nola ez? Baina, aldiz, ikuspegi politikotik begiratuta, ezin gaitezke pozik agertu. Gure artean berriz daudela ikustearen alaitasunak ezin baitu estali lagun horiek jasandakoak adierazten duen injustizia politikoaren tamaina ikaragarria. Nola ahantzi hemen, ustelkeriagatik edo militante abertzaleen kontra egindako basakeriengatik zigortutako pertsona gutxiak kondena bete baino askoz lehenago atera direla kartzelatik? Eta, aldiz, gure borroka politikoa demokrazia gehiagozko parametroetan kokatu nahi izateagatik sei urtera zigortuak izan ziren hiru lagun horiek, kondenan ezarritako egun, ordu eta minutu guztiak bete arte kartzela barruan lotu dituztela, gupida humano zein politiko xumeena izan gabe? Eta nola ahantzi Arnaldo eta Rafa barrenean daudela? Oraindik ere paradoxikoa iruditzen zaie batzuei independentziaren aldeko borroka botoen bidetik bakarrik bideratzeko eta armen erabilera politikoa behin betiko baztertzeko ahaleginean estrategia diseinatzen ari zirenak, hain zuzen ere, poliziak Garzonen aginduz atxilotu izana. Paradoxa horretan, baina, aurkitzen da “Bateragune” auziaren sakoneko logika: Estatu-arrazoia (Espainiako epaitegiak, gobernua eta alderdi nagusiak batzen dituena). Logika horri ezer gutxi inporta zaio erabiltzen dituen bideen maila demokratikoa -mozorrotzeko adina bitarteko badu-, ezer gutxi justizia eta zuzenbidea. Estatu-arrazoiak Espainiaren batasuna du oinarri eta helburu, ez besterik, eta dogma hori betetzeko behar dena egiteko prest dagoela erakusten du zalantzak agertzen diren orotan, berdin Katalunian nola Euskal Herrian. “Bateragune” auzia ireki zenetik igaro diren sei urteotan mugimendu handiak ikusi ditugu Euskal Herriko politikagintzan, baina ia denak alde berak emana, ezkerreko abertzaleok, alegia. Horra hor Gernikako Akordioa, Aieteko deklarazioa, ETAren jarduera armatuaren desagerpena... Mugimendurik ez ordea Estatuaren aldetik itxaropen izpirik ireki zezaketen gaietan, euskal presoen auzian edo Euskal Herriko estatus politikoarenean, erraterako. “Bateraguneak”, harlauza pisatu baten gisan, gure herri xumeak mundu politikoan toki propio bat erdiesteko lan gogor eta zaila duela aurretik gogoratu digu, bai eta hartutako erabaki eta printzipioei eutsiz, gure borroka politikoa ez dagoela oraindik bukaeratik hurbil ere. Bide batez, borroka politikoa eta soziala eskutik doazela eta ez daitekeela independentziaren aldarria gizarte justuago eta sozialago baten aldarritik bereizi ere erakutsi digu auzi honek, zigorra pairatu dutenek bereziki. Agur handi bat haientzat, irribarrea ezpainetan eta itxaropena bihotzean. 22 URTEKARIA
N
afarroan aldaketaren hazia ez zen soilik udaletan eta gobernuan geratu. Aldaketaren hazia beste hainbat erakundeetara ere heldu zen udalen, tokiko erakundeen bultzadari esker. Nafarroako Udalerri eta Kontzejuen Federazioko kideek Pablo Azcona, EH Bilduren kidea eta Lodosako alkatea, aukeratu zuten buru izateko. Inoiz erakunde horretan presidente batek lorturiko babes handienarekin.
Aldaketaren bidean, Zutoia Toral aralarkidea Antzoki Sareen presidentetarako hautatua izan zen; eta Maite Iturre Cederna Garalarreko ardura nagusiak gidatzeko eta burutzeko aukeratua izan zen. Orduko hitz batzuek oroituz, kontutan izatekoak dira Iturren ondorengo hitzak: “UPNk oso egoera kaxkarrean utzi du erakunde hau, baina gure erronka aurrera ateratzea da eta, hemen dagoen lan talde bikainari esker, lortuko dugu”.
Elkartasun osoa agertu genion Kurdistango herriari
octubre
Aldaketa Nafarroako gobernutik gainerako erakundeetara ere iritsi zenekoa
zaurituak eta erailak ikusteak hainbat ahots altxatu zituen akearen eta Demokraziaren’ mobilizazioaren aurka bidegabekeriaren aurka. Aralarrek bere doluminak eta gaiatentatu krudela burutu zuten Ankaran. Deitoraga- tzespena adieraztearekin batera, bere samina eta elkartasuna rria eta ikaragarria da Ankarako kaleetan gertaturi- adierazi zizkien HDPko kideei. Hamarnaka izan ziren atentatu koa. Bakearen eta demokraziaren alde modu baketsuan horretan hil ziren bakezale eta ezkertiar militanteak, horieberaien aldarria kaleetara eraman zuten herritarrak erasotuak, tako gehienak Kurdistango HDP alderdiko kideak eta zaleak.
‘B
Maniobras militares en las Bardenas
U
na vez más las Bardenas fueron testigo de la imposición del Estado español sobre Navarra y de los juegos de guerra de un modelo imperialista. Tropas de la OTAN desarrollaron en el polígono de Tiro de las Bardenas unas maniobras militares que contaron con la oposición del Gobierno de Navarra y, sobre todo, de los vecinos y vecinas de las localidades colindantes que lo hicieron patente en una multitudinaria manifestación en Tudela.
Instituzio propioa eta euskararen ofizialtasuna
M
ilaka lagun bildu ziren Baionako kaleetan euskararen ofizialtasuna eta Iparralderako instituzio propioa aldarrikatzeko. Arrakastaz burutu zen mobilizazioa Batera Herri Plataformak deitua izan zen. Aralarreko ordezkaritza ere bertaratu zen, era horretara Iparraldeko kideei eta herritarrei gure elkartasuna adieraziz.
Aralarren Herrialdeko zuzendaritza berriak
A
ralarrek herrialdeetako zuzendaritzak berritu zituen Herrialdeetako asanblada zein konferentzietan, VI. kongresualdiari zegokion arduren berritze prozesuari jarraiki. Nafarroan Nekane Perez izan zen hautatua koordinatzaile zereginetarako, Xabi Lasaren ordez; Araban Igor Lopez de Munain, Javi Gomezen lekuan; eta Gizpukoan Ernesto Merino. Salbuespena Bizkaia izan zen, non koordinatzaile zereginak konpartituak izatea erabaki zuten. ANUARIO 23
azaroa
Herritarrok Erabaki!
E
H Bilduk bere buruarekin zorrotza izan beharra dauka. Zorrotza, sinesgarri izateko eta herritarren konfiantza irabazteko. Horretarako nahita nahiez parte – hartzean, demokratizazioan sakondu beharra daukagu. Ez delako sinesgarria gauza bat predikatu eta beste bat egitea. Batek baino gehiagok galdetuko diozue zuen buruari, ea zertara datorren aurreko hitz eta baieztapen horiek‌ Ezin delako izan, parte-hartzea, erabaki eskubidea, irekitasuna, gardentasuna aldarri eta marka duen koalizio batek, urratsik ez ematea aldarri horiek praktikara eramateko. Horregatik, eta beste arrazoi batzuengatik aurkeztu genuen urrian legebiltzarrean herritarrak ahalduntzeko legea. Sistema politiko-administratiboan, maila guztietan, auzi politikoetan, egunero eragiten diguten auzietan zein gure herriaren etorkizun politikoaren auzian, herritarrak hitza eta erabakia izateko. Egitura instituzional-politikoaren ardatzean herritarren borondatea, hitza ezartzeko, horrela demokrazian sakonduz eta bide batez, dagoeneko zaharkituak eta herritarrekiko urrun diren erakundeak eguneratu eta herritarrei hurbiltzeko.
Bitartekoa eta oinarria emanez euskal gizartea guztion artean eraikitzeko. Legea garatu beharreko tresna gisa ulertuta. Baina jakitun, lege batekin tresna batekin ez dela nahikoa. Momentu honetan, nagusiki indarrean dagoen demokrazia ordezkatzailetik demokrazia parte hartzailera jauzi egiteko bidea irekiaz, instituzio eta kalearen elkarlanean ere sakonduaz. Beraz, lege honek bi helburu nagusi zituen, bata egunen batean indar desberdinen artean akordioa lortuko balitz EAEko estatus juridiko politiko berriari buruz, herriari hitza ematea eta herritarrak erabakitzea EAE erabaki esparruko etorkizun politikoa, alegia estatus berria; eta bestea, instituzio maila guztietan, hasi udaletatik Jaurlaritzaraino herritarrei egunerokoan eragiten dien alorretan (etxebizitza, zerga politika, aurrekontuak, osasuna, hezkuntza‌) erabakiak hartzeko aukera irekitzea; hots herritarrak bizitza politikoaren erdigunean kokatzea. Halaber, tresna horrek badu ezaugarri funtsezko eta ezinbestekoa: herritarrei bidea ematen zaiela beraiek galdeketak deitzeko, zein prozesu parte-hartzaileak abian jartzeko eskaria luzatzeko. Beraz, erakunde zein momentuko ordezkariekiko kontrol publikoan sakontzen laguntzen du, horretarako premia antzeman duenarentzat. Esan, aipaturiko tresnak blindatuak uzten dituela oinarrizko eskubideak eta askatasunak. Zentzu horretan, legearen erabilera oker eta traketsa ekidinez. Blindatuak geratzen dira Europar Batasunaren oinarrizko eskubideen gutunean eta hainbat nazioarteko eskubideen itun zein adierazpenetan jasoak daudenak: pertsona guztien duintasuna; askatasunak; berdintasuna; elkartasuna; herritartasuna eta justizia. Gaur egun, Europa berak kolokan jartzen dituenak edo eta modu leunagoan esanda interpretatzen dituenak‌ ikusten ari garen bezala errefuxiatuen auziarekin izaten ari den jokabidearekin. Ez da nire helburua artikulu honetan legearen azalpen juridikoa egitea, ez eta artikuluz artikulu azaltzea. Bai ordea, azaltzea edo uler dadin laguntzea, legea zertarako aurkeztu dugun eta zein den, gure buruari ezartzen diogun helburua. Ildo horretan, lege ha, akuilu bilakatzea bai EH Bilduren barnera begira eta bai kanpora begira demokrazian sakontzeko; askatasunez eta demokratikoki aritzeko. Herritarren borondatea motor eta aldi berean muga bakarra bilakatuz. Gure burua antolatzeko, guztiok parte garen gizartea antolatzeko, erabakitzeko. Erabakiak, ahalik eta modu parte hartzaile, irekien hartu al izateko. Bidea ibiltzen egiten delako, goazen pausoz pauso bideari ekitera!
24 URTEKARIA
P
arisen gertatu ziren eraso ankerren harira, Aralarrek bere samina eta elkartasun osoa adierazi zien erasoen biktima, lagun eta senitartekoei, hala nola, Estatu frantzeseko herritarrei orokorrean. Alderdiak erabateko gaitzespena adierazten dio atentatuei eta indarkeria forma orori., Gertakari larri eta zital hauek giza eskubideen eta pertsonen bizitzaren aurkako eraso zuzenak izan ziren, eta ezin daitezke errepikatu ez Parisen eta ezta munduko edozein tokitan. Aralarrek lanean jarraituko du, parte hartzen duen foro guztietan, demokraziaren alde eta pertsonen zein herrien askatasunarne alde. Parisek ohirtzuna lortu zuen baina Libanok, Siriak eta Afganistanek egoera berdintsuak pairatu zuten egun horietan.
noviembre
Erabateko gaitzespena adierazi genuen Pariseko erasoen aurrean eta elkartasun osoa erasoaren biktimei
Autoridades turcas prohíben entrar a observadores vasco-catalanes en los colegios electorales
A
una delegación formada entre otros por representantes de ICV, de las CUP y de Aralar, y entre los que se encontraba Inaki Irazabalbeitia, ex-diputado europeo de Aralar, le fue negado el acceso por la policía turca a los colegios electorales de Agri (Kurdistán). Invitados por el partido HDP, pretendían ser testigos del proceso electoral. La orden de impedir el acceso a los observadores internacionales no invitados directamente por las autoridades turcas fue emitida por la Corte Electoral turca.
objetiva le daba la razón a aquellos que predecían un intento de fraude impulsado por el gobierno de Erdogan. Autoridades locales kurdas denunciaron también que se prohibió a los electores quedarse en el colegio electoral después de haber votado o asistir al recuento.
Los observadores internacionales expresaron su preocupación con respecto a la calidad democrática del proceso y señalaron que el impedimento de observación externa de Arantza Quiroga por intentar acercar posturas entre Día de la Memoria, día forzada las fuerzas de diferentes sensibilidades, pero sobre todo por acercarse a EH Bildu para hablar del futuro, de paz y de las contradicciones intentar de convivencia. Tampoco podemos olvidar un artículo firmado
10
de noviembre, nombrado en su día por el Gobierno Vasco como El Día de la Memoria para el reconocimiento a las víctimas, no siempre ha recordado y sigue sin recordar a todas las víctimas. Todavía queda mucho para que todas las víctimas sean reconocidas por las autoridades e instituciones vascas. El día 10 del 2015 estuvo marcado por lo acontecido semanas antes en el PP vasco, la dimisión
por los máximos responsables de los partidos que conforman EH Bildu, donde aseguraban y reconocían entre otras cuestiones, que no habían estado siempre junto al dolor de todas las víctimas. EH Bildu participó e impulso iniciativas en el Día de la Memoria, para remarcar el reconocimiento de todas las víctimas. No así el PP, que no participó porque no se reconocía solo a las víctimas de ETA. ANUARIO 25
abendua
20D: aprender de los errores cometidos para darles solución inmediata Jon Iñarritu
E
l pasado 20 de diciembre se celebraron las elecciones estatales y en ellas el resultado de EH Bildu no fue el esperado. Dicho de una manera más clara, los resultados fueron pésimos. El contexto en que se han llevado a cabo las elecciones no ha sido el más sencillo para nosotras/os. El foco mediático ha estado fijado en los cuatro candidatos de PP-PSOE-Podemos-Ciudadanos. De igual forma los temas de campaña han girado en torno a las políticas de Madrid, en los cuales no ha habido espacio para asuntos de Euskal Herria, más allá de alguna mención al Concierto-Convenio. A nivel estatal, ha quedado un escenario muy abierto, con un PP ganador, un PSOE en segundo lugar pero más debilitado, Podemos como tercera fuerza con 42 escaños más 27 de sus confluencias en Països Catalans y Galicia y en cuarto lugar Ciudadanos con 40 escaños. Ahora, se barajan tres escenarios posibles: 1) Una Große Koalition entre PP y PSOE para conformar un Gobierno estable y que es la opción que más apoyos está recibiendo por parte de los poderes facticos tanto del Estado como de Europa. 2) Una coalición de fuerzas progresistas PSOE-Podemos+ otros, con la dificultad de tener que sumar más fuerzas soberanistas para contar con una mayoría absoluta y con el obstáculo de una mayoría absoluta del PP en el Senado. 3) Repetición de nuevas elecciones en primavera. Esta última es la más probable, según los mentideros de Madrid. En Euskal Herria, los resultados han sido cuanto menos sorprendentes. Podemos, una formación sin estructuras en Euskal Herria, que acaba de sufrir una crisis interna, que mantiene mensajes variables y diferentes en Madrid o en Euskal Herria, y con unas/os candidatos desconocidos y mayormente residentes en Madrid ha conseguido un éxito sin precedentes, obteniendo 7 escaños. En el otro extremo se encuentra EH BIldu que ha pasado de ser la primera fuerza en las elecciones estatales de 2011 con 7 escaños a obtener 2. No cabe duda que en el primer lugar el voto ha sido a Pablo Iglesias, que ha conseguido ilusionar con el mensaje del cambio a gran parte del electorado vasco, incluido 1/3 de los votantes tradicionales de izquierdas y soberanistas. El voto útil ha sido clave, pero ¿Cómo una formación abertzale como EAJ-PNV se ha mantenido, ganando un escaño más? Nuestro mal resultado, no responde a un solo factor. Sin duda alguna han sido un cúmulo de razones: políticas, comunicativas, campaña, organizativas… Ahora tenemos un reto importante en intentar aprender de los errores cometidos para darles solución inmediata. Por un lado, en unos meses se celebraran las elecciones autonómicas en la CAV y, por otro lado, una repetición de las elecciones a Madrid en un plazo indeterminado. Ánimo y a trabajar!
26 URTEKARIA
A
Klima aldaketaren inguruko goi bilera Parisen
P
arisen eztabaida ez zen izan ez ekologikoa, ezta klimatikoa ere. Parisen eztabaida ekonomikoa zen. Ekonomikoa zen, ez soilik erabaki behar zelako herrialde ahulenei klima aldaketa borrokatzeko konpromisoetara egokitzeko funts bat eratu behar zelako (ez da ondo zehaztu Parisen), baizik eta, eredu ekonomiko kapitalistaren ondorioak aztertu zirelako.
bendua eta urtea bukatzear denean, zain geunden helegitea iritsi da. Espainiako Gobernuak helegitea jarri dio martxoaren 26an Nafarroako Parlamentuak onarturiko eskuin muturreko taldeek eta poliziek eragindako indarkeriaren biktimen foru legeari. Horrela, aurreko legegintzaldian Nafarroako Parlamentuak onarturiko hamazazpigarren legea Konstituzionalera eraman du. Berriro ere Espainiako Gobernuaren jarrera agerian geratu da, biktimak mailakatzea eta errelato bakarra helburu dituela berretsi da. Ondorioz, bide malkartsuan, gogor eta tinko jokatu beharko dute aldaketaren aldeko indarrek herritar guztien eskubideak defendatu eta aurrera ateratzeko, baita biktima guztiena ere, berdintasunean oinarritutako gizartea eraikitzea xede badute.
Klima aldaketa benetan borrokatzeko, eredu kapitalista, alegia, natura etengabe mugagabe ustiatzen, hazkundea bilatzen duen eredua, aldatu behar da. Baina hori ez da estatu desberdinetako mandatarien agendan egon. Ez behintzat estatu kutsatzaileen agenda behintzat. Akordio historikoa bezala saldu nahi izan ziguten Pariseko goi bilera. Eta egia esan bai, historikoa da. Baina goi bilera historikoa, azken aukera bezala, gauzak aldatzen hasteko. Gertatu ez dena zoritxarrez. Ziurrenik hemendik urte batzuetara, gogoratuko dugu zelan utzi genuen (zuten) aukera hori pasatzen; klima hondamendia eta horren atzean dagoen eredu suntsitzaile osoa aldatzen hasteko geneukan azken aukera.
diciembre
Azkenean‌ Zoritxarrez iritsi da
Mikel Zabalzaren senideak Nafarroako Foru Legebiltzarrean
Euskararen aurkako erasoei indarrak bilduta erantzuteko deia
U
rtero legez, euskarari eta euskararen erabilerari gorazarre egiteko eguna izan zen abenduaren 3a, Euskararen Nazioarteko Eguna. Ospakizun egun horren karietara, agiria kaleratu zuen EH Bilduk, eta oraindik ere, Espainiako Estatuaren aldetik euskararen aurkako erasoak daudela gogoratu zuen. Zentzu horretan, eraso horiei indarrak metatuta erantzuteko premia aldarrikatu zuen. Era berean, EAEko eta Nafarroako euskararen legeak berritzeko deia egin zuen, zaharkituak geratu direlako. ANUARIO 27