Thema Harm Tilman Opkomst van het netwerkkantoor
139
Marit Overbeek Ontwerpen voor werk en leven
144
James Benedict Brown Club voor kantoornomades
150
Marieke van Ouwerkerk Tijdelijkheid als vitalisator
154
Het Nieuwe Werken Opkomst van het netwerkkantoor Hoe speel je adequaat in op de behoeften van gebruikers in een flexibele werkomgeving? Gevaar van Het Nieuwe Werken is dat het verwordt tot een eendimensionale trukendoos die de werknemer ondergeschikt maakt aan het systeem, waardoor hij vlucht naar bibliotheken en de Starbucks, om daar te werken op de manier zoals hij wil. Het netwerkkantoor is een maatpak, dat architecten alleen in een intensieve samenwerking met hun opdrachtgevers kunnen maken. Auteur Harm Tilman Het traditionele kantoor met kamers en gangen maakt lang-
Naast kantoor en thuis werken we in de zogenoemde ‘third
zaam plaats voor meer flexibele en intuïtieve werkmetho-
space’, op plekken als Spaces in Amsterdam of Seats2Meet
den. Gedurende het grootste deel van de twintigste eeuw
in Utrecht. Fenomenen als outsourcing en flexibiliteit
zette het op arbeidsdeling en efficiëntie gebaseerde kantoor
leiden tot afgeslankte organisaties en een groeiend leger
de toon. Innovaties zoals het Duitse Bürolandschaft of het
freelancers. De belangrijkste ontwikkeling is echter dat
ontwerp voor Centraal Beheer van Herman Hertzberger ble-
technologie langzaam uit de gebouwen verdwijnt. Dankzij
ven geïsoleerde experimenten. Pas in de jaren tachtig ver-
mobiele telefonie, wifi en opslag in clouds hoeven kantoren
anderde wezenlijk iets in de werkomgeving, onder invloed
niet langer te worden bekabeld.
van de opkomst van computers en de sterk aangetrokken vraag naar kantoorruimte vanuit de financiële sector.
Versplintering kantooromgeving
Nieuwe inzichten kwamen tot rijping, zoals het besef dat
Volgens architect Piet Grouls van Architecten Van Mourik,
dankzij de technologie de werkplaats ‘overal is waar je
die onderzoek deed naar het zogenoemde netwerkkantoor,
bent’. Nederland onderscheidde zich met het baanbrekende
zal de opkomst van de virtuele wereld de kantooromgeving
ontwerp voor het Interpolis-kantoor. Deze alternatieve kijk
decimeren. De behoefte om te archiveren en te representeren
op de werkplek werd ontwikkeld vanuit een activiteitge-
verandert, terwijl tegelijkertijd de keuzemogelijkheid en de
stuurde benadering, waarin niemand meer een vaste plek
flexibiliteit in een organisatie steeds belangrijker worden.
heeft en iedereen beschikt over een mobiele telefoon en
Het Nieuwe Werken heeft als uitgangspunt dat niet de
laptop. Werknemers zijn zo niet meer gebonden aan tafel of
plek, maar het handelen cruciaal is. Vervolgens kwamen
kamer, maar worden juist verbonden met elkaar.
efficiency en het besparen van ruimte hier als motieven bij.
Tien jaar later is de werkomgeving diverser geworden.
Mensen zien dit echter niet zitten, omdat ze hun privacy
De tafels in de meldkamer van de Regio Haaglanden zijn door architecten van Mourik zo gemaakt, dat je ze lineair kunt organiseren, één centrum of juist sterk gedecentraliseerd als zelfstandige eenheden. 138 de Architect, september vanuit 2012
de Architect, september 2012 139