govari_chiya33

Page 1

‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي ث َيشمةرطة د َيرينةكاني كوردستان‬ ‫بةرثرسي راطةياندن‬ ‫رةهبةر سةيد برايم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫جةوهةر كرمانج‬ ‫دةستةي نووسةران‬

‫طؤظارَيكي مانطانةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي ث َيشمةرطة دَيرينةكاني كوردستان‬ ‫دةريدةكات‬ ‫ذمارة (‪)33‬‬ ‫ئاياري ‪2010‬‬

‫جةالل دةباغ‬ ‫عومةري مام رةمةزان‬

‫تايث‬ ‫طؤنا ئيرباهيم‬

‫‪www.p-deren.org‬‬ ‫‪govarichya@hotmail.com‬‬

‫ناونيشان‪:‬‬

‫سل َيماني ‪ -‬شةقامي بازنةيي مةليك مةمحود‬ ‫نزيك ئوت َيل ئةبوسةنا‬

‫ضاثخانةي طةالو َيذ‬ ‫‪07701570201‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪1‬‬


‫ل���������ةم ذم���������ارةي���������ةدا‬

‫ئاسايشى ذينطةيى‬

‫د‪.‬جةزا تؤفيق تاليب‬

‫‪4‬‬

‫فةرهةنطي ضةمكةكان‬

‫شاسؤ ه َيمن مةجيد‬

‫‪6‬‬

‫راطةياندني ي‪.‬ن‪.‬ك‬

‫ئةمري ناميق‬

‫‪8‬‬

‫نةسرةوتن تا سةركةوتن‬

‫كةمال قةرةداغي‬

‫‪22‬‬

‫شةهيد مةولود لةذووري خندكاندنةوة‬

‫ئاوات كؤكةيي‬

‫‪24‬‬

‫رؤذان َيك كةت َيثة ِرين‬

‫يوسف حمةمةد‬

‫‪27‬‬

‫هؤكار ء دةرةجنامةكانى راثة ِرينى‪...‬‬

‫حةسةن مستةفا‬

‫‪38‬‬

‫ذناني كورد لةم َيذوودا‬

‫طؤنا ئيرباهيم‬

‫‪48‬‬

‫بريةوةريي ث َيشمةرطايةتي‬

‫ئاسؤ كاكةخان‬

‫‪51‬‬

‫جةالل عةلي ئةمحةد‬

‫‪62‬‬

‫ثةيوةندييةكاني كوردي ئ َيزدي‬

‫خةآلت سينؤ ش َيخاني‬

‫‪75‬‬

‫مَ‬ ‫رذيى ِروخاوى بةعس و ر َيوشو َينة‪...‬‬

‫مةال ر َيباز‬

‫‪78‬‬

‫ضمك َيك لةبريةوةريةكامن‬

‫لةئةرشيفي شاخةوة‬ ‫شنةي شاخ‬

‫رةهبةر سةيد برايم‬

‫‪88‬‬

‫شيشؤق‬

‫ش َيخ بابؤ‬

‫‪92‬‬

‫ئةلبوومي ضيا‬

‫‪2‬‬

‫‪82‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪98‬‬


‫سةروتار‬ ‫تريؤر ‪!..‬‬

‫دنيا بؤ مرؤظ دروستكراوة ‪ ..‬هةموو شتةكانيش بؤ خزمةتى ئةو خولق َيندراون‪،‬‬ ‫تةنانةت دار و بةرد و ئاو و هةواش‪ ،‬ماركس ئةطةر هيض كام لة قسةكانى راست‬ ‫نةب َيت ئةمةيانى زؤر راستة كة دةلَ َيت ‪ (( :‬مرؤظ بةنرخرتين سةرمايةية ‪ )) !..‬بةم‬ ‫ث َيية كوشتنى مرؤظ تةنيا لةناوبردن و س ِرينةوةى رؤح َيك نية بةلَكو و َيرانكردنى‬ ‫هةموو دنياية‪ ،‬و َيرانكردن و ت َيكشكاندنى هةموو ئةو كةرةستانةية خوا بؤ مرؤظى‬ ‫خولقاندون ‪ ..‬مردن ث َيشهات َيكى سروشتية‪ ،‬ملمالن َى و شة ِرى رووبة ِروو يةك َيكة لة‬ ‫خةسلَةتةكانى مرؤظ و هةميشة مةرط و مردنى ل َيدةكةو َيتةوة‪ ،‬بةالَم لة شة ِريشدا‬ ‫بنةمايةك و ياسايةك هةية سنوورى بؤ كوشنت دان��اوة ‪ ..‬طةىلَ جار منوونةى‬ ‫رةشةكوذى بةياساى دارستان دةه َيننةوة ‪ ..‬بةالَم لة دارستانيشدا داب و نةريت َيك‬ ‫هةية و دةسةالَتدارانى ن َيو دارستان لةخت و خؤ ِرايى هيض ئاذةلَ َيكى ب َيدةسةالَت‬ ‫ناكوذن‪ ،‬كةضى بةداخةوة لةجيهانى س َييةم و ضوارةمدا ب َي نرخرتين طيانلةبةر‬ ‫َ‬ ‫دةكرى و رووى ياساي دارستان سثى دةكاتةوة‪،‬‬ ‫مرؤظة‪ ،‬ياسايةك هةية بةالَم ث َيش َيل‬ ‫دةسةالَتى يةكةم بةبةرضاوى دةسةالَتى دووةم و س َييةمةوة دةسةالَتى ضوارةم‬ ‫خةفة دةكات و دةسةالَتى س َييةم لغاوى دةكر َيت‪ ،‬دةسةالَتى دووةم دةب َيت بة‬ ‫يةكةم‪ !..‬ئ َيمةى كورد شانازميان بةوةوة دةكرد كة سيستةمى حكوم ِرانيمان نةك‬ ‫هةر لةضاو ناوضةكانى ديكةى رَ‬ ‫عياقدا بةلَكو لة تةواوى ناوضةكةشدا منونةى ثاكى‬ ‫و جوانى و ئارامى و ئاسايشة‪ ،‬ئ َيمة زؤرمان بةدةست تريؤرةوة ضةشتووة‪ ،‬هيضيان‬ ‫نةه َيشتني دةستى تريؤرى نةطاتىَ‪ ،‬طوند‪ ،‬شارؤضكة‪ ،‬داب و نةريت‪ ،‬فةرهةنط‬ ‫و زمان‪ ،‬تةنانةت ئةخالقى كوردةواريش‪ ،‬بؤي َي زؤر ئةستةم و طرانة دةست َيكى‬ ‫رةش‪ ،‬دةست َيكى ناديار‪ ،‬بةبةرضاومانةوة رؤلَةكامنان تريؤر بكات‪ ،‬ئةوانة خةسلَةتى‬ ‫شةمشةمة كو َيرةيان هةية لة ِرووناكى دةترسن ‪ !..‬ئةوانة ناخوازن ئازادى هةب َيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نايانةوى كوردستان ئازاد و سةقامطري ب َيت ‪..‬ضاويان بةرايى نادات تاكى كورد‬ ‫خاوةنى ديد و بؤضونى جياوازب َيت‪ ،‬ث َييان خؤشة نةوةى قازبني‪ ،‬هةركات و َ‬ ‫كات َيك‬ ‫ري َينني ‪ ..‬بةالَم خةيالَيان خاوة ئةم نةوةية ضاوكراوةية‬ ‫ريةيةك هات هةموومان بق ِ‬ ‫قِ‬ ‫و ج َيطةى تريؤرستان لةناو خؤياندا ناكةنةوة ‪ ..‬ئةم نةوةية سةربةستى و ئازادى‬ ‫دةو َيت نةك تريؤر ‪!...‬‬ ‫سةرنوسةر‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪3‬‬


‫ئاسايشى ذينطةيى‬ ‫د‪ .‬جةزا تؤفيق تاليب*‬ ‫ل����ة دواى ك����ؤت����اى هاتنى‬ ‫جةنطى جيهانى دووةم���ةوة‬ ‫م����ةس����ةل����ةى زام���ن���ك���ردن���ى‬ ‫ئاسايشى ن��ةت��ةوةي��ى بةالى‬ ‫زؤرَي������ك ل���ةوآلت���ان���ةوة ب���ووة‬ ‫ك�������ارى ل���ةث���َي���ش���ي���ن���ةو ل���ةم‬ ‫ث���َي���ن���اوةش���دا زامنكردنى‬ ‫ئاسايشى نةتةوةيى بةضةمكة‬ ‫ب���ةرف���راوان���ةك���ةي���ةوة طةليَك‬ ‫ب��وارى جؤراوجؤرى طرتةخؤ‬ ‫ك��ةل��ةس��ةرةت��اوة بةئاسايشى‬ ‫س����ةرب����ازى دةستيثيَكرد‬ ‫ب��ةو ثيَيةى ب��ةرق��ةرار بوونى‬ ‫ه���َي���م���ن���ى و ث���اراس���ت���ن���ى‬ ‫�َي�ش و‬ ‫س����ن����وورةك����ان ل����ةه� رَ‬ ‫م��ةت��رس��ي��ةك��ان��ى دوذم���ن���ان‬ ‫دةب �َي��ت��ة م��اي��ةى خولقاندنى‬ ‫رةوش���َي���ك���ى ه �َي��م��ن و لةبار‬ ‫ب��ؤ دام��ودةزط��اك��ان��ى َ‬ ‫دةول���ةت‬ ‫ت��اوةك��و بتوانن لة نيَو خؤى‬ ‫وآلت��دا ج��ؤرَي��ك لةبةردةوامى‬ ‫لةبوارةكانى طةشةسةندن و‬ ‫هيَمنى َ‬ ‫خبولقيَنن بةمةبةستى‬ ‫هيَنانةكايةى هةلومةرجيَك كة‬ ‫تيايدا َ‬ ‫دةولةت بتوانيَت ئاماجنة‬ ‫سرتاتيذييةكانى بهيَنيَتة دى‪،‬‬ ‫ب����ةآلم ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ثيَشكةوتنى‬ ‫زانست و تةكنؤلؤذياو هزرى‬ ‫م���رؤظ���اي���ةت���ي���دا ب���وارةك���ان���ى‬ ‫ئاسايشى نةتةوةييش طؤِرانى‬ ‫ِريشةيى بةسةرداهات و هةر‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫قؤناغيَكى ئةم سةردةمةمشان‬ ‫بةطويَرةى تايبةمتةندييةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا ك���راوة‪ ،‬بؤ‬ ‫مامةلةى‬ ‫منونة ب��وارَي��ك��ى هةستيارى‬ ‫وةك���و(ئ���اس���اي���ش���ى ذينطة)‬ ‫ل����ةالي����ةن وآلت�����ان�����ةوة بؤتة‬ ‫كاريَكى لةثيَشينةو ئيَستا‬ ‫ل��ةس��ةر ئاستى ني َ‬ ‫َودةولةتى‬ ‫َ‬ ‫مامةلةى زؤر وردو هةستيارى‬ ‫لة بارةوة دةكريَت‪.‬‬ ‫سةبارةت بةمةترسيةكانى‬ ‫ذينطة ئيَستا خ��ؤى ل���ةوةدا‬ ‫دةب��ي��ن��يَ��ت��ةوة ك���ة وآلت���ان���ان‬ ‫دةي��������ان��������ةوَي��������ت خ����ؤي����ان‬ ‫ل���ةث���امش���اوةك���ان���ى زؤريَ�����ك‬ ‫ل����ةس����ةرض����اوةك����ان����ى وزةو‬ ‫كةرةستةى خاو رزط��ار بكةن‬ ‫ك��ةدةب��ن��ة ه���ؤى ثيسكردنى‬ ‫ذينطة لةمنونةى فِريَدان و دوور‬ ‫خ��س��ت��ن��ةوةى ثامشاوةكانى‬ ‫ئةتؤم و ناردنيان بؤ َ‬ ‫والتانى‬

‫�ى و دةوروب��ةر تاوةكو‬ ‫دراوس� َ‬ ‫وآلتانى خؤيان لةم ثامشاوانة‬ ‫ب��ث��ارَي��زن‪ ،‬ه��ةروةه��ا هةنديَك‬ ‫وآلت ه� َ‬ ‫�ةل��دةس�تن بةهاندانى‬ ‫كؤمثانياوسةرمايةدارةكان‬ ‫ك������ةث������رؤذةوك������ارخ������ان������ةو‬ ‫ك��ارةك��ان��ي��ان ب��ط��وَي��زن��ةوة بؤ‬ ‫دةرةوةى وآلت‪ ،‬بةتايبةتيش‬ ‫ئ��ةو ث���رؤذان���ةى ب �ِرَي��ك��ى زؤر‬ ‫ط���ازى ذةه����راوى فِريَدةدةنة‬ ‫زةث�����ؤش�����ةوة بةمةبةستى‬ ‫ث��اراس��ت��ن��ى ذي��ن��ط��ةى خؤيان‬ ‫و خ����ؤ دزي����ن����ةوةش����ى ل���ةو‬ ‫بةرثرسيارييةتية ياسايى‬ ‫و ذينطةييةى كة دةكةويَتة‬ ‫سةريان‪ ،‬بؤية ئيَستا وآلتان‬ ‫مةبةستيانة سنوورةكانيان‬ ‫زياتر تؤكمة بكةن بةمةبةستى‬ ‫دوورخ��س��ت��ن��ةوةى ذينطةيان‬ ‫ل���ةم���ةت���رس���ى و ثاراستنى‬ ‫س������روش������ت و س�����ةرج�����ةم‬


‫ه��اوآلت��ي��ان‪ ،‬ل��ةم ثيَناوةشدا‬ ‫دام���ودةزط���اك���ان���ى َ‬ ‫دةول�����ةت‬ ‫ئةركيَكى طرانرتيان دةكةويَتة‬ ‫سةرشان ئةويش ثاراستنى‬ ‫ذي���ن���ط���ةوس���روش���ت���ى وآلت����ة‪،‬‬ ‫ض��ون��ك��ة ه��ةن��دَي��ك لةراثؤرتة‬ ‫َ‬ ‫هةوالطرييةكان‬ ‫ذينطةيى و‬ ‫ئاماذة بةوة دةكةن كة هةنديَك‬ ‫ل��ةوآلت��ان��ى ط��ةش��ة سةندوو‬ ‫بةجاريَك بوونةتة َ‬ ‫زبلخانةيةك‬ ‫ب��ؤ ث��امش��اوة ئةتؤميةكان و‬ ‫بةجاريَك ذينطةى سروشتى‬ ‫ئ�����ةو وآلت�����ان�����ة دووض��������ارى‬ ‫ثيسبوون وتيَكضوون بوون‬ ‫و ذيانى هاوآلتيةكانيشيان‬ ‫كةوتوونةتة بةر هةِرةشةيةكى‬ ‫مةترسيدارةوة‪.‬‬ ‫َي���ةدا جيَطةى‬ ‫ئ�����ةوةى ل �� رَ‬ ‫م�����ةت�����رس�����ي�����ي�����ة ئ������ةوةي������ة‬ ‫كةهةِرةشةكانى ذينطةو ئةو‬ ‫ميكانيزمانةى دةطرييَتةبةر بؤ‬ ‫رووبةِرووبونةوةيان ثيَويستى‬ ‫بةهؤشيارى و دامودةزطاى‬ ‫هونةريى ثيَشكةوتووة‪ ،‬بؤية‬ ‫ه��ةس��ت ب����ةوة دةك���ريَ���ت كة‬ ‫هةنديَك وآلتانى طةشةسةندوو‬ ‫تواناى خؤثاراستنيان نيةو‬ ‫ل��ةم س��ةردةم��ةدا طةورةترين‬ ‫هةِرةشةى ذينطةييان لةسةرةو‬ ‫ئ��اس��اي��ش��ى ن��ةت��ةوةي��ي��ان بة‬ ‫ج��ارَي��ك ل��ةم��ةت��رس��ي��داي��ة‪ ،‬بؤ‬ ‫منونة هةِرةشةكانى نةخؤشى‬ ‫ئايدز لةزؤر وآلتانى ئةفةريقاو‬ ‫ئ���اس���ي���ادا ب���ة شيَوةيةكى‬ ‫ب���ةرب�ل�آو ت��ةش��ةن��ة دةك����ات و‬ ‫حكومةتةكانى ئةم وآلتانةش‬ ‫تواناى هونةرى و تةندروستى‬

‫ئةوتؤيان نيية تاوةكو بتوانن‬ ‫س��ن��ورَي��ك ب��ؤ ئ��ةم نةخؤشية‬ ‫دابنينَ بؤية دةبينني بةجاريَك‬ ‫ذينطةى مرؤييان ئالودةبووة‬ ‫و ن���ات���وان���رَي���ت ب���ة ئاسانى‬ ‫ك����ؤن� ىَ‬ ‫�ت�رؤل ئ����ةم ك���ارةس���ات���ة‬ ‫ب��ك��رَي��ت‪ ،‬ب��ؤي��ة ه��ةن��دَي��ك لة‬ ‫ثسثؤِرانى ئاسايشى نةتةوةى‬ ‫ئ��ام��اذة ب���ةو راس��ت��ي��ة دةكةن‬ ‫ك��ةم��ةت��رس��ي��ةك��ان��ى ذينطةو‬ ‫رةه����ةن����دة نيَطةتيظةكانى‬ ‫ل���ة رؤذط�������ارى ئةمرؤماندا‬ ‫زؤر م����ةت����رس����ي����دارت����رة لة‬ ‫ب���وارى ئاسايشى سةربازى‬ ‫ل���ة ه��ةن��ديَ��ك وآلت����ان����دا‪ ،‬بةو‬ ‫ث����َي����ي����ةى م���ةت���رس���ي���ةك���ان���ى‬ ‫ذينطة ش���اراوةو هةمة جؤرن‬ ‫وب��ةئ��اس��ان��ي��ش ناتوانريَت‬ ‫روو بةِروويان ببيَتةوة‪ ،‬جطة‬ ‫ل����ةوةى ت��ا ئ�َي��س��ت��اش ضةمك‬ ‫وث��رن��س��ي��ث��ةك��ان��ى ئاسايشى‬ ‫ن������ةت������ةوةى الى وآلت����ان����ى‬ ‫ط��ةش��ةس��س��ةن��دوو ثةيِرةوى‬ ‫كالسيكيةكةى‬ ‫ريَ�����ب�����ازة‬ ‫ئاسايش دةكات و ئةوةندةى‬ ‫ئ���اس���اي���ش���ى س���ةرب���ازي���ي���ان‬ ‫الم��ةب��ةس��ت��ة‪ ،‬ب��وارَي��ك��ى وةكو‬ ‫ئ���اس���اي���ش���ى ذي���ن���ط���ةي���ي���ان‬ ‫المةبةست نيية‪ ،‬بؤية ئيَستا‬ ‫ملمالنى و شةِرى‬ ‫ل��ةب��وارى‬ ‫َ‬ ‫نهيَنى نيَوان وآلتاندا جةنطى‬ ‫ذينطةيى و مةترسى خستنة‬ ‫سةر ذينطةى بةرامبةر ضووةتة‬ ‫بوارى ثراكتيكيةوة بؤ منونة‬ ‫وآلتيَكى وةك��و ضني ئةوةندة‬ ‫ب���اي���ةخ ن������ادات بةكواليتى‬ ‫بةرهةمة ثيشةسازييةكانى و‬

‫ئيَستا سةرتاثاى بازارةكانى‬ ‫جيهانى ثِر كردووة لةو جؤرة‬ ‫ب��ةره��ةم��ان��ةى ك��ة راستةوخؤ‬ ‫زي�����ان ب��ةذي��ن��ط��ة دةطةيةنن‬ ‫ولةبةرامبةريشدا طةورةترين‬ ‫ق���ازاجن���ى داراي������ى ك����ردووة‬ ‫ل������ةدوو ب��������وارةوة خةريكة‬ ‫ب��ةرذةوةن��دي��ي��ةك��ان��ى رؤذئ���اوا‬ ‫دةخاتة مةترسيةوة‪:‬‬ ‫ي����ةك����ةم����ي����ان‪ :‬ل��������ةرووى‬ ‫ذينطةييةوةية ك��ة زؤرترين‬ ‫ط���ازى ذةه����راوى فِريَدةداتة‬ ‫زةثؤشةوة و ئةوةندةى ديكة‬ ‫دياردةى قةتيسبوونى طةرمى‬ ‫ئ� َ‬ ‫�ال��ؤزت��ر ك����ردووة و ثابةند‬ ‫نابيَت بة بِريارى كؤنفرانسة‬ ‫جيهانيةكانى ذينطةيشةوة‬ ‫ل����ةمن����ون����ةى كؤنفرانسى‬ ‫كؤثنهاطن‪.‬‬ ‫دووةم����������ي����������ان‪ :‬ط������ورز‬ ‫وةش����ن����ان����دن����ة ل���ةئ���اب���ورى‬ ‫وآلتانى رؤذئ���اوا كة بةهؤى‬ ‫ئ��ةو بةرهةمة ثيشةسازيية‬ ‫ه���ةرزان���ان���ةوة ب���ازاِرةك���ان���ى‬ ‫ئةمريكاو ئةوروثا و جيهان‬ ‫ثِر كراون لة بةرهةمى ضينى‬ ‫وبةشيَكى زؤرى ئةوبةرهةمة‬ ‫ث��ي��ش��ةس��ازي��ان��ةش ل���ةرووى‬ ‫كواليتيةوة خراثن و كيَشةى‬ ‫ذينطةيى دةخولقيَنن‪ ،‬بؤية‬ ‫دامودةزطاكانى لي َ‬ ‫َكؤلينةوةى‬ ‫زان����س����ت����ى وئ���اس���اي���ش���ى‬ ‫ن��ةت��ةوةي��ى رةه���ةن���دة دوور‬ ‫ئاميَزةكانى ئاسايشى ذينطة‬ ‫ب���ةوردى بةهةند وةردةط���رن‬ ‫و دةخيةنة ليستى ك��ارى لة‬ ‫ثيَشينةيان‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪5‬‬


‫طروثةكانى فشار‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة كة سانيَكن يان ِريَكخراويَكن‬ ‫طروثى فشار بريتية لة‬ ‫َ‬ ‫هةندى ئاماجنى‬ ‫كة كة ثيَكهاتون و ِرَي��ك كةوتون بة هؤى‬ ‫تايبةت كة تواناى فشار كردن و هةِرةشةكردنيان هةية لة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت و لة كةسايةتية خاوةن ثلة بةرزةكان‪.‬لة بةر ئةوةى‬ ‫تيشك دةخ��ةن��ة س��ةر بابةتيَكى دي��ارى ك��راو ياخود ضةند‬ ‫بابةتيَكى ديارى كراو‪.‬‬ ‫ئ��ةم ك��ؤم� َ‬ ‫�ةالن��ة ل��ة توانايانداية ك��ة س��ةرض��اوة داراي���ى و‬ ‫مةعنةويةكانيان خبةنة بةر دةستى جةماوةر بة مةبةستى‬ ‫َ‬ ‫جوالندنى راى طشتى بةرامبةر بابةتيَك كة لة بةرذةوةندى‬ ‫ئةو طروثةدابيَت‪.‬هةر بؤية بةشيَك لة هيَزو تواناى خؤيانى بؤ‬ ‫دةخةنة طةِر بة مةبةستى ثيَكانى ئةو ئاماجنةى كة دياريان‬ ‫كردوة‪.‬‬ ‫بريؤكةو فةلسةفةى ئةم جؤرة طروثانة لةوةوة سةرضاوةى‬ ‫طرتوة كة هةرشتيَك ئةمان خاوةنى بنِراست و دروستةوِريَذةى‬ ‫راستى بونةكةى لة بريؤكةو ئاماجنى اليةنة جياوازةكانى تر‬ ‫زياترة و شايةنى سةركةوتنى زياترة ‪ ,‬ضونكة سةركةوتن‬ ‫ثيَويستى بة ِريَكخسنت و تةرخان كردنى سةرضاوةى دارايى‬ ‫باش هةية‪,‬و ثاشان بةكارهيَنانى ئةو سةرضاوة داراييانة بة‬ ‫باشرتين شيَواز‪ ,‬لة شويَن و كاتى ديارى كراو‪.‬‬ ‫بةهيَز بوون و ثةرةسةندنى ئةم جؤرة طروثانة ثشت دة‬ ‫َ‬ ‫كؤمولطاو‬ ‫بةستيَت بة ئاستى ِرؤشنبريى و ضاو كراوةيى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاكة‪.‬‬ ‫ئاستى بذيَوى تاك و بري و بؤضونى تاكةكانى‬ ‫لةو َ‬ ‫تي دةكات وةك‬ ‫والتانةى كة كؤضكةريَكى زؤر ِرويان َ‬ ‫َ‬ ‫والتانى ئةوروثاو ئةمريكا كة كؤضكةرانى شويَنيَكى ديارى‬ ‫كراو وةك(كوردةكان‪,‬عةرةبةكان‪,‬ئةلبانةكان)بؤ منونة‪ ,‬ئةبنة‬ ‫هةويَنيَك بؤ دروست بوونى ئةو جؤرة طروثانة كة بة ثيَى كات‬ ‫طةورةتر و بة هيَزتر دةبن‪ ,‬هةر بؤية دةبينني كة لةم َ‬ ‫والتانةدا‬ ‫ضةمكى طروثى فشار بةشيَوةيةكى ِرَي��ك��خ��راو ثةيرةوى‬ ‫دةكريَت‪,‬بو منونة لة ئةمريكا‪ %60‬دانيشتوان ئةندامى ئةو‬ ‫طروثانةن‪ ,‬لة ئينطلرتا و مَ‬ ‫ئةلانيا دابةزيوة بؤ ‪ %50‬وة لة‬ ‫َ‬ ‫ئيتاليا دا بةزيوة بو ‪ .%30‬طةر هات و بة ضاويَكى شيكارانةوة‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫شاسؤ ه َيمن مةجيد‬

‫بِروانينة ئةم طروثانة دةبينني كة‬ ‫ئةندامةكانى ثيَكهاتوون لة ثياو وة‬ ‫ِريَذةيةكى كةميش لة ذنان‪ ,‬هةروةها‬ ‫دةشبينني كة ئاستى ئابورى ِر َ‬ ‫ؤلكى‬ ‫طرنط دةبينيَت بة جؤريَك كة ضينة‬ ‫كانى ناوةِراست و ضينة بةرزةكانى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل ئارةزومةندن كة ثةيوةندى‬ ‫بكةن بة و جؤرة طروثانةوة‪.‬كةواتة‬ ‫لة سةرئةجنامدا بؤمان دةردةكةويَت‬ ‫كة ثةيوةنديةكى ِراستةوانة هةية‬ ‫ل��ة ن �َي��وان ب����ةرزى ئ��اس��ت��ى بذيَوى‬ ‫و ث���ةي���وةن���دى ك����ردن ب����ةو ج���ؤرة‬ ‫ط���روث���ان���ةوة‪ ,‬وة ئ���ةم ب��ؤض��ون��ة لة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاكاندا ثةيرةوى‬ ‫زؤرب���ةى‬ ‫دةكريَت ‪.‬‬ ‫ئ�������ةوةى ش���اي���ةن���ى ب���اس���ة كة‬ ‫دةس� َ‬ ‫�ةالت و شيَوازى بةِريَوة بردن‬ ‫ل���ة ط���روث���ي ف��ش��ار ث��ةي��وةس��ت��ة بة‬ ‫كةسانيَكى كةم و ديارى كراوةوة‪,‬‬ ‫و بنةماكانى دميوكراسى ِر َ‬ ‫ؤل نا‬ ‫بينيَت لة دةس� َ‬ ‫�ةالت طرتنة دةست‪,‬‬ ‫بةلكو ب��ة ث��ل��ةى ي��ةك مَ‬ ‫َ‬ ‫دةولةندى‬ ‫كةسةكة‪ ,‬ث��اش��ان ليَهلتوويى ئةو‬ ‫كةسة لة ب��ةِرَي��وة بردنى طروثةكة‬ ‫و دي���ارى ك��ردن��ى ئ��ام��اجن��ة ك��ان و‬


‫ثاشان ثيَكانى ئةو ئاماجنانة‪.‬‬ ‫ه���ةروةه���ا زؤر ل��ة سياسةت‬ ‫م��ةدار و بريمةندةكان لة وانة‬ ‫(ه��وروب��رت��و ميشلز) ئةوةيان‬ ‫خستوةتة ِروو ك��ة ئاماجنى‬ ‫ئ���ةو ط��روث��ان��ة ئ���ةوةن���دةى لة‬ ‫خ��زم��ةت��ى ب���ةدةس���ت هيَنانى‬ ‫بةرذةوةندى كةسايةتية طرنط‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكةية‬ ‫و دي���ارةك���ان���ى‬ ‫‪ ,‬ئ���ةوةن���دة ل��ة ب���ةرذةوةن���دى‬ ‫ئ����ةن����دام����ة ئ���اس���اي���ي���ةك���ان���ى‬ ‫ط��روث��ةك��ةدا ن��ي��ة‪.‬وات��ة بوونى‬ ‫ئ��ةو طروثةكانى فشار ِرةنط‬ ‫دان����ةوةي����ةك����ة ب���ؤ ب���ةدةس���ت‬ ‫هيَنانى بةرذةوةنديةكانى ئةو‬ ‫كةسانةى كة بةِريَو بةرايةتى‬ ‫دةك��ةن نةك ئةو كةسانةى كة‬ ‫اليةنطرى دةكةن بة تةنها‪.‬‬ ‫بؤ منونة لة ئةمريكا بونى‬ ‫ئ��ةم ج��ؤرة طروثانة زةرورةتة‬ ‫بؤ بةدةست هيَنانى ئاماجنة‬ ‫ش������اراوةك������ان������ى ب���������ذاردةى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل(نوخبة اجملتمع)‪ ,‬كة‬ ‫ث��اي��ةي��ةك��ى ط��رن��ط و دياريان‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدا‪.‬بة جؤريَك‬ ‫هةية لة‬ ‫ك���ة ئ����ةم ك��ةس��اي��ةت��ي��ان��ة طةر‬ ‫ه���ات���وو ك���ارب���ةدةس���ت���ى ئةم‬ ‫ط��روث��ان��ة ب��ط��رن��ة دةس���ت نةك‬ ‫ه��ةر س��ةرض��اوةي��ةك��ى داراي���ى‬ ‫كةيان بؤ زياد دةبيَت ‪َ ,‬‬ ‫بةلكو‬ ‫س��ةرض��اوةي��ةك��ى مرؤييشيان‬ ‫وة دةس��ت دةك��ةوَي��ت ك��ة زؤر‬ ‫ط��رن��ط��ة ل��ة ب��ةدةس��ت هيَنانى‬ ‫ئاماجنةكانياندا‬ ‫ه��ةر بؤية ج��ي��اوازى حيزب‬ ‫َي����ةدا‬ ‫و ط����روث����ي ف����ش����ار ل �� رَ‬ ‫س��ةر ه� َ‬ ‫��ةل���دةدات ي��اخ��ود دةر‬ ‫دةك���ةوَي���ت‪ ,‬ح��ي��زب ثرنسيث‬ ‫و ب��ن��ةم��او ئ��ام��اجن��ى ِرون وو‬

‫ئاشكراى تايبةتى خؤى هةية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫هةول دةدات بؤ‬ ‫كة لة ِريَيةوة‬ ‫دؤزينةوةى ِريَطة ضارة كة لة‬ ‫ِريَ��ي��ةوة سياسيةكانى خؤى‬ ‫بتوانن كة هةم ئاهةنطى يةكرت‬ ‫بكةن بؤ ب��ةرةو ثيَش ض��ون و‬ ‫سةركةوتن و طةيشنت بة ئانانج‬ ‫بة كةمرتين تيَضون و بةشدارى‬ ‫ك��ردن بة ف��راوان��ى لة مةسةلة‬ ‫َ‬ ‫سازةكاندا‪.‬بوالم‬ ‫ض��ارة ن��وس‬ ‫َ‬ ‫طروثةكانى فشار هةلدةستيَت‬ ‫ب��ة ث��ي��ادة ك��ردن��ى سياسةتى‬ ‫ت����اك رةوان������ة ب���ة م���ة بةستى‬ ‫ب���ةدةس���ت ه �َي��ن��ان��ى ئاماجنة‬ ‫ت��اك��ة ك��ةس��ي��ةك��ان‪.‬و هةروةها‬ ‫ف��ش��ار خستنة س���ةر بِريارة‬ ‫سياسيةكان ئةويش لة ِريَى‬ ‫ك��ؤن�تر َ‬ ‫ِؤل ك��ردن��ى كةسايةتية‬ ‫ك���ار ب��ة دةس��ت��ةك��ان��ى ضينة‬ ‫جياوازةكانى ناو دةس� َ‬ ‫�ةالت ‪,‬‬ ‫وةك دةس� َ‬ ‫�ةالت��ى تةشريعى و‬ ‫جي بة جيَكردن‪.‬‬ ‫كارطيرَِى و َ‬ ‫ه����ةروةه����ا ل���ة برييشمان‬ ‫نةضيَت كة بوونى ئةم طروثانة‬ ‫مةترسيةكى زؤر دةخاتة سةر‬ ‫ثيَطةى حيزبة سياسيةكان و‬ ‫ئةو ثيَطةيةيان الواز دةك��ات‪.‬‬ ‫ب��ؤ من��ون��ة ط��ةر كةسيَك خؤي‬ ‫ه� َ‬ ‫�ىل��ي��ذَي��رَي��ت ب��ؤ ثايةيةكى‬ ‫دي���ارى ك���راوى ن��او دةس� َ‬ ‫��ةالت‬ ‫‪ ,‬دةت��وان �َي��ت ث��ةن��ا بباتة بةر‬ ‫يةكيَك لةو طروثة فشاريانة لةم‬ ‫كاتةدا باكى بة حيزبةكةشى‬ ‫ناميَنيَت‪ .‬لة سةر ئةجناميشدا‬ ‫َ‬ ‫طؤمةلطة زةرةر دةكات ضونكة‬ ‫ئ��ةو كةسةى كة بة َ‬ ‫ثالثشتى‬ ‫طروثة فشاريةكان طةيشتوة‬ ‫بة دةس� َ‬ ‫�ةالت لة سةر ئةجنامدا‬ ‫هةمان بنةماو ثرةنسيثةكانى‬

‫ئ���ةو ط��روث��ان��ة ث��ي��ادة دةك���ات‬ ‫كة بووةتة هؤى طةيشتنى بة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪.‬‬ ‫هةروةها جياوازى هةية لة‬ ‫نيَوان طروثى فشار و طروثى‬ ‫دةس���ك���ةوت���ةك���ان(مج���اع���ات‬ ‫امل�������ص�������احل) ب������������ةوةى كة‬ ‫طروثةكانى دةسكةوت بريتني‬ ‫ل��ةو طروثانةى كة دام���ةزراون‬ ‫��ى دراون ل���ة الي���ةن‬ ‫و ِر َي ث� َ‬ ‫حكومةتةوة‪ ,‬بة هؤى ئةوةى كة‬ ‫نويَنةرايةتى ضينيَكى تاييبةت‬ ‫يان ثيشةيةكى تايبةت دةكةن‪,‬‬ ‫وةك بازرطانةكان بؤ منونة‪.‬‬ ‫ك��ات �َي��ك ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل �َي��ك كةس‬ ‫كؤدةبنةوة بؤ داكؤكى كردن‬ ‫لة مافةكانيان ياخود بِرياردان‬ ‫لة سةر كيَشةيةكى ضارةنوس‬ ‫بي بةكارهيَنانى توند و‬ ‫ساز بة َ‬ ‫تيذى و ئاذاوة نانةوة و ثيَشرت‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت وةر‬ ‫ِروخسةتيل ن لة‬ ‫ط��رت��وة ب��ؤ دةرب �ِري��ن��ى ئ��ةو نا‬ ‫ِرةزايى ية ‪ ,‬هةروةها ئةم طروثة‬ ‫نابيَتة طروثيَكى فشار تا ئةو‬ ‫كاتةى كة كاربةدةستةكانيان‬ ‫ب �ِري��ارى بةكارهيَنانى فشار‬ ‫دةدةن ئ��ةوي��ش ب��ؤ بةدةست‬ ‫ه��يَ��ن��ان��ى م��اف��ةك��ان��ي��ي��ان لة‬ ‫حكومةت‪.‬هةر بؤية ئةم طروثي‬ ‫دةسكةوتة نابيَتة سةنطةريَك‬ ‫ب���ة رام���ب���ةر ب���ة دةس� َ‬ ‫�����ةالت بة‬ ‫ثيَضةوانةى طروثي فشار كة‬ ‫هةميشة ك��ة سةنطةريَكداية‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪.‬‬ ‫دذى‬ ‫َ‬ ‫بة الم ئةزمونةكان دةريان‬ ‫خ��س��ت��وةو س��ةمل��ان��دوي��ان��ة كة‬ ‫ه��ي��ض ط���روث���َي���ك ن��ي��ة ل���ة كات‬ ‫و ش��وَي��ن��ى ت������ةواودا نةبيَتة‬ ‫طروثيَكى فشار‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪7‬‬


‫عبدول َ‬ ‫َ‬ ‫ال‬ ‫ئةمري ناميق‬

‫بةشى س َييةم و كؤتايي‬ ‫َ‬ ‫كةنالة تةلةفزيؤنةكاني‬ ‫س َييةم‪:‬‬ ‫يةك َييت نيشتماني كوردستان‬ ‫ك����ات����َي����ك س����ةرك����رداي����ةت����ي‬ ‫يةكيَيت نيشتماني كوردستان‬ ‫خ���ةري���ك���ي خ����ؤئ����ام����ادةك����ردن‬ ‫وبةرنامةي ِراثةِرين بوو لة‪1991‬‬ ‫كؤبونةوةيةكي فراواني كاديرة‬ ‫ث���َي���ش���ك���ةوت���ووةك���ان���ي(ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫ك����را‪ ،‬ي��ةك �َي��ك لةوبةرنامانةي‬ ‫ثيَشنياركرا‪ ،‬ب ٍِرياري لةسةردرا‬ ‫داب��ي��ن��ك��ردن��ي ت��ةل��ةف��زي��ؤن بوو‪.‬‬ ‫ب��ؤ ئ��ةم مةبةستةش بِريارياندا‬ ‫هةركةشاري كةركوك ئازادكرا‪،‬‬ ‫دةست بطرييَت بةسةر تةلةفزيؤني‬ ‫ك��ةرك��وك‪ ،‬س��وود لة ئاميرَ ةكاني‬ ‫وةربطرييَت(‪.)1‬‬ ‫طةلي كوردستان بةدريَذايي‬ ‫ميَذوو خاوةني هيض كةنالَيَكى‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ئ����ازاد ن��ةب��ووة كة‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ِراطةياندني‬ ‫يةكيَتيي نيشتمانيي‬ ‫كوردستان‬ ‫‪2008 -1975‬‬ ‫ثةيوةست بيَت بة خاك و نيشتمان و كلتور و داب و نةرييت‬ ‫كوردةوة‪ ،‬تةنها ئةو تةلةفزيؤنةي هةبوو ِرذيمَ ي ثيَشووي‬ ‫ع� رَ​َي�اق لةبةغدا ثةخشي ئ��ةك��رد‪ ،‬تةقويةكةي لةكةركوك‬ ‫ب��وو‪ ،‬لةهةمانكاتدا ش��ؤِرش��ةك��ان��ي ك��وردس��ت��ان خاوةني‬ ‫تةلةفزيؤن نةبوون‪ ،‬وةىلَ ِراط��ةي��ان��دن��ي(ي‪.‬ن‪.‬ك) هةميشة‬ ‫بةداهيَنان و عةقَليةتي تازةوة هةنطاوي ناوةودلَنيا بووة‬ ‫نوي دةطاتة ئاماجنةكاني‪ ،‬بؤ‬ ‫كة ِرؤذيَك لة ِرؤذان شؤِرشي َ‬ ‫ئةو مةبةستةش بةردةوام لة بريى بةهيَزكردنى فاكتةري‬ ‫نويَي دنياي ِراطةياندندا بووة‪ ،‬لةم ِروةشةوة نابيَت ِرؤأل‬ ‫و ماندووبوونى خاتوو(هيرَ ؤئيرباهيم ئةمحةد) شارةزا لة‬ ‫بواري ِراطةياندن لةبري بكريَت بةتايبةت لةبوارى ويَنةطري‬ ‫ظيديؤيي هةروةها (عةباس عةبدولرةزاق – ناسراو بة(عباس‬ ‫ظيديؤ)كة كاديريَكي ثيَشكةوتووي ِراطةياندن بوو زؤربةي‬ ‫هةرة زؤري داستانةكاني ثيَشمةرطةوقؤناغ بةقؤناغةكاني‬ ‫نوي و ذيان وطوزةراني ناوضة‬ ‫ئةوساي خةباتي شؤِرشي َ‬ ‫(‪)2‬‬ ‫ئازادكراوةكانيان ويَنةطرتووة بة ِراثةِرينيشةوة‪.‬‬ ‫ِراط����ةي����ان����دن����ي ي���ةك���َي�ت�ي ن��ي��ش��ت��م��ان��ي ك���وردس���ت���ان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِراثةِرين و ئازادكردني شارةكان‬ ‫لةبةرنامةيدابوو‬ ‫ه��ةولَ��ي دابينكردني تةلةفزيؤن ب��دات ضونكة خاوةني‬ ‫ئةرشيفي دةولَةمةندي ظيديؤيي سةردةمي شؤِرش بوو‪،‬‬ ‫ثي كردوكةركوك ئازادكرا‪،‬‬ ‫ئةوةبوو كة ِراثةِرين دةسيت َ‬


‫دةس��ت��ط�يرا ب���ةس���ةر(ك���ةن���الَ���ي تةلةفزيؤني‬ ‫ك�����ةرك�����وك)وت�����ةواوي س���ت���ؤدي���ؤك���ان لةناو‬ ‫كةركوكدا‪ ،‬بؤ ئةو مةبةستةش قادري حاجي‬ ‫ع��ةل��ي ك��ة ل �َي��ث��رس��راوي ئ��ةوس��اي ناوةندي‬ ‫ِراطةياندني يةكيَيت نيشتماني كوردستان‬ ‫ب���ووة دةلَ��يَ��ت‪ :‬دواي ئ��ازادك��ردن��ي كةركوك‬ ‫ك���رام ب��ة ل �َي��ث��رس��راوي ب����ةرةي كوردستاني‬ ‫ك��ةرك��وك‪ ،‬لةيةكةم دةستثيَك و طةيشتنمدا‬ ‫ن��اردم بة دواي (عباس عبدالرزاق) ناسراو‬ ‫ب��ة ع��ةب��اس ظ��ي��دي��ؤ ب��ؤ ئ���ةوةي تةلةفزيؤني‬ ‫كةركوك خبةينةوة كار‪ ،‬بةالَم هةلومةرجةكان‬ ‫ن��ال��ةب��ار و ج��ةجن� َ‬ ‫�ال ب��وو ِرذيَ���م ب����ةردةوام لة‬ ‫هةولَي داطريكردنةوةي كةركوك بوو‪ ،‬بؤية بة‬ ‫عةباس عبدالرزاقم ِراطةياند هةموو كةرةستة‬ ‫طرنطةكان بطوازنةوة بؤ سليَماني بؤئةوةي لة‬ ‫وةربطريي‪ ،‬عةباسيش‬ ‫لي‬ ‫َ‬ ‫سليَماني سوودي َ‬ ‫وتي سةرقالَي ئةو ك��ارةم زؤرب��ةي كةرةستة‬ ‫(‪) 3‬‬ ‫طرنطةكامن طةياندؤتة سليَماني‪.‬‬ ‫دواي طواستنةوةي ئاميرَ ةكاني تةلةفزيؤني‬ ‫كةركوك بؤ سليَماني و بةهؤي دابينكردني‬ ‫ئاميرَ يَكي تري (ترانسثؤزةر) كة قودرةكةي‬ ‫(‪ )50‬وات ب��ووة‪ ،‬توانراوة بؤ يةكةم جار لة‬ ‫مالَي( عةباس ظيديؤ) بةهؤي بورجيَك كة لة‬ ‫شاخي ئةزمةر بوو تةلةفزيون لة ‪1991/3/30‬‬ ‫سي ِرؤذ ثةخش‬ ‫تاقي بكريَتةوة بؤ م��اوةي َ‬ ‫(‪)4‬‬ ‫كراوة‪.‬‬ ‫ب������ةالَم ب���ةه���ؤي ه� رَ​َي�ش���ةك���ان���ي جةيشي‬ ‫ثيَشووي ع� رَ​َي�اق بؤ داط�يرك��ردن��ةوةي ناوضة‬ ‫ئازادكراوةكاني هةريمَ ي كوردستاني عيرَ اق‬ ‫تةلةفزيؤنةكة ثةخشةكةي وةستاو براوة بؤ‬ ‫شويَنيَكي ئةمانرت كة ئةويش ق��ةزاي زاخؤ‬ ‫ب��ووة لة سنوري ع� رَ​َي�اق‪-‬ت��ورك��ي��ا‪ ،‬كة توانرا‬ ‫جاريَكي تر تةلةفزيؤنةكة دةس��ت بكاتةوة‬ ‫بة ثةخشي بةرنامةكاني لة ‪ 1991/6/18‬لة‬ ‫(‪)5‬‬ ‫زاخؤ‪.‬‬

‫ئ���ةو ِرؤذةش ب��ة س��ةرةت��اي��ةك��ي ط���ةش و‬ ‫ثي‬ ‫ب��ةراي��ي ِرؤذط����ارة سةختةكان و دريَ���ذة َ‬ ‫دةري سةروةريةكاني ِراطةياندني يةكيَيت‬ ‫ن��ي��ش��ت��م��ان��ي��ك��وردس��ت��ان ب����وو ك���ة ث �َي��ش�تر و‬ ‫ت���ا ئ����ةم����ِرؤش س����ةروةري����ةك����ان درَي����ذةي����ان‬ ‫ه��ةي��ةو س���ةروةري ثيَشةنطي ل��ة ِراطةياندن‬ ‫و ث�َي��ش��خ��س��ت�ني ن��ةري��ت �َي��ك��ي ن��ي��ش��ت��م��ان��ي و‬ ‫دمي��وك��راس��ي��ان��ة و ش��ؤِرش��ط� رَ​َي�ِان��ة ل��ة كاري‬ ‫ِراطةياندندا‪ ،‬كة هةميشة هةولَةكان بةردةوام‬ ‫بووة بؤ ئةدائي باشرتين كاري ِرؤذنامةنووسي‬ ‫كاتي سليَماني ترسي هيرَ شي هيَزةكاني‬ ‫بؤية َ‬ ‫عيرَ اقي لةسةر نةماوة تةلةفزيؤنةكة جاريَكي‬ ‫(‪)6‬‬ ‫تر طةِراوةتةوة بؤ سليَماني‪.‬‬ ‫ث��اش سليَماني ل��ة زؤرب����ةي ه���ةرة زؤري‬ ‫شارو شارؤضكةكاني كوردستان تةلةفزيؤن‬ ‫دابني كراوة و دامةزراوة بةجؤريَك كة ئيَستا‬ ‫ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) خاوةني ضةندين كةنالَي‬ ‫تةلةفزيؤني ية بةم شيَوةيةي خوارةوة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي‬ ‫‪-1‬تةلةفزيؤني (طةلي كوردستان‬ ‫سل َيماني)‪:‬‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان كةنالَي‬ ‫سليَماني لة ‪ 1991/9/11‬ثةخشي بةرنامةكاني‬ ‫دةستثيَكردووة ول��ة ش��ةو و ِرؤذَي��ك��دا (‪)14‬‬ ‫كاتذميرَ بةرنامةكاني ثةخش دةكات‪ ،‬ئارمي‬ ‫كةنالَةكةش برييت ية لة لؤطؤيةكي هيَلكةيي‬ ‫كة بة ثييت ئينطليزي ن��وس��راوة (‪)P.U.K‬‬ ‫ك��ورت��ك��راوةي ( ‪Patriotic Union of‬‬ ‫‪ ) Kurdistan‬بة واتاي يةكيَتيي نيشتماني‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ه���ةروةه���ا ئ��ام��اجن��ي سةرةكي‬ ‫ك��ةن��الَ��ةك��ة ط��ةي��ان��دن��ي ث��ةي��ام��ي ِراطةياندني‬ ‫(ي‪.‬ن‪.‬ك) وخزمةتكردني كؤمةالَني خةلَك و‬ ‫دروستكردني كؤمةلَطايةكي ثيَشكةوتوو و‬ ‫مؤديَرن و ئاطاداربوني جةماوةر لة ِروداو و‬ ‫طؤِرانكاريةكان و ثيَشكةوتنةكاني جيهاني‬ ‫���وي‪ ،‬ئ���ةم ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ة الي��ةن��ي بةرثرسي‬ ‫ن� َ‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪9‬‬


‫مةكتةبي ن��اوةن��دي ِراط��ةي��ان��دن��ي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫خ���اوةن���ي ض��ةن��دي��ن ب���ةرن���ام���ةي ه���ون���ةري و‬ ‫َ‬ ‫هةوال و منداالَن‬ ‫تةكنيكي و بةرهةمهيَنان و‬ ‫و سياسي وتةرفيهي ي��ةو لةضةندين بةشي‬ ‫كارطيرَِي و هونةري تةكنةلؤذياي تةلةفزيؤني‬ ‫ثيَكهات و بةزمانةكاني ئينطليزي و عةرةبي‬ ‫ك���وردي و ت��ورك��م��ان��ي ه��ةوالَ��ةك��ان��ي ثةخش‬ ‫و ب� َ‬ ‫ل�اوك���ردؤت���ةوة و ل�����ةِروي جوطرافياوة‬ ‫ثةخشةكةي هةموو ث��ارَي��زط��اي سليَماني و‬ ‫دةوروب����ةري و ك��ةرك��وك و ه��ةول� رَ​َي� و بةشيَك‬ ‫لة ناوضة سنوري يةكاني كوردستاني ئيرَ ان‬ ‫(‪)7‬‬ ‫دةطريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةولي‪:‬‬ ‫كةنالي‬ ‫‪-2‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫رَ‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان كةنالَي‬ ‫هةوليرَ ‪ ،‬يةكةم ثةخشي خؤي لة ‪1991/11/8‬‬ ‫دةستثي كردووة لة سنوري هةوليرَ كة ِرؤذانة‬ ‫َ‬ ‫ث��ةخ��ش��ي ب���ةردةوام���ي (‪ )8‬س��ةع��ات��ة ئارمي‬ ‫كةنالَةكة (‪ ) Hawler‬طةلي كوردستانة‪،‬‬ ‫م��ةك��ت��ةب��ي ن���اوةن���دي ِراط��ةي��ان��دن��ي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيي كوردستان سةرثةرشيت دةكات‬ ‫و ئاماجني سةرةكي كةنالَةكة ب َ‬ ‫الوكردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫ه����ةوال و ب��ةرن��ام��ة و درام����او ِرَي���ث���ؤرت���اذ و‬ ‫ديكؤميَنتاريةو بة مةبةسيت بةرزكردنةوةي‬ ‫ئ���اس�ت�ي ِرؤش���ن���ب�ي�ري ب���ي���ن���ةرو بةخشيين‬ ‫زان��ي��اري ي��ة ث�َي��ي��ان ل��ةث� َ‬ ‫�ال خ��زم��ةت كردني‬ ‫َي�ان و دؤب�لاج ك��ردن و‬ ‫بينةران لةِريَي وةرط� رَِ‬ ‫بةرنامة جيهاني يةكان‪ ،‬هةروةها بايةخ دان‬ ‫ب��ة وةزع��ي سياسي و ه��ةريمَ ��ي كوردستان‪،‬‬ ‫لة هةمان كاتدا لةضةندين بةش ثيَكهاتووة‬ ‫َ‬ ‫هةوال ئةرشيف و هونةري ويَنةطران و‬ ‫وةك‬ ‫مؤنتاج و بيَذةران و ِريكالم‪ ،‬تةنها بة زماني‬ ‫كوردي بةرنامةكاني ثةخش دةكات و سنوري‬ ‫ثةخشةكة هةموو ثاريَزطاي هةوليرَ و دةورو‬ ‫ئاكري‬ ‫ب���ةرو ق����ةزاي م��ةمخ��ور و س����ؤران و‬ ‫َ‬ ‫(‪)8‬‬ ‫دةطريَتةوة‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫َ‬ ‫كةنالي دهؤك‪:‬‬ ‫‪ -3‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫تةلةفزيؤني طةلي كوردستان كةنالَي دهؤك‬ ‫بؤ يةكةم جار ثةخشي بةرنامةكاني لة مانطي‬ ‫ثي‬ ‫‪12‬ي ‪ 1991‬لة سنوري بادينان دةس��ت َ‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬ئارمي كةنالَةكة بريتيية لة(‪PUK‬‬ ‫‪ )TV‬ده��ؤك‪ ،‬وات��ة ك��ورت��ك��راوةي��ةي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيكوردستان بة نوسيين ئينطليزي و‬ ‫ئاماجني كةنالَةكة بة ثيَي سيستمي ناوخؤيي‬ ‫برييت ية لة ئاشيت دميوكراسي و ئازادي و‬ ‫يةكساني عةدالةتي و كؤمةالَيةتي و هاوكاري‬ ‫وثيَكةوة ذياني وةك يةكي جةماوةر‪ ،‬هةروةها‬ ‫ه��ةولَ��دان بؤ هؤشياركردنةوةي خةلَك و بة‬ ‫ئاطابوونيان لة ِرووداو وثيَشهاتةكان‪ ،‬كة‬ ‫م��ةك��ت��ةب��ي ن���اوةن���دي ِراط��ةي��ان��دن��ي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيكوردستان س��ةرث��ةرش�تي دةكات‬ ‫ل��ة ِروي م���اددي و م��ةع��ن��ةوي��ةوة‪ ،‬لةهةمان‬ ‫كاتدا كةنالَةكة لة ش��ةش ب��ةش ثيَكهاتووة‬ ‫وةك (ئ��ي��دارة‪ ،‬ه��ون��ةري‪ ،‬مؤنتاذ‪ ،‬ثةخش و‬ ‫تةكنيك‪ ،‬كاميرَ او ئةرشيف‪ ،‬نوسني‪ ،‬تةنسيق‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مندال‪،‬‬ ‫بةرنامةكانيشي ه��ةم��ةِرةن��ط��ن وةك‬ ‫ب �َي��ذةران‪ ،‬ثةيامنيرَ ان‪ ،‬تةندروسيت و دةنط‬ ‫و ب��اس��ةك��ان‪ ،‬ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ئ���ةوةش���دا سروشيت‬ ‫بةرنامةكان‪ ،‬سياسي كؤمةالَيةتي‪ ،‬وةرزشي‬ ‫و ِرؤشنبريي و ئابووري و هونةرين‪ ،‬تةنها‬ ‫بةزماني كوردي زاراوةي باديين بةرنامةكاني‬ ‫ث��ةخ��ش دةك����ات ل��ة س��ن��وري ش����اري دهؤك‬ ‫(‪)9‬‬ ‫ودةوروبةري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كةركوك‪:‬‬ ‫‪-4‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان كةنالَي‬ ‫كةركوك لة ئ�َي��وارةي ‪ 2004/3/20‬بؤيةكةم‬ ‫جار لة سنوري ثاريَزطاي كةركوك ثةخشي‬ ‫ثي ك��ردووةو لةشةو و‬ ‫بةرنامةكاني دةس��ت َ‬ ‫ِرؤذيَكدا (‪ )12‬سةعات ثةخشي بةرنامةكاني‬ ‫ثيَشكةش دةكات و ئارمةكة بة ناوي (كةركوك)‬ ‫ة ط��وزارش��ت ل��ة ب��راي��ةت��ي و ث�َي��ك��ةوة ذياني‬


‫ثيَكهاتة نةتةوةيي يةكاني كةركوك دةكات و‬ ‫ئاماجني سةرةكي كةنالَةكة بةثيَي سيستةمي‬ ‫ن��اوخ��ؤي��ي برييت ي��ة ل��ة طةياندني زانياري‬ ‫بة دانيشتواني ك��ةرك��وك و بةرهةمهيَنان و‬ ‫بةرجةستةكردني ثيَكةوة ذياني ئاشتيانةي‬ ‫نةتةوةكاني كةركوك كة مةكتةبي ناوةندي‬ ‫ِراط��ةي��ان��دن��ي يةكيَيت نيشتمانيكوردستان‬ ‫س���ةرث���ةرش�ت�ي دةك�����ات ل���ة ِروي م�����اددي و‬ ‫مةعنةوي يةوة‪ ،‬كةنالَةكةيان لة ضةند بةشيَك‬ ‫َ‬ ‫هةوال‪،‬‬ ‫ثيَكهاتووة وةك (ئ��ي��دارة‪ ،‬ه��ون��ةري‪،‬‬ ‫هةمةِرةنط‪ ،‬سياسي‪ ،‬كؤمةالَيةتي‪ ،‬زانسيت‪،‬‬ ‫هونةري‪ ،‬وةرزش��ي هةروةها ئ��ةوةي جيَطةي‬ ‫باسة ل��ةم تويَذينةوةيدا ب��اس بكريَت تاكة‬ ‫كةنالَي تةلةفزيؤني عيرَ اقي ية كة (ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫س���ةرث���ةرش�ت�ي دةك�����ات و ب���ة ث �َي��ن��ج زم���ان‬ ‫بةرنامةكاني ثيَشكةش بكات وةك زمانةكاني‬ ‫(عةرةبي‪ ،‬كوردي‪ ،‬توركماني‪ ،‬كلدؤئاشوري‪،‬‬ ‫ه��ةوالَ��ةك��ان ب��ة زم��ان��ي ئينطليزي ك��ة هةموو‬ ‫س��ن��وري ث��ارَي��زط��اي ك��ةرك��وك دةط��رَي��ت��ةوة بة‬ ‫(‪)10‬‬ ‫دووز و كؤية و حةوجيةشةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كؤية‪:‬‬ ‫‪ -5‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان كةنالَي‬ ‫ك���ؤي���ة ب��ؤي��ةك��ةم�ين ج����ار ل���ة ‪1992/1/20‬‬ ‫�ي كردووة‬ ‫ثةخشي بةرنامةكاني دةس��ت ث� َ‬ ‫و ِرؤذان�����ة ن��زي��ك��ةي ‪ 7‬س���ةع���ات‪ ،‬هةروةها‬ ‫ئارمي تةلةفزيؤنةكة بةناوي(‪)P.U.K.TV‬‬ ‫كة تةعبري لةيةكيَيت نيشتماني كوردستان‬ ‫دةكات و ئاماجني سةرةكي كةنالَةكة برييت‬ ‫ي��ة ل��ة طةياندني سياسةت و سرتاتيذيةتي‬ ‫(يةكيَيت نيشتماني كوردستان) و بة مةدةني‬ ‫ك��ردن��ي ج���ةم���اوةري ك��وردس��ت��ان و طرنطي‬ ‫دان بة كةلتوري ك��وردي لةهةمان كاتدا ئةم‬ ‫كةنالَة لة (‪ )9‬بةش ثيَكهاتووة وةك (ئيدارة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةوال و سياسةت‪ ،‬هونةري‪ ،‬ثةيوةنديةكان‪،‬‬ ‫َي�ان‪،‬‬ ‫ِرَي��ث��ؤرت��اذ‪ ،‬ئةرشيف و تةنسيق‪ ،‬وةرط� رَِ‬

‫م��ن��داالَن‪ ،‬كليث)‪ ،‬سروشيت بةرنامةكانيش‬ ‫هونةري و سياسي و كؤمةالَيةتي و وةرزشي و‬ ‫ديكؤميَنتارية‪ ،‬تةنها بة زماني كوردي ثةخشي‬ ‫بةرنامةكاني دةك��ات و درَي��ذي ثةخشةكةي‬ ‫هةموو سنوري كؤية وناوضةي خَ‬ ‫خالاالَن و‬ ‫َ‬ ‫ضةمضةمال و بتويَن‬ ‫شيَخ بزيَين‪ ،‬و طؤثتةثة و‬ ‫و سةنطةسةرو سةروضاوةو بيَتواتةو بناري‬ ‫دزي‬ ‫قةنديل و طوندةكاني هةلَشؤي ثشت قةالَ َ‬ ‫(‪)11‬‬ ‫دةطريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي طةرميان‬ ‫‪ -6‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫(ئايندة)‪:‬‬ ‫ئ��ةم ك��ةن��الَ��ة ك��ة ب��ة تةلةفزيؤني (ئايندة)‬ ‫ناسراوة و يةكةمني جار ثةخشي بةرنامةكاني‬ ‫ل���ة ‪ 2005/1/1‬ل���ة ق�����ةزاي ك�����ةالر دةس���ت‬ ‫ث �َي��ك��ردووة و ئ��ارم��ي كةنالَةكة ب��ة نوسيين‬ ‫التيين ن��وس��راوة (ئايندة) كة ط��وزارش��ت لة‬ ‫ئايندةي هةريمَ ي كوردستاني عيرَ اق دةكات‪،‬‬ ‫ئ��ام��اجن��ي س��ةرةك��ي ك��ةن��الَ��ةك��ة ب��ري�تي ي��ة لة‬ ‫طةياندني زانياري هةمةجؤر بة بينةرةكاني‬ ‫و طرنطي دان ب��ة ط��ةجن��ان و دروستكردني‬ ‫َ‬ ‫ؤفيشنال لة ناوضةي طةرميان‬ ‫ِراطةياندنيَكي ثِر‬ ‫كة مةكتةبي ن��اوةن��دي ِراطةياندني يةكيَيت‬ ‫نيشتماني كوردستان سةرثةرشيت دةكات‬ ‫و لة ثيَنج بةشي سةرةكي ثيَكهاتووة وةك‬ ‫( ه� َ‬ ‫�ةوال‪ ،‬ئةرشيف و تةنسيق‪ ،‬بةرنامةكان‪،‬‬ ‫مؤنتاذ‪ ،‬ذميرَ ياري) لةهةمان كاتدا سروشيت‬ ‫ب��ةرن��ام��ةك��ان��ي ك��ؤم��ةالَي��ةت��ي و س��ي��اس��ي و‬ ‫طةجنانةية‪ ،‬كة بة ه��ةردوو زماني عةرةبي و‬ ‫كوردي بةرنامةكاني ثةخش دةكات و هةموو‬ ‫سنوري كةالر و سةرقةالو ِرزطاري و خانةقني‬ ‫(‪)12‬‬ ‫و سنوري طةرميان دةطريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي‬ ‫‪ -7‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫خانةقني‪:‬‬ ‫ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان كةنالَي‬ ‫خ��ان��ةق�ين ب���ؤ ي��ةك��ةم�ين ج����ار ل���ة ب�����ةرواري‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪11‬‬


‫‪ 2003/4/14‬ثةخشي بةرنامةكاني دةست‬ ‫ث �َي��ك��ردووة ل��ة ش���اري خ��ان��ةق�ين ك��ة شةوانة‬ ‫(‪ )8‬سةعات ب���ةردةوام ثةخشةكةي هةية و‬ ‫ئارمي كةنالَةكة بريتيية لة(‪ )PUK‬خانةقي‪،‬‬ ‫ئ��ةم ئاِرمة ط��وزارش��ت لة سياسةتي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيكوردستان دةك���ات ل��ة خانةقني‪،‬‬ ‫ئ��ام��اجن��ي س���ةرةك���ي ك��ةن��الَ��ةك��ة ناساندني‬ ‫جةماوةري سنورةكةية بةدابو نةرييت كوردي‬ ‫و مةكتةبي ن��اوةن��دي ِراط��ةي��ان��دن��ي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيي كوردستان سةرثةرشيت دةكات‬ ‫و لة ح��ةوت بةش ثيَكهاتووة كة بريتني لةم‬ ‫َ‬ ‫هةوال و بةرنامة‬ ‫بةشانة ( ئيدارة‪ ،‬ذميرَ ياري‪،‬‬ ‫سياسي يةكان‪ ،‬مؤنتاذ‪ ،‬ئةرشيف و تةنسيق‪،‬‬ ‫ِرؤشنبريي و ثةرةثيَداني هةمةِرةنط‪ ،‬انصات)‬ ‫ه��ةروةه��ا سروشيت بةرنامةكان (سياسي و‬ ‫ِرؤشنبريي و هةمةِرةنطة كة بة هةردوو زماني‬ ‫عةرةبي و كوردي ثةخشي بةرنامةكاني دةكات‬ ‫(‪)13‬‬ ‫لة هةموو سنوري خانةقني و دةوروبةري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كةنالي ِرانية‪:‬‬ ‫‪ -8‬تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫تةلةفزيؤني طةلي كوردستان كةنالَي ِرانية‬ ‫كة بة كةنالَي (ِراثةِرين) ناسراوة بؤ يةكةمني‬ ‫ج��ار لة ‪ 2005/1/18‬ثةخشي بةرنامةكاني‬ ‫�ي ك���ردووة و ش��ةوان��ة(‪ )7‬سةعات‬ ‫دةس��ت ث� َ‬ ‫ثةخشي بةردةوامي هةيةو ئارمي كةنالَةكةش‬ ‫برييت ي��ة لة(‪ )GKR‬ئ��ةو ئ��اِرم��ة طوزارشت‬ ‫لةطةلي كوردستان ِراثةِرين دةكات‪ ،‬ئاماجني‬ ‫سةرةكي كةنالَةكة برييت ية لة خزمةتكردني‬ ‫ج���ةم���اوةري س��ن��وري ِراث���ةِري���ن ب��ة تايبةتي‬ ‫طةجنان و الوان لة بواري هونةرو ثيَطةياندنيان‬ ‫و ه��اوك��اري ذن��ان ل��ة زؤر ب����واردا‪ ،‬هةروةها‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لة يةكرت نزيك كردنةوةي ِراطةياندن‬ ‫جةماوةر كة مةكتةبي ناوةندي ِراطةياندني‬ ‫يةكيَيت نيشتمانيكوردستان سةرثةرشيت‬ ‫دةك��ات و لةم بةشانة ثيَك هاتووة (ئيدارة‪،‬‬ ‫ئةرشيف و تةنسيق‪ ،‬س��ت��ؤدي��ؤ‪ ،‬كؤنرتِ َ‬ ‫ؤل‪،‬‬

‫‪12‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫�َي�ي����اري‪ ،‬ب����َي����ذةران) هةروةها‬ ‫ث���ةخ���ش‪ ،‬ذم� رَ‬ ‫سروشيت بةرنامةكان هةمة اليةنةيةو هةمة‬ ‫ِرةن���ط���ةو ت��ةن��ه��ا ب��ةزم��ان��ي ك����وردي ثةخشي‬ ‫بةرنامةكاني دةكات لةهةموو سنوري بتويَن‬ ‫ثشدةر و بناري قةنديل و بناري كؤسرةت‪،‬‬ ‫����اوري‪ ،‬ب��ةش �َي��ك لة‬ ‫ب���ةري م��ةرط��ة‪ ،‬دؤلَ����ي ش�‬ ‫َ‬ ‫(‪)14‬‬ ‫خؤشناوةتي‪.‬‬ ‫‪ -9‬سةتةالييت طةلي كوردستان‪:‬‬ ‫ب����ؤ ي���ةك���ةم�ي�ن ج�����ار ل����ة م����َي����ذوي طةلي‬ ‫ك��وردس��ت��ان��دا كةنالَيَكي ئامساني هةوالَي‬ ‫ل��ةي��ادي دام��ةزران��دن��ي ي��ةك�يَ�تي نيشتماني‬ ‫ك���وردس���ت���ان���دا‪ ،‬ل���ة ‪ 2008/6/1‬ل���ة ش���اري‬ ‫سليَماني لةِريَوِرةمسي ط��ةورةي جةماوةري‬ ‫ِرؤذن��ام��ةن��وس��ان وس��ي��اس��ةمت��ةداران لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫س���ك���رت�َي�ي طشيت‬ ‫ه����ةظ����ال م�����ام ج������ةالل‬ ‫رَ‬ ‫يةكيَتيي نيشتماني ك��وردس��ت��ان ثةخشي‬ ‫س��ةرةك��ي كةنالَةكة داطريسيَندرا و دةسيت‬ ‫ك��رد ب��ة ثةخشي ب��ةرن��ام��ةك��ان��ي و لةهةمان‬ ‫ك��ات��دا ه��ةب��وون��ي تةلةفزيؤنيَكي ئامساني‬ ‫ه��ةوالَ��ي��ي دةستكةوتيَكي دي��ك��ةي يةكيَيت‬ ‫نيشتمانيكوردستانة لة ب��واري ِراطةياندندا‬ ‫كة خاوةني ضوارضيَوةيةكي جياكاري خؤي‬ ‫(‪)15‬‬ ‫بيَت‪.‬‬ ‫لة ِرووي داِرشتين بةرنامةكان لة كةنالَة‬ ‫لؤكاليةكان جياوازة بةالَم ئةم كةنالَة بةرهةمي‬ ‫ك��ادي��رةك��ان��ي ك��ةن��الَ��ة ن��اوخ��ؤي��ي ي��ةك��ان��ة و‬ ‫(‪ )15‬ط��ةش�تي ه� َ‬ ‫���ةوال ث��ةخ��ش دةك��ريَ��ت كة‬ ‫بةسي جؤر ثةخش دةكريَـت‬ ‫هةوالَنامةكان‬ ‫َ‬ ‫(هةوالَنامةي كورت كة ماوةكةي (‪ 3‬بؤ ‪)10‬‬ ‫خولةكةو هةوالَنامةي دريَذ (‪ )30‬خولةكة و‬ ‫(‪)16‬‬ ‫هةوالَنامةي فراوان يةك سةعاتة‪.‬‬ ‫سةتةالييت طةلي كوردستان لة ئيَستادا‬ ‫(‪ )35‬بةرنامة ثةخش دةكات كة ئةوانيش ثؤلينَ‬ ‫كراون بؤ بةرنامةكاني ِرؤذانةو هةفتانةو دوو‬ ‫هةفتة جاريَك‪ ،‬ستؤديؤي سةرةكي لةشاري‬


‫سليَمانية‪ ،‬لةزؤربةي شارةكاني عيرَ اق‪ ،‬هةموو‬ ‫ش��ارو شارؤضكةكاني هةريمَ ي كوردستاندا‬ ‫نوسينطةي ه��ةي��ة‪ ،‬ئ��ةم ك��ةن��الَ��ة ئامسانيية‬ ‫لةسةرةتادا تةنها لةسةر مانطي دةستكردي‬ ‫هؤت بيرَ د (‪ )Hotbird‬بةرنامةكاني ثةخش‬ ‫دةك���رد و ه��ةروةه��ا ل���ةِرؤذي ‪2008/10/15‬‬ ‫لة كؤمةلَةي (نايل س��ات) دةس��ت بة ثةخش‬ ‫َ‬ ‫هةول‬ ‫كردني بةرنامةكاني كردووةو بةنيازن‬ ‫ب��درَي��ت ب��ةزم��ان��ةك��ان��ي ع��ةرةب��ي و ك���وردي و‬ ‫توركماني و كلدؤئاشوري بةرنامةوهةوالَةكان‬ ‫ثيَشكةش بكةن ضونكة هةريمَ ي كوردستان‬ ‫نيشتةجي ية‪.‬‬ ‫هةموو ئةو نةتةوانةي تيَدا‬ ‫َ‬ ‫ئ���ةوةي شايةني ب��اس��ة س��ةت��ةالي�تي طةلي‬ ‫كوردستان بة حوكمي ئةوةي تةلةفزيؤنيَكي‬ ‫هةوالَي طرنطةو زؤر ليَرباوانة لة ماوةيةكي‬ ‫كةمدا زؤرترين هةوالَي طةرماو طةرم و تازة‬ ‫ن��وي ل��ة ت� رَ​َي�ِوان�ين و بةئاطا لةبارودؤخي‬ ‫و َ‬ ‫ع� رَ​َي�اق بةطشيت و ك��وردس��ت��ان ب��ة تايبةتي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةشدا بة ئاطا لة دونياي دةرةوةو‬ ‫قؤناغةكاني ن��ةزم��ى ن��وَي��ي جيهاني ت��ازة و‬ ‫دةكري لة دواي هةردوو‬ ‫ئةركة ئيعالميةكان بؤ‬ ‫َ‬ ‫سةتةالييت عةرةبي ئةجلةزيرةو ئةلعةرةبية و‬ ‫هةنديَك لة كانالَي تر‪ ،‬ئةوا سةتةالييت طةلي‬ ‫كوردستان بؤتة ئةو واقيعةي كة كةنالَيَكي‬ ‫ئ��امس��ان��ي ه��ةوالَ��ي��ي زي���ن���دووة ل��ة تيَكِراي‬ ‫بوارةكاندا كة جةماوةري كوردي هةر ضوار‬ ‫ثارضةي كوردستان و هةندةران بة ئةشقةوة‬ ‫دةِروان��ن��ة ثةخش و ب��ةرن��ام��ةو هةوالَةكاني‬ ‫س��ةت��ةالي�تي ط��ةل��ي ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك��ة ئةوةش‬ ‫خ��ةرم��ان�َي��ك��ي ط��ةورةي��ة مةكتةبي ناوةندي‬ ‫ِراط��ةي��ان��دن��ي (ي‪.‬ن‪.‬ك)ي خستؤتة خزمةت‬ ‫كؤمةالَني خةلَكي كوردستان‪.‬‬ ‫ضوارةم ‪:‬سياسةتي ِراطةياندني يةك َييت نيشتماني‬ ‫كوردستان‬ ‫‪-1‬بريؤكةي سياسةتي طشيت‪:‬‬

‫سياسةتي ِراطةياندن بريتيية لة‪ :‬ضاالكي‬ ‫سياسي ئ��اِراس��ت��ةك��راو ك��ة سياسةمتةداران‬ ‫ث�َي��ي ه��ةلَ��دةس�تن ي��ان ب��ةش�َي��وةي��ةك��ي طشيت‬ ‫ئ��ةوك��ةس��ان��ةي ك��ة ت��اي��ب��ةمت��ةن��دن بةبواري‬ ‫ِراط��ةي��ان��دن ل��ةئ��ةن��دام��ان��ي ح��زب��ي سياسي‪،‬‬ ‫ئاماجني سياسي تايبةت ثيَكديَنيَت‪ ،‬ئةمةش‬ ‫ث��ةي��وةن��دي ه��ةي��ة ب��ة ب����واري طةشةكردني‬ ‫س��ي��اس��ي‪ ،‬ك��اري��ط��ةرة ب��ؤ ح��ك��وم��ةت و ِراي‬ ‫طشيت ذياني تايبةتي تاكة ك��ةس و طةالن‬ ‫ل��ةِرَي��ط��ةي ئ��ام� رَ​َي�ة جياجياكاني ثةيوةندي‬ ‫(‪)18‬‬ ‫ك��ردن ياخود دام��ةزراوةك��ان��ي ِراطةياندن‬ ‫‪ ،‬يان سةرهةلَداني سياسسةت بةوة وةسف‬ ‫دةكريَت كة برييت ية لة ثِرؤسةي تيَكةلَبووني‬ ‫كؤمةالَيةتي لةناو كؤمةلَدا‪ ،‬ئةويش فيرَ بووني‬ ‫سياسي ية‪ ،‬هةموو كؤمةلَطةيةك ثيَويسيت‬ ‫ب��ة ئ��اِراس��ت��ةك��ردن��ي ه��اوالَت��ي��ان��ي خ��ؤي هةية‬ ‫ب��ةت��اي��ب��ةت ن��ةوةك��ان��ي داه���ات���وو ل��ة ذياني‬ ‫كؤمةالَيةتي‪ ،‬ئةو سياسةتةي كة تايبةمتةندة‬ ‫لةبةرامبةر طرةنيت دان بة ثاراستين قةوارةي‬ ‫(‪)19‬‬ ‫طشيت ئةو ناوانة‪.‬‬ ‫بةو مانايةي كة سياسةتي ِراطةياندن جيَي‬ ‫بِريارة تايبةتةكان دةطريَتةوة لةكاتي بوني‬ ‫طرفتيَك يان هةر بارودؤخيَكي دياري كراو‪،‬‬ ‫لةحالَةتي بووني زياتر لة ئةلتةرناتيظيَك بؤ‬ ‫ِروبةِروو بوونةوةي ئةو هةلَويَستة‪ ،‬بةو ثيَيةي‬ ‫بِرياري هةلَبذاردني يةكيَك لةو بةديالنةي كة‬ ‫ثيَشكةش كراون بةندة بة ِرووبةرو بوونةوة و‬ ‫بةجي كردني ئةو سياسةتة لة ضوارضيَوةي‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫سيستةميَكي سياسي كة هةروا بة هةرةمةكي‬ ‫دروس��ت نابيَت بةلَكو ل��ة كةشيَكدا دةبيَت‬ ‫ك��ة ك��ؤت و بةنديَك دةسةثيَنيَت و بواريَك‬ ‫دةِرةخسيَنيَت بؤ هةلَبذاردنيَكي سياسي‪،‬‬ ‫لةو ِروةوة بةرذةوةندي ئالَوطؤر ثيَك ديَت لة‬ ‫نيوان سيستةم و كةشي سياسي‪ ،‬هةر بؤية‬ ‫هةلَسةنطاندني ب��واري سيستةمي سياسي‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪13‬‬


‫بةندة بة باردؤخةكاني ميَذوو و ئابوري و‬ ‫(‪)20‬‬ ‫كؤمةالَيةتي و ِرؤشنبريي كؤمةلَطةوة‪.‬‬ ‫ل� رَ​َي�ةدا دةردةك��ةوَي��ت كة ثةيوةندي نيَوان‬ ‫تاكةكةس و نةتةوةو طةالن دياردةيةكي كؤن‬ ‫و بنةِرةتي ية‪ ،‬هةروةها بة دياردةيةكي طرنط‬ ‫دادةن��رَي��ت ضونكة تواناي ثةيوةندي كردن‬ ‫بةكةساني تر هةلي تاكةكةس بؤ مانةوةي‬ ‫(‪)21‬‬ ‫زياد دةكات‪.‬‬ ‫‪ -2‬سرتاتيذ و ئاماجنةكاني ِراطةياندني يةك َييت‬ ‫نيشتماني كوردستان‪:‬‬ ‫هةموو حزبيَكي سياسي كة ِرؤذنامة يان‬ ‫هةبى‪،‬‬ ‫ط��ؤظ��ار ي��ان ِرادي���ؤ ي��ان تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫ِراستةوخؤ زماحنالَي بيَت يان زماحنالَي نةبيَت‬ ‫ئامانج ىلَ ي ئةوةية كة ِرايةكي طشيت اليةنطر‬ ‫َنى بؤية‬ ‫بؤ سياسةتةكاني خ��ؤي ب��ةدي بهي َ‬ ‫ِراطةياندني حزبةكان لةهةر قؤناغيَكدا بيَت‬ ‫نهيَين يان ئاشكرا طةرةكيةتي كة سياسةتة‬ ‫س�ترات��ي��ذي و تاكتيكةكاني خ��ؤي بةخةلَك‬ ‫َنى بةالي ثشتيوانيكردن لةو سياسةتة‬ ‫بناسي َ‬ ‫َشى‪ ،‬بؤية كاري ِراطةياندني يةكيَيت‬ ‫ِرايانكي َ‬ ‫نيشتماني كوردستانيش هةر لةدةستثيَكةوة‬ ‫تا ئةمِرؤ ئةو ئاماجنة دوو ٍِرةه��ةن��دةي لةخؤ‬ ‫طرتووة‪ ،‬واتا ِرةهةندي تاكتيكي و ِرةهةندي‬ ‫سرتاتيذي‪.‬‬ ‫ب��ةالَم لةهةر قؤناغة و ضؤنيَيت ش�َي��واز و‬ ‫طوتار و بطرة زماني ِرؤذن��ام��ةط��ةري جياواز‬ ‫و دةس���ت���ةواذةي ج��ي��اواز ب��ةك��اره��ات��وون بؤ‬ ‫ك��ارت �َي��ك��ردن‪ ،‬ب��ؤ من��ون��ة ي��ةك�َي��ك ل��ة شيَوازة‬ ‫زالَةكاني نووسني لة دةستثيَك و لة قؤناغي‬ ‫خةباتي ش��اخ��دا ل�َي��دوان��ي سياسي (تعليق‬ ‫سياسي )بووة‪ ،‬كة ئةم شيَوازة يان ئةم ذانرةي‬ ‫ك��اري ِراطةياندن ئةوةندة ثانتايي لةدنياي‬ ‫ِرؤذن��ام��ةط��ةري سياسي ك��وردس��ت��ان لةثيَش‬ ‫ِراث��ةِري��ن داط�يرك��ردب��وو ل���ةدواي ِراثةِرينيش‬ ‫وةختيَكي زؤري ويست تا ِرؤذنامةنووسان‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ل�َي��ي دةرب���ازب���وون‪ ،‬ه��ةر ب��ؤي��ة زان��ي��اري ئةو‬ ‫سةردةمة ئةو ذانرة لةنووسيين ِرؤذنامةطةري‬ ‫سياسي لة عيرَ اقي ذيَردةسيت ِرذيمَ ي ثيَشوودا‬ ‫َ‬ ‫زال بوو بةزماني عةرةبي و كوردي‪.‬‬

‫ب���ؤي���ة ئ��ام��اجن��ي ه����ةر دام����ةزراوةي����ةك����ي‬ ‫ِراط���ةي���ان���دن ت��اي��ب��ةمت��ةن��دي خ����ؤي هةيةو‬ ‫يةكيَيت نيشتماني كوردستانيش كة جاِري‬ ‫دام���ةزران���دن و خ��ؤس��ازدان��ي دا ب�يري لةوة‬ ‫ك��ردؤت��ةوة ك��ة ِراط��ةي��ان��دن��ةك��ان��ي طوزارشت‬ ‫لةبةرنامةو ثةيِرةوي خؤي بكات بةالَم ئةوة‬ ‫بؤيةكيَيت نيشتماني كوردستان بةقورسي‬ ‫خ��ؤي منايش ك��رد‪ ،‬ضونكة كاتيَك يةكيَيت‬ ‫دامةزرا بةشيَوةيةكي فرةمينبةر‪ ،‬فرة ئايديا‬ ‫و فرة اليةني سياسي‪ ،‬دةب��وو ئؤرطانةكاني‬ ‫ِراطةياندنيشي بؤ تةعبري ك��ردن لةو حالَةتة‬ ‫ثيَويسيت بة ثشوودريَذى شؤِرشطيرَِانة هةبوو‬ ‫(‪)23‬‬ ‫كة ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) هةمةاليةنة بيَت‪.‬‬ ‫ب��ؤي��ة دةب��ي��ن�ين ِراط���ةي���ان���دن���ي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫لةدةركردني يةكةم ِرؤذنامةي دا كة ِرؤذنامةي‬ ‫(ال��ش��رارة) ب��وو‪ ،‬لةبابةتيَكدا ب��ةن��اوي (هذه‬ ‫اجل��ري��دة) ك��ة نووسينيَكة ب��اس ل��ة ِريَبازي‬ ‫ِرؤذن��ام��ةك��ة دةك���ات و ل��ةو هَيَلي بةياني ية‬ ‫دواوة كة ِراطةياندني يةكيَيت بؤ ِرؤذنامةكةي‬ ‫داِرشتووة لةيةكيَك لةو ثةرةطرافانةي كةباس‬ ‫ل��ةب��ةرةي��ي ئ��ةو س��ةردةم��ة دةك���ات ب��ةم جؤرة‬ ‫هاتؤتة دوان (هذه اجلريدة ستكون الشرارة‬ ‫اليت يندلع منها هليب النضال الثورى الذي‬ ‫(‪)24‬‬ ‫يثري سبيل حتررنا الوطين الدميقراطي)‪.‬‬ ‫كةليرَ ةدا ئةوة دةردةكةويَت كة ِراطةياندني‬ ‫يةكيَيت نيشتماني كوردستان بة ض ئاقاريَك‬ ‫و ئامانج و سرتاتيذي خؤي ِراطةياندووة و‬ ‫كاري لةسةر كردووة ‪.‬‬ ‫هةروةها ل��ةذم��ارةي(‪ِ )5‬رؤذنامةي شةرارة‬ ‫كةلة كانوني يةكةمي سالَي‪1976‬دةرضووة‬ ‫وات��ة سالَيَك دواي دام��ةزران��دن��ي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‪،‬‬


‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل دةس���ت ث �َي��ك��ردن��ةوةي سةرةتاكاني‬ ‫�وى لةشاخةكاني كوردستاندا‪،‬‬ ‫ش��ؤِرش��ي ن� َ‬ ‫بةجؤريَكي زؤر طرنط سياسةتي ِراطةياندن‬ ‫خراوةتة طةِر بؤ منونة لة وتاريَكي ِرؤذنامةكة‬ ‫بةناوي (العراق والنضال السياسي) كةلةو‬ ‫وت���ارةدا ب��اس ل��ةِرَي��ب��ازي ئةوساي خةبات و‬ ‫ضؤنيةتي طريَداني خةباتي سياسي بةخةباتي‬ ‫ضةكدارييةوة تةفسريكردني بارودؤخةكة بةم‬ ‫شيَوةية (ان ربط النضال السياسي بالنضال‬ ‫املسلح يف املرحلة الراهنة هو الطريق الوحيد‬ ‫حملافظة قوة شعب كردستان و للوقوف امام‬ ‫(‪)25‬‬ ‫محالت التهجري‪.)...‬‬ ‫لةدواي قؤناغي دةستثيَكةوة ضونكة يةكيَيت‬ ‫وةك حزبيَكي سياسي هةميشة و ئيَستاشي‬ ‫لةطةلَدا بيَت خاوةني ئاماجني سرتاتيذي و‬ ‫تاكتيكي ب��ووة بةوثيَية طوتاري بؤ قؤناغة‬ ‫جياجياكان ه��ةب��ووة و ه��ةي��ة‪ ،‬ب���ةالَم زماني‬ ‫نووسني‪ ،‬ذانرةكاني نووسيين ِرؤذنامةطةري‬ ‫و كاري ِرؤذنامةطةري‪ ،‬جؤرةكاني ِراطةياندن‪،‬‬ ‫دةستةواذة و شيَوازةكاني دةربِرين طؤِراون‪،‬‬ ‫بؤ منوونة لةسةرتاوة بةثيَي ئيمكانيات لة‬ ‫بةياننامة و ضاثكردني ثؤستةراتي شةهيدان‬ ‫و ث��ؤس��ت��ةري س��ي��اس��ي و ك��اري��ك��ات� رَ​َي�ةوة بؤ‬ ‫ِرؤذن���ام���ةي م��ان��ط��ان��ة و دوات����ر ب��ؤ طؤظاري‬ ‫مانطانة و دوات��ر بؤ ِرادي��ؤ كة ِرادي��ؤي طةلي‬ ‫كوردستان ِرؤلَي بةرضاوي ديت لةطةياندني‬ ‫ث��ةي��ام��ي س��ي��اس��ةت��ي ِراط��ةي��ان��دن��ي يةكيَيت‬ ‫نيشتماني كوردستان بؤ ج��ةم��اوةر‪ ،‬ثاشان‬ ‫بؤ طؤظاري فيكري و ئةدةبي و مةعريفي و‬ ‫وت��ووَي��ذة كؤمةالَيةتييةكان و بطرة مناالَن‬ ‫ط��ؤِراوة و ث��ةرةي س��ةن��دووة ي��ان لة ِرؤذنامة‬ ‫و طؤظار و ِرادي���ؤي مـةركةزي ي��ةوة ثـةرةي‬ ‫س��ةن��دووة ب��ؤ ِرؤذن��ام��ة و ط��ؤظ��ار و ِرادي���ؤ و‬ ‫تـةلةفزيؤني نـاوضةيي‪ ،‬ب��ةآلم س��ةب��ارةت بة‬ ‫قؤناغي دواي ِروخاني ِرذيمَ ي عيرَ اق و عيرَ اقي‬

‫َ‬ ‫فيدرال ئ��ازاد جندياني ليَثرسراوي‬ ‫�وى ي‬ ‫ن� َ‬ ‫ىَ​َ‪ :‬قؤناغي دواي‬ ‫ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) دةل‬ ‫ِروخاني ِرذيَم طوتاري جياواز و زؤرتر بووني‬ ‫ذم���ارةي ط��ؤظ��ار و ِرؤذن��ام��ة و ت��ةل��ةف��زي��ؤن و‬ ‫س��ةت��ةالي��ت و ب���واري ثرؤفيشنالَي داناني‬ ‫يةكةم تاكة سةتةالييت هةوالَي سياسي كة(‬ ‫سةتةالييت طةلي كوردستان) و فراوانرتبووني‬ ‫ثانتايية ج��وط��راف��ي��ي��ةك��ان��ي داب��ةش��ك��ردن و‬ ‫كاريطةري دانان و ترازاني ئةو ثانتايي ية بؤ‬ ‫دةرةوةي عيرَ اق و دةرةوةي نةتةوةي كوردي‬ ‫واي كردووة كة طؤِرانيَكي طةورةتر جيَطةي‬ ‫بطرى لة ميدياكاني يةكيَيت دا و ئامرازي‬ ‫َ‬ ‫دروست ويَب ساييت ئينتةرنيَت كة دةزطاي‬ ‫ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) خاوةني ضةندين سايتة‬ ‫و قؤناغيَكي سةرسوِرهيَنةر و ئامرازي طرنط‬ ‫و تةماشاكةرة لة هةمان كاتدا ئةركةكاني‬ ‫ِراط��ةي��ان��دن ل��ةم ق��ؤن��اغ��ةي ئ�َي��س��ت��ادا ئةركي‬ ‫دروس��ت كردني ِراي طشيت و كوردستاني‬ ‫و عيرَ اقي و عةرةبي و ئيقليمي و ئيسالمي‬ ‫ثي هيَنراوة‬ ‫و جيهاني اليةنطر و قةناعةت َ‬ ‫بةتاكتيك و سرتاتيذة فيكري و سياسي و‬ ‫ئ��اب��ووري يةكاني يةكيَيت‪ ،‬ب��ةالَم طرنطرتين‬ ‫ئةبى طةياندن لةنيَوان ِراطةياندني‬ ‫دي��اردة‬ ‫َ‬ ‫يةكيَيت نيشتماني كوردستان و وةرطر خيرَ اتر‬ ‫بى و ِراس�تر بَليَني خيرَ اتر ب��ووة و لة ِرؤذانة‬ ‫َ‬ ‫(‪)26‬‬ ‫طؤِراوة بؤ طةياندني سات لةدواي سات‪.‬‬ ‫ل��ةه��ةم��ان ك���ات���دا ِراط���ةي���ان���دن���ي يةكيَيت‬ ‫نيشتماني كوردستان بووة بة دامةزراوةيةكي‬ ‫ط����ةورةي ئيعالمي ل���ةع�رَ​َي�اق و ِرؤذه���ةالَت���ي‬ ‫ن��اوةِراس��ت��دا ضونكة ئيَستا خاوةني سةدان‬ ‫دةزط����اي ِراط��ةي��ان��دن��ة ل��ة ض��اث و ث��ةخ��ش و‬ ‫بَ‬ ‫الوكردنةوة و لةكةنالَي بيسرتا و بينراوةوة‬ ‫و كة ئ��ةوةش ثيَويسيت بة تويَذينةوةيةكي‬ ‫ت��اي��ب��ةت ه��ةي��ة ب��ؤي��ة ت���وَي���ذةر لةئةجنامي‬ ‫ب������ةدواداض������وون و ذي���ان���ي ِراس���ت���ةوخ���ؤ و‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪15‬‬


‫ض��اوديَ��ري ِرؤذان����ةي ِراس��ت��ةوخ��ؤي تويَذةر‬ ‫لةناو واقيعةكاندا تةنها ئاماذةيةكي كورتي‬ ‫ثى دةدةين (يةكيَيت نيشتماني كوردستان)‬ ‫َ‬ ‫خاوةني ئةم هةموو دةزطا ِراطةياندنةية وةك‪:‬‬ ‫‪-1‬مةكتةبي ناوةندي ِراطةياندن‪ ،‬خاوةني‬ ‫��وى‬ ‫ِرؤذن����ام����ةي ِرؤذان�������ةي ك��وردس��ت��ان��ي ن� َ‬ ‫ه��ةف��ت��ةن��ام��ةي االحت���اد ب��ة زم��ان��ي ع��ةرةب��ي و‬ ‫س��ةدان ب َ‬ ‫الوكراوةي ناوضةيي ية و لةهةمان‬ ‫ك��ات��دا مانطانة ض��ةن��دي��ن كتيَب و ناميلكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةشدا خاوةني‬ ‫بةضاث دةطةيةنيَت‬ ‫ك��ةن��الَ��ي ئ��امس��ان��ي ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي و ضةندين‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ك��ةن��الَ��ي ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ن��اوض��ةي��ي ي��ة‬ ‫ئةوةشدا خاوةني ِراديؤي مةركةزي و ضةندين‬ ‫ك��ةن��الَ��ي ِرادي���ؤي���ي ن��اوخ��ؤي��ي ي��ة لةزؤربةي‬ ‫والَتاني دةرةوة و ثاريَزطاكاني عيرَ اق و شار‬ ‫و شارؤضكةكاني ك��وردس��ت��ان نووسينطةي‬ ‫خؤي هةية ‪.‬‬ ‫‪-2‬مةكتةبي ِريَكخستين (ي‪.‬ن‪.‬ك) بةشيَكي‬ ‫تايبةتي هةية بةناوي (بةشي ِروناكبريي) تا‬ ‫ئامادةكردني ئةم تويَذينةوةية سةدان كتابي‬ ‫ه��م��ةج��ؤري ب��ةض��اث ط��ةي��ان��دووة و خاوةني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كردنةوةي‬ ‫نوى) ية‬ ‫(طؤظاري ِريَبازي َ‬ ‫سةدان خولي ِرؤشنبريي و فيكري‪ ،‬لةهةمان‬ ‫كاتدا لةهةموو مةلَبةندةكاني يةكيَيت بةشيَكي‬ ‫تايبةت ه��ةي��ة ب��ةن��اوي ب��ةش��ي ِراط��ةي��ان��دن و‬ ‫ِروناكبريي كة ئةويش ضةندين ب َ‬ ‫الوكراوةي‬ ‫ناوضةيي ب َ‬ ‫الودةكةنةوة‪.‬‬ ‫‪-3‬م���ةك���ت���ةب���ي ب��ي�رو وه����ؤش����ي����اري‪ ،‬ئةم‬ ‫مةكتةبةي يةكيَيت تايبةتة تةنها بةطةشةي‬ ‫فكري و ِراطةياندن و ثيَطةياندني كاديرةكاني‬ ‫(ي‪.‬ن‪.‬ك) كة تائيَستا خاوةني سةدان كتيَب‬ ‫و ب� َ‬ ‫لاوك��راوةي هةمةاليةنةية و مةكتةبيَكي‬ ‫سةربةخؤي يةكيَيت ية ‪.‬‬ ‫‪-4‬مةكتةبي ِرَي��ك��خ��راوة دميوكراتيةكان‪،‬‬ ‫ئةم مةكتةبة جطةلةوةي خاوةني ِرذنامةيةكي‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫بةهيَزي وةك ِرؤذنامةي (ضاوديَر)ة لةهةمان‬ ‫كاتدا ِراديؤيةكي مةركةزي هةية و ضةندين‬ ‫كتيَب و ب� َ‬ ‫لاوك��راوةي زؤر باشي دةركردووة‬ ‫بؤ دون��ي��اي ِراط��ةي��ان��دن ئيعالمي لة ع� رَ​َي�اق و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةش هةموو ِريَكخراوة‬ ‫كوردستاندا‬ ‫دميوكراتي و ثيشةيي يةكاني سنووري ئةو‬ ‫مةكتةبة وةك (الوان‪ ،‬خويَندكاران‪ ،‬مامؤستايان‪،‬‬ ‫ئةندازياران‪ ،‬ذنان‪ ،‬نووسةران‪ ،‬وةرزشكاران‪،‬‬ ‫ه���ون���ةرم���ةن���دان‪ ،‬ت��ةك��ن��ي��ك��اران‪ ،‬ثزيشكان‪،‬‬ ‫مافناسان‪ ،‬جوتياران‪ ،‬كريَكاران‪.....،‬هتد)‬ ‫زؤرب��ةي��ان خاوةني دةزطايةكي ِراطةياندني‬ ‫سةربةخؤن و ضاث و ب َ‬ ‫الوكردنةوةي خؤيان‬ ‫ه��ةي��ة و ت��ا ِرادةي���ةك���ي زؤري����ش ئ����ازادن لة‬ ‫ِرادةرب �ِري��ن ب��ةالَم لة ضوارضيَوةي سياسةتي‬ ‫طشيت ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) دا‪.‬‬ ‫ئةجنام‪:‬‬ ‫راطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك) لة دواي لةدايك بوون‬ ‫و دامةزراندنيدا خةرمانيَكي زؤر بة ثيَت و‬ ‫بةرةكةت و خزمةتي زؤري ِراطةياندني كوردي‬ ‫كردووة لة تيَكِراي بوارةكاندا‪:‬‬ ‫‪-1‬ل����ةط� َ‬ ‫���ةل دام���ةزران���دن���ي (ي‪.‬ن‪.‬ك) دا‬ ‫طرنطييةكي زؤر دراوة بة راط��ةي��ان��دن و بري‬ ‫لة دوو شت كراوةتةوة لة بواري راطةياندندا‬ ‫بؤ طةشةكردني شؤرش و طةياندني دةنطي‬ ‫ِرةواي حةق بة كؤمةالَني خةلَكي كوردستان‬ ‫كة ئةويش دةركردني ِرؤذنامة و دابينكردني‬ ‫ويَستطةيةكي رادي��ؤي��ي ب��وو‪ ،‬ئ��ةوةش ئةوة‬ ‫دةسةمليَنيَت دامةزراندني يةكيَيت نيشتماني‬ ‫كوردستان و لةدايك بووني شؤِرشي نويَي‬ ‫ط��ةل��ي ك���ورد‪ ،‬وةرض��ةرخ��ان�َي��ك��ي ميَذويية لة‬ ‫ب��زووت��ن��ةوةي ِرزط���اري خ��وازي كوردستان و‬ ‫راطةياندني كوردي دا‪.‬‬ ‫‪-2‬راط��ةي��ان��دن��ي (ي‪.‬ن‪.‬ك) طرنطي يةكي‬ ‫بةرضاوي داوة بة بواري ضاثةمةني و كاري‬ ‫ِرؤذنامةواني لة ميَذوي خؤي دا‪.‬‬


‫‪ِ-3‬راطةياندني كوردي تاكو سالَي ‪1939‬‬ ‫ت��ةن��ه��ا خ��وَي��ن��دن��ةوة و ن��وس�ين ب���ووة ثاشان‬ ‫ووردة وردة لة نووسني و ِرؤذن��ام��ةوة ضؤتة‬ ‫ب��واري ضةند بةرنامةيةكي كورتي راديؤيي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ي��اخ��ود ك��ةن��الَ��ي ب��ي��س�تراوة و ث��اش��ان‬ ‫دام��ةزران��دن��ي شؤِرشي ك��ورد لة ع� رَ​َي�اق بووة‬ ‫بة خاوةني ئيزطةو لة ناو شؤِرشيش بوو بة‬ ‫خاوةني ئيزطةي دةنطي كوردستاني عيرَ اق‬ ‫تاكو ثةمياننامةى جةزائري‪.‬‬ ‫‪-4‬ل��ةط� َ‬ ‫�ةل دامةزراندني (ي‪.‬ن‪.‬ك)دا دواي‬ ‫ه��ةولَ�َي��ك��ي زؤري س��ةرك��رداي��ةت��ي توانراوة‬ ‫ئيزطةيةك داب�ين بكريَـت‪ ،‬ل��ة ‪1979/3/21‬‬ ‫لةسةر داواي مام جةالل ثةخشي بةرنامةكاني‬ ‫دةست ثيَكردووة كة ِرؤلَيَكي بةرضاوي هةبوو‬ ‫لة طةشةكردني شؤِرش و طةياندني ثةيامي‬ ‫شؤِرشي كورد و ِراطةياندني ئازادي كوردي‬ ‫دا بة ناوي ئيزطةي دةنطي طةلي كوردستان‬ ‫و لة هةموو قؤناغةكانيش بة ثيَي طوجناني‬ ‫هةلومةرجي لةبارو زةرورةت���ي قؤناغةكاني‬ ‫ئةركةكاني ِراثةراندووة‪.‬‬ ‫‪-5‬يةكيَيت نيشتماني كوردستان يةكةم‬ ‫اليةني سياسي و يةكةم دةزطاي ِراطةياندنة‬ ‫كة توانيويةتي بؤ يةكةمني جار تةلةفزيؤن‬ ‫دابني بكات‪ ،‬لةهةمان كاتدا يةكةم اليةنيشة‬ ‫لةميَذوي ِرؤذنامةطةري كورد دا ِرؤذنامةيةكي‬ ‫نوي)‬ ‫ِرؤذان��ة دةربكات بة ناوي(كوردستاني َ‬ ‫وة‪.‬‬ ‫سةرضاوةكان‪:‬‬ ‫سةرضاوة كورديةكان‪:‬‬ ‫‪ -1‬عيسى ث��ذم��ان‪ ،‬نه َينييةكانى بةستنى‬ ‫وةرطيانى‪ :‬ناسر‬ ‫ثةميانى(‪)1975‬ى ئةجلةزائري‪،‬‬ ‫رَ‬ ‫بةبي شو َيين ضاث‪ .)1997،‬‬ ‫ئيرباهيمى‪( ،‬سويد‪َ :‬‬ ‫‪ -2‬عومةرى سيد على‪ ،‬ضةند الثة ِرةيةك لة م َيذووى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل َيك طوتار‬ ‫يةك َيتى نيشتمانى كوردستان‪،‬‬

‫و ضاوث َيكةوتن ذمارة (‪)29‬ى (سل َيمانى‪ :‬بةشى‬ ‫روناكبريى مةكتةبى ر َيكخسنت‪.)2002 ،‬‬ ‫‪ . 3‬ئةرسةالن بايز ئيسماعيل‪ ،‬راطةياندنى شؤ ِرش‬ ‫و بزووتنةوةى شيعرى كوردى(سل َيمانى‪ :‬ضاثخانةى‬ ‫ئؤفس َيتى ِروون‪.)2001 ،‬‬ ‫‪ .4‬عومسان كانى ثانكةيى‪ ،‬سةروةرييةكانى‬ ‫يةك َيتى نيشتمانى كوردستان لة رؤذطارة سةختةكانى‬ ‫طةىل كورددا (سل َيمانى‪ :‬بةشى روناكبريى مةكتةبى‬ ‫ر َيكخستنى(ى‪.‬ن‪.‬ك)‪.)2008 ،‬‬ ‫َ‬ ‫شةمال عبداللة‪ ،‬يةك َيتى نيشتمانى كوردستان‬ ‫‪-5‬‬ ‫ئاسؤيةك بؤ طؤ ِران و نو َيبونةوة(سل َيمانى‪ :‬مةكتةبى‬ ‫بريوهؤشيارى (ى‪.‬ن‪.‬ك)‪.)2006 ،‬‬ ‫‪ .6‬بةياننامةى مةكتةبى سياسى يةك َيتى نيشتمانى‬ ‫كوردستان بةبؤنةى َ‬ ‫ساليادى دامةزراندنى(سل َيمانى‪:‬‬ ‫مةكتةبى ِر َيكخسنت بةشى روناكبريى‪.)2001،‬‬ ‫‪ . 7‬نةوشريوان مستةفا‪ ،‬لة كةنارى دانوبةوة بؤ‬ ‫خ ِرى ناوزةنط‪ ،‬ضاثى دووةم(سل َيمانى‪ :‬ضاثخانةى‬ ‫زانكؤى سل َيمانى‪.)1997 ،‬‬ ‫‪ .8‬رةهبةر سةيد برايم‪ ،‬يةك َييت نيشتماني‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلدان – َ‬ ‫نوى بوونةوة (سل َيماني‬ ‫كوردستان ‪:‬‬ ‫‪ :‬مةكتةبي بري و هؤشياري (ي‪.‬ن‪.‬ك)‪.)2005 ،‬‬ ‫‪ .9‬بةياننامةي مةكتةبي سياسي يةك َييت نيشتماني‬ ‫كوردستان‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة (‪، )4586‬‬ ‫‪.2008/6/1‬‬ ‫‪ .10‬يةك َييت نيشتماني كوردستان بؤضي؟ ضاثي‬ ‫ضوارةم‪ ،‬ئةم طوتارة بةزماني عةرةبي لةدةرةوةي‬ ‫َ‬ ‫والت ضاثكراوة و (‪ ، )1975‬ثاشان شةهيد ئارام‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪.)1976‬‬ ‫كردويةتي بة كوردي‬ ‫‪ .11‬س��ةروةر عبدولرةمحان عومةر‪ ،‬يةك َييت‬ ‫ثى‬ ‫نيشتماني كوردستان – دامةزراندن و دةست َ‬ ‫كردنةوةي شؤ ِرش (سل َيماني ‪ :‬سةنتةري ضاث و‬ ‫ثةخشي تةما ‪.) 2002( ،‬‬ ‫‪ .12‬فوئاد مةعسوم‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬بةشي‬ ‫ِر َيثؤرتاذ ذمارة (‪ ) 1623‬لة‪. 1996/6/1‬‬ ‫َ‬ ‫شةمال عبداللة‪ ،‬يةك َييت نيشتماني كوردستان‬ ‫‪.13‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪17‬‬


‫َ‬ ‫سالي تةمةني دا لةكو َيوة بؤ ك� َ‬ ‫�وى؟‪،‬‬ ‫لةيةك‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلدان – َ‬ ‫نوى بوونةوة (سل َيماني ‪ :‬مةكتةبي‬ ‫بريوهؤشياري ‪.) 2005 ،‬‬ ‫‪ .14‬عادل موراد‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة(‪)1826‬‬ ‫يةكشةممة لة بةرواري ‪.1999/3/21‬‬ ‫�ى كو ِر‬ ‫‪ -15‬ن��ةوش�يروان مستةفا ئةمني‪ ،‬س� َ‬ ‫(سل َيماني‪ :‬ضاثخانةي بةدرخان‪.)2001 ،‬‬ ‫َ‬ ‫كارواني‪25‬سالةي خةباتي يةك َييت نيشتماني‬ ‫‪.16‬‬ ‫كوردستان‪ ،‬سةروةر و ِروداوة طرنطةكان(سل َيماني‪:‬‬ ‫بةبى ضاثخانة‪.)2000 ،‬‬ ‫َ‬ ‫حَ‬ ‫س��ى ك��ؤ ِر‬ ‫س���ال‪،‬‬ ‫‪ .17‬ب��ةره��ةم ئ��ةمح��ةد‬ ‫َ‬ ‫لةب َالوكراوةكاني َ‬ ‫مةلبةندي ِر َيكخستين سل َيماني‪،‬‬ ‫بةشي ِراطةياندن و ِروناكبريي (سل َيماني‪ :‬ضاثخانةي‬ ‫بةدرخان‪.)2001 ،‬‬ ‫هةذاند(هةولي‪:‬‬ ‫‪ِ -18‬ر َيباز‪ ،‬قةنديل بةغداي‬ ‫رَ‬ ‫ضاثخانةي زانكؤ‪.)1993 ،‬‬ ‫‪- -19‬ي��ةك� َي�تي نيشتماني كوردستاني‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلدان‪-‬نو َيبوونةوة(سل َيماني‪ :‬مةكتةبي بري و‬ ‫هؤشياري‪.) 2005 ،‬‬ ‫عياقدا‬ ‫‪ .20‬ميدل ئيست وؤض‪ ،‬جينؤسايد لة رَ‬ ‫وةرطياني لة‬ ‫و ثةالماري ئةنفال بؤسةركورد‪،‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫ئينطليزي يةوة – سيامةندي موفيت زادة (سل َيماني‪:‬‬ ‫ضاثخانةي خاك‪.)1999،‬‬ ‫‪ - 21‬ئاكؤ وةهبى‪ ،‬سرك و ر َيكخستنةكان لة‬ ‫َ‬ ‫ئةرك َيكى َ‬ ‫سةرهةلدان و نو َيبونةوة‬ ‫نوى ى خةباتدا‪،‬‬ ‫(سل َيمانى‪ :‬مةكتةبى بريو هؤشيارى‪.)2005 ،‬‬ ‫‪ .22‬مةال بةختيار‪ ،‬راث��ة ِري��ن سةركةوتن لة‬ ‫كوردستاندا شكست لة خوارو‪ ،‬كوردستانى َ‬ ‫نوى‪،‬‬ ‫ذمارة(‪ )2097‬دوو شةممة لة ‪.2000/3/13‬‬ ‫‪ .23‬ع��ارف روش���دى‪ ،‬ش��ؤ ِرش��ى و بةرطرى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مةكتةبى‬ ‫سةرهةلدان‪-‬نو َيبونةوة(سل َيمانى‪:‬‬ ‫بريوهؤشيارى‪.)2005 ،‬‬ ‫‪ .24‬وةمسان خدر حممد‪،‬بريةوةري َ‬ ‫ساالني سةخت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بوونةوة‪-‬سةرهةلدان(سل َيماني‪:‬مةكتةبي‬ ‫نوى‬ ‫بريوهؤشياري‪.)2005،‬‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪ .25‬لةيادي كؤ ِرةودا‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪ )1829‬لةبةرواري ‪.1999/4/1‬‬ ‫‪ .26‬مام جالل‪ ،‬لة َ‬ ‫وةالمي ثرسيارةكاني (احلياة)‬ ‫دا‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى ذمارة (‪ ،)1829‬لةبةرواري‬ ‫‪. 1999/4/1‬‬ ‫‪ .27‬ثةي ِرةوي ناوخؤي بةرنامةي يةك َييت نيشتماني‬ ‫كوردستان‪ ،‬ثةسةندكراوي يةكةمني كؤنطرةي‬ ‫طشيت‪.1992 ،‬‬ ‫‪ .28‬ثةي ِرةو و ثرؤطرامي ناوخؤي يةك َييت‬ ‫نيشتماني كوردستان‪ ،‬ثةسةندكراوي دووةمني‬ ‫كؤنطرةي َ‬ ‫سالي (‪.)2000‬‬ ‫كارطيي مةكتةبي سياسي‬ ‫‪ .29‬فؤاد معصوم‪،‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫َ‬ ‫نوى‪،‬‬ ‫يةك َييت نيشتمانيكوردستان‪ ،‬كوردستاني‬ ‫ذمارة(‪.2007/6/1 ، )4283‬‬ ‫‪ .30‬مستةفاي سةيد ق���ادر‪ ،‬كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫نوى(‪.2007/6/1 ،)4283‬‬ ‫‪ .31‬سوحبي مةهدي‪ ،‬ئةندامي مةكتةبي سياسي‬ ‫عياق‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪،‬‬ ‫حزبي شيوعي كوردستاني رَ‬ ‫ذمارة(‪.2007/6/1 ،)4283‬‬ ‫‪ .32‬مامؤستا جعفر‪ ،‬مانيف َيسيت مةكتةبي‬ ‫بريوهؤشياري بؤ مؤد َيركردنةوةي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫(سل َيماني ‪ :‬مةكتةبي بريوهؤشياري ‪.)2006،‬‬ ‫‪ .33‬عادل موراد‪ ،‬لة طفتوطؤيةكي ِراديؤييدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ن��وي‪ ،‬ذم���ارة(‪ )1826‬لة ب��ةرواري‬ ‫كوردستاني‬ ‫‪.1999/3/21‬‬ ‫‪ .34‬ئازاد خانةقيين‪ ،‬ماد َينا (سل َيماني‪ :‬ضاثخانةي‬ ‫خاك‪.)2000 ،‬‬ ‫‪-35‬ئيسماعيل تةنيا‪ ،‬بيبلؤطرافياي ِرؤذنامةطةري‬ ‫كوردي(هةولي‪ :‬ضاثخانةي ِرؤشنبريي‪.)1998،‬‬ ‫رَ‬ ‫‪-36‬نةوزاد عةلي ئةمحةد‪ِ ،‬رابة ِري ِرؤذنامةطةري‬ ‫نه َيين كوردي( سل َيماني‪ :‬ضاثخانةي وةزارةتي‬ ‫ِرؤشنبريي ‪.)2001 ،‬‬ ‫‪-37‬ئةمري نامق عبداهلل‪ِ ،‬رادي��ؤو تةلةفزيؤني‬ ‫طةلي كوردستان( سل َيماني مةكتةبي بريو‬ ‫هؤشياري‪.)2005،‬‬


‫‪-38‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ ،)1870‬لة بةرواري‬ ‫‪.1999/5/30‬‬ ‫‪-39‬ابتسام امساعيل‪ ،‬بيبلؤطرافياي ِراطةياندن‬ ‫لة ِرؤذنامةي كوردستاني َ‬ ‫نوي( سل َيماني‪ :‬دةزطاي‬ ‫ناوةندي ِراطةياندني يةك َييت نيشتمانيكوردستان‪،‬‬ ‫‪.)2003‬‬ ‫‪ -40‬عبداهلل زةنطةنة‪ِ ،‬رؤذنامةنووسي كوردي‬ ‫(هةولي‪ :‬ضاثخانةي‬ ‫لة كوردستاني دواي ِراثة ِرين‬ ‫رَ‬ ‫زانكؤ‪.)1998 ،‬‬ ‫‪ .41‬مام جةالل‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة(‪)1782‬‬ ‫ل��ةب��ةرواري ‪ 1999/1/12‬ضاوث َيكةوتين ك� َ‬ ‫�ةذال‬ ‫ئةمحةد‪.‬‬ ‫نوي‪ ،‬لة يادي ‪َ 15‬‬ ‫‪ .42‬كوردستاني َ‬ ‫سالةيدا‪،‬‬ ‫سل َيماني‪.2007 :‬‬ ‫‪ .43‬كؤسرةت ِر َ‬ ‫ةسول عةلي‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪،‬‬ ‫ذمارة (‪ِ ،)1783‬رؤذي ث َينج شةممة‪.1999/1/14 ،‬‬ ‫‪ .44‬ئةرسةالن بايز‪ ،‬يةكةم سةرنوسةري كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫نوي‪،‬‬ ‫نوي‪ ،‬طفتوطؤي كاوة حممد‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫ذمارة( ‪ )1782‬لة بةرواري ‪.1999/9/12‬‬ ‫‪ .45‬فوئاد مةعصوم‪ ،‬خاوةني ئيمتيازي ِرؤذنامةي‬ ‫كوردستان َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذماةر‪ )1782( ،‬لة ‪.1999/1/12‬‬ ‫‪ .46‬عادل م��وراد‪ ،‬كوردستاني ن� َ‬ ‫�وي‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪ )1726‬يةكشممة ‪.1998/10/25‬‬ ‫‪ .47‬كوردستان َ‬ ‫نوي ‪ ،‬ذمارة (‪ )1982‬يةك شةممة‬ ‫‪.)1999/10/24‬‬ ‫‪ .48‬كةمال رةئ��وف حممد‪ ،‬هونةري دراماي‬ ‫ِراديؤي كوردي (سل َيماني‪ :‬دةزطاي ضاث و ثةخشي‬ ‫سةردةم‪.)2000،‬‬ ‫‪ .49‬عادل موراد‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪،‬ذمارة(‪)158‬‬ ‫بةرواري ‪. 1998/3/25‬‬ ‫‪ .50‬مام جةالل‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة(‪)1826‬‬ ‫يةك شةممة ‪.1999/3/21‬‬ ‫‪ .51‬سرتان عبداللة‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪ )1826‬لة ‪.1999/3/21‬‬ ‫‪ .52‬عبداللة حسن زادة‪ ،‬نيوسةدة ت َيكؤشان‪،‬‬

‫بةبى شو َيين ضاث‪.1997 ،‬‬ ‫بةرطي دووةم ‪َ ،‬‬ ‫‪ .53‬ن��ةوش�يروان مستةفا‪ ،‬ثةجنةكان يةكرت‬ ‫بةبى شو َيين‬ ‫دةشك َينن‪ ،‬ضاثي دووةم (سل َيماني ‪َ :‬‬ ‫ضاث‪.)1998 ،‬‬ ‫‪ .54‬مام جةالل‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة (‪)2092‬‬ ‫سى شةممة ضاوث َيكةوتين (باسط محة غريب‪،‬‬ ‫َ‬ ‫‪)2000/3/7‬‬ ‫‪ِ .55‬رابةر سيد برايم‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪.2003/3/6 ، )2091‬‬ ‫‪ .56‬دارا حممود محة صاحل‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪،‬‬ ‫ذمارة (‪.2001/3/20 ، )2406‬‬ ‫‪ .57‬مريان ئةمحةد‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪.1999/3/16 ، )1823‬‬ ‫‪ .58‬مةمحود ِرةزا‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪.2000/3/27 ،)2104‬‬ ‫َ‬ ‫ن��وى‪ ،‬ذم��ارة (‪ ،1824‬لة‬ ‫‪ -59‬كوردستاني‬ ‫‪.1999/3/17‬‬ ‫‪ِ -60‬ر َيباز بابان‪ ،‬كوردستاني ن� َ‬ ‫�وى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪.)1824‬‬ ‫‪ -61‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ِ ،‬راديؤي دةنطي طةلي‬ ‫كوردستان – َبل َيسةي ِراثة ِرين‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪،‬‬ ‫ذمارة (‪ )4517‬دووشةممة‪.2008/3/10 ،‬‬ ‫‪ .62‬ن��ةوزاد عةلي ئةمحةد‪ ،‬لةيادي يةك َييت‬ ‫نيشتماني كوردستاندا‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة‬ ‫(‪ )1870‬يةك شةممة ‪.1999/5/30‬‬ ‫‪ .63‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ )1695‬بابةتيكة‬ ‫تايبةتة بة ِرؤذنامةكة لة ِرؤذي ث َينج شةممة‬ ‫(‪ )1998/9/10‬ب َالوكراوةتةوة‬ ‫‪ .64‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ )4587‬دووشةممة‬ ‫‪.2008/6/2‬‬ ‫‪ .65‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ )4675‬هةيين‬ ‫‪.2008/9/12‬‬ ‫‪ .66‬مجال حسني‪ ،‬بة ِر َيوةبةري سةتةاليةتي طةلي‬ ‫كوردستان‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي ذمارة(‪ )4675‬هةيين‬ ‫‪.2008/9/12‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪19‬‬


‫سةرضاوة عةرةبيةكان‪:‬‬ ‫‪ .1‬فوئاد علي امحد‪ ،‬االتصال السياسي يف‬ ‫االحزاب الكوردية – االحتاد الوطين الكوردستاني‬ ‫امنوذجاً‪ ،‬رسالة ماجستري غري منشورة(جامعة‬ ‫السليمانية‪ :‬كلية العلوم االنسانية – قسم االعالم‬ ‫‪.)2008 ،‬‬ ‫‪ .2‬صالح اخلرسان‪ ،‬التيارات السياسية يف‬ ‫كردستان العراق (بريوت‪ :‬مؤسسة البالغ‪.)2001 ،‬‬ ‫‪ .3‬ال��ش��رارة لسان ح��ال االحت��اد الوطين‬ ‫الكردستاني ‪ ،‬العدد (‪ ،)1‬السنة االوىل‪ ،‬تشرين‬ ‫االول‪.1975 ،‬‬ ‫‪ .4‬ال��ش��رارة لسان ح��ال االحت��اد الوطين‬ ‫الكردستاني ‪ ،‬العدد(‪ ،)2‬تشرين الثاني ‪.1976 ،‬‬ ‫‪ .5‬االحتاد‪ ،‬جريدة يومية سياسية‪ ،‬عدد (‪)1685‬‬ ‫االربعاء‪ 2007/10/24 ،‬السنة اخلامسة عشرة‪.‬‬ ‫‪ .6‬ال��ش��رارة لسان ح��ال االحت��اد الوطين‬ ‫الكردستاني ‪ ،‬العدد (‪.)4‬‬ ‫‪ .7‬االحتاد‪ ،‬جريدة يومية سياسية‪ ،‬العدد (‪)1686‬‬ ‫اخلميس ‪ ، 2007/10/25‬السنة السادسة عشرة‪.‬‬ ‫‪ .8‬االحتاد‪ ،‬جريدة يومية سياسية‪ ،‬العدد (‪،)1950‬‬ ‫الثالثاء‪ ،‬السنة السادسة عشرة‪.‬‬ ‫‪ .9‬خاليد حبيب الراوي‪ ،‬تاريخ االذاعة والتلفزيون‬ ‫يف العراق (بغداد ‪ :‬دار املكتبة للطباعة والنشر‪،‬‬ ‫‪.)1992‬‬ ‫‪ .10‬امانج كاكه سوور‪ ،‬حملات من تاريخ اذاعة‬ ‫صوت شعب كردستان(سليمانية ‪ :‬من منشورات‬ ‫مكتب الفكر و التوعية‪.)2002،‬‬ ‫‪ .11‬امانج كاكه سوور‪ ،‬االحتاد‪ ،‬عدد (‪ )74‬تاريخ‬ ‫‪.1994/4/9‬‬ ‫‪ .12‬حممد بن سعود البشر‪ ،‬مقدمة يف االتصال‬ ‫السياسي (الرياض ‪ :‬مكتبة العيبكان ‪.)1997 ،‬‬ ‫‪ .13‬ثروت مكي‪ ،‬االع�لام والسياسة وسائل‬ ‫االتصال واملشاركة السياسة (القاهرة ‪ :‬عامل الكتب‬ ‫للنشر و التوزيع والطباعة‪.)2005 ،‬‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪ .14‬ال��ش��رارة لسان ح��ال االحت��اد الوطين‬ ‫الكردستاني ‪ ،‬عدد (‪.1976 ، )5‬‬ ‫ضاوث َيكةوتن‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئازاد جوندياني‪ ،‬ئةندامي سةركردايةتي‬ ‫و ل َيثرسراوي مةكتةبي ِراطةياندني (ي‪.‬ن‪.‬ك)‪،‬‬ ‫سل َيماني ‪.2008/10/9‬‬ ‫‪ .2‬كاوة حممد‪ ،‬سةرنوسةري ِرؤذنامةي كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫نوي‪ ،‬سل َيماني ‪.2008/9/7‬‬ ‫‪ .3‬عباس عبدالرزاق( عباس ظيديؤ)‪ ،‬كاديري‬ ‫ِراطةياندن و و َينةطري سينةمايي و فؤتؤطرايف‬ ‫ث َيشمةرطة و بؤنة تايبةت و طشتييةكاني(ي‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫لةهةشتاكاندا و ئةندامي مةكتةبي ِر َيكخراوة‬ ‫دميوكراتيةكاني ( ي‪.‬ن‪.‬ك)ــة‪ ،‬سل َيماني‪.2008‬‬ ‫‪ -4‬شوان عومسان مستةفا‪ ،‬سةرنوسةري طؤظاري‬ ‫ِر َيبازي َ‬ ‫نوي‪ ،‬سل َيماني ‪.2008/9/2‬‬ ‫‪ .5‬بورهان عةىل حةمةئةمني‪ ،‬بة ِر َيوةبةري‬ ‫َ‬ ‫كةنالي سل َيماني‪ ،‬لة‬ ‫تةلةفزيؤني طةلي كوردستان‬ ‫‪ 2008/4/25‬سل َيماني‬ ‫‪ .6‬الوةند نةوزاد‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني طةلي‬ ‫َ‬ ‫هةولي‪ ،‬لة ‪ 2008/4/12‬هةولي‬ ‫كةنالي‬ ‫كوردستان‬ ‫رَ‬ ‫‪ .7‬خالد عبدالرمحن‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي دهؤك‪ ،‬لة ‪2008/4/16‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫دهؤك‬ ‫‪ .8‬كةريم ضؤلي‪ ،‬بة ِر َيوةبةري ث َيشووي تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي زاخؤ‪ ،‬لة ‪2008/4/14‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫‪ .9‬زاهر شوكر‪ ،‬ج َيطري بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كةركوك‪ ،‬لة ‪2008/5/1‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫كةركوك‬ ‫‪ .10‬ئةركان رةئوف عزيز‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي ئايندة‪ ،‬لة ‪2008/5/4‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫كةالر‬ ‫‪ .11‬ثشتيوان رفيق‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني طةلي‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كؤية‪ ،‬لة ‪ 2008/4/18‬كؤية‬ ‫كوردستان‬ ‫‪ .12‬حسن هياس‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي خانةقني‪ ،‬لة ‪2008/5/4‬‬ ‫طةلي كوردستان‬


‫خانةقني‬ ‫‪ .13‬عبداهلل تةها حممد‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي راثة ِرين‪ِ /‬رانية‪ ،‬لة‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫‪ 2008/4/21‬رانية‬ ‫ثةراو َيزةكان‪:‬‬ ‫عةباس ظيديؤ (سةرضاوةي ث َيشوو)‪.‬‬ ‫ئازاد جوندياني‪( ،‬سةرضاوةي ث َيشوو)‪.‬‬ ‫ق��ادر حاجي عةلي‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي‬ ‫ذمارة(‪ )1945‬شةممة (‪ ،)1991/9/11‬ل‪.3‬‬ ‫عباس عبدالرزاق( عباس ظيديؤ)‪ ،‬سةرضاوةي‬ ‫ث َيشوو‪.‬‬ ‫كةريم ضؤلي‪ ،‬بة ِر َيوةبةري ث َيشووي تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي زاخؤ‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫‪.2008/4/14‬‬ ‫كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ )1695‬بابةتيكة تايبةتة‬ ‫بة ِرؤذنامةكة لة ِرؤذي ث َينج شةممة (‪)1998/9/10‬‬ ‫ب َالوكراوةتةوة‪.‬‬ ‫برهان على محة امني‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي سل َيماني‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪،‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫لة ‪ 2008/4/25‬سل َيماني‪.‬‬ ‫الوةند نةوزاد‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني طةلي‬ ‫َ‬ ‫هةولي‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫كةنالي‬ ‫كوردستان‬ ‫رَ‬ ‫هةولي‪.‬‬ ‫‪2008/4/12‬‬ ‫رَ‬ ‫خالد عبدالرمحن‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي دهؤك‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫‪ 2008/4/16‬دهؤك‪.‬‬ ‫زاهر شوكر‪ ،‬ج َيطري بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كةركوك‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪،‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫لة ‪ 2008/5/1‬كةركوك‬ ‫ثشتيوان رفيق‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي كؤية‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫‪ 2008/4/18‬كؤية‪.‬‬ ‫ئةركان رةئوف عزيز‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي ئايندة‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫طةلي كوردستان‬

‫‪ 2008/5/4‬كةالر‪.‬‬ ‫حسن هياس‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني طةلي‬ ‫َ‬ ‫كةنالي خانةقني‪ ،‬ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة‬ ‫كوردستان‬ ‫‪ 2008/5/4‬خانةقني‪.‬‬ ‫عبداهلل تةها حممد‪ ،‬بة ِر َيوةبةري تةلةفزيؤني‬ ‫َ‬ ‫كةنالي راث��ة ِري��ن‪ِ /‬رانية‪،‬‬ ‫طةلي كوردستان‬ ‫ضاوث َيكةوتن‪ ،‬لة ‪ 2008/4/21‬رانية‪.‬‬ ‫كوردستاني َ‬ ‫نوي‪ ،‬ذمارة (‪ )4587‬دووشةممة‬ ‫‪ ، 2008/6/2‬ل(‪.)1‬‬ ‫كوردستاني ن� َ‬ ‫�وي‪ ،‬ذم��ارة (‪ )4675‬هةيين‬ ‫‪ 2008/9/12‬ل(‪.)8‬‬ ‫مجال حسني‪ ،‬بة ِر َيوةبةري سةتةاليةتي طةلي‬ ‫كوردستان‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوي ذمارة(‪ )4675‬هةيين‬ ‫‪ 2008/9/12‬ل‪.9‬‬ ‫حممد بن سعود البشر‪ ،‬مقدمة يف االتصال‬ ‫السياسي (الرياض‪ :‬مكتبة العيبكان ‪،)1997 ،‬‬ ‫ل‪.18‬‬ ‫كرم شليب‪ ،‬معجم املصطلعات االعالمية‪ ،‬ط‬ ‫‪(2‬سةرضاوةي ثيَشوو)‪.749،‬‬ ‫حنان يوسف‪ ،‬االع�لام و السياسة مقاربة‬ ‫ارتباطية‪ ،‬ط ‪(2‬سةرضاوةي ثيَشوو)‪ ،‬ل‪.13‬‬ ‫ثروت مكي‪ ،‬االعالم والسياسة وسائل االتصال‬ ‫واملشاركة السياسة (القاهرة ‪ :‬عامل الكتب للنشر و‬ ‫التوزيع والطباعة‪ ،)2005 ،‬ل‪.17‬‬ ‫ئ��ازاد جوندياني‪( ،‬س��ةرض��اوةي ث َيشوو )‬ ‫‪.2008/10/9‬‬ ‫نةوزادعةلي ئةمحةد‪ ،‬لةيادي يةك َييت نيشتماني‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬كوردستاني َ‬ ‫نوى‪ ،‬ذمارة (‪ )1870‬يةك‬ ‫شةممة‪ ،1999/5/30‬ل‪.9‬‬ ‫َ‬ ‫زماحنالي يةك َيتيي نيشتمانيي‬ ‫الشرارة‪،‬‬ ‫كوردستان ‪ ،‬ذمارة(‪ ،)1‬تشريين دووةم‪ ،1975 ،‬ل‪.1‬‬ ‫َ‬ ‫زماحنالي يةك َيتيي نيشتمانيي‬ ‫الشرارة‪،‬‬ ‫كوردستان ‪ ،‬ذمارة (‪ ،1976 ،)5‬ل‪.6‬‬ ‫ئ��ازاد جوندياني‪( ،‬س��ةرض��اوةي ث َيشوو )‬ ‫‪.2008/10/9‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪21‬‬


‫نةسرةوتن تا سةركةوتن‬ ‫ضةكى خةباتى ئةم رةوتةية‬ ‫كةمال قةرةداغى‬

‫ه����ةرض����ةن����دة ج���وط���راف���ي���اى‬ ‫س���ي���اس���ى ك�����وردس�����ت�����ان و‬ ‫ب�����ةردةوام�����ى ثةيوةنديية‬ ‫ثاشكةوتووةكان و زؤردارى‬ ‫رذيمَ ة داطريكةرةكانء مةيلء‬ ‫م��ةرام��ى ه �َي��زة جيهانيةكان‬ ‫و دةس��ت��ك�َي��ش��ى هةميشةيى‬ ‫َ‬ ‫دةول���ةت���اك���ان���ى دةوروب�������ةرة‬ ‫لةبزاظى سياسى كوردستان و‬ ‫كاروبارى ناوخؤى كوردستان‪،‬‬ ‫جى دةستى دياريان بة ئاستى‬ ‫َ‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ش���ؤرش���ةك���ةم���ان و ئةمرؤى‬ ‫ئةزمونةكةمانةوة هةية‪ ،‬هةر لة‬ ‫هةناوى شؤرشةكاندا مةيلى‬ ‫سياسى ب��ةردةوام هةبووة بؤ‬ ‫تيَثةراندن و رزط��ارب��وون لةم‬ ‫مةرام و نةخشةو سياسةتانة‬ ‫ك���ة ب��ةن��ةري��ت �َي��ك��ى ضةواشة‬ ‫ه� ىَ‬ ‫�ةول ثاوانكردنى دةسةآلت‬ ‫و سياسةت و جوآلندنةوةى‬ ‫سياسى و ثةراطةندةكردنى‬ ‫ه���َي���زو ب� َ‬ ‫����ال و كةسايةتية‬

‫نيشتمانى و شؤِرشطيرَ ةكان و‬ ‫لةبةين بردنى هةر دةرفةتيَكى‬ ‫دمي��وك��رات��ي��زة ب���وون‪ ،‬زيانى‬ ‫س���ي���اس���ى وك����ؤم����ةآلي����ةت����ى‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلطة داوة‪ ،‬توانيويةتى‬ ‫ت�������ا رادةي�����������������ةك ئ�����ةرك�����ى‬ ‫ضةواشةكارانة لة الوازكردنى‬ ‫ش��������ؤرش وداب������ةزان������دن������ى‬ ‫دةنطودةنطدانةوةى جيهانى‬ ‫َ‬ ‫��وردوزال���ك���ردن���ى‬ ‫ك �َي��ش��ةى ك�‬ ‫ريَ�������ِرةوى خ���ؤ ب���ةدةس���ت���ةوة‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكى‬ ‫دانى ئاشكرابكات‪،‬‬ ‫َنى‪ .‬هةر ئةمةش بووة‬ ‫بناسي َ‬ ‫زةمينةى ه��ةردةم سةركةوتن‬ ‫و ث��ةرةث�َي��دان و طةشانةوةى‬ ‫ض���������رؤك���������ان‪ ،‬ب�������ؤ ه�����َي�����زو‬ ‫رَي��ك��خ��س��ت��ن��ةوةى سياسةتة‬ ‫ن��ةت��ةوةي��ي��ة نيشتمانيةكان‬ ‫َي���ةك�����ان‪ ،‬كة‬ ‫و ش�����ؤِرش�����ط � رَِ‬ ‫لةشؤِرشةكانى كوردستاندا‬ ‫ب�����ي�����ن�����راوةو ب�������ةردةوام�������ة‪،‬‬ ‫راب�����ةرةك�����ةش�����ى ط���ةي���ان���دة‬ ‫دوالوتكةى دةسةآلت‪.‬‬ ‫ل���ةم زةم��ي��ن��ةي��ةوة دةك� َ‬ ‫��رى‬ ‫لةريَكخستنةوةى‬ ‫ب�����اس‬


‫س��ةراث��ا ري���زةك���ان���ى(ى‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫َ‬ ‫ب����ك����رى‪ ،‬ل���ةك���ات���َي���ك���دا ئ���ةم‬ ‫بانطةشةية راط��ةي��ةن��راوة بؤ‬ ‫ه���ات���ن���ةوة م���ةي���دان���ى شيَوة‬ ‫خةباتيَكى ترو ثةيِرةوكردنى‬ ‫دميوكراسى لةسةر طؤرةثانى‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬زةرورةت����ى ئةم‬ ‫خؤيةكخستنةوةية بةِرونى‬ ‫دَي��ت��ة ب��ةرض��او‪ .‬خةتةرناكى‬ ‫بارودؤخى سياسى و ئابورى‬ ‫كوردستان‪ ،‬روو لة َ‬ ‫هةلديَرى‬ ‫دةس��ك��ةوت��ةك��ان��ى راث���ةِري���ن‪،‬‬ ‫ن���ةب���ون���ى ب���زوت���ن���ةوةي���ةك���ى‬ ‫�َي� ل���ةس���ةر‬ ‫ت�����رى ش����ؤِرش����ط� رَِ‬ ‫ط���ؤرةث���ان���ةك���ة‪ ،‬وةف�������ادار بؤ‬ ‫ش����ةه����ي����دان وم���ان���دويَ���ت���ى‬ ‫ثيَشمةرطةو ريَكخستنةكان‬ ‫و زي��ن��دان��ي��ة سياسيةكان‪،‬‬ ‫زةرورةت��������ى ريَكخستنةوة‬ ‫ب��ؤ ب��ن��ةب�ِرك��ردن��ى برسيَتى و‬ ‫���ى موضةيى‬ ‫���ى ك����ارى و ب� َ‬ ‫ب� َ‬ ‫��ى م��اف��ى و ناعةدالةتى‬ ‫و ب� َ‬ ‫لةدابةشكردن و قؤرغ كردنى‬ ‫ئازاديية سياسيةكان و‪...‬هتد‬ ‫ك��ة تةنها رَي��ب��ازى (ى‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫وس���ةرك���ردةك���ان���ى دةت���وان���ن‬ ‫بةئةجنامى بطةيةنن‪.‬‬ ‫(ى‪.‬ن‪.‬ك) هةرلةسةرةتاى‬ ‫دروستبونيةوة توشى طةليَك‬ ‫نوضةدان و شكستى ثِر لة ئازار‬ ‫بووةو بةآلم هةميشة َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ك���وردس���ت���ان ث��ش��ت��و ثةناى‬ ‫ب���ووة ل��ة رؤذة تاريكةكاندا‬

‫ت��ائ��ةم��رؤش ب��ةه��ةم��ان ط���وِرو‬ ‫تينةوة وةك ساآلنى ثيَشوو‬ ‫خةباتى ئازايةتى و خؤراطرى‬ ‫ه��اوِرَي��ي��ان��ى س��ةرةت��اي��ى كة‬ ‫خؤيان كردة قوربانى رةوايى‬ ‫مةسةلةى نةتةوةكةيان دةبيَت‬ ‫درَي�����ذة ب���ةو رَي���ب���ازة ب� َ‬ ‫���درى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫تابتوانرى وةآلمى راستةقينة‬ ‫بة ثيَداويستيةكانى ئةمرؤى‬ ‫خ��ةب��ات و طؤرانكاريةكانى‬ ‫كوردستان بدريَتةوة‪.‬‬ ‫راط��ةي��ان��دن��ة ضةواشةكان‬ ‫(بينراو‪ ،‬بيسرتاو‪ ،‬نوسراو)‬ ‫ل�����ةم ث�������ةِرى ب����ؤ ئ����ةوث����ةِرى‬ ‫ه��ةرض��ى ب�َ�ل�َي�نَ ب���ةآلم لةناخى‬ ‫وش��ةك��ان��ي��ان‪ ،‬ل��ةي��ةك ئاوازى‬ ‫ي��ةك��ط��رت��وودا م����ذدةى نويَى‬ ‫س��ةرك��ةوت��ن رادةط���ةي���ةن���ن و‬ ‫بزوتنةوة ميَذوو كردةكةش‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل رةورةوةى ميَذوودا‬ ‫خول دةخ��وات‪( ،‬ى‪.‬ن‪.‬ك)ة بؤ‬ ‫بة ئةجنام طةياندنى‪ ،‬مرؤظى‬ ‫ك����ورد ب�����ةرةو دميوكراسى‬ ‫ث��ةل��ك�َي��ش دةك����ات‪ ،‬هاوكات‬ ‫ل��ةِرَي��ط��ةى ريشةكيَشكردنى‬ ‫ط��ي��اك� َ‬ ‫�ةل��ةك��انء ضاكسازىء‬ ‫ش����ةف����اف����ي����ةت‪ ،‬ل���ةث���َي���ن���او‬ ‫ن��وَي��ب��ون��ةوةى خةباتدا خؤى‬ ‫ئامادة دةكات‪ ،‬لةِروى بارطاوى‬ ‫بوون بةبريوباوةرى سةردةم‪،‬‬ ‫ل��ةذَي��ر درومش���ى نةسرةوتن‬ ‫تا سةركةوتن ضةكى خةباتى‬ ‫ئةم رةوتة دةبيَت‪.‬‬

‫راطةياندنة‬ ‫ضةواشةكان‬ ‫(بينراو‪،‬‬ ‫بيسرتاو‪،‬‬ ‫نووسراو)‬ ‫لةمثة ِرى‬ ‫بؤ ئةوثة ِرى‬ ‫هةرضى َ‬ ‫بل نَي‬ ‫بةآلم لةناخى‬ ‫وشةكانيان‪،‬‬ ‫لةيةك ئاوازى‬ ‫يةكطرتوودا‬ ‫مذدةى نو َيى‬ ‫سةركةوتن‬ ‫رادةطةيةنن‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪23‬‬


‫شةهيد مةولود لةذووري خندكاندنةوة‪:‬‬ ‫تةنانةت طةردني ئةوكةسةش ئازاد بيَت‬ ‫كةتوشي سيَدارةي كردم؟!‬ ‫ئاوات كؤكةيي‬ ‫كات‪ ،‬سةردةمي دواي نسكؤي‬ ‫ش���ؤِرش���ي ئ��ةي��ل��ول و كةمرت‬ ‫َ‬ ‫لةساليَكيشة شؤِرشي َ‬ ‫نوي‬ ‫َ‬ ‫هةلطريساوةتةوة‪ ،‬طةجنيَكي‬ ‫تةمةن هةذدة بةهاري شاري‬ ‫ق��ةآل‪ ،‬ل�َي��ث��رس��راوي دووةمي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫ريَكخستنةكاني‬ ‫ِرةجن������������دةران و يةكيَيت‬ ‫كوردستانة‪،‬‬ ‫نيشتيماني‬ ‫ب�����ةآلم دةك���ةوَي���ت���ة دةس�ت�ي‬ ‫ض��ةق��ؤ ب���ةدةس���ت و قةمضي‬ ‫لةمشتةكاني دوذمن لةئةمين‬ ‫ه��ةول� رَ​َي�‪ ،‬جةستةي ئ���ةوالوة‬ ‫تولةنةمامة تازةثيَطةيشتووة‬ ‫دةبيَتة بؤردي وانةخويَندني‬ ‫ئةشكةجنة‪ ،‬فةالقة دةكريَت‪،‬‬ ‫ب��ؤك��س و ش���ةق و سؤندةو‬ ‫َبل و كارةباو َ‬ ‫كي َ‬ ‫هةلواسني‪،‬‬ ‫بي ئةدةبي و‬ ‫قسةي ناشريين‪َ ،‬‬ ‫جنيَويي بةعسييانةو ئيهانةي‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل��دا ب��ةك��اردا دةهيَنن‪،‬‬ ‫���ي ئ���ةو س���ةر ب��ؤ دوذم���ن‬ ‫وةل� َ‬ ‫ن��ةوي ناكات و بريوباوةِري‬ ‫ن���ادؤِريَ���ن���يَ���ت‪ ،‬دواج������ار و‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫زؤل ثِر َ‬ ‫دواي ث���ِر َ‬ ‫زؤلكردني‬ ‫ج��ةس��ت��ةي و بيَسودبووني‬ ‫هةمووجؤرةكاني ئةشكةجنة‪،‬‬ ‫ئ����������ةوالوة دةئ���اخ���ن���رَي���ت���ة‬ ‫ب��ةش��ي س���َي���دارةي م��وس� َ�ل و‬ ‫ل��ةن��ي��وةش��ةوَي��ك��دا كةهيَشتا‬ ‫َ‬ ‫خ��ةل��ك ل��ةش�يرن خ�����ةودان و‬ ‫ئ���ةس���ت�رَ​َي�ةك���ان ل���ة بؤشايي‬ ‫ئامساندا خؤيان دابووة بةر‬ ‫ِروناكي خؤرولةبريسكانةوة‬ ‫ن���ةك���ةوت���ب���وون‪ ،‬ئةوكاتة‪،‬‬ ‫ط���ةردن���ي ن��ةون��ةم��ام��ي وةك‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ف��ي ض���ن���اري ئ���ةو الوة‬ ‫سالة بة َ‬ ‫تةمةن هةذدة َ‬ ‫قولفي‬ ‫ث���ةت���ي س����يَ����دارةي دوذم����ن‬ ‫الر دةك���رَي���ت���ةوة و شةهيد‬ ‫دةكريَت‪.‬‬ ‫لةن َيوان خانةي‬ ‫مامؤستايان و ذوري‬ ‫س َيدارةدا‬ ‫مةولود هةمزة‪ ،‬ئةوكاتةي‬ ‫دةس���ت���ط�ي�رك���را لةكؤتايي‬ ‫َ‬ ‫سالةكاني خويَندنيدا بوو‬

‫مامؤستاياني‬

‫ل���ةخ���ان���ةي‬ ‫هةوليرَ ‪.‬‬ ‫َي����ام��������ان و‬ ‫م������اي������ةي ت���� رَِ‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��وةس��ت��ة لةسةركردنة‪،‬‬ ‫طةجنيَكي (شاري) بةوتةمةنة‬ ‫ك����ةم����ةوة ل���ةوك���ات���ة ناسك‬ ‫و دذوارة و بيَكةسييةي‬ ‫ك���������ورددا‪ ،‬ل����ةن����اوش����ارداو‬ ‫ل��ةذَي��ردةس��ةآلت��ي ِرذيمَ يَكي‬ ‫دِرن��دةي بةزةبروزةنطي وةك‬ ‫بةعس‪ ،‬ئةركي ريَكخسنت و‬ ‫ليَثرسراويَيت ريَكخستنةكان‬ ‫ِراييدةكات‪.‬‬ ‫ئ������اخ������ر ت����ةم����ةن����َي����ك����ي‬ ‫ه�����ةذدةس� َ‬ ‫����ال�����ي زؤرك����ةم����ة‬ ‫ب���ؤئ���ةرك���َي���ك���ي واط��������ةورةو‬ ‫ل�������ةوش�������ويَ�������ن و ك����ات����ة‬ ‫ثِرمةترسييةدا‪ ،‬بيَطومانيشم‬ ‫كة دنيايةك خةوني ئايندةو‬ ‫طةجنانةي ِرةنطاوي هةبووة‪،‬‬ ‫ه��ي��واي ب���وون بةمامؤستاو‬ ‫خ��ؤش��ط��ووزةران��ي هةبووة‪،‬‬ ‫ب��ةآلم هةمووئةوانة نةبوونة‬ ‫ِريَطر لةبةردةم بةشداربووني‬


‫شةهيد مةولود هةمزة عومةر‬

‫ل���ةخ���ةب���ات���ي ِرزط���ارب���وون���ي‬ ‫م��ي��ل��ل��ةت��ةك��ةي و دواج�����ار‬ ‫ذي��ان و خ��ةون و ئايندةشي‬ ‫كردة قورباني بريو باوةِريَك‬ ‫ك��ةدةي��وي��س��ت لةِريَطةيةوة‬ ‫ئازادي وةديبهي َ‬ ‫َين‪.‬‬ ‫ئازايةتي و واقيعبيين و‬ ‫مرؤظ دؤسيت شةهيد مةولود‬ ‫تةنيالةوةشدا كؤتايي نايات‪،‬‬

‫َ‬ ‫بةلكوو بوونيةو كةسايةتي‬ ‫ئ������ةو ِرؤل���ةط���ي���ان���ف���ي���داي���ة‬ ‫ل��ةن �َي��وزي��ن��دان و ل���ةِرؤذان���ي‬ ‫ض����اوةروان����ي خنكاندنيدا‬ ‫زياتر دةردةكةويَت‪.‬‬ ‫مردن كارلةبريو باوة ِري‬ ‫ناكات‬ ‫ئ���ةوةت���ا ل���ةدوان���ام���ةي���داو‬

‫ل����������������ةذووري س�������َي�������دارة‪،‬‬ ‫ن����وس����ي����وي����ةت����ي‪ :‬ب����اوك����ة‬ ‫ط�������ي�������ان‪ ،‬داي�������ةط�������ي�������ان‪،‬‬ ‫ب������راك������امن‪ ،‬ئ�����ام�����ؤزاك�����امن‪،‬‬ ‫خ��ؤش��ةوي��س��ت��ةك��امن‪ ،‬تكام‬ ‫واي�����ة ئ����ةم ض���ةن���د وت���ةي���ةم‬ ‫ث���ةي���ِرةوب���ك���ةن و ط���وَي���م بؤ‬ ‫شلبكةن‪ ،‬با لةجياتي دةنطي‬ ‫راس��ت��ةق��ي��ن��ةي خ���ؤم بةوشة‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪25‬‬


‫َ‬ ‫لةطةلتان بدويَم‪....‬‬ ‫جا بؤية لةهةمووتان تكاو‬ ‫داواك��ارم كةوا‪ :‬هيض كةسيَك‬ ‫بؤمن خةفةتبار نةبيَت و خةم‬ ‫نةخوا‪ ،‬ضونكة‪:‬‬ ‫ث � َي��ي ن��او َي��ت ب��ؤ شةهيدي‬ ‫وةت����ةن ش��ي��وةن و طرين‬ ‫ن����ام����رن ئ����ةوان����ة وان‬ ‫َ‬ ‫ل��ةدل��ي ميللةتدا دةذي���ن‪.‬‬ ‫ه���ةروةه���ا َ‬ ‫دةل����َي����ت‪ :‬زؤر‬ ‫راس��ت��ة ذي���ان خ��ؤش��ة‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةثيَناوي نيشتماندا مردن‬ ‫ط���ةل���َي���ك خؤشةويسترتة‪،‬‬ ‫هةرطيز َ‬ ‫مةلينَ خؤي كوشت‬ ‫و ئيَمةشي ك��وش��ت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫خويَنة َ‬ ‫ئالةكةي ئيَمة نةوتة‬ ‫َ‬ ‫بؤ َ‬ ‫مةشخةلي‬ ‫هةلطريساندني‬ ‫ب��ي��ري راس���ت��ي و ئ������ازادي‬ ‫لةكوردستاندا‪.‬‬ ‫س��ةي��رك��ةن‪ ،‬ئ���ةم نامةية‬ ‫كةلة شةوي ‪1977/9/22\21‬‬ ‫بةضةند ساتيَكي كةم ثيَش‬ ‫لةسيَدارةداني نوسيويةتي‬ ‫و ئةوكاتةش شؤِرشي كورد‬ ‫س��اوا و ل��ةوث��ةِري الوازي و‬ ‫ل��ةن�َي��و ئ��اب�َ�ل��وق��ةي دوذمنان‬ ‫ب�راب���وو‪ ،‬كةضي‬ ‫ب��ِرس�تي ل���َي� ِ‬ ‫ئ����ةوالوة ه�َي��ن��دة ِرؤشنبريو‬ ‫وردبني و دوربني و ئايندةبني‬ ‫ب��ووة و ئاسؤي بريكرنةوةي‬ ‫هيَندة فراوان بووة‪ ،‬يةقيين‬ ‫ب���ةوةدي���ه���ات�ن�ي راس���ت��ي و‬ ‫ئازادي كورد هةبووة!‬ ‫هةروةهانوسيويةتي‪ :‬بابة‪،‬‬ ‫داي���ة‪ ،‬ب��راك��امن‪ ،‬ئامؤزاكامن‪:‬‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ل���ةالي���ةن م��ن��ةوة طةردنتان‬ ‫ئازادبي و طةردني‬ ‫خؤش و‬ ‫َ‬ ‫هةموو خزمان و دراوسيَكان‬ ‫و هاوِريَيان ئازادبيَت‪ ،‬هةتا‬ ‫طةردني ئةوكةسةش خؤش‬ ‫و ئازادبيَت كة بةطرتنيدام‬ ‫و ت��ووش��ي ثةتي سيَدارةي‬ ‫كردم‪.....‬‬ ‫زؤرجار بةتةمةن و خاوةن‬ ‫ئةزمووني ذي��ان دةبنةهؤي‬ ‫ك������وذان������دن������ةوةي ئ���اط���ري‬ ‫دوذمنايةتي و لةمايف خؤي‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكةي خؤشدةبيَت‪،‬‬ ‫و‬ ‫ئ��������ةوةش ل�����ةِروداوَي�����ك�����ي‬ ‫كؤمةآليةتيي قةزاوقةدةرو‬ ‫بيَمةبةستدا‪ ،‬بةآلم طةجنيَكي‬ ‫َ‬ ‫‪18‬سال و دنيانةديدةي‬ ‫تةمةن‬ ‫وةك م��ةول��ود دةب�َي��ت رادةي‬ ‫بةرزيي رةوش��ت و بوونيةت‬ ‫و هؤشياري و دةروون ثاكي‬ ‫و طيانيي ليَبوردةيي تيايدا‬ ‫ضةندة باآلبوبيَت كة لةذيَر‬ ‫سةقفي ذووري سيَدارةدا‬ ‫ن�����ام�����ةي ل���َي���خ���ؤش���ب���وون���ي‬ ‫خيانةتكار و ب��ك��وذي خؤي‬ ‫واذؤ دةكات؟ من نازامن ضؤن‬ ‫ط���وزارش���ت ل���ةو َ‬ ‫هةلويَستة‬ ‫ب��ك��ةم‪ ،‬م��ةط��ةر ت���وَي���ذةران و‬ ‫ثسثؤِراني تايبةت ليَكدانةوةو‬ ‫ل�َي��ك� َ‬ ‫�ؤل��ي��ن��ةوةي��ةك��ي بةثيَزو‬ ‫ث�ِراوث�ِري لةبارةيةوة بكةن!‬ ‫يان تةنيائةوةم لةدةستديَت‬ ‫و َ‬ ‫دةليَم‪ :‬بةراسيت طةورةيية‬ ‫ل��ة(ب��ك��وذي بةئةنقةست)ي‬ ‫خؤت خؤشبيت!؟‬

‫شةهيدي هةموو طةل و‬ ‫كوردستامن‬ ‫ل�����ةب�����ةش�����َي�����ك�����ي ت�����ري‬ ‫ن��ام��ةك��ةي��دا‪ ،‬داوا ل��ةك��ةس و‬ ‫كاري دةكات بةخؤشي ذيان‬ ‫بطووزرةريَنن‪ .‬ئةم بِرطةيةشي‬ ‫ش���اي���س���ت���ةي ه� َ‬ ‫��ةل���وةس���ت���ة‬ ‫ل��ةس��ةرك��ردن��ة‪ ،‬ض��ون��ك��ة ئةو‬ ‫�ي وي��س�تي خ��ؤي ذياني‬ ‫ب��ةب� َ‬ ‫ليَزةوتكراوةو ناضاربةمردن‬ ‫و كؤتايي كراوة‪ ،‬كةضي وةك‬ ‫ليَثرسراويَك و هةستكردن‬ ‫بةئةركةكةي خؤي‪ ،‬ثةرؤشي‬ ‫ذي���ان���ي ك��ةس��ان��ي ديكةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةشليَت‪:‬‬ ‫ئةطةر هاتوو براو ئامؤزاو‬ ‫كةسوكارم ريَطةي خةباتيان‬ ‫طرت‪ ،‬ريَطةيان ليَمةطرن‪.‬‬ ‫ب���ةه���ةم���ان ش����َي����وة وةك‬ ‫ض���ؤن خ��ةم��ي ذي��ان��ي كةس‬ ‫و ك��اري��ةت��ي ئ����اواش خةمي‬ ‫دريَذةدان بةخةبات دةخوات و‬ ‫لةسةرةمةرطيشيدا دةيةويَت‬ ‫خزمةت بةكارواني تيَكؤشان‬ ‫بكات ئةطةر بةقسةش بيَت‪.‬‬ ‫ل��ةك��ؤت��اي��ي نامةكةشدا‬ ‫م��ةب��ةس��ت��ي��ي��ةت��ي ب���ةك���ةس و‬ ‫ك���اري ب�َ�ل �َي��ت ك��ةن��اب �َي��ت ناز‬ ‫ب��ةش��ةه��ي��د بونييةوةبكةن‪،‬‬ ‫دةنوسيَت‪ :‬باوكة طيان‪ ،‬مامة‬ ‫خؤشةويستةكةم‪ ،‬من تةنيا‬ ‫شةهيدي ئيَوة نيم و بة هي‬ ‫خؤتامن مةزانن‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بة هي‬ ‫طةل و نيشتمان و كوردستامن‬ ‫بزانن‪.‬‬


‫رؤذان َيَك كةتيَثة ِرين‬ ‫يوسف حمةمةد‬

‫شارباذ َي ِر‬ ‫ثيَكهاتةى ش��ارى سليَمانى‬ ‫ل������ةِرووى دانيشتوانةوة‪،‬‬ ‫زؤري�����ن�����ةي�����ان ل���ةن���اوض���ةو‬ ‫دةظ���ةرةك���ان���ى ش���ارب���اذَي���ِر‪،‬‬ ‫ش����ارةزوور‪ ،‬ق����ةرةداغ و‪....‬‬ ‫ه����ةن� َ‬ ‫���دى ج��ي��ط��او شويَنى‬ ‫ديكةى كوردستانةوة‪ ،‬بةهؤى‬ ‫هةلوومةرجى سياسى ياخود‬ ‫بارى ئابوورى كؤمةآليةتيةوة‬ ‫ِرووي���ان كردؤتة نيَو شارى‬ ‫نيشتةجى‬ ‫سليَمانيةوة و تيَيدا‬ ‫َ‬ ‫ب���وون‪ ،‬ب��ؤ من��وون��ة ئةوانةى‬ ‫ل��ةو دةظ��ةران��ةوة هاتوونةتة‬ ‫نيَو ش��ارةوة‪ ،‬لة طةرةكيَكدا‬ ‫نيشتةجى ب���وون و بةهؤى‬ ‫َ‬ ‫رةض� َ‬ ‫�ةل��ةك و خزمايةتييةوة‬ ‫و ن��زي��ك��ي��ان لةيةكدييةوة‬ ‫زؤرينةى طةرةكةكانى شارى‬ ‫سليَمانيان ث �َي��ك هيَناوةو‬ ‫ناوضةكانى سيماى شارى‬

‫سليَمانيان ديارى كردووة‪ ،‬وةك طةرةكى قةرةجاواى جاران‪-‬‬ ‫خةباتى ئيَستا زؤرينةى ناوضةى قةرةداغييةكان لةو طةرةكةدا‬ ‫نيشتةجى ب��وون ي��ان خ��ان��ووة ق��ورةك��ان��ى ج���اران و ئازادى‬ ‫َ‬ ‫ئيَستا َ‬ ‫خةلكى شارباذيَرى تةختى تيَدا كؤبونةتةوةو لةويَدا‬ ‫نيشتةجى ب��وون‪ ...‬يان كاريَزة وشك – شارباذيَرى سةخت‬ ‫َ‬ ‫تيَدا كؤبونةتةوة وةك ناوضةى ضوارتاو ماوةت و شويَنةكانى‬ ‫ديكة ‪...‬ئا بةم شيَوةية زؤرينةى طةرةكةكانى شارى سليَمانى‬ ‫لةم دةرئةجنامةوة ثيَك هاتوون و شاريان ف��راوان ك��ردووة و‬ ‫سيماى شارى سليَمانى بؤ خؤى ثيَك هيَناوة‪.‬‬ ‫لة نيَو ش��ارى سليَمانيدا ئةطةر يةكيَك لة يةكيَك ثرسيار‬ ‫بكات كة َ‬ ‫خةلكى كام جيَطاية يان كويندةريية يان كام طوندو‬ ‫دةليَيت‪َ -:‬‬ ‫ناوضةية لةوةآلمدا َ‬ ‫خةلكى قةرةداغم‪ ،‬يان شارةزوورم‬ ‫يان شارباذَيِرم ي��ان‪ ! ...‬ئةم دةظ��ةرو ناوضانةى ناوبران يان‬ ‫ناحيةن ياخود قةزان و ضةندان طوندى بضوك و طةورةيان ثيَوة‬ ‫ثةيوةست و ط� َ‬ ‫�رى دراوة‪ ،‬لة رووك��ارى جوطرافياو ئيدارةوة‬ ‫سةرجةم طوندةكان سةر بة ناحيةن و ناحيةكانيش لة رووى‬ ‫ئيدارى و كارطيرَِيةوة سةر بة قةزاو قةزاكانيش لة رووى فراوانى‬ ‫ناوضةكانةوة سةر بة شارةكانن وةك هةوليرَ و سليَمانى و ‪،...‬‬ ‫لةشارى سليَمانيدا َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬شارباذيَرى سةخت يان شارباذيَرى‬ ‫َ‬ ‫نازانرى‬ ‫تةخت ئةم دوو زاراوة جياكراوةية تا ئيَستا بة تةواوى‬ ‫بة ض مةبةستيَك بةكار دةهيَنريَت‪...‬؟ ئايا لة روكارى فراوانى‬ ‫ناوضةكةوةية زؤرى و فراوانى طوندةكانيةتى ياخود تةنيا‬ ‫بؤ جياكردنةوةيةتى لة رووى كارطيرَ ى و سةختى و تةختى‬ ‫يةتى؟ ب��ةآلم لة راستيدا ه���ةردوو ووش��ةى تةخت و سةخت‬ ‫بةيةكديةوة َ‬ ‫طرى دراون و لة رووى جوطرافيةوة زؤر فراوانن و‬ ‫دةيان طووندو ناحيةو قةزا لة خؤ دةطريَت و هةمووى شاخ و‬ ‫َ‬ ‫تةثؤلكةو ليرَِةوارو شيو نشيَوو ‪ .‬بةآلم رةنطة وةك طوترا‬ ‫طردو‬ ‫لةبةر فراوانى ناوضةكة بؤ جياكردنةوة زياتر ئةم دوو زاراوةى‬ ‫َنابى‪..‬؟ شارباذَيِرى سةخت لةرووى‬ ‫سةخت و تةختيان بةكار هي َ‬ ‫جوطرافياوةضةندين ناحيةو قةزاى هةية وةك‪:‬ضوارتا‪ ،‬ماوةت‪،‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪27‬‬


‫سيوةيل‪ ،‬ق��ةآلض��واالن‪ ....‬ئةم ق��ةزاو ناحيانة‬ ‫س���ةدان ط��ون��دى ل��ة دةظ��ةرَي��ك��ى ش��اخ��اوى و‬ ‫سةختدا ثيَوة َ‬ ‫طرى دراوون‪.‬‬ ‫ن��اوض��ةى ش��ارب��اذَي �ِرى تةخت ك��ة ئةويش‬ ‫زؤر شاخاويية و ث �ِر ش��اخ و ط��ردو نشيَوة‬ ‫سةدان طوندى بة قةزاو ناحيةكانيةوة ثيَوة‬ ‫ث��ةي��وةس��ت��ك��راوة‪ ،‬وةك ب��ةرزجن��ة‪ ،‬ناوثاريَز‪،‬‬ ‫زةالن‪ ..... ،‬ن��اح��ي��ةي��ى ب��ةرزجن��ة ل��ة رووى‬ ‫َي�ى ناوضةكةوة ضةندان طوندى ثيَوة‬ ‫ك��ارط� رَِ‬ ‫ثةيوةست ك���راوة وةك طوندةكانى‪ ،‬حاجى‬ ‫مامةند‪ ،‬باراو وةنةطةريَنةوة‪ ،‬كاذاو‪ ،‬طيَ‬ ‫َلةرة‪،‬‬ ‫��ى‪ ،‬ك��ان��ى دِرك����ة ‪...‬ط���ون���دةك���ان���ى ئةم‬ ‫ش���وك� َ‬ ‫ناوضةية هةموو بة شاخى ب��ةرزو شيو دؤلَ‬ ‫و تةثولةكةى سةخت دةورة دراون ناوضةكة‬ ‫لة تابلؤيةكى هونةرى جواندا َ‬ ‫هةلكةوتووةو‬ ‫لة دميةنة جوانةكانيدا خؤى منايش دةكات‪،‬‬ ‫شاخى طوِرة كاذاو قةآلى سرؤضك ميَذوويةكى‬ ‫ديَرينى لة ِرووى فةرمانِروايةتيةوة هةية‪،‬‬ ‫ناوضةكةش بة كانى و كاريَزو ئاو َ‬ ‫دةولةمةندة‬ ‫بة دارى سروشتى دةوةن و قةزوان و دارةبةن‬ ‫طؤيذ بةناوبانطة‪ ،‬ساآلنةش باران و بةفريَكى‬ ‫زؤرى َ‬ ‫َ‬ ‫دةبارى و كانى و كاريَزو ضةمةكانى‬ ‫ىل‬ ‫دةبوذيَنيَتةوة دميةنيَكى ئةفسوناوى جوانى‬ ‫خولقاندووة‪َ ،‬‬ ‫بؤ ناوضةكة َ‬ ‫خةلكى ناوضةى‬ ‫َ‬ ‫كشتوكال و باخدارى‬ ‫ش��ارب��اذَي��ر زي��ات��ر ب��ة‬ ‫رةزوو دارى ميوةى وةك‪ ،‬ه� َ‬ ‫�ةل��وذة‪ ،‬هةجنري‬ ‫قؤخ‪ ،‬سيَوة‪ ....‬خةريكن و بةرهةم دارن‪ ،‬لة‬ ‫ِرووى كشتوكاليشةوة‪ ،‬توتن‪ ،‬تةماتة و كوو‬ ‫لةكةو باميةو كاهو جطة لة طةمن و جؤو نؤك و‬ ‫نيسك ‪ ....‬ضةندين بةرهةميرت لةسةر دةستى‬ ‫َ‬ ‫خةلطى ناوضةكةدا بةرهةم دةهيَنريَت و ذيان و‬ ‫ثى بةِريَوة دةبةن لة رووى‬ ‫طوزةرانى خؤيانى َ‬ ‫ىَ‬ ‫َ‬ ‫ئاذةلداريتيةوة تا سال (‪ )1988‬لةم طوندانةدا‬ ‫خةلكةكةى ىَ‬ ‫َ‬ ‫ئاذةل بزن و مةِروو مانطاو‪ ....‬يان‬ ‫بةخيَو دةكرد و لةثةلةوةريشدا قازو مراوى‬ ‫َ‬ ‫هةندى طوند‬ ‫و مريشك و قةل بةخيَو دةكرا‪.‬‬ ‫لة رووى ئاوةدانيةوة ثيَش ساآلنى هةشتاكان‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫لة رووى دانيشتوانةوة زؤر ضِر بوون ذمارةى‬ ‫خانوو َ‬ ‫خةلكةكةى بةرفراوان بوو بةآلم بةهؤى‬ ‫ش��ةِرو هيرَ شى سوثاوة بؤ سةر ناوضةوكةو‬ ‫هيَزى ث‪ .‬م‪ .‬زؤرينةى َ‬ ‫خةلكةكةى كؤضيان‬ ‫ك��رد بؤ نيَو ش��ارى سليَمانى و دةوروب���ةرى‬ ‫ثاش ثرؤسةى ئةنفال و روخاندنى طوندةكان‬ ‫زؤري��ن��ةى ناوضةكةو طوندةكانى بةتةواوى‬ ‫خاثوور كران رةزو باخيان بة تةواوى ويَران‬ ‫كران و سوتيَنران سةرضاوة ئاوييةكانيان بة‬ ‫تةواوى ثِركرانةوةو كويَركرانةوة‪.‬‬ ‫هيرَ شى(بةعس)بؤسةرطوندةكانى‬ ‫ثيَش‬ ‫شارباذَيِر طوندى وةها هةبووزياتر لة(‪)100‬‬ ‫��ال دةب����وو‪ ،‬ب���ةآلم ث��اش س� ىَ‬ ‫م� َ‬ ‫��ال (‪ )1991‬كة‬ ‫دةستكرا بة ئاوةدانكردنةوةى طوندةكان و‬ ‫َ‬ ‫هةندى خةزمةتطوزارى طةيشتة طوندةكان‬ ‫طوندى وةها هةية لة (‪ 10‬بؤ‪َ )20‬‬ ‫مال تيَثةِر‬ ‫ناكات‪ ،‬ضونكة ضؤن ثيَش س� ىَ‬ ‫�ال هةشتاكان‬ ‫خ��زم��ةت��ط��وزارى ث�َي��وي��س��ت‪ ،‬ل��ة ئ��او كارةباو‬ ‫ق��وت��اخب��ان��ةو ب��ن��ك��ةى ت��ةن��دروس��ت��ى‪ ...‬هتد‬ ‫ن��ةب��ووت ئيَستاش بةهةمان شيَوة َ‬ ‫خةلك و‬ ‫طوندةكانى ناوضةى شارباذَيِر لة ريطاو بان و‬ ‫بى بةشن و تا ئيَستا ناوضةكة‬ ‫خزمةتطوزارى َ‬ ‫وةك س��اآلن��ى ث�َي��ش��وو ن��اوض��ةي��ةك��ى بةرهةم‬ ‫ه�َي�نَ نيية؟ سروشتى ن��اوض��ةك��ة وةك طوترا‬ ‫شاخاويية رَي��ط��اوب��ان��ى ن��اوض��ةك��ة هةمووى‬ ‫ريَطاى سةرةتايى و خراثن زؤر جار بةهؤى ئاو‬ ‫باراناو ضةمةكانةوة لة زستاندا ريَطاوبانةكان‬ ‫��ى و ي��اخ��ود ل��ة كاتى بةفربارينى‬ ‫تيَك دةض� َ‬ ‫زؤردا ب��ؤ ض��ةن��دي��ن رؤذ رَي��ط��اك��ان دةط� َ‬ ‫ي�رى‪،‬‬ ‫هةركاتى لة وةرزى زسستاندا تووشى‬ ‫كةواتة‬ ‫َ‬ ‫زيان و تيَك ضوون هاتن ‪ .‬دةبيَت وةك جاران‬ ‫بةهةرةوةزى نيَو طوندةكان ضاك بكريَتةوة‪ .‬لة‬ ‫َ‬ ‫مندال بووم لة يادمة‪ ،‬هةر‬ ‫بريةوةرى مندا كة‬ ‫طوندةى لة ئاست خؤيةوة تا طوندى خاوار‬ ‫خؤى ريَطاى ئوتومبيليان ضاك دةك��ردو ئةو‬ ‫دةمةش هةمووى بةثاض و بي َ‬ ‫َل وةخاكةناز بوو‬ ‫بؤ ئةوةى ئؤتومبيل بة ثيكاب و جيَب و طةآلبة‬


‫بطاتة ناوضةو طوندةكانيان لة يادمة ساآلنى‬ ‫َ‬ ‫مندال بووم طوندى وةنطة ريَنةو‬ ‫حةفتاكان كة‬ ‫شوكى يان بؤ ئوتومبيلةكان‬ ‫باراو تا طوندى‬ ‫َ‬ ‫ثاك و ضاك دةكرد ئةمةش بةكارى هةرةوةزى‬ ‫ث��ي��اوان و طةجنانى ئ��ةو طوندانة دةك���را كة‬ ‫َ‬ ‫ثى دةضوو وةكاريَكى طران و‬ ‫ضةندين‬ ‫رؤذى َ‬ ‫شوكى‬ ‫زؤر نارةحةت بوو‪ ،‬بؤ منوونة طوندى‬ ‫َ‬ ‫بة ضةمكةى بةرماآلنى طوندا وةبةتيَثةِرين‬ ‫بةنيَو ئةشكةوتة (رووخاو)دا تا طوندى كانى‬ ‫دِركةيان ثاك دةكردةوة ئةمة ذيان طوزةرانى‬ ‫طوندةكانى شارباذَيِر بوو بةدةست ريَطاوبان‬ ‫و ه��ات��ووض��ؤوة ت��ةن��ان��ةت ئ��ةط��ةر ك��ةس�َي��ك لة‬ ‫�ى و‬ ‫ط��ون��دةك��ان��ى ش��ارب��اذَي �ِر ل��ة( ب���اراو ش��وك� َ‬ ‫حاجى مامةند) نةخؤش بكةوتاية بة وآلخى‬ ‫َ‬ ‫طوى دريَذ يان هيَسرت بؤ ضارةسةر دةبرا بؤ‬ ‫ناحيةى (بةرزجنة) ضونكة تةنيا ناحية بنكةى‬ ‫تةندروستى تيَدا بوو‪ ،‬تةنانةت جطة لة مةالكان‬ ‫و فةقيَكان لةنيَو طوندةكاندا خويَندةوار كةم‬ ‫بوو ياخود هةر نةبوو؟ جطة لةناو ناحيةى(‬ ‫ب��ةرزجن��ة) ت��ا س� ىَ‬ ‫�ال دواي حةفتاكانيش ئةم‬ ‫دياردةية بةربآلو‪ ،‬بوو ريَطاكان هةموو تؤ لة‬ ‫ريَطاى ه� َ‬ ‫�ةل ب��ةزو داب��ةزو نشيَوو بةردةآلنى‬ ‫ط��ةورة و بضووك ب��وون‪ ،‬ريَطاو ناوضةكة زؤر‬ ‫سةخت و نارةحةت بوو ئاستى بذيَوى َ‬ ‫خةلك‬ ‫لة ناوضةكةدا باش نةبوو‪َ ،‬‬ ‫خةلك لة خانووى‬ ‫ق��وِروو س��ادةدا ذيانيان دةطوزةراند تةنانةت‬ ‫نةوت زؤر بة كةمى ثيَش سآلنى حةفتاكان و‬ ‫ثاش حةفتاكان دةطةيشتة طوندةكان ئةويش‬ ‫بةتةنةكةى كةثس بوو بة بةرميل نةبوو‪َ ،‬‬ ‫خةلك‬ ‫بؤ نان دروستكردن و خؤ طةرم كردنةوة دارى‬ ‫بةِروويان بةكار دةهيَنا‪...‬؟ زؤباى زستانةش‬ ‫تةنها زؤباى دار بوو َ‬ ‫خةلكى ناوضةكة جطة لة‬ ‫شارى سليَمانى بؤ كِرينى خؤراك لة شةكرو‬ ‫َ‬ ‫هةندى ثيَويستى‬ ‫ضاو جل و بةرط و ثيَآلو‬ ‫تر رووي���ان لة ناحيةيى (ب��ةرزجن��ة) دةكرد‪،‬‬ ‫بةثى و وآلخ بوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫ضونشيان هةمووى َ‬ ‫ريَطاى ئوتومبيليان نةبوو لة يادمة لة ساآلنى‬

‫حةفتاكان و ثيَشرتيش منداآلن بؤ خويَندن‬ ‫لة قوتاخبانةدا روويان لة ناحيةى (بةرزجنة)‬ ‫دةك��رد ضونكة جطة لة ب��ةرزةجن��ة طوندةكان‬ ‫دةوروبةرى قوتاخبانةى تيَدا نةبوو‪ ،‬ئةويش‬ ‫ثى ياخود بة‬ ‫بةيانيان زوو دةردةضوون ض بة َ‬ ‫طويَدريَذو ئيَوارة بؤ طوندةكانيان دةطةرانةوة‬ ‫ك��ة ئةمة ك��ارَي��ك��ى زؤر زةمح���ةت و ناخؤش‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫مامؤستاى شاعريى طةورةى كورد (عبداللة‬ ‫زَي�����وةر) س� ىَ‬ ‫��ال (‪)1948-1875‬ز ك��ة خؤى‬ ‫ل��ة ش��ارب��اذَي��ر ب��وو ل��ة (ب��ةرزجن��ة )مامؤستاى‬ ‫قوتاخبانة بووة و بة كةذ و كيَوى شارباذيَر‬ ‫س���ةرس���ام ب����ووة‪ ،‬خ��ؤش��ى ك��ةس �َي��ك��ى زان���او‬ ‫رون��اك��ب�يرى س��ةردةم��ى خؤيى ب���ووةو دةيان‬ ‫قوتابى لةسةر دةستى ئةم ثياوة بليمةت و‬ ‫زان��او ش��اع�يرةدا لة شارباذيَر ثيَطةيشتوون‬ ‫ل��ة ش��ي��ع��رَي��ك��ى دا زؤر ب��ة ج��وان��ى مةحتى‬ ‫ش��ارب��اذَي��رى ك����ردووةو ب��ةم شيعرة بةرزةى‬ ‫هةستى شاعريانةى خؤى بؤ تؤمار كردوين و‬ ‫لة ضوارينةكةيدا َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫ض��ووم��ة ش��ارب��اذ َي��ر ب��ةه��ةش��ت��ى دنيا‬ ‫دى ب��ة َ‬ ‫َ‬ ‫دى ط���ة ِرام ن��او دةش��ت و ضيا‬ ‫�ى‬ ‫��ى ل��ة ش��ان� َ‬ ‫ب��ة ح���ةي���ران���ةوة ج���وان� َ‬ ‫�ى‪* .‬‬ ‫ئ��ةم بةيتةى ئ��ةوت ع��ال��ةم ب��ي��زان� َ‬ ‫*دي��وان��ى زَي���وةر ل ‪ . 25‬م��ةمح��ود زيَوةر‬ ‫ضاثى دووةم ‪ 2008‬هةوليرَ ‪.‬‬ ‫ضةردةيةك لة م َيذووى بةرزةجنة‪-:‬‬ ‫(ب��ةرزجن��ة) شويَنيَكى طرنطى لة ناوضةى‬ ‫ش���ارب���اذَي���ر (س���رؤض���ك) ب��ؤ خ���ؤى مسؤطةر‬ ‫�ال��ةك��ان��ى ن�َي��و ط��ون��دةك��ة ث� ىَ‬ ‫ك����ردووة‪ ،‬م� َ‬ ‫��ال بة‬ ‫ش��اخ �َي��ك��ةوة داوةو م� َ‬ ‫�ال��ةك��ان��ى ق���ات قات‬ ‫دروستكرابوو بة ويَنةى طوندةكانى هةورامان‬ ‫مالةكان بة ثةيذة بؤ َ‬ ‫زؤري��ن��ةى َ‬ ‫مالةكانيان‬ ‫س��ةردةك��ةوت��ن ك��ة دمي��ةن�َي��ك��ى زؤر جوانى‬ ‫هةبوو بة ويَنةى طوندةكانى هةورامان ثشتى‬ ‫ب��ةرزجن��ة ش��اخ��ى ب���ةرزو بةناوبانطى( كوِرة‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪29‬‬


‫ك��اذاوة) بةرزى شاخى كوِرة ك��اذاو(‪ )1599‬م‬ ‫هةندى َ‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ لة لوتكةى يةكةمى شاخةوة‬ ‫يان‬ ‫بةرزاييةكةى (‪) 7254‬ثيَية سةرجةم شاخةكة‬ ‫هةر بةناوى ك��وِرة ك��اذاو بةناو بانطة وة زؤر‬ ‫ىَ‬ ‫كةضةل باراو‬ ‫لوتكةى ترى هةية وةك لوتكةى‬ ‫كة بةرزاييةكى (‪) 7347‬ثيَية‪ .‬لوتكةى ىَ‬ ‫طةل‬ ‫بةرزاييةكةى( ‪) 6240‬ثيَية (بةرزجنة) كةوتؤتة‬ ‫رووكارى رؤذهةآلتى سليَمانيةوة دووريةكةى‬ ‫لة سليَمانى يةوة نزيكةى( ‪ )60‬كم‪ ،‬لة ساآلنى‬ ‫دوايى دروستكردنى (بةرزجنة) دا تاكة ريَطا‬ ‫ك��ة ئوتومبيل ضوبيَت ب��ؤ( ب��ةرزجن��ة )تةنيا‬ ‫بة دةشتى َ‬ ‫زةل �َي��دا تيَثةِريووة ضونكة تةها‬ ‫شارؤضكةى عةربةت و لة( ضراخضيان)ة وة‬ ‫ئوتومبيل بةو ريَطايةدا طةيشتؤتة (بةرزجنة‬ ‫)دةشتى( ىَ​َ‬ ‫زةل )دةشتيَكى بةثيت و بةرةكةت‬ ‫كشتوكال س��وودى َ‬ ‫َ‬ ‫ىل‬ ‫و بةرزجنةبيةكان بؤ‬ ‫وةردةط����رن ب��ة تايبةتى ط��ةمن و ج��ؤو ن��ؤك و‬ ‫دةطوترى َ‬ ‫َ‬ ‫كالةك و ترؤزى دةشتى‬ ‫بيَستان وةك‬ ‫ىَ​َ‬ ‫زةل بةنيَو بانطة باوكم دةي��ط��ووت دةشتى‬ ‫زةلآَ بةنيَو بانطة باوكم دةيطووت دةشتى ىَ​َ‬ ‫زةل‬ ‫لة زستاندا كة ب��اران ب��اري��وة ئ��ةوةن��دة قوِرو‬ ‫ليتة ب��ووة‪( ،‬طا )ى قوتداوة هةركاتيَك ناوى‬ ‫ب��ةرزجن��ة دةهيَنريَت زؤري��ن��ةى خ� َ‬ ‫�ةل��ك ناوى‬ ‫دوو ثياوضاكيان بةبري ديَتةوة كةمةرقةدوو‬ ‫ئارامطايان لة (بةرزنج)ةدا ثاريَزراوة ئةويش‬ ‫بةنيَو كانى شيَخ (عيسا )و شيَخ (موسا )‬ ‫كة ه��ةردووك��ي��ان دووب��راب��وون ل��ة( بةرزنج)ة‬ ‫دا ذياون و ئةم شويَنةيان ئاوةدانكردؤتةوة‬ ‫كاتيَك شيَخ (موسا) كؤضى دواي��ى كردووة‬ ‫ش �َي��خ( عيسا) ب��راذن��ةك��ةى م���ارة كردؤتةوة‬ ‫دوانزة كوِرى َ‬ ‫ىل بووة نةوةى ساداتى (بةرزنج)‬ ‫ة يان ثيَك هيَناوة لة كتيَبى ساداتى بةرزجنة‬ ‫حممد عبدالقادر بةرزجنى نوسيويةتى ئاماذة‬ ‫سى كوِرى‬ ‫بةوةدراوةكة (بابا عةىل هةمةدانى) َ‬ ‫هةبووة( سةيد حمةمةد‪ ،‬سةيد موسا‪ ،‬سةيد‬ ‫عيسا ) سةيد حم��ةم��ةد ض��ووة ب��ؤ ه���ةرات و‬ ‫ئةفغانستان ل� َ‬ ‫�ةوى جيَطري ب��ووة و نةوةكانى‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫لة ئيرَ ان و ئةفغانستاندا زؤرن (جةمالةدين)ى‬ ‫ئةفغانى يةكيَكة لة نةوةكانى سةيد حمةمةد‪،‬‬ ‫شيَخ موسا و شيَخ عيسا بة كؤضى دوايى‬ ‫جى هيَشتووةو روويان‬ ‫باوكيان هةمةدانيان َ‬ ‫ىَ‬ ‫كردؤتة كوردستان لة سال( ‪)656‬ى كؤضى‬ ‫نيشتةجى بوون‪.‬‬ ‫لة( بةرزجنة)دا‬ ‫َ‬ ‫(س���ةي���د حم���ةم���ةد ص����ادق )ل����ة ناوضةى‬ ‫شارةزوور نيَذراوة سةيد صادق بةناو ئةوةوة‬ ‫ن���اون���راوة س��ةي��د (م�ي�رى س���وور )لةطوندى‬ ‫مريىسور نيذراوةوطوندةكةش هةربةناوىئة‬ ‫وةوةناونراوة(مرييسوور)طوندةكةش سةر بة‬ ‫َ‬ ‫خورمال (سيد عباس )كة لة سليَمانى‬ ‫ناحيةى‬ ‫نيَذراوة و بة شيَخ عةباس بةناوبانطة طةرةكيَكة‬ ‫لة شارى سليَمانى و بةناوى ئةوةوة ناونراوة‬ ‫ئةمانة دوانزة برا بوون و لة نةوةكانى (شيَخ‬ ‫عيسا )ن ئ��ةوى راس��ت��ى بيَت (ش�َي��خ مارفى‬ ‫َ‬ ‫نودى)‪ ،‬حاجى كاكة ئةمحةدى شيَخ و شيَخ‬ ‫َ‬ ‫بةرةضةلةك‬ ‫حممودى حةفيد)ى نةمر هةموويان‬ ‫دةضنةوة سةر ساداتى بةرزجنة‪.‬‬ ‫ئ���ةوةن���دةى م��ن ل��ة ي���ادم ب �َي��ت مزطةوتى‬ ‫بةرزجنة ميَذوويةكى ديَرين و طرنطى هةية نةك‬ ‫تةنيا لة نيَو بةرزجنةدا َ‬ ‫بةلكة لةناوضةكةشدا‬ ‫ميَذوونوسى ثايةبةرز حمةمةد ئةمني زةكى‬ ‫لة ميَذووى سليَمانيدا ئاماذةى ب��ةوةداوة كة‬ ‫مزطةوتى بةرزجنة ميَذوى دروستكردنةكةى‬ ‫دةط���ةرَي���ت���ةوة ب���ؤ س� ىَ‬ ‫����ال( ‪)1359‬ى زاينى‬ ‫بةرامبةر بة ىَ‬ ‫سال (‪)760‬ى كؤضى كة لةسةر‬ ‫دةستى ه��ةردوو براى ثايةبةرز (شيَخ عيسا‬ ‫شيَخ موسا )دروستكراوة مامؤستاى طةورة‬ ‫َ‬ ‫خ��ال) و مامؤستا جةمال‬ ‫(شيَخ حم��ةم��ةدى‬ ‫بابانيش لةسةر ئةو راو بؤضونةن و ئةوةيان‬ ‫ب��ة راس���ت زان��ي��وةو ب��ةرزجن��ةش ل��ةو ميَذوة‬ ‫ب���ةدواوةئ���اوةدان���ى و ط��ةش��ةك��ردن��ى بةخؤوة‬ ‫بينووة ‪ .‬دروستكردنى( بةرزجنة)ش بؤ ئةوة‬ ‫دةطةريَتةوة كة هةردوو برا (شيَخ عيسا و شيَخ‬ ‫موسا) لةسةفةرى حةج دةبن و لةمةكةو مةدينة‬ ‫�ى بةجيَكردنى ف���ةرزى ح��ةج طةشتيان‬ ‫ب��ؤج� َ‬


‫ك��ردووةو هةر لةو شويَنة ث�يرؤزةوة بةرديَك‬ ‫فِريَدةدةن و ئةو بةردةش وةك مةليكى َ‬ ‫بالدارة‬ ‫بةرةو ئةم شويَنة دةضيَت كة ثيَى دةوتريَت‬ ‫(بةرزجنة) و لة وشويَن جيَطاى مزطةوتةكة‬ ‫دةكةويَتة خوارةوةو ثاش طةرانةوةى هةردوو‬ ‫ب��راك��ة ب��ؤ ئ��ةم ش��وَي��ن��ةو ل��ةو جيَطاييةدا كة‬ ‫بةردةكة دةبينن مزطةوتةكة بنيات دةن�َي�نَ و‬ ‫دةبينى و بناغةى‬ ‫بةرزجنة ئاوةدانى بةخؤوة‬ ‫َ‬ ‫ئةم شويَنة دروست دةكريَت لةاليةكى ديكةوة‬ ‫مامؤستا (عبدالكرميى مدرس) خواليَى رازى‬ ‫بيَت َ‬ ‫دةليَت ثاش طةرانةوةى شيَخ موساى‬ ‫ب��را ط���ةورة ل��ة طةشتى ح��ةج ب��ؤ هةمةدان‬ ‫دةبينى و لةوخةوةدا بة‬ ‫لة بةرزجنة خةو‬ ‫َ‬ ‫خزمةتى( ثيَغةمبةر د‪.‬خ‪ ).‬طةيشتووةو‬ ‫فةرمانى ثيَدراوة لةو شويَنةدا مبيَنيَتةوة‬ ‫نةطةريَتةوة بؤ هةمةدان هةر لةو خةوةدا‬ ‫جيَطاى مزطةوتةكةيان بؤ ديارى ئةكات‪.‬‬ ‫زؤريش لة َ‬ ‫خةلك ثيَيان واية لة شويَنى‬ ‫ئ �َي��س��ت��اى( ب���ةرزجن���ة) دا زجن �َي��ك دةبيَت‬ ‫��ال) ك��ة َ‬ ‫مولكى ح��اج��ى( شيَخ خ� َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ط��ون��دى ط�َي�َ�ل��ةي��ةرة – ط �َي�َ�ل��ةدةر ثياويَكى‬ ‫خواناس و ديندارى سةردةمى خؤى بووة‬ ‫دةبينى ئةم دوو كةسة هاتونةتة ئةم‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتةجى ب��وون و دوو‬ ‫ل��ةوى‬ ‫جيَطايةو‬ ‫َ‬ ‫كةسى خ��اوةن رةوشتى جوان و ديندارن‬ ‫َدةبةخشى‬ ‫َنى مزطةوتةكةيان ثي‬ ‫َ‬ ‫نةك شوي َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو خاتوو فامتةى كضيشى دةدانة شيَخ‬ ‫ىَ‬ ‫مندال ليَنا بيَت و ثاش كؤضكردنى‬ ‫موساو كة‬ ‫و وةفاتى شيَخ عيسا مارةى دةكاتةوةو ئةو‬ ‫دوانزة كوِرةى َ‬ ‫ىل دةبيَت كة ثيَشرت ئاماذةمان‬ ‫ثيَداو لة كوردستاندا بآلو دةبنةوة‪ .‬فِريَدانى‬ ‫َ‬ ‫خةيال ئاميَزو‬ ‫ئةو ب��ةردةش وةك كردةيةكى‬ ‫كةرامات و ئةفسانة باسكراوةو ناوى (بةرزجنة)‬ ‫زياتر بؤ ئةوة دةطةريَتةوةو هاتووة لة بةرزجنة‬ ‫كةوةهاتوةلة(بةر‪ /‬زجنة)كةوةهاتبيَت‪ ،‬زجنيش‬ ‫َ‬ ‫كشتوكال دروستدةكريَت‬ ‫ل��ةس��ةر شويَنى‬ ‫َ‬ ‫رةن��ط��ة ل��ة ن�َي��و زةوي���ة كشتوكال و جيَطاى‬

‫دروستكرابى بةثيَى‬ ‫كانيةكانيدا ئةو (زجنة)‬ ‫َ‬ ‫م�َي��ذووى ناوضةكة كة ووشةكة طورابيَت لة‬ ‫ووشةى (زجنةكة)وة هاتبيَت‪.‬‬ ‫(ب���ةرزجن���ة )ك���ةوات���ة ش��وَي��ن�َي��ك��ى طرنطى‬ ‫ناوضةكةية و ئةهميةتيَكى طرنطى خؤى هةية‬ ‫لة ب��ارةى كؤمةآليةتى و سياسى و ئابوورى‬ ‫ناوضةكةوة هةر لةو دةم��ةى َ‬ ‫دةولةتى عيرَ اق‬ ‫دام���ةزراوة( بةرزجنة )بؤتة ناحيةو ناونراوة‬ ‫ناحيةى (س��رؤض��ك) َ‬ ‫مةلبةندى ناحيةكةش‬ ‫لة طوندى طيَ‬ ‫َلةدةر ب��ووة‪( ،‬سةيد ئةمحةدى‬

‫ز َيوةر‬

‫حاجى مامةند) يةكةم بةِريَوبةرى ناحيةكة‬ ‫بوو ثاشان (حسينَ نازم) بووة ىَ‬ ‫سال (‪)1927‬‬ ‫َ‬ ‫مةلبةندى ناحيةكة هيَنراوةتة ناو (بةرزجنة)‬ ‫هةر لة س� ىَ‬ ‫�ال (‪)1927‬قوتاخبانة لة (بةرزجنة‬ ‫)كراوةتةوة لة َ‬ ‫ماليَكدا بووة كة خاوةنةكةى‬ ‫(شيَخ حمةمةد شيَخ عةىل رةزا) بووةو (عبداللة‬ ‫زَي������وةر) ي��ةك��ةم ب���ةِرَي���وب���ةرى قوتاخبانةى‬ ‫(بةرزجنة) بووة هيمةتيَكى زؤرى كردووة بؤ‬ ‫طةشة سةندنى قوتاخبانةو خويَندةوارى لةم‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪31‬‬


‫دةظ��ةرةداو ماندووبوونى زؤرى لةو ثيَناوةدا‬ ‫داوةو ثاش ىَ‬ ‫سال (‪ )1959‬تاساآلنى دواتر بة‬ ‫تةواوى طؤرانكارى لة قوتاخبانةو ثؤلةكانيدا‬ ‫ك��راوةو شاعريى ط��ةورة (عبداللة زيَ��وةر )لة‬ ‫شيعريَكدا بةسةر (بةرزجنةدا) َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫ئ��ةه��ل��ى د َي���ى ب��ةرزجن��ة ئ�� َي��وة ه��ةم��وو‬ ‫شى ي��ةك ي��ةك روو بة روو‬ ‫دةوةرن���ة ث َي َ‬ ‫ب���زان���ن خ��و َي��ن��دن ض ج��ةوه��ةر َي��ك��ة‬ ‫ه���ةر ح��ةرف��ى ب��ةق��ةد دان���ة دو ِر َي��ك��ة‬ ‫ل��ة س��اي��ةى مةكتةبى ش��ةو د َي��ك��ةم��ان‬ ‫ب����ووة ب��ة م��ن��ي��ع��ى ع��ي��ل��م و ع�يرف��ان‬ ‫ل��ة شيعريَكيدا (م��ةال م��ةمح��ود بيَخود)ى‬ ‫شاعري لة نرخاندنى (بةرزجنة )دا َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫ط�َ�ل��ى ي��اق��وت��ة ت� َ‬ ‫����ؤزى ع��ةن��ب��ةرى ساراية‬ ‫بةرزجنة‬ ‫طياى زةمرودة بةردى طةوهةرى يةكتاية بةرزجنة‬ ‫ل�����ةالى ك���و َي���ر ط����ةر ب��ي��ن��اى وةك‬ ‫دؤزةخ���ةئ���ةمم���ا ل����ةالى ض����او س��اغ‬ ‫وةكو قةسرو قسورى جةنةتوملا واية بةرزجنة‬ ‫شيى يةزدان و حةسنةنينة‬ ‫مةال فى يادطارى رَ‬ ‫زيارةتطهاى ئالىَ حةزرةتى الهاية بةرزجنة‬ ‫ه��ةروةه��ا (ع��ب��دال��ل��ة زَي�����وةر)ى ش��اع�ير كة‬ ‫بةِريَوةبةرى قوتاخبانةى (بةرزجنة )ب��ووة و‬ ‫عاشقى خ��وَي��ن��دن و خ��وَي��ن��دةوارى ب���ووة بة‬ ‫شيعريَكى ديكة وةسفى( بةرزجنة) و جوانى‬ ‫كةذو ضياو دةوروب��ةرى (بةرزجنة )دةك��ات و‬ ‫بة ويَنةو تابلؤيةكى جوان دةى رازيَنيَتةوة و‬ ‫لةم شيعرةى خوارةوةدا بةرجةستةى دةكات‬ ‫و ئةم شيعرة بؤ قوتابيانى (بةرزجنة )ووتراوة‬ ‫تا بة سروود لة قوتاخبانةى بةرزجنةدا َ‬ ‫بيلينَ‬ ‫و َ‬ ‫دةليَت‪-:‬‬ ‫خ��اك��ى( ب��ةرزجن��ة )ض��ةن��دة َ‬ ‫دل��ط�يرة‬ ‫ج � َي��ط��ةى ق��وت��ب و ئ��ةول��ي��او ث�ي�رة ‪1-‬‬ ‫ئ��اواب��ى‬ ‫رةب����ى ئ���ةم ج � َي��ط��ة خ��ؤش��ة‬ ‫َ‬ ‫�ى ‪2-‬‬ ‫مةنبةعى عيلم و فةيزى م��ةوالب� َ‬ ‫* * *‬ ‫شاخةكانى بةرامبةر( خشنؤ)‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫خؤشرتين سةد لة (الهيجان و شنؤ) ‪3-‬‬ ‫وةت��ةن�� َي��ك��ى ع���ةزي���زة ب��ؤ م��ن و تؤ‬ ‫ئ��اواب��ى‬ ‫م��ةس��ك��ةن��ى ك����وردة رةب����ى‬ ‫َ‬ ‫* * *‬ ‫ك����و ِرة ك����اذاو ش��اخ��ى م���اي���اوة ‪4-‬‬ ‫سةيرى دةشتى‪ ،‬هةمووى ج��ةالى ضاوة‬ ‫ج��ةن��ن��ةت��ة خ����وا ب��ةئ�� َي��م��ةى داوة‬ ‫ئ���اواب���ى‬ ‫وةت������ةمن خ��ؤش��ةوي��س��ت��ة‬ ‫َ‬ ‫* * *‬ ‫زةردةي�����ى رؤذ ئ���ةدا ل��ةس��ةر شاخى‬ ‫ئةبى ةبةفرى وةك ط��ولىَ باخى‬ ‫س��وور‬ ‫َ‬ ‫س��ث��ى و زةردو س����وورة ب��ةي��داخ��ى‬ ‫ئ��اواب��ى‬ ‫رةب����ى ئ���ةم ج � َي��ط��ة خ��ؤش��ة‬ ‫َ‬ ‫* * *‬ ‫م����ةن����زةرةى ب���ارش���ى ب��ةه��اران��ى‬ ‫ه�����اذةى ئ����اوى ب���ةف���رى ش��اخ��ان��ى‬ ‫ش��اخ��ى ل��وب��ن��ان ئ��ةك��ةم ب��ة ق��ورب��ان��ى‬ ‫��ى‪.‬‬ ‫رةب����ى ئ���ةم خ��اك��ة ث��اك��ة ئ���اواب� َ‬ ‫* * *‬ ‫ديوانى زَي��وةر ل‪ 224-223‬ضاثى دووةم‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪-1‬ئةولياو ثري‪-‬ثلةى مةعنةوى ثياو ضاكن‬ ‫‪-2‬ف���ةي���ز –ليَشاوى رةمح�����ةت‪ ،‬م���ةوال‪:‬‬ ‫ثةروةردطار‬ ‫‪ -3‬فشنؤ – شيويَكة لة رؤذهةآلتى بةرزجنة‪،‬‬ ‫الهيجانو شنؤ‪ -‬دوو ناوضةن لة كوردستانى‬ ‫رؤذهةآلت‬ ‫‪ -4‬كوِرة كاذاو ماياوا‪ -‬دوو كيَوى بةرزو‬ ‫خاوةن ئاوى ساردن لة شارباذيَرداو ماياوة‬ ‫طونديَكى خؤرئاواى بةرزجنةية‪.‬‬ ‫لة ىَ‬ ‫سال (‪ 1928‬تا ‪) 1931‬ضةند بينايةكى تر‬ ‫بؤ ثؤليس و فةرمانطة حكوميةكانى ئةوكاتةى(‬ ‫بةرزجنة )دروستكراو لة ىَ‬ ‫سال (‪ )1928‬ريَطاى‬ ‫ئؤتؤمبيل ب��ؤ( ب��ةرزجن��ة) دروس��ت��ك��راوةو لة‬ ‫زستانان بةهؤى قوِرو ليتةى دةشتى ىَ​َ‬ ‫(زةل )‬ ‫كاتى‬ ‫وة ريَطاكة توشى طريوطرفت بووةو هةر َ‬ ‫بارينى تا وشك بوونةوةى ريَطاى‬ ‫باران و بةفر‬ ‫َ‬


‫ئوتومبيل نةبووة و َ‬ ‫بةثى هاتوضؤيان‬ ‫خةلك َ‬ ‫ك����ردووة‪ .‬ئ��ةم رَي��ط��اي��ة ت��ا س� ىَ‬ ‫��ال) ‪( 1952‬بؤ‬ ‫س� ىَ‬ ‫��ال )‪( 1970‬ض��ةن��د ج��ارَي��ك ض��اك ك���راوةو‬ ‫دةستى ثيَداهيَنراوة ثاشان س� ىَ‬ ‫�ال( ‪) 1987‬‬ ‫بة تةواوى قريتاوكراوة‪ ،‬بنكةى تةندروستى‬ ‫بةطشتى ل��ة ن��اوض��ةى ش��ارب��اذيَ��ر نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكة ثزيشكى ميللى زياتر توانيويانة لة‬ ‫ناوضةكةدا دةوربينن لة زؤر كارى نةخؤشى‬ ‫و ش��ك��اوى وه��ةن� َ‬ ‫�دى ب���وارى تةندروستى تر‬ ‫بةآلم وةك شيَوةرةمسيةكةى لة ىَ‬ ‫سال (‪)1935‬‬ ‫داخةستةخانة ي��ان بنكةى تةندروستى لة‬ ‫(بةرزجنة)دا كراوةتةوة‪( ،‬ئةمحةد شوكرى )‬ ‫شاعري يةكيَك بووة لة كارمةندةكانى بنكةى‬ ‫تةندروستى (بةرزجنة) كة (حةمة مةيكة)ى‬ ‫قسة خؤش ن��اوى ن��اوة َ‬ ‫(كةلة سةر قوِراوى)‬ ‫ل��ة س� ىَ‬ ‫���ال ‪1970‬دا ق��وت��اخب��ان��ةى ناوةندى‬ ‫ل��ة (ب���ةرزجن���ة) ك���راوةت���ةوةو و طرنطييةكى‬ ‫تايبةتى بة ( بةرزجنة )و ناوضةى شارباذيَر‬ ‫ط��ةي��ان��دووةو ئةهمةيةتيَكى طرنطى هةبووة‬ ‫كة دةي��ان كةس بةهؤى ئةم قوتاخبانةوة لة‬ ‫(بةرزجنة) و طوندةكانى دةوروبةريةوة تيَيدا‬ ‫خويَندويانة و ل��ةم قوتاخبانةى بةرزجنةدا‬ ‫ثيَطةيشتون و توانيويانة خزمةت بة ناوضةى‬ ‫شارباذيَر بطةيةنن لة ىَ‬ ‫سال (‪ )1977‬بينايةكى‬ ‫ن� َ‬ ‫��وى ب��ؤ ق��وت��اخب��ان��ةى ن��اوةن��دى (بةرزجنة)‬ ‫دروستكراوة و قوتاخبانةى كضان و كوِرانى‬ ‫ت��ري��ش ل��ة (ب���ةرزجن���ة) ك���راوةت���ةوة ل��ة ىَ‬ ‫سال(‬ ‫‪)1975‬ك��ارةب��اى موليدة بؤ بةرزجنة دانراوة‬ ‫لة دواى ىَ‬ ‫سال (‪ )1980‬وة كارةباى نيشتمانى‬ ‫ضؤتة (ب��ةرزجن��ة) ساآلنى حةفتاكانيش زؤر‬ ‫عةمودى كارةبا بةرةو طوندةكانى (وةنطةريَنةو‬ ‫–شوكى) دانرا بوو بةآلم كارةبايان بؤ نةضوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ل��ة ي��ادم��ة خ��ةل��ك دةض����وون عةمودةكانيان‬ ‫دةب����ِري����ةوةو دةي����ان ك���رد ب��ة ل��ول��ة زؤث����ا لة‬ ‫طوندةكانياندا‪ ،‬ياخود بؤ ئ��اوةِرؤ بةكاريان‬ ‫دةهيَنا‪ .‬ثاش ئ��ةوةى طوندةكان راطويَزان و‬ ‫وَي��ران ك��ران زؤرينةى بيناى ناو (بةرزجنة)‬

‫و َ‬ ‫مالةكانى بةرشاآلوى ويَرانكردن كةوتن و‬ ‫عةمودو كةلوثةىل كارةباو دام و دةزطاكانيش‬ ‫لةاليةن َ‬ ‫خةلكةوة بة ت��اآلن ب��ران و جاريَكى‬ ‫ديكة( بةرزجنة )ويَران كراو مزطةوت و شويَنة‬ ‫ثريؤزةكانى زيانى طةورةيان وةك شويَنةكانى‬ ‫ترى كوردستان ثيَطةيشت‪.‬‬ ‫ث��اش س��ةرك��ةوت��ن��ى ط����ةورةى طةلةكةمان‬ ‫ل��ة ب��ةه��ارى (‪ )1991‬ب��ةرزجن��ةش زؤرينةى‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكةى طةرانةوة دام و دةزطاكانى حكومةت‬ ‫بؤ ناوضةكة ط��ةران��ةوة بنكةى تةندروستى‬ ‫و ق��وت��اخب��ان��ةو ب��ةِريَ��وةب��ةرى ن��اح��ي��ةو بارى‬ ‫شارستانى و ضةندين دام و دةزطاى ترى وةك‬ ‫ثؤليس و فةرمانطةى ديكةى خزمةتطوزارى‬ ‫َ‬ ‫كشتوكال و كارةباو ئاو ‪ ...‬لة بةرزجنةدا‬ ‫لة‬ ‫كرانةوةو ناوضةكة ئاوةدانى بة خؤيةوة بينى‬ ‫و تةنانةت س� ىَ‬ ‫�ال( ‪) 2008‬ج��ادةى سةرةكى‬ ‫ضةراخضيان بةرزجنة قريتاوكرايةوة و دةيان‬ ‫خةلك لة دةشتى( ىَ​َ‬ ‫خانوو بؤء فةرمانبةراو َ‬ ‫زةل‬ ‫)دروستكرا‪.‬‬ ‫شو َينة وارةد َيرينةكانى بةرزجنة‪-:‬‬ ‫جطة لةودى ( بةرزجنة) شويَنيَكى طرنطى لة‬ ‫ناوضةى شارباذيَردا هةيةو لة رووى رؤشنبريى‬ ‫و وري��اب��ون��ةوةى َ‬ ‫خةلكةوة كاريطةرى خؤى‬ ‫هةية‪ ،‬لة بوارى مزطةوت و كاريطةرى دينى‬ ‫بة تايبةتى تةريقةتى (ق���ادرى) لة ناوضةى‬ ‫شارباذيَردا جيَطةى دي��ارة زؤر كةس َ‬ ‫دةلينَ‬ ‫لةسةر ميحرابى مزطةوتى (بةرزجنة)دا ميَذوى‬ ‫دروستكردنى مزطةوتةكة ن��وس��راوة ىَ‬ ‫سال(‬ ‫‪ )1359‬ز بؤ دان��راوة ئةم ميَذوةش لة رووى‬ ‫شويَنةوارو ميَذووة زؤر طرنطة و ئةهميةتى‬ ‫ميَذوويى (بةرزجنة )و ناوضةكة ثيشان دةدات‬ ‫و كةرةسةى طرنطة لة بوارى شويَنةوار ناسى‬ ‫و م �َي��ذووةوةو بؤ ناوضةكة‪ .‬ب��ةآلم بةداخةوة‬ ‫ج��ط��ة ل����ةوةى زؤرى دةس���ن���ووس و كتيَبة‬ ‫دينيةكانى مزطةوتةكة ل��ةن��اوض��ون و تاآلن‬ ‫ك��راوة‪ ،‬لة تازةكردنةوةى مزطةوتةكةشدا لة‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪33‬‬


‫ىَ‬ ‫سال (‪)1978‬دا رةضاوى ميَذوو اليةنى تةالر‬ ‫س��ازى مزطةوتةكة ن��ةك��راوةو ئ��ةو ميَذووةو‬ ‫نوسراوةكةى ل��ةن��اوب��راوةو مزطةوتةكة وةك‬ ‫خؤى َ‬ ‫نوى نةكراوةتةوةو اليةنة ميَذووةكةى لة‬ ‫بريكراوة‪ ،‬جطة لةوةى مزطةوت بؤ عيبادةتكردن‬ ‫لة كوردستاندا دروستكراوة‪ ،‬بةآلم مزطةوت‬ ‫بؤتة شويَنى طرنط لة بوارى هوشياركردنةوةى‬ ‫َ‬ ‫خةلكداو لة بوارى كؤمةآليةتى و خِربونةوةى‬ ‫َ‬ ‫خةلك لة مزطةوتةكانى كوردستاندا طرنطى‬ ‫تايبةتى خؤى هةية بؤية مزطةوت تانانةت‬ ‫بؤ ح��ةوان��ةوةى رَي��ب��واران و ب��وارى سياسى‬ ‫و ب�ي�روِرا ط��ؤِري��ن��ةوة وان��ة وت��ن��ةوةو س��ولحَ و‬ ‫ضارةسةركردنى زؤر كيَشةى كؤمةآليةتى و‬ ‫سياسى كاريطةرى ىَ‬ ‫قول لة نيَو َ‬ ‫خةلكدا هةية‬ ‫جطة لةوةى لة مزطةوتى (بةرزجنة)دا دةيان‬ ‫زاناو نوسةرو شاعريو كةسايةتى ثيَطةيشتون‬ ‫جطة لةوةش لة شؤِرشة يةك لةدواى يةكةكانى‬ ‫كوردستانيشدا م��زط��ةوت ئةهميةتى خؤى‬ ‫هةبووة ض لة شؤِرشى ئةيلول ض لة شؤِرشى‬ ‫نويَدا بؤتة َ‬ ‫مةلبةندى كؤبونةوةى ث‪.‬م ‪ .‬و‬ ‫حةوانةوةى ث‪.‬م‪.‬‬ ‫لةاليةكى ديكةوة شويَنةوارو ثامشاوةى‬ ‫ديَرين و ميَذووى لة( بةرزجنة )و دةوروبةريدا‬ ‫زؤرةو ل��ة ه��ةم��ووي��ان ب��ةن��اوب��ان��ط�تر( قةآلى‬ ‫س��رؤض��ك)ةك��ة لة نزيك ب��ةرزجن��ةداي��ةو ضةند‬ ‫كيلؤمةتريَك ل��ة ب��ةرزجن��ةوة دوورةو ت��ا ئةم‬ ‫س��ات��ة ث���امش���اوةى ق��ةآلك��ة وةك شويَنيَكى‬ ‫ديَرين و ميَذووى م��اوةو زؤر كةس باسيان‬ ‫لةو قةآلية كردووة ميَذوكةيان ديارى كردووة‬ ‫وةك مامؤستاى (شةهيد شاكر فتاح ئةمحةد)‬ ‫مامؤستاى نوسةرو َ‬ ‫دلسؤز (مج��ال بابان )‪،‬‬ ‫(س��ةي��د ئ��ةمح��ةد ب��ةرزجن��ى) ن��ووس��ةر باسى‬ ‫ئةم قةآليةيان كردووة و خؤشم ضةندين جار‬ ‫ضومةتة نيَو ئ��ةم قةآليةو بينيومة بةرامبةر‬ ‫(شوكي)ية ميَذووى دروستكردنةكةى‬ ‫طوندى‬ ‫َ‬ ‫دةط���ةريَ���ت���ةوة ب���ؤ زي���ات���ر ل���ة( ‪ )300‬س� َ‬ ‫��ال‬ ‫لةمةوبةرو لةسةر دةستى (سةليم بةطى –‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫سةليم ثاشا كوِرى بةكر بةطى بابان) لة ىَ‬ ‫سال(‬ ‫‪ )1171-1160‬كؤضى دروستى ك��ردووة بؤ‬ ‫بةرطرى كردن لة خؤى دذى( ئةمحةد ثاشا)‬ ‫ى واىل ئةوساى بةغداد لةم قةآليةدا طواية بري‬ ‫ئاو هةبووةو ديوارةكانى بة ثتةوى لةبةردو‬ ‫قسل و طةض دروستكراوة‪ .‬بةآلم شويَنةوارى‬ ‫بريةكان كويَر بونةتةوةو نةماوةو فةرمانطةى‬ ‫شويَنةواريش هيض طرنطييةكى ب��ةم قةالية‬ ‫نةداوةو ئةم قةآلية بة تةواوى خةريكة بةرةو‬ ‫نةمان و لةناوضوون دةضيَت َ‬ ‫دةل�َي�نَ ضةندين‬ ‫قولةى تيَدا ب��ووة هةنديَكيان َ‬ ‫دةل�َي�نَ ( ‪) 10‬‬ ‫دةقولةو هةنديَكى تر َ‬ ‫دةلينَ (‪)6‬‬ ‫ق���ول���ةى ت���َي���دا ب������ووة‪ .‬ج��ط��ة ل������ةوةش لة‬ ‫خ��وار ق��ةالك��ةوة كانى هةبوو كةلةبةهاراندا‬ ‫ذي��اوةت��ةوةو َ‬ ‫خةلكى ط��ون��دةك��ان ب��ة تايبةت‬ ‫�ى )ك��ة ب��ةوَي��دا رؤي��ش��ت��ون بؤ‬ ‫ط��ون��دى (ش��وك� َ‬ ‫(بةرزجنة )ياخود بؤ دارك��ردن و طؤيذ كردن‬ ‫َ‬ ‫كشتوكاليةكان ريَطايان كةوتؤتة‬ ‫و بةرهةم‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةو ن���اوةو ك��ةل��ك��ي��ان ل��ة ئ���اوى دةوروب����ةرى‬ ‫كاتى شوانةكان‬ ‫كانيةكة وةرطرتووة‪ ،‬ياخود َ‬ ‫ضونةتة نزيك قةآلكة بؤ َ‬ ‫ئاذةلةكانيان بةكاريان‬ ‫هيَناوة كة من خؤم ضةندين جار ساآلنى دواى‬ ‫حةفتاكان ئةمةم بينيوة‪.‬‬ ‫تا ئةم دةمةش ثامشاوةى قةآلى (سرؤضك)‬ ‫هةرماوةو بةرةبةرة بةرةو لةنيَوضوون دةضيَت‬ ‫و فةرمانطةى شويَنةوار بريى لةضاك كردنةوةو‬ ‫ثاراستنى ئةم شويَنةوارة نةكردؤتةوة خؤزطة‬ ‫بريى َ‬ ‫ىل دةكرايةوةو لةسةر شيَوةيةكى َ‬ ‫نوى‬ ‫ل��ةن��اوض��ةك��ةدا ئ�����اوةدان دةك����راي����ةوةو وةك‬ ‫ن��ي��ش��ان��ةي��ةك��ى ك��ةل��ةث��ورى ط��رن��ط ثيشانى‬ ‫خةلك دةدراو لةرووى كلتوريةوة سوودى َ‬ ‫َ‬ ‫ىل‬ ‫وةردةطريا‪ .‬لةبةرزجنةشدا جطة لة َ‬ ‫هةلكةوتنى‬ ‫ض��ةن��دي��ن ن���ووس���ةرو ش��اع�يرو زان����اى ط���ةورة‬ ‫ضةندان كةسى قسة خؤش و نوكتةبازى تيَدا‬ ‫طولة باخ‪ .‬كةرمية َ‬ ‫هةلكةوتووة وةك (قالةى َ‬ ‫َ‬ ‫كةلة‪،‬‬ ‫حةمة مةيكة) كة تا ئيَستا لةبريةوةرى ئيَمةدا‬ ‫قسة نةستةق و قسة خؤشةكانيان لة طويَى‬


‫خةلكدا دةزرنطيَتةوةو َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك بةتام و ضيَذةوة‬ ‫قسةو بةسةرهاتةكانيان دةطيرَ نةوة وةك زؤر‬ ‫كةس لة بةساآلضوان َ‬ ‫دةلينَ لة(بةرزجنة )زياتر‬ ‫لة( ‪ )300‬ىَ‬ ‫مال تيَدا بووة و زؤرينةيان كةسى‬ ‫يةكرتولة شيَخ و مسكينَ ثيَك هاتووة زؤرينةى‬ ‫خويَندةوارةكانيشيان لة بةرزجنةدا فةرمانبةر‬ ‫بوون ياخود لة بنكةى ثؤليس و تةندروستيدا‬ ‫دةولةت بوون َ‬ ‫كارمةندى َ‬ ‫خةلكى طوندةكانى(‬ ‫مؤرياس – كاذاو‪-‬طيَ‬ ‫شوكى‪-‬حاجى‬ ‫َلةيةرة‪-‬‬ ‫َ‬ ‫مامةند‪-‬باراو‪-‬كانى دِركة‪-‬بزنطيان‪-‬ماياوا)‬ ‫بؤ ئيش و ك��ارى خؤيان رؤذان���ة رووي���ان لة‬ ‫ب��ةرزجن��ة دةك���رد‪ ،‬زؤرى قوتابيةكانيشيان‬ ‫رؤذانة دةضون بؤ بةرزجنة‪.‬‬ ‫* * *‬ ‫شارباذ َيرو ث َيشمةرطة‪-:‬‬ ‫لة ن��اوض��ةى ش��ارب��اذَي��ردا س��ةدان ك��ةس لة‬ ‫خةمى وآلت و ئازادى وآلتةكةياندا بوون دةيان‬ ‫كةس لة شارباذيَرييةكان ثشتطريى تةواى‬ ‫شؤرشةكةى شيَخ مةمحودى نةمريان كردو لة‬ ‫ِريزى سوثاكةيدا بةشدارى تةواو و هاوكارى‬ ‫طرنطى شيَخى ط��ةورة ب��وون و لةو ثيَناوةدا‬ ‫فيداكارى و قارةمانيَتى طةورةيان نواندووة لة‬ ‫شؤرشى ئةيلولدا ناوضةى شارباذيَر كاريطةرى‬ ‫طةورةى هةبووة لة شؤرشداو سةدان كةس لة‬ ‫شؤرشى ئةيلولدا ثيَشمةرطة بوون و َ‬ ‫خةلكى‬ ‫طوندةكانيش خزمةتى ثيَشمةرطةيان دةكردو‬ ‫لة نيَو َ‬ ‫مالةكانياندا( ث‪.‬م) يان دةحةوانةوة‬ ‫و نان و خ��واردن و جل و بةرطيان بؤ ئامادة‬ ‫دةكردن و يارمةتى شةِروو ثيَكدادانةكانيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتى عيرَ اقداو لة شةرةكاندا‬ ‫دةدان‬ ‫هاوكارى تةواويان دةك��ردن زؤرج��ار بةهؤى‬ ‫شةِرةكانيشةوة ضةندين كةس لة طوندةكانى‬ ‫شارباذيَردا شةهيد بوون و َ‬ ‫مال و مةزارو رةزو‬ ‫باخ و َ‬ ‫مالةكانيان بةهؤى شةِرةكانةوة سوتاوةو‬ ‫ل��ةن��اوض��ووة ل��ة ي��ادم��ة ل��ة ش��ؤرش��ى ئةيلولدا‬ ‫ك��ات�َي��ك ف��رؤك��ةك��ان ب��ؤم��ب��اران��ى طوندةكانى‬

‫شارباذيَر دةك��رد دةي��ان طوند سوتاو دةيان‬ ‫كةس بريندارو شةهيد دةبوون و زؤرى رةزو‬ ‫باخ و بةراوةكان بةهؤى هيرَ شةكانةوة دةسوتا‬ ‫ل��ةب�يرم��ة دةي���ان ش��ةو ك��ة ه �َي��زى ثيَشمةرطة‬ ‫َ‬ ‫بةخةلك بواية ض بؤ ضاوساغى‬ ‫ثيَويستيان‬ ‫ث‪.‬م‪ .‬ياخود بؤ طواستنةوةى كةلوثةىل ث‪.‬م‪.‬‬ ‫ب��ةش��ةو ب���ةرؤذ و بةزستان و ب���اران و بةفرو‬ ‫طةرما طونديةكانى ئةو ناوضةية هاوكارى يان‬ ‫دةكردن و كةلوثةلةكانيان بؤ طوندةكانى تر‬ ‫دةطواستةوةو بريندارةكانى هيَزى ث‪.‬م ‪ .‬لة‬ ‫َ‬ ‫مالةكان خؤياندا حةشار دةداو بةرطريان لة‬ ‫ث‪.‬م دةكرد كة دةبيَت ئةو َ‬ ‫رؤلة جواميرَ ييةى‬ ‫َ‬ ‫خةلك لةياد نةكةيت بؤية تا ئيَستاش ئةو‬ ‫ي��اد و ي��ادةوةري��ان��ةى ئيَمة لةسةر شؤرشى‬ ‫ن� َ‬ ‫��وى و ئ��ةي��ل��ول ل��ة ب�ي�رةوةرمي���ان���دا دةذي���ن‪،‬‬ ‫هةركاتيَك ه�َي��زى ث‪.‬م ل��ة ش��ؤرش��ى ئةيلول‬ ‫و ن��وَي��دا بيان ويستاية ه� رَ​َي�ش بكةنة سةر‬ ‫جادةى (ضراخضيان) (عةرةبةت) يان َ‬ ‫مؤلطةو‬ ‫رةبايةكان لة دةورى (بةرزجنة )و شويَنةكانى‬ ‫ت��رر َ‬ ‫خةلكى طوندةكانيان دةب���ردو زانيارى‬ ‫ت���ةواو ب��ةه��ؤى َ‬ ‫خةلكى ط��ون��دةك��ان��ةوة ضنط‬ ‫هيَزى ث‪.‬م دةكةوت ئةطينا زؤر زةمحةت بوو‬ ‫سةركةوتن بةسةر دوذم��ن��دا بةدةست بيَت‪،‬‬ ‫بؤية من ثيَمواية ناوضةى شارباذيَر لة ميَذووى‬ ‫شؤرشى ن� َ‬ ‫�وى و كؤندا كاريطةرى و طرنطى‬ ‫خ��ؤى هةيةو تايبةمتةنديَتى خ��ؤى هةية لة‬ ‫ميَذوودا بؤية الك��ردن��ةوةو بةتةنطةوةهاتنى‬ ‫ناوضةكة لةاليةن حكومةتةوة بؤ ئاوةدانى و‬ ‫باشكردنى بارى طوزةرانى َ‬ ‫خةلكى شارباذيَر‬ ‫ئ��ةرك��ى ه��ةم��ووالي��ةك��ة ب��ة تايبةت حكومةت‬ ‫ب��ؤ ئ����ةوةى زي��ات��ر ن��اوض��ةك��ة ط��ةش��ةك��ردن و‬ ‫ببينى لة بوارى ئابورى‬ ‫ئاوةدانى بةخؤية وة‬ ‫َ‬ ‫كوردستاندا كاريطةرى هةبيَت لة شؤرشى‬ ‫نويَشدا زؤرينةى ث‪.‬م ناوضةى( سليَمانى)‬ ‫و بنكةكانيان ه��ةم��ووى لة نيَو طوندةكانى‬ ‫ش��ارب��اذَي��ردا دام��ةزراب��وو جطة ل��ةوةى ئةطةر‬ ‫هيَزى (ث‪.‬م‪ ).‬بيان ويستاية هيرَ ش بكةنة سةر‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪35‬‬


‫َ‬ ‫مؤلطةكانى دوذمن لة دةوروبةرى سليَمانى و‬ ‫ن��او ش��ارى سليَمانى و دةس��ت وةش��ان��دن لة‬ ‫بةثى كردةوةكانيان‬ ‫حكومةت لة شارباذيَرةوة َ‬ ‫ئةجنام دةداو دوذمنيان لةناوشاردا ضاوترسينَ‬ ‫دةكرد‪.‬‬ ‫بةسةرهات َيكى د َيرين لة بةرزجنة‪-:‬‬ ‫(ح��اج��ى حم��ةم��ةدى م��ةال رةس� ىَ‬ ‫شوكى)‬ ‫��ول‬ ‫َ‬ ‫( ‪ )2007/30/10( )1933‬بؤيى طيرَ امةوة‬ ‫طوتى‪ :‬ثيَش (خولةثيزة حممود مارف) ناسراو‬ ‫بة( خولةى ئامني ) ‪ 1903/1917‬لة َ‬ ‫دةولةت‬ ‫ي��اخ��ى ب��ووب��وو ك��ةوت��ب��وة ن �َي��و طوندةكانى‬ ‫شارباذيَرةوةو خؤى لة حكومةت دةشاردةوةو‬ ‫بةدوور دةطرت زؤربةى جارةكان لةالى كانى‬ ‫و ئاو َ‬ ‫دؤل و باخ و ضياكانى ناوضةكة خؤى‬ ‫دةشاردةوةو هةميشة تفةنط فيشةكى زؤرى‬ ‫ثي ب��وو‪ ،.‬ثؤليسةكانى‬ ‫لة خؤى دةبةست و َ‬ ‫جارانى بةرزجنةش كة بة حةيتة ناسرا بوون‬ ‫بةشويَن خولةى ئامةدا ويَلبوون ودةطةِرانو‬ ‫كيَو َ‬ ‫ماليان بةشويَن (خولة)دا دةكرد خولةش‬ ‫ك��ةس �َي��ك��ى وري�����او ج����ةرب����ةزةو ئ�����ازاو زةب���ر‬ ‫بةدةست بوو لةبةكارهيَنانى ضةكداو َ‬ ‫سلى‬ ‫لةكةس نةدةكردةوةو وةك كورد َ‬ ‫دةليَت كون‬ ‫لة جطةريدا نةبوو‪.‬‬ ‫ج��اريَ��ك��ي��ان ئ����اط����ادارى ثؤليسةكانى(‬ ‫ب��ةرزجن��ة )دةك���ةن ك��ة ط��واي��ة( خ��ول��ةى ئامة)‬ ‫(شوكى و وةنطةريَنة) و‬ ‫ب��ةرةو طوندةكانى‬ ‫َ‬ ‫شاخةكانى ثشت بةرزجنة ضووة بةم ئاطادارية‬ ‫ثؤليسةكان و بةريَوبةرى ناحية كة ئةو كاتة‬ ‫يةكيَك بوو لة كوِرانى عةشريةتى (ه) بةخؤيى‬ ‫و ثؤليسةكانةوة ب��ةرةو ي� َ‬ ‫�ال و شاخةكانى‬ ‫ثشت بةرزجنة دةكةويَتة َ‬ ‫رى و دةست دةكات‬ ‫بة كيَو َ‬ ‫مالكردنى ناوضةكة بؤ دةستطريكردنى‬ ‫(خولةى ئامة )خولةى ئامةش لة نيَو رةزةكانى‬ ‫ثشت بةرزجنة ب��ةِروك��ارى خ��ؤرئ��اوادا لة نيَو‬ ‫دادةنيشى و ضةك‬ ‫ضِرى دةوةن و رةزةكاندا‬ ‫َ‬ ‫دةبينى ئ��ةوا لة‬ ‫َدةبى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫فيشةكيَكى زؤرى ثي َ‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫نيَو تولة ريَطاكانى نيَو رةزةكانةوة‪ ،‬ثؤليس‬ ‫و بةِريَوبةرى ناحيةى بةرزجنة بةرةو روكارى‬ ‫ش��ارب��اذيَ��ر س���ةردةك���ةون و ل��ة ك��ات��ى نزيك‬ ‫بونةوةياندا لة نيَوقسة ك��ردن و ثيَكةنينى‬ ‫خؤياندا‪ ،‬يةكيَك لة ثؤليسةكان قسةى زل‬ ‫و فشة دةك��ات و بؤ خؤ نزيك خستنةوة لة‬ ‫ماستاو كردن بؤ ثؤليس و بةِريَوبةرى ناحية‬ ‫هةرضى جويَنى ناشرين و نةطوجناوة لة نيَو‬ ‫قسةكانيدا ئاراستةى( خولة)ى دةكات‪ ،‬ئةوا‬ ‫خولة لةنيَو ِرةزةكةو لةنيَو دةوةنة ضِرةكاندا‬ ‫دان��ي��ش��ت��ووةو ب��ة ت����ةواوى ط��وَي��ى ل��ة هةموو‬ ‫جويَنةكان و لةو قسة ناشرين و ساردو سِرو‬ ‫نةطوجناوانةى ئةو ثؤليسة دةبيَت و ثؤليس و‬ ‫بةِريَوبةرى ناحيةش طويَيان بؤ قسةكانى شل‬ ‫كردووةو بةرةو َ‬ ‫يالةكة بؤ سةرةوة سةردةكةون‬ ‫و نزيك( خولةى ئامة) دةبنةوة لةو كاتانةدا‬ ‫َ‬ ‫خةيالة خؤشةى خؤياندا دةبن‬ ‫كة ئةوان لةو‬ ‫ىَ‬ ‫خةيال(خولة)دا نابن (خولة) ليَيان ‬ ‫و لة‬ ‫َ‬ ‫�ى و‬ ‫ِرادةث������ةِر َى و سيالحيان ىل رادةك �َي��ش� َ‬ ‫لولةى ضةكةكةى دةكاتة بةريَوبةرى ناحيةو‬ ‫دةليَت‪ :‬هةر كةس َ‬ ‫ثؤليسةكانو َ‬ ‫جولة بكات و‬ ‫ئةمالو الي��ةك بكات دةى ك��وذم‪ ،‬لةم كةين و‬ ‫بةينةو قسةكردنةدا بةريَوبةرى ناحية خؤى‬ ‫(ثيس دةكا)و ثؤليسةكانيش هةموو دةتؤقن‬ ‫و رةنطيان لة تاو خولة دةبيَتة زةردةضةوة‬ ‫(خولة )هةموويان ضةك دةكاو هةموو دةكةونة‬ ‫ثارانةوة لة( خولة) بؤ ئةوةى نةيان كوذيَت‪.‬‬ ‫لةم كةين و بةينةدا (خولة) روودةكاتة ثؤليسة‬ ‫فشةكةرةكةو جويَن فرؤشةكةو ثيَى َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫ئاخر كاكةى ثؤليس بؤ جويَن بة دايك و باوكم‬ ‫و خوشكم و براو كةس و كارم دةدةيت‪ .‬خؤ‬ ‫من تةعدام َ‬ ‫ىل نةكردويت و مَ‬ ‫زول و دةستدريَذيم‬ ‫نةكردؤتة سةرت تؤ عةيب ناكةيت بةو دةمة‬ ‫ثى دةدةيت خؤ‬ ‫ثيسةت ئةو هةموو جويَنةم َ‬ ‫من لة تؤ ياخى نيم لة حكومةت ياخيم دةبيَت‬ ‫ئيَستا بتكةم بة قوربانى يةك فيشةك هةموو‬ ‫ثؤليسةكان و بةريَوبةرى ناحية دةست دةكةن‬


‫بة ثارانةوة و تكاى ليَدةكةن كة ثؤليسةكة‬ ‫نةكوذى و دةست لةو كارة َ‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫طرى‪ .....‬بةآلم(‬ ‫َ‬ ‫دةرذى و يةك‬ ‫�ى‬ ‫خ��ول��ة) ه��ةر داخ��ى خ��ؤى ث� َ‬ ‫قؤناغة تفةنط بة هةمووى هيَزى خؤى دةدات‬ ‫بة نيَو ت��ةوَي� َ�ل و ن��اوض��ةوان��ى ثؤليسةكةداو‬ ‫نيوة مردووى دةكات و ناوضةوان و ميَشكى‬ ‫َ‬ ‫خةلتانى خويَنى‬ ‫َنى و‬ ‫ثؤليسةكة دةشكي َ‬ ‫دةكات و خويَنيَكى زؤرى َ‬ ‫ىل دةِروات (خولة)‬ ‫ش ضةكةكانيان بؤ ف �ِرَي��دةدات��ةوةو َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةر خواو َ‬ ‫مندالةكانتان ناتان كوذم‬ ‫مال و‬ ‫ب���ِرؤن ئ��ةجم��ارةش ليَتان دةب����وورم‪( ،‬خولة)‬ ‫ثاش ئةو كردةوةية وةك بةرزةكى بانان بؤى‬ ‫دةردةض��يَ��ت ب��ةرَي��وةب��ةرى ناحية رودةكاتة‬ ‫ثؤليسةكةو ثيَي َ‬ ‫دةليَت ‪ :‬ئةوة باش بوو خؤت‬ ‫بة تِرانن داو ئاوات بةخؤت كرد منيش زراوم‬ ‫ض��وو تؤقيم و لة ترساندا ئ��اوام بةسةرهات‬ ‫واتة طوم بةخؤدا كرد‪.‬‬ ‫(ح��اج��ى حم��ةم��ةد) دةي��ط��وت م��ن ئاطادار‬ ‫شوكى‬ ‫ب��ووم ثؤليسةكةيان هيَنا بؤ طوندى‬ ‫َ‬ ‫و ه��ةم��وو ط��ي��ان��ى ل��ة خ��وَي��ن ه� َ‬ ‫�ةل��ك��ش��ا بوو‪،‬‬ ‫هيض دةرزى و دةرمان و لؤكةو لةفاف نةبوو‬ ‫ت��ةن��ان��ةت م��وزةم��ي��دَي��ك��ي��ش ن��ةب��وو ضونكة‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك ف��ةق�ير ب��وو ت��ا ب��ؤى ث��اك ب��ك��رَي��ت��ةوة و‬ ‫ضارةسةربكريَت‪َ .‬‬ ‫خةلكةكة ليَى كؤبونةوةو‬ ‫لة هةذارى خؤيانةوة خويَيان دةكردة دةمى‬ ‫برينى ثؤليسةكةوة بؤ ئ��ةوةى خويَنةكةى‬ ‫بطرسيَتةوة‪ ،‬ثؤليسةى برينداريش هاوارو‬ ‫نةِرةو قريشكةى دةطةيشتة ئامسان و ثِر بةو‬ ‫طوندة هاوارى دةكرد و زوو زوو دةبورايةوة‬ ‫ثاشان بؤ ضارةسةر رويان كردةوة( بةرزجنة)‬ ‫ضونكة تةنيا ب��ةرزجن��ة بنكةى تةندروستى‬ ‫تيَدا بوو لة ناوضةكةدا ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫(حاجى حمةمةدى مةال رةس��ول ) ىباوكم‬ ‫دةيطوت كاكة( حةمة)كة بة (حةمة مةيك)ة‬ ‫بةناو بانط بوو لة قسة خؤشيدا رؤذيَكيان‬ ‫مدير ناحيةى( بةرزجنة) خؤى بانطى دةكاو‬ ‫ثيَى َ‬ ‫دةليَت كاكة حةمة توخوا ثيَم َبل َى ثاش‬

‫ئةو بةسةر هاتة َ‬ ‫دل تةزيَنةى بةسةر خؤم و‬ ‫ثؤليسةكامن هات‪ .‬ض ناويَكت بؤ داناوم‪!...‬‬ ‫كاكة (حةمة)ش َ‬ ‫دةليَت‪ :‬بةخوا قوربان هيض‬ ‫ناويَكم بؤ دانةناوى و زؤر شةرم لة جةنابت‬ ‫دةكةم! مدير ناحية هةرضؤنيَك بيَت فشارى‬ ‫دةكاتة سةر كاكة( حةمة) و َ‬ ‫دةليَت ‪:‬بةخوا‬ ‫ثى َ‬ ‫ناليَم ب��ةآلم حةز دةك��ةم ئةو ناوة‬ ‫هيضت َ‬ ‫نويَيةى بؤت داناوم بزامن و بةس‪...‬؟‬ ‫هةرضؤنيَك بيَت( حةمة مةيكة )هيَز دةداتة‬ ‫خ��ؤى و ل��ة ئ��اس��ت م��دي��ر ناحية س��ةر بةرز‬

‫حاجى حمةمةد مةال رةسول‬

‫دةك��ات��ةوةو بةشةرمةوة ثيَى َ‬ ‫دةليَت‪ :‬بةخوا‬ ‫قوربان لة ئاست ئةو كارةساتة َ‬ ‫دلتةزيَنةى‬ ‫بةسةر ئيَوةو ثؤليسةكانتان هات و بيستمان‬ ‫ن��اوم ن��اوى (ط��وو باينجان) ‪...........‬وات�����ة‬ ‫ئ��ةوةن��دة ت��رس��اوى ئ��ةوةن��دة ط���ووى رةشت‬ ‫كردووة بةخؤتا لة ترساندا‪ ،‬بؤية تةنيا ئةو‬ ‫ن��اوةم بؤ دان���اوى‪ .‬مدير ناحيةو ئ��ةوةى لة‬ ‫دةورو بةرى دةبيَت دةست دةكةن بة ثيَكةنني‬ ‫و بةِريَوبةرى ناحية بة بؤنةى (طوو باينجان)‬ ‫ةوة دي��اري��ةك ثيَشكةش بة حةمة مةيكة ى‬ ‫قسة خؤش دةكات‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪37‬‬


‫هؤكار ء دةرةجنامةكانى راثة ِرينى ىَ‬ ‫سال‬ ‫(‪)1987‬ى شارى رةواندز‬ ‫ئامةدةكردنى‪ :‬حةسةن مستةفا‬ ‫ث َيشةكى ‪:‬‬ ‫ئامانج لة ئامادةكردن ء كؤكردنةوةى ئةم بابةتة ئةوةية كةوا اليةنيَكى طةش ء ثِرشنطدار لة ميَذووى‬ ‫َ‬ ‫تؤماربكرى‪ ،‬تا دؤست ء دوذمن بزانن ئةم شارة لة رابردوودا شاريَك بوو‬ ‫شارى رةواندز ء دةوروبةرى‬ ‫َ‬ ‫لة قوربانيدان ثِر بةخشش ء هةميشة رؤلةكانى ويستوويانة سةربةرزانة ء شةرافةمتةندانة بذيينَ ء‬ ‫بيةوى ئازارى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكةى بدات ء بيانضةوسيَنيَتةوة‪.‬‬ ‫سةر بؤ هيض هيَزيَك نةوى نةكةن طةر‬ ‫راثةِرينى ‪ 1987\5\19‬منوونةيةكة لة قارةمانَيَتى َ‬ ‫خةلكى رةواندز‪ ،‬كة بة رؤذى رووناك رووبةِرووى‬ ‫نابى ئةوةش لةيادبكةين كةوا هيض شؤِرش‬ ‫داطريكةرانى كوردستان بوونةوة ء ضؤكيان ثيَدادان‪ .‬بةآلم َ‬ ‫َ‬ ‫بى قوربانيدان نةهاتؤتةبوون‪ ،‬راثةِرين واتة جؤش سةندنى خةلك دذ بة داطريكارى ء‬ ‫ء راثةِرينيَك َ‬ ‫ناهةقى‪ ،‬لةهةمانكاتدا طيان خستنةسةر لةثى دةستةو ضوون بةرةو ثريى مةرطة‪ .‬ديارة شارى رةواندز‬ ‫بؤ ئةم كاروانة هيض رؤذيَك دريخَ ى نةكردووة ء َ‬ ‫رؤلةكانى بيَباكبوونة لة مردنيَك لةِريَى نيشتمان ء‬ ‫ثةيِرةويان لةم دَيِرة شيعرة كردووة كة ىَ​َ‬ ‫دةل‪:‬‬ ‫بى‬ ‫بى سةد ذيانى بةقوربان َ‬ ‫مردن لة ِر َيى نيشتمان َ‬ ‫ئاواش نةبا هةر دةمردم كةسيش يادى نةدةكردم‬ ‫بى هؤكارنية‪ ،‬هؤكارةكانى ثيَش راثةِرينى ‪ 1987‬يش‬ ‫دةبى ئةوةش َبليَني هيض راثةِرين ء شؤِرشيَك َ‬ ‫َ‬ ‫وةك لة ناوةرؤكدا رووندةبنةوة‪ ،‬دةستثيَشخةرى رذيمَ ى بةعسة لةثةراويَزخستنى شار ء كوشتنى‬ ‫َ‬ ‫رؤلةكانى طةل ء خاثوركردنى طوند ء طةِرةكةكانى شار ء سومتاككردنى رةز ء باخ ء كويَركردنةوةى‬ ‫�ى كة لةماوةيةكى كورتى‬ ‫كانياو ء كاريَز ء بريةكانة‪ ،‬بؤية ك��اردان��ةوةك��ةش ئ��ةوةن��دة بةتني دةب� َ‬ ‫َ‬ ‫بةضؤكدادى‪ .‬اليةنيَكى ترى ئةم ناميلكةية تيشك خستنةسةر‬ ‫ثيَوانةييدا رذيَم بةتةواوى لةدةظةرةكة‬ ‫قوربانييةكانة‪ ،‬ض ئةوانةى لة رؤذى راثةِرينةكة شةهيد ءبريندار دةبن ض ئةوانةى دةستطريدةكريَن‬ ‫ء لة زيندانةكانى ئةمنى هةوليرَ سزادةدريَن ض ئةوانةى سةربةرزانة شةهيد دةكريَن ء الشةكةشيان‬ ‫نادريَتةوة كةسوكارةكانيان‪.‬ض ئةو رؤذانةى شار لةو ثةِرى ترس بةِريَيان دةكات‪ .‬بةآلم ىَ‬ ‫دل زيندووى‬ ‫وانى‪.‬‬ ‫هةر بة ئوميَدةوة ليَدةدات ء ضاوة طةشةكانى بؤ دواِرؤذيَكى طةش ء ثِرشنطدار دةِر َ‬ ‫ه��ةر ل��ةم ثيَشةكيةدا دةم� َ‬ ‫نةمتوانيبى ن��اوى ت��ةواوى ئةوانة بيَنم كة‬ ‫��ةوى ئ��ةوة َبليَم‪ ،‬لةوانةية‬ ‫َ‬ ‫بةشدارييان دياربووة لة راثةِرينةكةدا‪ ،‬ئةوةش لةبةرئةوة نية خوانةخواستة لةياديان بكةم ء نةمةويَت‬ ‫بكةونة نيَو الثةِرةيةكى ئاوا ثِرشنطدار‪َ .‬‬ ‫بةلكو لةبةر زؤرى بةشداربووانة لةاليةك ء ناوهيَنانى هةموو‬ ‫بةشداربوويةكيش بؤ سيميناريَك كاريَكى ئةستةمة‪ .‬بةآلم هةتا توانيبيَتم مَ‬ ‫هةول داوة ناوى شةهيدان‬ ‫ء برينداربووان ء ئةوانة لةياد نةكةم كة بِريارى دادطايان بؤدةرضووة بؤ ئيعدامكردن يان ئةوانةى‬ ‫بى‬ ‫نابى ‪ .‬هةموو طلةييةكيش لةجيَى خؤى َ‬ ‫بى كةموكوِرى َ‬ ‫خانوويان ليرَِوخيَنراوة‪ .‬هيض كاريَكيش َ‬ ‫ئةخيةمة سةرضاو ء هةموو حةقيقةتيَكيش بة رةهاى ريَزى ليَدةطرم‪.‬‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬


‫هؤكارةكانى راثة ِرين‪:‬‬ ‫ه��ةر ش��ؤِرش ء راثةِرينيَك‬ ‫ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل �ًَي��ك ه���ؤك���ارى بابةتى‬ ‫دةبنة زةمينة خؤشكةر بؤيان‪،‬‬ ‫ئ��ةو راثةِرينة جةماوةرييةى‬ ‫رةوان��������دزي��������ش زةم���ي���ن���ةى‬ ‫رةخسانء ثيَطةينى بؤ ضةند‬ ‫هؤكاريَك دةطةِريَتةوة لةوانة‪،‬‬ ‫هةرزوو رذيمَ ى بةعس لةدواى‬ ‫هاتنةسةركارى سةدام حوسينَ‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال‬ ‫ء ب��ةدي��اري��ك��راوي��ش‬ ‫‪ 1980‬بة بةرنامة رةواندزى‬ ‫ل��ة ق����ةزاوة ك��رد ب��ة ناحية ء‬ ‫لةنزيك ئةم شارة ديَرين ء ثِر‬ ‫سةروةرييةش‪ ،‬قةزايةكى لة‬ ‫ضةند ئؤردوطايةك ثيَكةوةنا‬ ‫ء ن��اوى ليَنا ق���ةزاى سةديق‬ ‫ىَ‬ ‫كؤنرتؤل‬ ‫�ى‬ ‫ت��ا ب��اش�تر ب��ت��وان� َ‬ ‫َ‬ ‫خ���ةل���ك���ةك���ةى ث���َي���ب���ك���ات ء‬ ‫بةحيسابى خؤيان َ‬ ‫خةلكةكة‬ ‫دوور خب��ةن��ةوة ل��ة كوانووى‬ ‫ن���اوض���ة ئ����ازادك����راوةك����ان كة‬ ‫رةوان��دز يةكيَك بوو لةوشارة‬ ‫س�ترات��ي��ذي��ان��ة‪ .‬ئ��ةم��ة لةاليةك‬ ‫هةروةها هؤكارى زيادبوونى‬ ‫رؤذب��ةرؤذى هيَزى ثيَشمةرطة‬ ‫بة تايبةت لة نيوةى دووةمى‬ ‫هةشتاكانى سةدةى رابردوو‪،‬‬ ‫ك��ة ب��ب��ووة م��ةت��رس��ى ب��ؤ سةر‬ ‫ث �َي��ط��ةء دةس���ةآلت���ى رذَي����م لة‬ ‫ت��ةواوى ناوضةكان ء رؤذانة‬ ‫ض��االك��ي��ي��ةك��ى ثيَشمةرطانة‬ ‫دةب�����ووة س����ةردَي����ِرى ه� ىَ‬ ‫���ةوال‬ ‫ئ �َي��زط��ةك��ان‪ .‬ىَ‬ ‫دؤل ئاكؤياني‬ ‫س��ةر ب��ة ش���ارى رةواندزيش‬ ‫ك����ة ل���ةم���اوةي���ةك���ى زؤردا‪،‬‬ ‫وات�����ة ل����ةه����ةردوو ش���ؤِرش���ى‬

‫ئةيلولء شؤِرشى نويَدا هةر‬ ‫ناوضةى ئازادبووةء بةدةست‬ ‫ه �َي��زى ث�َي��ش��م��ةرط��ةوةب��ووة ء‬ ‫رؤذب�����ةِرؤذي�����ش كاريطةرى‬ ‫ئ��ازادي��ي��ةك��ةى رةن��ط��ى بةسةر‬ ‫ن����اوض����ةك����ان����ى ت������رى ذَي�����ر‬ ‫دةس��ةآلت��ى رذيَ���م دةداي����ةوة‪،‬‬ ‫بةتايبةت شارى رةوان��دز‪ ،‬كة‬ ‫ضةند كيلؤمةتريَكى كةم لةم‬ ‫َ‬ ‫دؤلة دوورة‪ .‬هةروةها هؤكارى‬ ‫دةس���ت���دري���ذىءط���ةم���ارؤدان‬ ‫ء ث��ةالم��ارى رذيمَ ���ى بةعس‬ ‫ب���ؤ س����ةر ىَ‬ ‫دؤل ئ���اك���ؤي���ان لة‬ ‫‪1987 \5 \18‬دةطةِر يَتةوة‪،‬‬ ‫ك��ة رؤذَي����ك ب���ةر ل��ة روودان����ى‬ ‫راثةِرينةكة‪ ،‬بة هيَزيَكى زؤرى‬ ‫ج���ةي���شء ج����اش ث���ةالم���ارى‬ ‫ىَ‬ ‫دؤل ئاكؤيانى سةر بة شارى‬ ‫رةوان��دزي��دا‪ ،‬ب��ةآلم بةحوكمى‬ ‫ئةوةى رذيمَ ى بةعس بة زجنرية‬ ‫ب���ةرن���ام���ةي���ةك���ى عةسكةرى‬ ‫ك����ةوت����ب����ووة ث����ةالم����اردان����ى‬ ‫ن���اوض���ة ئ����ازادك����راوةك����ان ء‬ ‫ه �َي��زى ث�َي��ش��م��ةرط��ةش دةب���وا‬ ‫بةشيَوةيةكى يةكسان بؤ ئةو‬ ‫شويَنانة ض��ووب��ان كة شةِرى‬ ‫تيَدا ئةجنامدةدرا ء هةمانكات‬ ‫هيَزةكانى ئةم ناوضةية بؤ بة‬ ‫ه��ان��اوةض��وون��ى ناوضةكانى‬ ‫ت��ر ب��ة ئ���ةرك رؤي��ش��ت��ب��وون ء‬ ‫هيَزى ثيَكهاتووى ناوضةكة‬ ‫ب��ري��ت��ى ب���وو ل��ة ت��ةن��ه��ا ضةند‬ ‫ث���َي���ش���م���ةرط���ةي���ةك ء هيَزى‬ ‫ثشتطريى طوندةكان‪.‬‬ ‫س�����ةرةت�����اى ه� مَ‬ ‫��ةل���ةت���ةك���ة‬ ‫كاتذميرَ ( ‪ 4‬تا ‪ )8‬ى بةيانى‬ ‫رؤذى ( ‪) 1987\ 5\18‬‬

‫ل���ةب���ةرى ب��ان��ةش��ان وات����ة لة‬ ‫ث��ش��ت��ى ب��������ةِرةزان ء ثشتى‬ ‫ل��ؤغ��ان دةس��ت��ي��ث�َي��ك��رد‪ ،‬بةآلم‬ ‫ه���ةرزووب���ةه���ؤى تةقينةوةى‬ ‫مينيَك بةذيَرثيَى خؤفرؤشيَك‬ ‫دةستبةجى هيَزى‬ ‫ء كوذرانى‬ ‫َ‬ ‫ثيَشمةرطة ء ثشتطريى ليَيان‬ ‫ه��ات��ن��ة دةس�����ت ء زيانيان‬ ‫ل����يَ����دان‪ .‬دوات������ر ويستيان‬ ‫دزةب�������ك�������ةن ب�����ؤ ن����اوض����ةى‬ ‫ئ����ازادك����راو‪ ،‬ب���ةآلم ب��ة ه� ىَ‬ ‫��ةول‬ ‫ه�َي��زى ثشتطريى شكستيان‬ ‫خ���وارد‪ ،‬ه�َي��زى ثشتطريى لة‬ ‫ت��ةواوى طوندةكان بةشيَوةى‬ ‫م��ةف��رةزة دروس��ت��ك��راب��وون بؤ‬ ‫ب��ةرط��ري��ك��ردن ل��ة ن��اوض��ةك��ة ء‬ ‫ه �َي��زَي��ك��ى ه��اوش��ان��ى هيَزى‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��ةب��وو‪ ،‬ب���ةض���ةك ء‬ ‫ت���ف���اق���ى خ����ؤي����ان ئ����ام����ادةى‬ ‫شةِرةكان دةبوون ء بةرطرييان‬ ‫لة طوند ء رةز ء باخ ء طيانى‬ ‫خ��ؤي��ان دةك����رد‪ .‬شؤِرشيش‬ ‫هاوكاريدةكردن‪.‬‬ ‫ئ��ةم ه�َي��زة هيَزيَكى تةواو‬ ‫ريَكخراو نةبوو‪ ،‬بةآلم لةِرووى‬ ‫ئازايةتى ء بةرطريكردنةوة‬ ‫ب������ةئ������ةزم������وون ء ه����ةم����وو‬ ‫س��ن��ورةك��ان��ى مةردايةتيان‬ ‫ت����َي����دةث����ةِران����د‪ ،‬ئ������ةوان زؤر‬ ‫هةستيان بةمةترسيدةكرد‪،‬‬ ‫ضونكة ئةمانة خيَزانداربوون‬ ‫ء ئ��ي��ل��ت��ي��زام��ى خيَزانيان‬ ‫لةئةستؤدابوو‪ ،‬بؤية بةوثةِرى‬ ‫ج���ةس���ورى ت���َي���دةك���ؤش���ان تا‬ ‫ثريشكى ئ��اط��ر ل��ة خ �َي��زان ء‬ ‫َ‬ ‫مندالةكانيان دوورخةنةوة‪.‬‬ ‫ئ��ةم ه�َي��زةى ىَ‬ ‫دؤل ئاكؤيان لة‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪39‬‬


‫ت��ةواوى شةِرةكانى ناوضةكة‬ ‫بةشدارييان كردووة ء هيَزى‬ ‫ئ��ام��ادةى ئ��ةم ض��ةن��د رؤذةى‬ ‫شةِريش بةثيَى ثالنيَك كة لة‬ ‫م��زط��ةوت��ى ئ��اك��ؤي��ان داِرش�ت�را‬ ‫بةمشيَوةية دابةشكران‪:‬‬ ‫‪ -1‬ه���َي���زَي���ك ب���ؤ كةثكى‬ ‫لؤغان‬ ‫‪ -2‬سةربانةشان‬ ‫‪-3‬رةشكى بانةشان‬ ‫‪-4‬طةرووى سةران‬ ‫‪-5‬كيَل كيَل‬ ‫‪-6‬ئ�����ةش�����ك�����ةوت�����ى م����ام‬ ‫شةمسى‬ ‫َ‬ ‫‪ -7‬رةبايةى طردبوزينا‬ ‫‪-8‬بانكورتةك‬ ‫ضةكى هيَزى ثيَشمةرطة ء‬ ‫ثشتطريى كة بةكارياندةهيَنا‬ ‫ثيَكهاتبوو ل��ة ض��ةك��ى سوك‬ ‫وةك كالشنكؤف ء بيكةيسى‬ ‫ء ئارثيجى ء دوو دؤشكة‬ ‫يةكيَكيان ل��ة (س��ةر رةشكى‬ ‫ب��ان��ةش��ان) ئ���ةوةى تريشيان‬ ‫��ى ث���ات���ةك���وال لةسةر‬ ‫ل���ةب���ان� َ‬ ‫َ‬ ‫نيشاوى ء هاوةنيَكى ‪120‬‬ ‫َ‬ ‫دةرةفرى لة زخيى‬ ‫ملم لةسةر‬ ‫طةرةوان‪.‬‬ ‫ك��ارةس��ات �َي��ك��ى ناخؤش‪:‬‬ ‫لةدواى كاتذميرَ ( ‪ ) 8‬ى بةيانى‬ ‫كة ه�ِرَ​َي�ش��ى دوذم��ن شكستى‬ ‫هيَنا ء بةرةو دواوة طةِرانةوة‪،‬‬ ‫ت�����ؤث ب���اران���يَ���ك���ى خةست‬ ‫دةستيثيَكرد ء طوللةيةكى‬ ‫راجيمة بةردؤشكةكة كةوت‬ ‫ء ثيَشمةرطةيةك ب��ةن��اوى (‬ ‫رةف��ي��ق‪ ،‬ك��ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى هةوليرَ‬ ‫ب�����وو ش���ةه���ي���د ب�����وو ح����ةوت‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ثيَشمةرطةش برينداربوون‬ ‫كة برينةكانيان سةخت بوو‬ ‫ئ��ةوان��ي��ش ب��ري��ت��ى ب����وون لة‬ ‫(جةمال كةريم‪ ،‬عةىل بيَجانى‬ ‫‪ ،‬حةمة ق���ادر‪ ،‬ق��ادر حمةمةد‬ ‫زياد‪ ،‬بيَباك حمةمةد‪ ،‬كةمال‬ ‫ه��اش��م‪،‬ح��ةم��ةدب��ةط) ك��ة ئةمة‬ ‫ت���ةواوى هيَزةكة ب��وو لةسةر‬ ‫دؤشكة‪.‬‬ ‫هيرَ ِ ش َيكى ترى دوذمن‪:‬‬ ‫دواى ت��ؤث��ب��اران��ك��ردن ء‬ ‫ل���ةك���ارك���ةوت���ن���ى دؤش���ك���ةى‬ ‫ثيَشمةرطةكان دوذمن جاريَكى‬ ‫تر هيرَِشى دةستثيَكردةوة‪ ،‬بة‬ ‫ث��ان��اي��ى َ‬ ‫دؤل��ةك��ة ء ئةجمارة‬ ‫وي��س��ت��ى ل���ةب���ةرى بنةكاول‬ ‫وات��ة بنارى ضياى هةندريَن‬ ‫دزةب����ك����ات‪ ،‬ب�����ةآلم ئ���ةوَي���ش‬ ‫هيَزيَكى ئامادة ء بةئةزموونى‬ ‫ليَبوو‪ ،‬لةهةمووشى كاريطةرتر‬ ‫دان������ان������ةوةى ل���وغ���م���ب���وو لة‬ ‫(كةثكى لؤغان – بانةشان ‪-‬‬ ‫طردبوزينا) ك��ة ل��ة ئةجنامدا‬ ‫تةواوى هاوكيَشةى شةِرةكةى‬ ‫طؤِرى بة قازاجنى ثيَشمةرطة ء‬ ‫بة دةيان جاش ء عةسكةريش‬ ‫كوذران ء الشةكانيان بة لوغم‬ ‫ثارضةثارضةبوو‪،‬بةتايبةت‬ ‫ل����ة ط����ردب����وزي����ن����ا‪ ،‬ل���ةط� َ‬ ‫��ةل‬ ‫خ��ؤب��ةدةس��ت��ةوةدان��ى دةيانى‬ ‫تريان ء دةستكةوتنى دةيان‬ ‫ث��ارض��ةض��ةك‪ .‬ش��اي��ان��ى باسة‬ ‫ي���ةك ث�َي��ش��م��ةرط��ةش بةناوى‬ ‫ئيسماعيل سليَمان لةبةرى‬ ‫هةندريَن برينداربوو‪.‬‬

‫وةزعى خ َيزانةكان‪:‬‬ ‫ب���َي���ط���وم���ان ب����ةدرَي����ذاي����ى‬ ‫ش���ؤِرش خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى طوندةكان‬ ‫ح�����ةوان�����ةوةي�����ان ن����ةب����ووة‪،‬‬ ‫بةتايبةت كة رذيَم بةخةستى‬ ‫مَ‬ ‫هةلةتةكانى دةستثيَدةكرد‬ ‫ط��ةم��ارؤى ناوضةكانى دةدا‪.‬‬ ‫ل����ةم م����اوةي����ةش����دا ت�����ةواوى‬ ‫خيَزانةكان لةترسى ثةالماردان‬ ‫ءدةستطريكردن كة هةرضوار‬ ‫دةورى ىَ‬ ‫دؤل ئاكؤيان طريابوو‬ ‫ب���ؤ م�����اوةى م��ان��ط �َي��ك زياتر‬ ‫روويان لة ئةشكةوتةكانى ئةم‬ ‫ناوةدةكرد‪ .‬ثيَويست بة وةسف‬ ‫ناكات كة ضؤن لةم ماوةيةدا‬ ‫ذيانيان طوزةراندووة‪.‬‬ ‫دةرةجنامى هيرَ ِ شةكة‪:‬‬ ‫ثاش ئةوةى هيَزة شكست‬ ‫خواردووةكةى رذيَم بةدؤِراوى‬ ‫دةك��ش��ان��ةوة دواوة ء الشةى‬ ‫ب��ري��ن��دار ء كوذراوةكانيان‬ ‫دةط���واس���ت���ةوة بةناضاريش‬ ‫ب����ةب����ةردةم ض�����اوى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫رةوان�����دزي�����ان دادَي���ن���ان���ةوة‪،‬‬ ‫ئةوةى جيَى سةرجنِراكيَشان‬ ‫ب��وو ط��ردب��وون��ةوةى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ش���ار ب���وو ب��ؤ بينينى هيَزة‬ ‫ش��ك��س��ت��خ��واردووةك��ةى رذيَم‬ ‫ء ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ه����ةر ئاذيَريَكى‬ ‫ئ���ةم���ب���ؤالن���س���ي���ش هؤيهاى‬ ‫م�رَ​َي�دم��ن� َ‬ ‫�دالء طةنجء ثريةكان‬ ‫ب�������ةرزدةب�������ووةوة‪ ،‬ك���ة ئةمة‬ ‫ك�����اردان�����ةوةي�����ةك�����ى زؤرى‬ ‫دروستكرد بؤ قائيدى سوثاى‬ ‫رذيَم‪ ،‬كة َ‬ ‫سى بةدةركردنى‬ ‫هةل َ‬ ‫بِريارى رووخاندنى ئةو ريزة‬


‫ئيسماعيل سدر‬

‫ئةمني ناوخؤش‬

‫مةال خدر‬

‫رَ‬ ‫شيزاد جةبار‬

‫عةبدول ِرةزاق خدر‬

‫عيسا حمةمةد‬

‫خانووةى طةِرةكى ناوِرةزان‪،‬‬ ‫ك��ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ةك��ة ه��ؤي��ه��اي��ان لة‬ ‫ثةناوةدةكيَشا‪ .‬بؤية بؤ رؤذى‬ ‫دواتر واتة ‪َ 1987\5\19‬‬ ‫هةلسا‬ ‫بة جيَبةجيَكردنى بِريارةكةى‪،‬‬ ‫بؤ ئةم مةبةستة َ‬ ‫شؤفليَكى هيَنا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شؤفرليَتيَكى سوور كة‬ ‫ئةفسةريَك بة ثلةى نةقيب ء‬ ‫ف��ةرم��ان��دةى م��ةف��رةزةي��ةك ء‬ ‫ض��ةن��دي��ن س��ةرب��ازى تيَدابوو‬ ‫ك���ة ب���ؤ ث���ارَي���زط���اري���ك���ردن لة‬ ‫َ‬ ‫شؤفلةكة هاتبوون‪ ،‬ئةطةرضى‬ ‫ل��ةالي��ةن ذنيَكى ئ��ةم طةِرةكة‬ ‫كة دةيانةويست خانووةكةى‬

‫ربوخيَنن قورئانى لةبةردةم‬ ‫لَي ِ‬ ‫راطرتن َ‬ ‫بةلكو بؤ خاترى قورئان‬ ‫دةست لة كارةكةيان َ‬ ‫هةلبطرن‪،‬‬ ‫كةضى ئةوان هةر سووربوون‬ ‫جيَبةجيَكردنى‬ ‫ل����ةس����ةر‬ ‫بِريارةكةيان‪ ،‬بةآلم ئةم كارةيان‬ ‫بةئاسانى بؤ نةضووةسةر ء‬ ‫َ‬ ‫دةمةقالةيةكى زؤر دروستبوو‬ ‫ل��ةن �َي��وان ه��ةن��دَي��ك ضةكدارى‬ ‫ئامادة لةويَو جيَبةجيَكارانى‬ ‫بِريارى قائيدى سوثا ء ئةو‬ ‫َ‬ ‫قةبوولنةكرد ء‬ ‫ناهةقيةيان‬ ‫ت�رَي���ذى طوللةء‬ ‫ك��ةوت��ن��ة دةس� ِ‬ ‫تةواوى ئةو هيَزةيان طةمارؤدا‬

‫ء لةنيَويدا ئةفسةريَك بةثلةى‬ ‫ن��ةق��ي��ب ب���ةن���اوى ( ئةمحةد‬ ‫م���ةمح���ود س� َ‬ ‫�ول��ت��ان ) لونيَو‬ ‫ك���وذراوان���داب���وو‪ ،‬ئ��ةم��ة بووة‬ ‫دةس��ت��ث�َي��ك�َي��ك ب��ؤ راثةِرينى‬ ‫س��ةرت��اس��ةرى ش��ار ء هةموو‬ ‫ثيَكهاتةكانى شارى طرتةوة‪.‬‬ ‫م���ةالك���ةم���ال ي��ةك��يَ��ك بوو‬ ‫ل���ة ب���ةش���داران���ى راث����ةِري����ن ء‬ ‫داواك����راوى دادط���اى شؤِرش‬ ‫(حمكمة الثورة) بوو لة ذمارة‬ ‫‪ 47‬ى زارى ك��رم��اجن��ى ئاوا‬ ‫باسى رووداوةك���ةى كردووة‪:‬‬ ‫ئةو هيَزةى تر كة دةيةويست‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪41‬‬


‫‪42‬‬

‫وريا سةعيد‬

‫حةسةن عةلي‬

‫ر َيبوار حةسةن‬

‫سةردار تةها‬

‫عةبدولَآل خدر‬

‫َ‬ ‫فازل شايف‬

‫بطةِريَتةوة ئيَمة ضةند كةسيَك‬ ‫ل���ة ط����ةردةط����ةرد دام���ان���ةب���ةر‬ ‫رَي������ذ ء دةب����اب����ةي����ةك‬ ‫دةس���ت�� ِ‬ ‫دةيةويست ثشتمان لي َ‬ ‫َبطرى‬ ‫كة طةيشتة نزيك تانكى ئاو‬ ‫لةطةِرةكى شؤِرش تيَمانطرت‬ ‫ء ن���اض���ارب���وو ب���ط���ةِرَي���ت���ةوة‪.‬‬ ‫شايانى باسة رةش���اد سالحَ‬ ‫ناسراو بة ئ��ارام لة مزطةوتى‬ ‫ن��اوش��ار ب��ان��ط��ةوازى ك���رد تا‬ ‫َ‬ ‫خةلك بةشداريبكات ء بضيَت‬ ‫لة ىَ‬ ‫مال مامؤستا خالد نورى بؤ‬ ‫ليَدانى رذيَم ضةك وةربطريَت‪،‬‬ ‫ض��ون��ك��ة م��ام��ؤس��ت��ا خاليد‬

‫ج��ب��ةخ��ان��ةى خ��ؤي��ان ب��ؤ ئةم‬ ‫مةبةستة تةرخانكرد‪ ،‬ئيدى‬ ‫لةهةموو اليةك لة رةبايةكانى‬ ‫دةوروب���������ةرى رةوان��������دز‪ ،‬لة‬ ‫رةب����اي����ةى ب��ةن��زي��ن��خ��ان��ة‪ ،‬لة‬ ‫مونةزةمة ء سةرا بة تايبةتى‬ ‫كاتذميرَ ‪ 3‬ى ئيَوارة شةِر طةرم‬ ‫ب���وو‪ ،‬ك��ة ب���ةت���ةواوى دوذم���ن‬ ‫تيَكشكا‪ .‬خالد حوسينَ جؤآل‬ ‫يةكيَكى ترة لة داواكراوةكانى‬ ‫دادطا َ‬ ‫دةليَت‪ :‬دواى كوذرانى‬ ‫ن��ةق��ي��ب��ةك��ة ء ئ����ةو ه���َي���زةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةليَك‬ ‫لةطةل‬ ‫لةطةليدابوو‪،‬‬ ‫ب����رادةر رووم����ان ل��ة رةبايةى‬

‫بةنزينخانةكرد‪ ،‬ل��ةو رةباية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةليَك جةيشى ناشةعبى‬ ‫لة َ‬ ‫حالةتى ئامادةباشيدابوون‪،‬‬ ‫ب��������ةآلم ض����ةك����م����ان����ك����ردن ء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةوانيشمان بةديلى‬ ‫خ���ؤم���ان ه��يَ��ن��ان ء س����وارى‬ ‫هينؤيةكمان كردن كة مامؤستا‬ ‫جةبار عةبدوآل ليَيدةخوِرى ء‬ ‫ب��ةرةو طةىل ميَطر رؤيشتني ء‬ ‫لةبةر دةرنةضوونى هينؤكةمان‬ ‫ل��ة ب�َي��ش��ؤران سوتاند ء وةك‬ ‫نيازثاكيةكيش ديلةكامنان‬ ‫ئازادكردن كة َ‬ ‫خةلكى رومادى‬ ‫ب�����وون ء ث���َي���م���ان ط���وت���ن كة‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬


‫حمةمةد سةبري حاجي كوردة‬

‫جوان عيسا حمةمةد عةلي‬

‫ئازاد عةزيز شاكر‬

‫حمةمةد حةسةن فرياد‬

‫حمةمةد زينةدين‬

‫مام قادر سةرانةيي‬

‫ض���وون���ةوة رووداوةك�������ة وةك‬ ‫َي�ن��ةوة‪ .‬لة رةبايةى‬ ‫خ��ؤى ب��ط�رَِ‬ ‫َ‬ ‫ئةوى‬ ‫ملتؤكريش هيَزةكانى‬ ‫ض���ةك���ك���ران ء دةب���اب���ةي���ةك‬ ‫دةستى بةسةراطريا ء حةسةن‬ ‫حوسينَ ليَيخوِرى كة ئةويش‬ ‫داواك��راويَ��ك��ى ت��رى دادط���اى‬ ‫شؤِرش بوو‪ .‬لة هةمان ذمارةى‬ ‫رؤذن���ام���ةى زارى كرماجنى‬ ‫ف��ةت��اح خ��ال��د داواك���راوَي���ك���ى‬ ‫دةل����يَ����ت‪ :‬م���ن ل���ة ق� ىَ‬ ‫ت����رة َ‬ ‫��ؤل‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثؤليَك برادةر‬ ‫ناوِرةزان‬ ‫ه� مَ‬ ‫�ةول��ان��دا رةب��اي��ةى سثيلك‬ ‫بطرين ك��ة ت���ةواوى هيَزةكان‬

‫ء قاميقاميش رووي��ان َ‬ ‫لةوى‬ ‫كردبوو‪ ،‬ئةمة سةرةِراى ضةند‬ ‫دةبابةيةك كة ل� َ‬ ‫�ةوى تةقةيان‬ ‫ل��ةئ �َي��م��ةدةك��رد‪ .‬ش���ةِرةك���ة تا‬ ‫ئ �َي��وارة دريَ���ذةى كيَشا بةآلم‬ ‫رةب���اي���ةك���ة ل���ةب���ةر سةختى‬ ‫شويَنةكةى ء نابةرابةرى هيَز‬ ‫نةطريا‪.‬‬ ‫وةك ل����ةس����ةرةوة باسكرا‬ ‫ل����ةه����ةم����ووالي����ةك مَ‬ ‫ه���ةل���ةت‬ ‫دةستى ثيَكردبوو‪ ،‬هيَزيَكى‬ ‫ضةكداريش كةوتنة مَ‬ ‫هةلةتى‬ ‫طرتنى م��ون��ةزةم��ةى بةعسء‬ ‫سةرا ء دةستيان بةسةراطرتء‬

‫سةليم ئةسعد‬

‫رةف���ي���ق ح��زب��ي��يَ��ك ب���ةن���اوى‬ ‫ف����ازل ب���ري���ن���دارب���وو‪ .‬ئ���ةوةى‬ ‫نابى هةرطيز‬ ‫شايانى باسة ء َ‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪43‬‬


‫لةيادبكرى ىَ‬ ‫َ‬ ‫رؤل جواميرَ انة ء‬ ‫ث �ِر ل��ة ق��ارةم��ان��ان��ةى هةريةك‬ ‫لة شةهيد مةال خدرى وةرتى‬ ‫كة ئةوكاتة ئيمام ء خةتيب‬ ‫بوو لة مزطةوتى ناوشار ء بة‬ ‫طوتارة حةماسيةكانى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫جؤشدةدا ء هةروةها شةهيد‬ ‫مام حمةمةد زيَندين طةرةوةيى‬ ‫ك��ة ت��ةم��ةن��ى ن��زي��ك��ةى حةفتا‬ ‫��ال دةب����وو‪ ،‬ب���ةآلم َ‬ ‫س� َ‬ ‫رؤليَكى‬ ‫كاريطةرى هةبوو لة جؤشدانى‬ ‫بةبى‬ ‫ه��اوآلت��ي��انء ن��اوب��ةن��او َ‬ ‫ت���رس ل���ةن���اوش���اردا هوتافى‬ ‫دةك�َي��ش��اء ش��ادى دةردةب���ِرى‬ ‫ب����ة س����ةرك����ةوت����ن����ى ه���َي���زى‬ ‫ثيَشمةرطةء شكستى رذيَم ء‬ ‫بؤ رؤذى راثةِرينيش بةكردارى‬ ‫َ‬ ‫ل����ةط����ةل طفتارة‬ ‫راس���ت���ط���ؤ‬ ‫راستطؤكانيدا ء ب��ة تفةنطة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هيَزى‬ ‫ثةرةشووتةكةى‬ ‫ئامادةى راثةِرين ء الوانى شار‬ ‫مَ‬ ‫هةلةتى بردةسةر مونةزةمةء‬ ‫ل����ةب����ةردةرط����اى م���ون���ةزةم���ة‬ ‫ش���ةه���ي���د ك��������ةوت‪ ،‬م���ةه���دى‬ ‫َ‬ ‫شايةحتاليَك ء‬ ‫ئيرباهيم وةك‬ ‫داواكراويَك لة دادطاى شؤِرش‬ ‫ئاوا شةهيدبوونةكةى حمةمةد‬ ‫َي�يَ��ت��ةوة‪ :‬م��ن ء‬ ‫زَي��ن��دي��ن دةط� رَِ‬ ‫شةهيد مَ‬ ‫ثالان وةيةكرتدابوو ‪،‬‬ ‫شةهيد تفةنطيَكى ثةِرةشوتى‬ ‫ث �َي��ب��وو ت���ةق���ةى لةبارةطاى‬ ‫منةزةمة دةك��رد‪ ،‬ناوةناوةش‬ ‫ي��ةك بةدةنطى خ��ؤى هاوارى‬ ‫دةك����رد ل �َي��ي��ان��دةن خةزاية‪،‬‬ ‫رةفيق َ‬ ‫فازل ء مةهدى ضوونة‬ ‫سةربانى منةزةمة ء تةقةيان‬ ‫لةئيَمةكرد ‪ ،‬شةهيد حمةمةد‬

‫‪44‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫زَي���ن���دي���ن ء س��اب�ير ماويلى‬ ‫برينداربوون‪ ،‬شةهيد حمةمةد‬ ‫زيَندين طوللةيةك بةرسينطى‬ ‫كةوت ء بةثشتيةوة تةقيةوة‪.‬‬ ‫لة بنكةى ثؤليسيش تةقةمان‬ ‫ل���َي���ك���را ع���وم���ةر ء حمةمةد‬ ‫كوردة برينداربوون كة دواتر‬ ‫شةهيد حمةمةد ه��ةر بةهؤى‬ ‫ئ����ةم ب���ري���ن���ةوة شةهيدبوو‪.‬‬ ‫ل���ة ق� َ‬ ‫��ؤل���ةك���ان���ى ت���ري���ش ئةم‬ ‫هاوآلتيانة هةريةكةى بةهؤيةك‬ ‫شةهيدبوو لةوانة(ئازاد عةزيز‬ ‫شاكر‪،‬جوان عيسا خدر‪ ،‬قادر‬ ‫س����ةران����ةي����ى‪ ،‬حم��م��د حسني‬ ‫فرياد)‪ .‬دواى ئةوةى تةواوى‬ ‫ش��ار ثاككرايةوةء هيَزكانى‬ ‫رذيَم زيانيَكى زؤريان بةركةوت‬ ‫كة ئةوكاتة لة ئيَزطةى دةنطى‬ ‫ط���ةىل ك��وردس��ت��ان زيانةكان‬ ‫بة (‪ )71‬ك���وذراو بة ثلةكانى‬ ‫ئةفسةر‪ ،‬ئةمن‪ ،‬رةفيق حزبى‬ ‫ء جةيشى شةعبى ء شةش‬ ‫بريندار ء بةديلطريانى شةش‬ ‫جةيشى شةعبى ء تيَكشكانى‬ ‫�ى ت��ان��ك ء س��وت��ان��ى جيَب‬ ‫س� َ‬ ‫ق���ي���ادةي���ةك راط����ةي����ةن����را كة‬ ‫ئةمة ريَذةيةكى يةكجار زؤر‬ ‫ب���وو‪ ،‬ب��ؤي��ة َ‬ ‫خةلكى لةترسى‬ ‫ك����اردان����ةوةى ت���ون���دى رذَي���م‬ ‫َ‬ ‫ضؤلكرد‪ ،‬هاوآلتيان‬ ‫شاريان‬ ‫بةتةواوى مةترسيان ليَنيشت‪،‬‬ ‫هةربؤية زؤريان ثةيوةندييان‬ ‫بة هيَزى ثيَشمةرطةوةكرد ء‬ ‫ئةوانى تريش هةريةكةى بؤ‬ ‫رؤذانى دوايى طةِرانةوة سةر‬ ‫كارءبارى خؤيانء لة دواييدا‬ ‫دادطاى بةناو شؤِرش لة بةغدا‬

‫ب���ِري���ارى ذم�����ارة( ‪ )2823‬ى‬ ‫دةرك����رد ب��ؤ دةستطريكردنى‬ ‫(‪ )21‬هاوآلتى بةم ناوانة‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئ���ةي���وب حةمةدةمني‬ ‫عةبدوآلماويلى‬ ‫‪ -2‬س���اب�ي�ر ح���ةم���ةدةم�ي�ن‬ ‫عةبدوآل ماويلى‬ ‫‪-3‬حم�������ةم�������ةد م���ةغ���دي���د‬ ‫مستةفا‬ ‫‪ -4‬ئازاد مةغديد مستةفا‬ ‫‪-5‬ك���ةم���ال خ��ال��د رةشيد‬ ‫ناسراو بة مةال كةمال‬ ‫‪ -6‬دليرَ رةشيد بايز‬ ‫‪-7‬حم���ةم���ةد حةمةدةمني‬ ‫مستةفا‬ ‫‪-8‬ئ����������ازاد ح���ةم���ةدةم�ي�ن‬ ‫مستةفا‬ ‫‪ -9‬ت���اه�ي�ر ح���ةم���ةدةم�ي�ن‬ ‫مستةفا‬ ‫‪ -10‬ف�������ةت�������اح خ����ال����د‬ ‫حةمةدةمني‬ ‫‪ -11‬م���ةغ���دي���د مستةفا‬ ‫ئةبوبةكر حةمةدةمني‬ ‫‪ -12‬خالد حمةمةد ئةمني‬ ‫عومةر سؤفى‬ ‫‪ -13‬ئةسعةد سالحَ حةكيم‬ ‫ناسراو بة مامؤستا ئةسعةد‬ ‫‪ -14‬خ�����ال�����د ح����وس �َي�نَ‬ ‫حةمةدةمني جؤآل‬ ‫‪ -15‬ل���وق���م���ان ح���وس�َي�نَ‬ ‫حةمةدةمني جؤآل‬ ‫َي����� ح����وس �َي�نَ‬ ‫‪ -16‬زب����� رَ‬ ‫حةمةدةمني جؤآل‬ ‫‪-17‬شعيب كةريم سةعيد‬ ‫ناسراو بة شاهؤ كةريم‬ ‫‪-18‬ح������ةس������ةن ح���وس�َي�نَ‬ ‫سةيدئةمحةد‬


‫رؤذنامةى (الثورة )‬

‫‪-19‬ع�������ةدن�������ان ئ���ةمح���ةد‬ ‫عةبدوآل‬ ‫‪ -20‬ح����ةس����ةن رةش���ي���د‬ ‫ح��ةس��ةن ن��اس��راو ب��ة حةسةن‬ ‫عةريف رةشيد‬ ‫‪ -21‬م���ةه���دى ئيرباهيم‬ ‫عبداللة‪.‬‬ ‫��������ى‬ ‫م���������������������������اوةى س� َ‬ ‫رؤذي�����ش�����ى دي����اري����ك����رد بؤ‬ ‫خ���ؤب���ةدةس���ت���ةوةدان���ي���ان ء‬ ‫ئامادةبوونيان لةبةردةم دادطا‪،‬‬ ‫ب���ةو س��ك��اآلي��ةى لةسةريان‬ ‫تؤماركراوة بة ذمارة(‪ )1483‬ى‬ ‫هةمان َ‬ ‫سال‪ ،‬بةآلم ئةوكات هيض‬ ‫يةكيَك لةم تيَكؤشةرانة خؤى‬ ‫نةدا بةدةستةوة تا بِرياريَكى‬ ‫ليَخؤشبوون دةرضوو‪.‬‬ ‫ئةم وةزعة هةر ئاوا مايةوة‬ ‫ت���ا ه� مَ‬ ‫��ةل���ةت���ةك���ان���ى ئةنفال‬ ‫دةستيان ثيَكرد ء رةوان���دز‬ ‫ك���ةوت���ة ن��يَ��و مَ‬ ‫هةلةتةكانى‬ ‫ض��وارةم ء ثيَنجةمء شةشةم‬ ‫ك���ة ل���ة ن����َي����وان ( ‪ 5/15‬تا‬ ‫‪ )1998/8/28‬درَي��ذةى كيَشا‬ ‫لة ناوضةكانى ىَ‬ ‫دؤل ئاكؤيان‬ ‫ء ض��ي��اك��ان��ى ه���ةن���دريَ���ن ء‬ ‫��ى ء‬ ‫ك���ارؤخ ء ن��اوض��ةى وةرت� َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةرطةلًة‬ ‫كةليَتةء زينى طةىل ء‬ ‫ء ب��ةن��ى ه��ةري��ر ء خةليفان‬ ‫ء ل����ةم ط���ةم���ارؤدان���ان���ةش���دا‬ ‫ب��ةس��ةدان خيَزانى تر ئاوارة‬ ‫ء سةرطةردانبوون ء م� َ‬ ‫�ال ء‬ ‫باخ ء رةز ء ميَشة هةنطةكان‬ ‫ء وآلخ ء طيانةوةرى م� ىَ‬ ‫�ال ء‬ ‫تةواوى سةروةت ء سامانيان‬ ‫ب����ةت����اآلن ب��������ردرا‪ ،‬ه������ةروةك‬ ‫رؤذن�����ام�����ةن�����ووس حم���ةم���ةد‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪45‬‬


‫ط� ىَ‬ ‫���ةآلل ل��ة ب���ةدواداض���وون���َي���ك‬ ‫ل��ة رؤذن���ام���ةى كوردستانى‬ ‫ن� َ‬ ‫���وى ل��ة ذم���ارةك���ان���ى(‪1423‬‬ ‫ء ‪)1426‬ن���ووس���ي���وي���ةت���ى‪( :‬‬ ‫ل��ي��وا روك���ن ي��ون��س حمةمةد)‬ ‫ف��ةرم��ان��دةي��ى فةيلةقى ثيَنج‬ ‫ن��ام��ةي��ةك��ى ب���ةوث���ةِرى نهيَنى‬ ‫ء شةخسى ن��ووس��ي��وة ء بؤ‬ ‫ف��ةرم��ان��دةى طشتى سوثاى‬ ‫ن�������اردووة ء ت��يَ��ي��دا داواى‬ ‫دواخستنى ثرؤسةكة دةكات‬ ‫ء هةروةها كارى شؤِرشطيرَِى‬ ‫ء ن��ةب��ةردى َ‬ ‫خةلكى رةواندز‬ ‫ئاماذة ثيَكراوة و كردويةتية‬ ‫ب���ي���ان���وَي���ك ب���ؤ دواخستنى‬ ‫ث���رؤس���ةى ث���اك���ت���اوك���ردن لة‬ ‫ك��ةرت��ى رةوان����دزء شةقآلوة‪،‬‬ ‫وات��ة ه��ةر داواى دواخستنى‬ ‫ثرؤسةكةى كردووة تا دواجار‬ ‫رقى كؤنى خؤيان َ‬ ‫هةلِرشت ء‬ ‫لة رؤذى ‪ 1988/6/1‬كةوتنة‬ ‫روخ���ان���دن���ى خ����ان����ووى(‪)24‬‬ ‫ه��اوآلت��ي ش���ارىرةوان���دز‪ ،‬كة‬ ‫ل��ة راث��ةِري��ن��ةك��ة بةشدارييان‬ ‫ك���ردب���وو ب���ةم ن���اوان���ة‪( :‬مةال‬ ‫ئةمحةد وةرتى‪ ،‬مةال مةمدوح‬ ‫سةليم‪ ،‬سةيد ئةمحةد حممد‬ ‫ي���وس���ف ‪ ،‬ئ���ةمح���ةد حاجى‬ ‫برايم سةرانةيى‪ ،‬خ��در برايم‬ ‫م�����ةمح�����ود‪ ،‬س���ؤف���ى رس����ول‬ ‫عةزيز‪ ، ،‬عزيز مستةفا عةزيز‪،‬‬ ‫ي��وس��ف م��س��ت��ةف��ا جةعفةر‪،‬‬ ‫خ����ورش����ي����د م��ي��ر ئ����ةمح����ةد‪،‬‬ ‫ح��ةس��ةن ح��وس�َي�نَ محدامني‪،‬‬ ‫رةشيد بايز عةىل‪ ،‬سةعيد قادر‬ ‫رةشيد‪ ،‬عةىل حةسةن َ‬ ‫قةلةو‪،‬‬ ‫حسينَ محدامني جؤآل‪ ،‬حاجى‬

‫‪46‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫حممد ئةمحةد ئاكؤيى‪ ،‬زرار‬ ‫ك���ةِرةك���ى‪ ،‬ح��اج��ى موسليح‬ ‫ط������ةرةوةي������ى‪ ،‬ئيسماعيل‬ ‫حم��م��دام�ين عومةركةِرةكى‪،‬‬ ‫ئةبوبةكر ح��وس�َي�نَ حةسةن‪،‬‬ ‫حاجى حمةمةد مةال‪ ،‬شيرَ وان‬ ‫حمةمةد سالحَ ‪ ،‬جةالل سةيدا‬ ‫ئ��ي�براه��ي��م‪ ،‬ج����ةالل مةمحود‬ ‫مح�����دام��ي��ن‪ ،‬خ������در ح���اج���ى‬ ‫حوسينَ )‪ ،‬ئةمةء بةتاآلنربدنى‬ ‫م� ىَ‬ ‫��ال دةي����ان ه��اوآلت��ى ت��ر كة‬ ‫بةشدارى كاريطةريان هةبوو‬ ‫لة راثةِرينةكةدا‪ .‬بةآلم ئةوةى‬ ‫برينيَكى َ‬ ‫قول ء كاريطةرى لة‬ ‫ىَ‬ ‫دل ش���اردا دروس��ت��ك��رد ثاش‬ ‫ئ��ةم ك��ارة ن��اِرةواي��ة‪ ،‬تاريك ء‬ ‫روون��ى رؤذى (‪)1988/6/15‬‬ ‫رذَي�����������م ت������������ةواوى ش������ارى‬ ‫ط��ةم��ارؤدا ء نةيهيَشت كةس‬ ‫بضيَتةدةرةوةى شار ء دةستى‬ ‫ك���رد ب���ة ث��ش��ك��ن�ين ء ط����ةِران‬ ‫ب��ةدواى ئ��ةوان��ةى بةشداريان‬ ‫ك���ردب���وو ل��ة راثةِرينةكةدا‪،‬‬ ‫رَي���ذةي���ةك���ى ي��ةك��ج��ار زؤرى‬ ‫دةستطريكرد‪ ،‬بةثيَى َ‬ ‫بةلطةيةك‬ ‫(‪ )180‬ه���اوآلت���ى دةب���َي���تء‬ ‫س����ةرةجن����ام ( ‪َ )13‬‬ ‫رؤل�����ةى‬ ‫َ‬ ‫دلسؤز ء قارةمانى شارةكةيان‬ ‫طلدايةوةء شويَن بزركران كة‬ ‫ئةمةش ناوةكانيانة (مةال خدر‬ ‫باثري وةرت���ى‪ ،‬ع��ةب��دوآل خدر‬ ‫جؤآل‪ ،‬حةسةن عةىل حوسينَ ‪،‬‬ ‫ئيسماعيل حاجى سةدرةدين‪،‬‬ ‫وري��ا سةعيد رةزاق‪ ،‬سةليم‬ ‫ئ��ةس��ع��ةد‪ ،‬ئ��ةم�ين ناوخؤش‪،‬‬ ‫س���ةردار ت��ةه��ا ب��ةك��ر‪ ،‬ريَبوار‬ ‫َي���زاد‬ ‫ح���ةس���ةن ي���وس���ف‪ ،‬ش � رَ‬

‫َ‬ ‫عةبدولِرةزااق‬ ‫جةبار مامشيَخ‪،‬‬ ‫خدر مامشيَخ‪ ،‬فازيل وةستا‬ ‫شافى‪ ،‬عيسا حمةمةد عةىل)‪.‬‬ ‫دؤزينةوةى تةرمى‬ ‫شةهيدان ء دةستةى‬ ‫داكؤكيكردن‬ ‫دواى م���اوةي���ةك���ى درَي���ذ‬ ‫ل��ة ب �َي��ئ��وم �َي��دى كةسوكارى‬ ‫ش����ةه����ي����دان ء ون���ب���وون���ى‬ ‫َ‬ ‫رؤل����ةك����ان����ي����ان‪ ،‬ل����ةرؤذان����ى‬ ‫يةكةمى دادطايكردنى سةدام‬ ‫ء دارءدةس���ت���ةك���ةى لةسةر‬ ‫تاوانى ئةنفال ءئاماذةكانى‬ ‫نيَو خويَندنةوةى موِرافةعةى‬ ‫داواك�����ارى طشتى ك��ة تيَيدا‬ ‫ئ���ام���اذة ب��ة ئ��ةن��ف��اىل رةوان����دز‬ ‫ك��������را‪ ،‬دواى ئ�������ةو رؤذة‬ ‫لةبةروارى( ‪ )2006\8\24‬لة‬ ‫كؤبوونةوةيةكى جةماوةرى‬ ‫ب��ةرف��راوان لة ش��ارى رةواندز‬ ‫دةس��ت��ةي��ةك��ى خ��ؤب��ةخ��ش لة‬ ‫ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل �َي��ك الوى ئ���ةم ش���ارة‬ ‫ل��ة ي��اس��ان��اس ء رؤش��ن��ب�ير ء‬ ‫رؤذنامةنووس ء مرؤظدؤست‬ ‫ء كةسوكارى ئةنفالكراوةكان‬ ‫ث����َي����ك����ه����ات م����ةب����ةس����ت لة‬ ‫دام��ةزران��دن��ى ئ��ةم دةستةية‬ ‫ثشتطرييى ء ثشتيوانيكردن‬ ‫بوو لة دادطاى باآلى تاوانةكان‬ ‫ء خستنةِرووى تاوانةكانى‬ ‫س��������ةدام ء دي���اري���ك���ردن���ى‬ ‫م� َ‬ ‫�ةزل��وم��ي��ةت��ى س���ةر طةالنى‬ ‫ك��وردس��ت��ان ء ضارةنووسى‬ ‫( ‪ )13‬ئ��ةن��ف��ال��ك��راوى شارى‬ ‫رةوان�������دزء ب���ةدواداض���وون���ى‬ ‫ك��ةي��س��ى ئ���ةم ش��ةه��ي��دان��ة ء‬ ‫دؤزينةوةى طؤِرةكانيان بوو‪.‬‬


‫ئةم دةستةية لةاليةن ئةمانة‬ ‫ثيَكهاتبوو ‪:‬‬ ‫‪-1‬ه��ي��وا سةيد سةليم ‪-2‬‬ ‫ه��اذة سليَمان مستةفا ‪--3‬‬ ‫بةختيار سةباح ئةمحةد ‪-4‬‬ ‫عيسا حممد خدر( مةمةدةِرةش‬ ‫)‪- 5‬س��ةي��د ئ��ةمح��ةد سةيد‬ ‫جةرجيس ‪ -6‬م\زرار حممد‬ ‫مستةفا ‪ -7‬سةديق سةعيد‬ ‫‪ -8‬عمران عةزيز ‪ -9‬حاكم\‬ ‫ف����ازل م��س��ت��ةف��ا ئ��ةمح��ةد ‪10‬‬ ‫ي��اس�ين ب��راي��م ‪ -11‬مةوالن‬‫َ‬ ‫خدر َ‬ ‫عةوال‬ ‫جؤال ‪ -12‬ابراهيم‬ ‫ئؤمةر ‪ -13‬هاوار عيسا حممد‬ ‫على ‪ -14‬رةشاد سالحَ حةكيم‬ ‫‪ - 15‬حوسينَ ك��ةِروب عةزيز‬ ‫‪ -16‬ه���اوار ج��ةب��ار مامشيَخ‬ ‫‪ -17‬زيرةك وريا سةعيد ‪18‬‬ ‫– م \ابراهيم ئةمحةد‪- 19 .‬‬ ‫عةباس حةسةن يوسف ‪-20‬‬ ‫ح��ةس��ةن م��س��ت��ةف��ا جةعفةر‪.‬‬ ‫بةآلم دواتر هةنديَك طؤِرانكارى‬ ‫بةسةر دةستةكةدا هات‪.‬‬ ‫ل��������ةم رؤذة ب�����������ةدواوة‬ ‫ئ������ةم دةس����ت����ةي����ة ك���ةوت���ن���ة‬ ‫ج���يَ���ب���ةج���يَ���ك���ردن���ى ك�����ارة‬ ‫بِريارليَدراوةكانيان ء طةِران‬ ‫ء دؤزينةوةى طؤِرى شةهيدان‬ ‫ء ه� َ‬ ‫��ةول���دان ب��ؤ هيَنانةوةى‬ ‫روفاتيان‪ .‬ئةوةبوو لة كؤتايى‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 2006‬طؤِرةكان لةشارى‬ ‫هةوليرَ لةسةر ريَطةى مةمخور‬ ‫دؤزران������ةوة ء شويَنةكةيان‬ ‫ب���ة ك���ةس���وك���ارى شةهيدان‬ ‫راط����ةي����ةن����را ت����ا ل����ةم����ةودوا‬ ‫س�����ةردان�����ى ط����ؤِرةك����ان����ي����ان‬ ‫بكةن ء ضةثكة ط� َ‬ ‫�ول لةسةر‬

‫م���ةزاري���ان داب���ن� َ‬ ‫��رى‪ .‬ه���ةر لة‬ ‫درَي����ذةى كارءضاالكيةكانى‬ ‫ئ�����ةم دةس�����ت�����ةي�����ةدا‪ ،‬ك����ة لة‬ ‫ىَ‬ ‫ه���ةول ئ���ةوةداب���وون روفاتى‬ ‫شةهيدةكان بيَننةوة شارى‬ ‫رةوان�������دزء مؤنؤميَنتيَكى‬ ‫َ‬ ‫دروستبكرى‪،‬‬ ‫شايستةيان بؤ‬ ‫ك����ة رةزام������ةن������دى ل���ةالي���ةن‬ ‫َي���‬ ‫ث��������ارَي��������زط��������ارى ه�����ةول�� رَ‬ ‫وةرطريابوو‪ ،‬هةروةها لةاليةن‬ ‫شارةوانى رةواندزيش زةوى‬ ‫ت��ةرخ��ان��ك��راب��وو‪ ،‬ب����ةآلم دوو‬ ‫كيَشة هاتنةثيَش يةكيَكيان‬ ‫ئةوةبوو‪ ،‬لة سةردانى دةستةى‬ ‫داكؤكيكردن لة ئةنفالةكانى‬ ‫رةواندز ء دةوروبةرى بؤ الى‬ ‫وةزيرى شةهيدانء كاروبارى‬ ‫ئةنفالةكان بةِريَز (ضنار سةعد)‬ ‫واى ث �َي��ض��اك ب���وو ك���ةط���ؤِرى‬ ‫شةهيدةكان لة شويَنى خؤيان‬ ‫مبيَننةوة‪ ،‬ضونكة ثالن هةية بؤ‬ ‫دروستكردنى مؤنؤميَنتيَكى‬ ‫ن��ي��ش��ت��م��ان��ى ل���ة ثايتةختى‬ ‫ه����ةرَي����مء ئ���ةوان���ي���ش وةخ���ؤ‬ ‫دةط� َ‬ ‫��رى‪ ،‬ئةوةيشى راطةياند‬ ‫ئةوانة هةر بة تةنها شةهيدى‬ ‫سنوريَك نني‪َ ،‬‬ ‫بةلكو شةهيدى‬ ‫كوردستانن‪ ،‬ل��ة هةمانكاتدا‬ ‫ئ��ةب�َي��ت��ة َ‬ ‫ثالثشتيَكى بةهيَز‬ ‫ب��ؤ ئ���ةوةى ئةنفال ثيَناسةى‬ ‫ج��ي��ن��ؤس��اي��د وةرب����ط� َ‬ ‫���رى‪ ،‬كة‬ ‫رةن��ط��دان��ةوةي��ةك��ى ثؤزةتيظى‬ ‫دةبى‬ ‫بؤ ئايندةى كوردستان َ‬ ‫ل��ة ب��ةه�َي��زك��ردن��ى دؤزةكةيدا‬ ‫لة سةكؤ نيَو َ‬ ‫دةولةتيةكاندا‪.‬‬ ‫ه���ةروةه���ا ل��ةالي��ةك��ى تريش‬ ‫خواستى ت��ةواوى خيَزانةكان‬

‫ل��ةس��ةر ه �َي��ن��ان��ةوةى روفاتى‬ ‫ئ��ةم شةهيدانة ن��ةب��وو‪ ،‬بؤية‬ ‫ل� َ‬ ‫�����ةوى ل���ةت���ةك شةهيدانى‬ ‫ت���رى ك��وردس��ت��ان ب��ة ئارامى‬ ‫ل �َي��ى ن��ووس��ت��وون ت��ا دةضنة‬ ‫ضوارضيَوةى ئةم مؤنؤميَنتة‬ ‫نيشتمانيية‪ .‬شايانى باسة‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 2009‬لة ريَوِرةمسيَكى‬ ‫ش��اي��س��ت��ة ب����ةم ب���ؤن���ةي���ة بة‬ ‫ئامادةبوونى بةِريَزان وةزيرى‬ ‫شةهيدان ء ئةنفالكراوان ء‬ ‫وةزي���رى وةرزش ء الوان لة‬ ‫ضوارِرييانى رةواندز‪ -‬بي َ‬ ‫َخال‬ ‫بةردى بناغة بؤ مؤنؤميَنتيَك‬ ‫دان����را ك��ة ط���وزارش���ت ل��ة ‪13‬‬ ‫شةهيدى ئةم شارة بكات‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةداخةوة ئةوة َ‬ ‫ساليَك بةسةر‬ ‫بِريارةكة تيَثةِرى ء تةواوى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى ش��ار ل��ة ضاوةِروانى‬ ‫مؤنؤميَنتدابوون‬ ‫دان���ان���ى‬ ‫ء ن���ةي���ان���ب���ي���ن���ى‪ .‬ئ���وم���َي���د‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال ئ��ةو بِريارة‬ ‫دةكةين‬ ‫جيَبةجي َ‬ ‫َبكرى ء شارةكةمان‬ ‫م��ؤن��ؤم �َي��ن��ت �َي��ك��ى شايستة‬ ‫لةباوةش َ‬ ‫بطرى ء ثةيكةريَكى‬ ‫شايستةش بؤ شةهيد حمةمةد‬ ‫زيَندين سيمبوىل راثةِرينةكة‬ ‫ء ش��ةق��ام �َي��ك��ي��ش ب���ةن���اوى‬ ‫راث��ةِري��ن��ةوة ن��اوب��ن� َ‬ ‫�رى ء ئةم‬ ‫رؤذةش بة فةرمى ببيَتة رؤذى‬ ‫رةواندز‪.‬‬ ‫* س��ل�آو ل��ةط��ي��ان��ى ثاكى‬ ‫شةهيدان‬ ‫* س�ل�آو ل���ة ‪ 5\19‬رؤذى‬ ‫راثةِرينى شارى رةواندز‬ ‫* س��ل�آو ب���ؤ كةسوكارى‬ ‫شةهيدان‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪47‬‬


‫ذناني كورد لةميَذوودا‬ ‫ئامادةكردنى‪ :‬طؤنا ئيرباهيم‬ ‫لةميَذووي راب���ِردووي نةتةوةي ك��ورددا ضةند‬ ‫ذنيَكى ئازاو زيرةك هةن كة لةنووسني و ياداشيت‬ ‫ك��وردن��اس��ةك��ان��داو ل���ةالي ميَذوونووسةكاني‬ ‫ك��وردي��ش وةك���و ئ��ةس��ت� رَ​َي�ةي ث�ِرش��ن��ط��داري��ي و‬ ‫سةردةمةكاني خؤيان دةدرةوشيَنةوة منوونةي‬ ‫ئازايةتي و زيرةكى ب��وون‪ .‬لةو كاتةدا‪َ ،‬‬ ‫رؤلي‬ ‫ميَينة لةثيَشِرةوايةتيداو دةركةوتنيان كاريَكي‬ ‫ئاستةم بووة بةهؤي ئةو هةموو كؤت و بةندة‬ ‫كؤمةاليةتييانةي هةبوون خانزاد مريي سؤران‬ ‫وةك سيمبوىل ضاو نةترسى و ثاكى و ذنى‬ ‫دادثةروةر بووة‪.‬‬ ‫«خ���ان���زاد»ي م�يري س���ؤران يةكيَكة لةكضة‬ ‫ناسراوةكاني نةتةوةكةمان‪ ،‬ذيان و تيَكؤشاني‬ ‫خ��ان��زادى‌م�يري س��ؤران خ��ان��زاد كضي شاقولي‬ ‫ب��ةط��ي س��ول��ةمي��ان ب��ةط��ي م�ير س��ةي��دي بةطي‬ ‫َ‬ ‫لةسالةكاني ناوةِراسيت سةدةي ‪16‬ي‬ ‫سؤرانة‪.‬‬ ‫زاييين لةدايكبووةو لةكؤتايي هةمان سةدةو‬ ‫لةسالي ‪َ 1597‬‬ ‫َ‬ ‫مالئاوايي لةذيان كردووة‪ ،‬خاتوو‬ ‫(خ��ان��زادي قولي بةطي م�يري س��ؤران) يةكيَكة‬ ‫لةو كضانةي لةدواي مردني مري سليَمان بةطي‬ ‫ب��راي دواي ذةه��ر خ��واردك��ردن��ي ل��ةالي��ةن والي‬ ‫بةغداوة لة ىَ‬ ‫سال ‪1590‬دا لة ناوضووة‪َ ،‬‬ ‫جلةوي‬ ‫ف��ةرم��ان �ِرةواي ط��رت��ةدةس��ت و م���اوةي ضةندين‬ ‫�ال لةنيَوان ئ��ةو هةموو كيَشةو َ‬ ‫س� َ‬ ‫ئالؤزيي و‬ ‫داطريكارييانةي شاي رَئ�َي�ان و عومسانييةكان‬ ‫و م��ل��م�لان�َي��ي ن���َي���وان مرينيشينة ك���وردةك���ان‬ ‫توانيويةتي زؤر سةركةوتووانة فةرمانِرةوايةتي‬ ‫مرينيشينةكةي بةريَوةببات و سنووري َ‬ ‫قةلةم‬ ‫ِرةوي فراوانبكات‪.‬‬ ‫ىَ‬ ‫خ����ان����زادة خ����ان ل���ة م�����اوةى ح�����ةوت س���ال‬ ‫دةسةآلتيدا تا كؤضى دواي��ى لة ىَ‬ ‫سال ‪1597‬دا‬ ‫ض��ةن��دي��ن ق���ةآلو خ��وَي��ن��دط��او م��زط��ةوت لةسةر‬ ‫ف��ةرم��ان و ب �ِري��ارى ئ��ةو دروس��ت��ك��راون‪ ،‬ك��ة تا‬

‫‪48‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫خانزادي مريي سؤران‬

‫ئيَستاش شويَنةوارى بةشيَكيان م��اون‪ ،‬ذيان‬ ‫و بةسةرهاتى خ��ان��زادى س���ؤران راستييةكى‬ ‫َي�ان���دن���ةوةى ب��ةرام��ب��ةر ب��ةو كضة‬ ‫م�َي��ذوي��ي��ة‪ ،‬ط�رَِ‬ ‫سةركردةيةى ك��ورد تا ئةمِرؤ زؤر طؤرانكارى‬ ‫بةسةر اليةنةكانى ذيانيدا هيَناوة‪ .‬دةطيرَِنةوة و‬ ‫َ‬ ‫دةتوانى مري‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ثاش ئةوةوى كة لةشكرى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سوثاى سؤران بةرةو‬ ‫سوليمان لةناو ببات‬ ‫ىَ‬ ‫هةوليرَ دةطةِريَنةوة ضةند كةسيَك هةوال ثيالن‬ ‫و كردةوةكةى لةشكر دذ بة مري سولةميان بةط‬ ‫بة خاتوو خانزاد دةطةيةنن! بؤية لةشكرى لة‬ ‫ترسى مري خانزاد و َ‬ ‫خةلكى هةرير ناطةريَتةوة‬ ‫بؤ هةرير و ل��ةط� َ‬ ‫�ةل دارو دةستة تايبةتةكةى‬ ‫خؤى ب��ةرةو شنطال سةر َ‬ ‫َ‬ ‫دةطرى و دةِروا‪.‬‬ ‫هةل‬ ‫بؤية تامةزرؤى َ‬ ‫تؤلةكردنةوة ئارامى لة خاتوو‬ ‫خ��ان��زاد ه� َ‬ ‫بى‬ ‫�ةل��ط��رت��ووة‪ ،‬بؤية ب��ةه��ةر ج��ؤرَي��ك َ‬ ‫ىَ‬ ‫هةول ئةوةى داوة لةشكرى بطةِريَنيَتةوة هةرير‬ ‫تاكو َ‬ ‫تؤلةى كوشتنى مري سولةميان بةطى براى‬ ‫َىل بكاتةوة‪ ،‬وا دةردةك� َ‬ ‫�ةوى لةو كاتةدا خانزاد‬ ‫و سوثاى سؤران تواناى هيرَ شكردنيان نةبووة‬


‫قةآلي خانزاد‬

‫بؤ سةر لةشكرى و ناوضةى شنطال‪ ،‬بؤية هةر‬ ‫وةك��و دةطوتريَت خانزاد بانطى م��ةالى هةرير‬ ‫دةنووسى‬ ‫ثى‬ ‫َ‬ ‫دةكات و نامةيةكى بؤ لةشكرى َ‬ ‫و تيَيدا َ‬ ‫بةبى تؤ‬ ‫دةليَت‪:‬هةرير و سوثاى سؤران َ‬ ‫َ‬ ‫ناكرى خؤت‬ ‫شثرزةية و مريايةتى سؤران بة من‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةنزلةى‪ ...‬بؤية داوات ىل دةكةم‬ ‫شياوى ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طةيشتنى ئةم نامةيةم‬ ‫بةزووترين كات‬ ‫بةرةو هةرير بطةريَرةوة و خؤزطةى رابردووشت‬ ‫َبةجى دةك��ةم‪ ،‬تا ئيَستاش لةتؤم شياوتر‬ ‫جي َ‬ ‫نةدؤزيوةتةوة ببيَتة هاوسةرم ‪.‬‬ ‫كاتى نامةى ناوبراو دةطاتة دةست لةشكرى‬ ‫َ‬ ‫هةرضةندة دارودةستةكةى ئامؤذطارى دةكةن‬ ‫كة ئةم نامةية فيَ‬ ‫َلة بةآلم وشةى مريايةتى سؤران‬ ‫و بوونة هاوسةر طيانى لةشكرى بزواندووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةد سوار ضاكى خؤى‬ ‫بؤية دةستوبرد‬ ‫بةرةو هةرير و ئةوينى خانزاد دةكةويَتة ِر َى‪....‬‬ ‫ىَ‬ ‫هةوال نزيكبونةوةى لةشكرى و دارو‬ ‫كاتيَك كة‬ ‫دةستةكةى دةطاتة خانزاد‪ ،‬مري خانزاد دةست‬ ‫دةكات بة جيَبةجيَكردنى ثيالنى َ‬ ‫تؤلةكردنةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ماقول ثيَشوازى لة‬ ‫خانزاد بةخؤى و سةد ثياو‬

‫لةشكرى دةك��ات و هةريةك لةو ثياو ماقوآلنة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةطرى‬ ‫جلةوى سواريَك لةو سوارانةى لةشكرى‬ ‫و بةرةو ىَ‬ ‫مال خؤيان دةبةنةوة‪ .‬خانزاديش َ‬ ‫جلةوى‬ ‫وآلخ��ى لةشكرى دةط� َ‬ ‫�رى و ب��ةدةم ثيَكةنينةوة‬ ‫بةخيرَ هاتنيَكى طةرمى ليَدةكات و فةرمووى‬ ‫َ‬ ‫مالةوةى ليَدةكات‪ .‬لةو كاتةى لةشكرى و خانزاد‬ ‫َ‬ ‫هةريرى‪،‬‬ ‫بة جووتة دةضنة ديوةخانة طةورةى‬ ‫دةن�َي� َى و بةدةستوورى‬ ‫خانزاد بةدواى مةالدا رَ‬ ‫ئايينى ئيسالم خؤى َىل مارة دةكات و فةرمان‬ ‫دةدات ذوورى تايبةتى بؤ لةشكرى دةست بؤ‬ ‫خانزاد دريَذ دةكات بة مةبةستى ضوونة ذوورى‬ ‫تايبةتى خؤيان‪ ....‬بةآلم خانزاد ثيَى َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫َبةجى كردى‪ ،‬بةآلم لةبةر َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ئةوة خؤزطةم جي َ‬ ‫هةرير شوورةيية‪ ،‬ضونكة هةروةكو خؤت دةزانى‬ ‫تا ئيَستاش تةعزيَدارم هةر ئةمشةوةم ريَطا بدة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةستة خوشكامن دةضمة طةرماو‬ ‫بةيانى‬ ‫جلى رةشم فِر َى دةدةم‪ ،‬شةوى َ‬ ‫دادى دةكةينة‬ ‫جةذن‪!...‬‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل سثيَدة ه��ةروةك��و ب��او ب��ووة‪ ،‬خانزاد‬ ‫ج��ل��ى س����وورى غ����ةزةب ل��ةب��ةر دةك���ا و بةثيَى‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪49‬‬


‫ثيالنة دارَي���ذراوةك���ة لةشكرى دةس��ت بةسةر‬ ‫َ‬ ‫دةكرى و لةسةر ضؤك بةرامبةر كورسى خاتوو‬ ‫خ��ان��زاد ض��ؤك دةدا و ه��ةري��ةك ل��ةو س��ةد ثياو‬ ‫ماقوآلنة سةرى ميوانةكانيان لةبةردةم خانزاد‬ ‫دادةن�َي�نَ ! بةمةيان لةشكرى تيَدةطا كة ئةمِرؤ‬ ‫بِريارى رؤذى َ‬ ‫تؤلةكردنةوةية‪ .‬لةدواى دادطايى‬ ‫كردنيَكى سةرثيَيى بةرامبةر بة َ‬ ‫خةلكى هةرير‬ ‫لةشكر دةطاتة سزاى تاواناكةى خؤى ‪ .‬ئةمة‬ ‫كورتةيةك بوو لة ذيان و باسى ئازايةتى خانزاد‬ ‫و ت� َ‬ ‫�ؤل��ةك��ردن��ةوةى مافى مري سولةميان بةطى‬ ‫ب��راى‪ ،‬كة بة ثيالنى لةشكر لة ريَطاى بةغداد‬ ‫لةناوضوو‪.‬‬ ‫خانزاد فةرمانِرةواي سؤران بووة دانيشتوواني‬

‫خانزادي مريي سؤران‬

‫‪50‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫سنوورةكةي بةطشيت و شاري هةرير بةتايبةتي‬ ‫زؤر خؤشطوزرةران بوون هةروةك لةو ضوارينة‬ ‫شيعرة فؤلكلؤرةدا هاتووة‪-:‬‬ ‫هةتا خانزاد خانزاد بوو‬ ‫خانزادي سؤران مري بوو‬ ‫بةردي بةستان ثةنري بوو‬ ‫ئاوي رووباران شري بوو‪.‬‬ ‫واتا حكومي ئةو كضة فةرمانِرةواية هيَندة‬ ‫خةلكةكةي هةموو َ‬ ‫عةدل و رةوانبووة َ‬ ‫دةولةمةند‬ ‫ب����وون‪ ،‬ئ����اوي رووب���ارةك���ان���ي���ان ش�ي�رو ب���ةردي‬ ‫بةسةتةكانيشيان بةثةنري شووبهاندووة‪.‬‬ ‫هةرضةندة خانزادي سؤران ضةندان شويَن و‬ ‫ئوتيَل و ثارك و قوتاخبانةى بةناو كراوة‪.‬‬ ‫ق��ةآلى خانزاد‪ ،‬كة قةآليةكى شويَنةواريية‪،‬‬ ‫كةوتؤتة ضياى بةنى هةرير و لة سةدةى شازدةى‬ ‫لةاليةن مري عةىل بةط دروستكراوة‪ .‬بةآلم دواتر‬ ‫ب��ة ن��اوى ق��ةآلى خ��ان��زادى م�يرى س���ؤران ناوى‬ ‫دةركردووة‪.‬‬ ‫خانزادى مريى س��ؤران و مري سليَمان بةطى‬ ‫براى كة ماوةيةك فةرمانِرةوايةتى ناوضةكةيان‬ ‫كردووة‪ ،‬هةر لةو شارؤضكةية لة نيَو باخيَكدا لة‬ ‫تةنيشت يةكرت نيَذراون‪.‬‬ ‫رةنطبى هةموو اليةك بزانني كة خانزاد خانى‬ ‫َ‬ ‫خوشكى مري سليَمان فةرمانِرةوايى مرينشينى‬ ‫سؤرانى بووة لةو كاتةى كة هةرير ثايتةختى‬ ‫ئةو مرينشينة بووة‪ ،‬ئةو خامنة مريزادةية وةكو‬ ‫ئةمريةى س��ؤران لة ميَذوودا ناوى دةركردوةو‬ ‫ب��ة وت���ةى م �َي��ذوون��س��ان ط� َ‬ ‫��ةىل ش��وَي��ن��ةوارى لة‬ ‫دواى خؤى بةجيَهيَشتوة كة بة نيَوى خؤيةوة‬ ‫ماوةنةتةوة وةكو ثردو مزطةوت و قوتاخبانة‪ .‬تا‬ ‫ئيَستاش شويَنةوارى كؤشكى خانزاد لة هةرير‬ ‫م��اوة‪ .‬لة كاتى خانزادا شةقآلوة زؤر طةشةى‬ ‫كردووةو هاوينةهةوارى قةِراليضة بووة و لة سةر‬ ‫لوتكةى ضياى سةفينيش طؤرةثانيَك بة نيَوى‬ ‫خانزادةوة هةيةو َ‬ ‫دةل�َي�نَ طواية هاوينان َ‬ ‫لةوى‬ ‫َ‬ ‫هةليداوة‪ .‬هةروةها سةرضاوةكان باسى ئةوة‬ ‫دةكةن كة خانزاد لة شةِردا بؤ خؤى بةشدارى‬ ‫دةكردو خاوةن رؤشنبريى و زانيارييةكى باش‬ ‫بووة‪.‬‬


‫بريةوةرى ثيَشمةرطايةتى‬ ‫سةردةمى ثارتيزاني ضياي كؤسرةت‬ ‫ئاسؤ كاكةخان‬

‫بةشي س َييةم‬

‫ِر ىَ‬ ‫ؤل ِر َيكخستنةكانى ضوارقو ِرنة‬ ‫بؤثشتطريى مةفرةزة ثارتيزانةكان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةستثيَكردنى مةفرةزةكامنان دةمانتوانى‬ ‫ثةيوةندييةكى ثتةومان هةبيَت لةنيَوان ئيَمةو‬ ‫ريَكخستنة نهيَنيةكانى ض��وارق��ووِرن��ة ضونكة‬ ‫ثي بةستبوو‬ ‫سةرضاوةى ية‌كة‌م كةئيَمة ثشتمان َ‬ ‫جيَطاى بِرواو متمانةمان بوون ريَكخستنةكان‬ ‫و ئ���ةودؤس���ت و الي��ةن��ط��ران��ةى ه��ةم��ان بوون‬ ‫بةتايبةتى ه��اوِرَي��ي��ان��ى ض��وارق��وِرن��ةو كؤيةو‬ ‫هةرموتة بوون‪ ،‬لةوبارودؤخةدا لةهةموو‬ ‫طوندى‬ ‫َ‬ ‫رووي��ةك��ةوة هاوكارييةكى باشيان دةكردين‪،‬‬ ‫تةنانةت كؤكردنةوةى زانيارى لةسةر دوذمن‪،‬‬ ‫كةدةبوونة مايةى مةترسى بؤسةرمان‪ ،‬ويَراي‬ ‫دابينكردنى ثيَداويستى رؤذانةمان لةريَطةى‬ ‫دةرياضةى (دوك���ان)ةوة بؤيان دةثةِراندينةوة‬ ‫بؤبةرى كؤسرةت بةبةلةمةكانى خؤيان كةبذيَوى‬

‫خؤيان و خيَزانةكانيانيان لةسةربوو‪ ،‬كارةكانى‬ ‫َبةجي دةكردن‪.‬‬ ‫ثي جي َ‬ ‫ئيَمةشيان َ‬ ‫ك��ةم ك��ةس ه��ةب��وون ل���ةورؤذط���ارةدا بتوانن‬ ‫ه��اوك��ارى ثيَشمةرطة ب��ك��ةن و ذي��ان��ى خؤيان‬ ‫و خيَزانةكانيان خبةنة مةترسيةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫الى ه���ةم���ووان ئ��اش��ك��راب��وو ك��ةئ��ةط��ةر يةكيَك‬ ‫لةوسةردةمةدا هاوكارى ثيَشمةرطةى بكرداية‬ ‫بةعس ض��ي بةسةردةهيَنا‪ ،‬لةوسةردةمانةدا‬ ‫بةبى يةكءدوو‪،‬‬ ‫هةرثيَداويستيةكمان هةبوواية َ‬ ‫َ‬ ‫َبةجي‬ ‫بآ دواك��ةوت��ن‬ ‫هةولياندةدا بؤمان جي َ‬ ‫بكةن وبةماوةيةكى كةم دةيانطةياندة دةستمان‪،‬‬ ‫لةيادمة جاريَكيان عةينةكةكةى م�لازم كةريم‬ ‫شكا‪ ،‬ن��اردم��ان ب��ؤالى هاوِريَيان لةضوارقوِرنة‬ ‫دةستيان نةكةوتبوو‪ ،‬ه� َ‬ ‫�اورى (خ��در طؤمانى)‬ ‫دةضيَت لة هةوليرَ بؤى ثةيدا دةكات و دةيكِرآء‬ ‫بؤى دةن�رَ​َي�َي��ت��ةوة‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫دل��س��ؤزىء خةخمؤرى‬ ‫ئةم هاوِريَيانة دةردةخ���ات كة لةناوشار ضؤن‬ ‫بةدواى داواكاريةكى بضوكى ثيَشمةرطةكامنان‬ ‫دةكةوتن تاكو ثةيدايان دةكردو بةئةمانةتةوة‬ ‫دةيانطةياندةوة دةستمان‪ ،‬جيَبةجيَكردنى هةر‬ ‫داواكاريةكمان ه��ةروا ئاسان نةبوو‪ ،‬ضةندين‬ ‫جاريرت ك��ارى زؤر ل��ةوان��ة ط��ةورةت��ري��ان بؤمان‬ ‫ئ��ةجن��ام��داوةو ه��ةر لةثيَناو ئيش و كارةكانى‬ ‫ئيَمةدا ذيانيان دةكةوتة مةترسيةوة‪.‬‬ ‫ئ��ةم ه��اوِرَي��ي��ان��ة ه����ةردةم ب���ةدواى ئيش و‬ ‫كارةكامنانةوة ب��وون ض لةناوضةكانى خؤيان‬ ‫يان لةشارةكانى ديكةى كوردستان‪ ،‬دةضوون‬ ‫ث�َي��داوي��س��ت��ي��ةك��امن��ان��ي��ان جيَبةجيَدةكردن‪،‬‬ ‫ه��ةر ب��ةه��ؤى ئ��ةم ج��مءج� َ‬ ‫�والن��ةوةب��وو لةاليةن‬ ‫دام����ودةزط����اك����ان����ى ب����ةع����س����ةوةو ل���ةرَي���ط���اى‬ ‫سيخورةكانيانةوة ه��ةردةم ضاوى دوذمنانيان‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪51‬‬


‫لةسةربوو‪ ،‬هةركاتيَك ثيَشمةرطةكامنان روويان‬ ‫دةك��ردة ضوارقوِرنةو دةضوونة ىَ‬ ‫مال(مام رفيق‬ ‫َ‬ ‫هةرماليَكى ديكةى هاوِريَيانى‬ ‫مام نةجم) يان‬ ‫رَي��ك��خ��س��ت��ن��ةك��ان ب���ؤ ب��ةي��ان��ي��ةك��ةى لةاليةن‬ ‫بةعسيةكانةوة ئ��ةوط��ةِرةك��ة دةثشكندرا‪ ،‬ئةم‬ ‫منوونةيش ئةوة دةردةخ��ات كة ئةم هاوِريَيانة‬ ‫بةبى ئ��ةوةى هةست بةمةترسى دوذم��ن بكةن‬ ‫َ‬ ‫بؤسةر خؤيان و خانةوادةكانيان ك��ة لةذيَر‬ ‫بةبى ئ��ةوةى َ‬ ‫سل‬ ‫ضاوةديَريى دوذمندا ب��وون‪َ ،‬‬ ‫ل���ةو م��ةت��رس��ي��ة ب��ك��ةن��ةوة‪ ،‬ذي��ان��ي��ان ب����ةردةوام‬ ‫ل��ةم��ةت��رس��ي��داب��وو‪ ،‬ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ئ���ةم ئةركانةشدا‬ ‫راسثاردةكانى سةركردايةتيان ثيَماندةطةياندو‬ ‫بةثيَضةوانةشةوة داواك��اري��ةك��ان��ى ئيَمةشيان‬ ‫بةبى كةم و كورتى دةطةياندة جيَطاى خؤى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئ��ال� رَ​َي�ةدا ن��اوى ه��ةن��دآ ل��ةو ه��اوِرَي��ي��ان��ة دةبةم‬ ‫كة سةربةريَكخستنةكانى ضوارقوِرنة ب��وون و‬ ‫هاوكارى مةفرةزةكامنان بوون و بةثشتيوانى ئةم‬ ‫تيَكؤشةرانة دةمانتوانى لةرؤذانى ثارتيزانيدا‬ ‫درَي��ذة بةذيانى ثيَشمةرطايةتى بدةين‪ ،‬وةك‪:‬‬ ‫هاوِرىَعارف بةرثرسى ريَكخستنة نهيَنيةكانى‬ ‫ناوضةى بتويَن‪ ،‬مام رةفيقى مام نةجم و جةوهةرى‬ ‫ك����وِرى‪ ،‬دان��ي��ش��ت��وى ط��ون��دى (ق����وِرة ب����ةرازةى‬ ‫ناوضةى بتويَن) كةدةوريَكى بةرضاويان هةبوو‬ ‫لة راثةِراندنى ئيش و كارةكامناندا تةنانةت‬ ‫َ‬ ‫مالةكةيان ك��ردب��ووة شويَنى حةشارطايةكى‬ ‫نهيَنى ب��ؤم��ان‪ ،‬ه����اوِرى خ���در ط��ؤم��ان��ى لةناو‬ ‫ريَكخستنةكاندا بةهاوِرى (رةجندةر) ناسرابوو‪،‬‬ ‫يةكيَك بوو لة َ‬ ‫هةلسوِراوانى رشيَكخستنةكان‪،‬‬ ‫زؤر ب���ةئ���ازاي���ان���ةوة ب��ةدةن��ط��م��ان��ةوة دةه����ات‪،‬‬ ‫بةبى َ‬ ‫سلكردنةوة‪،‬‬ ‫كارةكامناننى ِرادةث��ةِران��د‪َ ،‬‬ ‫سةملانديشى لةو ماوةيةى ئيشوكارةكامنانى‬ ‫ج �َي��ب��ةج �َي��دةك��رد ل���ةم ث��يَ��ن��اوةش��دا دووج����ار‬ ‫دةس��ت��ط�يرك��را ل��ةالي��ةن ئ��ةم��ن��ةوة‪ ،‬م��ارف��ى براى‬ ‫خ��در طؤمانى‪ ،‬حسني ماخوبزانانى‪ ،‬شةهيد‬ ‫مامؤستا ئةمني و حةمةِرةشى ب��راى‪ ،‬براميى‬ ‫ئةبوبةكرى مي َ‬ ‫َوذى‪ ،‬خواليَخؤشبوو ئةمحةدى‬ ‫َ‬ ‫حاجى ن���ادر‪ ،‬م��ام قامسى حاجى ق��ةالي��ى كة‬ ‫(ئامر سرية) ب��وو‪ ،‬م��ةول��ودى شيَخ حممد كة‬ ‫بة(هاوار) ناسرابوو‪ ،‬دانيشتوى طوندى َ‬ ‫قزلوو‪،‬‬

‫‪52‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫رةسوىل مةال َ‬ ‫خالؤزاى شةهيد عةلي حاجى نادر‪،‬‬ ‫ئيسماعيل بابةكر‪ ،‬خدر كويخَ ا ئيسماعيل‪ ،‬مام‬ ‫جومعةى قةسرؤك‪ ،‬كويخَ ا براميى َ‬ ‫كالوسوران‪،‬‬ ‫وةك��و كورديَكى َ‬ ‫دلسؤزو دؤستيَكى نزيكمان‬ ‫هاوكارميانى دةكرد‪ ،‬مام مةجيد كة لةناوضةكة‬ ‫شوان بوو‪ ،‬وةك كةسيَكى شيوعى هاوكارميانى‬ ‫دةكرد‪ ،‬مام حاجى مستةفا دانيشتوى طوندى‬ ‫(خ��ةل��ي��ف��ة)ى بتويَن وةك���و كةسيَكى َ‬ ‫دلسؤزو‬ ‫نيشتمانثةروةر هاوكارى دةكردين‪ ،‬كاك هةمزة‬ ‫دانيشتوى طوندى(سارتك)ى ىَ‬ ‫دؤل سةركةثكان‬ ‫ك��ة (ئ��ام��ر س��ري��ة) ب���وو دؤس��ت �َي��ك��ى نزيكمان‬ ‫ب��وو‪ ،‬حةسةن حةمةدةمني ع� َ‬ ‫�ةوال وَي��ردى براى‬ ‫َ‬ ‫ه��اورى ع��ارف‪ ،‬بةكر ش��ةم‪ ،‬ئةمحد م��ام عزيز‬ ‫(ع��ال��ي��ق��ةي��ى)‪ ،‬ح��ةس��ةن��ى ئ��ام��ةس��وور‪ ،‬رةفيقى‬ ‫ئامةسوور‪ ،‬دانيشتوى ئةوكاتى(حاجى ئاوا)‬ ‫خةلكى طوندى َ‬ ‫ب��وون كة لةبنةِرةتدا َ‬ ‫(قزلوو)‬ ‫ى بةرى كؤية بوون‪ .‬هاوِر َي رةفيقى ئامةسوور‬ ‫ه��ةرك��ات�َي��ك ثيَويستمان ب��ةج��ل��وب��ةرط ببواية‬ ‫كةخؤى ب��ةرط��درووب��وو‪ ،‬بؤمانى دابيندةكرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫عةوالى مي َ‬ ‫َوذي‪،‬‬ ‫ئةمحةدى خةليفة‪ ،‬حةمةى مام‬ ‫م��ام��ؤس��ت��ا ج��ةم��ي��ل م��ةت��ى م��وس��ا دانيشتوى‬ ‫َ‬ ‫هاورى ئاوارة لةكؤية‪ ،‬عبداهلل‬ ‫طوندى(هةرمؤتة)‬ ‫رةشيد دانيشتوى طةِرةكى ئيسكانى كؤية‪،‬‬ ‫مام مستةفا رةشيد تؤثزاوةيى كؤية‪ ،‬هةورةها‬ ‫ضةندين تيَكؤشةرى دي��ك��ةى ريَكخستنةكان‬ ‫ل��ةرؤذان��ى ثارتيزانيدا ه��اوك��اري��ان كردووين‬ ‫ض وةك��و ريَكخسنت ي��ان دؤس��ت ي��ان كورديَكى‬ ‫َ‬ ‫دلسؤز دةستى هاوكاريان بؤمان دريَذ كردووةو‬ ‫ضةندين جاريرت هاوكارميان كراوة لةناو كؤيةو‬ ‫طوندى هةرمؤتة‪ ،‬ريَكخستنةكان كاريان بؤمان‬ ‫كردووة‪ ،‬ناوى ئةو هاوِريَيانةى كؤيةو طوندى‬ ‫ه��ةرم��ؤت��ةم��ان دة‌س��ت��ن �ة‌ك �ة‌وت ض��ون��ك��ة ئ���ةوان‬ ‫ثةيوةنديان بةشةهيد (مالزم شيرَ زاد)ةوة هةبوو‪،‬‬ ‫لةو سةردةمةشدا هةريةكيَك لةفةرماندةكامنان‬ ‫ثةيوةندى دةكرد بةو كةسانةوة كةهاوكارييان‬ ‫دةكردين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةندى لةو هاوِرييَانةى كة ناويامن هيَناوة‬ ‫لةو سةردةمةدا ضةكدارى رذيَم بوون تةنانةت‬ ‫بةرثرسياريَتيان ه��ةب��ووة ل��ةن��او فةوجةكانى‬


‫رَ‬ ‫جوامي‪ ،‬ئةبوزةهرا‪ ،‬شاآلو‬ ‫ناوزةنط‪ ،1989 /‬لةراستةوة‪ :‬مام‬

‫رذيمَ ����دا‪ ،‬ي��ةك�َي��ك ل��ةو كةسايةتيانة (ئةمحةد‬ ‫حاجى نادر)لةفةوجى (ئةنوةربةطى بيَتواتة)‬ ‫ث��ل��ةى (ئ��ام��ر س��ري��ة) ه��ةب��وو‪ ،‬كةسايةتيةكى‬ ‫ن���اوض���ةك���ةو ل��ةب��ن��ةم� َ‬ ‫�ال��ةي��ةك��ى ش��ي��وع��ى بوو‬ ‫وةك َ‬ ‫ق��ةالي��ةك واب���وو ب��ؤم��ان ك��ة ه��ةر كاتيَك‬ ‫ثيَويستيمان ثيَبواية بةدةنطمانةوة دةهات‬ ‫و داواك��اري��ةك��امن��ان��ى جيَبةجيَى دةك���رد‪ ،‬مام‬ ‫قاسم حاجى َ‬ ‫قةاليى بةهةمان شيَوة ضةكدارى‬ ‫رذَي��م بوو بة ثلةى (ئامر سرية)‪ ،‬رةس��وىل مةال‬ ‫َ‬ ‫خالؤزاى شةهيد (عةلي حاجى نادر) كةئةويش‬ ‫ضةكدارى رذيَم بوو يةكيَك بوو لةهاوكارامنان‪،‬‬ ‫مام مستةفا رشيد تؤثزاوةيى كؤية ضةكدارى‬ ‫رذيَم بوو بةثلةى (ئامر سرية) لةفةوجى (قاسم‬ ‫ئاغا)ى كؤية‪ ،‬ئةم بةِريَزة هاوكاريةكانى ىَ‬ ‫رؤل‬ ‫دةط�َي�ا (م��ام مستةفا رةش��ي��د) بوو‬ ‫ب��ةرض��اوى‬ ‫رَِ‬ ‫كةرؤذيَك ثيَش ئ��ةوةى فةوجةكةى قاسم ئاغا‬ ‫بيَتة سةرمان لةضياى كؤسرةت دةضيَتة الى‬ ‫ه��اوِرآ خدر طؤمانى و ئ��اط��ادارى دةكاتةوةو‬ ‫زانيارى ثيَدةداو ثي َ‬ ‫َدةليت هاوِريَيانى كؤسرةت‬ ‫ئاطادار بكةرةوة كة(قاسم ئاغا) بةنيازة بضيَتة‬

‫سةريان‪ ،‬قاسم ئاغا نةيدةهيَشت (مام مستةفا‬ ‫رةشيد) خؤى و سريةكةى بةشدارى شةِرةكة‬ ‫ب��ك��ات ضونكة بةشيوعى دةزان����ى ب��ؤ ئةوةى‬ ‫ئ��اط��ادار نةبيَت لةئيشء كارةكانىء ئيَمةش‬ ‫ئاطادار نةكاتةوة‪ ،‬ضونكة مام مستةفا ثةيوةندى‬ ‫بةريَكخستنةكانى ئيَمةوة ه��ةب��وو‪َ ،‬‬ ‫ب��ةالم مام‬ ‫م��س��ت��ةف��ا رش��ي��د ه��ةرض��ؤن �َي��ك ب���ووة ئ���ةو نياز‬ ‫خراثيةى قاسم ئاغاو دام ودةزطا سيخوِريةكانى‬ ‫بةعسى دةست كةوتبوو‪َ ،‬‬ ‫دلسؤزى و خةخمؤرى‬ ‫َ‬ ‫هاورى‬ ‫خؤى نواندبوو خؤى طةياندبووة الى‬ ‫خدر طؤمانىء زانياريةكةى ثيَدابوو‪ ،‬هةركاتيَك‬ ‫ه���اوِرَي���ي���ان دةي��ان��وي��س��ت ث��ةي��وةن��دى بكةن‬ ‫ب��ةم� ىَ‬ ‫�دول�لآ رةش��ي��د) لةكؤية َ‬ ‫�ال(ع��ةب� َ‬ ‫مالةكةيان‬ ‫لةثةِرى شاربوو‪ ،‬لةثشتةوة دةرطايةكى بضوكيان‬ ‫ه��ةب��وو جةرةسيَكيان بؤ دان��ا ب��وو هةركاتيَك‬ ‫ثيَشمةرطةكان دةض���وون ثيَويستى نةدةكرد‬ ‫لي دةدا ىَ‬ ‫لةدةرطا َ‬ ‫مال مام‬ ‫بدرى جةرةسيَكيان َ‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلرشيد تيَدةطةيشنت كةثيَشمةرطةكانن‬ ‫و ئ��ةو ج��ةرةس��ةش ب��ؤ ئةومةبةستة دانرابوو‬ ‫َ‬ ‫طلؤثيَكى سووريان دانابوو بؤئاطادار كردنةوة‪،‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪53‬‬


‫ضونكة زؤرجار بؤسةى جاش لةودةوروثشتة‬ ‫دادةنرا ئةم دانانى َ‬ ‫طلؤثة نيشانةى ئةوةبوو كة‬ ‫هةركاتيَك بؤسةى دوذمن يا هةستيان بةبوونى‬ ‫ج��اش ب��ك��رداي��ة ب��ةش��ةو َ‬ ‫طلؤثة سوورةكةيان‬ ‫دادةط���ي��رس������ان‪ ،‬ك����ةوات����ا ث��يَ��وي��س��ت ناكات‬ ‫ثيَشمةرطةكان س��ةردان بكةن يالةم ريَطايةوة‬ ‫بيَنة ناوشار‪ .‬ئةمةى ليرَ ة باسى دةكةم ضةند‬ ‫هاوكاريةكى بضوكى ئةوبةِريَزانةبوو بطرة ضةندين‬ ‫جاريرت هاوكارى طةورةتريان كردووين‪ ،‬ثيَويستة‬ ‫َ‬ ‫بةرؤل و هاوكاريكردنى بةردةوامى‬ ‫ئاماذة بدةم‬ ‫حيزبى دميوكراتى ك��وردس��ت��انء رابةرايةتى‬ ‫َي�ان بةتايبةتى ب��ةِرَي��ز كاك(جةليل‬ ‫ش��ؤرش��ط� رَِ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةى ئ�يران‪ ،‬شايانى باسة ئةم‬ ‫ط��ادان��ى)و‬ ‫حيزبة بةريَزانة زؤر هاوكارى ثيَشمةرطةكانى‬ ‫حيزبى شيوعىءاليةنةكانيرتيان دةكرد ئةويش‬ ‫ل��ة هةستيَكى َ‬ ‫دل��س��ؤزى و نيشتمانثةروةرى‬ ‫و ك��وردان��ةوةب��وو ك��ة بةهانامانةوة دةه��ات��ن و‬ ‫ببوونة ثشت و ث��ةن��ام��ان‪ .‬ه��ةرض��ةن��دة باسى‬ ‫ىَ‬ ‫رؤل ئ��ةم ه��اورَي��ي��ان��ة بكةين لةضوارضيَوةى‬ ‫ِريَكخستنةكانى ضوارقوِرنة هةركةمة سةرةِراى‬ ‫ئ��ةوةى تووشى م��ان��دووب��وون و ناخؤشى زؤر‬ ‫دةبوون لةمثيَناوةشدا تووشى مةترسى طيانى‬ ‫و ىَ‬ ‫مال دةبوون لةاليةن دوذمنةوة‪ ،‬ئاماذةيةك كة‬ ‫ئةم هاوِريَيانة تووشى دةبن لةبةروارى (‪/3/6‬‬ ‫‪ )1989‬كةواتا َ‬ ‫رؤذي دواى شةِرةكةى كؤسرةت‬ ‫ِرذيمَ ى بةعس (‪ )27‬كةسيان لةناوشارءضكةى‬ ‫ضوارقوِرنة دةستطري ك��رد‪ ،‬دووان لةوطرياوانة‬ ‫(خ��در طؤمانىء رةمحانى حاجى ن��ادر) وةكو‬ ‫شيوعي دةستطريدةكريَن ئةوانيرت لةثاش ضةند‬ ‫كاتذميرَ يَك ئازاد دةكريَن َ‬ ‫بةالم (خدر طؤمانى)‬ ‫ث���اش ئ�����ازارو ئ��ةش��ك��ةجن��ةي��ةك��ى زؤرل���ةث���اش‬ ‫سى رؤذ ئ��ازاد دةك� َ‬ ‫�ري هةر لةم كاتةدا (خدر‬ ‫َ‬ ‫ط��ؤم��ان��ى) نامةيةكى ل��ةالي��ةن م��ام ج��وام�ير و‬ ‫مالزم كةرميةوة بةزمانى عةرةبى ثيَدةطات‪،‬‬ ‫يةكةجمارة نامةى بةعةرةبى بؤ بنيرَ َ‬ ‫درى لةاليةن‬ ‫ه��اوِرَي��ي��ان��ةوة‪ ،‬ئةمةش ب��ؤى دةبيَتة طرفتيَكء‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��وَي��س��ت��ةي��ةك دةك����ات ل��ةن��ام��ةك��ة‪ ،‬نةوةكو‬ ‫فيَ‬ ‫َليَك بيَت‪ ،‬كة نامةكةش بةعةربى نوسرابوو‬ ‫ب��ةوه��ؤي��ةوة ب��وو كةسيرت ن��ةب��ووة ل��ةط� َ‬ ‫�ةل مام‬

‫‪54‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫جواميرَ كةخويَندةواربيَت بؤية ناضاردةبن مالزم‬ ‫كةريم بينوسيَت و ئةويش بةزمانى عةرةبى‬ ‫دةينووسيَت‪ ،‬هةروةها خدر طؤمانيش عةرةبى‬ ‫ناشتوانى‬ ‫ن��ازان �َي��ت ك��ةن��ام��ةك��ة خب��وَي��ن�َي��ت��ةوة‬ ‫َ‬ ‫ثيشانى كةسى ب���دات ل��ةط� ًَ‬ ‫�ةل خيَزانةكةيدا‬ ‫�ي ضةند وشةيةك‬ ‫دادةنيشن هةر ضؤنيَك دةب� َ‬ ‫ليَكدةدةنةوة ليَى تيَدةطةن كةمام جواميرَ داواى‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةوال ثرسينى هاوِريَيانى كؤسرةت دةكات‬ ‫لة(خدر طؤمانى) مام جواميرَ يش بةئاطا نيية‬ ‫َ‬ ‫بؤدلنيايى‬ ‫لةدةستطري كردنى(خدر طؤمانى)‬ ‫نامةكةش ىَ‬ ‫دل بةوة خؤش دةبيَت كة لة نوسينى‬ ‫نامةكةدا ناوة نهيَنيةكةى(خدر طؤمانى) بةكار‬ ‫دةه �َي��ن��ن‪ ،‬ل��ةث��اش م��اوةي��ةك��ي�تر دووب���ارة(خ���در‬ ‫طؤمانى) دةستطري دةكريَتةوةو رةوانةى ئةمنى‬ ‫سليَمانى دةك��رَي��ت‪ ،‬ئ���ازارو ئةشكةجنةيةكى‬ ‫زؤرى دةدةن و ئازايانة بةرامبةر جةالدةكانى‬ ‫بةعس دان بةهيضدا نانيَت‪ .‬لةئةمنى سليَمانى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل(هةريَم) ِروو بةِروويان دةكةنةوة(هةريَم)‬ ‫����ةوى ىَ‬ ‫ي���ش ئ���ةوةن���دى ب���اش دةب���َي���ت ل� َ‬ ‫نكؤل‬ ‫دةك��ات لةناسينى(خدر طؤمانى)‪ .‬لةكاتيَكدا‬ ‫(خ��در ط��ؤم��ان��ى)دةي��ةوَي��ت لة ن��او بة‌ندخيانةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل(هةريَم) قسةبكات بةمةبةستى‬ ‫سليَماني‬ ‫ئامؤذطارى كردن كة هةر يةكةيان لةذووريَكى‬ ‫تاكة كةسيدا دةب��ن‪ ،‬ب� َ‬ ‫ثي‬ ‫�ةالم ناويَريَت هيضى َ‬ ‫َبليَت‪ ،‬بةِريَكةوت لةذووريَكى تاكة كةسى كة‬ ‫َ‬ ‫بةهاورى‬ ‫بةرامبةر بةذوورةكةى دةبيَت ضاوى‬ ‫َ‬ ‫(ثؤال) دةكةويَت َ‬ ‫دةليَت بةهةريَم َبل َى نامةكةت‬ ‫بؤ نةطةياندووةتة دةست هاوِريَيان؟ هةريَم هةر‬ ‫َ‬ ‫هاورى َ‬ ‫ثؤالوة َ‬ ‫َ‬ ‫بةباوكى(هةالَلة)‬ ‫دةليَت‬ ‫لةِريطاى‬ ‫َبلى هاوِريَيانى فةرماندةكامنان َ‬ ‫لةوى نةبوون‪،‬‬ ‫وةالم��دةدات��ةوة ب� َ‬ ‫(ه��ةرَي��م) بةمشيَوةية َ‬ ‫�ةالم لةم‬ ‫َ‬ ‫وةالم���ةش���دا نابيَتة جيَطةى ب���اوةِرم���ان‪ ،‬خدر‬ ‫طؤمانى َ‬ ‫دةل َيِراستةوتوومة نامةكة تايبةتة بةمام‬ ‫جواميرَ و مالزم كةريم َ‬ ‫بةالم ئةوةى لةنامةكةدا‬ ‫نووسراوة بةدةميش بة(هةريَم) وتراوة كةدوذمن‬ ‫بةنيازن هيرَ ش بكةنة سةرتان‪.‬‬ ‫ضؤن مةفرةزةكامنان دواى شة ِرى‬ ‫كؤسرةت ثةرتةوازةبوون؟‬ ‫���ى‬ ‫ل����������ةدواى ش�������ةرى ك�����ؤس�����رةت ه����ةرس� َ‬


‫م���ةف���رةزةك���ةم���ان ب���وون���ة ض��ةن��د بةشيَكةوةو‬ ‫ث��ةي��وةن��دمي��ان ب��ةي��ةك��ةوة ث��ض �ِراب��وو‪ ،‬تةنانةت‬ ‫ثةيوةندميان بة ِريَكخستنةكانيشةوة نةمابوو‪،‬‬ ‫ئ���ةو ض����وار ث �َي��ش��م��ةرط��ةي��ةى ب��ةئ��ي��ش و كار‬ ‫ليَمان دوورك��ةوت��ب��وون��ةوة بةهؤى شةِرةكةوة‬ ‫نةيانتوانى ثةيوةندميان ثيَوةبكةنةوة هةرئةو‬ ‫رؤذة بؤ بةيانيةكةى‪ ،‬ريَكةوتى (‪)1989 /3 /5‬‬ ‫وات���ا رؤذى ش���ةِرةك���ة م���ام ج��وام� رَ​َي� لةشاخى‬ ‫َ‬ ‫ق�����ةالوة ب����ةدوورب��ي�ن س���ةي���رى ضياى‬ ‫ح��اج��ى‬ ‫�ى ج��اش و كؤثتةرو‬ ‫ك��ؤس��رةت دةك���ات دةب��ي��ن� َ‬ ‫دةنطى تةقةو ئاربيجى لةسةر كؤسرةت بةدى‬ ‫دةكات‪ ،‬دةطةِريَتةوة الى هاوِريَكانى كةخةريكى‬ ‫ن��اخن��واردن��ى بةيانى دةب���ن ثيَيانِرادةطةيَنى‬ ‫كةهاوِريَكامنان لةكؤسرةت توشى شةِر بوون‪،‬‬ ‫سى‬ ‫لةدواى طيرَِانةوةى قسةكانى(مام جواميرَ ) َ‬ ‫ثيَشمةطةكةى ت��ر ِروودةك���ةن���ة م��ام جواميرَ و‬ ‫ثرسيارى َىل دةكةن‪ :‬ضؤن دةزانى هاوريَكامنان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َياندةليَت‬ ‫ل��ةوةالم��دا ثي‬ ‫ت��ووش��ى ش��ةِر ب���وون؟‬ ‫ل��ةب��ةي��ان��ي��ةوة ب���ةدوورب�ي�ن ض��اوةدَي��ري��ى ىَ‬ ‫دؤل‬ ‫ىَ‬ ‫مجوجؤل هيَزةكانى‬ ‫خةلةكان دةكةم بةالمةوة‬ ‫دوذم��ن ئاسايي ن��ةب��وون‪ ،‬بةوهؤيةوة ضاويَكم‬ ‫بةضياى كؤسرةتدا طيرَِا بينيم جاش و كؤثتةرو‬ ‫ئاربيجي و طو‪‎‬يم لةدةنطى تةقةبوو‪ ،‬لةدواى‬ ‫ئ����ةوةى َ‬ ‫دل��ن��ي��ادةب��ن ك��ة ل��ةك��ؤس��رةت تووشى‬ ‫شةِربووين هةر ثيَشمةرطةيةكيان بةجؤريَك راى‬ ‫َ‬ ‫هةواليَكيان‬ ‫خؤيان دةردةبِرنء ضيبكةن وضؤن‬ ‫لةسةر ئيَمة دةس��ت ب��ك� َ‬ ‫�ةوي‪ ،‬بةباشى دةزانن‬ ‫ِرووبكةنة طوندى هةرمؤتة تا ثةيوةندى بكةن‬ ‫بةريَكخستنةكانى (كؤيةو ض��وار قورنةوة)وة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةستبكةوى‪،‬‬ ‫هةواليَكى شةِرةكةيان‬ ‫بؤئةوةى‬ ‫خؤيان ئ��ام��ادة دةك��ةن تا لةشويَنى مةبةست‬ ‫نزيكببنةوة بةهؤي شةِرةكةوة ناتوانن بطةِريَنةوة‬ ‫بؤ المان و بةهيض جؤريَك ئاسان و دروستنية‬ ‫ب��ط��ةِرَي��ن��ةوة ك��ؤس��رةت واب���ِري���اردةدةن لةثاش‬ ‫ثةيوةنديكردن بة ريَكخستنةكانةوة بضنةوة‬ ‫بنكةكانى باواجى ل� َ‬ ‫�ةوى ض��اوةِروان�بن‪ ،‬دةزانن‬ ‫هةر ثيَشمةرطةيةكمان دةرباز ببيَت ِروودةكاتة‬ ‫بنكةكانى دةش��ت��ى ك��ؤي��ةو ب��اواج��ى‪ ،‬ئةوةبوو‬ ‫ل��ةدواى ِراطؤِرينةوة ناضاردةبن ِروو لةدةشتى‬

‫كؤية بكةن بؤ رؤذى (‪ )1989/3/5‬لةروبارى‬ ‫َ‬ ‫�ةوداالن خؤيان حةشاردةدةن‬ ‫كؤيةو طوندى ع�‬ ‫لةثِريَكدا لةكاتذميرَ (‪)8‬ى بةيانيدا كةسيَكيان‬ ‫ثةيدادةبى بةناوى( حمةمةد حاجى زاهري )‬ ‫َىل‬ ‫َ‬ ‫ى شةوطري‪ ،‬يةكةجمار ضاوى بةثيَشمةرطةكان‬ ‫���ةوى خ��ؤى ط�َي��ل��دةك��ات‪ ،‬ب� َ‬ ‫دةك� َ‬ ‫��ةالم هاوِريَيان‬ ‫ب��ان��ط��ى دةك��ةن��ة الى خ��ؤي��ان ط��ل��ى دةدةن����ةوة‬ ‫ض��ةن��د ه��اوِريَ��ي��ةك ث�َي��ي��ان ب���اش دةب �َي��ت تاكو‬ ‫ئيَوارة الي��ان مبيَنيَتةوةو ثرسيارى َىل دةكةن‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كويَيةو ناوى ضية‪ ،‬نابراو لةسةرةتادا‬ ‫خ���ؤى واث��ي��ش��ان��دةدات ك��ةه��ات��ووة سةردانى‬ ‫بيَستانةكةيان ب��ك��ات واخ��ؤش��ي ثيشانداوة‬ ‫بى ئاطاو طيَلة هةقى بةسةر هيضةوة‬ ‫كةسيَكى زؤر َ‬ ‫نيية تةنانةت لةثيَشمةرطةكان ناثرسيَت ئيَوة ض‬ ‫كارةن و ليرَ ة ض دةكةن‪َ ،‬‬ ‫ىَ‬ ‫بؤحال‬ ‫بةالم لةراستيدا‬ ‫خ��ؤى كةسيَكى زؤر وري��اب��ووة بةرووخسارو‬ ‫��ى‬ ‫ج��ل و ب��ةرط و خ��ؤح��ةش��اردان��ةك��ةي��ان دةزان� َ‬ ‫ثيَشمةرطةن‪ ،‬بري ل��ةوةدةك��ات��ةوة ض��ؤن فيَ‬ ‫َليَك‬ ‫ب��دؤزَي��ت��ةوة تا كاتذميرَ (‪)1‬ى ث��اش نيَوةرؤى‬ ‫َ‬ ‫دةخافليَنى لةهةليَك دةطةِريَت‬ ‫ئةو ِرؤذة خؤى‬ ‫تا خؤى لةدةست ثيَشمةرطةكان دةربازبكات‬ ‫داواي���ان َىل دةك��ات ريَطاى ثيَبدةن سةردانى‬ ‫دةتوانى‬ ‫بيَستانةكةى ب��ك��ات‪ ،‬ل��ةم رَي��ط��اي��ةوة‬ ‫َ‬ ‫ثى ناضيَت‬ ‫ثيَشمةرطةكان فريو بداتء ئةوةندةى َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلةداوان دةضيَتة‬ ‫خؤى ليَيان دةشاريَتةوةو‬ ‫الى دام��ودةزط��ا ئةمنية بةعسيةكانى كؤيةو‬ ‫مةفرةزة خاسةكانى ناوضةكة ئاطاداردةكاتةوة‬ ‫كةضوار ثيَشمةرطةى حيزبى شيوعى لةطوندى‬ ‫َ‬ ‫������ةوداالن خ���ؤي���ان ح����ةش����ارداوة‪ ،‬بةرثرسة‬ ‫ع�‬ ‫بةعسيةكانى ك��ؤي��ةش ب �ِري��اردةدةن هيَزيَكى‬ ‫طةورةى جاشء سةرباز ئامادةدةكةن و بةرةو‬ ‫جيَطاى ثيَشمةرطةكان ديَن‪ ،‬كاتيَك لةكاتذميرَ ى‬ ‫(‪)3‬ى ثاش نيَوةِرؤدا يةكيَك لةثيَشمةرطةكان‬ ‫ىَ​َ‬ ‫(ه�َِي�ة) ضى بةسةر هاتووة لةم‬ ‫دةل بزانن ئةو رَ‬ ‫س��ةي��رك��ردن��ةدا دةب��ن هيَزيَكى زؤر ل��ةج��اش و‬ ‫سةرباز بةرةو ِرووي��ان ديَن ثيَشمةرطةكانيش‬ ‫ب��ةث��ةل��ة ك��ةم �َي��ك ل��ةج �َي��ط��اك��ةى خ��ؤي��ان دوور‬ ‫دةكةونةوة بةنيازى ئةوةى لةسةرووى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫هةندى بةردى طةورة هةبوو بؤ ئةوةى لةثةناى‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪55‬‬


‫بةردةكان دامبةزريَن و خؤيان ئامادةبكةن بؤ‬ ‫ِرووبةِرووبوونةوة‪ ،‬هاوار هاوارى جاش دةست‬ ‫ثى دةكات و طةِران و ثشكنينى ناو روبارةكةو‬ ‫َ‬ ‫دةوروب���ةرى طوندةكة دةط��ةِرَي��ن و هيض بةدى‬ ‫ن��اك��ةن و ج��اش��ةك��ان ِروودةك���ةن���ة( حمةمةدى‬ ‫حاجى زاهري)و ثيَى َ‬ ‫دةلينَ كوانى ثيَشمةرطةكان‬ ‫بؤ درؤت ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ك��ردي��ن‪ ،‬خؤ جنؤكة نةبوون‬ ‫خ���ؤي���ان ب���زرب���ك���ةن ن���اوب���راوي���ش هةرضةندة‬ ‫َ‬ ‫سويَنديان بؤدةخوات َ‬ ‫لةطةل‬ ‫دةليَت‪ :‬ئا ئةليرَ ة‬ ‫هةرضوار ثيَشمةرطةكة دانيشتبووم َ‬ ‫بةالم نازامن‬ ‫َ‬ ‫بؤ َ‬ ‫دةمةقالةيةى نيَوان ناو‬ ‫كوى ِرؤيشتوون ئةم‬ ‫براو وجاشةكان بؤخودى ثيَشمةرطةكان َ‬ ‫طوى‬ ‫بيستى دةب��ن‪ ،‬ئةم ض��وار ثيَشمةرطةية خؤيان‬ ‫ئامادة دةكةن بؤشةِريَكى مان و نةمان‪ ،‬ذيانيان‬ ‫دةكةويَتة مةترسيةوة‪ ،‬ضاوةِروانى ئةوة دةبن‬ ‫هاكا ت��ووش��ى ش��ةِر ب��وون و ب��ةت��ةم��اى خؤيان‬ ‫نابن و ب��ةردةوام دةستيان لةسةر ثةلةثيتكةى‬ ‫تفةنطةكانيان دةبيَت بةشيَوةيةكى ضوار طؤشة‬ ‫دادةم��ةزرَي��ن لةثيَضيَكى ناو َ‬ ‫دؤلةكةدا خؤيان‬ ‫حةشار دابوو ئامادة باشيان وةرطرتبوو بِريار‬ ‫وابوو دان بةخؤياندا بطرن تا تةواو نزيك نةبنةوة‬ ‫تةقة نةكةن كةجاشةكان نزيك ئةو ثيَضة دةبنةوة‬ ‫كة ثيَشمةرطةكانى ليَية خؤشبةختانة لةئاستى‬ ‫بينينى ثيَشمةرطةكان كويَر دةب��ن و كةسيان‬ ‫بةدى ناكةن كةتةنها (‪ )10‬مةتريان دةميَنيَت‬ ‫بطةنة س��ةر ثيَشمةرطةكان دةط��ةِرَي��ن��ة دواوة‪،‬‬ ‫ليرَ ةدا خؤِراطرى ئةم ضوار ثيَشمةرطة ثارتيزانة‬ ‫كةضون توانيان بةسةر خؤياندا‬ ‫دةردةكةويَت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زال بنب و ض��اوةِروان��ى دوا ساتةكانى دةست‬ ‫ثيَكردنى شةِردةبن‪َ ،‬‬ ‫بةالم دانبةخؤدا طرتنيان‬ ‫زياتر طيانيان لةو مةترسيةى ضاوةِروانيان بوو‬ ‫دةيانثاريَزيَت وِرزطارياندةكات‪ ،‬ئةوةبوو لةداوى‬ ‫ئةم تاوانبارو خؤفرؤشة رزطارياندةبيَت‪ ،‬ئةم هيرَِة‬ ‫ئةوةندةى نةمابوو ئةم ضوار ثيَشمةرطة ماندوو‬ ‫نةناسة بكاتة ثاروويةكى ضةورو دةرخواردى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بانطى‬ ‫ضلكاو خؤرةكانى بةعسى بدات‪.‬‬ ‫مةغريبدا روودةكةنة طوندى هةرمؤتةو خؤيان‬ ‫دةكةن ىَ‬ ‫بةمال(مامؤستا جةميل)دا كة يةكيَك بوو‬ ‫لةوئةندامانةى ريَكخستنةكان و هاوكارميانى‬

‫‪56‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫هةرموتةدا‬ ‫دةك���ردو لةسنورى كؤيةو طوندى‬ ‫َ‬ ‫ىَ‬ ‫رؤل ديارو بةرضاوى هةبوو لةراثةِراندنى ئيش‬ ‫و كارةكامناندا‪ ،‬كة كاتيَك مام جواميرَ و مالزم‬ ‫كةريم و دوو هاوِريَكةيرت لةبةردةم دةرطاكةيان‬ ‫دةوةس�ت�ن هيَشتا جاشةكان لةناو طوندةكةو‬ ‫ئةو دةوروب���ةرة دةط���ةِران كة مامؤستا جةميل‬ ‫ض��اوى ثيَياندةكةويَت ب��ةالي��ةوة سةيردةبيَت‬ ‫و َ‬ ‫هةلويَستةيةك دةك��ات لةئاستيان‪ ،‬سةرةتا‬ ‫ثيَشمةرطةكان ناناسيَت و باوةِريان ثيَناكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َياندةليَت ئيَوة كينَ ؟ ئةمانيش ئةو نهيَنيةى‬ ‫ثي‬ ‫لةنيَوانياندا دةبيَت دةيدركيَنن و ئةوجا ريَطةى‬ ‫َ‬ ‫هةرلةوى مامؤستا‬ ‫ضوونة ذوورةوةيان ثيَدةدات‪،‬‬ ‫�دةل�َي��ت دوَي��ن��ى ه� مَ‬ ‫جةميل ث�َي��ي��ان� َ‬ ‫ثي‬ ‫��ةوال���ان َ‬ ‫طةيشتووة هةمووتان لةضياى كؤسرةت شةهيد‬ ‫ب���وون‪ ،‬ئةمانيش َ‬ ‫دةل�َي�نَ راس��ت��ة هاوِريَيامنان‬ ‫تووشى ش��ةِرب��وون ب� َ‬ ‫�ةالم ئيَمة ل� َ‬ ‫�ةوى نةبووين‬ ‫َ‬ ‫كى ماوة!‬ ‫و‬ ‫كى شةهيدبووةو َ‬ ‫هةواليان نازانني َ‬ ‫ثيَشمةرطةكان َ‬ ‫دةل�َي�نَ ه��ات��ووي��ن ب��زان�ين ئيَوة‬ ‫ضي دةزان��ن دةرب���ارةى هاوريَكامنان لةضياى‬ ‫كؤسرةت‪.‬‬ ‫مامؤستا جةميل دةليَت‪ :‬ئةوةى راستى بيَت‬ ‫لةسةرضاوةى باوةِر ثيَكراوةوة هيضم نةبيستوة‬ ‫َ‬ ‫هةوال وا َ‬ ‫َ‬ ‫بالوكراوةتةوة‬ ‫بةالم لة دةم جاشةكانةوة‬ ‫ئةو ثيَشمةرطانةى ضياى كؤسرةت هةموويان‬ ‫ك��وذراون‪ ،‬لةناو كوذراوةكاندا(كامةران موراد)‬ ‫َ‬ ‫هةوالة ئةوةندةيرت هاوِريَيان‬ ‫ناسراوةتةوة‪ ،‬ئةم‬ ‫ن���ارةح���ةت���دةك���ات دةك���ةون���ة ن��ام��ةن��وس�ين بؤ‬ ‫َ‬ ‫تاهةواليَكيان‬ ‫ريَكخستنةكانى ض��وارق��وِرن��ة‬ ‫َ‬ ‫كى شةهيدبووة‪،‬‬ ‫دةست‬ ‫كى ماوةو َ‬ ‫بكةوى بزانن َ‬ ‫نامةى دووةم لةريَطةى هاوريَيانى ضوارقوِرنةوة‬ ‫دةربارةى شةِرةكةى كؤسرةت بؤ سةركردايةتى‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكةيان ثيرَِادةطةيةنن‪ ،‬مالزم‬ ‫دةنوسن و‬ ‫كةرمييش نامةيةك دةنوسيَت بؤ (مالزم شوان‬ ‫بكر)كة بةرثرسى َ‬ ‫مةلبةندى هةوليرَ بوو ئةوكات‬ ‫ناوبراو لةناو شارى هةوليرَ بوو خؤى حةشار‬ ‫داب��وو‪ ،‬سةرثةرشتى م��ةف��رةزة ثارتيزانةكانى‬ ‫دةك�����رد ل��ةن��ام��ةك��ةدا ش����ةِرةك����ةى كؤسرةتى‬ ‫ثيرَ ادةطةيةنن‪ ،‬مامؤستا جةميل دووبارة جةخت‌‬ ‫دةكاتةوةو بةثيَشمةرطةكان َ‬ ‫دةليَت‪ :‬لة كاتذميرَ ى‬


‫(‪)3‬ى ث��اش ن��ي��وةِرؤوة هيَزيَكى زؤر ل��ةم ناوة‬ ‫هاتوضؤدةكات وةك��و ئ��ةوةى َبليَيى هةستيان‬ ‫ب��ةش��ت�َي��ك ك��ردب �َي��ت ئ���ةى ئ��ةوه��ةم��وو ج���اش و‬ ‫س��ةرب��ازان��ةت��ان نةبينيوة؟ ثيَشمةرطةكانيش‬ ‫ل� َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬ن��ةك ئيَستاكة َ‬ ‫�ةوةالم��دا َ‬ ‫بةلكو ضةند‬ ‫كاتذميرَ يَك ثيَش ئيَستاكة بةدوى ئيَمةدا دةطةِريَن‬ ‫و بةريَكة‌وت نةمانيان دؤزيوةتةوةو ِرزطارمان‬ ‫ب��ووة‪ ،‬دؤستةكةمان َ‬ ‫دةليَيت كةواتا هةستيان‬ ‫بةبوونى ئيَوة ك��ردووة بؤية بةثةرؤشةوة ئةم‬ ‫ن��اوةي��ان ط���ةم���اروَداوة‪ ،‬ثيَشمةرطةكان دةلينَ ‪:‬‬ ‫ثياو ضاكيَك ب��ةن��اوى(حم��ةم��ةد حاجى زاهري)‬ ‫خةبةرى ليَداوين و ئةوةندةى نةمابوو مبانداتة‬ ‫دةست ئةم جاش و سةربازانةى تؤ دةيانبينى‪.‬‬ ‫لةثاش ثشوويةكى كورت و َ‬ ‫هةلطرتنى خواردن‬ ‫روودةك��ةن��ة ضياى باواجى بؤ كؤنة بنكةكان‬ ‫لةوى بةدؤستةكةمان َ‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ هةر ثيَشمةرطةيةكى‬ ‫ئيَمة هاتةالتان ِرةوانةى شويَنى ديارى كراوى‬ ‫بكةن‪ ،‬هاوِريَكامنان ئةوة دةزانن هةركةسيَكمان‬ ‫دةرب�������ازى ب��ب �َي��ت ِروو ل���ةب���اواج���ى دةك����ات‪،‬‬ ‫ه��اوِرَي��ي��ان دةض���ن ل� َ‬ ‫��ةوى ض���اوةِروان���ى دةكةن‬ ‫كى روو لةباواجى دةك��ات ل��ةدواى دوو‬ ‫بزانن َ‬ ‫ِرؤذ (خةسرةوو ك��وردة)ل��ةِرؤذى شةِرةكةوة بة‬ ‫ناشارةزايى ليَماندابِرابوون ِرؤذى ‪1989/3/6‬‬ ‫ل��ةش��اخ��ى(ه��ةي��ب��ةت س���ول���ت���ان)دةِرؤن بةديوى‬ ‫ك��ؤي��ةدا ل��ةن�َي��و داروب�����ارى طوندى(فةقيَيان)‬ ‫ب��ةرَي��ك��ةوت ت��ووش��ى ي��ةك��دةب��ن‪ ،‬ث��اش ئةوةى‬ ‫ج���اش ب��ؤ ن��اوض��ةك��ة دةردةض�����ن و ل��ةوَي��ش لة‬ ‫دةوروب���ةرى نيوةِرؤ بةوماندويَتى و برسيَتى‬ ‫��ى فيشةكى و ب��ري��ن��دارى خ��ةس��رةو لةبةر‬ ‫وب� َ‬ ‫برسيَتى شؤِر دةبنةوة بؤ ناو باخة هةنارةكان‬ ‫بؤ ئةوةى ضةند هةناريَكيان دةست بكةويَت و‬ ‫برسيَتى ئ��ةورؤذةى ثيَبةِر َي بكةن‪ ،‬ئةوةندةى‬ ‫ثيَناضيَت طويَيان لةهاوارهاوارى جاش دةبيَت‬ ‫وجاشةكانيش بة دييان دةك��ةن‪ ،‬تووشى شةِر‬ ‫َ‬ ‫دةب��ن لة ط� َ‬ ‫كؤمةلة جاشة خؤفرؤشانة‬ ‫�ةل ئ��ةو‬ ‫ل��ةم ِرووب��ةرووب��وون��ةوةي��ةدا بةكالشينكؤفيَكء‬ ‫دةمانضةيةك دةتوانن بةرطرى لةخؤيان بكةن‬ ‫لةثاش شةِريَكى نيوكاتذميرَ ى توانيان خؤيان‬ ‫�ى زي��ان دةب��ن‪ ،‬جاشةكان زؤر‬ ‫دةرب��ازب��ك��ةن و ب� َ‬

‫بةدووياندا دةطةِريَن‪َ ،‬‬ ‫بةالم ناتوانن بياندؤزنةوة‪.‬‬ ‫بؤرؤذى ‪ 1989/3/7‬ثةيوةندى دةكةنةوة بةمام‬ ‫�ي هاوِريَكةيرت لةبنكةى باواجى‪،‬‬ ‫ج��وام�رَ​َي�و س� َ‬ ‫ئيَمةش كة (‪ )9‬ثيَشمةرطة مابووين لةشةِرةكةى‬ ‫كؤسرةت ِرزطارمان ببوو‪.‬‬ ‫ضؤن دووبارة خؤمان ِر َيكخستةوةو‬ ‫مَ‬ ‫هةوةلاندا ثةيوةندى بةشارةوة‬ ‫بكةينةوة؟‬ ‫ب����ؤ ِرؤذى دواى ش������ةِرةك������ةى ضياى‬ ‫كؤسرةت‪ ،‬لةثشتى طوندى شيوةشان خؤمان‬ ‫حةشاردابوو‪ ،‬ذمارةمان(‪ )9‬ثيَشمةرطةبووين كة‬ ‫مابووينةوة‪ ،‬دوو هاوِريمَ ان لةِرؤذى شةِرةكةوة‬ ‫ليَماندابِرابوون ئةوانيش(خةسرةو و كوردة)‬ ‫بوون كة َ‬ ‫هةواليامنان نةدةزانى‪ ،‬كاتيَك لةثشتى‬ ‫ط��ون��دى شيوةشان ل��ة ئامادةباشيدابووين و‬ ‫نةتوانى‬ ‫خؤمان ريَكخستةوة بؤئةوةى دوذمن‬ ‫َ‬ ‫ثى بطةيةنيَت و نةكا‬ ‫بؤ جارى دووةم زيامنان َ‬ ‫َ‬ ‫دةست بة كي َ‬ ‫لةطةل‬ ‫َومالكردنى ناوضةكة بكات‬ ‫ئ��ةوةش��دا ه��اوِرَي��ك��امن ل��ة ه� ىَ‬ ‫��ةول ئ���ةوةدا بوون‬ ‫جيَطاى طوجناو بدؤزنةوة (منى) تيَدابشارنةوة‬ ‫ضونكة رؤذى ثيَشرت بريندار بووم‪.‬‬ ‫هةرئةوِرؤذة كؤبوونةوةيةكمانكرد‪ ،‬بؤئةوةى‬ ‫خ��ؤم��ان ِرَي��ك��ب��خ��ةي��ن��ةوةو كةموكورتيةكانى‬ ‫خؤمان خستة ثيَشضاوو بؤدووبارةنةبوونةوةى‬ ‫َ‬ ‫هةلةكامنان‪ ،‬بِرياردرا ضى بكةين و ضؤن بتوانني‬ ‫لة بنارى كؤسرةت دريَذة بةكارةكامنان بدةين‪،‬‬ ‫بؤشةوةكةى‪ِ ،‬ريَكةوتى ‪َ 1989/3/6‬‬ ‫هةلكةوت‬ ‫و كامةران موراد لة نزيك طوندى خدران ضةند‬ ‫شوانيَك هةبوون ضوون بؤسةردانيان بةمةبةستى‬ ‫ثي نةمابوو‬ ‫ثةيداكردنى(نان) ضونكة خواردمنان َ‬ ‫نةمشاندةتوانى ِروو بكةينة جيَطاكانى خؤمان‪،‬‬ ‫ب��ؤش��ةوى دوات���ر ه���ةردوو ه����اوِر َي َ‬ ‫(هةلكةوت‬ ‫و َ‬ ‫دلشاد) ض��وون بؤ طوندى قةسرؤك الى مام‬ ‫َ‬ ‫هةوالثرسينى ئةو دوو هاوِريَيةى‬ ‫جومعة بؤ‬ ‫كة ليَماندابِرابوون‪ ،‬ئيَمةش توشى ناِرةحةتى و‬ ‫ماندووبونيَكى زؤر هاتبووين و برسيَيت تةنطى‬ ‫ثي َ‬ ‫هةلضنبووين‪ ،‬ثاش طةِرانةوةيان لةطوندى‬ ‫َ‬ ‫ق���ةس���رؤك ه���اوِرَي���ي���ان ن��ةي��ان��ت��وان��ى ب���وو هيض‬ ‫هةواليَكى هاوِريَيان بزانن‪َ ،‬‬ ‫بةالم بِريَك خواردن‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪57‬‬


‫حةمة رةشاش‬

‫َ‬ ‫لةطةل خؤيان هيَنابوو‪ ،‬ثاشان‬ ‫و ثيَداويستييان‬ ‫بِريارماندا كةضيرتثيَويست ناكات لةكؤسرةتدا‬ ‫وةك���و ث�َي��ش��وت��ر ذم�����ارةى ثيَشمةرطةكامنان‬ ‫ىَ‬ ‫مجوجؤل زؤرم��ان هةبيَت وخؤمان‬ ‫زؤربيَت و‬ ‫خبةينة ب��ةرض��او و بنكةى جيَطريمان هةبيَت‬ ‫لةبةرئةوةى وةرزى زستان و سةرما كؤتايى‬ ‫ثيَهاتبوو‪ ،‬ضووبووينة ناو وةرزى بةهارةوة‪،‬‬ ‫يةكيَكيرت ل��ة ب �ِري��ارةك��امن��ان كةمكردنةوةى‬ ‫ذمارةى مةفرةزةكامنان بوو لةناوضةكة بؤئةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بتوانني دريَ��ذة بةكارةكامنان بدةين و‬ ‫ئ��ةوةش��دا ناوضةكةش ض� َ‬ ‫�ؤل نةكةين‪ ،‬ضونكة‬ ‫دوذم��ن هةر لة ه� ىَ‬ ‫�ةول ئةوةدابوو جيَطاوِريَطاي‬ ‫ترمان ب��دؤزَي��ت��ةوة‪ .‬يةكيَكيرت لةطرفتةكامنان‬ ‫ئةوةبوو نةماندةتوانى وةكو ثيَويست خواردن‬ ‫ب��ؤ ث �َي��ش��م��ةرط��ةك��ان داب��ي��ن��ب��ك��ةي��ن‪ ،‬ئةوةيش‬ ‫طرفتبوو بؤ كةمكردنةوةى ذمارةمان كة ِرووبة‬

‫‪58‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫رووى دةب��ووي��ن��ةوة‪ ،‬ئ��ةوة ب��وو ث��اش دووِرؤذ‬ ‫لةدواى بِريارةكة مةفرةزةيةكى ثيَنج كةسيمان‬ ‫�َي�زاد‪ ،‬محةِرةشاش‪،‬‬ ‫ثيَكهاتبوو ل��ة(م�لازم ش� رَ‬ ‫دل��ش��ادو ش� َ‬ ‫ك��ام��ةران‪َ ،‬‬ ‫��االو) ب���ةرةو بنكةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هاوِريَيانى‬ ‫بنةباوى بِرؤن تاكو‬ ‫باواجى و‬ ‫ديكةماندا يةكبطرنةوة‪ .‬بة م�لازم شيرَ زادمان‬ ‫ِراطةياند كة تاوةكو(‪َ )1989/3/ 16‬‬ ‫(هةلكةوت‬ ‫و ضاالك) نةطةِرانةوة التان ئةوة هيَشتا (ئاسؤو‬ ‫دكتؤر هؤشةنط) ِرةوانةى ناوشار نةكراون‪ ،‬هةر‬ ‫لةجيَطاى خؤمان ماوين‪ ،‬ئةوةبوو نهيَنيةكمان لة‬ ‫سى جار فيكةليَدان‬ ‫نيَوان خؤماندا دانا‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫بوو ئةوجا خؤمان لةيةكرت ئاشكرا دةكةين ئةو‬ ‫�ى ه��اوِرَي��ي��ةى كة بةديارمنةوة مابوونةوة‪،‬‬ ‫س� َ‬ ‫َ‬ ‫(هةلكةوت و دكتؤر هؤشةنط و ضاالك)بوون‪ ،‬هةر‬ ‫ىَ‬ ‫لةهةول بةردةوامدا بوون ضؤن بتوانن ثةيوةندى‬ ‫بكةن بة شارةوة تا بةهانامانةوة بينَ ‪ ،‬لة يةكةم‬ ‫ىَ‬ ‫هةول هاوِريَكامن دا شةوى‪1989 /3 /8‬هاوِر َي‬ ‫(ض���االك) بةتةنها ض��ووب��ؤك��ةن��ارى دةرياضةكة‬ ‫َ‬ ‫بكةوى‬ ‫تاكو ضاوى بةهاوريَيانى ريخَ ستنةكان‬ ‫و بة هانامانةوة بينَ و ئامادةكارميان بؤ بكةن‪،‬‬ ‫ك��ة ئ��ةوان��ي��ش ثيَشرت ب���ةش���ةوان دةه��ات��ن بؤ‬ ‫ِراوةم��اس��ى لةويشةوة هةموو ج� َ‬ ‫�ارى ضاومان‬ ‫ثيَيان دةكةوت و هةر بةم شيَوةية بؤ ِراييكردنى‬ ‫ئيشوكارةكامنان ثةيوةندميان ثيَوةدةكردن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم بةهؤى ش��ةِرةك��ةى ك��ؤس��رةت��ةوة ضةند‬ ‫ِر َ‬ ‫ؤذى بوو نةدةهاتن ضونكة لةاليةن دوذمنةوة‬ ‫ناوضةكة بةطشتى كةوتبووة ذيَر ضاوديَرييةكى‬ ‫توندةوة‪.‬‬ ‫خؤبةدةستةوةدانى(هةريَم) ئةوةندةيرت ترسى‬ ‫الى هاوِرييانى شار دروستكردبوو‪ ،‬وةزعةكةى‬ ‫َ‬ ‫ئ� َ‬ ‫هةولةماندا‬ ‫��ال���ؤزت���رك���ردب���وو‪ ،‬ك���ةوات���ة ل���ةم‬ ‫بةبى ئوميَدى‬ ‫سةركةوتوو ن��ةب��ووي��ن‪(،‬ض��االك) َ‬ ‫و ماندووبوونيَكى زؤرةوة ط��ةِراي��ةوة المان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خؤرهةالتن‬ ‫ضونكة هةر لةئيَوارةوة تابةيانى‬ ‫ل��ةض��اوةِروان��ي��دا ب��وو‪ ،‬بؤ ش��ةوى دوات��ر وات��ا لة‬ ‫هةوليَكيرتى َ‬ ‫َ‬ ‫(هةلكةوت و ض��االك)دا ضوونةوة‬ ‫ك��ةن��ارى دةري��اض��ةك��ة ت��اض��اوي��ان بةهاوِريانى‬ ‫��ةوى‪َ ،‬‬ ‫ن���اوش���ارى ض���وارق���وِرن���ة ب���ك� َ‬ ‫ب����ةالم زؤر‬ ‫ضاوةِروانيان كردبوو كةس لة(بةلةمةوانةكان)‬


‫نةهاتبوون و تووشى كةسيان نابن‪ ،‬ثاشان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولبدات‬ ‫(هةلكةوت)بري لةوةدةكاتةوة ضؤن‬ ‫ض����االك ل����ةروب����ارى ق���ةم���ت���ةران ك���ة لةكلكةى‬ ‫دةري��اض��ةك��ةداي��ة بثةِريَنيَتةوة‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةالم بةهؤى‬ ‫زؤرى ئاوةكةوة (ضاالك)نةيتوانيبوو لةروبارةكة‬ ‫َ‬ ‫هةلكةوت زؤر َ‬ ‫بدات‪َ ،‬‬ ‫لةطةل ضاالك‬ ‫هةوليدابوو‬ ‫ضةندجاريَك خؤى تانيوةى روبارةكة ضووبوو‬ ‫ب��ؤ ئ���ةوةى ض���االك ه��ان��ب��دات ب� َ‬ ‫��ةالم َ‬ ‫هةولةكةى‬ ‫َ‬ ‫لةهةوليَكيرتى‬ ‫�ى س��وود ب��وو‪،‬‬ ‫ئةجمارةشيان ب� َ‬ ‫ضاالك شةويَكيرت توانيبووى لةِريَطةى (مامؤستا‬ ‫ئ��ةم�ين)ةوة نامةيةك بؤ(ئةمحد حاجى ن��ادر )‬ ‫ب��ن� رَ​َي�َي��ت‪ ،‬كاتيَك نامةكة طةيشبووة جيَطاى‬ ‫مةبةست ناوبراو ئامادةيى خؤى نيشاندابوو‬ ‫بيَت بةهانامانةوة‪ ،‬بؤ دانانى مةوعدةكة تةنها‬ ‫خؤى رؤذةك��ةى دةستنيشانكردبوو كةى ديَت‬ ‫بة دووماندا‪ ،‬ضونكة هاتنيشى ئةوةندة ئاسان‬ ‫نةبوو‪ ،‬دةبوو ئامادة باشييةكى باشى بؤبكات‪.‬‬ ‫ك��ةوات��ة ك��ةمس��ان ن��ةم��ان��دةزان��ى ك��ةى دَي���ت و‬ ‫ئيَمةش ل��ةض��اوةِروان��ي��داب��ووي��ن‪ ،‬كاتيَك ضاالك‬ ‫رياطةياندين‬ ‫هاتةوة بة ِرووي��ةك��ى خؤشةوة ثَي ِ‬ ‫ل��ةم رؤذان���ةدا بة سةيارةيةك ض��ةك��دارةوة ديَن‬ ‫بةدووماندا‪َ ،‬‬ ‫بةالم نازامن ض رؤذيَك ديَن‪ ،‬منيش‬ ‫ثرسيارى ئ��ةو كةسةم ك��رد كيَية؟ وت��ى براى‬ ‫شةهيديَكى خؤمانةو كةسيَكى باوةِر ثيَكراوةو‬ ‫ض���ةك���دارى رذيمَ �����ة‪ ،‬ل��ةك��ات �َي��ك��دا خ���واردمن���ان‬ ‫َ‬ ‫َنةمابوو(هةلكةوت و ض��االك)ض��وون لةكؤنة‬ ‫ثي‬ ‫بنكةكةمان ئةو خواردنانةى كةحةشارمان دابوون‬ ‫لةناو نةضووبوون هةنديَكيان بهيَنن وةكو(قوتوى‬ ‫طؤشت‪ ،‬شري‪ ،‬ثةنريو برنج) بةم شيَوةية دريَذةمان‬ ‫بة ذيانى ِرؤذانةماندةداو سودمان لةوخواردنانة‬ ‫وةردةط��رت‪ ،‬زؤرجاريش ئاطرمان نةدةكردةوة‬ ‫نةوةكو ل��ةدورةوة دووك� ىَ‬ ‫�ةل ئاطرةكةمان بةدى‬ ‫َ‬ ‫بكرى و ببيَتة ه��ؤى ئاشكرا ب��وومن��ان‪ ،‬قوتوة‬ ‫طؤشت و شريمان ه��ةر بة س��اردى دةخ���واردو‬ ‫برجنةكةش تةنها ئ��اوةك��ةمي��ان دةخ����واردةوة‪،‬‬ ‫ن��ةم��ان��دةه�َي��ش��ت دةم��ب��ك�َي��ش�َي��ت داماندةطرت‬ ‫ئ��ةوةن��دة وري��اب��ووي��ن َ‬ ‫سلمان لة هةموو شتيَك‬ ‫لي حةشاردابوو‬ ‫دةكردةوة‪ ،‬ئةو شويَنةى خؤمان َ‬ ‫زؤرب���اش ن��ةب��وو‪ ،‬ه� َ‬ ‫�ةل��ك��ةوت كةوتةطةِرانيَكى‬

‫زؤر‪ ،‬ت���وان���ى ل���ةودةوروب���ةرةج���َي���ط���اي���ةك���ى‬ ‫لةباروطوجناوبدؤزيَتةوة‪ ،‬بؤئةوةى خؤمانى تيادا‬ ‫ىَ‬ ‫مجوجؤل خؤمان كةمبكةينةوة‪،‬‬ ‫بشارينةوةو‬ ‫ئةوةندة هاتوضؤنةكةين لةبةر ئ��ةوةى دوذمن‬ ‫ب��ة ه��ةم��وو ش �َي��وةي��ةك ب���ةدوام���ان���دا دةط�����ةِران‬ ‫ب��ؤئ��ةوةى ريَطاو جيَطايرتمان ئاشكرابكةن لة‬ ‫ِريَطاى ضةند َ‬ ‫خةلكيَكى خؤفرؤشةوة هاتبوونة‬ ‫ناوضةكة بةبيانووى ئةوةى شوانن‪ ،‬دةيانويست‬ ‫خؤيان ليَمان نزيك بكةنةوة بؤئةوةى زانيارى‬ ‫دةرب��ارةم��ان ب��زان��ن‪ .‬ئ��ةو ض��وار ثيَشمةرطةيةى‬ ‫لةمةفرةزةكامنان دابِرا بووين‪ ،‬ذيانى رؤذانةمان‬ ‫لةكونة ئةشكةوتيَكى ثشت طوندى شيوةشان‬ ‫دةبردةسةرو ضاوةِروانى ئةوةمان دةكرد كةى‬ ‫ديَن بة دوماندا‪.‬‬ ‫دؤزي���ن���ةوةى ئ��ةو ك��ون��ة ئ��ةش��ك��ةوت��ة لةقةد‬ ‫ش��اخ��ةك��ة ه��ةرض��ةن��دة س��ةرك��ةوت��ن و دابةزين‬ ‫ئاسان نةبوو ب� َ‬ ‫�ةالم جيَطايةكى زؤر سةختبوو‬ ‫شويَنيَكى زؤر باش و ش��اراوة ب��وو‪ ،‬مةترسى‬ ‫زؤركةمبوو‪ ،‬ئ��ةو كونة ئةشكةوتة مةطةر هةر‬ ‫َ‬ ‫خةلكى ناوضةكةو راوض��ى ش��ارةزاى بووناية‪،‬‬ ‫ئةو ئةطةرةش زؤر كةمبوو‪ ،‬ئةو كونة ئةشكةوتة‬ ‫ه��ةر ن��ةب��ووة جيَطاى خ��ؤش��اردن��ةوةم��ان َ‬ ‫بةلكو‬ ‫بووة بنكةيةكى تةندروستى بؤ مةفرةزةكامنان‪.‬‬ ‫يةكةجمار هةرمن برينداربووم‪ ،‬دكتؤر هؤشةنط‬ ‫وةكو ئةوةى ِرؤذان��ة لة بنكةيةكى تةندروستى‬ ‫ئ��اس��اي��ى دةوام���ب���ك���ات ئ����اوا َ‬ ‫هةلسوكةوتى‬ ‫َ‬ ‫جارى سةردانى دةكردم‬ ‫دةك��رد‪ِ ،‬رؤذان��ة ضةند‬ ‫و ض��ارةس��ةرو دة‌رم��ان��ى برينةكةمى دةك���ردو‬ ‫ن��ان و خ��واردن��ى ذةمةكانى ب��ؤم داب�ين دةكرد‪،‬‬ ‫شايانى باسة دكتؤرةكةمان هةرضةندة كؤليَذى‬ ‫ثزيشكى تةواونةكردبوو‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم بؤئيَمةو ئةو‬ ‫ِرؤذطارة دكتؤريَكى كارامةو َىل هاتووبوو‪ ،‬وةكو‬ ‫ه��ةر دكتؤريَكي تر لةبنكةيةكى تةندروستى‬ ‫كاربكات س���ةردان و ضاوديَريى نةخؤشةكان‬ ‫ب��ك��ات ب��ةوش �َي��وةي��ة رةف���ت���ارى دةك�����ردو ذيان‬ ‫و ط��وزةرامن��ان��ى ب���ةِرَي���وة دةب����رد‪ ،‬س����ةرةِراى‬ ‫هةموو ناخؤشى و سةختى ذيامنان و كةم و‬ ‫كورتيةكامنان و كةمى خ��واردن و داودةرمان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةدلةِراوكيَدا دةذياين‪ ،‬دكتؤر(هؤشةنط) زؤر‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪59‬‬


‫بةخةمةوةبوو‪ ،‬زؤريش بةمنةوة ماندو دةبوو‪،‬‬ ‫رؤذان����ة س���ةردامن���ى دةك�����رد‪ ،‬زؤر بةجوانى‬ ‫َ‬ ‫هةول‬ ‫ضاوديَرميى دةك��رد‪ ،‬تالةذياندا مبيَنم‪،‬‬ ‫وماندوبوونةكانى دكتؤر هؤشةنطم لةبةرضاو‬ ‫ون نابيَت‪ ،‬هةركاتيَك باسى ذيانى ثارتيزانى‬ ‫بكريَت دكتؤر هؤشةنطم ديَتةوة ياد‪.‬‬ ‫رؤذان��������ى س���ةخ���ت���ى ذي����ان����ى ث���ارت���ي���زان���ى‬ ‫دَي���ن���ةوةي���ادم‪ِ ،‬رةم����زي دك��ت��ؤرَي��ك��ى ثارتيزان‬ ‫ديَتةوة بةرضاوم‪ ،‬دكتؤر هؤشةنط لة هةمووكات‬ ‫و ساتيَكى ذيامندا ِرةمزي دكتؤريَكى ثارتيزان‬ ‫دةن��وَي��ن �َي��ت و خ���ؤِراط���رى رؤذة سةختةكان‬ ‫دةبةخشيَتة ثيَشمةرطة ثارتيزانةكانى حيزبى‬ ‫شيوعي‪ .‬لةثاش دابينكردنى جيَطاو ِريَطاو‬ ‫دوورخستنةوةمان لةمةترسيةكان‪ ،‬لة َ‬ ‫هةوليَكى‬ ‫ت��رم��ان ب��ؤ ثةيوةنديكردن ب��ة دؤستيَكمانةوة‬ ‫ب��ووي��ن ب��ة ن���اوى(م���ام م��ةج��ي��د) ك��ةش��وان بوو‪،‬‬ ‫ثةيوةندميان بة كةسيرتةوة نةمابوو‪ ،‬تةنانةت‬ ‫بةمةفرةزةكانيرتمانةوة‪ ،‬ماوةى ضةند َ‬ ‫رؤذى بوو‬ ‫دابِرابووين‪ ،‬ثيَويستمان بةدابني كردنى دةرمان‬ ‫و خ���واردن ه��ةب��وو‪ ،‬ل��ةو م��اوةي��ةى دابِرابووين‬ ‫ه���ةر ئ���ةو ن��ام��ةي��ةى ش��ةه��ي��د ض���االك ِرةوان����ةى‬ ‫كردبوو ئةويش هيَشتا بة تةواوةتى ئةجنامى‬ ‫دةرنةكةوتبوو‪.‬‬ ‫ثاش َ‬ ‫هةوليَكى زؤرى هاوريَكامن و ضةندينجار‬ ‫ِرؤيشنت و هاتوو ضؤيان توانيان لة نزيك طوندى‬ ‫(مي َ‬ ‫َوذى)‪ ،‬ثةيوةندى بة(مام مةجيد)ةوة بكةن‪.‬‬ ‫ئةو دؤستةمان جيَطاى باوةِرومتمانة بوو‪ ،‬هةر‬ ‫بى دريَغى كردن‬ ‫لةسةرتاوة وةكو ريَكخستنةكان َ‬ ‫هاوكارى باشى دةكردين‪.‬‬ ‫ل��������ةش��������ةوى‪ 1989/ 3/16-15‬ه������ةردوو‬ ‫ه��اوِر َى(ض��االك و دكتؤر هؤشةنط ) سةردانى‬ ‫م���ام م��ةج��ي��د دةك����ةن‪ ،‬دوو ش��وان��ى ت��ر ل� َ‬ ‫��ةوى‬ ‫دةب���ن ب��ة ن��اوةك��ان��ى(ج��وم��ع��ة ح��ةوَي��ز ئيرباهيم‬ ‫دانيشتوى طوندى ثيَبازؤك) و (س���ةردار مام‬ ‫ع��ةب��اس دان��ي��ش��ت��وى ط��ون��دى ت��ي��م��ارؤك)‪ ،‬دوو‬ ‫شوانةكة لة كاتى طفتوطؤدا توانيبويان(ضاالك)‬ ‫لةخشتةبةرن و بزانن ضييان ثيَويستةو كاتى‬ ‫َ‬ ‫َياندةليَت‬ ‫طةِرانةوةيان كةى دةبيَت(ضاالك)ثي‬ ‫سبةى شةو دةطةِريَينةوة بؤ التان‪ ،‬واتة شةوى‬

‫‪60‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪ 1989/3/18‬شوانةكانيش ل��ةوةت�َي��دةط��ةن و‬ ‫ضاالك َ‬ ‫بةلًَينى طةِرانةوةيان ثيَدةدات و بؤشةوى‬ ‫دوات��ر دةط��ةرَي��ت��ةوة الي��ان و َ‬ ‫هةلبةتة كاريَكى‬ ‫ت��اي��ب��ةت��ى ل��ةط� َ‬ ‫�ةل م���ام م��ةج��ي��د دا ه��ةي��ة‪ ،‬دوو‬ ‫شوانةكةيرت ل��ةم خ� َ‬ ‫�ال��ةوة بةهةليدةزانن زياتر‬ ‫خؤيان بؤنزيككردنةوة ئامادةدةكةن و واخؤيان‬ ‫ن��ي��ش��ان��دةدةن ك���ةوا َ‬ ‫دل��س��ؤزى ثيَشمةرطةن و‬ ‫هةندى بةشان و ب� ىَ‬ ‫�ال ثيَشمةرطةدا َ‬ ‫هةلدةدةن‬ ‫و ق��س��ةوت��ن ب��ة دوذم����ن ب���ؤئ���ةوةى هاوِريَيان‬ ‫متمانةيان ثيَبكةن و طومانيان ليَنةكةن‪ ،‬ضونكة‬ ‫شوانيَكيان بة ناوى (جومعة حةويَز ئيرباهيم)وة‬ ‫هةر لةهاوينى ‪1988‬وة لة نزيك طوندى ئاليقان‬ ‫َ‬ ‫هةندى ثارةى‬ ‫توشى(حةمة ِرةش��اش)دةب�َي��ت‪،‬‬ ‫ثيَدابوو بؤهيَنانى ضةندثيَداويستيةك‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫كاتى(حةمةِرةشاش) ط��ةِراي��ةوة بؤالمان‪ ،‬وتى‬ ‫َ‬ ‫شوانيَكم دؤزي��وةت��ةوةو ثيَمِراطةياندوة ضةند‬ ‫ثيَداويستيةكمان بؤبهيَنن‪ ،‬ئيَمة ِريَطامان نةدا‬ ‫بِرواتةوة الى شوانةكة‪ ،‬هةرلةوكاتةوة دةيةويَت‬ ‫خ��ؤى ليَمان نزيكبكاتةوة‪ ،‬ئ��ام��ادةي��ى خؤى‬ ‫نيشاندابوو كةهةر ثيَداويستيةكمان هةبيَت‬ ‫بؤمان داب�ين بكات‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم ئ��ةو ج��ارةي��ان ىَ‬ ‫هةول‬ ‫نزيكبوونةوةكةى سودى نابيَت‪.‬‬ ‫بؤ جاريَكيرت هةمان ش��وان لة نزيك طوندى‬ ‫َل قاضى(كاريَك) لة َ‬ ‫شيوةشان بة في َ‬ ‫ئاذةلةكانى‬ ‫َنى و بة جيَى دةهيَليَت بؤئةوةى‬ ‫خؤى دةشكي َ‬ ‫بتوانيَت لةوِريَطايةوة جيَطاى ئيَمة بدؤزيَتةوة‪،‬‬ ‫ئيَمةش هةر ضوارمان لةثشت طوندى شيوةشان‬ ‫لةئةشكةوتةكةدا خؤمان حةشار دابوو‪ ،‬ضاومان‬ ‫ليَبوو كةدوور كةوتةوة بؤ شةوةكةى َ‬ ‫هةلكةوت‬ ‫و ض���االك ضوون(طيسكة ق��اض شكاوةكة)يان‬ ‫بةبى ئةوةى بتوانيَت بةدييان بكات‪ ،‬بؤية‬ ‫هيَنا َ‬ ‫نةيتوانى ل��ةم ه� َ‬ ‫�ةول��ةش��ي��دا سةركةوتووبيَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫ه��ةر ل��ةوس��ةردان��ةي��ان��دا(ض��االك) داواى‬ ‫خواردنيان َىل دةكات ئةوانيش َ‬ ‫دةلينَ بةسةرضاو‬ ‫َبةجى‬ ‫هةر ئيشيَكى ئيَوة بةئيَمة بكريَت بؤتان جي َ‬ ‫دةكةين‪َ ،‬‬ ‫بةالم شوانةكان دووبارةيان َىل دةكةنةوة‬ ‫كة بطةِريَنةوة بؤاليان بؤ ئةوةى شتةكانيان بؤ‬ ‫بهيَنن‪( ،‬ضاالك)يش َ‬ ‫دةليَت لةوادةى دياريكراوى‬ ‫خومان دةطةِريَينةوة التان بةم جؤرة شوانةكان‬


‫لةهاتنةوةي ثيَشمةرطةكان َ‬ ‫دلنيادةبن و دةتوانن‬ ‫مةوعيديَكى ت��ةواو بةدةست بهيَنن‪ ،‬لةيةكةم‬ ‫ِرؤذةوة مام مةجيد هاوِرييانى ئاطاداركردبوو‬ ‫كة ئةم دوو شوانة جيَطاى باوةِرو متمانة نني‪،‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم ه��اوِرَي��ي��ان زؤر ط� َ‬ ‫�وى بؤ ئ��ةم بؤضوونةى‬ ‫دؤستةكةمان ن��اط��رن‪ ،‬ئ��ةوةى ِراستيبيَت ئةم‬ ‫َ‬ ‫هةوالنةى ضاالك و نزيكبوونةوةى لة شوانةكان‬ ‫لةثيَناوى ئ��ةوةداب��وو كةشوانةكان هةست بة‬ ‫ثةيوةنديى ن�َي��وان ئيَمةو م��ام مةجيد نةكةن‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫هةر بؤية رووى تيَيان كردبوو‪ ،‬داواى‬ ‫خ���واردن���ى ل�َي��ي��ان��ك��ردب��وو ب���ؤئ���ةوةى بتوانيَت‬ ‫ضةواشةيان بكات‪ ،‬ضاالك واخؤى ثيشان دابوو‬ ‫كةسةردانةكةيان كاريَكى بةِريَكةوت بووةو هيض‬ ‫مةبةستيَكى بةدواوة نيية َ‬ ‫بةلكو سةردانةكةمان‬ ‫ب��ؤ الى ه��ةم��ووت��ان��ة‪ ،‬ب� َ‬ ‫���ةالم ب�يرك��ردن��ةوى ئةم‬ ‫دوو ش���وان���ة خ���ؤف���رؤش���ة زؤر بةهيَزتربوو‬ ‫ل��ةب�يرك��ردن��ةوةك��ةى ه��اوِرَي��ي��ان‪ ،‬ب��ؤي��ة بةيانى‬ ‫خؤيان دةطةيةننة الى ثياوكوذةكانى بةعس‪،‬‬ ‫ثيَيان ِرادةطةيةنن كة دوو ثيَشمةرطةى حيزبى‬ ‫شيوعيان ئاشكرا كردووة‪ ،‬ئةمشةو سةردانيان‬ ‫كردوين‪ ،‬داواى خواردنيان ليَكردووين‪ ،‬ئيَمة‬ ‫دوات��ر ئ��ةم ه� َ‬ ‫�ةواالن��ةم��ان لة رَي��ط��اى دؤستيَكى‬ ‫نزيكمانةوة دةس��ت ك���ةوت‪ ،‬دامودةزطاكانى‬ ‫بةعس زؤر ب��ةث��ةرؤش��ةوة ب��ةرةوث�يرى ئ��ةم دوو‬ ‫شوانةدةضن و طويَيان ليَدةطرن‪ ،‬ثياوكوذةكانى‬ ‫بةعس زؤر تةئكيد ل��ةش��وان��ةك��ان دةكةنةوةو‬ ‫َياندةلينَ ئيَوة َ‬ ‫َ‬ ‫دلنيان لةوةى ئةو ثيَشمةرطانة‬ ‫ثي‬ ‫ل��ةو م��ةوع��ي��دةى ل��ة ن�َي��وان��ت��ان��دا ريَكةوتوون‬ ‫دةط��ةِرَي��ن��ةوة الت��ان؟‪ ،‬شوانةكانيش هاتنةوةى‬ ‫دةل �َي�نَ ‪ :‬ىَ​َ‬ ‫ثيَشمةرطةكان ِرا دةط��ةي��ةن��ن و َ‬ ‫بةل‬ ‫دَي��ن��ةوة‪ ،‬دووب��ارة(ج��وم��ع��ة ح��ةوَي��ز) لةبةردةم‬ ‫دةليَت‪ :‬من َ‬ ‫بةعسيةكاندا َ‬ ‫دلنيام ديَنةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫بى خواردنن و برينداريشيان‬ ‫واهةستم كردووة َ‬ ‫هةية زؤر ثيَويستييان بةهاوكاريكردن هةية‪،‬‬ ‫طالتة جاِريةوة َ‬ ‫شوانةكان بة َ‬ ‫دةلينَ شيوعيةكان‬ ‫زؤر ل���ةم���ةوع���ي���ددان���ان(م���ول���ت���ةزي���م)ن بؤية‬ ‫ئوميَدمان زؤرة لةكاتى دياريكراوى خؤياندا‬ ‫ل���ةش���ةوى‪1989/3/18‬دا دةط��ةِرَي��ن��ةوة بؤالمان‬ ‫بؤبردنى ئةو خواردنانةى داوايان ليَمانكردووة‪،‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل دام��ودةزط��ا سيخوِريةكانى‬ ‫بةمشيَوةية‬ ‫بةعس ِرَي��ك��دةك��ةون و دةك��ةون��ة ه� ىَ‬ ‫�ةول ئةوةى‬ ‫ض��ؤن دذى ئ��ةم دوو ثيَشمةرطةية ثالنةكةيان‬ ‫دابِريَذن‪.‬‬ ‫بؤ ئةم مةبةستة هيَزيَكى خؤفرؤش لةمةفرةزة‬ ‫خاسةكانى ناوضةكة ئامادة دةكةن كة ثيَكهاتووة‬ ‫لة س��ةدان َ‬ ‫ضلكاوخؤرى بةعسيةكان بؤئةوةى‬ ‫تاوانيَكيرت بنينَ بةناوضةوانى ميَذوةوةو زياتر‬ ‫َ‬ ‫لةزبلدانى م �َي��ذودا ِروو رةش�تر بكةن‪،‬‬ ‫خؤيان‬ ‫ل��ةه��ةم��وو س���ةردةم و زةم��ان�َي��ك��دا خؤفرؤشان‬ ‫وةك��وم��ي��ك��رؤب ل���ةئ���اوى ل �َي��خ��ن��دا مةلةوانى‬ ‫دةك����ةن ك��ة ئ���ةم ج���ؤرة خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ان��ة مشةخؤرن‬ ‫وناتوانن لةسةرثيَى خؤيان راوةس�ت�ن‪ ،‬تةنها‬ ‫بةو ث��ارووة ثيسةى كةلةاليةن ئاغا كانيانةوة‬ ‫ثيَيان دةدرَي��ت دةذي��ن‪ ،‬بؤية ئةجمؤرة كةسانة‬ ‫ئةوكارانةيانكردبوو بةثيشة تابؤيان بكراية‬ ‫لةناوشار ثياوةكانى رذيمَ ��ي��ان بةكةسوكارى‬ ‫ثيَشمةرطة ئاشنادةكردو ئةزيةتى كةسوكارى‬ ‫لي سةندنى ثارةو‬ ‫ثيَشمةرطةياندةدا لةطرتن و َ‬ ‫بيَبةشكردنيان لة هةموو مافيَكى نيشتمانى‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيةك‪ ،‬ئةمةش تةنها بؤ وةرطرتنى‬ ‫وةكو‬ ‫ب �ِرَي��ك ث���ارة ي��ان ئافةرينيَكى ئ��اغ��اك��ةي��ان كة‬ ‫ثياوةكانى بةعس و سةركردةكانى بةعسبوون‪،‬‬ ‫هةرضةندة ئ��ةوان خؤيان باش دةيانزانى ضى‬ ‫دةك��ةن وئةوانيان تةنها وةكوسةطى ثاسةوان‬ ‫راطرتبوو بؤ ريَطة ثيَشاندان‪ .‬ئ��ةوةى كة خؤ‬ ‫فرؤشةكانيش برييان ليَنةدةكردةوة داهاتووبوو‬ ‫كة ئايا ئةم سيناريؤية هةروا بةردةوام دةبيَت‪،‬‬ ‫ك��ورد واتةنى(دنيا ه��ةر ئاوها رون��اك دةبيَت)‬ ‫بؤية بؤتيكةى ئاغاكانيان كةوتبوونة ويَزةى‬ ‫ثيَشمةرطة طيانبازو ماندونةناسةكانى ئةم‬ ‫نيشتمانة كةِرؤلَةى هةرة َ‬ ‫دلسؤزى ئةم طةلة ستةم‬ ‫ديدةية ب��وون‪ ،‬خائينانيش تةنها بةشويَنثيَى‬ ‫ثيَشمةرطةدا دةط��ةِران بؤ ئ��ةوةى الى بةعسية‬ ‫خوشةويستنب‪،‬‬ ‫ئةنفالضى و خويَن ِرَي��ذةك��ان َ‬ ‫شانازييان بةوةوة دةكرد كة بة زانياريةكانيان‬ ‫ثيَشمةرطةيان بة شةهيد كردن داوة‪.‬‬ ‫(ماويةتى)‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪61‬‬


‫ضمكيَك لةبريةوةريةكامن‬ ‫جةالل عةلي ئةمحةد‬ ‫بةشى دووةم و كؤتايي‬ ‫لة‌مانطي‪1982/2‬دا هيَزيَكي‬ ‫ط����ةورة لة‌سةركردايةتيةوة‬ ‫ه�������ات�������ن�������ةش�������ارب�������اذَي�������ر‬ ‫ه����اوريَ����ي����ان(ب����ةه����ادي����ن‬ ‫ن����وري ومةالعةلي)يان‬ ‫لة‌طةالبوو‪ ،‬برييت بوون‬ ‫ل��� ‌ة بةتاليؤني‪11‬ي‬ ‫س�����ةرك�����رداي�����ةت�����ي‬ ‫وب���ةت���ال���ي���ؤن���ي‪7‬ي‬ ‫ه��������������ةورام��������������ان‬ ‫وب���ةت���ال���ي���ؤن���ي‪9‬ي‬ ‫س��ل�َي��م��ان��ي بةتةما‬ ‫ب������ووي������ن ب��������ةرةو‬ ‫ق���������ةرةداغ ب���رؤي���ن‬ ‫ب�����ؤ ض���االك���ي���ةك���ي‬ ‫دي��������اري��������ك��������راو‪،‬‬ ‫ب����ةف����رَي����ك����ي زؤر‬ ‫ب��اري��ب��وو‪ ،‬نزيكةي‬ ‫ي���ةك م��ةت��ر ئةبوو‪،‬‬ ‫ل����ة‌وك����ات����ةدا دايكم‬ ‫و ث������ورم و ك���ؤدي���اي‬ ‫ش���وك���ري ل���ةالم���ان بوون‬ ‫لة‌بزةينيان ‪ ،‬منيش لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫ض��وار ثيَشمةرطةدا داي��ك��م و‬ ‫ئةوامن بردةوة بةرةو سليَماني‬ ‫ط��ةي��امن��ان��ن��ة ق��رط��ة ‌‪ ،‬لة‌ويَوة‬ ‫هاوِر َي حةمة قرطةيي بردنيةوة‬ ‫ش طةِراينةوة‬ ‫سليَماني‪ ،‬ئيَمة ‌‬ ‫ش��ارب��اذَي��ر‪ ،‬ل� ‌ةِرَي��ط��ة لة‌بةيين‬

‫‪62‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫قرطةو وَي�َ�ل��ةدةردا خةريك بوو‬ ‫لة‌سةرمادا رةق ببمةوة‪ ،‬رؤذي‬ ‫دوايي بةرةوقةرةداغ دةرضووين‬ ‫لة‌ريَطة لة‌خوار خةراجيانةوة‬

‫تراكتؤرةكةمان وةرط���ةرا‪ ،‬من‬ ‫كةومتة ذيَرهةموانةوة خةريك‬ ‫ب����وو خب��ن��ك �َي��م‪ ،‬ب���ةه���ةرح� َ‬ ‫��ال‬ ‫طةيشتينة ن��اوض��ةي قةرةداغ‬

‫ل���ة‌ط���ون���دةك���ان���ي بةلة‌كجاِر‬ ‫وت���ةك���ي���ة وك����ؤش����ك داب�����ةش‬ ‫ب��ووي��ن‪ .‬ب��رادةران��ي يةكيةتي‬ ‫وا هةستيانكردبوو بؤ ليَداني‬ ‫ئ��ةوان ئ��ةو هيَزةمان بردبيَتة‬ ‫ئ� َ‬ ‫�����ةوي‪ ،‬ب��ؤي��ة م���ام رؤستةم‬ ‫هةموو هيَزةكاني خؤيانى ل ‌ة‬ ‫سيَوسيَنان كؤكردبؤ‌وة‪،‬‬ ‫من و هاوِر َي جةوهةريان‬ ‫دي����اري����ك����رد كةبضني‬ ‫ب���ؤالي م��ام رؤستةم‬ ‫و تيَيبطةيَنني كة‬ ‫م���ةب���ةس�ت�ي ئيَمة‬ ‫ئةوةنية‪ ،‬لة‌قةرداغ‬ ‫نزيكبوينةوة‪ ،‬ثاش‬ ‫ضةند ئيستيتالعيَك‬ ‫و دان����������ان����������ي‬ ‫م����ةف����رةزةي����ةك����ي‬ ‫ب����ةك����ار و بةهيَز‬ ‫رؤذي ‪1982/2/11‬‬ ‫بؤسةيةكي ضاكمان‬ ‫ل�����ة‌س�����ةر رَي����ط����ةي‬ ‫ق�������ةرةداغ زةي���ؤم���ةر‬ ‫دان������اي������ةوة ب���� ‌ؤ دوو‬ ‫ئؤتومبيلي سةربازي كة‬ ‫خواردنيان لة‌سةربازطةي‬ ‫ق���ةرةداغ���ةوة ب��ؤ رةبايةكاني‬ ‫زةي��ؤم��ةر ئ��ةب��رد‪ ،‬كةوتنةبةر‬ ‫رةمح����ةت����ي ض���ةك���ةك���امن���ان‪،‬‬ ‫ئةوانةي تيايدا بوون كوذران‬ ‫وب��ري��ن��دارب��وون‪ ،‬كة ذمارةيان‬ ‫لة‌بيست س��ةرب��از زياتر بوو‪،‬‬


‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫ل �ة‌ب��ةر رةب��اي��ةك��ان و‬ ‫سةربازي بريندار كةتةقةيان‬ ‫ئةكرد نةمانتواني ضةكةكامنان‬ ‫دةس������ت ب�����ك� َ‬ ‫����ةوي‪ ،‬كؤثتةر‬ ‫ه����ات‪ ،‬ث��اش��ةك��ش��ةم��ان ك���رد‪،‬‬ ‫تةنها ه� َ‬ ‫�اوري تؤفيق فةحتوال‬ ‫ب���ري���ن���دارب���وو‪ .‬ئ���ةو ضاالكية‬ ‫م���ةزن���ة س���ةداي���ةك���ي يةكجار‬ ‫طةورةي لة‌ناوضةكةدا هةبوو ‌‪،‬‬ ‫بؤ يةكيةتي و مام رؤستةميش‬ ‫ِروون ب��ؤوة مةبةستمان ضي‬ ‫بووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫رؤذي‬ ‫ث�������اش ض�����ةن�����د‬ ‫ئيَمة ط��ةِراي��ن��ةوة شارباذيَر‪.‬‬ ‫مالةكةمان بردة باراو‪ ،‬كةمالي‬ ‫براشم ف�يراري كردبوو لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫ث��ةخ��ش��ان و م��ن� َ‬ ‫�دال��ةك��ان��ي ل ‌ة‬ ‫باراو الي ئيَمة بوون‪ ،‬بةردةوام‬ ‫ضاالكيمان هةبوو‪ ،‬زؤربةي ل ‌ة‬ ‫سليَماني بوو‪.‬‬ ‫ك��ةرت�َي��ك��ي سةركردايةتي‬ ‫يةكيةتي هاتبوونة شارباذيَر‪،‬‬ ‫ه��اوِر َي ك��اوة ئامري كةرتةكة‬ ‫‌ب�����وو ك����ة ئ��يَ��س��ت��ا ل���ةوالت���ي‬ ‫ئ� مَ‬ ‫��ةل���ان���ي���اي���ة ‌‪ ،‬ريَككةوتني‬ ‫ض���االك���ي���ةك���ي ه����اوب����ةش ل ‌ة‬ ‫س��ل �َي��م��ان��ي ئ���ةجن���ام بدةين‪،‬‬ ‫بةرةوشار دةرضووين لة‌نزيك‬ ‫شار ضةند ثيَشمةرطةيةكمان‬ ‫جلة‌كاني خؤيان طؤِري‪ ،‬بةجلي‬ ‫ق���وةخ���اس���ةو ‌ة كةدةستمان‬ ‫كةوتبوو‪ ،‬هاوِر َي كاوة زؤر الي‬ ‫سةيربوو‪ ،‬وش��ةي نهيَين ئةو‬ ‫ش��ةوة(ئ��اس��ؤ)ب��وو‪ ،‬مةبةسيت‬ ‫ئيَمة لةجل طؤِرينةكة ويستمان‬ ‫�ي ل �ة‌ث��ي��اوةك��ان��ي بةعس‬ ‫ي��ةك� َ‬ ‫َ‬ ‫لةمال‬ ‫بطرين ب��ةالم بةداخةوة‬ ‫ن��ةب��وو‪ ،‬ب����ةدواي كةسانيرتدا‬ ‫ض��ةن��د شويَنيَكيرت طةِراين‪،‬‬

‫ك��ةمس��ان دةس��ت��ن��ةك��ةوت ئيرت‬ ‫طةِراينةوة‪.‬‬ ‫ل����ة‌و م����اوةي����ةدا ه���ةن� َ‬ ‫��دي‬ ‫ل�����ة‌ث�����ي�����اوان�����ي ب���ةع���س���م���ان‬ ‫ب�����ةض�����ةك�����ةك�����ان�����ي�����ان�����ةوة‬ ‫ه���َي���ن���ان���ة دةرةوة ‌‪ ،‬ث���اش‬ ‫ل���َي���ك���ؤالي���ن���ةوةوس���زادان���ي���ان‬ ‫ئ�������ازاد م�����ان ك�������ردن‪ .‬يةكي‬ ‫بةناوي(واحيدة لوتة) كةثياوي‬ ‫م�لازم موحسني ب��وو ه��ات بؤ‬ ‫ئةوةي الي ئيَمة ضةك َ‬ ‫هةل َ‬ ‫بطري‬ ‫و َ‬ ‫ت‬ ‫بيب بةثيَشمةرطة دةركةو ‌‬ ‫ك���ةن�رَ​َي�دراوة ب��ؤ كوشتين من‬ ‫ي���ان ه��ةر ك��ادرَي��ك��ي�تر‪ ،‬ثاش‬ ‫ليَكؤلينةوة خؤشي دان��ي بة‬ ‫كارةكةي دا نا‪ ،‬بةديلي ناردمان‬ ‫بؤ سةركردايةتي‪ ،‬زؤرج��ار لة‬ ‫‌س��ةر داواي ريَكخراوةكاني‬ ‫حيزب ئةضووينة شار بؤ هيَنانة‬ ‫‌دةرةوةي هاوريَياني خواروي‬ ‫َي���اق‪ .‬ل���ة‌ي���ادي ن������ةورؤزدا‬ ‫ئ �� رَ‬ ‫ض����االك����ي ج�������ؤراو ج���ؤرم���ان‬ ‫ي‬ ‫ئ���ةجن���ام���دةدا‪ ،‬ب��ؤي��ة ش���ةو ‌‬ ‫‪ 1982/3/19-18‬مةفرةزةيةك‬ ‫بةريَكةوتني ب��ةرةو سليَماني‪،‬‬ ‫بؤضاالكيةك‪ ،‬ئيَوارة طةيشتينة‬ ‫ديَي ويَ‬ ‫َلةدةر‪ ،‬ويستمان ناني‬ ‫َواري لة َ‬ ‫ئي َ‬ ‫‌وي خبؤين‪ ،‬هاوِر َي‬ ‫زاهري قرطةيي هاتة‌الم و داواي‬ ‫ليَكردم كةئيزني بدةم بِرواتة‬ ‫خ��وارةوة‪ ،‬ثيَش دةرضوومنان‬ ‫ب��ؤ سليَماني ل� ‌ة ق�ِرط��ة ضاو‌ي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكةوي‪ ،‬منيش‬ ‫بةمندالةكاني‬ ‫رازي ن��ةب��ووم ب����ِروات‪ ،‬بةالم‬ ‫ب�ة‌داخ��ةوة بة ‌قسةي نةكردم‪.‬‬ ‫ل �ة‌ك��ات��ي ق���س���ةك���ردمن لة‌طةال‬ ‫زاه�يردا تةزبيحيَكي قةزواني‬ ‫ب��ة ‌دةس��ت��ةوة ‌ب��وو لة‌دةستيم‬ ‫سةندو هةتا ئيَستاش هةر‌الم‬

‫ماوة‪ ،‬يادطاريةكي زؤر ثريؤزة‬ ‫ل��ة ط� َ‬ ‫���ةل دوو ثيَشمةرطةدا‬ ‫بةختياروئاوات ب���ةرةو قرطة‬ ‫ضوون ثاش نيوكاتذميرَ لةالي‬ ‫ق���رط���ةوة ري���زيَ���ك تةقةكرا‪،‬‬ ‫‌هةستمكرد ك��ة ‌تةقة لة‌زاهري‬ ‫كرا‌‪ .‬نامنان ئةخوارد تةواومان‬ ‫�َي�ا م����ةف����رةزةي����ة ‌ك‬ ‫ن����ةك����ردخ� رَ‬ ‫لة َ‬ ‫‌طةل ه��اوِر َي عةتا بةِراكردن‬ ‫ضوون بةرةو تةقةكة ‌‪ ،‬ئيَمةش‬ ‫ه���ةم���وو ل��ق �ة‌ك��ةم��ان ضووينة‬ ‫خ������وارةوة ‌‪ ،‬ئ��ةوس��ا زانيمان‬ ‫جاش دةوري قرطةي طرتووة ‌‪،‬‬ ‫ت��ةق��ة ‌دةستيثيَكرد لة‌بةيين‬ ‫ئيَمةو جاشةكاندا نةمانزاني‬ ‫زاه�ير شةهيدبووة‪ ،‬شةويَكي‬ ‫زؤر ت��اري��ك ب����وو‪ ،‬شةِريَكي‬ ‫َ‬ ‫ضةندجاري‬ ‫دةستةو يةخةبوو‪،‬‬ ‫جاشةكامنان لة َ‬ ‫‌دي دةركردبوو‬ ‫تادةمةو بةياني شةِر بةردةوام‬ ‫ب��وو‪ ،‬ناضاربووين ثاشةكشة‬ ‫بكةين بةرةو ويَالةدة‌رو ئةوديو‬ ‫ط��ةِراي��ن��ةوة ئةشكةوتةرةش‪،‬‬ ‫ل�������ة َ‬ ‫‌وي س���������ةرداري حاجي‬ ‫َ‬ ‫ق���ادر ل �ة‌ط��ةل ب��اوك��ي ه��ات بؤ‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��اي��ةت��ي‪ ،‬بةياني‬ ‫طةِراينةوة عازةبان زؤر ماندو‬ ‫بووين‪ .‬من و ضةند هاوريَيةك‬ ‫ضاوديَري ريَطةكةمان ئةكرد بؤ‬ ‫َ‬ ‫بةيين‬ ‫طةِرانةوةي زاهري‪ ،‬ثاش‬ ‫كةسي دةركةوت كة نزيك بؤوة‬ ‫َ‬ ‫باوكي زاهري بوو رةنط برسكاو‬ ‫وم��ان��دو ل�َي��ي ن��زي��ك بوومةوة‬ ‫ث���رس���ي���اري زاه��ي��رم ليَكرد‪،‬‬ ‫ب��ةدةم هةناسة َ‬ ‫هةلكيَشانةوة‬ ‫وت������ي زاه��ي�رش����ةه����ي����دب����وو‪.‬‬ ‫ئ���ةوة ن��اخ��ؤش�تري��ن ك���امت بوو‬ ‫ل��ةذي��امن��دا مَ‬ ‫دل ث��ِرب��وو بةالم‬ ‫ل �ة‌ب��ةر ك��اك��ةح��ةم��ةو براكاني‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪63‬‬


‫ش��ةه��ي��د دامن بةخؤماطرت‪،‬‬ ‫باسي بؤكردين كة ضؤن ثيَش‬ ‫وةخت جاشةكان لة‌دةوري َ‬ ‫دي‬ ‫سةنطةريان ليَداوة‪ ،‬زاهرييش‬ ‫ض����ؤن ك���ةوت���ؤت���ة ب����ةر دةم���ي‬ ‫تفةنطةكانيان و شةهيديان‬ ‫كردووة‪ .‬بةراسيت هةتا هاتين‬ ‫باوكي شةهيد بِروامان نةئةكرد‬ ‫ئاوا بة‌ئاساني شةهيد َ‬ ‫بكري‪،‬‬ ‫ضونكة زاهري ثيَشمةرطةيةكي‬ ‫زؤر ئ�����������ازاو وري�������اب�������وو‪،‬‬ ‫شةهيدبووني زاه�ير زيانيَكي‬ ‫طةورةبوو بؤ لقةكةمان و حيزب‬ ‫و خيَزانةكةيء طةلة‌كةمان‪.‬‬ ‫شةهيد ثياويَكي ئازاو زيرةك‬ ‫و ماندوو نةناسبوو‪ ،‬سياسي‬ ‫وك��ؤم��ةالي��ةت��ي وقسةخؤش‬ ‫بوو‪ ،‬ضووبووة َ‬ ‫دلي هاوِريَيان‬ ‫وخ� َ‬ ‫�ةل��ك��ي ن��اوض��ةك��ةوة‌‪ .‬جطة‬ ‫سي‬ ‫ل �ة‌ش��ةه��ي��د دوو ب�����راو َ‬ ‫ئ��ام��ؤزاي و ه��ةن� َ‬ ‫�دي قرطةيي‬ ‫ثيَشمةرطةبوون لة‌لقةكةماندا‪.‬‬ ‫ثاشان لة‌دةمي ه���اوِر َي فاخر‬ ‫ك��وِري شةهيد زاه�يرم بيست‬ ‫كةكاتي م��ةف��رةزة خاصةكان‬ ‫َ‬ ‫هاتونةتة ن� َ‬ ‫�اودي هاتوضؤيان‬ ‫قةدةغةكردووة ‌‪‌،‬باوكي شةهيد‬ ‫َ‬ ‫مندالي‬ ‫حاجي حمةمةد دوو‬ ‫ب���ةن���اوي ح���ةي���وان���داري���ي���ةوة‬ ‫ن��اردب��ووة دةرةوةي ديَكة بؤ‬ ‫ئ���ةوةي خ��ةب��ةر بةثيَشمةرطة‬ ‫بدةن كةديَكة دوذم�ني تياية ‌‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دوومندالةكة زاه�يري��ان بيين‬ ‫ب��وو‪ ،‬ثيَيان وتبوو لة‌ناوديَدا‬ ‫تانك‌و جةيشي تياية ‌‪ ،‬بؤ‌ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫�����اودي‪.‬‬ ‫��ي ون���ةي���ةت���ة ن�‬ ‫ب�ت�رس� َ‬ ‫ل �ة‌راس��ت��ي��دا ت��ةن��ه��ا مةفرةزة‬ ‫خاصة خ��ؤي��ان ‌حةشاردابوو‬ ‫لة‌ناو دَي��ك��ةدا‪ .‬زاه�ير كة ئةمة‬

‫‪64‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ئ��ةب��ي��س��ت�َي��ت وابريئةكاتةوة‬ ‫كة ئةمانة هاتوون بؤ طرتين‬ ‫خيَزانةكةي‪ .‬بةراكردن بةرةو‬ ‫َ‬ ‫ناودي ئةِروات بةختيارو ئاواتي‬ ‫َ‬ ‫�ي كةنزيك‬ ‫��ي‪ ،‬ك��ات� َ‬ ‫ل�ة‌ط��ةال دةب� َ‬ ‫ئةبيَتةوة نةتانك و نةسةيارة‬ ‫َ‬ ‫نابيين‪ ،‬ديَتةخوارةوة بؤ ناو‬ ‫َ‬ ‫دي ك��ة دوذم���ن ض��اوي��ان ثيَي‬ ‫َ‬ ‫ئةكةوي ئةيدةنة بة دةسِريَذي‬ ‫ض��ةك��ةك��ان��ي��ان و شةهيدي‬ ‫ئةكةن‌‪.‬‬ ‫‌‌ هةر لة‌و ماوةية‌دا بةكاريَك‬ ‫ضوومة ناو ش��اري سليَماني‪،‬‬ ‫ئيَوارةيةك ضوومة َ‬ ‫مالي ثورم‬ ‫ب���ؤ ئ�����ةوةي ض����اوم ب���ة بةيان‬ ‫�ةوي لة َ‬ ‫و م��ن� َ‬ ‫�دال��ةك��ان ب��ك� َ‬ ‫‌طةل‬ ‫ئ���ةن���وةري ث����ورم كةميَكمان‬ ‫خ����واردةوة‪ ،‬كاتذميرَ يانزةي‬ ‫ش��ةو ومت ئ���ةرؤم ب��ؤ اليةكي‬ ‫ت��ر‪ ،‬ضوومة ‌دةرةوة بؤ َ‬ ‫مالي‬ ‫حاجي ناجي بةرامبةر َ‬ ‫مالي‬ ‫خؤمان‪ ،‬الي ئ��ةوان ب��ووم زؤر‬ ‫جيَطةي بِرواي من بوون ثاش‬ ‫ضةند كاتذميرَ َي‪ ،‬نيوةي شةو‬ ‫غةل َ‬ ‫دةنطي سةيارةو َ‬ ‫بةغةلب‬ ‫الي ماالي ئيَمة ‌و ثورم ثةيدا‬ ‫بوو‪ ،‬ديار بوو ئاطاداري رذيَم‬ ‫كرابوو كة من ل�ة‌و طةِرةكةم‪،‬‬ ‫م��ن��ي��ش ي���ةك���س���ةر ض���ووم���ة‬ ‫حةوشةكةيان زؤر طةورةبوو‬ ‫خؤم لة‌بةيين ضةند بةرميليَكدا‬ ‫حةشاردا‪ ،‬ثاش طةِراني َ‬ ‫مالي‬ ‫ئيَمةو ثورم‪ ،‬هاتنة سةر َ‬ ‫مالي‬ ‫َ‬ ‫هةوالي منيان‬ ‫حاجي ناجي‪،‬‬ ‫ثرسي‪ ،‬ئةوان وتيان نةمانديوة‬ ‫ذورةك��������ان ط�������ةِران ب���ةدوام���ا‬ ‫ه��ي��ض��ي��ان ن����ةدي‪ .‬ئ���ةو شةوة‬ ‫سةيراني كضي حاجي لة‌خوا‬ ‫ث��اِرا ب �ؤ‌وة كة طورضيلة‌يةكي‬

‫مةولودي ثيَغةمبةر بيَت‪ ،‬كاك‬ ‫ج��ةالل لة‌مالي ئةواندا هيضي‬ ‫لي نةيةت‪ ،‬طةِرامةوة دةرةوةي‬ ‫َ‬ ‫ش����ار‪ .‬ب�������ةردةوام ب���ووي���ن ل ‌ة‬ ‫ضاالكي كردن ل ‌ة ناوضةكةدا‪.‬‬ ‫ضؤن ضاو َيكم‬ ‫لة‌دةست دا؟‬ ‫ل�����ة‌م�����ان�����ط�����ي‪1982/5‬دا‬ ‫ب��ةت��ال��ي��ون داواي����ان ليَكردين‬ ‫ك���ةحم���اوي���ل���ة‌ك���ةي ع���ةرب���ةت‬ ‫ب���ت���ةق���َي���ن���ي���ن���ةوة‌‪ ،‬دي����ارب����وو‬ ‫مةبةستيان ك��ارَي��ك��ي تربوو‬ ‫لة‌ناوضةي َ‬ ‫هةلةجبة‪ ،‬ئيَمةش‬ ‫ض��وار ثيَشمةرطةمان ن��ارد بؤ‬ ‫ت��ةق��ان��دن��ةوةي حماويلة‌كة‪،‬‬ ‫(ئةبوعوال) يان لة َ‬ ‫‌طةل بوو زؤر‬ ‫ش���ارةزا ب��وو ل ‌ة تةقينةوة‪ ،‬بؤ‬ ‫بةياني ط��ةِران��ةوة كارةكةيان‬ ‫َبةجي نةكردبوو‪ ،‬بؤية هةر‬ ‫جي َ‬ ‫ئةو رؤذة عةسر من و ئةبوعوالو‬ ‫ش�رَ​َي�زادو دالشاد بة ‌ريَكةوتني‬ ‫بةرةو عةربةت ل ‌ة خةراجيانةوة‬ ‫م���ن و ئ��ةب��وع��وال ض���ووي���ن بؤ‬ ‫َي���زادو‬ ‫الي حم��اوي��ل �ة‌ك��ة‪ ،‬ش � رَ‬ ‫َ‬ ‫دل��ش��ا ‌د م��ان��ةوة لةخةراجيان‬ ‫بؤ ثةيداكردني تراكتؤر يان‬ ‫س��ةي��ارة ب��ؤ ط��ةِران��ةوةم��ان بؤ‬ ‫شار باذيَر‪ ،‬ثيَش ئةوةي بضينة‬ ‫جيَطةكة لة‌شويَين كةمينةكاني‬ ‫رؤذ كة لة‌سةر جادة دايان ئةنا‬ ‫مينيَكم دانا بؤ ئةو سةربازانةي‬ ‫ك��ة ‌ب����ةرؤذ ك��ةم��ي��ن��ن‪ ،‬ثاشان‬ ‫ضوينة ذيَر حماويلة‌كة(‪)TNT‬‬ ‫م���ان ل �ة‌ع��ةم��ودةك��ان بةست‪،‬‬ ‫ت��ةن��ه��ا واي�����ةري س���اردوط���ةرم‬ ‫مابوو بيبةستني‪ ،‬هةردووكمان‬ ‫َ‬ ‫ثالكةوتبووين‪ ،‬بة ‌ئةبوعوالم‬ ‫وت ب����ِرؤ خ����ؤم واي���ةرةك���ان‬ ‫ئةبةستم ئةويش داواي ليَكردم‬


‫لة ِراستةوة‪ :‬ئازاد‪ ،‬ئارام عةىل‪ ،‬شاهؤ‪ ،‬عومةر حامد‪ ،‬ئاوات‪ ،‬جةالل عةىل و كامةران‪ .‬دانيشتووةكان‪ :‬رَ‬ ‫هيش قادر وشةهيد سريوان‬

‫كة من ب�ِرؤم و ئةو وايةرةكان‬ ‫�ةس�تي‪ ،‬وي��س��ت��م َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسم‬ ‫ئ��ةب�‬ ‫برؤم لةثِريَكدا (‪)TNT‬يةكة ‌‬ ‫ب��ة ‌س��ةرم��دا ت��ةق��ي��ةوة‪ ،‬كةومت‬ ‫م��اوةي��ةك ئ��اط��ام ل��ةخ��ؤم نةما‬ ‫كةهؤشم هاتةوة ضاوم لة‌هيض‬ ‫نةبوو هةموو طيامن لة‌خويندا‬ ‫ب��وو‪ ،‬وةزع��م زؤر خ��راث بوو‪،‬‬ ‫ه����ةر ل������ة َ‬ ‫‌وي ض�����اوي راستم‬ ‫لة‌دةست دابوو‪ ،‬بة‌تةماي خؤم‬ ‫نةبووم كة مبيَنم‪ ،‬دياربوو كة‬ ‫هةستابووم واي���ةري ط��ةرم و‬ ‫سارد لة‌يةكيان داب��وو‪ ،‬ببووة‬ ‫هؤي تةقينةوةكة‪ ،‬كةهةستام‬ ‫دةس��ت��م ب��ةر ئ��ةب��وع��وال كةوت‬ ‫طرمت دي��ار بوو ئةويش طويَي‬ ‫ل�ة‌ه��ي��ض ن��ةب��وو‪ ،‬ه���ةر ضؤنيَك‬ ‫ب��وو ب��ردم��ي��ةوة بؤخةراجيان‬ ‫ب��رادةران��ي�تر هةستيانكردبوو‬ ‫كة كاريَكي خ��راث روي���داوة‪،‬‬ ‫بةثريمانةوة هاتن‪ ،‬بردميانة‬

‫ن��او َ‬ ‫دي‪ ،‬خةلكي خةراجيان‬ ‫ل��يَ��م��ان ك���ؤب���ون���ةوة زؤري�����ان‬ ‫ثيَناخؤشبوو‪ ،‬سةيارةيةكيان‬ ‫ئامادةكرد بؤ طواستنةوةمان‬ ‫ب��ؤ َ‬ ‫وةالن�����ة‪ ،‬م���اوةي���ةك ئاطام‬ ‫ل���ة‌خ���ؤم ن���ةب���وو‪ ،‬طةيشتينة‬ ‫َ‬ ‫وةالن��ة كاتيَك هؤشم كردةوة‬ ‫دك��ت��ؤر ئيرباهيم ضارةسةري‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫ئةكردم‪ ،‬ثاش ئ��ةوةي‬ ‫كةمي‬ ‫داو ودةرم��امن وةرط��رت َ‬ ‫ب����اش ب�����ووم‪ ،‬رؤذي دواي����ي‬ ‫م��ن��ي��ان ب���رد ب��ؤط��ون��دي ويَ‬ ‫َلة‬ ‫َ‬ ‫لةمالي ه� َ‬ ‫�اوري شةهاب بووم‪،‬‬ ‫خ����ؤي و خ���َي���زان���ةك���ةي زؤر‬ ‫خ��زم��ةت��ي��ان ك�����ردم جيَطةي‬ ‫سوثاسة‪ ،‬هةموو هاوريَيانيرت‬ ‫َ‬ ‫هاوري‬ ‫زؤريان ثيَناخؤشبوو‪،‬‬ ‫عومةرحاميد نامةيةكي بة‌ناوي‬ ‫منةوة نوسي بؤكةمالي برام‬ ‫ك��ة ل���ة‌ب���اراو ب���وو‪ ،‬ك��ة كةمال‬ ‫نامةكةي دي بوو وتبووي ئةم‬

‫نامةية دةست وخةتي جةالل‬ ‫نيية‪ ،‬ل��ة‌و ك��ات��ةدا دايكيشم‬ ‫ل���ة َ‬ ‫‌وي ب��وو‪ ،‬ب��ؤ ئ���ةوةي بةيان‬ ‫و دايكم نةزانن ضي رويداوة‬ ‫هةرخؤي طةيشتة الم ل ‌ة ويَ‬ ‫َلة ‌‪،‬‬ ‫ئ��ةوس��ا زان���ي ب��ري��ن��دار بووم‌‪،‬‬ ‫طةِرامةوة باراو دايكم و بةيان‬ ‫منيان بيين ك��ة لة‌سةيارةكة‬ ‫داب��ةزي��م س��ةروم��ل��م هةمووي‬ ‫ثيَضراوة تيَكضوون‪َ ،‬‬ ‫خةلكي‬ ‫باراو زؤربةيان هاتنةالم زؤريان‬ ‫ثيَناخؤشبوو‪ ،‬ك��اك مستةفا‬ ‫ضاوِرةش كة بيسيت هاتةالم و‬ ‫َ‬ ‫دايين تا سنوري‬ ‫سةيارةكةي‬ ‫ئ� رَ​َي�ان‪ ،‬من و كةمال و هاوِر َي‬ ‫ئ����ارام ب����ةرةو سةركردايةتي‬ ‫ب�����ةرَي�����ك�����ةوت��ي��ن‪ ،‬ب���ةض���ةن���د‬ ‫َ‬ ‫رؤذي ط��ةي��ش��ت��ي��ن��ة نؤكان‪،‬‬ ‫ب����ارةط����اي(م‪.‬س) ل���ة َ‬ ‫‌وي بوو‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫‌وي خستميانة ذيَر عيالجةوة ‌‪،‬‬ ‫ث��اش ض��ةن��د َ‬ ‫رؤذي ك��ةم��ال و‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪65‬‬


‫ئ��ارام ط��ةِران��ةوة بؤ شارباذيَر‪،‬‬ ‫م� َ‬ ‫��ال���ي م���ةالع���ةل���ي لة‌نؤكان‬ ‫ب���وو‪ ،‬ض��ةن��د ج� َ‬ ‫��اري ثةرخيان‬ ‫خ����واردن����ي ئ���ةك���رد ئةينارد‬ ‫ب��ةدوام��ا‪ ،‬لة‌و م��اوةي��ةدا ضةند‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوري(عةزيزحمةمةد)‬ ‫جاري‬ ‫س��ةردان��ي ك���ردم‪ ،‬جاريَكيان‬ ‫ب���ةرَي���ز م���ام ج���ةالل هاتبووة‬ ‫الي ه�����اوِر َي ع��ةزي��ز ئةويش‬ ‫ل����ة‌ط� َ‬ ‫َ‬ ‫�������اوري ع����ةزي����زدا‬ ‫���ةل ه�‬ ‫سةردانيكردم‪ .‬م��اوةي ضةند‬ ‫��ي ل���ة‌ن���ؤك���ان م���ام���ةوة‬ ‫م���ان���ط� َ‬ ‫ب �َي��س��ودب��وو‪ ،‬ث��اش��ان ه� َ‬ ‫��اوري‬ ‫ع��ةزي��ز داواي لة‌دكتؤرةكان‬ ‫كرد كة ضاوةريَي ضني بؤضي‬ ‫رةوانةي ئيرَ اني ناكةن‪ .‬ئةوسا‬ ‫ب �ِري��اري��ان��دا مب��ن� رَ​َي�ن بؤئيرَ ان‬ ‫ودةرةوةي َ‬ ‫والت‪ ،‬كةطةيشتمة‬ ‫ت�������اران ب���ردم���ي���ان���ة ئوتيَل‬ ‫فريدةوسي‪ ،‬ثاش ضةندرؤذيَك‬ ‫ب��ردم��ي��ان��ة الي دكتؤريَكي‬ ‫ت������ودة ‌‪ ،‬ث����اش ف���ةح���س وتي‬ ‫ض��اوي راستت لة‌دةستداوة‪،‬‬ ‫‌ض����اوي ض��ةث��ي��ش��ت بريندارة‬ ‫ثيَويسيت ب��ة نةشتةر طةري‬ ‫ودةرةوة ه��ةي��ة‪ ،‬ئيرت حيزب‬ ‫�ةل َ‬ ‫ل��ة‌ت��اران ل �ة‌ط� َ‬ ‫خالةحاجي‬ ‫ب��ؤم كةوتنة معامةلة ‌كردن‪،‬‬ ‫ب��ؤئ��ةوةي رةوان����ةي سوريةم‬ ‫بكةن‪ ،‬ب��ةِراس�تي َ‬ ‫خالةحاجي‬ ‫يادى بةخيرَ زؤر يارمةتي دام‪،‬‬ ‫سورية(شام)‬ ‫بةطةيشتنمة‬ ‫ه����اورَي����ي����ان ب���ردم���ي���ان���ة الي‬ ‫ليَذنةيةكي ثزيشكي سؤظيةتي‬ ‫ك����ة ل�������ة َ‬ ‫‌وي ب�������وون‪ ،‬وت���ي���ان‬ ‫ئةبيَت بضيَت بؤ سؤظيةت بؤ‬ ‫معالة‌جنة ‌‪ ،‬ب��ؤ ئ��ةو مةبةستة‬ ‫حيزب كةوتنة دروستكردني‬ ‫ثةساثؤرتي يةمةني ‌‪ ،‬ناردني‬

‫‪66‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫راث��ؤرت��ي ثزيشكيي سوريةو‬ ‫ل�َي��ذن��ة سؤظيةتيةكة ب��ؤ زؤر‬ ‫لة‌والتة ئيشترياكيةكان‪ ،‬لة‌ثيَش‬ ‫هةموويانةوةهةنطارياوةالميان‬ ‫داي���ةوة‪ ،‬لة‌سةرةتاي‪1983‬دا‬ ‫ن���اردم���ي���ان���ة ه���ةن���ط���اري���ا‪ ،‬كة‬ ‫ط���ةي���ش���ت���م���ة(ث���وداث���َي���س���ت)‬ ‫ب���ردي���امن���ة نةخؤشخانةي‬ ‫ن���اوةن���دي‪ ،‬ل���ة‌وم���اوةي���ةدا كة‬ ‫ه���اوِر َي ط��ؤران هةلةجبةيي و‬ ‫م��ةمح��ود ك��ةم��ال بيستبويان‬ ‫ثيَشمةرطةيةكي كورد هاتوتة‬ ‫هةنطاريا ب��ؤض��ارةس��ةر هاتنة‬ ‫الم زؤريارمةتيان دام‪ ،‬زؤربةي‬ ‫رؤذةكاني شةمةو يةك شةمة‬ ‫دةرئ���ةض���وم ب���ؤالي���ان ي���ان بؤ‬ ‫الي هاوريَيانيرت‪ ،‬دكتؤرةكان‬ ‫ك��ةوت��ن��ة ض���ارةس���ةر‌ك���ردمن بة‬ ‫باشي‪ ،‬ثاش دوو نةشتةرطةري‬ ‫داواي�����ان ل �َي��ك��ردم ك��ة ئةبيَت‬ ‫ض����اوي راس���ت���ت دةربةيَنني‬ ‫ض���ون���ك���ة م�����ان�����ةوةي زي���ان���ي‬ ‫ئ��ةب��يَ��ت ب���ؤ ض�����اوي ضةثت‪،‬‬ ‫منيش رةزام��ةن��دي��م نيشاندا‪،‬‬ ‫مانطي طةِرامةوة‬ ‫ثاش ضةند‬ ‫َ‬ ‫سورية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ومندالةكامن‬ ‫زؤر بريي بةيان‬ ‫ئ��ةك��رد‪ ،‬ك��ةط��ةِرام��ةوة سورية‬ ‫ش�������ةِري ث��ش��ت��ئ��اش��ان ت����ازة‬ ‫روي��داب��وو‪ ،‬ه���اوِر َي ع��ةزي��ز ل ‌ة‬ ‫س��وري��ة ب��وو‪ ،‬كؤبونةوةيةكي‬ ‫ب���ةه���اوريَ���ي���ان���ي ش�����ام ك���رد‬ ‫ب��ةم��ةب��ةس�تي ن���اردن���ةوةي���ان‬ ‫ب��ؤ ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ي��ةك��ةم كةس‬ ‫م��ن دةس��ت��م ه� َ‬ ‫ب�ري ومت من‬ ‫��ةل� ِ‬ ‫ئ��ام��ادةم ب��ؤ ط��ةِران��ةوة بةيةك‬ ‫ضاوةوة‪ ،‬ثاش ضةند رؤذيَكيرت‬ ‫هاوِريَيانيرت ط��ةِران��ةوة ‌‪ ،‬وةكو‬ ‫تؤفيقي حاجي و موستةفاي‬

‫دةروَي���������ش‪ ،...،‬ناردينيانة‬ ‫ق���ام���ي���ش���ل���ي الي ه���������اوِر َي‬ ‫ئةبومةمحود(جةالل دةباغ)‪،‬‬ ‫رؤذي لة َ‬ ‫ماوةي ضةند َ‬ ‫‌وي بووين‬ ‫نز يكة ي ‪5 0‬ثيَشمة ر طة ية ك‬ ‫دةب������ووي������ن ئ����ام����ادةك����راي����ن‬ ‫بؤضوونة ناوةوةي كوردستان‪،‬‬ ‫هةموو ضةكدار كراين لة‌طةل‬ ‫ضةكي زي���ادةش‪ ،‬بةيارمةتي‬ ‫هاوريَياني مةفرةزةي(ريَطا)‬ ‫ك �ة‌ه��ةم��ووي��ان ثيَشمةرطةي‬ ‫ئ�����ازاو ب���ة ج����ةرط ب�����وون‪ ،‬ل ‌ة‬ ‫اليةن حيزبةوة دياريكرابوون‬ ‫ب��ؤ ب��ردن��ي ه��اورَي��ي��ان��ي تازة‬ ‫و ض�����ة ‌ك ب����ؤ ك����وردس����ت����ان‪،‬‬ ‫ه��ةن��دَي��ك��ي��ان ع����ةرةب ب���وون‪،‬‬ ‫ل �ة‌و‪50‬ث �َي��ش��م��ةرط��ةي��ة ثارتي‬ ‫و ش��ؤس��ي��ال��ي��س�تي تيَدابوو‬ ‫لة‌ناوةراسيت مانطي‪1983/6‬‬ ‫دا ب��ة ‌س��ةي��ارة ل � ‌ة قاميشلي‬ ‫َ‬ ‫‌ك��ةوت��ي��ن��ةري ب���ؤ سةر‬ ‫ي����ةوة‬ ‫سنور‪ ،‬ضوينة طونديَك نزيك‬ ‫بةثي‬ ‫خاثور‪ ،‬ئ�َي��وارة ل�ة‌وَي��وة َ‬ ‫ضوينة سةر ئاوةكة‪ ،‬بةضوثي‬ ‫ط�����ةورة ث���ةِري���ن���ةوة ئ���ةوب���ةر‪،‬‬ ‫ويستمان هةرئةوشةوة بطةينة‬ ‫ضياي(بَيخيرَ ) لةثشيت زاخؤ‬ ‫ب����ةآلم ‌ل �ة‌ن��زي��ك ئؤردوطايةك‬ ‫ضةند هاوريَيةك ثةكيانكةوت‪،‬‬ ‫نةيانتواني لة‌وة ‌زياتر بِرؤن‪،‬‬ ‫ئ��ةوان��ة ‌ب���وون ك��ة ل � ‌ة دةرةوة‬ ‫هاتبوونةوة‌‪ ،‬يةكةجماريان بوو‬ ‫بةثي بِرؤن‪ ،‬ثيَشمةرطةكاني تر‬ ‫َ‬ ‫بةردةوام بوون لةرؤشنت‪ ،‬من و‬ ‫تؤفيق و موستةفا ماينةوة‬ ‫ل���ة َ‬ ‫‌ط���ةل ث���ةك���ك���ةوت���ووةك���ان‪،‬‬ ‫خ����ؤم����ان ل����ة‌ن����او زةل����ك����او و‬ ‫ضِرةيةكدا حةشاردابوو‪ ،‬ثاش‬ ‫ن���ي���وةرؤ ب���وو ضوارجةيشي‬


‫ن��اش��ةع�بي ه��ات��ن��ة نزيكمان‪،‬‬ ‫خؤمان دةرنةخست و خؤمان‬ ‫ش�������اردةوة‪ ،‬ب���ةس���ةر ئيَمةدا‬ ‫ت �َي��ث��ةِري��ن ك��ةوت��ن��ة بةردةمي‬ ‫ض��ةن��د ث �َي��ش��م��ةرط��ةي��ةك��ي تر‬ ‫لة‌سةرو ئيَمةوة بوون‪ ،‬تةقةيان‬ ‫ل �َي��ك��ردن دوان���ي���ان ط���ةِران���ةوة‬ ‫ب�������ؤالي ئ���َي���م���ة ب���ةه���ةرح���ال‬ ‫ئةوانيش نةطةرانةوة جيَطةي‬ ‫خؤيان‪ ،‬تةقة دةس�تي ثيَكرد‬ ‫لي‬ ‫لة‌هةر ض���وارالوة تةقةمان َ‬ ‫ئةكرا‪ ،‬باش ئةوة ‌بوو زؤربةي‬ ‫ه��اورَي��ي��ان طةيشتبونة شاخ‬ ‫و دام����ةزرا ب���وون‪ ،‬مةسافةي‬ ‫ئ �َي��م �ة‌و ش���اخ ي���ان هاوريَيان‬ ‫ثي‪،‬‬ ‫كاتذميرَ َي زياتر ب��وو بة َ‬ ‫ل ‌ة شويَين خؤمان دةرضوين‬ ‫ب���ةرة‌و ش���اخ‪ ،‬خ��ؤش ل���ة‌وة‌دا‬ ‫ب��وو ئ��ةوان��ةي ثةكيان كةوت‬ ‫بوو ثيَش ئيَمة طةيشتنة شاخ‪،‬‬ ‫ضونكة ت��رس ه��ةب��وو‪ ،‬بة ‌دةم‬ ‫شةِرةوة من و تؤفيق و مستةفا‬ ‫ب��ةث��ةل��ة ‌ث��روس��ك��ة طةيشتينة‬ ‫بناري شاخ لة ‌ناو قةبرسانيَك‬ ‫دام����ةزراي����ن����ةوة‪ .‬ب���ة ‌دةيةها‬ ‫سةيارةي سةربازي جةيش و‬ ‫جةيشي شةعبيان ئةهيَنا بؤ‬ ‫شةرةكة‪ ،‬ثاشان كؤثتةر هات‬ ‫و ش��ةِرةك��ة ‌ط��ةرم ب��وو هيرَ شي‬ ‫ط����ةورة ب��ؤ س���ةر ئ�َي��م��ةب��وو بؤ‬ ‫طرتنمان‪ ،‬ب��ةالم زياتر ل ‌ة ‪25‬‬ ‫س���ةرب���ازو ج���اش ك������وذران و‬ ‫َ‬ ‫هةندي ضةك‬ ‫بريندار ب��وون ‌و‬ ‫و ه���ةوي���ةي جاشايةتيمان‬ ‫دةست كةوت‪ ،‬لة الي ئيَمةش‬ ‫ثيَشمةرطةيةكي ثارتي شةهيد‬ ‫ب���وو ب���ةر س���اروخ���ي كؤثتةر‬ ‫كةوت‪ ،‬دةمة‌و ئي َ‬ ‫َواري كؤثتةر‬ ‫ش���اخ���ةك���ان���ي���ان س����وت����ان بة‬

‫‪1979‬جةالل عةىل‬

‫سةرماندا‪.‬‬ ‫ئ��������ةو ج�����ان�����ت�����اي�����ةي كة‬ ‫ل�ة‌ه��ةن��ط��اري��اوة هيَنا بومةوة‬ ‫ثارةو ثةساثؤرت وكاميرَ ايةك‬ ‫و ويَنةي سةفةرةكةمي تيابوو‬ ‫ه���ةم���ووي س���وت���او ه��ي��ض��م بؤ‬ ‫دةرن����ةض����وو‪ ،‬ش����ةوي بةسةر‬ ‫ه���ات ثيَويستة خ��ؤم��ان لة‌و‬ ‫ن��اوض��ةي��ة دةرب����از ك��ةي��ن‪ .‬ئةو‬ ‫ناوضةيةمان بة‌جيَهيَشت‪ ،‬دوور‬ ‫كةوتينةوة‪ ،‬زؤرماندوبرسيمان‬ ‫ب������وو‪ ،‬ط��ةي��ش��ت��ي��ن��ة بنكةي‬ ‫بةدينان ه��اوِر َي ئةبو جؤزيَف‬ ‫(ت���ؤم���ات���ؤم���اس) بةرثرسي‬ ‫ئ� َ‬ ‫�ةوي بوو ثاش ثشوو دانيَك‬ ‫ثيَشمةرطة تازةكان و مةفرةزةي‬ ‫ريَطا ل��ة َ‬ ‫‌وي م��ان��ةوة‪ ،‬ئيَمةش‬ ‫نزيكةي ‪15‬ثيَشمةرطةبووين‬ ‫ط�����ةراي�����ن�����ةوة ب������ؤس������ؤران‪،‬‬ ‫لة‌ريَطةماندا طةيشتينة الي‬

‫هاوريَيان لة‌نزيك ثشتاشان‪،‬‬ ‫ه �َي��زَي��ك��ي زؤر ب����وون م�ل�ازم‬ ‫خدر و ئةمحةد جبوري لة َ‬ ‫‌وي‬ ‫بوون‪ ،‬هاوريَكاني هةوليرَ ‌اليان‬ ‫م��ان��ةوة‪ ،‬تةنها م��ن و تؤفيق‬ ‫ومستةفا طةراينةوة هةورامان‪،‬‬ ‫ل ‌ة ريَطةي ئيرَ انةوة بة وةرةقةي‬ ‫َ‬ ‫كةرةجال و‬ ‫ي طةيشتينة‬ ‫ثارت ‌‬ ‫س��ورَي��ن‪ ،‬ل�ة‌ب��ةر ش��ةري نيوان‬ ‫ئيَمة و يةكيةتي نةمانتواني‬ ‫بةو ناوضانة‌دا برؤين كة ئةواني‬ ‫تيابوون‪ .‬زؤربةي هاوريَياني‬ ‫هةورامان و سليَماني وقةرةداغ‬ ‫َ‬ ‫‌كةرةجال و سوريَن‬ ‫وطةرميان لة‬ ‫بوون‪ ،‬زؤريان ثيَخؤش بوو كة‬ ‫ئيَمة طةراينةوة‪ ،‬ناردم بة‌دواي‬ ‫بةيان و دايكم و َ‬ ‫مندالةكامندا‪،‬‬ ‫هةر كةبيستيان خيرَ ا طةيشتنة‬ ‫الم‪ ،‬بةيان و دايكم و شوكري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫مندالةكان و‬ ‫و ثورم و‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪67‬‬


‫خزم بوون‪ ،‬كة ‌ضاويان بة ‌من‬ ‫كةوت زؤر طريان ئةوسا زانيان‬ ‫كةضاوي راستم لة‌دةست داوة‪،‬‬ ‫ماوةيةك الم مانةوة‌‪ ،‬شوكري و‬ ‫ثورم و خزمان طةرانةوة‪ ،‬دواي‬ ‫َ‬ ‫رؤذي زؤر ل��ةخ��زم و‬ ‫ض��ةن��د‬ ‫برادةران ئةهاتن بؤ الم‪ ،‬بةيان‬ ‫و داي��ك��م و ئ��اس��ؤ و ئ��اك��ؤ الم‬ ‫َ‬ ‫‌كةرةجال‬ ‫مانةوة‪ ،‬هاوين بوو لة‬ ‫ذورَي���ك���ي ب��ض��وك��م ضاككرد‪،‬‬ ‫هةموو َ‬ ‫رؤذي لة‌اليةن رذيمَ ةوة‬ ‫بؤردومان ئةكراين‪ ،‬لة‌ماوةي‬ ‫ضةند سالي ثيَشمةرطايةتيمدا‬ ‫ي عةرةمبان‬ ‫ضةند هاوريَيةك ‌‬ ‫َ‬ ‫ل���ة‌ط���ةل ب����وو ل����ة‌ط����ةل ريَ����زم‬ ‫ب���ؤي���ان‪:‬ه���اورَي���ي���ان ئةمحةد‬ ‫ع��ةرةب و ئةبورةزاو ئةبوعوال‬ ‫و دك��ت��ؤر براهيم و سةليم و‬ ‫َ‬ ‫هةندي كضيشمان‬ ‫هةنديَكي تر‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫‌طةل بوو وةكو لينا و سؤزان‬ ‫و هودا‪.‬‬ ‫ث��امش��اوةي��ةك هاوريَياني‬ ‫س��ةرك��رداي��ةت��ي ن���اردي���ان بة‬ ‫دوام����ا ض��ووم��ة ‌الي���ان ثيَيان‬ ‫ومت ئ���ةم���ان� َ‬ ‫��ةوي ب��ت نيرَ ينة‬ ‫سورية بؤ يارمةتيداني هاوِر َي‬ ‫ئ��ةب��وم��ةمح��ود(ج��ةالل دةب���اغ)‬ ‫ل �ة‌ق��ام��ي��ش��ل��ي‪،‬ث �َي��م ناخؤش‬ ‫ب����وو ل���ة‌ب���ةر ئ�����ةوةي م����اوةي‬ ‫ض��ةن��د س� َ‬ ‫�ال�َي��ك��ة ثيَشمةرطةم‬ ‫و لة‌شاخم ناتوامن لة‌غةرييب‬ ‫بذيم ومت وةالمتان ئةدةمةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كةرةجال ئاطاداري‬ ‫طةرامةوة‬ ‫بةيان و دايكمم ك��رد زؤريان‬ ‫ثي ناخؤش بوو‪ ،‬جاريَكي تر‬ ‫َ‬ ‫طةرامةوة سةركردايةتي و بة‬ ‫بةبي َ‬ ‫مندالةكامن‬ ‫برادةرامن وت َ‬ ‫ناضم بؤهيض شوي َ‬ ‫َين‪ ،‬ئةوة‌بوو‬ ‫هاوريَياني(م‪.‬س) ئاطاداريان‬

‫‪68‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‌طةل َ‬ ‫كردم كة‌لة َ‬ ‫مندالةكان بضمة‬ ‫تاران‪ ،‬مانطي ‪ 1983/9‬بةرةو‬ ‫تاران دةرضوين لة َ‬ ‫َ‬ ‫هاوري‬ ‫‌طةل‬ ‫ئةبوعةلي(حسينَ مةرجان)‪ ،‬كة‬ ‫طةيشتينة تاران ضوينة‌ئوتيَل‬ ‫فريةدوسي زؤر ثاك و خاويَن‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ه���اورَي���ي���ان���ي ريَكخراوي‬ ‫تاران هاتنةالمانء يارمةتيان‬ ‫بؤهيَناين‪ ،‬هةموو هةفتةيةك‬ ‫ئةهاتنة الم���ان‪َ ،‬‬ ‫خالةحاجي‬ ‫ب��ةرث��رس��ي ئ���ةو ئ��وت�َي��ل� ‌ة بوو‬ ‫ب����ةن����اوي شؤسياليستةوة‬ ‫ط��ي�راب����وو‪ ،‬زؤر يارمةتيان‬ ‫داي�����ن‪ ،‬م��ن��دال��ةك��ان زؤري����ان‬ ‫ثيَخؤش ب��وو‪ ،‬ب��ؤ دةركردني‬ ‫ل��ي��س��ةث��اس وك���ِري�ن�ي بليت‬ ‫نزيكةي شةش مانط ل ‌ة تاران‬ ‫ماينةوة‪ ،‬لة‌و ماوةيةدا ضةند‬ ‫هاوريَيةك ل ‌ة طةرانةوةيان بؤ‬ ‫كوردستان ئةهاتنة المان وةك ‌و‬ ‫ئ��ةمح��ةدج��ب��وري‪ ،‬مةالعةلي‪،‬‬ ‫ب��ةه��ادي��ن ن����وري‪ ،‬دةرويَ����ش‪،‬‬ ‫نازةنني‪ ،‬ئةستيرَ ة‪ ،‬سةيد باقي‪،‬‬ ‫ش �َي��خ رةس� َ‬ ‫����ول و هةنديَكي‬ ‫ت��ر ك��ةن��اوي��امن ل�ة‌ب�ير نةماوة‌‪،‬‬ ‫رؤذي َ‬ ‫َ‬ ‫خالة حاجي وتي وةرة‬ ‫بضني ب��ؤ فرؤكةخانةي تاران‬ ‫َ‬ ‫هةندي كةلوثةل هاتووة هي‬ ‫ئيَوةية كةضووين و وةرمان‬ ‫طرت دوو جانتاي طةورة بوو‪،‬‬ ‫ب��ردم��ان��ةوة ل��ةذورةك��ةي ئيَمة‬ ‫لة‌ئوتيَلة‌كة ه��اورَي��ي��ان هاتن‬ ‫ب���ردي���ان بؤسةركردايةتي‪،‬‬ ‫ثاشان زانيم ئيَستطةي حيزب‬ ‫بوو‪ ،‬ليسةثامسان بؤدةرضوو‬ ‫ب���ة‌ي���ارم���ةت���ي خالةحاجي‪،‬‬ ‫ه��اورَي��ي��ان بليتيان بؤكرين‪،‬‬ ‫لة‌سةرةتاي‪1984‬دةرضووين‬

‫َ‬ ‫ورؤذي‬ ‫بؤ سورية (شام)‪،‬شةو‬ ‫لة‌فرؤكةخانةي شام ماينةوة ‌‪،‬‬ ‫هةتا هاوريَياني حيزب هاتن‬ ‫دةري���ان ك��ردي��ن‪ ،‬ث��اش ضةند‬ ‫َ‬ ‫رؤذي بةرةو قاميشلي ضووين‬ ‫بؤ وةرطرتين ئةركةكةم‪ ،‬لة َ‬ ‫‌وي‬ ‫َ‬ ‫هاوري ئةبومةمحود ثيَشوازي‬ ‫ل�َي��ك��ردي��ن‪ ،‬ل �ة‌ب��ةر ه��ةن� َ‬ ‫�دي هؤ‬ ‫كارةكةم وةرنةطرت‪ ،‬طةرامةو ‌ة‬ ‫شام‪ ،‬لة َ‬ ‫‌وي لة‌جيَطةيةكي باش‪،‬‬ ‫لة‌تازةترين ط���ةرة ‌ك خانويان‬ ‫ب��ؤط��رت�ين‪ ،‬م��ن� َ‬ ‫�دال��ةك��ان خرانة‬ ‫ق��وت��اخب��ان��ة‪ ،‬خ��ؤش��م ب���وم بة‬ ‫بةرثرسي ئةو ثيَشمةرطانةي‬ ‫ئةهاتن بؤ ضارةسةركردن‪ ،‬ئيرت‬ ‫من موضة و جيَطة‌و بردنيان بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةندي ثيَداويسيت‬ ‫دكتؤر و‬ ‫�ي ئةكردن‪،‬‬ ‫ت���رم ب��ؤ ج �َي��ب��ةج� َ‬ ‫ث �َي��م��ان خ���ؤش ب���وو هةرضي‬ ‫ه��اوريَ��ي��ان لة‌كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫هةوالي‬ ‫بهتناية ئةمبينني‬ ‫طةرمي كوردستان و هاوريَيامن‬ ‫بةرؤذانة ئةبيست‪ ،‬لة‌وماوةية‌دا‬ ‫ئةم هاوريَيانة هاتنة َ‬ ‫ئةوي‪:‬مام‬ ‫س������االح‪ ،‬ش���ةه���ي���دج���ةوه���ةر‪،‬‬ ‫مامؤستا ق��ادر‪ ،‬عةبةي مامة‪،‬‬ ‫ح���ةم���ةس���ةع���ي���دق���ةرةداغ���ي‪،‬‬ ‫م��س��ت��ةف��ا‪ ،‬ح��س�َي�نَ م���ةرج���ان‪،‬‬ ‫مامؤستا رزط����ارو سةوسةن‬ ‫و زؤري تر كة ناوةكامن لة‌بري‬ ‫نةماوة‪ ،‬ماوةيةكي زؤر لة َ‬ ‫‌وي‬ ‫ب��ووي��ن‪ ،‬ل �ة‌و م��اوةي��ةدا زياتر‬ ‫‌طةل َ‬ ‫لة َ‬ ‫مالي ئةمحةد جبوري‬ ‫وج����ةالل����ي ح���اج���ي حسينَ ء‬ ‫ه� َ‬ ‫��اوري ك��ةري��م و ثةخشان و‬ ‫َ‬ ‫هةندي خيَزاني تر ثةيوةندميان‬ ‫ه���ةب���وو‪ ،‬ن��زي��ك��ةي دوو َ‬ ‫سال‬ ‫ل���ة‌ش���ام م���اي���ن���ةوة‪ ،‬ج���ارَي���ك‬ ‫َ‬ ‫كةهةول ئةدةن‬ ‫ئاطاداركراين‬


‫ئاسؤ وئاكؤ بنيرَ ن بؤ سؤظيةت‬ ‫ب��ؤ ئيظانؤظا ل �ة‌ط� َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫�ةل‬ ‫َ‬ ‫مندالي ت��ردا‪ ،‬بةيان دةسيت‬ ‫كرد بةطريان و رازي نةبوو بؤية‬ ‫وازي���ان هيَنا‪ ،‬ه� َ‬ ‫��اوري عةزيز‬ ‫َ‬ ‫زووزوو ئةهاتةالمان بؤمالةوة‪،‬‬ ‫���ي‬ ‫ح�������ةزي ل����ة‌ه����ةرخ����واردن� َ‬ ‫بكرداية داواي ئةكردوبةيان‬ ‫ب��ؤي ئ��ام��ادة ئ��ةك��رد‪ ،‬جاريَك‬ ‫ثيَي وت�ين ه� َ‬ ‫��ةول ئ���ةدةم بتان‬ ‫��ي‪ ،‬زؤري نةبرد‬ ‫ن� رَ​َي�م ب��ؤ والت� َ‬ ‫ئاطاداري كرين كة بةخيَزانةوة‬ ‫خ�����ؤم�����ان ئ�����ام�����ادة بكةين‬ ‫بؤهةنطاريا لة َ‬ ‫‌وي زةمالة‌تان بؤ‬ ‫دةرضووة‪ .‬ثاش ئامادةكردني‬ ‫ثيَداويستيةكاني سةفةر‪ ،‬مرؤظ‬ ‫ثيَويستة بةوةفا بيَت بؤ هةر‬ ‫روداويَ��ك بةئامانةتةوة باسي‬ ‫ب��ك��ات ئ����ةوةي ح��ي��زب كردي‬ ‫لة َ‬ ‫‌طةل ئيَمةدا زؤر ط��ةورة بوو‬ ‫بة‌هةموو شيَوةيةك يارمةتيان‬ ‫ئ���ةداي���ن ج �َي��ط��ةي سوثاسن‬ ‫ه��ةر ل�ة‌ئ� رَ​َي�ان و س��وري��ةش دا‪،‬‬ ‫دي��ارة حيزبيش بةوةفاية بؤ‬ ‫َ‬ ‫هاوري تيَكؤشةرةكاني‪ ،‬ئيَمة‬ ‫ئ����ةوةي ك��ردوم��ان��ة بؤحيزب‬ ‫ون��ي��ش��ت��ي��م��ان��ةك��ةم��ان واجيب‬ ‫س���ةرش���امن���ان ب������ووة‪‌،‬وةك���و‬ ‫َ‬ ‫َكؤشةري هةر‌طيز بؤ ياداشت‬ ‫تي‬ ‫دانةوةمان ئةوةمان نةكردووة‬ ‫ب��ةالم حيزب كةمتةرخةمييان‬ ‫لة َ‬ ‫‌طةلدا نة‌كردووين‪.‬‬ ‫ضومنان بؤهةنطاريا‪:‬‬ ‫لة‌كؤتايي س��ال��ي ‪1985‬‬ ‫دا دةرض���وي���ن ب���ؤ هةنطاريا‬ ‫بؤ(بؤداثست) كةضووينة َ‬ ‫ئةوي‬ ‫ناردينيان بؤ ش� َ‬ ‫�اري نزيكةي‬ ‫ضوار كاتذميرَ ل ‌ة بؤداثستةوة‬ ‫دوور بوو ناوي (ئؤرؤشهازة)‬

‫ب��وو دوان����زة ه��اورَي��ي حيزب‬ ‫ل������ة َ‬ ‫‌وي ب������وون‪ ،‬ض���ومن���ان بؤ‬ ‫ئ� َ‬ ‫��ةوي تةنها بؤ تةواوكردني‬ ‫خويندني زمان بوو‪ ،‬شاريَكي‬ ‫بضوك و جوان بوو َ‬ ‫خةلكةكةي‬ ‫زؤرب�������اش ب�����وون ل���ة‌ط� مَ‬ ‫��ةل���ان‬ ‫نزيكةي هةشت مانط ماينةوة‪،‬‬ ‫در‌اوس �َي��ي��ةك��ي هةنطارميان‬ ‫هةبوو ناوي(ضؤثيكةنيين )‬ ‫ب���وو زؤر ي��ارم��ةت��ي ئةداين‪،‬‬ ‫زؤر جار ئاسؤ و ئاكؤي ئةبرد‬ ‫بةمالو ب��ةوالدا بؤ الديَيةكاني‬ ‫دةوروبةري شار‪.‬‬ ‫ه����ةر ل�����ة َ‬ ‫‌وي م���ن و بةيان‬ ‫سي‬ ‫زؤرب����ةي ب��ةي��ان��ي��ان دوو َ‬ ‫كاتذميرَ لة‌دةواجنيَك كارمان‬ ‫ئ���ةك���رد‪ ،‬ب���ةث���ارةي���ةك���ي كةم‬ ‫مريشكمان بارئةكرد‪.‬‬ ‫لةهةنطاريا ضؤن ذيامنان‬ ‫بردة سةر‪:‬‬ ‫ث����اش خ���وَي���ن���دن���ي زم���ان‬ ‫ط�����ةراي�����ن�����ةوة ب����ؤداث����س����ت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مندالةكان ضوونة قوتاخبانةي‬ ‫عةرةبي(لييب)‪ ،‬بةيان ضووة‬ ‫قوتاخبانةي برين ثيَضي(معاون‬ ‫طيب)‪ ،‬هةرضةندة بةيان زؤري‬ ‫نةخويندبوو الي خؤمان تةنها‬ ‫ل � ‌ة ث��ؤل��ي ش��ةش��ي سةرةتايي‬ ‫ب�����وو‪ ،‬م��ن��ي��ش دةورةي����ةك����ي‬ ‫كؤمثيتةرم بؤ دةرض��وو بةالم‬ ‫ب��ة ه��ؤي ض��اوم��ةوة نةمتواني‬ ‫خبويَنم ‪.‬‬ ‫بؤداثست يةكيَكة لة‌شارة‬ ‫ه���ةرة‌ج���وان���ةك���ان���ي جيهان‪،‬‬ ‫بةراسيت شاريَكي زؤر جوانة‪،‬‬ ‫ل �ة‌و م��اوةي��ة ‌دا ت���ةواو مَ‬ ‫دلان‬ ‫خؤش بوو هيض كيَشةيةكمان‬ ‫ن��ةب��وو تةنها دوري ك��ةس و‬ ‫كارمان نةبيَت‪.‬‬

‫ج����ار ج����ار ك����اك ك���ةري���م و‬ ‫حاجي كةمال كة دوو بازرطان‬ ‫بوون لة‌سليَمانيةوة شتيان بؤ‬ ‫ئةهيَناين جيَطةي سوثاسن‪.‬‬ ‫ل�����ة‌و م������اوةي������ة‌دا ل����ة ‌زؤر‬ ‫شويَندا كارمان ئةكرد وةكو‬ ‫ضيَشتخانةي يوناني‪ ،‬عةرةبي‪،‬‬ ‫هةنطاري‪ ،‬دةواجن‪ ،‬مةزرةعة‪،‬‬ ‫ال‌بردني بةفري سةرجادةكان‬ ‫و ثاك كردنةوةيان وشويَين تر‬ ‫تةنها بؤئةوةي ذيامنان باشرت‬ ‫بيَت‪ ،‬ضونكة ئ��ةو موضةيةي‬ ‫ل��ةم�يري وةرم���ان ئ��ةط��رت كةم‬ ‫بوو بةشي ذياني خيَزانيَكي‬ ‫نةئةكرد‪ ،‬ب��ةالم بةشيَوةيةكي‬ ‫ط��ش�تي مَ‬ ‫دل�����ان خ����ؤش ب���وو‪،‬‬ ‫خؤمشان رابوارد‪.‬‬ ‫دووج���ار رَي��زان��ي خوشكي‬ ‫َي���دي و‬ ‫ب���ةي���ان و ع���ةت���اي م�� رَ‬ ‫َ‬ ‫مندالةكاني ل� ‌ة دانيماركة‌وة‬ ‫ه��ات��ن ب��ؤ الم���ان و يارمةتيان‬ ‫داين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫ماوةيةك بةرثرسي‬ ‫خويَندكاراني كوردستان بووم‪،‬‬ ‫‌لة‌سالي‪1986‬دا‪ ،‬ضومة(براط)‬ ‫ثايتةخيت (ضيكؤ سلؤظاكيا)‬ ‫ب����ؤب����ةش����داري لة‌كؤنطرةي‬ ‫َ‬ ‫ك����ؤم����ةل����ةدا‪ ،‬ل�������ة َ‬ ‫‌وي ض����اوم‬ ‫ب��ةه��ةن� َ‬ ‫�دي ب�����رادةري ديَرينم‬ ‫كةوت وةكو‪ :‬شؤرش‪ ،‬سامان‪،‬‬ ‫كاك كةرميي حسامي‪ ،‬حسينَ ‪،‬‬ ‫سةعيد‪ ،‬ك��اوة و بةريَز غةني‬ ‫بلوريان و زؤري تر ‪ .‬هةر لة‌و‬ ‫سالة‌دا بةيان لة َ‬ ‫‌طةل برادةران‬ ‫ضوو بؤ مَ‬ ‫َ‬ ‫فيستيظالي‬ ‫ئةلانيا بؤ‬ ‫ئاشيت‪ ،‬زؤري ثيَخؤش بوو‪.‬‬ ‫ئ��ةن��دام��ي ريَكخراوةكاني‬ ‫ح��ي��زب ب����ووم لة‌هةنطاريا‪،‬‬ ‫لة‌يادةكاني حيزب دا ضاالكي‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪69‬‬


‫َ‬ ‫هاوري‬ ‫كورديشمان ئ��ةك��رد‪،‬‬ ‫ك����وردةك����ان وةك�����و‪ :‬ط����ؤران‪،‬‬ ‫م����ةمح����ود‪ ،‬ك�������اوة‪ ،‬ك���ةري���م‪،‬‬ ‫ج����ةالل‪ ،‬م��ن وب���ةي���ان‪ ،‬ئاسؤ‪،‬‬ ‫ئاكؤ و ه��ةن� َ‬ ‫�دي ه��اورَي��ي تر ‪.‬‬ ‫هةروةها يادي نةورؤزيشمان‬ ‫ئةكردةوة‪.‬‬ ‫ج���ارَي���ك ل���ة‌س���ال���ي‪1987‬دا‬ ‫بوو هاوريَيان عةزيز حمةمةد‬ ‫وك�����ةري�����م ئ����ةمح����ةد هاتنة‬ ‫هةنطاريا كؤبونةوةيةكيان بة‬ ‫هاوريَياني هةنطاريا كرد‪ ،‬لة‌و‬ ‫هةركةسي‬ ‫كؤبونةوةية‌دا وتيان‬ ‫َ‬ ‫ئ���ةي���ةوَي���ت ب��ض �َي��ت��ة والتاني‬ ‫رؤذئ��اوا بابِروا ئيَمةش ريَطة‬ ‫ن��اط��ري��ن دي���ار ب��وو ب��ة تةماي‬ ‫روخاندني ب��ةم زوان���ةي رذيَم‬ ‫نةبوون‪.‬‬ ‫ه��ةر ل�ة‌و م��اوةي �ة‌دا خةلكي‬ ‫ك��ورد زؤرل�ة‌س��وري�ة‌وة ئةهاتن‬ ‫ب���ؤ ئ�����ةوةي ل���ة‌وَي���وة دةرض���ن‬ ‫ب��ؤ والت���ان���ي رؤذئ������اوا‪ ،‬ئيَمة‬ ‫زؤر ي���ارم���ةمت���ان ئ�����ةدان بؤ‬ ‫دةرك����ردن����ي����ان‪ ،‬وةك�����و‪ :‬كاك‬ ‫ئ�����ةك�����رةم‪ ،‬خ������در‪ ،‬ف����ةره����اد‪،‬‬ ‫خةجي و‬ ‫جومعة‪ ،‬تاريق‪ ،‬ثورة‬ ‫َ‬ ‫خيَزانةكانيان و هةنديَكي تر‪.‬‬ ‫لة‪1988/3/16‬دا كارةساتة‬ ‫دل���ت���ةزيَ���ن���ةك���ةي ه� َ‬ ‫َ‬ ‫��ةل���ةجب���ة‬ ‫رووي������دا ك���ة رذيمَ ������ي فاشي‬ ‫ئ� رَ​َي�اق بةضةكي كيمياوي لة‬ ‫‌شارةكةي دا‪ ،‬نزيكةي ‪5000‬‬ ‫بي تاواني شةهيد كرد‪ ،‬لة‌ناو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندي خزمي‬ ‫شةهيدةكان دا‬ ‫ئيَمةي تيا بوو‪ ،‬كا‌رةساتيَكي‬ ‫زؤرط��ةورة ‌و دالتةزيَن بوو بؤ‬ ‫هةموومان‪.‬‬ ‫ه����ةر ل����ة‌و م����اوةي����ة‌دا بوو‬ ‫مَ‬ ‫هةولان ئةدا بؤ والتيَك بِرؤين‪،‬‬

‫‪70‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ك���اوةي ف��ةت��اح ب�َي��س��اران��ي ل ‌ة‬ ‫لة‌ندةن زؤر َ‬ ‫هةولي دا كة بضين ‌ة‬ ‫ئةوي‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم ريَزاني خوشكي‬ ‫ب����ةي����ان ك����ة ‌ئ����ةم����ةي بيست‬ ‫لي‬ ‫كردي بة فةرتةنة‪ ،‬هاواري َ‬ ‫َ‬ ‫هةلساو داواي��ك��رد كة بضينة‬ ‫دانيمارك ال‌ي ئ��ةوان‪ ،‬ضونكة‬ ‫ل���ة َ‬ ‫‌وي بةتةنها ب���وو‪ ،‬ئيَمةش‬ ‫لة‌بةر ريَزان بريارمان دا بضينة‬ ‫دانيمارك‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةيان ساليَكي خويَندني‬ ‫مابوو بؤية نةمان ويست وازي‬ ‫ليَبهي َ‬ ‫َين‪ ،‬بؤية بريارمان دا ئةو‬ ‫مبيَنيَتةوة‪ ،‬لة‌‪ 1988 /4/24‬دا‬ ‫عةتاي َ‬ ‫بةسي بلييت‬ ‫ئاوةلزاوام‬ ‫َ‬ ‫فرؤكةوة بؤ(من و ئاسؤ و ئاكؤ)‬ ‫هاتة هةنطاريا‪ ،‬هةرضةند ‌ة تازة‬ ‫‌نةشتةر طةري رخيؤلة كويَرةي‬ ‫بؤكرا بوو‪ ،‬ئةو ضاكةيةم هةرطيز‬ ‫‌بريناضي ‌‪ ،‬لة‌و ماوةيةدا ئاكؤ‬ ‫لة‬ ‫َ‬ ‫ل �ة‌ي��اري ك��ردن��ا ق��اض��ي شكا‪،‬‬ ‫ه��ةف��ت��ةي��ةك س���ةف���ةرةك���ةم���ان‬ ‫دواكةوت‪ ،‬سواري شةمةندةفةر‬ ‫ب����ووي����ن ب����ؤ (ب����ؤخ����ارس����ت)‬ ‫ث����اي����ت����ةخ��ت�ي(رؤم����ان����ي����ا)‪،‬‬ ‫������ةوي ل�������ة َ‬ ‫ش� َ‬ ‫‌وي م���اي���ن���ةوة ‌‪،‬‬ ‫رؤذي‪1988/5/2‬ب���������ة ‌فِرؤكة‬ ‫طة يشتينة ‌( كؤ ثنها طن )‬ ‫ثايتةخيت دان��ي��م��ارك‪ ،‬لة‌ناو‬ ‫ف���رؤك���ةخ���ان���ةي كؤثنهاطن‬ ‫ل�َي��ك� َ‬ ‫�ؤل��ي��ن��ةوةي��ةك��ي كورمتان‬ ‫ل � ‌ة ط� َ‬ ‫��ةل ك���را‪ ،‬ث��اش��ان براينة‬ ‫مَ‬ ‫(ساندهؤل ) ذوريَكمان‬ ‫كةمثي‬ ‫وةرط����رت ث���اش ض��ةن��د َ‬ ‫رؤذي‬ ‫برام بؤ لي َ‬ ‫َكؤلينةوةي كؤتايي‪،‬‬ ‫ميسريةك وةرط� رَ​َي�م ب��وو‪ ،‬وتي‬ ‫ع��ةرةب��ي ئ��ةزان��ي‪ ،‬ومت َ‬ ‫بةل َي‪،‬‬ ‫لي َ‬ ‫َكؤلينةوةكة تةنها بيست‬ ‫خ��ول �ة‌ك��ي خ��اي��ان��د‪ ،‬لة‌كاتي‬

‫ل�َي��ك� َ‬ ‫�ؤل��ي��ن��ةوةك��ةدا ثرسياري‬ ‫بةيانيان كرد‪ ،‬ومت ضؤتةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلةجبة بؤ الي كةسوكاري‪.‬‬ ‫ل �ة‌وم��اوةي �ة‌دا ن��اوي َ‬ ‫هةلةجبة‬ ‫زؤر طةورةو ثريؤز‌بوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫تازة كارةساتة‌ك ‌ة روويدا بوو‪،‬‬ ‫هةركاتي ويسيت بيَت‬ ‫وتيان‬ ‫َ‬ ‫ئاطادارمان بكةرةوة‪.‬‬ ‫ل �ة‌وك��ات �ة‌دا ئيَمة لة‌كةمثا‬ ‫لي بوون‪:‬‬ ‫بووين ئةم برادةرانةي َ‬ ‫ئ��ازادب��اث�ير‪ ،‬ئ��ةك��رةم‪ ،‬فةرهاد‪،‬‬ ‫خ���در ل��ة َ‬ ‫‌ط��ةل خيَزانةكانيان‬ ‫دا‪،‬ك���ات���ي خ��ؤمش��ان ثيَكةوة‬ ‫ئةبردةسةر‪.‬‬ ‫ث���اش ب��ي��س��ت و دوو رؤذ‬ ‫م��ايف ثةنابةرميان وةرط���رت و‬ ‫بردينيانة خانوي كاتي لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫��ي مانط‬ ‫خ �َي��زان��ي ت�����ردا‪ ،‬س� َ‬ ‫ماينةوة‪.‬‬ ‫ثاشان لة‌قوتاخبانةي زمان‬ ‫دةستم بةخويندن كردو ئاسؤ‬ ‫وئ���اك���ؤش ب��ةث �َي��ي تةمةنيان‬ ‫خ����ران����ة ث���ؤل���ي خ����ؤي����ان لة‬ ‫‌قوتاخبانةي دانيماركي‪.‬‬ ‫ث��اش م��اوةي��ةك خ��ان��وم بؤ‬ ‫دةرض�����وو‪ ،‬ت����ةواو ن� َ‬ ‫��وي بوو‪،‬‬ ‫ضوينة ن��اوي‪ ،‬دةستمان كرد‬ ‫َ‬ ‫ناومال‪،‬‬ ‫بةكِريين كةلوثةلي‬ ‫رَي��زان��ي��ش��م ل �ة‌ط� َ‬ ‫�ةل ب���وو‪ ،‬هةر‬ ‫ضةندة قةرزيَكي زؤريشم بؤي‬ ‫كرد بوو‪.‬‬ ‫بةيان لة‌هةنطاريا بةردةوام‬ ‫ئ����ةخي����وي����ن����د‪ ،‬ب�����ؤ س�����ةري‬ ‫س� َ‬ ‫�ال��ي‪ 1989‬س��ةف��ةرم��ان كرد‬ ‫بؤ الي‪ ،‬م��اوةي دة رؤذ لة َ‬ ‫‌وي‬ ‫مندالةكان زؤر َ‬ ‫َ‬ ‫دليان‬ ‫بووين‬ ‫ثيَي خؤش بوو‪.‬‬ ‫�ي مانط لة ‌دواي‬ ‫ث��اش س� َ‬ ‫وةرطرتين ئيقامةكةم بةيانيش‬


‫‪1981‬جةالل عةىل شارباذير‬

‫ئ��ي��ق��ام��ةي وةرط������رت‪ ،‬بؤيان‬ ‫ناردة سةفارةتي دانيماركي ل ‌ة‬ ‫هةنطاريا لةمانطي‪ 1989/7‬دا‬ ‫بةيان خويَندنةكةي تةواوكردو‬ ‫ي وةرط�������رت و‬ ‫ش���ةه���ادةك���ة ‌‬ ‫هاتة دان��ي��م��ارك‪ ،‬ب�ة‌ي��ةك شاد‬ ‫بووينةوة‪ ،‬خيَزانةكةمان يةكي‬ ‫ط��رت��ةوة‪ ،‬ذي��امن��ان ب��ة خؤشي‬ ‫بةردةوام بوو‪.‬‬ ‫ب���ةي���ان���ي���ش دةس���ت���ي���ك���رد‬ ‫بةخويَندني فيرَ بووني زماني‬ ‫دانيماركي‪ ،‬ماوةيةكي كةمي‬ ‫خ���اي���ان���د زؤر زي������رةك ب���وو‪،‬‬ ‫شةهادة هةنطاريةكةي طؤِري‬ ‫بة دانيماركي‪.‬‬ ‫ل���ةك���وردس���ت���ان���دا ئاشت‬ ‫ب��وون��ةوة طشيت ب��وو لةبةيين‬ ‫هةموو هيَزة كوردستانيةكان‪،‬‬ ‫بةرةيةكيكوردستانيثيَكهات‪،‬‬ ‫بووة ‌مايةي خَ‬ ‫دلؤشي هةموو‬

‫الي����ةك‪ ،‬ل � ‌ة دان��ي��م��ارك لة‌سةر‬ ‫َ‬ ‫هاوري(ئةبوسةرباز)‬ ‫داواي‬ ‫ليَذنةي بةرةي كوردستانيمان‬ ‫دروستكرد‪ ،‬لة َ‬ ‫‌طةل حيزبةكاني‬ ‫ن��او ب��ةرة ضةند ضاالكيةكمان‬ ‫ك��رد وةك���و خؤثيشان دان و‬ ‫ئاهةنطء ث��ارة كؤكردنةوة و‬ ‫َ‬ ‫هةندي شيت تر‪.‬‬ ‫ث������اش م����اوةي����ةك����ي ك���ةم‬ ‫ب��ةي��ان دةس�ت�ي ك��رد ب��ة ئيش‬ ‫ل ‌ة خةستةخانة ي��ةك‪ .‬منيش‬ ‫ضةند دةورةيةكم بؤ دةرضوو‬ ‫ب���ةردةوام ب��ووم ل�ة‌و دةوران���ة‪،‬‬ ‫ل �ة‌س� َ‬ ‫�ال��ي‪1990‬دا دةستم كرد‬ ‫بةكاركردن لة‌ضيَشتخانةيةك‬ ‫كة خاوةنةكةي ب��رادةرم بوو‪،‬‬ ‫ك��وردي توركيا ب��وو بة ناوي‬ ‫نايل‪ ،‬ماوةي هةشت ساال كارم‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ل����ة‌س� َ‬ ‫���ال����ي‪1990‬دا ئ� رَ​َي�اق‬

‫ش �َي��ت��ان��ة ث���ةالم���اري كويَيت‬ ‫داو داط�يري ك��رد‪ ،‬ئةمريكا و‬ ‫نةتةوةيةكطرتوةكان داوايان‬ ‫بي‬ ‫ليَكرد دةرض�َي��ت لة‌كويَت َ‬ ‫س��ود ب��وو‪ ،‬ه��ةر ل�ة‌و ماوةية‌دا‬ ‫دايكم و ثةخشان و َ‬ ‫مندالةكاني‬ ‫ه��ات��ن ب��ؤه��ةن��ط��اري��ا‪ ،‬ئيَمةش‬ ‫ض��ووي��ن��ة ئ� َ‬ ‫����ةوي ب��ؤ بينيين‬ ‫ئ�����ةوان‪ ،‬ث���اش ض��ةن��د َ‬ ‫رؤذي‬ ‫ئةنوةر‪ ،‬ذيان‪ ،‬بةكر‪ ،‬تاريق و‬ ‫خيَزانةكانيان طةيشتنة َ‬ ‫ئةوي‬ ‫ئةمانة ث���ورزاي منن و ب��را و‬ ‫خوشكي ثةخشاني براذمنن‪،‬‬ ‫مانطي م��ان��ةوة المان‬ ‫م���اوةي‬ ‫َ‬ ‫ثي خؤش بوو بة‬ ‫زؤر دالي��ان َ‬ ‫‌تايبةت دايكم يةكةجماربوو‬ ‫دةرةوةي كوردستان ببينن‪،‬‬ ‫ل����ة‌دوارؤذدا كةطةرانةوة وتي‬ ‫ئيرت ضاوم ثيَتان ناكةويَتةوة‬ ‫هةر واش بوو ‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪71‬‬


‫لة ‌سةرتاي‪1991‬دا شةري‬ ‫دووي كةنداو بةرثا بوو بةيين‬ ‫ئ��ةم��ري��ك��او هاوثةميانةكاني‬ ‫َي���اق زؤري نةخاياندو‬ ‫و ئ� رَ‬ ‫ئيرَ اقيان بة‌سةرشؤري لة‌كويَت‬ ‫دةرث����ةران����د‪ ،‬ئ��ي�تر ش��ي�رازةي‬ ‫هيَزةكاني ئ� رَ​َي�اق��ي تيَكضوو‪،‬‬ ‫ئ��ةوةب��وو ل������ة‌رؤذي‪1991/3/5‬‬ ‫دا َ‬ ‫كلثةي راثةرين لة‌رانيةوة‬ ‫دةرض���وو هةموو كوردستاني‬ ‫ط��رت��ةوة ه��ةروةه��ا لة‌خواروي‬ ‫ئيرَ اقيش راثةرين بوو‪ ،‬هةموو‬ ‫ش���ارةك���ان���ي ك���وردس���ت���ان بة‬ ‫‌كةركوكيشةوة ل ‌ة ثياواني رذيَم‬ ‫ث��اك ك��ران��ةوة‪ ،‬ب��ةالم لة‌خوارو‬ ‫بةو شيَوةية نةبوو‪.‬‬ ‫ب�����ة رؤذان������������ة ئ����اط����ام����ان‬ ‫لة‌روداوةكان بوو زؤر خَ‬ ‫دلؤش‬ ‫بووين‪ ،‬ثاش ماوةيةكي كورت‬ ‫رذَي���م ث��ةالم��اري كوردستاني‬ ‫داي���ةوة‪ ،‬زي��ات��ر ل���ة‌دوو مليون‬ ‫ك��ورد ئ��اوارةي ئ� رَ​َي�ان وتوركيا‬ ‫َ‬ ‫سةرماوسؤلةبوو رذيَم‬ ‫ب��وون‪،‬‬ ‫ه��ةم��وو ش��ارةك��ان��ي طرتةوة‪،‬‬ ‫دايكم وشوكري خوشكم و َ‬ ‫مالي‬ ‫ثورم و َ‬ ‫مالي لة‌علي و عومسان‬ ‫و ه���ةم���وو خ���زم���ان ئ�����اوارةي‬ ‫ي ئيَمة‬ ‫ئيرَ ان بوون ئيرت وةزع ‌‬ ‫تيَكضوو زؤر خ���راث بووين‪،‬‬ ‫بة رؤذان��ة تةلة‌فومنان لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫ئةكردن‪ ،‬دايكم لة َ‬ ‫‌وي نةخؤش‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫كةوت‪ ،‬لة‌شاري سةقز‬ ‫خزمي ب��امش��ان ه��ةب��وون زؤر‬ ‫يارمةتيان دا بوون‪.‬‬ ‫رؤذي‪1991/5/25‬داي������ك������م‬ ‫كؤضي دواي��ي كردبوو‪ ،‬رؤذي‬ ‫دوايي بةياني زوو بوو باجي‬ ‫مريةمي مامة حةمة شةريفم‬ ‫تةلة‌فوني ك��رد لة‌سويدةوة‪،‬‬

‫‪72‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ثاش َ‬ ‫سالو بة بةياني وت كة‬ ‫ي كردووة‪.‬‬ ‫دايكم كؤضي دواي ‌‬ ‫م��ن��ي��ش ه��ةس��ت��م ث �َي��ك��رد و‬ ‫ب��ي��س��ت��م‪ ،‬ل �ة‌وك��ات��ةدا هةموو‬ ‫ذياني دايكمم ئةهاتةوة بةر‬ ‫ض�����اوم‪ ،‬زؤر ط���ري���ام ضونكة‬ ‫نةمتواني ضةند َ‬ ‫رؤذي خزمةتي‬ ‫ب��ك��ةم‪ ،‬ه��ةت��ا م���اوم ق����ةرزاري‬ ‫دايكمم‪ ،‬ضونكة باش لة‌بريمة‬ ‫ك��ةض��ؤن ئ�َي��م��ةي بةخيَوكرد‪،‬‬ ‫ضةند بةيان و ئاسؤ وئاكؤي‬ ‫خ��ؤش ئ��ةوي��س��ت‪ ،‬ثةيوةندي‬ ‫ل�ة‌ط� َ‬ ‫�ةل ب��ةي��ان زؤر ب��اش بوو‪،‬‬ ‫‌بريناضي‪،‬‬ ‫ئ����ةوةم ه��ةرط��ي��ز لة‬ ‫َ‬ ‫ب� َ‬ ‫�����ةالم مَ‬ ‫ش خؤشة‬ ‫دل ب������ةوة ‌‬ ‫َ‬ ‫كة َ‬ ‫جؤري‬ ‫‌رؤذي لة‌رؤذان بةهيض‬ ‫َ‬ ‫دل��ي دايكمم ن��ةرةجن��ان دووة‬ ‫و ئ����ازارم ن�����ةداوة‪ ،‬هةروةها‬ ‫ش���وك���ري خ��وش��ك��ي��ش��م‪ .‬ئيرت‬ ‫ه��ةم��وو خ��زم��ان و برادةراني‬ ‫دةرةوة هاتنة الم بؤ َ‬ ‫دل نةوايي‬ ‫كردمن‪.‬‬ ‫ل�����ة‌وم�����اوةي�����ة‌دا طفتوطؤ‬ ‫لة‌نيَوان بةرةو رذيمَ دا دةسيت‬ ‫ثيَكرد‪ ،‬سةركردةكوردةكان‬ ‫ض��وون��ة ب��ةغ��داد ب��ؤ ضارةسةر‬ ‫ك��ردن��ي كيَشةكة‪ ،‬ئةمريكاو‬ ‫َ‬ ‫والتاني ئةوروثا زؤنةيةكيان‬ ‫دروس���ت���ك���رد ن�����اوي زؤن����ةي‬ ‫‪ 36‬بوو كة ئ� رَ​َي�اق بؤي نةبوو‬ ‫ي ت�َي��دا بةكار‬ ‫ه�َي��زي س��ةرب��از ‌‬ ‫ب���ه���َي� َ‬ ‫ن�ي‪ ،‬ب���ؤي���ة ئ����اوارةك����ان‬ ‫ط��ةِران��ةوة كوردستان‪ ،‬سةفةر‬ ‫بؤ كوردستان دةسيت ثيَكرد‪،‬‬ ‫ب��ةي��ان‪ ،‬ن��ةس��ري��ن‪ ،‬بيَستون‪،‬‬ ‫خَ‬ ‫دلوازخان يةكةم وةجبة بوون‬ ‫سةفةريان كرد بؤ كوردستان‪،‬‬ ‫هيَشتا س��ةرب��ازي ئ� رَ​َي�اق��ي ل ‌ة‬ ‫مانطي‬ ‫سةيتةرةكان دا مابوون‪،‬‬ ‫َ‬

‫مانةوة ثاشان طةرانةوة‪.‬‬ ‫منيش لة‌ريَطةي سوريةوة‬ ‫رؤذي ‪ ‌ 1991/10/5‬طةرامةوة‬ ‫ك���وردس���ت���ان ك���ة ل���ة ‌خاثور‬ ‫ثةرينةوة ئةوبةر مَ‬ ‫دل ثر بوو‪،‬‬ ‫ط���ري���امن ئ���ةه���ات ب���ؤ ئ����ةوةي‬ ‫زياتر ل ‌ة سيانزة َ‬ ‫سالة ئاوا بة‬ ‫س��ةرب��ةس�تي نةهاتوومةتةوة‬ ‫ك��وردس��ت��ان ل �ة‌و س��ةف��ةرةم دا‬ ‫���اوري ط����ؤرامن ل �ة‌ط� َ‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل بوو‪،‬‬ ‫طةيشتينة ش��ةق�لاوة ضووينة‬ ‫َ‬ ‫شةوي‬ ‫بارةطاي(م‪.‬س)حيزب‪،‬‬ ‫م��اي��ن��ةوة ب��ؤ ب��ةي��ان��ي لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫���اوري ئ��ةب��و س��ةرب��از ب� َ‬ ‫ه� َ‬ ‫��ةري‬ ‫ك���ةوت�ي�ن ب�����ةرةو سليَماني‪،‬‬ ‫ضوينة ران��ي��ة الي هاوريَيان‬ ‫شةويَكيش ل���ة َ‬ ‫‌وي ماينةوة‪،‬‬ ‫رؤذي دواي����ي طةيشتينةوة‬ ‫سليَماني‪ ،‬لة‌ثيَشةوة ضوينة‬ ‫ب����ارةط����اي ح���ي���زب‪ ،‬ه���ةن� َ‬ ‫��دي‬ ‫ل���ة‌ه� َ‬ ‫��اوري دَي��ري��ن��ةك��امن بيين‬ ‫وةك��و ئيسماعيل ديكتاريف‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هاوري‬ ‫ع��ةت��ا‪ ،‬عومةرحاميد‪،‬‬ ‫ح��ةم��ةرةش��ي��د ق����ةرةداغ����ي و‬ ‫هاوريَياني تر‪.‬‬ ‫هيض َ‬ ‫ماليَك ش��ارةزا نةبووم‬ ‫ج��ط��ة ل � ‌ة م� َ‬ ‫�ال��ي ث���ورم زياتر‪،‬‬ ‫بةهؤي ئةوانةوة َ‬ ‫مالي شوكري‬ ‫و لة‌عليم دؤزي�����ةوة‪ ،‬ضوومة‬ ‫الي���ان زؤري����ان ث �َي��خ��ؤش بوو‬ ‫ضاوم بةهةموو خزمان كةوت‪،‬‬ ‫زؤر خ����ؤش ب����وو ب���ؤ منيش‬ ‫ماوةيةكي زؤر بوو دوور بووم‬ ‫ل ‌ة كةسوكارم و هاوريَيامن ‪،‬هةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شوكري‪،‬‬ ‫لة‌و ماوةية‌دا‬ ‫ع��ومس��ان‪ ،‬ع���ادل‪ ،‬رؤذط����ار دا‬ ‫س���ةردان���ي م�����ةزاري دايكمم‬ ‫ك���رد ل��ةس��ةق��ز و طؤِرةكةمان‬ ‫َ‬ ‫هةلبةست وليَمان نوسي‪ ،‬لة‬


‫‌طةرانةوةماندا توشي ئازاري‬ ‫ط��ورض��ي��ل� ‌ة ه���امت‪ ،‬وةزع����م زؤر‬ ‫خ�����راث ب����وو ب����ةو ئ�������ازارة‌وة‬ ‫طةراينةو ‌ة سليَماني و لة‌ويَش‬ ‫َ‬ ‫رؤذي لة‌خةستةخانة‬ ‫ض��ةن��د‬ ‫كةومت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هاوري كةريم هاتة سليَماني‪،‬‬ ‫كؤريَكي بةست َ‬ ‫خةلكيَكي زؤر‬ ‫ب���ةش���داري ت��ي��ا ك���رد‪ ،‬سةري‬ ‫س� َ‬ ‫�ال��ي ‪ 1992/1991‬حيزب‬ ‫ئاهةنطيَكي طيرَ ا بةبؤنةي ئازاد‬ ‫بووني زيندانة سياسيةكاني‬ ‫حيزب كةماوةيةكي كورت بوو‬ ‫ط��ةراب��ون��ةوة‪ ،‬ل �ة‌و ئاهةنطة‌دا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوري‪،‬‬ ‫هةندي‬ ‫دياري درا بة‬ ‫يةكي بووم لة‌وانة‪.‬‬ ‫منيش َ‬ ‫رؤذي دوايي من و ئوميَدى‬ ‫خوشكةزام و عومساني براي‬ ‫ب��ةي��ان و خ�َي��زان��ةك��ةي بةرةو‬ ‫زاخؤ دةرضوين‪ ،‬لة‌و سةفةرةدا‬ ‫ك���اك ش��ةوك��ةت��ي م���ةال وكاك‬ ‫ئازادمان لة َ‬ ‫‌طةل بوون‪ ،‬بةفريَكي‬ ‫زؤر ب��اري ب��وو رَي��ط��ةي دةؤك‬ ‫زاخؤ طريا بوو هةر ضؤنيَك بوو‬ ‫بة َ‬ ‫ثالناني سةيارة طةيشتينة‬ ‫دهؤك‪ ،‬شةو لة‌دهؤك ماينةوة‬ ‫جيَطة نةبوو تيادا خبةوين‪،‬‬ ‫ث��ي��اوةك��ان لة‌ضاخيانةيةكدا‬ ‫خ�����ةوت��ي��ن‪ ،‬س���ؤن���ي���اي ذن���ي‬ ‫ع���ومس���ان وش����ةمي����اي كضي‬ ‫ل����ة‌م� َ‬ ‫���ي خ����ةوت����ن‪ ،‬رؤذي‬ ‫���ال� َ‬ ‫دواي ب���ةرَي���ك���ةوت�ي�ن ب����ةرةو‬ ‫خ��اث��ور ث��ةري��ن��ةوة بؤسورية‪،‬‬ ‫طةيشتينة قاميشلي‪ ،‬شاريَكي‬ ‫كوردي سنورة‪ ،‬رؤذي دوايي‬ ‫ب��ةش��ةم��ةن��دةف��ةر ب����ةرةو شام‬ ‫‌وي ل ‌ة َ‬ ‫سةفةرمان كرد‪ ،‬لة َ‬ ‫طةل‬ ‫كاك شةوكةت و ئازاد خانومان‬ ‫طرت ‪.‬‬

‫بةهةر شيَوةيةك بوو ئوميَدم‬ ‫ل�ة‌ط� َ‬ ‫�ةل خ��ؤم ب��ردة دانيمارك‪،‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم عومسان وخيَزانةكةي‬ ‫لة َ‬ ‫‌وي مانةوة‪ ،‬منيش طةرامةوة‬ ‫دانيمارك‪ ،‬ئوميَد خؤي تةسليم‬ ‫ك��رد لة‌كةمثابوو ثاشان مايف‬ ‫ث���ةن���اب���ةري وةرط������رت‪ ،‬ب���ةالم‬ ‫ع����ومس����ان و خ���َي���زان���ةك���ةي‬ ‫َ‬ ‫جاري‬ ‫ض��ون��ة مؤسكؤ‪،‬ضةند‬ ‫َ‬ ‫هةولياندا بؤ دةرض���ون بةالم‬ ‫���ي س����ود ب����وو‪ ،‬ثارةيةكي‬ ‫ب� َ‬ ‫زؤريشيان فةوتا‪ ،‬ناضاربووم‬ ‫خ���ؤم ل �ة‌م��ان��ط��ي ‪1992/9‬دا‬ ‫ض���وم���ة م���ؤس���ك���ؤ‪ ،‬سؤنياو‬ ‫ش��ةمي��او ش��ارؤك��ة لة‌مؤسكؤ‬ ‫ل �ة‌داي��ك ب��وو ب��وو دةرمكردن‬ ‫بؤ دانيمارك زؤر بةنارةحةت‪،‬‬ ‫ث�������اش�������ان ع����ومس����ان����ي����ش‬ ‫ه����ات‪ ،‬ئ���ةوان���ي���ش لةمانطي‬ ‫‪ 1993/5‬دا م��ايف ثةنابةريان‬ ‫وةرط�����رت‪ .‬ل���ة‌س� َ‬ ‫��ال���ي‪1992‬دا‬ ‫كةمالي ب���رام و خيَزانةكةي‬ ‫طةيشتنة دانيمارك لة‌ريَطةي‬ ‫نةتةوةيةكطرتوةكانةوة‪ ،‬هةر‬ ‫لة‌سةرةتاي هاتنم بؤدانيمارك‬ ‫هاوريَياني حيزب كةم بوون‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫‌طةل ضةند هاوريَيةك دا كاري‬ ‫حيزبيمان ئةكرد‪ ،‬هةتا وردة‬ ‫وردة ه��اورَي��ي��ان زي��اد بوون‪،‬‬ ‫ئةوسا ريَكخراوي دانيمارك‬ ‫دروس���ت���ب���وو م��ن��ي��ش بوومة‬ ‫ئةندامي ليَذنةي دانيمارك و‬ ‫بةرثرسي بةشي كوردي‪ ،‬لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫رَي��ك��خ��راوة كوردستانيكاندا‬ ‫ئةندامي ب��ةرةي كوردستاني‬ ‫ب��ووم‪ ،‬لة ‌دواي راثةرينةكةي‬ ‫كوردستانةوة ريَطةكرايةوة بؤ‬ ‫س��ةردان‪ ،‬هةموو َ‬ ‫سال َي ضةند‬ ‫ج� َ‬ ‫���اري س��ةف��ةرم ئ���ةك���ردةوة‪،‬‬

‫زؤربةي كاتةكامن ل ‌ة سليَماني‬ ‫كاري حيزبي يان كؤمةاليةتي‬ ‫ي��ان لة‌ثةيوةنديةكاندا كارم‬ ‫كردووة‪ ،‬لة‌رؤذي‪1993/6/30‬‬ ‫دا ل����ة ‌ك���ؤن���ط���رةي حيزبي‬ ‫شيوعي ئ�رَ​َي�اق دا بةتيَكراي‬ ‫دةن���ط ه���ةريمَ ���ي كوردستان‬ ‫ب��������ووة ح����ي����زب����ي شيوعي‬ ‫ك���وردس���ت���ان���ي‪ ،‬ئ �َي��م��ةش ل ‌ة‬ ‫دانيمارك ريَكخراوي(حشك)‬ ‫م��ان دروس���ت ك��رد‪ ،‬م��ن بومة‬ ‫يةكةم بةرثرسي ريَكخراوةكة‪،‬‬ ‫ئيرت بةناوي حيزبي شيوعي‬ ‫كوردستانةوة كارمان دةكرد‪،‬‬ ‫لة‌هاويين س� َ‬ ‫�ال��ي‪1993‬دا هةر‬ ‫ضوارمان‪ :‬بةيان‪ ،‬ئاسؤ‪ ،‬ئاكؤو‬ ‫م���ن ب���ؤ ي��ةك��ةجم��ار ثيَكةوة‬ ‫بةسةيارة سةفةرمان كرد بؤ‬ ‫كوردستان‪ ،‬زؤر خؤش بوو‪،‬‬ ‫لة‌سليَماني دووج���ار ضوينة‬ ‫ئ��ةمح��ةدئ��اوا ب��ؤ س��ةي��ران لة‬ ‫َ‬ ‫‌طةل هةموو خزمانا خؤمشان‬ ‫رابوارد ‪.‬‬ ‫بة‌داخةوة لة َ‬ ‫‌سالي ‪1994‬‬ ‫دا شةري ناوخؤ دروست بوو‬ ‫ل �ة‌ن �َي��وا ‌ن ي��ةك��ي��ةت��ي وثارتي‬ ‫و ه����ةن� َ‬ ‫���دي ح��ي��زب��ي تريش‬ ‫بةشداريان تياكرد‪ ،‬ئةم شةرة‬ ‫ب��ةردةوام بوو تا َ‬ ‫سالي‪1997‬‬ ‫َ‬ ‫بةهةولي حيزب و بةتايبةت‬ ‫َ‬ ‫�������اوري ع���ةزي���ز حم���ةم���ةد‪،‬‬ ‫ه�‬ ‫ش��ةرةك��ة وةس��ت��ا‪ ،‬ريَكةوتين‬ ‫واشنتؤنيش ب��ةدواي��دا هات‪،‬‬ ‫زؤرم��ان ثيَخؤش بوو ضونكة‬ ‫ئاواتي جةماوةري كوردستان‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫لة‌و جارانةي كة ئةطةرامةوة‬ ‫َ‬ ‫جاري‬ ‫ب��ؤ ك��وردس��ت��ان ض��ةن��د‬ ‫ض��او ثيَكةوتين تةلة‌فيزيون‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪73‬‬


‫و راديويَم ك��ردووة دةربارةي‬ ‫وةزع��ي كوردستان و دةرةوة‬ ‫َ‬ ‫دواوم‪ ،‬ل���ة َ‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫‌ط���ةل‬ ‫ثيَشمةرطة ديَرينةكاني حيزب‬ ‫كارم كردووة‪ .‬بةيان بةردةوام‬ ‫بوو لة‌كاركردن لة‌خةستةخانةو‬ ‫جيَطاي ت��ردا‪ ،‬ضونكة بة‌هيض‬ ‫ش �َي��وةي��ةك ب��ةت� َ‬ ‫�ال��ةي ثيَباش‬ ‫ن����ةب����وو‪ ،‬م��ن��ي��ش ب�������ةردةوام‬ ‫بووم لة‌ئيش كردن ‪ ،‬زؤربةي‬ ‫خزمامنان طةيشتنة دانيمارك‬ ‫وةك����� ‌و ئ����ةك����رةم‪ ،‬بيَستون‪،‬‬ ‫شادية‪ ،‬كؤديا‪ ،‬تانيا‪ ،‬عادل‪،‬‬ ‫س��ةرط��ول‪ ،‬عومسان ‪ ،‬لة‌علي‬ ‫هةنديَكي تر‪.‬‬ ‫ل� ‌ة س� َ‬ ‫�ال��ي ‪ 1995‬دا بةيان‬ ‫دووطيان بوو بة شارا لة‌هةمان‬ ‫ك��ات��دا لة‌خةستةخانةيةكي‬ ‫كؤثنهاطن ك���اري دةك���رد كة‬ ‫ن��زي��ك��ةي ي���ةك كاتذميرَ ونيو‬ ‫لة مَ‬ ‫‌مالانةوة دوورب���وو رؤذي‬ ‫واش هةبوو خةفةري شةو بوو‪،‬‬ ‫رؤذي ‪ 1995/6/1‬شاراخان‬ ‫ض��اوي بةدنيا هَ‬ ‫هةليَنا‪ ،‬زؤر‬ ‫مَ‬ ‫دلان ثيَي خؤش بوو‪ ،‬كضيَكي‬ ‫زؤر جوان و هيَمن بوو‪ ،‬زؤرمان‬ ‫خؤش ئةويست‪.‬‬ ‫س� َ‬ ‫��ال���ي دواي�����ي ب���ةي���ان بة‬ ‫ت���ةن���ه���ا س����ةف����ةري ك�����رد بؤ‬ ‫ك��وردس��ت��ان ‪ ،‬ش���ارا ال‌ي من‬ ‫م��اب��وو‪ ،‬داي��ك��ي وةزع���ي زؤر‬ ‫خراث بوو لة ‌ سليَماني بريي‬ ‫ش�����اراي ئ���ةك���رد‪ .‬لة‌كؤتايي‬ ‫ما نطي ‪1 9 9 6 /4‬بة يا ر مة تي‬ ‫َ‬ ‫مندالي‬ ‫سي‬ ‫خزميَك لة‌علي و َ‬ ‫طةيشتنة توركيا ل ‌ة ئةستةمبولَ‬ ‫بوون‪ ،‬ثاش ضةند َ‬ ‫رؤذي من و‬ ‫ئاكؤ ضووينة َ‬ ‫ئةوي يارمةتيمان‬ ‫دان تاطةيشتنة دانيمارك‪ ،‬ثاش‬

‫‪74‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ضةندمانطي مايف ثةنابةرييان‬ ‫َ‬ ‫وةرطرت‪ ،‬لة‌مانطي‪1997/7‬دا‬ ‫كاك حمةمةدي رَم�َي�دي لة‌علي‬ ‫َ‬ ‫مندالةكاني طةيشتنة‬ ‫و باقي‬ ‫ئيرَ ة‪ ،‬وةزعيان باش بوو‪.‬‬ ‫ث���اش س� َ‬ ‫��ي ثةيوةندي‬ ‫��ال� َ‬ ‫خ���ؤش���ةوي���س�ت�ي ل���ة‌ن���يَ���وان‬ ‫ئ��اس��ؤوش��ن��ؤ دا دروستبوو‬ ‫ك���ة‌ث���ورزاي ي��ةك��ن‪ ،‬ئةوةبوو‬ ‫رؤذي ‪ 2001/2/10‬ذياني‬ ‫ه��اوس��ةري��ت��ي��ان ثيَكهيَنا‪،‬‬ ‫ئ�َي��س��ت��ا ك��وريَ��ك��ي جوانيان‬ ‫هةيةو ناوي ئةلة‌ندة‪ ‌.‬لة‌رؤذي‬ ‫هاتوةتة‬ ‫‪2005/5/15‬دا‬ ‫‌دنياوة‪ ،‬لة‌رؤذي ‪2009/5/25‬‬ ‫سيلؤنة كةكضيَكي زؤر جوانة‬ ‫هاتة دنياوة‪.‬‬ ‫ث���اش م��اوةي��ةك��ي كورت‬ ‫لة‌سةرةتاي ساالي ‪ 2003‬دا‬ ‫ثرؤسةي ئازادي ئيرَ اق دةسيت‬ ‫ث���َي���ك���رد‪ ،‬ب���ة سةرؤكايةتي‬ ‫ئةمريكا‪‌،‬رذيمَ ي فاشي بةغداد‬ ‫ل����ة‌ن����اوض����وو‪ ،‬بةماوةيةكي‬ ‫ك��ورت‪ ،‬دواي نةماني سةدام‬ ‫هةموو طةالني ئيرَ اق بةطشيت‬ ‫وطةلي كوردستان بة ‌تايبةتي‬ ‫مَ‬ ‫�������ةزول و‬ ‫رزط�����اري�����ان ب�����وو ل�‬ ‫َ‬ ‫داثلؤسني‪ ،‬هةر ضةندة توندو‬ ‫تيذي ثةيدا بوو لةناو ئيرَ اقدا‬ ‫بة كوردستانيشةوة‪ ،‬ئيرت من‬ ‫زوو زوو ئةطةرامةوة زؤريش‬ ‫ئةمامةوة‪.‬‬ ‫لة‌مانطي‪2007/5‬بةشداري‬ ‫ك��ؤن��ط��رةي ه��ةش�تي حيزبي‬ ‫شيوعي ئيرَ اقيم كرد ل ‌ة بةغداد‪،‬‬ ‫‌لةهةمان َ‬ ‫سالدا بةشداري يةكةم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي ثيَشمةرطة‬ ‫كؤنطرةي‬ ‫ديَرينةكاني كوردستامن كرد‬ ‫ل ‌ة سليَماني‪ ،‬لة‌وكؤنطرةيةدا‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوري و ثيَشمةرطةي‬ ‫كؤمةل َي‬ ‫ديَرينم بيين‪ ،‬هةرلة‌وكؤنطرةية‬ ‫‌دا ئ����ةجن����وم����ةن����ي ب� َ‬ ‫������االي‬ ‫َ‬ ‫تازةهةلبذيَرا‪.‬‬ ‫لة‌ماوةي ئةم ضةند َ‬ ‫سالةي‬ ‫كة ل ‌ة دةرةوةم ضةند جاريَك‬ ‫َ‬ ‫خةالتي ريَزليَنامن وةرطرتووة‬ ‫ل����ةالي����ةن(ح����ش����ك و ح��ش��ع)‬ ‫ـ���ـ���ـ���ةوة‪ ،‬ل���ة‌س����ال����ي‪2009‬دا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةي‬ ‫‌خةالتي ريَزليَناني‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��ة ديَرينةكاني‬ ‫ك���وردس���ت���امن ل����ةالي����ةن كاك‬ ‫ك��ؤس��رةت��ةوة وةرط���رت لة َ‬ ‫‌طةل‬ ‫َزياندا‪.‬‬ ‫‌‌‬ ‫خةالتي بةري‬ ‫��ي‬ ‫ب��يَ��ط��وم��ان ه��ي��ض م���رؤظ� َ‬ ‫�ي َ‬ ‫ثالثشيت و يارمةتي‬ ‫ب �ة‌ب� َ‬ ‫ك��ةس�َي��ك��ي ن���او خيَزانةكةي‬ ‫�ي ذي��ان��ي حيزبي يان‬ ‫ن��ات��وان� َ‬ ‫تيَكؤشان َ‬ ‫هةلبذي َ‬ ‫َري بةتايبةت‬ ‫طةر دريَذخايةن بيَت‪ ،‬ئةوةي‬ ‫زؤر َ‬ ‫ثالثشيت من بوو دايكم‬ ‫و ش��وك��ري خ��وش��ك��م ب���وون‪،‬‬ ‫هةتا بةيان بوو بة‌هاوسةرم‪،‬‬ ‫ئةوسا ئةو بة‌راسيت َ‬ ‫ثالثشيت‬ ‫س��ةرةك��ي��م ب���وو‪ ،‬ضونكة زؤر‬ ‫تيَكؤشةر هةبوون ئةِروخان‪،‬‬ ‫خ��ؤي��ان ت��ةس��ل��ي��م ئ���ةك���ردةوة‬ ‫ب������ةرذَي������م ل�����ة‌س�����ةر داواي‬ ‫خيَزانةكةي يان فشاري ئةوان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫رؤذي ل���ة‌رؤذان‬ ‫ب���ةالم ب��ةي��ان‬ ‫ن���ة‌داواي ل�َي��ك��ردم‪ ،‬نةزةخيت‬ ‫ل���َي���ك���ردم ب���ؤ ئةومةبةستة‬ ‫ب����ةث����َي����ض����ةوان����ةوة ل����ة‌ط� مَ‬ ‫���ةل‬ ‫دةستيكرد بةحيزبايةتي و‬ ‫تيَكؤشان‪ ،‬ه��ة ‌ر ل��ة‌‌و رؤذةوة‬ ‫بووة هاوسةرم‪ ،‬بووة هاوريَي‬ ‫ح���ي���زب ه���ةت���ا لة‌هةنطاريا‬ ‫دةرض��ووي��ن ب���ةرة‌و دانيمارك‬ ‫ئةندامي ضاالكي حيزب بوو‪.‬‬


‫ثةيوةندييةكاني كوردي ئيَزدي‬ ‫لةميَذويي ش َو ِرشي تازةى كورد دا‬ ‫خةالت س َين َو ش َيخاني‬ ‫��ومس���ان‬ ‫م���ةه���م���ةد خ����در ئ� َ‬ ‫ئاغا لة داي��ك ب��ووي سالي‬ ‫َ‬ ‫لةبنةمالةيةكي‬ ‫(‪،)1920‬‬ ‫خانةدان و ماقولي ئاغاى‬ ‫هوزةكاني كوردي ئيَزيدية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئاكةجني دةظةرةي شيَخانة‪،‬‬ ‫��ورش���ط�رَ​َي�ة ئيَستا‬ ‫ئ���ةم ش� َ‬ ‫لةذياندا م��اوة‪ ،‬يةكيَكة لة‬ ‫سياسيية ناسراوةكاني‬ ‫ك�����ورد ل���ة دةظ�����ةرةك�����ةدا‪،‬‬ ‫ت��ةم��ةن��ى ط��ةش��ت��ؤت��ة (‪)91‬‬ ‫س��ال‪ ،‬تا ئةمرؤ هوشيارو‬ ‫����وي�����ة‪ ،‬تةنها‬ ‫ل�����ةس�����ةرخ� َ‬ ‫ئاريشةي ضاوانى هةية‪.‬‬ ‫مام مةهمةد خدر يةكيَكة‬ ‫شورشطيرَ اني سةرةتا‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫ل��ةس��ال��ي ‪ 1926‬دةس�ت�ي‬ ‫ب��ةخ��وي��ن��دن��ى سةرةتايي‬ ‫ك������ردووة لةقوتاخبانةي‬ ‫ش �َي��خ��ان‪ ،‬ن��اوةن��دي��ش��ى لة‬ ‫َ‬ ‫موسل تةواوكردووة‪،‬‬ ‫شاري‬ ‫ل���ة دواي خ��ويَ��ن��دن وةك‬ ‫فةرمانبةر لة فةرمانطةي‬ ‫َ‬ ‫موسل‬ ‫(أحوال شخصية)ى‬ ‫دامةزراوة‪.‬‬

‫م�����ةه�����م�����ةدخ�����در ه����ةر‬ ‫ل��ةس��االن��ي سييةكانةوة‬ ‫ث��ةي��وةن��دي بةِريزةكانى‬ ‫رَي��ك��خ��س��ت��ن��ةوة ك����ردووة‪،‬‬ ‫ئةمةش ِريَطا خؤشكةر بووة‬ ‫بؤ فراوان وفراوانرتبوونى‬ ‫ثةيوةندييةكاني بةتايبةت‬ ‫ل��ةط��ةأل سياسةمتةدارانى‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال(‪)1959‬‬ ‫كورد‪ ،‬دواتر‬ ‫بووة بة بةرثرسي يةكةم لة‬ ‫ل �َي��ذن��ةي حم���ةل���ي(ث‪.‬د‪.‬ك)‬ ‫لةشيَخان‪.‬‬ ‫م� َ‬ ‫�ال��ةك��ةى بؤتة جيَطاى‬ ‫ح���ةوان���ةى شؤِرشطيرَ ان‪،‬‬ ‫زؤر ل���ةو ب���ةرَي���زان���ةى لة‬ ‫برييدا م��اون وةك‪ :‬عومةر‬ ‫دةبابة‪ ،‬ئيرباهيم ئةمحةد‪،‬‬ ‫س����الحَ ي��وس��ف��ي‪ ،‬جةميل‬ ‫ِرؤذبةيانى‪...،‬هتد‪.‬‬ ‫مام مةهمةد خدر َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫لةكونطرةي‬ ‫من بةشداربوم َ‬ ‫ضوارةمي(ث‪.‬د‪.‬ك) لة بةغدا‬ ‫روذي ‪1960/5/5‬‬ ‫ك��ة ل��ة َ‬ ‫ل���ة ش���ةق���ام���ي س���ةع���دون‪،‬‬ ‫ل�����ة ب�������ارةط�������اي ث����ارت����ى‬

‫ط��رَي��درا‪ ،‬ه��ةر ضةندة لةو‬ ‫كونطرةيةدا بارزاني نةمر‬ ‫َ‬ ‫ئ��ام��ادة ن��ةب��وو ب��ةآلم خاتو‬ ‫(ن����اه����دة ع���ةب���دول���س���ةالم)‬ ‫��ون���ط���رة‬ ‫رَي����ط����ةى ن������ةدا ك� َ‬ ‫��وى بكات‪،‬‬ ‫ئ��ي��ش��وك��اري خ� َ‬ ‫تاكوميتةيةكى ثيَكهيَنا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نيرَ درانةوةبؤ كوردستان تا‬ ‫خويان بارزاني نةمر‬ ‫لةطةل َ‬ ‫كونطرةكةوة‪ ،‬لةطةأل‬ ‫بهيَننة َ‬ ‫ئ��ام��ادةب��وون��ي ئ��ةو هةموو‬ ‫نويَنةراني لقةكاني حيزبي‬ ‫و ريَ��ك��خ��راوةك��ان دةست‬ ‫بةكاربوون‪،‬لة ‪1960 /5 /5‬‬ ‫ت��������ا‪ 1960/5/10‬كوتايي‬ ‫��ون���ط���رة ه�����ات‪ ،‬لةم‬ ‫ب���ة ك� َ‬ ‫كونطرةيةدا بارزاني نةمر‬ ‫َ‬ ‫����ةروك�����ي ث���ارت���ي‬ ‫وةك س� َ‬ ‫دمي���وك���رات���ي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫هةلبذيَردرا‪ ،‬من و بةِريَز مام‬ ‫جةالل َ‬ ‫تالةباني لة(ليَذنةي‬ ‫شةكاوي) ثيَكةوة كارمان‬ ‫دةكرد‪.‬‬ ‫ئيرت ث��اش ئ��ةوةى كورد‬ ‫بارودوخي سياسي لةطةل‬ ‫َ‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪75‬‬


‫مهمد خدر و عةلي شةنطالي وحجي عةلي عومسان‬

‫َ‬ ‫دةسةالتداري بةغدا‬ ‫رذيمَ ي‬ ‫ت �َي��ك��ض��وو م��ن و ضةندين‬ ‫َي�ي ت���ري كورد‬ ‫ش� َ‬ ‫��وِرش���ط�رَِ‬ ‫لةوانة ساحل يوسفي ومةال‬ ‫خةليل مشةخيت خوا ليَيان‬ ‫كومةلةكى تر‬ ‫خوش بيَت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ل��ةالي��ةن حكومةتةوة نةيف‬ ‫بو شاري ناسريية‪،‬‬ ‫كراين َ‬ ‫ط����ون����دي(ض����ب����اي����ش) لة‬ ‫دةظ��ةري (شةترة)‪َ ،‬‬ ‫وةىل لة‬ ‫‪12‬ئةيلولي‪ 1961‬دةستطري‬ ‫بو بةندخيانة‪،‬‬ ‫ك��رام‪ ،‬ب��رام َ‬ ‫روذى‬ ‫روذة ي��ةك��ةم َ‬ ‫ئ���ةو َ‬ ‫دةستثيَكردني‬ ‫دواي‬ ‫بو‬ ‫ش� َ�ورش��ي ئةيلول ب��وو‪َ ،‬‬ ‫��ي س���ال حوكم‬ ‫م����اوةي س� َ‬ ‫درام‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ىَ​َ‬ ‫دةل‪ :‬ل��ة ناو‬

‫‪76‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫س��ج��ن��ةك��ةدا ب��ة ئاطاداري‬ ‫ك��وم��ي��ت��ةي (ث‪.‬د‪.‬ك) لة‬ ‫َ‬ ‫م��وس��ل ك����اري ريخَ ستين‬ ‫ح��زب��ي��م��ان دةستثيَكرد‪،‬‬ ‫بةالم بةداخةوة ِر َ‬ ‫ايةلةكان‬ ‫ئاشكرا بوون‪ ،‬درام��ةوة بة‬ ‫بو‬ ‫دادطا‪ ،‬هةر لة ناو سجن َ‬ ‫م��اوةي ض��وار سالي ديكة‬ ‫حوكم درام‪ ،‬هةر لةسجين‬ ‫م��وس� َ‬ ‫�ل دا ف���ازل مرياني‪،‬‬ ‫ع��ةل��ي ش��ةن��ط��ال��ي لةطةل‬ ‫مندا بوون‪.‬‬ ‫عةلي سنجاري َ‬ ‫دةليَت‬ ‫لة ه��ةم��وان زياتر مةهمةد‬ ‫خ�������دري�������ان دةب�����������رد بؤ‬ ‫دائ��ي��رةي ئ��ةم��ن‪ ،‬ئ���ةوةش‬ ‫��و زي��ات��ر ثيَداضوونةوة‬ ‫ب� َ‬ ‫ب��وو‪ ،‬ط� َ‬ ‫�ةىل ئ��ازاري��ان دةدا‪،‬‬

‫ضةندينجار لةناو بةتانيدا‬ ‫د ة يا نهيَنا ية و ة ( ئيد ا ر ة ي‬ ‫دوودأل‬ ‫س����������ج����������ن)‬ ‫ل�������ةوةرط�������رت�������ن�������ةوةى‪،‬‬ ‫لةوةدةترسان كة مردبيَت‬ ‫‪ ،‬ي���ا ث����اش ك��ةم �َي��ك��ى تر‬ ‫مبريَت‪.‬‬ ‫مام مةهمةد َ‬ ‫�ي‪ :‬لةو‬ ‫دةل� َ‬ ‫م�����اوةدا (‪ )13‬ط���ةن���ج لة‬ ‫ب��راو ب��رازا وخزمى نزيكم‬ ‫ثةيوةندييان بةِريزةكاني‬ ‫ثيَشمةرطةوة كردبوو‪َ ،‬‬ ‫وةىل‬ ‫م��ن ل��ة س� َ‬ ‫�ال��ي (‪ )1971‬وة‬ ‫ط��ةرام��ةوة جيطةي لةدايك‬ ‫خوم وهةم طةرامةوة‬ ‫بووني َ‬ ‫بو سةرئيشي فةرمانبةريم‬ ‫َ‬ ‫(اح��������وال ش���خ���ص���ي���ة) لة‬ ‫شيَخان‪.‬‬


‫كوميتةي شيَخان‬ ‫دواتر َ‬ ‫دامةزريَندرايةوة‪ ،‬من بووم‬ ‫كوميتةية‪،‬‬ ‫بة ئةندامي ئةو َ‬ ‫ئينجا لةساالني(‪74‬و‪)75‬‬ ‫ئ��يَ��م��ةش ب���ةه���ةم���وو خزم‬ ‫و ك�����ةس و خ����َي����زان����ةوة‬ ‫ث�������ةي�������وةن�������دمي�������ان ب���ة‬ ‫����ورش�����ةوة ك�����رد‪َ ،‬‬ ‫وةىل‬ ‫ش� َ‬ ‫ل���ةث���اش طريَبةستةكةي‬ ‫ج����ةزائ��ي�ر ئ���اخ���ر دةزان�����ن‬ ‫حالي ش� َ�ورش ضي ثيَهات‬ ‫ئيَمةش طةراينةوة ب� َ�و بن‬ ‫دةسيت دوذم��ن‪ .‬ئيرت ئيَمة‬ ‫بو‬ ‫ثيَكةوة تةرحيلكراين َ‬ ‫وبو‬ ‫كومةلطةي (م��ةه��ةت) َ‬ ‫َ‬ ‫م��اوةي ضوار مانط لة َ‬ ‫وي‬ ‫مامةوة و رذيمَ ي روخاوي‬ ‫ب���ةع���س ول����ةط����ةل ك���ورو‬ ‫ب��رازاك��امن نةفييان كردين‬ ‫بوشاري بابل‪ ،‬لة طوندةكي‬ ‫َ‬ ‫بو ماوةي‬ ‫بي خانو َ‬ ‫بي ئاو َ‬ ‫َ‬ ‫سي مانط دايان ناين‪ ،‬ئيرت‬ ‫َ‬ ‫دواى ئةو ماوةية ريَطةيان‬ ‫بة ئيَمة دا كة بيَينةوة ناو‬ ‫سةنتةري شاري بابل‪ ،‬هةمو‬ ‫مولك و مَ‬ ‫َ‬ ‫مالان(منقولة و‬ ‫غ�يرم��ن��ق��ول��ة) ب���ة برياري‬ ‫رذيمَ �����ي روخ�����او دةستى‬ ‫ب����ةس����ةردا ط��ي��را‪ ،‬كةضى‬ ‫لةدواى ثرؤسةى ئازاديش‬ ‫ئ����ةو ب����ِري����ارة وةك خؤى‬ ‫ماوةتةوة‪ ،‬هيَشتا هيضيان‬ ‫بؤ نةطةِراندوينةتةوة‪.‬‬

‫ل����ةس����ال����ي‪ 1980‬رذَي����م‬ ‫ب��ة ت��ؤث��زى طواستينيةوة‬ ‫َي����)‪،‬‬ ‫ب�������ؤش�������اري(ه�������ةول�� رَ‬ ‫نةيانهيَشت بطةِريَينةوة‬ ‫َ‬ ‫لةوي‬ ‫ب��ؤ ش �َي��خ��ان‪ ،‬ئ��ي��دى‬ ‫ل���ةط���ةل ب�����راو ب����رازاك����امن‬ ‫ىَ‬ ‫سةرقال كاري ئ��ازاد بووم‬ ‫ت���ا س�����ال�����ي‪ ،1991‬ئينجا‬ ‫بةشدارى ِراثةِرينى ثريؤزى‬ ‫ط��ةىل ك��وردس��ت��امن��ان كرد‪،‬‬ ‫دوات���ري���ش ك��ةوت��ي��ن��ة ناو‬ ‫كؤِرةوة سةرتا سةريةكةى‬ ‫طةىل كوردستان‪ ،‬طةشتينة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةى(زيَوة) لةئيرَ ان‬ ‫ب����ؤ م�������اوةى دوو مانط‬ ‫َ‬ ‫لةوى ماينةوة‪ ،‬ئيجا دواتر‬ ‫طةِراينةوة بؤ هةوليرَ ‪.‬بةالم‬ ‫ب����ةداخ����ةوة ل���ة ك������ؤِرةودا‬ ‫ك���ورَي���ك���ي ط��ةجن��م��ان بةو‬ ‫سةرماو ماندووبوونة زؤر‬ ‫نةخوش كةوت‪،‬‬ ‫بة قورسى‬ ‫َ‬ ‫تا دوو مانط لة هةوليرَ يش‬ ‫ن�����ةت�����وان�����را ض�����ارةس�����ةر‬ ‫بكريَت‪ ،‬ئيرت خوا حافيزي‬ ‫ل��ةم��ن ول��ةئ �َي��وة ك���رد‪ ،‬خوا‬ ‫َيخو شبيَت‪.‬‬ ‫لي َ‬ ‫ج��يَ��ط��اى ئ���ام���اذةي���ة لة‬ ‫س����االن����ي ‪ 91‬ت����ا ‪2003‬‬ ‫ثةيوةندييةكاني من لةطةل‬ ‫س����ةرك����ردةك����ان����ي ك����ورد‬ ‫بةهيَزتر بوو‪ ،‬لة ‪2003‬دا‬ ‫ب���ةه���ةم���و ت����وان����او هيَزي‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكةيةوة‬ ‫كةسو كارو‬

‫بةشداربوون لة ئازادكردنى‬ ‫ع���ي��راق و ك����وردس����ت����ان‪،‬‬ ‫جاريَكي دي َ‬ ‫مالةكةيان بوو‬ ‫شورشطيرَ ان‬ ‫بةميواخنانةي َ‬ ‫ل��ة ش�َي��خ��ان ك��ة ل��ة هةموو‬ ‫الي�����ان�����ة س���ي���اس���ي���ةك���ان‬ ‫سةردانيان كردووة‪.‬‬ ‫مةهمةد خدر لةيادى ماوة‬ ‫كةجاريَك خواليَخؤشبوو‬ ‫ب��راي��م ئ��ةمح��ةد ل��ة سالي‬ ‫(‪ )60 - 59‬بة سةردانيَك‬ ‫ه��ات��ب��ووة ش �َي��خ��ان‪ ،‬لةالى‬ ‫ئةوان ميوان دةبيَت‪ ،‬شةو‬ ‫ب��ةخ��ؤش��ى ب���ةس���ةردةب���ةن‬ ‫َ‬ ‫بةالم كةبةيانى َ‬ ‫هةلدةسنت‬ ‫دةبينن كة بزنيَك كراسةكةى‬ ‫ج����ووة وكرتاندويةتى‪،‬‬ ‫ئ��ي�تر م��ام��ؤس��ت��ا ثيشانى‬ ‫ئ����ام����ادةب����وان����ى دةدات‪،‬‬ ‫ه����ةم����وو دةس������ت ئ���ةك���ةن‬ ‫ب���ةث���َي���ك���ةن�ي�ن‪ ،‬م���ةه���م���ةد‬ ‫ىَ​َ‬ ‫دةل خةمت‬ ‫خ����دري����ش‬ ‫ن��ةب �َي��ت‪ ،‬ك��راس �َي��ك��ى تازة‬ ‫دةك���ِرَي���ت‪ ،‬ب��ؤ مامؤستاى‬ ‫دةهيَنن‪ .‬جيَطاى ئاماذةية‬ ‫مةال خةليل مشةختيش لة‬ ‫خويدا ئاماذةى‬ ‫ب�يرةوةري َ‬ ‫ثيَداوة‪.‬‬ ‫ه���ةم���و ه���ي���واوئ���اوات���ي‬ ‫م��ةه��م��ةد خ��در ئ��ةوةي��ة كة‬ ‫سةرخبو‬ ‫ميللةتي ك���ورد‬ ‫َ‬ ‫ب���ذي‪ ،‬ئ� ىَ​َ‬ ‫���ةل ك����ةزؤر طةش‬ ‫روذة‪.‬‬ ‫بينة بةم َ‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪77‬‬


‫مَ‬ ‫رذيى ِروخاوى بةعس و ر َيوشو َينة‬ ‫موخابةراتييةكانى لة كوردستاندا‬ ‫مةال ر َيباز‬ ‫رذيمَ ���������ى ِروخ�����������اوى ب����ةع����س ل�������ةدواى‬ ‫راث�����ةري�����ن�����ى‪1991‬وة ب���ؤ دروستكردنى‬ ‫سيخوِرو جاسوسةكانى لة كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئ���ةم رَي��وش��وَي��ن��ة م��وخ��اب��ةرات��ي��ي��ان��ةى الى‬ ‫خ������وارةوةى دةط���رت���ةب���ةر ه��ةت��ا بتوانيَت‬ ‫زان��ي��ارى ك��ؤب��ك��ات��ةوةو ك���ارى ويَرانكارى‬ ‫بكات‪ ،‬ريَوشويَنة موخابةراتييةكانيش بةم‬ ‫شيَوةية بوون‪:‬‬ ‫ي����ةك����ةم‪ :‬رةوان����ةك����ردن����ى جاسوسى‬ ‫ئ����ام����ادةك����راو ب����ةن����اوى راك�������ردن لةناو‬ ‫ريزةكانى رذيمَ ���ةوة‪ :‬ئ��ةم ج��ؤرة جاسوسة‬ ‫سةرةتا لة فيرَ طةيةكى تايبةتدا بؤ كارى‬ ‫سيخوِرى ئامادة دةك��ران و دوات��ر بةناوى‬ ‫راك��ردن لةناوريزةكانى رذيمَ ��ةوة رةوانةى‬ ‫ك��وردس��ت��ان دةك����ران‪ ،‬ئ��ةم شيَوازةيةكيَك‬ ‫بوولةشيَوازةسةرةكيةكانى رذيَم منونةش‬ ‫قسةكانى عةقيدى موخابرات ( كازم حسني‬ ‫حمةمةد ئةحلوتة) كةهيَ‬ ‫َلى ثةيوةندى نيَوان‬ ‫رذيَم و طروثى تريؤريستى( ئةنسار ئيسالم)‬ ‫ب��وو‪ ،‬ناوبراو لةضاوثيَكةوتنى ذم��ارة(‪)41‬‬ ‫ى‪21‬ى ئ��������ازارى‪2003‬ى ت��اي��م دا وتى‪:‬‬ ‫(ل��ةب��ارةط��اى ئةجنومةنى ب��اآل لةسليَماني‬ ‫دةستم بةكاركرد‪ ،‬ثاش َ‬ ‫ساليَك كار كردن‬ ‫لةنيَو ئةوطروثةدا بةتةواوى ولةسةدا سةد‬ ‫متمانةى بةرثرسةكانيامن بة دةستهيَنا‪،‬‬ ‫ث��اش ئ���ةوةى خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ي��ان ن���اردة ب��ةس��رة تا‬ ‫ل��ةب��ارةى ك��ةس��وك��ارةك��ةم و م��ن بثرسن ‪،‬‬ ‫دانى‪.‬‬ ‫ن��او و ناونيشانى ئاشكراى خؤمم َ‬ ‫بينيان من لةخزمةتى سةربازى‪ ،‬لةدةست‬

‫‪78‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫حكومةتيش رام ك���ردووةو بةغيابى حوكم دراوم‪،‬‬ ‫ئةمةش تاكتيكى موخابرات بوو ضونكة خيَزانةكةم‬ ‫نةياندةزانى لةكوردستامن‪ .‬موخابرات باوكم و برا‬ ‫َ‬ ‫طةورةكةميان طرت و لي َ‬ ‫لةطةلكردن‪.‬‬ ‫َكؤلينةوةيان‬ ‫ئ��ةم��ةش ب��ةث�َي��ى نةخشةيةكى داِرَي������ذراو ب���وو‪ .‬تا‬ ‫كةسوكارةكةم و دراوسيَكامن وابزانن كةحكومةت‬ ‫ب��ةدوام��ةوةي��ة‪ ،‬تةنانةت ه��ةن� َ‬ ‫�دى زيندانيمان ئازاد‬ ‫َ‬ ‫كردوفِراند بؤئةوةى سيناريؤيةكة بؤخةلةتاندنى‬ ‫ب��ةرث��رس��ةك��ان��ى ئ��ةجن��وم��ةن��ى ب���اآل دامانِرشتبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةربطرى)‪ ،‬ئةمة منونةيةكى جاسوسى ئامادةكراو‬ ‫بوو كةرذيمَ ى بةعس بةناوى سةربازى هةآلتووةوة‬ ‫رةوان���ةى كوردستانى ئ��ازادى ك���ردووة‪ .‬ئ��ةم جؤرة‬ ‫كارانةش لةبةِريَوبةرايةتى موخابرات لةاليةن هةردوو‬ ‫شوعبةى (مكافحة التجسس‪ ،‬اخلدمة السرية) وة‬


‫كراون‪.‬‬ ‫دووةم‪ :‬تةجنيدكردنى جاسوس لةوكةسانةى‬ ‫كةثيَش راثةِرين لةدةزطا ئةمنى و حيزبيةكانى‬ ‫رذيَ���م ل��ة ك��وردس��ت��ان ك��اري��ان ك����ردووة‪ .‬دواى‬ ‫راثةِرينيش لة دةزطاكانى حكومةتى هةريَم يان‬ ‫حيزب و اليةنةكانيرت كاريان دةك��رد‪ .‬ئةمةش‬ ‫طرنطييةكى زؤرى بؤ كارى جاسوسى بؤ رذيمَ ى‬ ‫بةعس ه��ةب��وو‪ .‬ل� رَ​َي�ةوة ئ��ةو ثرسيارة دروست‬ ‫دةب �َي��ت ئ��اي��ا تةجنيد ك��ردن��ى ج��اس��وس ضؤن‬ ‫دةكريَت؟‬ ‫َ‬ ‫بؤ وةآلمى ئةم ثرسيارة دةليَني تةجنيدكردن‬ ‫بةم قؤناغةى الى خوارةوةدا تيَدةثةِريَت‪:‬‬ ‫• طةران بؤ دؤزينةوةى سةرضاوةكة‪.‬‬ ‫• دةس���ت نيشانكردنى ذينطةكة‪ ،‬واتا‬ ‫ديارى كردنى جؤرى كةسايةتييةكةى‪.‬‬ ‫• زانينى خوِرةوشتى خيَزانى سةرضاوةكة‬ ‫َ‬ ‫كؤنرتؤلكردنى بةمةبةستى كار كردنى‬ ‫بؤ زياتر‬ ‫زياتر‪.‬‬ ‫• دياريكردنى جؤرو شويَنى كارةكةى‪.‬‬ ‫• زانينى كاتى دواى كاركردنى‪.‬‬ ‫• دؤزينةوةى ئارةزووةكانى‪.‬‬ ‫• دؤزينةوةى َ‬ ‫خالة الوازةكانى‪.‬‬ ‫س �َي��ه��ةم‪ :‬ب��ةه��ؤى ح��ي��زب وريَكخراوةكانى‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستكارى عيرَ اقييةوة بةوانةى كوردستان‬ ‫بةبى ئةوةى بةخؤيان بزانن‬ ‫يشةوة كة زؤربةيان َ‬ ‫َ‬ ‫ن�َي�دراوى رذيمَ ��ى بةعسيان تيَدا بوو‬ ‫خةلكى رَ‬ ‫بةدلنياييةوة َ‬ ‫كة بؤ رذيَم كاريان دةكرد‪َ .‬‬ ‫دةليَم‬ ‫م��وخ��اب��رات��ى ع� رَ​َي�اق��ى ل��ةم��ةش��دا ك���ارى طةورةى‬ ‫ك���ردووة توانيويةتى ش��وَي��ن ثيَى خ��ؤى لةناو‬ ‫هةموو اليةنةكاندا بكاتةوة‪.‬‬ ‫ض�����وارةم‪ :‬ب��ةه��ؤى ج��اس��وس��ى دووس�����ةرةوة‬ ‫كة بريتية ل��ةو كةسةى كةلةيةك كاتدا ك��ار بؤ‬ ‫هةردوو بةرامبةرى دذ بةيةك دةكات بةآلم زياتر‬ ‫بؤ ب��ةرذةوةن��دى دوذم��ن ك��ار دةك��ات كة ثيَشرت‬ ‫تةجنيدى ك����ردووة‪ .‬ب���ةآلم م��ةت��رس��ي دارترين‬ ‫جاسوسى دوو سةرة ئةم جاسوسةية كةلةاليةن‬ ‫دةزطاى دوذمنةوة ثاش ئاشكرا بوونى تةجنيد‬ ‫ئةبى بؤضى‬ ‫كرابى ليرَ ةوة ئةو ثرسيارة دروست َ‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةآلت��ى ب��ةع��س ج��اس��وس��ى دووس�����ةرةى لة‬

‫كوردستان بةكار دةهيَنا ؟‬ ‫وةآلمةكةشى ئةوةية‪:‬‬ ‫‪ -1‬بؤ ئاشكرا ك��ردن و ناسينى كةسانى‬ ‫دةزطا ئةمنيةكانى كوردستان‪.‬‬ ‫‪ -2‬ب��ؤ زان�ي�ن و ئ��اش��ك��راك��ردن��ى شيَوازى‬ ‫كاركردنى دةزطا ئةمنيةكانى كوردستان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ب��ؤ زان��ي��ن��ى م����ةرام و ئ��ام��اجن��ى دةزط���ا‬ ‫ئةمنيةكانى كوردستان و خؤ ئامادةكردن بؤ‬ ‫بةرثةرضدانةوةيان‪.‬‬ ‫‪ -4‬بؤ ئاشكراكردنى سةرضاوةكانى دةزطا‬ ‫ئةمنيةكانى كوردستان لة ريزةكانى بةعسدا‪.‬‬ ‫‪ -5‬ب��ؤ زان�ي�ن و ئ��اش��ك��راك��ردن��ى ثةناطةو‬ ‫بارةطاو ئؤتؤمبيلى بةرثرس و كارمةندةكانى‬ ‫دةزطا ئةمنيةكانى كوردستان بةمةبةستى ليَدان‬ ‫و ويَرانكردنيان‪.‬‬ ‫يرؤدان��ى ك��ات و ت��وان��او هيَزى‬ ‫‪ -6‬ب��ؤ ب��ةف� ِ‬ ‫دةزط����ا ئ��ةم��ن��ي��ةك��ان��ى ك��وردس��ت��ان ئ��ةوي��ش بة‬ ‫بى‬ ‫ض��ةواش��ةك��ردن��ي��ان ب��ة زان��ي��ارى ن��اراس��ت و َ‬ ‫بايةخ‪.‬‬ ‫ب�����ةآلم ئ����ةى ج��اس��وس��ى دوو س�����ةرة ضؤن‬ ‫دةناسريَتةوة جاسووسى دوو سةرة بةهؤى ئةم‬ ‫سيفاتانةى الى خوارةوة دةناسريَتةوة‪:‬‬ ‫‪ -1‬زياد لة ثيَويست لة خؤبايى دةبيَت‪.‬‬ ‫‪ -2‬طؤرانى بارى ذيانى بةشيَوةيةك خةرجى‬ ‫لة داهاتى زياترة‪.‬‬ ‫‪ -3‬داواكردنى ئةو شتانةى كةثيَشرت رةتى‬ ‫ك��ردون��ةت��ةوة وةك(تةسجيل‪-‬كاميرَ ا‪-‬رميوت‬ ‫َ‬ ‫كؤنرتؤل‪ ....‬هتد)‪.‬‬ ‫‪ -4‬ثشت َ‬ ‫طوى خستنى ئةمنييةتى خؤى‪.‬‬ ‫‪ -5‬ط��وَي��ن��ةدان ب��ة م��ةوع��ي��دو هيَنانةوةى‬ ‫بيانووى ناراست‪.‬‬ ‫بى‬ ‫‪ -6‬هيَنانى زانيارى ناراست يا زانيارى َ‬ ‫َ‬ ‫كةلك‪.‬‬ ‫‪ -7‬زؤربةى كات لة باريَكى دةروونى خراث‬ ‫و دوو َ‬ ‫دليدا دةذي‪.‬‬ ‫ثيَنجةم‪ :‬بةهؤى دروستكردنى كؤمثانياو‬ ‫نوسينطةى ب� َ‬ ‫�ةل �َي��ن��دةراي��ةت��ي��ي��ةوة كةلةاليةن‬ ‫دةزط���اك���ان���ى م��وخ��اب��رات و ئ��ةم��ن��ى رذيمَ ����ةوة‬ ‫دروستدةكران و بةمةبةستى ك��ارى جاسوسى‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪79‬‬


‫رةوان����ةى ك��وردس��ت��ان دةك����ران‪ ،‬من��ون��ةش ئةو‬ ‫ك��ؤم��ث��ان��ي��اي��ة ب���وو ك���ة س� ىَ‬ ‫���ال ‪ 2002‬بةناوى‬ ‫َ‬ ‫هةلكةندنى بريى ئريتيوازييةوة لةبةغداوة بؤ‬ ‫ضةمضةمال هاتن‪ .‬سةرةتا بةناوى َ‬ ‫َ‬ ‫هةلكةندنى‬ ‫بريى ئريتيوازييةوة هاتبوون ب��ةآلم لة ذَي��ر ئةو‬ ‫ثةردةيةدا كارى سيخوِرييان دةكرد‪.‬‬ ‫ش�����ةش�����ةم‪ :‬ب����ةه����ؤى رَي�����ك�����خ�����راوة ب���ةن���او‬ ‫خيرَ خوازييةكانةوة‪َ :‬‬ ‫هةلبةتة ئةو ريَكخراوانةى‬ ‫كةلةناو رذيمَ ��ةوة بةناوى كارى خيرَ خوازييةوة‬ ‫ِرويان لة كوردستان دةكرد َ‬ ‫خةلكى تايبةتيان تيَدا‬ ‫ضيَنرا بوو كة تايبةت بوون بةكارى جاسوسى‪،‬‬ ‫منونةش مانطى سوورى عيرَ اقيية‪.‬‬ ‫حةوتةم‪ :‬بةهؤى ذنى بةدِرةوشتةوة‪ :‬ئةمةشيان‬ ‫ثيَويست بة َ‬ ‫بةلطة ناكات ضونكة لةو شيَوة ذنانة‬ ‫زؤر بوون كة كارى جاسوسييان بؤ رذيَم دةكرد‬ ‫كة رذيمَ يش بة شيَوةيةكى بةر ف��راوان بؤ ئةو‬ ‫مةبةستة بةكارى دةهيَنان زؤرب��ةى زؤريشيان‬ ‫جاسوسى دوو س��ةرة ب��وون ب��ةآلم زياتر بةالى‬ ‫رذيمَ ى بةعسدا دةشكانةوة‪.‬‬ ‫هةشتةم‪ :‬بةهؤى ريَكخراوةكانى سةر بة(‪u‬‬ ‫‪) n‬ةوة بةتايبةت ب �ِري��ارى ن��ةوت ب��ةرام��ب��ةر بة‬ ‫خ��ؤراك بؤ ئةو مةبةستةش لة كةركوك لةاليةن‬ ‫عةميد(هانى غيث خ��ط��اب)ى م��دي��رى ئةمنى‬ ‫ك��ةرك��وك و (اب��و ع��ط��اب)ى مديرى موخابراتى‬ ‫كةركوكةوة ك��ار بؤ ئ��ةوة دةك��را كة جاسوسى‬ ‫تايبةت لةناو ئةو ريَكخراوانةدا دروست بكةن‬ ‫بةتايبةت لةناو وةرطيرَ كارةكانيدا‪.‬‬ ‫نؤهةم‪ :‬بةهؤى حيزب و ريَكخراوة نةيارةكانى‬ ‫حكومةتى هةريمَ ى كوردستانةوة كة ريَكخستنى‬ ‫نهيَنييان لةكوردستاندا هةية ل��ةوان��ة طروثى‬ ‫َ‬ ‫‪،‬كؤمةلةى‬ ‫ت�يرؤري��س��ت��ى ئ��ةن��س��ارى ئ��ي��س�لام‬ ‫خةباتطيرَ انى شؤِرشى َ‬ ‫نوى‪ ،‬حيزبى كؤمةنيستى‬ ‫ك��ؤرَي��ك��ارى ع� رَ​َي�اق‪+‬رَي��ك��خ��راوى ئاطرى سوورو‬ ‫ضةند ريَكخراويَكى تر كة ئةمانة سةرضاوةى‬ ‫كارى جاسوسى بوون بؤ رذيمَ ى بةعس‪.‬‬ ‫دةي�����ةم‪ :‬ب��ةه��ؤى ي��ان��ة رؤشنبرييةكانةوة‪:‬‬ ‫ل� رَ​َي�ةدا زياتر مةبةستمان لةو يانانةية كة سةر‬ ‫َ‬ ‫َزةبةرهةلستكارة عةرةبةعيرَ اقيةكان بوون‬ ‫بةهي‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكى طومانليَكراوى رذيَم‪ .‬ئةوانة‬ ‫كةثِربوون‬

‫‪80‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ثيَش ثرؤسةى ئ��ازادى ع� رَ​َي�اق لة كوردستاندا‬ ‫دةذيان رذيمَ ى بةعسيش لة ناوياندا كارى وردى‬ ‫كرد بوو َ‬ ‫لي تةجنيد كردبوون‪.‬‬ ‫خةلكى زؤرى َ‬ ‫ب��ةم��ةرام��ى ك����ارى ج��اس��وس��ى ك����ردن بةكارى‬ ‫دةهيَنان‪ .‬بؤ منوونةش (املنتدة الثقافة العراقية)‬ ‫َ‬ ‫خةلكى زؤرى تيَدا ضيَنرا بوو‪.‬‬ ‫ي���ان���زةه���ةم‪ :‬ب���ةه���ؤى ثةيوةندييةكانةوة‪:‬‬ ‫ثةيوةنديةكانيش وةك هاتنى ئةو بِرة نةوت وطاز‬ ‫وائيل و بةنزين وغازةى بؤ كوردستان و مةسةلةى‬ ‫س��ةدةك��ان��ى دوك���ان و دةرب��ةن��د خي��ان و ضةند‬ ‫كاريَكى تر‪ .‬هاتنى سوتةمةنيش بؤ كوردستان‬ ‫لةاليةن نةقيبيَكى موخابراتةوة لة بةِريَوبةرايةتى‬ ‫موخابراتى ك��ةرك��وك��ةوة بةناوى(نةقيب ئةبو‬ ‫ياسر) راستةوخؤ سةرثةرشتى دةك��را ئةوةش‬ ‫بةمةبةستى كارى جاسوسى كردن بوو بؤ رذيمَ ى‬ ‫بةعس‪.‬‬ ‫دوان���زةه���ةم‪ :‬ب��ةه��ؤى رةوان��ةك��ردن��ى وةفدى‬ ‫ب��ازرط��ان��ى و ئ��ةدةب��ى و وةرزش����ى و زانستى‬ ‫ي���ةوة‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةل��ط��ةش قسةيةكى م��وش�ير مستةفاى‬ ‫ىَ‬ ‫َ‬ ‫هةوالدا‬ ‫كؤمةل ئيسالميية كة لةهةفتةنامةى‬ ‫ب�لآو ك���راوةت���ةوة‪ .‬ن��اوب��راو ىَ​َ‬ ‫دةل راف��ع تكريتى‬ ‫ب� َ‬ ‫�ال��ي��ؤزى بةعس لةتوركيا ثيَى وت�ين بةناوى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةك��ةم‪ .‬ه��ةر لةو‬ ‫بازرطانييةوة قسةتان‬ ‫بوارةدا دةتوانني منونةيةكى تر خبةينة روو ئةو‬ ‫منونةيةش قسةكانى مالزمى موخابراتى عيرَ اقى‬ ‫حةيدةر عةباس ئةلشةمةري ية كة لةناوطروثى‬ ‫تريؤريستى ئةنسارى ئيسالمدا بة عبدالرمحن‬ ‫ئةلشةمةرى ناسراو بوو ناوبراو لةضاوثيَكةوتنى‬ ‫ذم��ارة(‪)42‬ى‪)5( ،‬ى نيسانى‪2003‬ى رؤذنامةى‬ ‫تاميدا َ‬ ‫دةليَت‪( :‬موخابراتى عيرَ اقى ثارةى دةنارد‬ ‫بؤ ضةند شانةيةكى نهيَنى سةر بةثشتيوانانى‬ ‫ئيسالم لةهةوليرَ كة لةذيَر ثةردةى كارى بازرطانيدا‬ ‫خ��ؤي��ان ح���ةش���ارداوة‪ ،‬ئ��ةوش��ان��ة نهيَنيانةش‬ ‫ثارةكةيان دةنارد بؤ ثشتيوانان) ئةمةش ئةوة‬ ‫دةردةخ���ات كةلةاليةن رذيمَ ��ى بةعسةوة بوارى‬ ‫بازرطانى بؤ ثةردةثؤشكردنى كارى جاسوسى‬ ‫بةكار هيَنراوة هةروةها َ‬ ‫بةلطةيةكى تر قسةكانى‬ ‫عةقيدى موخابةرات كازم حسينَ حممد ئةحلوتة‬ ‫كة هيَ‬ ‫َلى ثةيوةندى نيَوان موخابراتى عيرَ اقى‬


‫و طروثى تريؤريستى ئةنسارى ئيسالم بوو‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو لةضاوثيَكةوتنى ذم������ارة(‪)41‬ى‪21‬ى‬ ‫ئ����ازارى‪2003‬ى رؤذن��ام��ةى تاميدا َ‬ ‫دةل�َي��ت‪ :‬من‬ ‫خؤم كة لةسليَمانى ب��ووم َ‬ ‫ئةلقةى ثةيوةنديى‬ ‫ن �َي��وان م��ن و م��وخ��اب��ةرات ل��ةب��ةغ��دا ياريكةرى‬ ‫ديَرين رةحيم كةريم بوو كة لة ساآلنى حةفتادا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل فةالح حةسةن و دةستةيةكدا ياريكةرى‬ ‫بةرطرى بوو َ‬ ‫لةهةلبذاردةى عيرَ اقدا‪ .‬رةحيم كةريم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل تيثى يؤهان لةسليَمانى‬ ‫طريَبةستيَكى‬ ‫هةبوو لة بةغداوة بة رةزامةندى عودةى سةدام‬ ‫ح��س�َي�نَ ه��ات��ب��وو‪ ،‬ل��ةه��ةم��ان ك��ات��ي��ش��دا َ‬ ‫ئةلقةى‬ ‫ثةيوةنديى ن�َي��وان من و موخابرات ب��وو‪ .‬هةر‬ ‫زانيارييةكى بةثةلةم دةسبكةوتاية بة ئاسانى‬ ‫دةيطةياندة بةغداو جيَطةى طومانيش نةبوو)‪.‬‬ ‫لةم منونةيةشدا مةبةستمان ئةوةية كة رذيمَ ى‬ ‫بةعس وةرزش���ى ل��ة ب���وارى ك��ارى جاسوسيدا‬ ‫بةكار هيَناوة‪.‬‬ ‫سيانزةهةم‪ :‬بةهؤى ريَكخراوة ئيسالمى و‬ ‫رؤشنبريى و هونةرى و حةوزة عيلميةكانةوة‪:‬‬ ‫بؤ ئةمةش منونةى زيندوو لةبةردةستان‪ .‬بؤ‬ ‫منونة ئةوانةى كة بةناوى هونةرى فليمسازى‬ ‫سينةماييةوة ثيَش ِروخ��ان��ى رذيمَ ���ى بةعس‬ ‫لةبةغداوة هاتن بؤ سليَمانى كة بريتى بوون لة‪:‬‬ ‫‪ -1‬ليلى حممد كريم عواد‪.‬‬ ‫‪ -2‬جواد الشكرضى‪.‬‬ ‫‪ -3‬عبداخلالق املختار‪.‬‬ ‫‪ -4‬فالح زكى(املخرج)‪.‬‬ ‫س��ةرةت��ا ل��ة سليَمانى وت��ي��ان ئ��ةو فليمةى‬ ‫ك��ةس��ازى دةك��ةي��ن ب��ؤ وَي��ن��ةط��رت��ن��ى بةشيَكى‬ ‫هاتوين بؤ سليَمانى كةناوى فليمةكةش (حب‬ ‫بني بغداد والسليمانية)ية ‪ .‬ئةم ناوةش تةنيا بؤ‬ ‫َ‬ ‫خةلةتاندنى دةسةآلتى سياسى طةلةكةمان بوو‬ ‫دواى ئةوةى كة بةدةس و ديارى طران بةهاوة‬ ‫طةرانةوة بؤ بةغداد ناوةكةيان كرد بة (املالذ‪...‬‬ ‫امن مسلسل املخابراتى)‪.‬‬ ‫لة سليَمانيش ويَنةى ئاآلى بةعسيان لةسةر‬ ‫ئ� َ‬ ‫�ةل��ق��ةى ث��ةجن��ةى ب��وك و زاواي����ةك طرتبوو كة‬ ‫خؤيان ئ��ةو َ‬ ‫ئةلقةيةيان هيَنابوو كردبوويانة‬ ‫ثةجنةى ئةو بووك وزاواية‪ ،‬تةنها بة مةبةستى‬

‫ويَنةطرتن‪ ،‬ئةمةش بؤ ئةوةى واى نيشان بدةن‬ ‫كة طواية َ‬ ‫خةلكى سليَمانى دواى راثةِرينيش‬ ‫ت��ةن��ه��ا دةس���ةآلت���ى ب��ةع��س��ي��ان دةوَي������ت‪ ،‬هةر‬ ‫لةسليَمانى‪ ،‬بةتايبةت طةِرابوون بؤ ويَنةطرتنى‬ ‫شويَنة بيَخزمةتةكان‪ .‬ه��ةروةه��ا لةبةشيَكى‬ ‫ترى فليمةكةياندا ئةوةيان دروستكرد بوو كة‬ ‫طواية كورد هةمووى دزةو لة ناوضةكانى ذيَر‬ ‫دةس��ةآلت��ى ب��ةع��س��ةوة ئؤتؤمبيل دةدزن و بؤ‬ ‫كوردستانى ديَنن و رةوانةى ئيرَ انى دةكةن‪.‬‬ ‫خويَنةرانى هيَذا‪:‬‬ ‫ئةو سيازدة َ‬ ‫خالةى كة خستمانة ِروو ئةوة‬ ‫ئ��ةو رَي��وش��وَي��ن��ان��ة ب���وون ك��ة رذيمَ ���ى روخ���اوى‬ ‫بةعس ثيَش روخانى و دواى راثةِرينى‪1991‬‬ ‫لة كوردستاندا دةيطرتنةبةر بؤ دروست كردنى‬ ‫س��ي��خ��وِر وج��اس��وس��ةك��ان��ى ل��ةه��ةم��ان كاتيشدا‬ ‫بةمةبةستى كاركردنيان بةرنامةيةكى وردو كاراى‬ ‫بؤ داِرشتبوون ضونكة جاسوسى ئامادةكراو‬ ‫و تةجنيدكردنى جاسوس ل��ةو كةسانةى كة‬ ‫ثيَش راثةِرين لة دةزطا ئةمنى و حيزبييةكانى‬ ‫رذيَم لة كوردستان كاريان كردووة يا حيزب و‬ ‫ريَكخراوةكانى ئؤثؤزسيؤنى عيرَ اقى بةوانةى‬ ‫كوردستانيشةوة يا كؤمثانياو نووسينطةى‬ ‫َ‬ ‫بةليَنداريةتى يا رَي��ك��خ��راوة خ� رَ​َي�خ��وازةك��ان و‬ ‫ريَكخراوةكانى سةر بة ‪ un‬يا حيزب و ريَكخراوة‬ ‫ئيسالمى و روناكبريى و هونةرى و ئةدةبى و‬ ‫حةوزةى عيلمى يا وةفدى بازرطانى و وةرزشى‬ ‫و زانستى و خةدةمى يا ثةيوةندى حيزبى و‬ ‫حوكمى وئ��ي��دارى ي��اس��ةرض��اوةى دوو سةرةى‬ ‫طومان ليَكراو يا مونتدةى بةناو روناكبريى‬ ‫ي��ا ذن���ى ب���ةدِرةوش���ت ك��ة ب��ازرط��ان��ى بةلةشى‬ ‫خ��ؤي��ةوة دةك���ات و ك���ارى ج��اس��وس��ى دةكات‬ ‫يا ح��زب و رَي��ك��خ��راوة نةيارةكانى حكومةتى‬ ‫هةريمَ ى كوردستان سةرضاوةو بنةماى سوود‬ ‫ليَوةرطرتنى طرنط ب��وون ك��ةرذيمَ ��ى ِروخاوى‬ ‫بةعسىلةناوضوو بةمةبةستى بةكارهيَنانيان‬ ‫لة ب��وارى ك��ارى جاسوسيداو خستبونية طةِر‬ ‫ب��ؤ ك��ؤك��ردن��ةوةى زان��ي��ارى و تةخريبكارى لة‬ ‫كوردستانى ئازاد دا‪ ،‬بة وردى و ذيرانة بةكارى‬ ‫دةهيَنان‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪81‬‬


‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم نووسينة لةذمارة (‪)8‬ي هاويين َ‬ ‫كؤمةلةى رةجندةرانى‬ ‫كؤمةلة‪ ،‬كةئؤرطانى‬ ‫سالي ‪1980‬ي طؤظاري‬ ‫كوردستان–عياق بووة بآلوكراوةتةوة‪ ،‬لةنوسينطةى راطةياندنى ضاثخانةى شةهيد ئيرباهيم عةزؤ لةشاخ‬ ‫رَ‬ ‫َ‬ ‫ضاثكراوة‪ .‬نوسينى (ضةك هةلطرتن وث َيشمةرطايةتى) ئ َيستاش نرخ و بةهاى خؤى ماوة‪ ،‬بؤية بآلومانكردةوة‪.‬‬ ‫طؤظارى ضيا‬

‫ضةك َ‬ ‫هةلطرتن و ثيَشمةرطايةتى‬ ‫ه��ةم��وو دةس���ت دان���ة ض���ةك و‬ ‫ياخيبون و راثةرينيَك شؤرش‬ ‫ن��ي��ة‪ .‬ه��ةم��وو ض��ةك��دارو ضةك‬ ‫ب��ةدةس��ت و ش���ةِرك���ةرو ثياو‬ ‫كوذيَكيش ثيَشمةرطة نية‪.‬‬ ‫ه����������ةروةك����������و ش��������ؤرش‬ ‫هةلومةرجى خؤى ثيَويستةو‬ ‫َ‬ ‫بطوترى‬ ‫ب���ؤ ئ������ةوةى ث���َي���ى‬ ‫ئةبى ضةند مةرجيَكى‬ ‫شؤِرش َ‬ ‫بى‪،‬‬ ‫ئةبى تيَيدا َ‬ ‫تايبةتى هةية َ‬ ‫ه��ةر ب��ةو ج��ؤرة ثيَشمةرطةش‬ ‫ضةند مةرجيَكى دياريكراو‬ ‫بى بؤ ئةوةى‬ ‫ئةبى تيَيدا َ‬ ‫هةية َ‬ ‫ل���ةج���ةردةو و رَي���ط���رو ضةتة‬ ‫جياى بكاتةوة‪.‬‬ ‫ه������ةن� َ‬ ‫�����دى ج�������ار دةس�����ت‬ ‫دان�������ة ض������ةك و ي���اخ���ي���ب���ون‬ ‫روداوَي��ك��ى كؤنةثةرستانةية‬

‫‪82‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫بؤ ثاراستنى ق��ازاجن��ى ضينة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫ض��ةوس�َي��ن��ةرةوةك��ان��ى‬ ‫و دامركاندنةوةى طِر َ‬ ‫وكلثةى‬ ‫ش���ؤرش���ط�رَ​َي�ان���ةى كؤمةآلنى‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك‪ ،‬ه��ةن� َ‬ ‫�دى ضةكداريش‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةل ياخيبوون و مَ‬ ‫زول و‬ ‫لةخةلك ئ��ةك��ةن و َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك‬ ‫زؤر‬ ‫ئةِروتيَنةوة‪.‬‬ ‫ك��وردس��ت��ان س���ةر زةمينى‬ ‫ديَرينةى شةِرو شؤِروشؤرش‬ ‫و راثةرين وخةباتى ضةكدار‪،‬‬ ‫س�����ةر زةم���ي���ن���ى ض����ةك����دارى‬ ‫خؤبةخت كةرو ثيَشمةرطايةتى‬ ‫هةردوو منونةكةى بةخؤيةوة‬ ‫ديوة‪ .‬هةم شؤرشى راستةقينة‬ ‫و ه�����ةم ي���اخ���ي���ب���ون���ى كؤنة‬ ‫ثةرستانة‪ ،‬هةم ثيَشمةرطةى‬ ‫طيان بازو هةم ثياو كوذ‪.‬‬

‫شؤرش كةباآلترين شيَوةى‬ ‫ت��ةق��ي��ن��ةوةى ناكؤكيةكانى‬ ‫َ‬ ‫ن����اوك����ؤم����ةل����ة ب����ةش����َي����وةى‬ ‫ضةكدار‪ ،‬ئةو بزوتنةوة مةزنة‬ ‫كةجةماوةرى رةجندةرى َ‬ ‫خةلك‬ ‫بةرثاى ئةكةن بؤ َ‬ ‫هةلتةكاندنى‬ ‫ك��ؤم� ىَ‬ ‫�ةل ك��ؤن و دامةزراندنى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةليَكى َ‬ ‫نوى‪ ،‬طويَزانةوةى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل لة قؤناغيَكى نزمةوة‬ ‫ب���ؤق���ؤن���اغ���َي���ك���ى ب�����ةرزت�����ر‪،‬‬ ‫بؤطؤرينى ب��ارى ثيَشكةوتن‬ ‫وط��ةش��ان��ةوةوخ��ةم��ل��ي��ن��دا بؤ‬ ‫ط���ؤري���ن���ى ثةيوةنديةكانى‬ ‫بةرهةمهيَنان لةبارى ريَطرتنى‬ ‫ط��ةش��ةك��ردن و ثيَشكةوتنى‬ ‫ه �َي��زة ب��ةره��ةم��ه�َي��ن��ةك��ان‪ ،‬هةر‬ ‫ثيَشمةرطةكانيش‬ ‫ب���ؤي���ة‬ ‫�ى ب��ةو ثيَية بةرزوباآلبن‬ ‫ئ��ةب� َ‬


‫ل���ةك���ات���َي���ك���ا ي���اخ���ي���ب���ون و‬ ‫ج�������وآلن�������ةوةى ض�����ةك�����دارى‬ ‫ه��ةن �ديجَ ��ار ب��ؤ هيَشتنةوةى‬ ‫ب���ارى دواك���ةوت���وى ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل و‬ ‫ت��ةط��ةرةدان��ة لةطةشةكردنى‬ ‫هيَزة بةرهةمهيَنةكان و هةر‬ ‫ئةبى‬ ‫ب��ؤي��ة ض��ةك��دارةك��ان��ي��ش َ‬ ‫بةو ثيَية نةوى بن‪.‬‬ ‫م �َي��ذووى ميلةتانى دنيا‪،‬‬ ‫ه���ةروةه���ا م���َي���ذوى نةتةوةى‬ ‫ك��وردي��ش ض��ةن��دي��ن منونةى‬ ‫شؤرشى راستةقينةو شؤرشى‬ ‫ضةواشة خةبات و راثةرينى‬ ‫ض������ةك������دارو ي����اخ����ى ب������ون و‬ ‫ه� َ‬ ‫��ةل���ط���ةران���ةوةى ض���ةك���دارى‬ ‫تيَداية‪.‬‬ ‫ن���ةت���ةوةى ك����ورد يةكيَكة‬ ‫لةنةتةوة ه��ةرة زؤر ليَكراو و‬ ‫ضةوساوةكانى دنيا‪ ،‬كة بيَبةش‬ ‫كراوة لةبضوكرتين وسادةترين‬ ‫مافة دميوكراتى و مرؤظايةتى‬ ‫و نةتةوايةتيةكانى‪ ،‬نةك هةر‬ ‫رةن��ج و كاروماندوبونى‪ ،‬نةك‬ ‫هةر سامان و سةروةتى‪ ،‬نةك‬ ‫ه��ةر فةرهةنط و راب���وردوو و‬ ‫شارستانيَتى ت���اآلن ك���راوة‪،‬‬ ‫�دى ج��ار ك� َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ه��ةن� َ‬ ‫�ةل��ك لة‬ ‫ناوةكةى ومافةكانيشى لة زؤر‬ ‫ليَكران و ضةوسانةوةكةشى‬ ‫وةرطرياوة بؤ زياتر روتاندنةوةو‬ ‫ئازاردان ولةناوبردنى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫مةلبةندى‬ ‫ك���وردس���ت���ان‬ ‫م����َي����ذوي����ن����ى ش�������ةِروش�������ؤِر‪،‬‬ ‫ئ��ي��ن��ج��اش��ةِروش��ؤِرى ناوخؤى‬ ‫م�يروع��ةش�يرةت��ةك��ان��ى ك���ورد‪،‬‬ ‫شةِروشؤِرى نيَوان دانيشتوانى‬ ‫ك���وردس���ت���ان وداط�ي�رك���ةران���ى‬

‫ب�َي��ط��ان��ة‪ .‬م �َي��ذوى رؤذهةآلتى‬ ‫ن���اوةراس���ت ل��ة زؤر كؤنةوة‬ ‫روداوى ث���ةالم���ارى بيَطانة‬ ‫و خ��ؤراط��رت��ن��ى دانيشتوانى‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيكردنى‬ ‫كوردستان و‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكة‬ ‫ق����ارةم����ان����ان����ةى‬ ‫ئةطيرَِيَتةوة‪.‬‬ ‫مَ‬ ‫زول وزؤرى بيَطانةو‬ ‫ض��ةوس �َي��ن��ةرةك��ان��ى ناوخؤ‪،‬‬ ‫ه��������ةذارى و ض���ةرم���ةس���ةرى‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ةك��ةى‪ ،‬ل��ة الي���ةك���ةوة‪،‬‬ ‫ئ������ازاردان������ى ن���ةت���ةواي���ةت���ى‬ ‫و ب���َي���ب���ةش ب���ون���ى لةمافة‬

‫ن���ةت���ةوةي���ى ولةسةربةستى‬ ‫بةكارهيَنانى مافى بِرياِردانى‬ ‫ض��ارةن��وس لةاليةكى ترةوة‪،‬‬ ‫ضةوسانةوةى ضينايةتى ناو‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل فرة ضينى كوردستان‬ ‫هةميشة زةمينةيةكى خؤش‬ ‫و لةبار ب��وون بؤ طةشةكردن‬ ‫و ك��ام� َ�ل ب��وون��ى هةلومةرجى‬ ‫بابةتى– م����ادى ش����ؤرش و‬ ‫راث��ةري��ن��ى ك��ؤم��ةآلن��ى َ‬ ‫خةلك‬ ‫دذى مَ‬ ‫زول و زؤرو ضةوسانةوة‪،‬‬ ‫بةآلم هيَندى جار َ‬ ‫كامل نةبون‬ ‫و ط��ةش��ةن��ةك��ردن��ى تةواوةتى‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪83‬‬


‫ه��ةل��وم��ةرج��ى خ��ؤي��ى شؤرش‬ ‫بةتايبةتى ل��ةِروى هؤشيارى‬ ‫س���ي���اس���ى – ضينايةتى–‬ ‫ن��اس��ي��ن��ى دؤس����ت و دوذم����ن‪،‬‬ ‫ضاك دياريكردنى ئاماجنةكان‬ ‫وسرتاتيج و ريَبازى شؤرش‪،‬‬ ‫ج��ؤرى ريَكخسنت‪ ،‬سةرةراى‬ ‫َ‬ ‫خةلك‬ ‫�ى وَي��ن��ةى‬ ‫ئامادةيى ب� َ‬ ‫بؤ ضةك َ‬ ‫هةلطرتن و راثةرين و‬ ‫فيداكارى ياخود شؤرشةكةى‬ ‫ب����ةرةو ش��ك��ان ولةناوضوون‬ ‫بردووة‪ ،‬ياخود سةركردايةتى‬ ‫ش��ؤرش��ةك��ة‪ ،‬ش��ؤرش��ةك��ةى لة‬ ‫رَي���ب���ازى راس���ت و دروستى‬ ‫خؤى الداوة و بةرةو َ‬ ‫هةلديَرى‬ ‫وا بردويةتى كة قازاجنى خؤى‬ ‫و زةرةرى زؤرى كؤمةآلنى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى تيَدا بوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خ����ةل����ك����ى ك����وردس����ت����ان‬ ‫ل���ةئ���ام���اجن���ى مَ‬ ‫زول و زؤرى‬ ‫بيَطانةو ناوخؤدا بةتةجروبةى‬ ‫تايبةتى خؤيان طةيشتونةتة‬ ‫ئةو ئاماجنةى كة مَ‬ ‫زول و زؤرو‬ ‫زةب���رو زةن��ط��ى داط�ي�رك���ةران و‬ ‫زؤرداران ب��ة بةكارهيَنانى‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةرئةكرى‪،‬‬ ‫زةبروزةنط‬ ‫ك�����ة دةس������ةآلت������ى سياسى‬ ‫هةل ىَ​َ‬ ‫لةلولةى تفةنطةوة َ‬ ‫دةقول‬ ‫ئةبى‬ ‫و بؤدةسةآلتى زؤرداران َ‬ ‫دةس��ت بدةنة ض��ةك و بةضةك‬ ‫ث���ارَي���زط���ارى ل��ةن��ي��ش��ت��م��ان و‬ ‫شةرةفى خؤيان و نةتةوةكةيان‬ ‫بكةن‪ ،‬هةر ئةمةشة تةليسمى‬ ‫���ى ويَنةيةى‬ ‫ئ����ةو ئ��ةش��ق��ة ب� َ‬ ‫ك��ة ك���ورد ه��ةي��ةت��ى بةرامبةر‬ ‫ب��ة ض���ةك ل��ةض��او ميللةتانى‬ ‫دراوسيَيدا‪ .‬لةشؤرشى نويَى‬

‫‪84‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫طةلةكةماندا‪ ،‬بةضاكرتين شيَوة‬ ‫م��ةس��ةل��ةى ض��ةك ه� َ‬ ‫�ةل��ط��رت��ن و‬ ‫ثيَشمةرطايةتى راستةقينة‬ ‫َ‬ ‫دةرئةكةوى‪.‬‬ ‫دوذم��ن بة هةموو ريَطةيةك‬ ‫ئةيويست ضةك لةناو َ‬ ‫خةلكدا‬ ‫نةهيَ‬ ‫َل َى و هةمووى كؤ بكاتةوةو‬ ‫��ى ض���ةك بهيَ‬ ‫خ� َ‬ ‫َليَتةوة‬ ‫�ةل��ك ب� َ‬ ‫ضونكة ه��ةب��ون��ى ض��ةك لةناو‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك��دا ه��ةم��ي��ش��ة مةترسى‬ ‫ئ����ةوةى َىل ئ��ةك��را ك��ة رؤذَي���ك‬ ‫ل��ة رؤذان ك��ؤم��ةآلن��ى َ‬ ‫خةلك‬ ‫دذى دةس��ةآلت��ى زؤرداران����ةى‬ ‫حكومةت بةكار بهيَننةوة‪...‬‬ ‫س������ةرةراى ه���ةم���وو ث��ي�لان و‬ ‫تةطبريى دوذمن ‪ ،‬سةرةراى لة‬ ‫سيَدارةدانى ذمارةيةكى زؤرى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى ل��ةس��ةر شاردنةوةى‬ ‫ض��ةك س���ةرةراى دياريكردنى‬ ‫خ��ةالت ب��ؤ ئ��ةوان��ةى ضةكيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ت��ةس��ل��ي��م ئ���ةك���ردةوة‪،‬‬ ‫ئ���ةوةش���دا ه���ةن� َ‬ ‫��دى ضةكيان‬ ‫َ‬ ‫ه��ةر ش����اردةوةو ه��ةل��ط��رت وة‬ ‫هةريةكةيان لة ثةنايةك و لة‬ ‫كونيَكا بة جؤريَك حةشاردا‪.‬‬ ‫س���ي���اس���ةت���ى درن�����دان�����ةى‬ ‫دوذم���ن ب��ؤ تةفروتوناكردنى‬ ‫ن���ةت���ةوةى ك���ورد ئ���ةو مَ‬ ‫زول و‬ ‫زؤرةى ىَ‬ ‫بال فاشيستى بةعسى‬ ‫دةسةآلتدار كة مةستى بادةى‬ ‫سةركةوتنى خؤى و شكاندنى‬ ‫س����ةرك����رداي����ةت����ى خائينى‬ ‫ب��ةرزان��ى ب��وو ه��ةم كؤمةآلنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫خةلكى واى َىل كرد لة‬ ‫جيَطة ب��ؤ دي��ف��اع ل��ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك و‬ ‫م� َ‬ ‫��ال و ش��ةرةف��ى خ��ؤي��ان خؤ‬ ‫بة خؤرابثةرن وةك��و دةستةو‬

‫بى هيض هاندان و‬ ‫تاقمى قاضاغ َ‬ ‫بةرنامةيةكى سياسى مل بدةنة‬ ‫بةر ش��اخ‪ .‬هةم ريَكخراوةكان‬ ‫و ب� َ‬ ‫��ال���ةك���ان���ى ى‪.‬ن‪.‬ك‪ .‬كة‬ ‫ك��ةوت��ن��ة خ��ةب��ات��ى سياسى و‬ ‫سازدانى كؤمةآلنى َ‬ ‫خةلك بة‬ ‫َ‬ ‫لي َ‬ ‫هةلسةنطاندن‬ ‫َكؤلينةوةو‬ ‫و ت��ةج��روب��ة ط��ةي��ش��ت��ن��ة ئةو‬ ‫ئ��ةجن��ام��ةى ك��ة رَي��ك��خ��س�تن و‬ ‫س���ازدان���ى ك��ؤم��ةآلن��ى َ‬ ‫خةلك‬ ‫بةبى‬ ‫و خ��ةب��ات��ى س��ي��اس��ى َ‬ ‫هةبونى ثشتيوانيَكى ضةكدار‬ ‫لة هةلومةرجى نا بةرامبةرى‬ ‫ه�َي��زةك��ان��ى دوذم���ن و ط��ةل و‬ ‫تريؤرو كوشت و برو ثةالمارى‬ ‫حزبى فاشيستى دةسةآلتدار‬ ‫ك����ارَي����ك����ى ن����ةط����وجن����اوو لة‬ ‫جيَبةجيَكردنى نةهاتووة‪.‬‬ ‫ئ�����ةو ك����ات����ةى ك���ؤم���ةآلن���ى‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى ك��وردس��ت��ان ل��ة ذيَر‬ ‫سةخرتين ط��وش��ارى َ‬ ‫دةول���ةت‬ ‫و ث��ةالم��ارى درن��دان��ةى حزبى‬ ‫ف���اش���ي���س���ت���ى دةس������ةآلت������دار‬ ‫خ��ةري��ك��ى خ���ؤس���ازدان و خؤ‬ ‫كؤكردنةوة ب��وون‪ ،‬حكومةتى‬ ‫َي���اق ك���ة بةريَكةوتنيَكى‬ ‫ع� رَ‬ ‫دةول���ةت���َي���ك���ى ب��ض��وك لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ي��م��ث��رل��ي��ازم��ى ئ��ةم��ري��ك��ى و‬ ‫َ‬ ‫ل��ةط��ةل ش���اى ئ�رَ​َي�ان���دا توانى‬ ‫ب��ؤى ط��ةورةت��ري��ن بزوتنةوةى‬ ‫ضةكدار لة رؤذهةالتدا بشكيَنن‬ ‫ل��ة ثيَشدا ئ��ةوةن��دة مةست و‬ ‫سةر خؤش بو باوةرى نةئةكرد‬ ‫كة جاريَكى تر ك��وردو هيَزة‬ ‫شؤرشطيرَ ةكانى تواناو تينى‬ ‫جةنطاوةرانة و زاتى دةسةآلتة‬ ‫دةسدانة ضةكيان تيَدا مابيَت‪.‬‬


‫َ‬ ‫ضاوةرى كردن‬ ‫بةثيَضةوانةوة‬ ‫و ثيَشبينى هةموو ضاوديَرة‬ ‫بيَطانةكانةوة بة ثيضضةوانةى‬ ‫ثيَش بينى حزبى فاشيستى‬ ‫دةس���ةآلت���دارةوة ‪ ،‬كؤمةآلنى‬ ‫خ� َ‬ ‫��ةل���ك���ى ك���وردس���ت���ان ثاش‬ ‫طالن و نوضدان َ‬ ‫هةلسايةوةو‬ ‫ك��ةوت��ةوة خ��ؤى ‪ ،‬ريَكخسنت‬ ‫ل��ةم الو ل���ةوال س��از دراي����ةوة‪،‬‬ ‫دةستةى ضةكدار ثيَكهاتةوةو‬ ‫ك��ةوت��ةوة ط���ةران و ض��االك��ى ‪،‬‬ ‫رؤذ بة رؤذ باسكى بزوتنةوةكة‬ ‫ئ��ةس��ت��وت��ر ئ��ةب��و‪ ،‬هيَزةكانى‬ ‫زي��ادى ئةكرد‪َ ،‬‬ ‫خةلكى ضةكة‬ ‫شاردراوةكانيان دةرئةهيَناو‬ ‫ب���ة ط���ةرم���ى ثيَشوازييةكى‬ ‫ئ��ةوت��ؤي��ان ل��ة ثيَكهيَنانةوةى‬ ‫ه�َي��زى ض��ةك��دارى ثيَشمةرطة‬ ‫ئ���ةك���رد ك���ة ل���ة س���ن���ورى ئةو‬ ‫نةخشةو ثالنةش دةرض��و كة‬ ‫بؤى دانرابوو‪.‬‬ ‫ثالن و نةخشة و ليَكدانةوة‬ ‫و خةيالةكانى دوذمنانى طةىل‬ ‫ك��ورد‪،‬ض هى كؤنة ثةرستانى‬ ‫ك��ورد ض هى كؤنة ثةرستانى‬ ‫ناوضةكةو ض هى ئيمثرياليزم‬ ‫هةمووى ثوض دةرضوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫ئ��ةوان كاتى خؤى ريَكةوتنى‬ ‫ج���ةزائ�ي�رى ش���ا – ص����دام ى‬ ‫‪ 1975‬ي��ان وةك و بةشيَك لة‬ ‫ثالنيَكى زىل ئيمثرياليستى‬ ‫سازدرابوو بؤ دامركاندنةوةى‬ ‫ئ���اط���ردان���ةك���ان���ى ش�����ؤرش لة‬ ‫رؤذه�����ةآلت�����ى ن����اوةراس����ت����دا‪،‬‬ ‫ئاطردانى كوردستانى عيرَ اق‬ ‫ث��اش كوذانةوةيةكى وةختى‬ ‫ن��وى َ‬ ‫س��ةر ل��ة َ‬ ‫كلثةى سةندو‬

‫َ‬ ‫هةلطريسايةوة بؤية ئةوانيش‬ ‫ك��ةوت��ن��ةوة خ��ؤ ب��ؤ لةباوةش‬ ‫طرتن و دةس��ت بةسةراطرتن‬ ‫و ئينجا تيَكدان و روخاندن و‬ ‫شكاندنى ‪.‬‬ ‫ئ���ي���م���ث���ري���ال���ي���زم و كؤنة‬ ‫ثةرستى بة ضاكى ئةهمةيةتى‬ ‫مةسةلةى ك��ورد دةرك ئةكةن‬ ‫ل��ة رؤذه���ةآلت���ى ناوةراستدا‪،‬‬ ‫وة ئ��ةه��م��ي��ةت��ى ث����ةت����رؤىل و‬ ‫سرتاتيجى و بازارى ووآلتانى‬ ‫رؤذه��ةآلت ئةزانن بة تايبةتى‬ ‫ثاش دةرثةراندنيان لة هيندو‬ ‫ضني‪ .‬هةروا بة ئاسانى مةيدان‬ ‫َ‬ ‫ضؤل ناكةن بؤ تيَكؤشةران و‬ ‫ش��ؤرش��ط� رَ​َي�ان��ى راستةقينة و‬ ‫َ‬ ‫ناهيلن كوردستان بةو هةموو‬ ‫طرنطيةوة كة هةيةتى هةروا‬ ‫ب��ة ئاسانى بكةويَتة دةست‬ ‫ئةوان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ل��ة ث��اش هةلطريسانةوةى‬ ‫شؤرشى كوردستانى عيرَ اق‪،‬‬ ‫شؤرشى ضةواشة و ئاغاكانى‬ ‫ك��ةوت��ن��ةوة دان��ان��ى نةخشةو‬ ‫ثالنى جيا جيا بؤ بةرةنطارى‬ ‫شؤرش لة مةيدانى جيا جيادا‪،‬‬ ‫ج���ا ي��ةك �َي��ك ل���ةو مةيدانانة‬ ‫م��ةي��دان��ى ض���ةك ه� َ‬ ‫�ةل��ط��رت��ن و‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��اي��ةت��ى ي���ةك���ة لة‬ ‫ك���وردس���ت���ان دا ئةهميةتى‬ ‫ت��اي��ب��ةت��ى ه��ةي��ة‪ .‬ثيَشمةرطة‬ ‫ل���ةن���او ك�����وردا حورمةتيَكى‬ ‫ت���اي���ب���ةت���ى ه����ةي����ة‪ ،‬ضونكة‬ ‫ث�َي��ش��م��ةرط��ة ب���ةو تيَكؤشةرة‬ ‫سياسية َ‬ ‫ئ��ةل�َي�نَ ك��ة دةستى‬ ‫داوةت��ة ضةك و خةبات ئةكات‬ ‫ب��ؤ ئ���ةوةى ب��ة رَي��ط��ةى زةبرو‬

‫زةنطى شؤرشطيرَ انة كؤتاى بة‬ ‫مَ‬ ‫َنى كة بةسةر‬ ‫زول و زؤرة بهي َ‬ ‫طةلةكةيةوةيةتى‪ ،‬ثيَشمةرطة‬ ‫ه����ةر ك���اب���راي���ةك���ى ض���ةك���دار‬ ‫ن��ي��ة‪ .‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و خةباتكةريَكى‬ ‫سياسية‪ ،‬دةستى داوةتة ضةك‬ ‫ب��ؤ بةديهيَنانى ئاماجنيَكى‬ ‫سياسى كة بةريَطةى ناضةكدار‬ ‫��ى ن���اك� َ‬ ‫��ري‪.‬‬ ‫���ى ب���ةج� َ‬ ‫ب����ؤى ج� َ‬ ‫ش��ؤرش��ي��ش خ���ؤى ل��ة خؤيدا‬ ‫بزوتنةوةيةكى سياسية هيض‬ ‫َ‬ ‫ناكرى‬ ‫بزوتنةوةيةكى ضةكدار‬ ‫ل��ة سياسةت جيا بكريَتةوة‬ ‫ثى بزانى يان نةزانى‬ ‫ضونكة َ‬ ‫ثةيرةوى ريَبازيَكى سياسى‪،‬‬ ‫سياسةتيَكى دياريكراو ئةكات‬ ‫ئيرت ثيَشكةوتنخوازانة يان‬ ‫بى ضةكداريش‬ ‫كؤنةثةرستانة َ‬ ‫بى‪،‬‬ ‫ك���ة ئ���ةط���ةر ث �َي��ش��م��ةرط��ة َ‬ ‫خ��ةب��ات��ك��ةرَي��ك��ى سياسيةو‬ ‫خ��زم��ةت��ك��ارى ط��ةل��ة و ئةطةر‬ ‫نةبى‬ ‫خةباتكةرى سياسيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وا ثيَشمةرطة نيةو ه���ةول و‬ ‫تةقةالكةى يا خزمةتى قازاجنى‬ ‫ش��ةخ��س��ى خ����ؤى ئ���ةك���ات يا‬ ‫خزمةتى سياسةتيَكى كؤنة‬ ‫ثةرستانةى دوذم��ن بة َ‬ ‫خةلك‬ ‫ئ���ةك���ات‪ ،‬ي��ا ئ��ةض �َي��ت��ة َ‬ ‫قالبى‬ ‫جةردةيى وضةتةيى و ريَطرى‬ ‫و خؤ سةثاندن بةسةر َ‬ ‫خةلكدا‪.‬‬ ‫لة كوردستاندا ش��ةرو شؤرى‬ ‫ن��اوخ��ؤ ت��اآلن ك��ردن��ى يةكرتى‬ ‫َ‬ ‫هةندى ج��ار دروس��ت بونى‬ ‫و‬ ‫دةس���ت���ةو ت��اق��م��ى ض���ةك���دارى‬ ‫جةردة كة رةنطى دوذمنايةتى‬ ‫دةس��ةآلت��ى َ‬ ‫دةول����ةت و هيَزو‬ ‫داو دةزط��اك��ان��ى ب��ة خؤيةوة‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪85‬‬


‫طرتوة لة كؤنةوة هةبوو‪ ،‬بةآلم‬ ‫ل��ة راستيدا ئةمانة خةريكى‬ ‫راوو رووت و ت��اآلن كردنى و‬ ‫ئ��ازاردان��ى َ‬ ‫خةلك ب��ون و هؤى‬ ‫ش��ةخ��س��ى ‪ ،‬دوذمنايةتى‪،‬‬ ‫خ���وَي���ن‪ ،‬دزى ‪ ،‬ج���ةردةي���ى‪،‬‬ ‫راووروت س���ةرك���َي���ش���ى ‪...‬‬ ‫ث� ىَ‬ ‫��ال ث �َي��وة ن���اون ب���ةرةو ضةك‬ ‫َ‬ ‫هةلطرتن و ياخى بون‪ .‬ئةمانة‬ ‫زؤر ل��ة م�َي��ذة ل��ة كوردستاندا‬ ‫ري��س��وا ب��ون و ب��ةو ن���اوةوة بة‬ ‫دروستكردنى دةستةو تاقمى‬ ‫ل��ةم بابةتة شؤرشى ضةواشة‬ ‫ناتوانيَت شؤرش لةناو بةريَت‬ ‫بةناوى شؤرشى برزينى لةبةر‬ ‫ئةوةى ضةندين شيَوة و ريَطةى‬ ‫َ‬ ‫َنى بؤ زراندنى‬ ‫نوى بةكار ئةهي َ‬ ‫ن���اوى ش���ؤرش و ثيَشمةرطة‬ ‫هةلطرتن لة َ‬ ‫و ضةك َ‬ ‫ثال ريَطة‬ ‫كؤنةكاندا‪.‬‬ ‫كاتى خ��ؤى دوذم���ن ثشتى‬ ‫ئةبةست بة هيَزة سوثاييةكانى‬ ‫خؤى (جةيش ‪ ،‬ثؤليس‪ ،‬ئةمن‬ ‫‪ ،‬ئ��ي��س��ت��خ��ب��ارات) ث��اش��ان بة‬ ‫ت��ةج��روب��ة ب��ؤى دةرك����ةوت كة‬ ‫ئ��ةم��ان��ة ب��ةس ن�ين و ئةتوانى‬ ‫س���ود ل���ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى ناوضةكة‬ ‫وةربطرى بة تايبةتى ئةتوانى‬ ‫دوذم����ن����اي����ةت����ى خ���َي� َ��ل���ك���ى و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫بنةمالةيى و خائينى‬ ‫ج����ارو ل��ة ه���ةن� َ‬ ‫��دى ن��اوض��ة دا‬ ‫ئةمانة ئةيانتوانى زةرةرى زل‬ ‫لة ش��ؤرش ب��دةن‪ ،‬بة تايبةتى‬ ‫ئةطةر دوذمنايةتى عةشريةتى‬ ‫لة ناوضةكةدا بوايةو هةستى‬ ‫ن���ةت���ةواي���ةت���ى و هوشيارى‬ ‫سياسى َ‬ ‫خةلكى ناوضةكة نزم‬

‫‪86‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫بواية‪.‬‬ ‫ئةم هيَزة غةيرة نيزاميانة‬ ‫ك��ة َ‬ ‫دةول����ةت ب��ةن��اوى سوارةو‬ ‫س���������وارةى ص����ةالح����ةدي����ن و‬ ‫خ��ال��ي��د ب���ن وةل���ي���د وة ن���اوى‬ ‫ئةبردن َ‬ ‫خةلك بةناوى جاشةوة‬ ‫ه��ةر زوو زوو ل��ةن��او َ‬ ‫خةلكدا‬ ‫ري��س��وا و س��وك و سةليم بون‬ ‫و ب��ة ض���اوى ن��زم�تري��ن خائنة‬ ‫وة سةير ئ��ةك��ران و نرخيَكى‬ ‫س���ي���اس���ى ي����ا ك���ؤم���ةآلي���ةت���ى‬ ‫ت��ةن��ان��ةت جةنطيشيان نةما‪.‬‬ ‫دوذمنانى شؤرشى كوردستان‬ ‫ئيَستا بةتةنيا هةر بةو ضةكة‬ ‫ذةن���ط���اوى و ك��ؤن��ان��ة ش���ةرى‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��ة ن����اك����ةن‪ ،‬هيَزة‬ ‫ض��ةك��دارةك��ان��ى ه���ةر بةناوى‬ ‫جةيش و ثؤليس و جاسوس‬ ‫و ج��اش��ةوة رَي���ك ن��اخ��ات‪ ،‬لة‬ ‫ث� َ‬ ‫�ال ئ��ةم��ان��ةدا ضةندين ناوى‬ ‫نويَى تر وةك حةرةس حدود و‬ ‫جةيشى شةعبيش داهيَناوة‪.‬‬ ‫بةآلم ديسانةوة ئةمانةش بةس‬ ‫نني بؤ شكاندنى ثيَشمةرطة و‬ ‫لةناوبردنى بؤية ضةندين ريَطة‬ ‫و شيَوةى نويَى طرتؤتة بةر ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بتوانى‬ ‫هةندى جار‬ ‫كة رةنطة‬ ‫َ‬ ‫ب��ةو ريَطايانة زةرةرى زل لة‬ ‫شؤرش بدةن‪.‬‬ ‫دوذم������������ن ض��������ؤن ن������اوى‬ ‫ي��ةك�َي��ت��ي��ي��ةك��ان��ى قوتابيان‪،‬‬ ‫ئ���اف���رةت���ان ‪ ،‬مامؤستايان‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ةوة ه� َ‬ ‫���ةول ئ���ةدرا‬ ‫راب��������ردوى ت���َي���ك���ؤش���ةران���ة و‬ ‫خةباتكةرانةى ئةم ريَكخراوة‬ ‫�ى و‬ ‫دمي��وك��رات��ي��ان��ة ب��ش�َي��وَي��ن� َ‬ ‫ب��ي��ك��ات��ة دةس���ك���ةالى خ���ؤى و‬

‫ئابروى ببات و سوك و سةليمى‬ ‫ب��ك��ات ل���ةالى خ� َ‬ ‫�ةل��ك ه��ةر بةو‬ ‫جؤرة بةثيَى ثيالن و نةخشةى‬ ‫َ‬ ‫ئةيةوى ناوى شؤرش‬ ‫نهيَنيش‬ ‫َنى ‪.‬‬ ‫و ثيَشمةرطة بزري َ‬ ‫دوذم���ن ئ��ةي� َ‬ ‫�ةوى ش���ؤرش ‪،‬‬ ‫كة ثريؤزترين شيَوةى خةباتى‬ ‫ت �َي��ك��ؤش��ةران��ى ط���ةل���ة‪ ،‬لةبةر‬ ‫ض��اوى َ‬ ‫بى نرخ‬ ‫خةلك سوك و َ‬ ‫ب��ك��ات‪ .‬وة ثيَشمةرطةش‪،‬كة‬ ‫منونةى مرؤظى لة خؤبوردوى‬ ‫َ‬ ‫مال و طيان بةختكةرة‪ ،‬لةبةر‬ ‫ض��اوى َ‬ ‫خةلك بةدناو بكات‪...‬‬ ‫دوذم��ن ه��ةر ب��ةوة ه� ىَ‬ ‫�ةول سوك‬ ‫كردنى شؤرش و بةدناوكردنى‬ ‫ث��يَ��ش��م��ةرط��ة ن������ادات ك���ة بة‬ ‫رادي����وو دةزط��اك��ان��ى رةمسى‬ ‫ث��ةالم��ارى ب��دات‪ ،‬با بةجةيش‬ ‫و جاش هيرَ شى بهيَنيَتة سةر‬ ‫�ةل��ك��و ه� َ‬ ‫‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةول ئ���ةدا بةناوى‬ ‫ش���ؤرش و ثيَشمةرطة وة لة‬ ‫ن��اوس��ةن��ط��ةرةك��ان��ى خؤيةوة‬ ‫ث��ةالم��ارى ب���دات و ثيالنى َىل‬ ‫بطيرَ َى‪...‬‬ ‫دوذم����ن ه���ةر ل��ة سةرةتاى‬ ‫دةستثيَكردنةوةى شؤرشةوة‬ ‫ه� ىَ‬ ‫�����ةول داوة ب���ة ك����ؤم� َ‬ ‫���ةل و‬ ‫دان����ة ك��ةس��ان��ى خ���ؤف���رؤش و‬ ‫نيشتمانفرؤش بنيرَ يتة ناو‬ ‫ريزةكانى هيَزى ثيَشمةرطةى‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ةوة‪ ،‬ب��ؤ ئ���ةوةى لة‬ ‫َ‬ ‫ثال شؤرشدا دذى شؤرش كار‬ ‫بكةن‪ ،‬بة ن��اوى ثيَشمةرطةوة‬ ‫دذى ث��يَ��ش��م��ةرط��ة ضاالكى‬ ‫بنويَنن‪ ،‬وةلةناوخؤيةوة طةنة‬ ‫بكةن و زةرةرى ليَبدةن‪.‬‬ ‫دوذمن َ‬ ‫هةوليَكى زؤرى داوة‬


‫ب��ؤ ك�ِري��ن��ى ك��ةس��ان��ى بةزيوو‬ ‫رووخ�����او ن���زم ب���ؤ ئ�����ةوةى لة‬ ‫ش��ؤرش��ي��ان ب��ك��ات��ةوة بضنةوة‬ ‫ث� َ‬ ‫��ال ح��ك��وم��ةت‪ .‬ي��اخ��ود هةر‬ ‫ل��ة ري��زةك��ان��ى ثيَشمةرطةدا‬ ‫بيان هيَ‬ ‫َليَتةوةو فةرمانةكانى‬ ‫بةجى بكات‪.‬‬ ‫جى َ‬ ‫ثى َ‬ ‫خؤيانى َ‬ ‫دوذم����ن ه� َ‬ ‫�ةول��ي��ان داوة لة‬ ‫رَي��ط��ةى ن���اردن و راسثاردنى‬ ‫نؤكةرانى خ��ؤي��ان��ةوة‪ ،‬ي��ان لة‬ ‫َ‬ ‫بةكرى طرتنى‬ ‫ريَطةى كِرين و‬ ‫َ‬ ‫هةندى كةسةوة دةستةو تاقمى‬ ‫ض��ةك��دار ب��ةن��او ثيَشمةرطةوة‬ ‫ل��ة ن��اوض��ةك��ان��ى دياريكراوا‬ ‫دروس�������ت ب���ك���ةن و بكةونة‬ ‫ضاالكى نا ثيَشمةرطانة ياخود‬ ‫ل��ةن��او ري��زى ثيَشمةرطةدا بة‬ ‫ثارةو َ‬ ‫بةلينَ و تةماع و تاقميَك‬ ‫بطرن و هانى بدةن كة بةناوى‬ ‫زةكات‪ ،‬سةرانة ‪ ،‬جةزا‪ ،‬ثارةى‬ ‫تفةنط‪ ،‬ي��ارم��ةت��ى‪ ....‬ث��ارة بة‬ ‫زؤر ل��ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك بسيَنن‪ .‬دارو‬ ‫فةالقة بؤ جوتياران و َ‬ ‫خةلكى‬ ‫�ى ت���اوان داب��ن�َي�نَ و ئازاريان‬ ‫ب� َ‬ ‫بدةن بةدخويى و بةدرةوشتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دانيشتوان‬ ‫بةدرةفتارى‬ ‫ب����ك����ةن و دةس����ت����درَي����ذي����ان‬ ‫ب��ك��ةن��ة س���ةر ‪ .‬ئ�����اذاوة لةناو‬ ‫ث�َي��ش��م��ةرط��ةداب��ن�َي��ن��ةوةو بيان‬ ‫ك����ةن ب���ة ط���ذ ي����ةك����دا‪ .‬ورةى‬ ‫َ‬ ‫بى‬ ‫خةلك بروخيَنن و طيانى َ‬ ‫بروايى و بةدطومان و تيَكدانى‬ ‫ريزةكانى َ‬ ‫خةلك و ثشيَوى بآلو‬ ‫بكةنةوة و درؤو دةلةسة بكةن‬ ‫و بوختان بةدةم ثيَشمةرطة و‬ ‫ل�َي��ث��رس��راوةك��ان��ي��ان��ةوة بكةن‪.‬‬ ‫ئ����ةط����ةر ب���ت���وان���ن ن���اوض���ةك���ة‬

‫ل�����ةروى ب��ل�آوب����ون����ةوةى بريو‬ ‫�َي�ان����ةو‬ ‫ب����������اوةِرى ش����ؤِرش����ط� رَ‬ ‫ريَكخستنىة َ‬ ‫خةلكى و ضاالكى‬ ‫ثيَشمةرطانةدا خب��ةن بةناوى‬ ‫ئةوة كة طواية سنورى ناوضةى‬ ‫ئ����ةوان����ة‪ .‬دةنطوباسةكانى‬ ‫شؤرش كؤبكةنةوة و بيدةنةوة‬ ‫ب��ة دوذم�����ن‪ .‬ل��ة هةلومةرجى‬ ‫ل��ةب��ارةو ط��وجن��اودا دةس��ت لة‬ ‫ت��اق��م�َي��ك ث�َي��ش��م��ةرط��ة ياخود‬ ‫فةرماندةيةكى بوةشيَنن و بة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل تةسليمى دوذمن ببنةوة‪.‬‬ ‫ضةك كة لةناو َ‬ ‫خةلكيدا بةكةمى‬ ‫دةس��ت ئ��ةك� َ‬ ‫�ةوى‪ ،‬كؤبكةنةوة‬ ‫و تةسليمى دوذم��ن��ى بكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ه���ةول ئ���ةدات ل��ة ناو‬ ‫دوذم���ن‬ ‫ريزةكانى ثيَشمةرطةدا‪ ،‬ئةم‬ ‫جؤرة ضةكدارانة ثةيدا بكات‪.‬‬ ‫وة ه���ةن� َ‬ ‫��دى ج���ار ض���ةك���دارى‬ ‫لةم بابةتةش ثةيدا كردووةو‬ ‫بةناوى ثيَشمةرطةوة ماوةيةك‬ ‫ض���االك���ى ن���ا ثيَشمةرطانةى‬ ‫ثى نواندون و زةرةرى زىل َىل‬ ‫َ‬ ‫داون لة ثيَشمةرطة و شؤرش و‬ ‫كؤمةآلنى َ‬ ‫خةلك‪.‬‬ ‫ب�����ةآلم ك���ؤم���ةآلن���ى خ� َ‬ ‫��ةل���ك‪،‬‬ ‫ب��ةه��ةس��ت��ى شؤرشطيرَ انةى‬ ‫خ������ؤى‪ ،‬ه�����ةر زوو ئةمانة‬ ‫ئةناسيَتةوة‪.‬‬ ‫ثيَشمةرطة‪ ،‬ئةو تيَكؤشةرة‬ ‫سياسيةى كة لة طيان و ىَ‬ ‫مال‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةب��ورى و ل��ة ثيَناوى‬ ‫خ��ؤى‬ ‫ق��ازاجن��ى ط��ةل و دةسكةوتى‬ ‫رةجن��دةران دا دةستى داوةتة‬ ‫ضةك و جطة لة خزمةتى طةل و‬ ‫بةديهيَنانى ئاماجنةكانى ئةو‬ ‫و ثاراستنى دةسكةوتةكانى‬

‫‪ ،‬ه��ي��ض م��ةب��ةس��ت �َي��ك��ى ترى‬ ‫نية‪ ....‬ثيَشمةرطة ئةو مرؤظة‬ ‫هوشيارة خ��اوةن بريوباوةرى‬ ‫جطة لة ثشتيوانى ط��ةل هيض‬ ‫سةرمايةيةكى ت��رى نية ‪ .‬لة‬ ‫ري���زةك���ان���ى ط���ةل���ةوة هاتوةو‬ ‫ث��ش��ت ئ��ةس��ت��ور ب��ة ط���ةل و لة‬ ‫�ى و‬ ‫ث �َي��ن��اوى ط��ةل��دا ئ��ةج��ةن��ط� َ‬ ‫َ‬ ‫بةبى طومان ثيَشمةرطة‬ ‫ئةمرى‪َ ،‬‬ ‫جياوازة لةو ضةك َ‬ ‫هةلطرانةى‬ ‫دوذم��ن راى س��ث��اردون ياخود‬ ‫ض��ةك بةدةستنانةى خزمةتى‬ ‫دوذمنانى كوردو شؤرشةكةى‬ ‫ئةكةن‪ ،‬يان لةو ضةتةو جةردة‬ ‫و خ��ؤف��رؤش��ان��ةى دةستيان‬ ‫لةطةل دوذمن تي َ‬ ‫َ‬ ‫َكةل كردوة و‬ ‫جى بة‬ ‫ئامؤذطارييةكانى ئةو َ‬ ‫جى ئةكةن‪....‬‬ ‫َ‬ ‫ئ���ةوةن���دة ج���ي���اوازة بةقةد‬ ‫جياوازى فريشتة لة شةيتان‪.‬‬ ‫ث���َي���ش���م���ةرط���ة فريشتةى‬ ‫ه�َي��ن��ان��ى م����ذدةى ئ�����ازادى‪ ،‬و‬ ‫سةربةزى و وةكيةكى و ئاشتى‬ ‫و ئاسودةيية‪.‬‬ ‫ضةك بة دةستى خؤفرؤش و‬ ‫كؤنةثةرست‪ ،‬شةيتانى ئاذاوة‬ ‫نانةوة و نؤكةرايةتى و ديلى‬ ‫و طيَضةلة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةى‬ ‫ئؤرطانى ناوةندى‬ ‫عياق‬ ‫رةجندةرانى كوردستان رَ‬ ‫ذمارة (‪ )8‬ى هاوينى ‪1980‬‬ ‫نوسينطةى راط��ةي��ان��دن��ى‬ ‫ضاثخانةى شةهيد ئيرباهيم عةزؤ‪،‬‬ ‫عياق‬ ‫كوردستانى رَ‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪87‬‬


‫رةهبةرسةيدبرايم‬ ‫دةل َيى ‪ :‬سلة بؤيةين‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 1986‬مةفرةزةيةكى‬ ‫ثيَشمةرطة و ثيَشمةرطةكانى‬ ‫م��ةك��ت��ةب��ى ع���ةس���ك���ةرى لة‬ ‫بةهادينى حةليم و ئةنوةرى‬ ‫ح��ةالو بةكرى عةبةى عةبان‬ ‫و س��������ةردارى ق���ال���ة ب����ةراز‬ ‫دةض���ن���ة خ��ؤش��ن��اوةت��ى الى‬ ‫ك��اك ك��ؤس��رةت‪ ،‬ليَثرسراوى‬ ‫َ‬ ‫مةلبةدنى ه��ةول� رَ​َي� ب��وو ‪ ،‬بة‬ ‫بةهادين حةليم َ‬ ‫دةليَت‪ :‬ئةو‬ ‫ناوانانة لةسةر سةرى دةضن‪.‬‬ ‫ب��ةه��ادي��ن ح��ةل��ي��م َ‬ ‫دةل���َي���ت‪:‬‬ ‫مَ‬ ‫فيولانة س��ةر سةرين بةآلم‬

‫ئ��ةو ن��اوان��ةى ئ �َي��وة ‪ ،‬عةوال‬ ‫ب���ؤر‪ ،‬ح��ةم��ة س���وور و صالح‬ ‫تى‬ ‫ش��ي��ن��ة‪ ،‬ئ����ةو رةن���ط���ان���ة َ‬ ‫دةليَى َ‬ ‫ناطةين َ‬ ‫سلة بؤيةين!!‬ ‫‪ -2‬نوورة نوور‬ ‫شيَخ صديقى ضومخاخ لة‬ ‫ط��ووط ب��وو م� َ‬ ‫�ال و بارةطاى‬

‫‪88‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ل��ةس��ةر س��ن��وور ل��ة طوندى‬ ‫ه���ةرزن���ة ب�����وو‪ ،‬روب���ارَي���ك���ى‬ ‫دريَ���ذ ب���ةرةو ىَ‬ ‫دؤل سةفرةو‬ ‫زةروون‪ ،‬ج���ي���اك���ردن���ةوةى‬ ‫سنورى ع� رَ​َي�اق و ئ� رَ​َي�ان بوو‪،‬‬ ‫ئةو طوندة‪ ،‬برازايةكى شيَخ‬ ‫صديق فيشة فيشى جطةرة‬ ‫مالةكةش ىَ‬ ‫كيَشانى بوو‪َ ،‬‬ ‫مال‬ ‫ثيَشمةرطة دي���وارو ب��ن ميض‬ ‫نايلؤن و مشةما بوو‪ ،‬لةبةر‬ ‫ثةجنةرةش بارووت بوو لةبةر‬ ‫ثةجنةرةكةدا دانرا بوو‪ ،‬شيَخ‬ ‫صديق ضؤمخاخ بة برازاكةى‬ ‫دةليَت‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫رؤلة ئةو ثةجنةرة ثِر‬ ‫لة باروت و تةقينةوةية ئاطات‬ ‫��ى‪ .‬س��ؤت��ؤ جطةرةكةى‬ ‫َىل ب� َ‬ ‫ف �ِر َى ن��ةدةى‪ ،‬ئاطر دةطريَت‬ ‫ب���رازاك���ةى َ‬ ‫دةل���َي���ت‪ :‬قابيلة‬ ‫نةزامن و ئاطام ليَيةتى‪ .‬شيَخ‬ ‫ص���دي���ق ب���ة ق���س���ةو باسان‬ ‫دةخ��اف�َ�ل �َي��ت‪ ،‬ش �َي��خ صديق‬ ‫ب��ةرةض� َ‬ ‫�ةل��ةك شيَخ ومشايةخ‬

‫و ن��وران��ى َ‬ ‫خةلكى طوندةكة‬ ‫لةبةر شيَخايةتى ريَزى زؤرى‬ ‫دةط������رن‪ ،‬ل���ة ث���ِر ب���رازاك���ةى‬ ‫قونضكة جطةرةكة فِر َى دةداتة‬ ‫ب���ةر ث��ةجن��ةرةك��ة‪ ،‬ذوورةك����ة‬ ‫ط���ِر دةط���رَي���ت و دةسوتيَت‬ ‫بة ه��ةزار ح� َ‬ ‫�ال شيَخ صديق‬ ‫َ‬ ‫مندالةكان ق��وت��ار دةب��ن و‬ ‫و‬ ‫دةردةث���ةِرن لةناو ذوورةكة‪.‬‬ ‫ذنيَك ئةو طِرة سةوزو جوانة‬ ‫دةبينيَت س�لآوات َىل دةداو‬ ‫روو لة ئامسان خوا دةكات‬ ‫ه�����اوار دةك�����ات ىَ‬ ‫م����ال شيَخ‬ ‫صديق نوورى َىل َ‬ ‫َ‬ ‫دةسيت‪،‬‬ ‫هةل‬ ‫شيَخ صديق دين و ئيمانى‬ ‫دةليَت َ‬ ‫َنى‪َ ،‬‬ ‫مال و مَ‬ ‫حال‬ ‫نامي َ‬ ‫دةس���وت���َي���ت ن�����وورى ض���ى !‬ ‫ض��او ئ��ةو َ‬ ‫خةلكة عةنتيكةت‬ ‫نةديوة ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نةشثلتةى‬ ‫ن��ةن��وورةى َىل‬ ‫َىل!‬ ‫م� َ‬ ‫���ال����ة ش����َي����خ ص���دي���ق���ةو‬


‫دةسووتى!‬ ‫َ‬ ‫تا برا كوذة بكةن‬ ‫ساوةرتان دةرخوارد‬ ‫دةدةين‬ ‫لة ساآلنى ‪1984 -1981‬‬ ‫شةِرى برا كوذى توندو تيذو‬ ‫خويَناوى ب��وو‪ ،‬س� ىَ‬ ‫�ال ‪1982‬‬ ‫ثؤليَك ثيَشمةرطة لة طوندى‬ ‫ض����وة دةب�����ن‪ .‬ه����ةر س����اوارة‬ ‫شلةيان دةرخ����وارد دةدةن‪،‬‬ ‫شلة ساوةريش بة تؤزيَك َ‬ ‫خوى‬ ‫و ئاويَكة طةرم بة خيرَ اىة بة‬ ‫�ى دةطةيى‬ ‫ضاوتروكانيَك ث� َ‬ ‫و ل �َي��دةن��را ثيَشمةرطةكان‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ناكرى لة جياتى‬ ‫ئةرى‬ ‫س����اوةر ش��ت�َي��ك��ى ديكةمان‬ ‫ب��ؤ َىل ب��ن�َي�نَ ‪ ،‬ك��اب��راى خاوةن‬ ‫مال و خؤشناو َ‬ ‫َ‬ ‫دةليَت‪ :‬قوِر‬ ‫بةسةرتان تا ئيَوة شةِرى برا‬ ‫ك��وذى بكةن ه��ةر ساوةرتان‬ ‫دةرخ��وارد دةدةي��ن بة فةردة‬ ‫س����اوةرم ب��ؤ دان����اون ئةوجا‬ ‫كةيفى خؤتانة!!‬ ‫بريو باوة ِر ئازادة!‪:‬‬ ‫مام غةفور سةرتيثى‪86‬ى‬ ‫َي��� ب�����وو‪،‬‬ ‫دةش�����ت�����ى ه������ةول�� رَ‬ ‫س��������ال‪1987‬س��������ةرب��������ازى‬ ‫راك�����ردوو زؤر ه��ات��ن��ة دةرو‬ ‫ب��وون��ة ث �َي��ش��م��ةرط��ة ناويان‬ ‫ل �َي��ن��اب��وون (ب���ن زط زةرد)‬ ‫هيَندة زؤر ب��وون‪ ،‬م��ام عةىل‬

‫لةو تيثة كاديرى شؤِرشطيرَ ان‬ ‫ت�َي�و ث���ِر َ‬ ‫قةلةو‬ ‫زةالم �َي��ك��ى رَ‬ ‫�ى لة‬ ‫ب����وو‪ ،‬ئ���ةوس���ا م��ل��م�لان� َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةو شؤِرشطيرَ ان‬ ‫نيَوان‬ ‫بى زط‬ ‫هةبوو‪ ،‬هةنديَك لةو َ‬ ‫زةردان���ة بوونة ريَكخسنت و‬ ‫شؤرشطيرَ ان ! لة َ‬ ‫مةلبةندةوة‬ ‫ئاطادارى مام غةفوور دةكةن‬ ‫ئةو ثيَشمةرطة تازانة بكاتة‬ ‫ك���ؤم� َ‬ ‫��ةل���ة‪ ،‬م����ام غةفوريش‬ ‫ك�����ؤب�����ون�����ةوة ب�����ة ه����ةم����وو‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��ةك��ان دةك���ات���ن و‬ ‫َ‬ ‫دةي� َ‬ ‫كؤمةلة‪.‬‬ ‫��ةوى بيانكاتة‬ ‫تيثةكةى نزيكةى ‪ 700‬كةس‬ ‫دةب���وو م��ام غ��ةف��وور دةست‬ ‫بة قسان دةكاتن و َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫دةم� َ‬ ‫��ةوى رَي��ب��ازى يةكيَتيان‬ ‫ب��ؤ روون ب��ك��ةم��ةوة‪ ،‬خؤى‬ ‫َ‬ ‫يةكيَتى دوو َ‬ ‫ة(كؤمةلةو‬ ‫بال‬ ‫ش���ؤِرش���ط� رَ​َي�ان) ب�ي�رو ب����اوةِر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةم‪ ،‬كاك‬ ‫ئازادة بةس من‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةية‪ ،‬كاك‬ ‫ن��ةوش�يروان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةية ئةمانةش‬ ‫كؤسرةت‬ ‫ل��ةن��او خ� َ‬ ‫�ةل��ك خؤشةويست‬ ‫ب���وون ك��ةي��ف��ى خ��ؤت��ان��ة بريو‬ ‫ب����اوةِر ئ����ازادة ب���ةآلم ئةوةى‬ ‫ورط زل و سةلك ئةستوورة‬ ‫شؤِرشطيرَ انة وةك د‪ .‬فوئاد‬ ‫و مامؤستا ضةتؤوو مام عةىل‬ ‫ئ��ةم��ان��ةش ب��ةراس��ت��ى َ‬ ‫قةلةو‬ ‫بوون ئيرت بؤ خؤتان ئازادن و‬ ‫ريَكخستنيَكيان َ‬ ‫هةلبذيَرن!!‪.‬‬

‫بةراستى مةردى تاقيم‬ ‫كرديةوة!‬ ‫بارةطاو بنكةى ثيَشمةرطة‬ ‫ل���ة ط���ون���دى ( )دةب���َي���ت‪،‬‬ ‫ب�َي��وةذن�َي��ك ل��ةو ط��ون��دة نانى‬ ‫بؤ دةك��ردن بيَوةذن تا َبليَى‬ ‫ج����وان و ش���ؤخ و ش��ةن��ط و‬ ‫ت���ةِرو ن����ازدار ب���وو‪ .‬كةنانى‬ ‫دةك�������رد ل����ةب����ةر ئ���اط���ر ئ���ةو‬ ‫رووم��ةت��ة ط��ةش و سورانةى‬ ‫وردة ئ�����ارةق�����ةى دةك�����رد‬ ‫وةك زَي���ر دةبريسكايةوة‪.‬‬ ‫ض��اوج��وان و ب��رؤ وةك مانط‬ ‫و ثرض زةردو روخسار سثى‬ ‫و س�����اف‪ ،‬دةب�����وو يةكيَك‬ ‫رؤذان���ة بضوبا نانى بهيَنابا‬ ‫ثيَشمةرطةيةك (ك‪.‬د‪.‬م‪ ).‬قولة‬ ‫ليَثرسراويش بوو‪ ،‬هةميشة‬ ‫رؤذانة دةضوو نانى بؤ بارةطا‬ ‫ل��ةب��ةر خ��ات��رى ئ��ةو بيَوةذنة‬ ‫ن�����ازدارة دةه �َي��ن��اي��ةوة ئيرت‬ ‫رؤذيَك بيَوةذن لةبةر نانكردن‬ ‫دةبيَت و قاضى لي َ‬ ‫َهةلكرد بوو‬ ‫وردة ئارد لةسةر قاضة خِرو‬ ‫سثييةكةى دميةنيَكى هيَندة‬ ‫��ى ب��ةخ��ش��ى بوو‪،‬‬ ‫ج��وان��ى ث� َ‬ ‫جوانيةكةى هيَندة سةرةنج‬ ‫راك�َي��ش��ةر ب��وو‪ ،‬ك��اب��راى نان‬ ‫ه �َي��ن��ةر ب���ةو ج��وان��ي��ة ئاطر‬ ‫دةطريَت بؤية داواى ماضيَكى‬ ‫َىل دةك�����ات‪ ،‬بيَوةذنةكةش‬ ‫ن��اي��ك��ات��ة ن���ام���ةردى سةلكة‬ ‫ب���زووت���َي���ك ئ���اط���راوى ل���ة بن‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪89‬‬


‫��ى و بؤى‬ ‫س���اج دةردةه���َي���ن� َ‬ ‫َ‬ ‫دةستى ليَى بدات‪ ،‬كابرا‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫زةندةقى دةضيَت و دةزانيَت‬ ‫�ةل��ك��ى ن��ي��ة ب��ؤي��ة َ‬ ‫ك� َ‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫خ��وش��ك��م ت��اق��ي��م ك���ردي���ةوة‪،‬‬ ‫بةراستى مةردى‪ ،‬بةشةرةفى‬ ‫‪ ،‬رووس��ورى ئافةرين سةرت‬ ‫ب��ةرز ك��ردي��ن��ةوة!! ئةشهةدو‬ ‫بيال مةردى!‪.‬‬ ‫ئ َيمة شؤ ِرش َيكى‬ ‫دميوكراتني‬ ‫ثاش تيَكضونةوةى طفتوطؤ‬ ‫ىَ‬ ‫سال ‪ 1985‬ئةوانةى لة خؤيان‬ ‫دةت��رس��ان ض��وون��ةوة باوةش‬ ‫رذَي�����م‪ ،‬ج���اش ب����وون ب���ةر َىل‬ ‫بووردن كةوتبوون هةموويان‬ ‫كةفيليان هةبوو لة طةرميان‪.‬‬ ‫ثاش طةرانةوةيان بؤ ناو رذيَم‬ ‫تيثى ‪51‬ى طةرميان بارةطاى‬ ‫لة طوندى زةردة ليكاو بوو‬ ‫لة طةرميان وةك ليَثرسينةوة‬ ‫كةفيلةكانيان طريان‪ ،‬لة ضةند‬ ‫ذورَي����ك����ى ب���ض���وك و تةسك‬ ‫خ��زَي��ن��دران‪ ،‬ط�يراوةك��ان واتة‬ ‫كةفيلى ج��اش��ةك��ان زؤربةى‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى ش���ارو خويَندةوار‬ ‫ب������وون! ي����ةك ل����ةو كةفيلة‬ ‫ط��ي��راوان�����ة م���ام���ؤس���ت���اي���ةك‬ ‫ب������وو‪ ،‬ل����ةن����او ط��ي��راوةك�����ان‬ ‫دةيكاتة ه��ةراو بةنارةوايى‬ ‫ب��اس دةك���ات ن��اض��ار داواى‬ ‫ليَثرسراويَك دةكةن‪ .‬كة ئةوة‬

‫‪90‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ح� َ‬ ‫�ال نية تيَيدان! لة بارةطا‬ ‫نةجم بيَستانةيى فةرماندةى‬ ‫كةرتى تيثى ‪51‬ى طةرميان‬ ‫بوو دةضيَتة الي��ان مامؤستا‬ ‫ط�ي�راوةك���ة دةس���ت ب��ة قسان‬ ‫دةك����ات����ن و َ‬ ‫دةل����يَ����ت‪ :‬قةت‬ ‫بةرةواى نازامن ئيَمة لةو ذورة‬ ‫تةسكة بطرن و ئةمة غةدرة‪.‬‬ ‫ن��اه��ةق��ي��ة ب���ؤي���ة ئ �َي��م��ة مان‬ ‫دةطرين‪ .‬نان ناخؤين تاوةكو‬ ‫ئ�����ازادم�����ان ن����ةك����ةن‪ .‬نةجم‬ ‫بؤستانةيى َ‬ ‫دةل �َي��ت‪ :‬ةئيَمة‬ ‫ش��ؤِرش �َي��ك��ى دميوكراتني‪،‬‬ ‫رَي��ط��ات��ان َىل ناطرين كةيفى‬ ‫خؤتانة هةفتةيةك مانطيَك‬ ‫نان نةخؤن ثياو نية بة زؤر‬ ‫��ى‪ ،‬ئ �َي��م��ة ئةو‬ ‫ن��ان��ت��ان ب���دات� َ‬ ‫ثى دةدةي��ن نانتان‬ ‫هةقةتان َ‬ ‫نادةينى!!‪.‬‬ ‫بة زؤر‬ ‫َ‬ ‫ئةوة خؤم َ‬ ‫ىل‬ ‫دةشاريةوة!‬ ‫سليَمان مسكؤ فةتاح ث‪.‬م‪.‬‬ ‫ب���وو ل��ة تيثى ‪ 90‬باوةجى‬ ‫ل���ة ط���ون���دى ط��رن��ك دةب����ن و‬ ‫ل��ة ن��اوض��ةى خؤشناوةتى‪،‬‬ ‫ن��ؤرة ئيَشكطرى دةب�َي��ت‪ ،‬لة‬ ‫ث �َي��ش��م��ةرط��اي��ةت��ى هةميشة‬ ‫ئيَشكطرى لة جيَيةكى َبلندو‬ ‫َ‬ ‫زال و ديارة‪ ،‬سليَمان مسكؤ‬ ‫ف��ةت��اح ئيَشكطر دةب �َي��ت بة‬ ‫دوور بني ضاوديَرى دةكاتن ‪،‬‬ ‫هةيوانى‬ ‫دةبينى ذنيَكى لةبةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫ياثراخ دةثيَضيَتةوة‪ ،‬خةنى‬ ‫دةب�َي��ت‪ ،‬ضونكة لة ناوضةى‬ ‫خ���ؤش���ن���اوةت���ى س����اوةري����ان‬ ‫زؤر َىل دةن��ا‪ .‬سليَمانيش لة‬ ‫س��اوةر ب�َي��زار ب��ووة‪.‬خ��ؤى َىل‬ ‫خ��ؤش دةك���او ىَ​َ‬ ‫دةل نيوةرؤ‬ ‫لةو َ‬ ‫مالة نان دةخؤم‪ ،‬ئةركى‬ ‫ئ�َي��ش��ك��ط��رى ت����ةواو دةبيَت‬ ‫َ‬ ‫مالةكة دةدؤزيَتةوة‪ ،‬هةردوو‬ ‫�ى و‬ ‫دةس��ت��ى ل�َي��ك دةخ��ش�َي��ن� َ‬ ‫خَ‬ ‫��ى ئ��ةو نيوةرؤ‬ ‫دل���ؤش دةب� َ‬ ‫ساوةر ناخواو ياثراخ عافيَت‬ ‫دةكا! دةضيَتة َ‬ ‫مالةكة بةخيرَ‬ ‫ه �َي��ن��ان��ى دةك������ةن‪ ،‬ي���اث���راخ‬ ‫ل���ةس���ةر س��ي��ن��ى رؤ دةك����ةن‬ ‫دةب��ي��ن��ى ياثراخ‬ ‫س��ل �َي��م��ان‬ ‫َ‬ ‫ل��ة ج��ي��ان��ى ب��رن��ج ب��ة ساوةر‬ ‫ل�َي��ن��راوة‪ ،‬رَي��ك دةم و ضاوى‬ ‫َ‬ ‫دةطريى!‬ ‫دةبى و طةدةى‬ ‫طرذ َ‬ ‫ريَك تفةنطةكةى سوار دةكا‬ ‫لة ياثراخةكة‪ ،‬كابراى خاوةن‬ ‫َ‬ ‫مال مشةوةش دةبيَت ‪ ،‬كوِرة‬ ‫كاكى ثيَشمةرطة ضيية؟ بؤ‬ ‫فيشةك لةبةر تفةنط دةنيَى‬ ‫‪ ،‬سليَمان روو لة ياثراخةكة‬ ‫دةكات و َ‬ ‫دةليَت‪ :‬ئةرة خؤم َىل‬ ‫دةشاريةوة سةطباب ‪ ،‬توخوا‬ ‫ياثراخ بة ساوةر بووة!!‪.‬‬ ‫ئةوة ضاوةشة بيكوذن‬ ‫حةياتان دةبةن‬ ‫ل�����ة ط������ةرم������ةى ش�������ةِرى‬ ‫ن��اوخ��ؤ (م��ام��ؤس��ت��ا مةجيد‬


‫شةقالوةيى كة بة كةمانضةوة‬ ‫ب��ووة ثيَشمةرطة لة ريَطا لة‬ ‫َ‬ ‫دؤل����ة رةق���ة ت��ووش��ى سةيد‬ ‫كاكة دةبيَت كةمانضة لةناو‬ ‫ك���ي���ف وا دةزان��������ن ضةكة‬ ‫ك��ةض��ى كةمانضة ب���وو! ليَى‬ ‫َ‬ ‫ك���وى؟ ئةوسا‬ ‫دةث��رس��ن ب��ؤ‬ ‫سةيد كاكة ئةندامى م‪ .‬س‬ ‫ح��زب��ى سؤسياليست بوو‪.‬‬ ‫ليَثرسراوى ثيَشمةرطة بوو ‪،‬‬ ‫مامؤستا مةجيد شةقالوةيى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة‬ ‫س��ةر بةريَكخستنى‬ ‫بوو لةناو ى‪.‬ن‪.‬ك‪ .‬ئةوكاتيش‬ ‫ش������ةِرى س��ؤش��ي��ال��ي��س��ت و‬ ‫ي��ةك �َي��ت��ى ت��ون��دو ت��ي��ذ بوو‪،‬‬ ‫ي����ةك ل���ة ليَثرسراوةكانى‬ ‫س��ؤش��ي��ال��ي��س��ت َ‬ ‫دةل���َي���ت‪ :‬با‬ ‫بيكوذين ئةوة جةاللية سةيد‬ ‫كاكة ىَ​َ‬ ‫دةل‪ :‬ضي دةكوذن ئةوة‬ ‫ضاوةشة‪،‬بة قورئان بيكوذن‬ ‫حةيامان دةبةن!!‬ ‫ضيية ئيرَ ة عةرةبستانة‪:‬‬ ‫م�����ام ئ�����ةمح�����ةدى دادى‬ ‫تيَكؤشةريَكى كؤن و ناسراو‬ ‫ل��ة زم��ان��ى ح��زب��ى دارك����ةرو‬ ‫ه��ي��داو ث��ارت��ى و ب� ىَ‬ ‫�ال م‪.‬س‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ل���ةط���ةل ب����وو ب���ةس���اآل ضوو‬ ‫ب��وو بؤية رَي���زى َىل دةطرياو‬ ‫َ‬ ‫قبول‬ ‫قسةشى بكرداية ليَى‬ ‫دةك��را س� ىَ‬ ‫�ال ‪ 1981‬ى‪.‬ن‪.‬ك‪.‬‬ ‫ببووة هيَزى ثشتيوان ئةوسا‬ ‫ئيستطةش زةمينةى بؤخؤش‬

‫دةكرد‪ ،‬بة زجنريةو وتار بآلو‬ ‫دةكرايةوة‪ ،‬مةسةلةى كورد‬ ‫ي���ةك م��ةس��ةل��ةي��ة ي���ان ضةند‬ ‫مةسةلةيةكة! مام ئةمحةدة‬ ‫ه��ةم��ي��ش��ة ط���وَي���ى ل���ة رادي���ؤ‬ ‫دةط��رت‪ ،‬لةثِر لةبةر دةرطاى‬ ‫ب�����ارةط�����اى ح���زب���ى شوعى‬ ‫�َي�اق����ى ك����ة ث�����ِر شيوعى‬ ‫ع� رَ‬ ‫عةرةب بوو دةنطى دةدةن بة‬ ‫عةرةبى‪ :‬قف‪ ،‬منوانت‪ ،‬وين‬ ‫راي���ح هويتك؟ م��ام ئةمحةد‬ ‫ب��ؤ خ���ؤى ت����وِرة ب���وو ضةند‬ ‫جنيَو دةدا‪ ،‬ىَ​َ‬ ‫دةل ‪ :‬سةطباب‬ ‫‪ ،‬قةحبةباب لة ثشت ضياى‬ ‫حةمرين دنطت داوم‪ ،‬ضيية‬ ‫ئيرَ ة عةرةبستانة!!‪.‬‬ ‫كوردستان ئابورى‬ ‫هاوبةشة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫داوى هةر‬ ‫مام ئةمحةدى‬ ‫خةبات و سياسةتى كردووة‬ ‫بة ريَطاى خؤى ماندوو بووة‬ ‫بة كوردايةتى‪ ،‬وةرز نةبووة‬ ‫ن���ةب���ةزي���وة ب��ؤي��ة ق��س��ةى َىل‬ ‫َ‬ ‫قبول دةك��را لةاليةن هةموو‬ ‫حزبةكانةوة ‪ ،‬س� ىَ‬ ‫�ال ‪1979‬‬ ‫ح��زب��ى ش��وع��ى ه��ات��ن��ة شاخ‬ ‫و ض��ةك��ي��ان ه� َ‬ ‫�ةل��ط��رت دذى‬ ‫ب��ةع��س! بالوكراوةيةكيان‬ ‫بآلوكردبؤوة لةو بآلوكراوةية‬ ‫ن�����وس�����را ب�������وو ‪ ،‬ط����واي����ة‬ ‫ناتوانى‬ ‫كوردستانى ط��ةورة‬ ‫َ‬ ‫ب��ب��ى ب���ة َ‬ ‫دةول�������ةت ضونكة‬ ‫َ‬

‫ئ��اب��ورى ه��اوب��ةش��ي��ان نية!!‬ ‫مام ئةمحةد بةو نوسينة طِر‬ ‫دةط���رَي���ت‪ .‬ئ��ةو دةم هةموو‬ ‫ح��زب��ةك��ان ب��ارةط��اي��ان نزيك‬ ‫ي��ةك ب��وو ن��او ن��را ب��وو ىَ‬ ‫دؤل‬ ‫ئ��ةح��زاب‪ ،‬لة خ �ِر َى نيرَ زةنط‬ ‫سةر سنور باريكة رووباريَك‬ ‫س��ن��ورى ئ�رَ​َي�ان ع� رَ​َي�اق��ى جيا‬ ‫ك���ردب���ؤوة ت��اب��ل��ؤي��ةك��ى وةك‬ ‫طاشة بةرديَك بؤ كؤنكريَت‬ ‫دان������را ب����وو ب���ة نيشانةى‬ ‫س��ن��وور م��ام ئ��ةمح��ةد َ‬ ‫لةوى‬ ‫رادةوةس������ت������ى ‪ ،‬ج����ا ئ���ةو‬ ‫َ‬ ‫س���ةردةم���ة ل� َ‬ ‫���ةوى كاروانى‬ ‫ق��اض��اخ��ض��ي��ان ل���ة ئ� رَ​َي�ان���ةوة‬ ‫دةهاتة ع� رَ​َي�اق‪ ،‬لة عيرَ اقةوة‬ ‫دةهاتة ئ�رَ​َي�ان جؤرةها كاآلو‬ ‫شتومةك دةهيَنراو دةبردرا‪.‬‬ ‫م����ام ئ���ةمح���ةد ه����ةن� َ‬ ‫���دى لة‬ ‫هاوِريَيانى حسع رادةطريَت‬ ‫َ‬ ‫دةليَت ئةو كاروانانة ضيان‬ ‫ك��وى وة ب��ؤ َ‬ ‫َ‬ ‫كوى‬ ‫ثيَية؟ ل��ة‬ ‫دَي����ن و دةض�����ن؟ ئةوانيش‬ ‫دةل ��َي���نَ ب� ىَ​َ‬ ‫َ‬ ‫�����ةل ئ����ةو ب���اران���ة‬ ‫ل���ةس���ةردةش���ت���ةوة دةضنة‬ ‫َ‬ ‫�ةآلدزى لة عيرَ اقةوة دةضنة‬ ‫ق�‬ ‫ئيرَ ان بة ثيَضةوانةشةوة‪ .‬مام‬ ‫ئ��ةمح��ةد ب��ة ح��زب��ى شوعى‬ ‫َ‬ ‫دةليَت‪ :‬ئةى ئابورى هاوبةش‬ ‫ضيية؟ ئةوة ئابورى هاوبةشة‬ ‫‪ .‬بؤخؤتان هةر َبلينَ كةيفى‬ ‫خؤتانة كوردستان ئابورى‬ ‫هاوبةشة!!‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪91‬‬


‫ش َيخ بابؤ‬

‫‪92‬‬

‫‪ -1‬زان����اك����ان����ى ب�����وارى‬ ‫بيَؤلؤذياى ن� َ‬ ‫�وى ل��ة زانكؤى‬ ‫ه����ارظ����اردَي����ى ئ��ةم��ري��ك��ى لة‬ ‫ت���وَي���ذي���ن���ةوةي���ةك���دا بؤيان‬ ‫دةرك����ةوت����ووة خ����ةون بينني‬ ‫دةب�َي��ت��ة ه��ؤى بةرزبونةوةى‬ ‫ئ��اس��ت��ى زان��س��ت��ى ‪ ،‬زؤري���ش‬ ‫ه� َ‬ ‫���ةول دراوة ل��ة ماناكانى‬ ‫��ى ب���ط���ةن‪ ،‬زانايان‬ ‫خ����ةون ت� َ‬ ‫كةميَكيان ليَى دواون!‬ ‫هةستة لة خةو ئةى الوى‬ ‫كورد‬ ‫تى بكؤشة بةدةستو برد‬ ‫َ‬ ‫خةو زةرةرتانة!‬

‫‪ -3‬ت��ويَ��ذةرى ئةمريكى‬ ‫ب��ةن��اوى(ب��ي��ج��ام�ين هايدين)‬ ‫لةزانكؤى دورهام لةناوضةى‬ ‫ب�����اك�����ورى ك���ارؤل���ي���ن���ا ب���ؤى‬ ‫دةركةوتووة‪ :‬ثياوان ناتوانن‬ ‫تةماشاى روخسارى ئافرةتى‬ ‫جوان نةكةن! بةتةماشاكردنى‬ ‫ئ��اف��رةت��ى ج���وان ب��ؤ ميَشكى‬ ‫ث���ي���اوان ب����ةس����وودة!‪ ،‬ب���ةآلم‬ ‫ت��ةم��اش��اك��ردن��ى ئ���اف���رةت بؤ‬ ‫ثياوى قؤز‪ ،‬هيض ضاالكيةكى‬ ‫وةك ثياوان تيَدا روو نادات‪:‬‬ ‫ش �َي��ت��ى ك�����ردم ض����اوةك����ةت‪،‬‬ ‫ناوةكةت!‬

‫‪ -2‬ل����������ة ن�������وَي���ت���ري�������ن‬ ‫ت����وَي����ذي����ن����ةوةدا ل����ة ب�����ارةى‬ ‫طفتوطؤى هةردوو رةطةزى نيرَ و‬ ‫�ى لة ب��ارةى قسةكردنةوة‪،‬‬ ‫م� َ‬ ‫رؤذن��ام��ةى (بيلدى مَ‬ ‫ئةلانى)‬ ‫رايطةياندووة‪ :‬رؤذانة ئافرةت‬ ‫‪ 20‬هةزار وشة قسة دةكات‪،‬‬ ‫بةآلم ثياو حةوت هةزار وشة‬ ‫‪ ،‬هؤكارى زؤر طوتنى ئافرةت‬ ‫دةط���ةرَي���ت���ةوة ب��ؤ ئ����ةوةى كة‬ ‫م���ؤخ���ى ئ����اف����رةت ل����ة ‪%11‬‬ ‫موولولةى دةروون���ى زياترة‬ ‫بى‬ ‫لة بةرامبةر‬ ‫ثياوان!كاتى َ‬ ‫َ‬ ‫دةنطى وةآلمة‪.‬‬

‫‪ -4‬لة لي َ‬ ‫َكؤلينةوةيةكى‬ ‫ن�����ويَ�����دا ئ����اش����ك����را ب������ووة‪،‬‬ ‫لةباينجاندا ي��ةك�َي��ك لةمادة‬ ‫دذة ئؤكسيدةكانى تيَداية‬ ‫كة ثاريَزطارى لة خانةكانى‬ ‫م��ؤخ دةك���ات ل��ة ئ� َ‬ ‫�ال��ؤز بوون‬ ‫و ه��ةوك��ردن دةمانثاريَزيَت‪،‬‬ ‫ب��اي��ن��ج��ان بةسةرضاوةيةكى‬ ‫ط����رن����ط دادةن��������ريَ��������ت! بؤ‬ ‫ي��ارم��ةت��ي��دان��ى نةهيَشتنى‬ ‫ق��ةب��زى‪ ،‬ه��ةوك��ردن��ى قؤلؤن‪،‬‬ ‫ماية س�يرى‪ ،‬مةترسيةكانى‬ ‫ن��ةخ��ؤش��ى َ‬ ‫دل‪ ،‬ضونكة ثِرة‬ ‫ل��ة ظيتامني ‪ B‬و سةرجةم‬ ‫ك��ان��زاك��ان��ى َىل كؤبؤتةوة‪،‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ه������ةروةه������ا ث���ؤت���اس���ي���ؤم���ى‬ ‫ناوباينجان كار لةسةر ئةوة‬ ‫دةكات خؤيَى ناو خويَن ريَك‬ ‫دةخاتةوة‪.‬‬ ‫جان‪ .‬جان باينجان‬ ‫دةرمانة دةرمان‬ ‫‪ -5‬ل����������ة ئ������ةجن������ام������ى‬ ‫تويَذينةوةيةكى نويَدا ئةوة‬ ‫دةرك�������ةوت�������ووة خ����واردن����ى‬ ‫سيَو ب��ةر ل��ة دةستثيَكردنى‬ ‫ن��ان خ����واردن‪ ،‬دةب�َي��ت��ة هؤى‬ ‫دابةزاندنى كيَشى لةش ‪.‬‬ ‫شةكرة سيَوة شةكرة سيَو‬ ‫بة سيَويَك دةكةى بذيَو‬ ‫‪ -6‬ل���ة م��ان��ط��ى ئ����ادارى‬ ‫س� ىَ‬ ‫����ال ‪ 2010‬ط���ةورةت���ري���ن‬ ‫خ��ؤن��ي��ش��ان��دان��ى ئ���ةدةب���ى بة‬ ‫ىَ‬ ‫ظيستظال لؤس‬ ‫ك���ردن���ةوةى‬ ‫ئةجنلؤس بؤ كتيَب سازكرا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ظيستظالةدا ‪ 130‬هةزار‬ ‫ل��ةو‬ ‫ك��ةس ئ��ام��ادةى ب��وون ويَراى‬ ‫‪ 400‬ن����وس����ةر ل����ةوان����ةش‬ ‫رؤماننوسى ناودارى جيهانى‬ ‫َي���م�����ان ورك) خ���اوةن���ى‬ ‫(ه� رَ‬ ‫بةرةواترين كتيَب لة جيهاندا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ظيستظالةدا ئاميرَ يَكى‬ ‫ل��ةو‬ ‫ن���وَي���ى ئ��ةل��ةك�ترؤن��ى خراية‬ ‫روو كة طةورةترين عةمبارى‬


‫كتيَبة ل��ة ج��ي��ه��ان��دا تواناى‬ ‫ع���ةم���ب���ار ك���ردن���ى ه������ةزاران‬ ‫كتيَبى هةية بؤية فرؤشتنى‬ ‫كتيَبى ئةلةكرتؤنى ئةمرؤ كة‬ ‫ب��ازارى طةرمة هةر ئةو َ‬ ‫سالة‬ ‫بايى ‪ 133‬مليؤن دؤالر لةو‬ ‫كتيَبانة فرؤشراوة!! ‪ ،‬ئةى بؤ‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬سةد قائيمة وقةسيدة‬ ‫كةس نايكِر َي بة َ‬ ‫ثوىل‪.‬‬ ‫‪ -7‬دك������ت������ؤر (ث����ي����ت����ةر‬ ‫ش���ظ���ارت���س )ى ث��س��ث��ؤر لة‬ ‫ضارةكردنى نةخؤشى شةكرة‬ ‫ل����ة زان����ك����ؤى (دري���������زدن)ى‬ ‫زانكؤيى لة مَ‬ ‫ئةلانيا طووتى‪:‬‬ ‫ن��ةخ��ؤش��ى وةك ث��ةت��اي��ةك لة‬ ‫جيهاندا بآلوبؤتةوة‪ ،‬زانايان‬ ‫ث �َي��ي��ان واي����ة ك����ةوا ‪ %70‬ى‬ ‫توشبوانى ج� َ‬ ‫�ةل��ت��ةى ميَشك‬ ‫ه���ؤك���ارةك���ةى توشبوونيان‬ ‫ب�����ةن�����ةخ�����ؤش�����ى ش�����ةك�����رة‬ ‫دةط���ةرَي���ت���ةوة‪ ،‬ل��ة مَ‬ ‫ئةلانيا‬ ‫نزيكةى نؤ مليؤن كةس بةو‬ ‫َ‬ ‫دةناليَنن رةنطة‬ ‫نةخؤشيةوة‬ ‫ذم������ارةى ت���وش���ب���وان بطاتة‬ ‫‪ 14‬م��ل��ي��ؤن ك�����ةس‪ .‬ثةكوو‬ ‫مَ‬ ‫ئةلانيةكان ضةند شريين و‬ ‫شةكرن‪.‬‬ ‫‪ -8‬زان������������ي������������اري������������ة‬ ‫وةدةس��ت��ه��ات��وةك��ان��ى تايبةت‬ ‫ب���ة ط��ال��ي��س��ةك��ة هينديةكان‬ ‫َ‬ ‫سةهؤل‬ ‫دةيسلةميَنن ك���ةوا‬ ‫و ئ���او ل���ةس���ةر م��ان��ط هةية‬ ‫���ى ض��ةن��د ك��ان��ى و‬ ‫ئ��اخ��ؤ دةب� َ‬ ‫َ‬ ‫س���ةرض���اوةى ئ��او س��ةه��ؤل و‬ ‫شةختةو دةري���او روب���ارى َىل‬ ‫بووبيَت‪ .‬سةيرة ئيشى خوا؟‪.‬‬

‫‪ -9‬ث�������ةمي�������ان�������ط�������اى‬ ‫ن��ةخ��ؤش��ي��ةك��ان��ى ث�َي��س��ت‪ ،‬لة‬ ‫رؤم���ا ج���ؤرة ضارةسةريةكى‬ ‫نوى و خيرَ اى بؤ قذ َ‬ ‫َ‬ ‫هةلوةرينى‬ ‫سةر ئامادة بكات لة ماوةى‬ ‫ت��ةن��ه��ا ‪ 40‬خ��ول��ةك��دا دةست‬ ‫دةك���ات ب��ة ضارةسةركردنى‬ ‫ئ����ةم ط���رف���ت���ةو ه����ةر هةمان‬ ‫ثةميانطا بووة بةيةكةم دةزطا‬ ‫كة َ‬ ‫مؤلةتى فةرمى ثيَدرا بؤ‬ ‫بةكارهيَنانى ئةم ضارةسةرية‬ ‫بةشيَوةيةكى ئاسايى ‪ .‬كة‬ ‫ت��ي��ش��ك��ى خ��س��ت��ب��ووة سةر‬ ‫ىَ‬ ‫رؤل ط���رن���ط���ى ثيتاندنى‬ ‫ث�لازم��او ثليَتةكانى خويَن‬ ‫و ه��اوب��ةش��ي��ان ل��ة ثرؤسةى‬ ‫دووب�����ارة روان���دن���ةوةى موو‬ ‫لةلةش بةشيَوةيةكى طشتى‬ ‫و ك��ل��ةى س��ةر ب��ة تايبةتى ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كةضةل و سةر روتاوة‬ ‫كةوابى‬ ‫َ‬ ‫َنى ‪.‬‬ ‫نامي َ‬ ‫‪ -10‬ث���ةمي���ان���ط���اي���ةك���ى‬ ‫ئةمريكى لي َ‬ ‫َكؤلينةوةيةكى‬ ‫ل��ةس��ةر ب �ِري��اردان��ى دروست‬ ‫ئةجنامداوة طةيشتونةتة ئةو‬ ‫ئةجنامةى كة دةستشؤرينى‬ ‫ب���ةر ل��ة ب���ِري���اردان ئةجنامى‬ ‫دروس��ت بةدةستةوة دةدات‪.‬‬ ‫ث���َي���ى واي�����ة خ������اوةن ب���ِري���ار‬ ‫دةس���ت���ةك���ان���ى ب���ش���ؤرَي���ت و‬ ‫ئ����ةو ك���ات���ة ب����ِري����ار ب�����دات!!‬ ‫دةس��ت شوشتنة ي��ان ميَشك‬ ‫ثاكردنةوةية ئةوة‪.‬‬ ‫‪ -11‬ب���رؤك���ى طرينبيرَ ط‬ ‫‪ 17‬س� َ‬ ‫��ال���ة ل���ة طةشةكردن‬ ‫وةس��ت��اوة ‪ ،‬ط���ةورة نةبووة‪،‬‬ ‫ه �َي��ش��ت��ا ب�����اآلو ل����ةش����والرى‬

‫منداآلنةية! ب��ةه��زرو جةستة‬ ‫يةك َ‬ ‫سالةية!‪ ،‬زاناكان ثيَيان‬ ‫واية دةطةنة ضارةسةريَك بؤ‬ ‫ثري بوون تيَطةيشتنى لة ثري‬ ‫بوون ‪ ،‬خؤشة مرؤظ لة طةجنى‬ ‫بوةستى هةر لةسةر تاقةت و‬ ‫َ‬ ‫بى!‪.‬‬ ‫شنط َ‬ ‫‪ -12‬خانة مةزادى سويسرا‬ ‫ئاشكرا يكرد ك��ة سةعاتيَك‬ ‫ل��ة خ��ان��ةك��ةي��ان ب��ة نرخيَكى‬ ‫خ���ةي� ىَ‬ ‫��ال ف���رؤش���راوة ك��ة ‪67‬‬ ‫َ‬ ‫سال لةمةوبةر دروستكراوة‪.‬‬ ‫ئ��������ةو س����ةع����ات����ة(ث����ات����ي����ك‬ ‫ف��ل��ي��ث)ـ��ـ��ة ب���ةض���وارم���ل���ي���ؤن‬ ‫ي�����ؤرؤ زي���ات���ر ف����رؤش����راوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةئالتوونى زةرد‬ ‫سةعاتةكة‬ ‫دروستكراوة! لة ىَ‬ ‫سال ‪1943‬‬ ‫ثى‬ ‫سةعاتيَكى وا شاريَكى َ‬ ‫ئاوةدان دةكريَتةوة‪.‬‬ ‫‪ -13‬ب�������������ةث�������������يَ�������������ى‬ ‫لي َ‬ ‫َكؤلينةوةيةكى مةيدانى‬ ‫ن� َ‬ ‫��وى ك��ة رؤذن���ام���ةى دةيلى‬ ‫مةيل بآلوكراوةتةوة بةشيَكى‬ ‫زؤرى بةريتانيةكان خوازيارن‬ ‫كؤض بكةن و وآلتةكةى خؤيان‬ ‫بةجى بهيَ‬ ‫َلن لةبةر طرانى و‬ ‫َ‬ ‫بيَكارى و ذيانى سةخت ئةدى‬ ‫ئةو بةريتانيانة ئةطةر َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ث��اك��س��ت��ان و ئةفغانستان‬ ‫بوناية!! بؤ َ‬ ‫كوى دةضوون‪.‬‬ ‫‪ -14‬ذنيَكى ئةمريكى لة‬ ‫دواى بةريَكردنى ‪َ 105‬‬ ‫سال‬ ‫لة تةمةنى خةون و ئاواتيَكى‬ ‫ثالةوانى َ‬ ‫هاتة دى و بووة َ‬ ‫كؤل‬ ‫نةدان لة ضريؤكى راستةقينة‬ ‫فلؤرةنس وا لنيرَ ة ذنيَكى ‪105‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪93‬‬


‫َ‬ ‫سالة‪ ،‬يةكيَك لة زانكؤكانى‬ ‫ئةمريكا وةرط�ي�را ب��ؤ ئةوةى‬ ‫ب �ِروان��ام��ةى زان��ك��ؤ بةدةست‬ ‫ب��ه �َي��ن �َي��ت!وال��ن� رَ​َي� ل��ة مانطى‬ ‫ئ��اب��دا تةمةنى دةط��ات��ة ‪106‬‬ ‫َ‬ ‫سال و دانيشتووى وياليةتى‬ ‫َ‬ ‫دةيةوى‬ ‫ظيرَ جيناية‪ ،‬ئةو ذنة‬ ‫�ى ‪ ،‬دونيا‬ ‫ث��اش��ة رؤذى ه��ةب� َ‬ ‫بةهيواو ئاوات خوراوة‪.‬‬ ‫‪ -15‬ط��ؤظ��ارى (ريستوران‬ ‫م������ةط������ةزَي������ن)ى ل���ةن���دةن���ى‬ ‫ض����َي����ش����ت����خ����ان����ةى ن����ؤم����اى‬ ‫دان���ي���م���ارك���ى ب����ة باشرتين‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال ‪2010‬‬ ‫ضيَشتخانةى‬ ‫دةس����ت ن��ي��ش��ان ك����ردو رينة‬ ‫ري���دش���ب���ى دانيماركيشى‬ ‫ب��ةب��اش�تري��ن ضيَشتليَنةرى‬ ‫ىَ‬ ‫س������ال ‪2010‬‬ ‫ج���ي���ه���ان ب����ؤ‬ ‫َ‬ ‫دةبى بزانى‬ ‫هةلبذيَردرا ئاخؤ َ‬ ‫م���اش و س����اوةر ش��ل��ةو ثآلو‬ ‫س����اوةرو دؤغ����ةوا و ق���وِراوو‬ ‫ىَ‬ ‫قبوول‬ ‫�ى! ي��ان‬ ‫ي��اث��راخ ب��زان� َ‬ ‫�ى ‪،‬‬ ‫س��ل�َي��م��ان��ى و ق���ةل َىل ب��ن� َ‬ ‫ثى‬ ‫ئ��ةوج��ا ك���ورد ئ��ي��ع�تراف��ى َ‬ ‫دةكات ‪.‬‬ ‫‪ -16‬ب����ةن����اوب����ان����ط��ت�ري����ن‬ ‫ج��وت��ي��ارى (ض��ان��دن��ى توتنى‬ ‫ض��رووت��ى) ى كوبا ‪ ،‬م��رد كة‬ ‫ب��ةث��ادش��اى توتنى ضرووت‬ ‫ن���اوب���ان���ط���ى دةرك������ردب������وو‪،‬‬ ‫ئةليخاندرؤ رؤثانيا خاوةنى‬ ‫ط��ةورةت��ري��ن توتنى ضرووت‬ ‫بوو‪ ،‬لة تةمةنى ‪ 91‬ىَ‬ ‫سال مرد‬ ‫ىَ‬ ‫كةنال تةلةفزيؤنى‬ ‫(‪)2010‬‬ ‫ك��وب��ا ب��ل�آوى ك�����ردةوة كةوا‬ ‫ث���ادش���اى ت��وت��ن��ى ض����رووت‬ ‫ك��ؤض��ى دواي���ى ك���رد‪ .‬توتنى‬

‫‪94‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫ض����رووت ك��ة ن����اوى (هاضا)‬ ‫بوو طرانبةهاترين توتن بوو‪،‬‬ ‫ناوبانطى لة جيهان بآلوبؤتةوة‬ ‫ب����ؤي����ة ب����ؤ ك����ؤض����ى دواي�����ى‬ ‫(ض���رووت)ة كة دايطريسيَنني‬ ‫لةطةل دوو ىَ‬ ‫َ‬ ‫كةل ضرووت‬ ‫غةم‬ ‫تي َ‬ ‫َكةل بكةن‪.‬‬ ‫‪ -17‬ئ���ي���د ب���ؤل���ز ك���ؤث���رة‬ ‫وةزيرى كارو خانةنشينى ية‬ ‫لة حكومةتى طؤردن براون لة‬ ‫كاتى َىل خوِرينى ئؤتؤمبيل‬ ‫ب��ة م��وب��اي��ل ق��س��ةى ك����ردوة‪،‬‬ ‫ثؤليسى هاتوضؤ سزاى داوة‬ ‫بة ‪ 60‬ثاوةند جةنابى وةزير‬ ‫بةبى توِرةبون و طنحاندن و‬ ‫َ‬ ‫ىَ‬ ‫قبوول كردووة‪،‬‬ ‫ئةمالو ئةو ال‬ ‫خال لة َ‬ ‫سى َ‬ ‫مؤلةتى َىل خوِرينى‬ ‫َ‬ ‫س �ِراوةت��ةوة‪ ،‬بةراستى ياسا‬ ‫سةروةرة‪.‬‬ ‫‪ -18‬ل�����ة وآلت�������ى تونس‬ ‫هةفتانة ‪ 13‬تةن طؤشتى َ‬ ‫طوى‬ ‫دريَذ دةفرؤشريَت بؤ خواردن‬ ‫ضونكة نرخةكةى هةرزانة‪،‬‬ ‫ه���ةم���وو خ �َي��زان �َي��ك طؤشتى‬ ‫ثى ناكِردريَت‪،‬‬ ‫م��ةِرو ماآلتى َ‬ ‫بةثيَى ئاماريَكى فةرمى ‪123‬‬ ‫ه���ةزار ط��وَي��درَي��ذ ل��ة تونسدا‬ ‫هةية‪ ،‬رؤذانة لة ذيَر ضاوديَرى‬ ‫ث��زي��ش��ك��دا س��ةر دةب���ِردرَي���ن‪،‬‬ ‫نرخى يةك كيلؤ طؤشتى كةر‬ ‫بة ‪ 3‬دؤالرة بةآلم طؤشتى مةِر‬ ‫بة ‪ 10‬دؤالرة‪ .‬جا وةرة بيَزت‬ ‫نةيةتةوة‪ ،‬ل��ةزةت لة طؤشت‬ ‫بكة!‪.‬‬ ‫‪ -19‬لة طونديَكى هةريمَ ى‬ ‫طوسكانياى ئيتاليا لة خؤوة‬

‫َ‬ ‫كةلةشيرَ يَك بووة بة مريشك‪،‬‬ ‫ضريؤكى ئةو َ‬ ‫كةلة رَش�َي�ة لةو‬ ‫كاتةوة دةستى ثيَكردووة كة‬ ‫ريَويةك هاوِريَى مريشكةكانى‬ ‫خ����واردوة تةنها ماوةتةوة‪،‬‬ ‫ئ��ي�تر ئ��ةم��ي��ش ل���ة قوقاندن‬ ‫ك���ةوت���ووة‪ ،‬ك��ةوت��ؤت��ة هيَلكة‬ ‫نةبى‬ ‫�ى ثياويش َ‬ ‫ك��ردن‪ .‬دةب� َ‬ ‫بةذن لةترسان‪.‬‬ ‫‪ -20‬رؤذان�������������ة ل����ةس����ةر‬ ‫َ‬ ‫مامةلةى كِرين و‬ ‫زةوي��ي��ةوة‬ ‫فرؤشتنى ه��ةس��ارةى مانط‬ ‫دةك���ِرَي���ت و كِريارةكانيش‬ ‫لة زي��اد ب��وون��دان‪ ،‬ضيكةكان‬ ‫زؤرترين موشتةرى و كريارى‬ ‫زةوى لةسةر مانط و تائيَستا‬ ‫‪ 20‬هةزار ضيكى لةسةر مانط‬ ‫زةوي���ان ك �ِري��وة‪ ،‬ه��ةروةه��ا لة‬ ‫سلؤظاكياش ‪ 5‬ه��ةزار كةس‬ ‫زةويان كِريوة‪ ،‬ئةو زةويانةش‬ ‫لة رَي��ى سةفارةتى مانط وة‬ ‫م��ام� َ‬ ‫�ةل��ةى ث�َي��وة دةك��رَي��ت كة‬ ‫َ‬ ‫دةولةتة‬ ‫ت��اي��ب��ةت��ة ب���ةو دوو‬ ‫ب��ارةط��اك��ةش��ى ل��ة (ثراط)ــة‪،‬‬ ‫دةب���ى مةسئولةكانى‬ ‫ئ��اخ��ؤ‬ ‫َ‬ ‫ئ�رَ​َي�ة ل��ةس��ةر م��ان��ط زةوييان‬ ‫نةكِر َ‬ ‫ييب!!‪.‬‬ ‫‪ -21‬وةك ه� َ‬ ‫���ةول����َي����ك����ى‬ ‫خ� رَ​َي�خ��وازى بؤ ئ��ةو سةربازة‬ ‫بةريتانيانةى بريندار بوونة‬ ‫ل��ة ئةفغانستان ‪ ،‬هاوسةرو‬ ‫ه�������������اوِر َى س�����ةرب�����ازةك�����ان‬ ‫ث��رؤذةي��ةك��ى خ�رَ​َي� خوازيان‬ ‫لة هةموو جيهان ئةجنامدا‪،‬‬ ‫ث�����رؤذةك�����ةش ب��ري��ت��ي��ي��ة لة‬ ‫كؤثيكردنى ويَنةى خؤيان بة‬ ‫رووتوقووتى لةسةر َ‬ ‫سالنامةو‬ ‫دابةشكردنى بةسةر سةربازة‬


‫بريندارةكانى ئةفغانستاندا!‬ ‫تا ئيَستا ثةجنا ذن بةشدارى‬ ‫تيَدا كردووة‪ ،‬هاوسةرةكانيان‬ ‫رةزامةنديان لةسةر دةربِريوة‪،‬‬ ‫ثرؤذةكةش ‪ 30‬هةزار يؤرؤى‬ ‫قازانج ليَكردووة‪َ :‬‬ ‫وةلآل بابة‬ ‫كاسبى ضاكة!!‬ ‫‪ -22‬ذن����ة س���ع���ودي���ةك كة‬ ‫ب��ةريَ��وب��ةرى خويَندنطايةك‬ ‫ب��وة لة سعودية‪ .‬م��اوةى (‪)5‬‬ ‫َ‬ ‫سالة خةريكة بةرثرسان قايل‬ ‫بكات‪ ،‬كة خؤى ئؤتؤمبيل َىل‬ ‫خب��وِرَي��ت ب���ةآلم سةركةوتوو‬ ‫نةبوو بةثيَى ياساى سعودية‬ ‫ذن�����ان ب���ؤي���ان ن��ي��ة بةتةنيا‬ ‫ئؤتؤمبيل ليَبخوِرن‪ ،‬دةبيَت‬ ‫َ‬ ‫�ى‪ ،‬جا‬ ‫شؤفيرَ يَكيان‬ ‫لةطةل ب� َ‬ ‫ئ���ةو ذن���ة ب �ِري��اري��دا ب��ة َ‬ ‫طوى‬ ‫دريَذ هاتوضؤى دةوام بكات‪.‬‬ ‫ديسان رَي��ط��رى ل��ةب��ةردةم دا‬ ‫هةية‪ ،‬تةماشاى ئةو بةراوردة‬ ‫لة ماوةى دوو مانطدا لة ىَ‬ ‫سال‬ ‫‪ 2030- 2010‬ذن لة سليَمانى‬ ‫َ‬ ‫مؤلةتى شؤفيرَ يان بةدةست‬ ‫هيَناوة ‪ ،‬باذؤ دةشتة‪.‬‬ ‫‪ -23‬ذن����َي����ك����ى س���ع���ودى‬ ‫ت�����ةم�����ةن‪ 33‬س� َ‬ ‫�������ال‪ ،‬ك����ارى‬ ‫بازرطانى ية لة ريكالمةكانى‬ ‫طؤظارةكانى سعودية بآلوى‬ ‫ك������ردؤت������ةوة‪ ،‬ب���ان���ط���ةوازى‬ ‫ك���ردووة ‪،‬ط��ةر بيَتو ثياويَك‬ ‫بةشيَوةى (مسيار) بيخوازيَت‬ ‫و بيهيَنيَت يةك مليؤن و‪330‬‬ ‫������ى‪،‬‬ ‫ه������ةزار دؤالرى دةدات� َ‬ ‫ب����ةآلم ذن���ة ه���ةن� َ‬ ‫��دى مةرجى‬ ‫ه��ةي��ة‪ ،‬م� رَ​َي�دةك��ةى ثيَشووى‬ ‫رةزي���ل وم� َ‬ ‫��ال ث��ةرس��ت بووة‪،‬‬

‫مةرجةكانى ثاش ئاشنابوون‬ ‫وليَك طةيشنت دةدركيَنيَت!!‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خبوازى‬ ‫ثياوى ئةو ذنة‬ ‫هةر‬ ‫ث������ارووى دةك����ةوت����ة رؤن����ى‪،‬‬ ‫بةخواى ضةورة!!‪.‬‬ ‫‪ -24‬م�����ةزن�����دة دةك� َ‬ ‫�������رى‬ ‫ثى‬ ‫لةجامى جيهانى تؤثى َ‬ ‫ذمارةى هاندةرانى وآلتان لة‬ ‫باشورى ئةفريقا بطاتة ‪350‬‬ ‫ه���ةزار ك��ةس‪ ،‬رَي��و ش��وَي��ن بؤ‬ ‫خ���ؤث���اراس�ت�ن ل���ة ئ���اي���دز‪ ،‬لة‬ ‫ثى‬ ‫ج��ام��ى ج��ي��ه��ان��ى ت��ؤث��ى َ‬ ‫‪2010‬دا ي��ةك مليار كؤندؤم‬ ‫بة خؤرايى دابةش دةكريَت‪،‬‬ ‫ضونكة لةو والتةدا ‪5،7‬مليؤن‬ ‫تووشبووى بة ئايدز تيَداية‪،‬‬ ‫سةرؤكى شارةوانى كيث تاون‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نامانةوى شارةكةمان‬ ‫دةليَت‪:‬‬ ‫وةك ش�����ارى لةشفِرؤشى‬ ‫ىَ‬ ‫خ��ةي��ال ميوانةكامناندا‬ ‫ل��ة‬ ‫مب �َي��ن �َي��ت��ةوة!!ن��ي��ازي��ان واية‬ ‫ضل ه��ةزار سوزانى لة كاتى‬ ‫ي��اري��ةك��ان��دا روو بكةنة ئةو‬ ‫وآلتة‪ .‬ثياوةكان بةكةيفةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫طؤل كردن ئامادةن!!‪.‬‬ ‫‪ -25‬رَي�����ك�����خ�����راوَي�����ك�����ى‬ ‫م������اف������ث������ةروةرى ي���ةم���ةن���ى‬ ‫ئاشكرايكرد كضيَكى تةمةنى‬ ‫‪ 13‬س� َ‬ ‫���االن ل��ة ب���اك���ورى ئةو‬ ‫وآلتة لة برى ذن بة ذن دراوة‬ ‫بة ثياويَكى َ‬ ‫كامل و لة يةكةم‬ ‫ش����ةوى ب��ةي��ةك طةيشتنيدا‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل م�رَ​َي�دةك���ةى ل��ة كاتى‬ ‫ج���ووت ب��وون��دا ك��ؤ ئةندامى‬ ‫زاو زَي�����ى ت���ووش���ى خويَن‬ ‫ب���ةرب���وون ب����وو‪ ،‬دوات�����ر بةو‬ ‫ه��ؤي��ةوة م���ردووة‪ ،‬ن��او نراوة‬

‫بووكى مةرط رؤذى يةكةم بة‬ ‫بووكى ضووة ثةردةوة‪ ،‬دواتر‬ ‫خراية ناو طؤرةوة‪ .‬ئةوةش ‪:‬‬ ‫شةهيدى سيَكسة!‪.‬‬ ‫‪ -26‬زان��ا ضينيةكان سةر‬ ‫ىَ‬ ‫قال دؤزينةوةى داهيَنانيَكن‬ ‫ك���ة ب����ةو ه���ؤي���ةوة دةت���وان���ن‬ ‫ئ���ةو خ��ان��ان��ة ب��وةس��ت�َي��ن��ن كة‬ ‫ب��ةرث��رس��ن ل���ة ق� َ‬ ‫��ةل���ةو ب���وون‬ ‫ل��ةن��او ك��رؤم��ؤس��ؤم��ى ذم���ارة‬ ‫(‪)16‬ى مرؤظدان‪ .‬ئةوخانةية‬ ‫ه���ؤك���ارى ب���ن���ةرةت���ى ق� َ‬ ‫��ةل���ةو‬ ‫ب��وون��ة‪ ،‬ئ���ةو لي َ‬ ‫َكؤلينةوةية‬ ‫خزمةتيَكى طةورة ثيَشكةش‬ ‫دةكات‪.‬كةوابى‬ ‫بة مرؤظايةتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َنى‪،‬‬ ‫خةلكى قورس و طران نامي َ‬ ‫هةموو ثووت و الواز دةبن!!‪.‬‬ ‫‪ -27‬ئ��������اف��������رةت��������يَ��������ك‬ ‫ب���ةن���اوى(زه���ان���ج رؤماجنى)‬ ‫خةلكى ضني تةمةن ‪َ 101‬‬ ‫َ‬ ‫سال‬ ‫لةاليةكى نيَوضةوانى قؤضى‬ ‫َىل ِرواوة‪ ،‬ج��ارَي��ك��ى ديكة‬ ‫بِريتيةوة‪ ،‬ئةو ذنة قؤضدارة‬ ‫َ‬ ‫خةلك تةماشاى زؤر دةكاتن‪.‬‬ ‫بؤضى قؤض؟ بيسميال!!‪.‬‬ ‫‪ -28‬دادط��اي��ةك��ى ذاثؤنى‬ ‫ل���ةت���ؤك���ي���وى ثايتةختدا‪،‬‬ ‫ث������ي������اوَي������ك������ى ذاث������ؤن������ى‬ ‫ت��ةم��ةن‪63‬س� َ‬ ‫�ى تاوان‬ ‫�ال ب��ةب� َ‬ ‫َ‬ ‫دواى‪17‬سال‬ ‫دةركرد‪ ،‬ضونكة‬ ‫بى ت��اوان دةرضوو‪،‬‬ ‫زيندانى َ‬ ‫ديارة دادطايةكى سةحراوى‬ ‫ك��راوة‪ ،‬ئاخر ث��اش ‪َ 17‬‬ ‫سال‬ ‫تةمةن لة زيندان‪ ،‬ئةو فةرمانة‬ ‫ض دادو دادط�����او ويذدانيَك‬ ‫بووة‪.‬‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪95‬‬


‫ئ‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ومي ض اي‬

‫‪96‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬


‫‪ /1985‬ساالر‪ ،‬نةناسراو‪ ،‬مسكؤ‪ ،‬نايف‪ ،‬فةرةيدون‪.‬‬

‫َ‬ ‫كؤمةل َيك لة ث َيشمةرطةكانى حيزبي سؤسياليستى كوردستان‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪97‬‬


‫كونةمشكىَ ‪ ،1983‬لقى ثشدةرى حيزبى شيوعى‬

‫‪ /1987‬سةيارةى بةتاليؤنى ‪15‬ى قةرةداغي حيزبى شيوعى‪.‬‬

‫‪98‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬


‫كؤلةكا‪ /1986 ،‬حةميد عةسكةرى‪ ،‬سةالم‪ ،‬كاروان‬

‫ىَ َ‬ ‫زةل ‪ /1980‬دانيشتوةكان‪ ،‬لة راستةوة‪ :‬حاجى ش َيخةروانى‪ ،‬حاجى رةفيق تؤفيق مسةزريان‪ ،‬ثشتيوان مام هةمزةى‬ ‫ثةنري فرؤش‪ ،‬رةهبةر سةيد برايم‪ ،‬وةستاوةكان‪ ،‬لةراستةوة‪ :‬هيوادؤشكة‪ ،‬ئارام هةوليرَ ى(شاكر)‪ ،‬دكتؤرخدر مةال‬ ‫مةعسوم‪ ،‬ئازاد كةرميى وةستا وةهابى‬ ‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬

‫‪99‬‬


‫ىَ‬ ‫دؤل مساقووىل ‪ /1985‬شةهيد بةكرعةزيز ئةمحةد ئاغا‪ ،‬دلزار حةمةدةمني‪( ،‬مامة دلة)‪ ،‬ئةسوةد حةمةد كؤلوةزير ‬

‫‪ -1985‬ئوم َيد عيسا‪ ،‬كاروان‪ ،‬شةهيد هةذار كؤري‪،‬مامؤستا فةرهاد كاواني‪.‬‬

‫‪100‬‬

‫ذمارة ‪ - 33‬ئاياري ‪2010‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.