Folder (mały katalog): Polacy w Armenii. by Fundacja Ari Ari

GRÓB EDMUNDA LEONOWICZA I DENDROPARK ԷԴՄՈՆԴ ԼԵՈՆՈՎԻՉԻ ԳԵՐԵԶՄԱՆԸ և ԴԵՆԴՐՈՊԱՐԿԸ A TOMB OF EDMUND LEONOWICZ AND DENDROPARK

Grób założyciela Dendroparku - Edmunda Leonowicza (1902-1986), polskiego architekta, twórcy i opiekuna arboretum oraz parku dendrologicznego "Sośniaki" (Soczut) we wsi Giulagarak koło Stepanawanu (prowincja Lori, północna Armenia). Nagrobek – kamienna płyta z inskrypcją w cyrylicy, znajduje się na terenie Dendroparku.

Późnym latem i jesienią 2019, wspólnie z wolontariuszami z Polski i Armenii, prowadziliśmy inwentaryzację oraz dokumentację obecności Polaków oraz osób polskiego pochodzenia w całej w Armenii. Szukaliśmy grobów, pomników, upamiętnień, tablic, artefaktów.

In late summer and in autumn of 2019, together with volunteers from Poland and Armenia, we conducted an inventory and documentation of data on the presence of Poles and people of Polish origin throughout Armenia. We looked for graves, monuments, commemorations, plaques, and artifacts.

Zmierzyliśmy się z zadaniem niełatwym i jak się okazało, zdążyliśmy ledwie dotknąć problematyki obecności Polaków w Armenii. Wiedza na ten temat pozostaje do pogłębiania i systematycznych studiów, wraz z kontynuowaniem inwentaryzacji i dokumentacji.

We faced a difficult task and, as it turned out, we barely touched the surface of the issue of Polish presence in Armenia. Knowledge on this subject needs to be systematically broadened and studied and the inventory and documentation activities have to be continued.

Tomb of Edmund Leonowicz (1902-1986), founder of Dendropark, architect from Poland, creator and guardian of the arboretum and dendrological park Sochut located in the Gyulagarak village near Stepanavan (Lori Province, northern Armenia). The gravestone – a stone slab with an inscription in Cyrillic alphabet, located in Dendropark.

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Dendropark, czyli arboretum oraz park dendrologiczny „Sośniaki” (Soczut) we wsi Giulagarak koło Stepanawanu (prowincja Lori, północna Armenia), założony przez Edmunda Leonowicza w 1933. Początkowo pracował w ormiańskiej Komisji Leśnictwa i zaczął wprowadzać do lasu liczne gatunki ozdobnych drzew i krzewów. Opiekował się obiektem do 1984 roku, kiedy to dyrektorem placówki został jego syn. Arboretum zajmuje 35 ha z czego 17,5 ha to las z sosną syberyjską Pinus sibirica, a 15 ha to kolekcja różnorodnych roślin introdukowanych. Zagospodarowanie obiektu wspierała w XXI wieku ambasada RP w Erywaniu.

Dendropark, or arboretum and dendrological park Sochut located in the Gyulagarak village near Stepanavan (Lori Province, northern Armenia), founded by Edmund Leonowicz in 1933. In the beginning, Leonowicz worked in the Armenian Forestry Commission. He started introducing numerous species of decorative trees and shrubs into the forest. He took care of the arboretum until 1984, when his son became a new director of the place. The arboretum covers an area of 35 ha, half of which is a forest with the Siberian pine, or Pinus sibirica, and 15 ha is a collection of various introduced plants. In the 21st century, the further development of the facility was co-financed by the Polish embassy in Yerevan

«Սոճուտ» բուսաբանական այգին, որը Ստեփանավանի մերձակայքում գտնվող Գյուլագարակ գյուղում է տեղակայված (Լոռու մարզ, հյուսիսային Հայաստան), հիմնադրվել է 1933 թ.-ին Էդմոնդ Լեոնովիչի կողմից: Սկզբում նա աշխատել է Հայաստանի անտառային տնտեսությունում և զբաղվել է բազմաթիվ դեկորատիվ ծառերի և թփերի ներմուծմամբ։ Նա հետևել է բուսաբանական այգու աշխատանքերին մինչև 1984թ․-ը, երբ նրա որդին դարձավ հաստատության տնօրենը: Այգին ընդգրկում է 35 հա տարածք, որից 17,5 հա սիբիրյան սոճիներն են՝ Pinus sibirica-ն է, իսկ 15հա-ն ներմուծված տարբեր բույսերի հավաքածուներ են: Հաստատության զարգացմանը 21-րդ դարում աջակցել է Հայաստանում Լեհաստանի դեսպանությունը։

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

POLACY W ARMENII ԼԵՀԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ POLISH PEOPLE IN ARMENIA

Dofinasowane w ramach programu Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat 2019, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

Համաֆինանսավորվել է «Լեհաստանի մշակութային ժառանգությունը արտասահմանում․ կամավորություն 2019» ծրագրի շրջանակներում, իրականացվել է «Արտերկրում լեհական մշակութային ժառանգության ազգային POLONIKA» ինստիտուտի կողմից:

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Դենդրոպարկի հիմնադրի գերեզմանը - Էդմոնդ Լեոնովիչ (1902-1986թթ․), լեհ ճարտարապետ, «Սոճուտ» բուսաբանական այգու պուրակի ստեղծողը և պահապանը, ում գերեզմանը գտնվում է բուսաբանական այգում՝ Ստեփանավանի մերձակայքում գտնվող Գյուլագարակ գյուղում (Լոռու մարզ, հյուսիսային Հայաստան): Գերեզմանաքարի վրա Լեոնովիչի անունը և ազգանունը գրված են կիրիլյան այբուբենով։

Źródła: www.pl.wikipedia.org/wiki/ Dendropark_Stepanawan

Co-financed under the Polish Cultural Heritage Abroad program – voluntary services 2019, implemented by POLONIKA – The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad

Լեհերի դերը Կովկասի և Անդրկովկասի պատմության մեջ և մշակույթում մինչ օրս վատ է փաստագրված։ Խոսքը վերաբերում է հատկապես հետպատերազմյան շրջանում տեղահանված լեհերին և նրանց սերունդների ճակատագրին (չնայած, որ սա աշխարհի ամենահին «լեհական սփյուռքն» է՝ Պոլոնիան): Լեհերն ավելի հաճախ հայտնվում էին Հայաստանում 19-րդ դարի երկրորդ կեսին` որպես ցարական բանակի հպատակներ, որոնք կռվում էին Կովկասում և Թուրքիայում [մինչև 12000 մարդ], ինչպես նաև որպես աքսորյալներ։ Հետագա խմբերը ժամանակավորապես կամ մշտապես այս կողմերում հաստատվել են 1918-ից հետո, 1939-41թթ․-ին զանգվածային տեղահանությունների արդյունքում, ինչպես նաև Երկրորդ աշխարհամարտից հետո՝ Սիբիրից և Ղազախստանից գաղթելով, հետագայում նաև գաղթել են ինժեներական անձնակազմերի անդամները, ինչպես նաև եղել է ամուսնության հիմքով միգրացիա։ Այս բոլոր մարդկանց ճակատագրերը, նրանց գերեզմաններն ու հուշարձանները անհայտ են մնում։

2019-ի ամռան վերջին և աշնանը Լեհաստանի և Հայաստանի կամավորների հետ մենք իրականացրեցինք գույքագրում և փաստաթղթավորում` Հայաստանի տարածքում լեհերի և լեհական ծագմամբ մարդկանց մասին: Մենք փնտրում էինք գերեզմաններ, հուշարձաններ, հիշատակումներ և վկայություններ։ Այսպիսով, մենք բախվեցինք բարդ խնդրի, և, ինչպես պարզվեց, հազիվ թե բացահայտեցինք Հայաստանում լեհերի ներկայության խնդիրը: Այս թեմայի վերաբերյալ գիտելիքները հարկ է խորացնել և համակարգված ուսումնասիրություն կատարել, ինչպես նաև իրականացնել շարունակական գույքագրում և փաստաթղթավորում:

Rola Polaków w historii i kulturze krajów kaukaskich i zakaukaskich do dziś pozostaje słabo udokumentowana, szczególnie powojenne losy zsyłanych Polaków, jak i ich potomków (choć to jedna z najstarszych „Polonii" w świecie). Polacy liczniej pojawili się w Armenii w II poł. XIX w. , jako poddani carskiej armii, walcząc na Kaukazie i w Turcji [do 12 tys. osób], jako zesłańcy, szczególnie po 1863. Kolejne grupy tymczasowo lub na stałe po 1918, z masowych zsyłek w latach 1939-41, po II wojnie światowej migrując z Syberii i Kazachstanu, później kadry inżynieryjna oraz migracje małżeńskie. Losy tych wszystkich osób pozostają bliżej nieznane, podobnie jak groby i upamiętnienia licznej grupy Polaków.

The project pays tribute both to the people and their presence there as well as to events inscribed in the fate of Poles in the east. At the same time, it is carried out in close cooperation with the Transcaucasian diaspora, which supports the activities of the Polish diaspora and Poles abroad in their efforts to preserve their national identity by looking after memorial sites. We also want to spread the knowledge about Polish memorials among the citizens of both Poland and Armenia. We know that many Armenians still remember the deportees from Lechia that lived among them.

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

To this day, the role of Poles in the history and culture of the Caucasus and Transcaucasus remains poorly documented, especially with respect to the post-war fate of Poles sent there, as well as their descendants (although this is one of the oldest Polish diasporas in the world). More Poles arrived to Armenia in the second half of the nineteenth century, as subordinates to the tsarist army fighting in the territories of Caucasus and Turkey [up to 12 thousand people] and as exiles, especially following 1863. Subsequent groups settled there temporarily or permanently after 1918: following mass deportations in 1939-41; migrating from Siberia and Kazakhstan after World War II; later migrations involved engineers and marital migrations. The exact fate of all these people remains virtually unknown, as do the graves and commemorations of a large group of Poles.

Նախագիծը ոգեկոչում է ինչպես լեհերին, այնպես էլ նրանց ներկայությունն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են արևելքում նրանց բաժին հասած ճակատագրին: Միևնույն ժամանակ մեր ծրագիրն իրականացվում է Անդրկովկասի Պոլոնիայի հետ սերտ համագործակցության միջոցով՝ օժանդակելով արտերկրում գտնվող լեհական սփյուռքի և լեհերի գործունեությանը և նպատակ ունենալով պահպանելու նրանց ազգային ինքնությունը՝ լեհերին նվիրված հուշարձանների պահպանության միջոցով: Մենք ցանկանում ենք նաև լեհական հուշահամալիրների վերաբերյալ գիտելիքները տարածել ինչպես Լեհաստանի, այնպես էլ Հայաստանի բնակիչների շրջանում: Մենք գիտենք, որ շատ հայեր դեռևս պահպանում են իրենց մեջ ապրող Լեհաստանից աքսորվածների հիշատակը:

Projekt jest upamiętnieniem zarówno ludzi, ich obecności, jak i wydarzeń, wpisanych w losy Polaków na wschodzie. Jednocześnie prowadzony jest w ścisłej współpracy z zakaukaską Polonią, wspierających działania Polonii i Polaków za granicą w dążeniach do zachowania tożsamości narodowej, poprzez opiekę nad miejscami pamięci. Zależy nam także, aby upowszechnianie wiedzy na temat polskich miejsc pamięci, zarówno wśród mieszkańców Polski, jak i Armenii. Wiemy, że wielu Ormian zachowuje jeszcze pamięć o żyjących pomiędzy nimi zesłańcami z Lechistanu.

ULICA DOKTORSKA ԲԺՇԿՆԵՐԻ ՓՈՂՈՑ DOCTOR STREET

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

Erywań, ulica Tumanyana, nazywana jest czasami przez mieszkańców, ulicą Doktorska. Nazwa wzięła się od polskiego lekarza – społecznika, Jana Łunkiewicza, który prowadził na przełomie XIX i XX wieku, praktykę lekarską w małej kamienicy na Tumanyana. Podobnie i w tym samym czasie, zasłynął wśród mieszkańców Erywania inny lekarz z Polski - Kazimierz Kałużyński.

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

PO POLSKU W ARMENII ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ԼԵՀԵՐԵՆՈՎ POLISH LANGUAGE IN ARMENIA Gabinet Języka Polskiego im. Jana Kochanowskiego w Uniwersytecie Państwowym w Erywaniu, na Wydziale Filologii Rosyjskiej. Remontowany w 2008 ze środków Senatu RP za pośrednictwem Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Podstawowa misja to nauczanie studentów języka polskiego.

Centrum Języka Polskiego im. Adama Mickiewicza w Państwowym Uniwersytecie Lingwistycznym im. Briusowa w Erywaniu, czyli lektorat języka polskiego dla studentów filologii rosyjskiej.

The Jan Kochanowski Polish Language Center at the Yerevan State University, Faculty of Russian Philology. Its renovation in 2008 was financed by the Senate of Poland through the Polish Community Association. Its basic mission is to teach students how to speak Polish.

The Adam Mickiewicz Polish Language Center at the Yerevan Brusov State University of Languages – a Polish language course for students of Russian philology. Ադամ Միցկևիչի անվան լեհերենի կենտրոն Վալերի Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանում։ Այստեղ իրականացվում են լեհերենի դասընթացներ ռուս բանասիրության ֆակուլտետի ուսանողների համար:

Յան Կոխանովսկու անվան լեհերենի կաբինետ Երևանի պետական համալսարանում՝ ռուս բանասիրության ֆակուլտետում: Վերանորոգվել է 2008 թ.-ին Լեհաստանի Հանրապետության Սենատի միջոցներով և Լեհաստանի համայնքային ասոցիացիայի միջնորդությամբ: Հիմնական առաքելությունն է լեհերենի ուսուցումը համալսարանում։

Երևան, Թումանյան փողոց, երբեմն տեղացիների կողմից կոչվում է՝ Բժիշկների փողոց: Փողոցի անունը կապված է լեհ բժիշկ, հասարակական գործիչ Յան Լունկևիչի հետ, ով 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին բժշկությամբ էր զբաղվում Թումանյան փողոցի բազմաբնակարան շենքերից մեկում։ Հենց նույն ժամանակահատվածում երևանցիների շրջանում հայտնի դարձավ մեկ այլ լեհ բժիշկ ՝ Կազիմիեժ Կալուժինսկին։

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Naśladując bogów, autorstwa Henryk Siemiradzki (1843-1902). Obraz przedstawia parę kochanków w parku, obok jezioro, łódka w kształcie łabędzia, w tle – rzeźba całujących się kochanków. Ludzie na pierwszym planie naśladują przedstawienie z rzeźby. Imitating Gods, by Henryk Siemiradzki (1843-1902). The painting shows a pair of lovers in the park, next to a lake, a swan-shaped boat, with a sculpture of kissing lovers in the background. The pose of the two people in the foreground corresponds with the sculpture. «Ընդօրինակելով աստվածներին» - Հենրիկ Շիեմիրադսկի(1843-1902): Նկարում պատկերված է սիրահար մի զույգ այգում՝ լճի կողքին, նաև նավակ՝ կարապի ձևով, իսկ նկարի ֆոնին համբուրվող սիրահարների քանդակ է: Առաջին պլանում գտնվող զույգը ընդօրինակում է քանդակը:

Fotografia Józefiny Zargaran w Muzeum Hovhannesa Tumanyana w Erywaniu (ul. Moskovyana 40). Zdjęcie z przełomu XIX i XX wieku, przedstawiające Józefinę, żonę osobistego lekarza Tumanyana. W Armenii na Józefinę mówiono Józia. Korespondowała z Tumanyanem, między innymi wysyłając poecie jeden z wierszy Adama Mickiewicza.

Yerevan, Tumanyan Street, sometimes called "doctor street" by its residents. The street owes this nickname to a Polish physician and social activist Jan Łunkiewicz, who, at the turn of the 20th century, practiced medicine in a small tenement house at Tumanyan Street. Another doctor from Poland – Kazimierz Kałużyński – also became famous among the citizens of Yerevan around the same time.

A photo of Józefina Zargaran at the Hovhannes Tumanyan Museum in Yerevan ( 40 Moskovyana Street). The photo was made at the turn of the 20th century and depicts Józefina who was the wife of Tumanyan's personal physician. In Armenia, she was called Józia. She corresponded with Tumanyan, once sending the poet one of Adam Mickiewicz's poems. Օլգա Յանուշեվիչի 20-րդ դարի վերջի գերեզմանը, գտնվում է Գյումրիում (Շիրակի մարզ, հյուսիսային Հայաստան): Հուշատախտակին պահպանվել է Օլգայի անունը և ազգանունը գրված հայերենով։ Գերեզմանաքարը փոխված է․ նախկինում եղել է տուֆից։

Dofinasowane w ramach programu Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat 2019, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA

Wiosną, autorstwa Stanisława Żukowskiego (1973-1944). Pejzaż z 1894 roku, przedstawiający rzekę, fragment łąki i lasu na przełomie zimy i wiosny, w porze roztopów, z resztkami topniejącego śniegu. In the Spring by Stanisław Żukowski (1973-1944). A landscape from 1894, showing a river, a fragment of a meadow and forest at the turn of winter and spring, during thaws, with remnants of melting snow. «Գարնանը» - Ստանիսլավ Ժուկովսկու կողմից (1873-1944թթ․): Պեյզաժ է, 1894 թ․, պատկերում է գետը, մարգագետնի և անտառի հատվածներ ձմռան վերջին՝ հալոցքի ժամանակ, հալված ձյան մնացորդներով:

Podwórze, autorstwa Jana Suchodolskiego, obraz z 1834 roku przedstawia trzy konie i źrebaka na podwórzu gospodarstwa wiejskiego, ptactwo domowe na tle zabudowań wiejskiego gospodarstwa.

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

A yard, by Jan Suchodolski, a painting from 1834 showing three horses and a foal in the yard of a farm, with domestic birds and farm buildings in the background. «Բակում» - Յան Սուխոդոլսկու կողմից 1834թ․ ստեղծված նկարը պատկերում է երեք ձի, քուռակ և ընտանի թռչուններ՝ գյուղական տնտեսության ֆոնին:

Co-financed under the Polish Cultural Heritage Abroad program – voluntary services 2019, implemented by POLONIKA – The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

Dokumentacje i inwentaryzacje. Polacy w Armenii 2019

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

GROBY POLSKIE ԼԵՀԱԿԱՆ ԳԵՐԵԶՄԱՆՆԵՐ POLISH GRAVES

Յադվիգա Յենսկայի գերեզմանը, հավանաբար 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի շրջանից: Գտնվում է Ծաղկաձորի Կեչառիսի վանքի մոտ (Կոտայքի մարզկենտրոն Հրազդան քաղաքից ոչ հեռու) գտնվող գերեզմանատան հյուսիս-հարավ առանցքի վրա, հարթ մակերևույթով ռելիեֆային զուգահեռանիստ է: Վրան պահպանվել է հետևյալ գրությունը՝ * ADWIGA * IENSKA:

Grób Jadwigi Jeńskiej, prawdopodobnie z przełomu XIX/ XX wieku. Nagrobek na cmentarzu w klasztorze Kecharis w Tsaghkadzor (niedaleko Hrazdanu, w centralnej Armenii) położony na osi północ-południe, w kształcie prostopadłościanu z reliefem wgłębnym na powierzchni płyty. Widoczna jest inskrypcja: *ADWIGA *IENSKA.

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

The grave of Jadwiga Jeńska, erected probably at the turn of the 20th century. A tombstone at the cemetery at the Kecharis Monastery in Tsaghkadzor (near Hrazdan in central Armenia) located on the north-south axis, in the shape of a cuboid with a high relief on the surface of the slab. Remaining visible is the inscription: *ADWIGA *IENSKA.

Grób Wiera Arutzjunian (z domu Stańczykowska) z XXI wieku, umiejscowiony na cmentarzu niedaleko miejscowości Hovtashat (na południowy zachód od Erywania). Wiera urodziła się w Gruzji, ale jej ojciec Ludwik Stańczykowski był Polakiem. Wiera mówiła po polsku, a jej rodzina jest świadoma polskiego pochodzenia.

Dofinasowane w ramach programu Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat 2019, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA

W ETCHMIADZYNIE (WAGHARSZAPAT)

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

The grave of Olga Januszewicz erected in the end of the 20th century is located at the cemetery in Gyumri (Shirak Province, northern Armenia). The tombstone with the name and surname inscribed in Armenian has been replaced, along with the slab; previously, it had been made of tuff.

ԼԵՀԱԿԱՆ ԳԵՐԵԶՄԱՆՆԵՐ ԷՋՄԻԱԾՆՈՒՄ (ՎԱՂԱՐՇԱՊԱՏ) POLISH GRAVES IN EJMIATSIN (VAGHARSHAPAT)

The grave of Stefan from Poland (1609-1689), located at the cemetery next to the church of St. Hripsime, on the east-west axis. The tombstone is from the 17th century, has the shape of a cuboid with a high relief on the slab.

Օլգա Յանուշեվիչի 20-րդ դարի վերջի գերեզմանը, գտնվում է Գյումրիում (Շիրակի մարզ, հյուսիսային Հայաստան): Հուշատախտակին պահպանվել է Օլգայի անունը և ազգանունը գրված հայերենով։ Գերեզմանաքարը փոխված է․ նախկինում եղել է տուֆից։

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

Co-financed under the Polish Cultural Heritage Abroad program – voluntary services 2019, implemented by POLONIKA – The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

The grave of Ludwik Zawadzki from the 19th century is located in the cemetery next to the Saint Gayane Church. A gravestone is located opposite the entrance to the church and to the left, is in the shape of a cube with a pyramidal top with a slab on which the following inscription has been preserved: Ś. P. [R.I.P.] Ludwik, syn Recisa [son of Recis] Zawadzki 1846-1884

Grób Ludwika Zawadzkiego z XIX wiek, znajduje się na cmentarzu przy kościele św. Gayane. Nagrobek naprzeciwko wejścia do kościoła, po lewej stronie, w kształcie kostki z piramidalnym zakończeniem na planie sześcianu z tablicą, na której zachowała się inskrypcja: Ś. P. Ludwik syn Recisa, Zawadzki, 1846-1884

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

Dokumentacje i inwentaryzacje. Polacy w Armenii 2019

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

Ստեփանոս Լեհացու գերեզմանը (1609-1689թթ․), որը գտնվում է Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցու մոտ գտնվող գերեզմանոցի արևելք-արևմուտք առանցքի վրա։ Գերեզմանաքարը 17-րդ դարի է՝ հարթ մակերևույթով ռելիեֆային զուգահեռանիստի տեսքով։

Grób Stefana z Polski (1609-1689), położony na cmentarzu przy kościele św. Hripsime, na osi wschód-zachód. Nagrobek z XVII wieku, w kształcie prostopadłościanu z reliefem wgłębnym na powierzchni płyty.

Grób Olgi Januszewicz z końca XX wieku, znajduje się na cmentarz w Giumri (region Szirak, północna Armenia). Nagrobek z wyrytym imieniem i nazwiskiem po ormiańsku, został wymieniony wraz z tablicą, wcześniej był to nagrobek z tufu.

The grave of Wiera Arutzjunian (nee Stańczykowska) from the 21st century at the cemetery located near the town of Hovtashat (southwest of Yerevan). Wiera was born in Georgia, but her father Ludwik Stańczykowski was Polish. Wiera spoke Polish and her family is aware of their Polish origin.

Վիերա Հարությունյանի (Ստանչիկովսկիներ տնից) գերեզմանը 21-րդ դարից, որը գտնվում է Հովտաշատ բնակավայրի մոտակայքում գտնվող գերեզմանատանը (Երևանից հարավ-արևմուտք): Վիերան ծնվել է Վրաստանում, բայց նրա հայրը ՝ Լյուդվիգ Ստանչիկովսկին լեհ էր: Վիերան խոսում էր լեհերեն և նրա ընտանիքը տեղյակ էր իր լեհական ծագման մասին:

POLSKIE GROBY

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Լյուդվիգ Զավադսկու գերեզմանը, 19-րդ դար։ Գտնվում է Սբ. Գայանե եկեղեցու կողքին գտնվող գերեզմանատանը: Գերեզմանաքարը գտնվում է եկեղեցու մուտքից դեպի ձախ ընկած հատվածում, բրգաձև է՝ խորանարդ հիմքով, որի վրա պահպանվել է գրությունը՝ Ś. P. Ludwik syn Recisa Zawadzki 1846-1884

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

POLACY W ARMENII ԼԵՀԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ POLISH PEOPLE IN ARMENIA

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

POLSKIE OBECNOŚCI ԼԵՀԱԿԱՆՆԵՐԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ POLISH PRESENCE

Dokumentacje i inwentaryzacje 2019. Polacy w Armenii

Źródła: www.pl.wikipedia.org/wiki/Zwizzek_Polakow _w_Armenii_Polonia

W XVII wieku pojawiają się w Armenii … misjonarze katoliccy z Polski: Jan Reutt, Paweł Wroczyński i Jędrzej Zielonacki. Utworzyli dom misyjny w Erywaniu w 1669 roku, w czym pomagał dyplomata królewski Bohdan Grudzicki. Zachowały się także świadectwa działalności misyjnej dwóch jezuitów z Polski: Tadeusza Krusińskiego i Michała Wieczorkowskiego, którzy posługiwali się językiem ormiańskim i prowadzili działalność dyplomatyczną, społeczną i kulturalną.

In the 17th century, Catholic missionaries from Poland showed up in Armenia. These were Jan Reutt, Paweł Wroczyński and Jędrzej Zielonacki. They formed a mission house in Yerevan in 1669. They were helped by a royal diplomat Bohdan Grudzicki. Also preserved are the testimonies of missionary activities of two Jesuits from Poland: Tadeusz Krusiński and Michał Wieczorkowski, who both spoke Armenian language and conducted diplomatic, social and cultural activities there.

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Յոզեֆ Խոջկո, լեհ քարտեզագետ, գեոդեզիստ և հետազոտող, ով ծառայում էր Ռուսաստանի Կովկասյան կորպուսում: 1847–1853 թվականներին նա, ի թիվս այլոց, քարտեզագրեց Հարավային Կովկասը՝ ստեղծելով այս տարածաշրջանի առաջին աշխարհագրական նկարագիրը: Նա առաջին լեհն էր և առաջին եվրոպացիներից մեկը, ով բարձրացավ Արարատի գագաթը 1850 թ.-ի օգոստոսի 18-ին: Նա հասավ մինչև գեներալ-լեյտենանտի կոչման, 1868թ․-ին պարգևատրվեց ոսկե մեդալով, առաջին քաղաքական աքսորյալն էր Ռուսական Կայսրության պատմության մեջ, ով պարգևատրվեց գիտության մեջ ունեցած ներդրման համար:

Ludwik Młokosiewicz (1831-1900) was a well-known naturalist who studied flora and fauna of the Caucasus. In 1900 he organized an expedition to Mount Ararat. Although he did not reach the summit, his daughter Julia did. She was the first woman the reach the top of the biblical mountain (she followed in her father's research footsteps and discovered, among others, a Caucasian primrose). Stanisław Korwin-Pawłowski, officer of the tsarist fleet, who in 1918 formed the basis of the Navy of Armenia, and in 1919 opened the training center for Armenian sailors in the town Yelenovka on Lake Sevan.

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia

Dofinasowane w ramach programu Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat 2019, realizowanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA

17-րդ դարում Հայաստանում են հաստատվել կաթոլիկ միսիոներներ Լեհաստանից` Յան Ռեուտը, Պավել Վրոչինսկին և Յենջեյ Զիելոնացկին: Նրանք Երևանում 1669 թ․-ին ստեղծեցին միսիոներական տուն։ Այս գործում նրանց օգնում էր պալատական դիվանագետ՝ Բոգդան Գրուջիցկին: Կան նաև պահպանված վկայություններ Լեհաստանից երկու միսիոներ ճիզվիտների գործունեության մասին. Տադեուշ Կրուշինսկին և Միխալ Վիեչորկովսկին, ովքեր խոսում էին հայերեն և վարում դիվանագիտական, հասարակական և մշակութային գործունեություն:

Józef Chodźko, polski topograf i geodeta w służbie rosyjskiego Korpusu Kaukaskiego. W latach 1847–1853 przeprowadzał triangulacje Kaukazu południowego, między innymi w Armenii, tworząc pierwszy geograficzny opis tych rejonów. Był pierwszym Polakiem (i jednym z pierwszych Europejczyków), który wszedł na szczyt Araratu - 18 sierpnia 1850. Awansował do stopnia generała lejtnanta, w1868 odznaczony złotym medalem, był pierwszym w dziejach Imperium Rosyjskiego politycznym zesłańcem, wyróżnionym za zasługi dla nauki.

Źródła: Koseski, A. (2000). Polacy w Armenii. Problematyka kwerendy i główne kierunki badań. W: Dzieje Najnowsze 32/1, 2000. S.193-202. www.bazhum.muzhp.pl/media/files /Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_ /Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2000-t32-n1 Artykuł pt. Polacy w Armenii. w: Ze świata. Biuletyn Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” nr 20, 1993. Dostęp: www.wspolnotapolska.org.pl/pismo/1993-020.pdf.

Լեհաստանի Հանրապետության դեսպանություն Երևանում, Հանրապետություն փողոց 44 ա (Հայ․՝ Երևանում Լեհաստանի Հանրապետության Դեսպանություն, Eng. Embassy of the Republic of Poland in the Republic of Armenia): Լեհաստանը Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ է հաստատել 1992թ․-ի փետրվարի 26-ին, իսկ դեսպանատունը ստեղծվել է 2001թ․-ին: Այժմ Հայաստանում Լեհաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպանն է Պավել Չիեպլակը։ Հայաստանում Լեհաստանի դեսպանի պաշտոնը զբաղեցրել են՝ 2001–2003թթ․ Պյոտր Իվաշկևիչ (chargé d’aﬀaires), 2003–2004թթ. - Վիկտոր Ռոսս, 2004–2009թթ․ - Թոմաշ Կնոտե, 2010–2014թթ․ - Զջիսլավ Ռաչինսկի, 2014–2017թթ․ - Եժի Մարեկ Նովակովսկի:

Ambasada Rzeczypospolitej Polski w Erywaniu, ul. Hanrapetutyan 44a (orm. Երևանում Լեհաստանի Հանրապետության Դեսպանություն ang. Embassy of the Republic of Poland in the Republic of Armenia). Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Armenią 26 lutego 1992, a placówkę zaś utworzono w 2001. Ambasadorem Nadzwyczajnym i Pełnomocnym RP w Republice Armenii jest Paweł Cieplak (od 8 lutego 2018). Dotychczas funkcję Ambasadora pełnili w latach: 2001–2003 – Piotr Iwaszkiewicz (chargé d’affaires), 2003–2004 – Wiktor Ross, 2004–2009 – Tomasz Knothe, 2010–2014 – Zdzisław Raczyński, 2014–2017 – Jerzy Marek Nowakowski.

Józef Chodźko, a Polish topographer and surveyor in the service of the Russian Caucasian Corps. In 1847–1853 he triangulated the South Caucasus, including Armenia, thus creating the first geographical description of these regions. He was the first Pole (and one of the first Europeans) to reach the summit of Mount Ararat on August 18, 1850. He was promoted to lieutenant general and in 1868 he was awarded a gold medal. He was the first political exile in the history of the Russian Empire and was distinguished for his contributions to science.

Լյուդվիգ Մլոկոշևիչը (1831-1900թթ․) հայտնի բնագետ է, ուսումնասիրել է Կովկասի բուսական աշխարհն ու կենդանական աշխարհը: 1900թ-ին նա կազմակերպեց վերելք դեպի Արարատ լեռը, ուր նա չհասավ, բայց նրա դուստր Յուլյան նրա փոխարեն հասավ լեռան գագաթը: Նա առաջին կինն էր, ով գրավեց աստվածաշնչյան լեռան գագաթը (հետագայում շարունակեց իր հոր հետազոտական գործը՝ դառնալով առաջիններից մեկը, ով բացահայտում էր Կովկասը): Ստանիսլավ Կորվին-Պավլովսկին ցարական նավատորմի սպա է, որը 1918 թ․-ից հիմք դրեց հայկական զինված նավատորմին՝ 1919թ․-ին Սևանում բացելով հայ նավաստիների ուսումնական կենտրոն։

Embassy of the Republic of Poland in the Repuplic of Armenia, 44a Hanrapetutyan Street, Yerevan (Armenian: Երևանում Լեհաստանի Հանրապետության Դեսպանություն Polish: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Erywaniu). Poland initiated diplomatic relations with Armenia on February 26, 1992, and the diplomatic mission was established in 2001. Paweł Cieplak is the Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Poland in the Republic of Armenia (since February 8, 2018). Previously, five other people served as a Polish Ambassador in Armenia: 2001–2003 – Piotr Iwaszkiewicz (chargé d'affaires), 2003–2004 – Wiktor Ross, 2004–2009 – Tomasz Knothe, 2010–2014 – Zdzisław Raczyński, 2014–2017 – Jerzy Marek Nowakowski.

Organizacja społeczno-charytatywna Współpraca Polaków „Dom Polski” w Giumri od 2013 roku. Powołana dla zacieśniania kontaktów i współpracy między Polakami a Ormianami. Działa na rzecz rozwoju polskiej kultury, tradycji i języka polskiego. Poza działalnością stowarzyszeniową, funkcjonuje także jako hostel.

Związek Polaków w Armenii w Giumri (prowincja Szirak, północna Armenia), jest filią erywańskiego Związku Polaków w Armenii „Polonia”, założoną w 2008 roku, ul. Manushyan 4. Jego celem nauczanie języka polskiego, podtrzymywanie więzów z Polską i organizacja polonofilskich wydarzeń.

A social and charity organization Cooperation of Poles "Dom Polski" [Polish House] in Gyumri operates since 2013. It was etablished to strengthen ties and cooperation between Poles and Armenians. Its aim is the development of Polish culture, tradition and Polish language. In addition to conducting its association activities, it also functions as a hostel.

The Union of Poles in Armenia in Gyumri (Shirak Province, northern Armenia) is a branch of the "Polonia" Union of Poles in Armenia, founded in 2008, 4 Manushyan Street. Its goal is to teach Polish language, maintain ties with the native country and organize Polish-language events.

2013 թվականից Գյումրիում գործող «Դոմ Պոլսկի» լեհերի հասարակական և բարեգործական կազմակերպություն: Հիմնադրվել է լեհերի և հայերի միջև կապերի և համագործակցության ամրապնդման համար: Այն աշխատում է լեհական մշակույթի, ավանդույթների տարածման և լեհերենի զարգացման ուղղությամբ: Բացի հասարակական գործունեությունից, այն գործում է նաև որպես հոսթել:

Գյումրիում Հայաստանի լեհերի միությունը (Շիրակի մարզ, հյուսիսային Հայաստան) հանդիսանում է Հայաստանում լեհերի «Պոլոնիա» ասոցիացիայի մասնաճյուղ, որը հիմնադրվել է 2008 թ., Մանուշյան փողոց 4։ Վերջինի նպատակն է լեհերենի ուսուցումը, Լեհաստանի հետ կապերի պահպանումը և լեհալեզու միջոցառումների կազմակերպումը:

Հայաստանում լեհերի միություն- «Պոլոնիա», Երևան, Թումանյան 28/20 փողոց հիմնադրվել է 1995 թ․-ին, ունի ավելի քան 500 անդամ: Այն 20 տարի ղեկավարել է պրոֆեսոր Ալլա Կուժմինսկան։ 2017թ․-ից «Պոլոնիայի» նախագահն է Լիանա Հարությունյանը: «Պոլոնիան» զբաղվում է Հայաստանում բնակվող լեհական ծագում ունեցող լեհերի համար իրականացվող բազմաբնույթ գործունեությամբ, ինչպես նաև իրականացնում է գործունեություն բոլոր նրանց համար, ովքեր հետաքրքրված են լեհերենով: Կազմակերպության առաքելությունն է հայ հասարակության շրջանում լեհական մշակույթի, ավանդույթների և սովորույթների տարածումը: «Պոլոնիան» կազմակերպում է լեհերենի կանոնավոր դասավանդում մեծահասակների համար („Klub Seniora”), երիտասարդների համար („Młoda Polonia”), («Երիտասարդ Պոլոնիա»), հրատարակում է «Քանի դեռ մենք ապրում ենք» (2003 թ․-ից) եռամսյակային թերթը և կազմակերպում է լեհական երիտասարդական «Գվիազդեչկա» երգչախմբի գործունեությունը (2001 թվականից):

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

"Polonia" Union of Poles in Armenia in Yerevan, 28/20 Tumanyan Street, founded in 1995, with over 500 members, led for 20 years by prof. Alla Kuźmińska. From 2017 President of the "Polonia" is Liana Harutyunyan. "Polonia" manages different activities aimed at Polish people and people of Polish origin living in Armenia as well as those interested in what is broadly understood as "Polishness". The organization's mission is to promote Polish culture, traditions, customs and knowledge about Poland among local communities. "Polonia" organizes regular classes on the Polish language, meetings of seniors ("Klub Seniora" ["Senior Club"]), young people ("Młoda Polonia" ["Young Polonia"]), the Polish youth choir "Gwiazdeczka" ["Little Star"] (since 2001) and publishes the quarterly "Póki my żyjemy" ["So long as we still live"] (since 2003).

Świerk srebrzysty, zasadzony 26.09.2001 przez papieża Jana Pawła II, podczas jego 95. podróży apostolskiej i uroczystych obchodach jubileuszu 1700-lecia chrześcijaństwa Armenii Drzewa zasadzone, między innymi przez prezydentów RP: Lecha Wałęsę i Aleksandra Kwaśniewskiego, premiera Włodzimierza Cimoszewicza, marszałka Senatu RP - Longina Pastusiaka.

Ludwik Młokosiewicz (1831-1900) jest znanym przyrodnikiem, badał florę i faunę Kaukazu. W 1900 roku zorganizował wyprawę na Ararat, którego jednak nie zdobył, ale na szczyt dotarła jego córka, Julia. Była pierwszą kobietą – zdobywczynią biblijnej góry (kontynuowała pasje badawcze ojca, zostając odkrywczynią, między innymi - pierwiosnka kaukaskiego). Stanisława Korwin-Pawłowskiego, oficer floty carskiej, który od 1918 rozpoczął tworzenie zalążków marynarki wojennej Armenii, w 1919 roku otwierając ośrodek szkoleniowy ormiańskich marynarzy w Jelenowce nad Sewanem.

Związek Polaków w Armenii „Polonia” w Erywaniu, ul. Tumanyana 28/20, założony w 1995 roku, skupia ponad 500 członków, przez 20 lat prowadzonym przez prof. Ałłę Kuźmińską. Od 2017 prezesa "Polonii" jest Liana Harutyunyan. Prezesem organizacji od samego początku istnienia po dziś dzień jest Ałła Kuźmińska. „Polonia” zajmuje się wieloaspektową działalnością na rzecz Polaków, osób pochodzenia polskiego mieszkających w Armenii oraz zainteresowanych szeroko rozumianą polskością. Misją organizacji jest propagowanie polskiej kultury, tradycji, obyczajowości oraz wiedzy o Polsce wśród lokalnych społeczności. „Polonia” organizuje regularne nauczanie języka polskiego, spotkania seniorów („Klub Seniora”), młodzieży („Młoda Polonia”), wydaję kwartalnik „Póki my żyjemy” (od 2003) i polonijny chór młodzieżowy „Gwiazdeczka” (od 2001).

Silver spruce, planted on September 26, 2001 by Pope John Paul II, during his 95th apostolic trip and the celebration of the 1700th anniversary of Christianity in Armenia. Trees planted, among others, by the presidents of the Republic of Poland: Lech Wałęsa and Aleksander Kwaśniewski, Poland's Prime Minister Włodzimierz Cimoszewicz and Speaker of the Senate of Poland Longin Pastusiak. Ծիծեռնակաբերդում հայտնի լեհերի կողմից տնկված հիշատակի ծառեր- Ծիծեռնակաբերդը հուշահամալիր է Երևանում, որը նվիրված է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին:

Co-financed under the Polish Cultural Heritage Abroad program – voluntary services 2019, implemented by POLONIKA – The National Institute of Polish Cultural Heritage Abroad

Dokumentacje i inwentaryzacje. Polacy w Armenii 2019

Փաստաթղթերի կազմում և գույքագրում 2019. լեհերը Հայաստանում

Documentations and inventories of 2019. Polish people in Armenia