Aksesuarlar

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR

8. Bölüm Aksesuarlar

Fotoğraç çekimleri sırasında bir çok aksesuar kullanılır. Bunlardan bazıları, filtreler, üçayaklar (tripod), fotoğraf makinesi ve objektifleri temizlemeye yarayan temizlik malzemeleri, portatif ışık kaynağı olarak tanımlayabileceğimiz flaşlar, kablo deklanşörler, çantalar vb. gibi çok sayıda aksesuardır. Neredeyse herşeyin manuel olarak yapıldığı analog fotoğrafçılık yıllarında aksesuarlar, özellikle filtreler çok önemliydi.

Sayısal fotoğrafçılıkla birlikte, fotoğraf makinelerine beyaz ayar olanakları konduğu için, renk düzeltme filtreleri önemini yitirdi. Ancak son yıllarda çok sayıda renk düzeltme, ND, polarize filtreler vs. Sayısal fotoğraf makinelerine göre tasarlanmış diğer aksesuarlar fotoğraf malzemesi satan dükkanlarda yeniden yerlerini almaya başladılar.

Filtreler Filtreler fotoğraf, sinema ve televizyonda kullanılan en önemli aksesuarlar arasındadır. Gerek estetik gerekse teknik nedenlerle kullanılan filtreleri öncelikle SB ve renkli emülsiyonlar için kullanılanlar olarak ikiye ayırabiliriz. SB görüntülemede tonların, kontrastların doğru olarak yaratılmasında kullanıldığı gibi, renkli emülsiyonlarda da renklerin doğru olarak ortaya konmasında filtrelerden yararlanılır.

Filtreler, objektiften geçerek film üzerine düşen ışığı emen, engelleyen veya renklerine etki eden, cam, jelatin vb. gibi malzemelerden çok

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR hassas olarak üretilmiş optik aksesuarlardır. Filtreler emilen ışığın oranı, ışığın kalitesi ve görüntülenen nesnenin renkleri, kullanılan filmin türüne bağlı olarak,fotoğrafta kartta görünen, sinemada perdeye yansıyan televizyonda ise ekranda izlenen görüntü üzerinde etkilerinin gösterirler. Bilindiği gibi beyaz (renksiz) ışık kırmızı, yeşil ve mavi ışığın bileşiminden oluşur. Diğer tüm renkler ise bu üç temel rengin belli oranlarda karışmalarından meydana gelir. Objektifin önünde kullanılan herhangi bir renge sahip filtre, beyaz ışığı oluşturan, mavi, yeşil ve kırmızı renklerin film üzerine düşen oranlarını belli biçimde değiştirir. Bu değişiklik renkli filmin kullanıldığı durumlarda, elde edilen görüntünün tüm renklerine etki etmek biçiminde olurken SB filmde ise kullanılan filtre görüntülenen nesne veya sahnenin göreceli parlaklıklarını değiştirmek biçiminde olmaktadır. Örneğin bir sahnenin görüntülenmesinde kırmızı bir filtrenin kullanıldığını düşünelim, görüntüleme işleminde eğer renkli bir film kullanılıyorsa, sonuçta elde edilen görüntü tek renk (monokromatik) kırmızı olacaktır. Çünkü kırmızı filtre mavi ve yeşil renklerin tümünü emerken kırmızı rengi geçirecektir dolayısıyla görüntü yalnızca kırmızı renk tarafından oluşturulacaktır. SB bir emülsiyonun kullanılması durumunda ise tonal değerlerin değişmesi sonucunda örneğin; mavi gökyüzü koyu gri, beyaz bulutlar fırtınalı bir günün bulut renklerinde olur. Kırmızı dudaklar veya tuğla ve kiremitler ise beyaz görünür.

Belli filtreler objektiflerin önünde kullanılığı zaman geçen ışığın miktarını azaltacağı için pozlamaya dikkat etmek ve "filtre faktörü" nü göz önünde tutmak gereklidir.

SB çalışmalarda filtreler renk düzeltme, renkli filmlerde ise ışık dengeleme veya dekamired (decamired) filtreleri olarak adlandırılabilir.

Ayrıca özel etkiler ve estetik uygulamalar için hem renkli, hem de siyah beyaz görüntülemede kullanılar özel efekt filtreleri de vardır, bunlar yıldız, sis, yumuşak görüntü vb. gibi filtrelerdir. Üretici kuruluşlar ürettikleri filtreleri belirlemek için belli kodlama ve numaralama sistemleri kullanılır. Zaman zaman da filtrenin yaptığı etkiyi tanımlayan adlarla anılırlar, örneğin; sarı, kırmızı, turuncu, dörtlü yıldız, altılı yıldız gibi, ancak tüm dünyada referans alınan ve yaygın olarak kullanılan kodlama biçimi Kodak Wratten numaraları üzerine kurulmuş olanıdır.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Filtre Faktörü Yukarıda da sözü edildiği gibi filtreler film üzerine düşen ışığın miktarını azaltırlar, bundan dolayı poz düzeltmesi mutlaka yapılmalı filtre faktörü hesaba katılmalıdır. Poz ölçümünü objektiften geçen ışığa göre yapan TTL tipi fotoğraf ve film makinelerinde poz düzeltmesi yapmaya gerek yoktur, ancak böyle bir ölçüm yapma olanağımız yoksa filtre faktörü mutlaka göz önünde tutulmalı ve gerekli poz düzeltmesi buna göre yapılmalıdır.

Filtre faktörü pozlamanın mutlaka artırılması gereken miktarıdır. Bu faktörler filtrenin kullanma kılavuzunda veya filtre üzerinde 1X, 1,5X, 2X, 3X gibi değerlerle mutlaka gösterilir. Pozlamanın düzeltilmesinde bir çok yöntem kullanılabilir. Bunlardan ilki kullanılan filmin ASA / ISO türünden hız değerini filtre faktörüne bölerek ve çıkan değeri ASA / ISO değeri olarak uygulanmasıdır. Örneğin 400 ASA değerinde bir SB film kullanıldığını, ve bu filmle birlikte filtre faktörü 2X olan bir filtre kullanıldığı varsayılacak olursa, yukarıdaki tanıma göre pozlama için temel alınacak yeni ASA değeri 200 ASA olacaktır.

Filtre faktörü f/stop ve örtücü hızı bağlamında da kullanılabilir. Giren ışık miktarının azalmasına koşut olarak diyafram açılabilir veya örtücü hızı düşürülebilir. Fltre faktörü 2X olan bir filtre kullanıldığını düşünelim ve poz değerinin 64 ASA bir film için 1/60 f:16 olsun pozlama örtücü hızını 1/30'a düşürerek veya diyaframı f:11 e dek açarak düzeltilebilir.

Her ne kadar filtreler fotoğrafçılıkta kullanılan diğer aksesuarlara göre daha ucuz malzemelerse de yüksek kaliteli optik malzemelerden üretilmiş olmaları gerekmektedir. Kullanılan malzemenin kalitesinin düşmesi optik yanılgılara ve renkte değişikliklere sebep olabilir.

Siyah Beyaz Fotoğrafçılıkta Kullanılan Filtreler Günümüzde genel amaçlı olarak kullanılan SB filmler pankromatik filmlerdir, bir başka deyişle bu filmler tüm renklere karşı duyarlıdırlar. Üretilen bu filmler kusursuz görünmelerine karşın zaman zaman fotoğraflanan nesnenin /sahnenin tonlarını gözün gördüğü gibi kaydedemezler. Gökyüzü gibi mavi tonlar daha açık renk çıkarken, kırmızılar daha koyu çıkar. Bunlar ancak profesyonel gözlerin

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR farkedebilecekleri küçük kusurlar olsa da ciddi amatörler ve profesyoneller sürekli olarak renk düzeltme filtrelerini kullanırlar. a) Sarı Filtreler ( Yellow) Sarı filtreler kontrastı artırır. Bu amaçla en çok kullanılan filtrelerden biri No.8 (Sarı 2) olarak adlandırılan filtredir. Bu filtre gökyüzünü koyulaştırıp bulutları belirgin hale getirirken kırmızı ve yeşil renkleri açar. Bunun nedeni sarının yeşil ve kırmızı renklerin bileşimi olmasıdır.

Sözü edilen sarı filtreden kırmızı ve yeşil serbestçe geçerken mavi rengin bir kısmı engellenir, sonuç olarak da baskıda daha doğal gri tonlar elde edilir.

Sarı filtreler aynı zamanda güneş altında kar sahnelerinin görüntülenmesinde de yarar sağlar, gölgelerin kar üstünde oluşturduğu mavi ışığı emerek daha iyi görüntülerin elde edilmesini sağlar.

Sarışın tenler ve sarı saçlar bu filtrelerle açıklaşırken, mavi gözler koyulaşır ve çiller yumuşar, ağaç kabuklarındaki detayları ortaya çıkartmada sonbaharda yapraklardaki tonal farklılıkları ortaya çıkartmada sarı filtre kullanılır. b) Koyu Sarı - Turuncu Filtreler (Orange) Koyu sarı ve ve turuncu filtreler bu dizgedeki en koyu filtrelerdir, gökyüzünü çok daha fazla koyulaştırır, kar, kum ve kayalıklarda dokuyu ortaya çıkartmada, sarı ve kırmızı nesnelerin tonlarını iyice açmada kullanılır. Bu filtrelerin pusu yok edici özellikleri vardır. İnsan yüzü görüntülenirken (zenci olmadığı sürece) yüzler solgun, dudaklar daha açık renk çıkar. Koyu sarı filtre hava fotoğrafçılığında pus giderici olarak kullanılır, özellikle ufka yakın mekanların çok yüksekten fotoğraflanmasında, kentlerin havadan fotoğraflanmasında mutlaka kullanılması gereken bir filtredir.

Turuncu filtre sarıdan kırmızıya dek olan dizgedeki renkleri açarken, yeşilden mora dek olan dizgedeki renkleriyse koyulaştırır. c) Sarı - Yeşil Filtreler (Yellow - Green) Bu filtreler de sarı dizgesindeki filtrelerde olduğu gibi kontrastı artırır.

Mavi renkler daha belirgin hale gelirken, yeşil renkler daha açılır, beyaza doğru kayar. Kırmızı renkleri daha doygun verir. Gökyüzünün, deniz kenarlarının ve karlı manzaraların görüntülenmesinde kullanılır.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR d) Yeşil Filtreler (Green) Özellikle yeşillerin çekiminde kontrastı azaltmada kullanılır. Kırmızılar daha koyu ve belirgin çıkar. Doğada özellikle ağaç, yaprak ve bitki çekimlerinde başarılı sonuçlar verir. e) Kırmızı Filtreler ( Red) Kırmızı filtreler, sarı filtrelerle yaratılan etkileri çok daha yoğunlaştırarak daha dramatik etkilerin ortaya çıkartılmasında kullanılır.

Açık kırmızı filtre gökyüzünü çok koyulaştırır. İnsanların görüntülenmesinde kullanıldığı zaman ten renkleri iyice beyazlaşır.

Mimari çekimlerde önerilen bir filtredir, kontrastı artırır. Doğada kırmızı renkli nesnelerin, örneğin kırmızı çiçeklerin renklerini açarken yeşil tonları koyulaştırır.

Kırmızı 1 olarak bilinen filtre, fırtınalı gökyüzü ve deniz sahnelerini yaratmada kullanılan bir filtredir.

Bu filtre Infrared (kızılötesi) fotoğrafçılıkta da kullanılır, infrared emülsiyonlarla kullanıldığı zaman mavi gökyüzü siyah, yeşil yapraklar ve bitkiler beyazlaşır. Sis ve puslu havalardaki çekimler için idealdir.

Bilimsel ve tıbbi fotoğrafçılıkta ve film çekimlerinde, kullanılır. Özellikle mavi renkte çekilmiş plan ve projelerin fotoğraflanmasında iyi sonuçlar verir Koyu Kırmızı filtre çok kontrast grafik etkili görüntüler elde etmek için kullanılan bir filtredir. f) Mavi Filtreler ( Blue) Kontrast sağlamada kullanılan filtrelerden biri de mavi filtrelerdir. Bu filtre kırmızının tersi etkiler yaratır. Mavi rengi geçirip, kırmızı, turuncu ve sarı renkleri engellediği için kırmızı renkleri koyulaştırır, mavi renklerin kontrastını azaltır. Gökyüzü daha soluk ve açık renkte çıkar.

Siyah Beyaz ve Renkli Fotoğrafçılıkta Ortak Kullanılan Filtreler a. Ultraviolet (Morötesi)Filtreler Güneş ışığı bilindiği gibi değişik dalga boylarındaki ışık ışınlarının bir karışımıdır. Bu karışım hava durumu, mevsim, günün belli zamanları, yükseklik gibi etkenlere bağlı olarak film üzerinde değişik etkilerde

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR bulunur. Bilindiği gibi, güneş ışıkları gün doğumu ve gün batımında daha kırmızı, öğle üzerleri daha mavidir. Daha önce de sözü edildiği gibi insan gözü bu değişikliklere uyum gösterir ve algı aynı kalır, oysa bir film bu değişikliklere uyum gösteremez.

UV olarak adlandırılan çok kısa dalga boylarını insan gözü görmemesine karşın, bu dalga boyları film tarafından görülür.

UV filtreler genellikle açık havada 1000 metrenin üzerindeki dağlarda, karda ve deniz kenarında kullanılır. Gözle görünmeyen UV ışınlar filmi etkiler. Bu ışınlar görünen spektrumdaki renklerle, aynı odak noktasına gelemez dolayısıyla hafifçe beliren ikincil bir görüntü oluşturur. Çok az düzeltme gereken durumlarda Haze 1 veya Haze 2 olarak adlandırılan filtreler veya renkli emülsiyonlarla kullanılan Skylight 1A filtresi kullanılabilir. Pozlamaya etkisi olmayan bu filtreler genellikle sürekli olarak objektiflerin üzerinde koruma amacıyla bulundurulur. Ancak koruma amacıyla kullanılması gereken asıl filtre optik camdan yapılan Clear adıyla anılan filtrelerdir. Filtreler kullanılırken üzerinde parmak izleri bulunmamasına toz ve leke olmamasına dikkat edilmelidir. UV filtrelerle ilgili doğru olanı ise, koruyucu olarak kullanmaktan ziyade, bu filtreleri yalnızca çekim sırasında kullanmaktır. b. Polarize Filtreler Polarize bir filtre nötr renkli bir filtre olup, yalnızca belli açılardan gelen ışıkların geçmesine olanak tanır. Metal veya cam gibi parlayan yüzeylerden ve gök yüzünden belli açılarla yansıyan ışıklar, fotoğraflanmak istenen nesne / mekanın istenildiği gibi görüntülenmesini engeller, yansıyan bu ışık ışınlarının ortadan kaldırılması için bu titreşimlerin belli biçimlerde polarize edilmesi gereklidir. Bu işlem ise polarize filtrelerle yapılır. Filtre kendi ekseni etrafında döndürülerek istenmeyen parlama ve yansımalar yok edilir veya azaltılır. Polarize bir filtrenin çalışma prensibi, iki filtrenin üst üste monte edilerek onlarını polarizasyon düzlemlerinin kesişmesine kadar çevrilmesine dayanır. Açık mavi gökyüzünden dik açıyla gelen güneş ışığı polarize filtreler yardımıyla koyulaştırılabilir. c. Nötr Gri veya Yoğunluk Azaltıcı Filtreler (Neutral Density - ND) Filmin üzerine düşen ışığın miktarı bilindiği gibi diyafram ile denetlenir.

Ancak kimi zaman diyaframın çok kısılmasına karşın giren ışık miktarı

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR yine de fazla olur. Bu durumda renkleri etkilemeden ışığın miktarını azaltmada ND adıyla anılan gri renkli filtreler kullanılır. d. Özel Etki Filtreleri Bu filtreler de hem siyah beyaz hem de renkli filmlerle kullanılır ve çoklu görüntüler, yıldız etkileri, yumuşak görüntüler, hafif netsiz görüntüler elde etme de özel amaçlarla kullanılır.

Renkli Filmlerle Kullanılan Filtreler / Renk Düzeltme Filtreleri Renkli filmlerle kullanılan renk düzeltme filtreleri çekim sırasında kullanılan ışığın ve filmin renk ısılarını birbirlerine dengelemeye yarar.

Renkli filmler bilindiği gibi tungsten ışığa veya günışığına duyarlı olarak imal edilirler. sözü edilen duyarlıktaki bu filmler farklı aydınlatma kaynakları altında pozlandığı zaman renklerde bozunmalar ve kaymalar meydana gelecektir. Bu renk bozunmalarını düzeltmek için renk düzeltme filtreleri kullanılır. Bu amaçla kullanılan filtreler arasında Wratten serisinden 80, 85 nolu filtreler kullanılır. 80 serisi filtreler mavi renkli olup doğal ışık kaynağına dengeli filmleri ( daylight ) yapay ışık altında (3200 Kelvin'de ) pozlamada kullanılır. 85 serisi filtreler ise amber rengindedir. Bunların yanı sıra floresans ışığını doğal ışığa dengelemek için kullanılan FLA ve FLB adıyla anılan renk düzeltme filtreleri de vardır.

Renk Düzeltmede Kullanılan Filtreler Filtre Kullanım Amacı No Tungsten ışığa dengeli renkli malzemeleri 85 B günışığında pozlamak için amber renkli filtre Tungsten ışığa dengeli filmleri günışığında pozlamada kullanılan 85C filtre. Rengi 85B den açıktır Günışığına dengeli 80A

Pozlama Artışı

Sağladığı Dönüşüm

2/3 f stop

5500⁰K > 3200⁰K

1/3 f stop

5500⁰K > 3800⁰K

2 f stop

3200⁰K > 5500⁰K

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR

80B

80C

filmleri, tungsten ışık altında 3200° K'de pozlama için mavi filtre Günışığına dengeli filmleri, tungsten ışık 1 ²/₃ f stop altında 3400° K'de pozlama için mavi filtre Günışığına dengeli filmleri, tungsten ışık 1 f stop altında 3800° K'de pozlama için mavi filtre

3400⁰K > 5500⁰K

3800⁰K > 5500⁰K

Filtrelerin Bakımı a) Filtrelerin cam veya jelatin yüzeylerine elle dokunmayınız.

Parmaklardaki yağ ve toz filtre üzerinde zaman zaman çıkmayacak leke ve izler bırakabilir. b) Oluşan parmak izini hemen temizleyiniz, temizlikte yumuşak bir fırça, basınçlı hava içeren tüpler kullanılabilir. Filtreye yapışan kir ve tozlar filtre hohlanıp nemlendirildikten veya bir parça objektif temizleme sıvısı güderi veya optik temizleme kağıdı veya bezine damlatıldıktan sonra zorlamadan temizlenebilir. Gözlük camlarını silmekte kullanılan güderi, kağıt mendil, tuvalet kağıdı gibi kağıtların kullanılması filtreyi çizebilir. c) Filtreler kutularında, özel olarak yapılmış taşıma çantalarında taşınmalıdır.

Flaş Flaş taşınabilir ışık kaynağıdır. Işığın yetersiz olduğu durumlarda veya var olan ışık koşullarına destek olarak kullanılır. Aynı doğal ışıkta olduğu gibi flaş ışığı da sert ya da yumuşak olabilir. Flaş ışığı fotoğraflanacak nesne / ortam üzerine değişik açılardan düşürülebilir.

Aynı anda bir veya daha fazla flaş kullanılabilir. Flaşlar fotoğraf makineleri üzerinde sabit olabileceği gibi, oldukça büyük, stüdyolarda kullanılan sabit sistemler biçiminde de olabilir. Flaşların detaylarında farklılıklar olmasına karşın temelde hepsinin ortak özellikleri bulunur.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Fotoğrafa yeni başlayanlar veya çoğu fotoğraf çeken arasındaki yaygın kanılardan biri, flaşın ışığının az olduğu durumlarda kullanılan bir araç olduğu yönündedir. Bu düşünce kuşkusuz doğrudur. Flaş ortamdaki ışığın olmadığı veya yetersiz olduğu durumlarda kullanılan ve taşınabilir bir ışık kaynağıdır. Ancak flaş, aynı zamanda farklı açı ve yönlerden, değişik yoğunluklarda, gerektiğinde ışığın yeterli olduğu koşullarda da kullanılarak doğru pozlama, aydınlatma, derinlik oluşturmaya yarayan bir araçtır. Çekimlerde tek bir flaş değil birden çok flaş aynı anda kullanılabilir.

Flaşın Çalışma İlkeleri Günümüzde kullanılan flaşların hemen hemen tümü aynı parçalara ve çalışma ilkelerine sahiptir. Değişik boydaki bir gövdenin içinde yer alan temel parçalar; ampul, kapasitör, ışığa duyarlı sensor, pozlama göstergesi, güç kaynağı (pil, akü veya elektrik) ve flaş ayağıdır.

Flaş üzerinde bulunan açma-kapama düğmesi açık konumuna getirildikten yaklaşık 0.5 ile 10 saniye sonra, şarj olur. Şarj işlemi sırasında pil veya elektrikten alınan enerji flaşın içinde bulunan kapasitör adı verilen üniteye gönderilir. Şarj işlemi kapasitörün dolmasından başka bir şey değildir. Bu işlem sonucunda kapasitörde yüksek voltajlı elektrik enerjisi birikir. Kapasitör dolduğu zaman flaşın üzerinde bulunan ve flaşın hazır olduğunu belirten ışık yanar. Fotoğraf makinesinin deklanşörüne veya flaş üzerinde bulunan deşarj düğmesine basıldığında flaş devresi tamamlanır ve kapasitörde birikmiş olan elektrik enerjisi flaş tüpüne gider deşarj sonunda flaş ampulünün çakması sağlanır.

Flaş ampulü saniyenin çok kısa bir diliminde ışık verir. Dolayısıyla flaşın çakma süresi ve fotoğraf makinesinin örtücüsünün açılıp kapanma süreleri birbirleriyle örtüşmelidir. Bu örtüşme süresi flaş senkronizasyon süresi olarak adlandırılır.

Eğer kullanılan flaş gelişmiş bir modelse, flaş üzerinde bulunan ışık sensoru, fotoğraflanan nesneden yansıyan ışığın gücünü ölçerek fotoğraflanan sahne veya nesneye yeterli ışığın düşmesini sağlar.

Sensorlar ışığın miktarını kullanılan filmin süratine göre ayarlar. Flaş üzerinde bulunan bir ayar düzeneği film hızıyla ilgili bilgiyi flaşa gönderir ve sensorun doğru ölçüm yapmasını sağlar.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Flaş Senkronizasyonu Yukarıda flaş senkronizasyonu kavramından söz edildi. Flaş senkronizasyonu, flaşın ve fotoğraf makinesinin birbirleriyle bağlantılı olarak aynı anda çalışmaları işidir. Bir başka deyişle fotoğraf makinesinin örtücüsü açık olduğu anda flaşın aynı anda çakması ve tüm deşarj işleminin bu sürede gerçekleşmesidir. Fotoğraf makinesi ve flaş arasındaki senkron iki biçimde gerçekleşir. Bunlardan ilkinde fotoğraf makinesi üzerinde bulunan flaş kızağındaki kontaklar aracılığıyla flaş ve fotoğraf makinesi arasında temas sağlanır. İkinci biçimde de fotoğraf makinesi ve flaş arasıdaki bir kablo aracılığıyla temas sağlanır.

Flaş ayağında ve fotoğraf makinesi üzerinde bulunan kontaklar birbirleriyle temas ederek fotoğraf makinesi ve flaş arasındaki devrenin tamamlanmasını sağlar. Fotoğraf makinesinin deklanşörüne basıldığı zaman örtücü perdesinin açıldığı an devre tamamlanır ve flaş çakar.

Kablolu sistemde ise bu temas sözü edilen senkron kablosu aracılığıyla gerçekleşir.

Son yıllarda üretilen kompakt (bas-çek) fotoğraf makinelerinde flaş fotoğraf makinesinin üzerinde bulunur ve ortamdaki ışık koşullarına göre kendiliğinden veya istenildiği zaman devreye sokularak çakması sağlanır. Bu tür fotoğraf makinelerinde yaprak örtücüler kullanıldığı için, devre örtücü tamamen açıldığında tamamlanır ve flaş ışığı film üzerine düşer.

Yaprak örtücülü fotoğraf makinelerinde flaş örtücünün tüm hızlarıyla senkron çalışır ve elde edilen görüntülerde kesilme vb. gibi bir hata oluşmaz.

Perdeli örtücüye sahip fotoğraf makinelerinde ise, flaşın hangi örtücü hızıyla örtüştüğünü belirten işaretler bulunur. Flaşın belirtilen hızda kullanılması gerekir. Flaş belirtilen örtücü hızından daha yüksek bir hızda çalıştırılırsa flaşın çakma hızı ve örtücünün açılıp kapanma süreleri birbirleriyle örtüşmeyeceği için fotoğrafların yarım çıkması gibi bir sorunla karşılaşılır.

Fotoğraf makinelerinin üzerine bağlanan ve makineden ayrı kullanılan flaşların hemen hemen tümünde bir flaş test düğmesi bulunur. Bu düğme flaşı deşarj etmede (çaktırmada), flaşmetre ile ölçüm almada, flaş ayarları yapmada kullanılır. Aynı zamanda, fotoğraf makinesinden

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR bağımsız olarak örneğin “B” konumunda özel etkiler oluşturmada da kullanılır.

Güç Kaynakları Flaşın şarj olabilmesi için bir güç kaynağına gereksinim vardır. Bu güç kaynağı taşınabilir flaşlarda genellikle pildir. Bu piller alkalin piller olabileceği gibi nikel kadmiyum tipi şarj edilebilir piller de olabilir.

Nikel kadmiyum piller yüzlerce kez şarj edilebileceği için oldukça ekonomiktir. Bazı flaşlarda ise, güç kaynağı flaştan ayrıdır. Bir başka deyişle güç kaynağı flaşa bir kablo ile bağlıdır. Bunlar taşınabilir akülerden başka bir şey değildir. Stüdyo tipi flaşlarda ise şarj işlemi elektrikle yapılır.

Flaşla Pozlama Bir fotoğrafçının flaş kullanırken karşılaşacağı en büyük sorunlardan biri pozlamanın nasıl yapılacağıdır. Flaşın çok kısa süreli çakması anında, fotoğraf makinesi üzerinde bulunan pozometre ile ölçüm yapılamaz. Flaş ışığının ölçümünde kullanılan flaşmetreler fotoğrafçıya kolaylık sağlar ancak bu tür araçlar da genellikle profesyonellerin karşılayabileceği fiyatlara satılır. Son yıllarda üretilen gelişmiş ve diğerlerine göre daha pahalı flaşlar üzerinde ise hesaplamayı kolaylaştıran sensorlar vardır.

Flaşla Pozlamanın Hesaplanması ve Kılavuz Sayısı Flaşların fabrikada üretimleri sırasında belirlenen, farklı modellerdeki flaşlara göre değişik sayıları içeren kılavuz sayıları vardır. Bu sayı flaşların kullanım talimatlarında belirtilir. Flaş kılavuz sayısı manuel olarak yapılan pozlamalarda bir yol göstericidir ve flaşın üretebileceği ışık miktarını gösterir.

Flaş kılavuz sayısı fotoğrafçının şu sorusuna yanıt verir: “Belli uzaklıktaki bir nesneyi, flaşla doğru olarak aydınlatabilmek için hangi diyafram değeri (f/stop) kullanılmalıdır?”

Kullanılacak diyafram değerini bulmak için kılavuz sayısı, uzaklığa bölünür. Örneğin kullanılan flaşın kılavuz sayısı 22 olsun.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Fotoğraflanacak nesne ise 2 metre uzaklıkta bulunsun. Burada uygulanacak diyafram değeri, 22/2= f11olacaktır. Fotoğraf makinesinin üzerinde belirtilen flaş senkron hızında, diyafram değeri f11’e getirildiği zaman 2 metre mesafede bulunan bir nesneyi fotoğraflamak için doğru pozlama böyle elde edilecektir. Flaşların kullanma talimatlarında farklı bir şey belirtilmedikçe flaş kılavuz sayısı 100 ISO’ya göre belirtilir.

Eğer hesaplamada elde edilen sayı fotoğraf makinesi üzerindeki bir diyafram değeri ile örtüşmüyorsa, örneğin; f 4.6 gibi bir sayı çıkıyorsa en yakın diyafram değerinin kullanılması uygun olacaktır. Bu örnekte de en yakın diyafram değeri, f4’dür.

Işığın Şiddeti ve Mesafe Arasındaki Bağıntı Bilindiği gibi, fotoğraf çekimi sırasında aydınlatılan nesne ve sahnenin üzerine düşen ışığın yoğunluğu aydınlatma kaynağı ve aydınlatılan sahne/nesne arasındaki mesafeye bağlıdır. Mesafe arttıkça sahne üzerine düşen ışığın miktarı azalır. Bu “ters kare kuralı” olarak bilinir. Bu kurala göre, ışık kaynağı ve nesne arasındaki mesafe bir kat arttığı zaman nesnenin üzerine düşen ışık miktarı dört kat azalır. Bunu bir kez daha anımsayalım: Mesafe Yoğunluk

1 1

2 1/4

3 1/9

4 1/16

Bir başka deyişle ışık kaynağından iki birim uzaklıktaki bir yüzey, bir birim uzaklıktaki yüzeyden dört kez daha az ışık alır. Bu ise pozlamaya doğrudan etki eden faktörler arasındadır.

Kırmızı Göz Flaşla yapılan çekimlerde insanların ve hayvanların gözlerinin kırmızı çıktığı görülür. Bunun nedeni fotoğraf makinesi ve flaş arasındaki açının 4 dereceden az olmasıdır. Bir başka deyişle flaş ışığının insan gözüne 90 derecelik veya doksan dereceye yakın bir açıyla düşmesidir.

Günümüzde belli modeller dışında çoğu fotoğraf makinelerinde bulunan

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR flaş ve objektif birbirine çok yakındır ve çoğu zaman “kırmızı göz” oluşmasının nedenidir.

Bilindiği gibi karanlık ortamlarda insan ve diğer canlıların gözbebekleri (iris) açılır. Doğrudan gözün retina bölümüne düşen flaş ışığı, retinada bulunan kılcal kan damarlarından yansır ve fotoğrafta gözlerin kırmızı görünmesine neden olur.

Kırmızı göz oluşumunu önlemek için, ortamda var olan ışık miktarı artırılabilir. Ortamdaki ışığın artmasıyla göz bebekleri kısılacaktır, dolayısıyla kırmızı göz oluşumu engellenecektir.

Poz veren kişilerin doğrudan fotoğrafa makinesine / objektife bakmaları önlenebilir.

Flaşın önüne dağıtıcı filtre konabilir veya flaş ışığı yansıtılarak fotoğraflanan kişiye yönlendirilebilir.

Eğer flaşı fotoğraf makinesinden ayrı kullanma olanağı varsa flaş fotoğraf makinesinden bağımsız kullanılabilir, dolayısıyla objektif ve flaş arasındaki açı artırılabilir.

Son yıllarda üretilen fotoğraf makineleri üzerindeki flaşlarda kırmızı göz oluşumunu önleyen düzenekler konmuştur. Bu tür fotoğraf makinelerinde flaş ışığı çakmadan kısa bir süre önce, flaş üzerinde parlak bir kılavuz ışığı yanarak göz bebeğinin kısılması sağlanır. Daha sonra örtücünün açılıp kapanmasıyla senkron olarak, flaş çakar. Ancak, bu tür fotoğraf makinelerinde deklanşöre basılma ve örtücünün açılması arasında birkaç saniyelik gecikme olabilir. (Bu gecikme kılavuz ışığın yanma süresidir). Çekim yapılırken bu gecikme göz önünde tutulmalıdır.

Flaşla İlgili Bazı Bilgiler Flaş ışığının renk ısısı fotografik gün ışığının renk ısısına denktir, bir başka deyişle yaklaşık 5500⁰-6000⁰ Kelvin’dir. Dolayısıyla gün ışığı tipi, 5500⁰ Kelvine dengelenmiş filmlerle doğru renkler elde edilir.

Flaşların şarj süresi, kullanılan güç kaynağı ve flaşın tipine göre 0,5 saniye ile, 10 saniye arasında değişir. Şarj süresi uzarsa pillerin değiştirilmesi gerekir. Kullanılan piller şarjlı piller ise, piller hemen şarj edilmelidir.

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Flaşlar uzun süre kullanılmayacağı zaman içindeki piller hemen çıkartılmalıdır. Pillerin akma tehlikesi vardır. Pillerin akması durumunda flaşlarda onarılamayacak arızalar oluşabilir.

Kapasitörlerde çok yüksek voltajlı elektrik bulunur. Bu yüzden flaşların içlerinin açılmaması gerekir. Tamir gerekiyorsa bunu mutlaka yetkili servis yapmalıdır. Örtücü hızını ayarlayan düzenekte flaş senkron hızı ya farklı bir renkle veya şimşek işareti benzeri bir simgeyle belirtilmiştir.

Flaşlar da fotoğraf makineleri gibi hassas aletlerdir. O yüzden düşürülmemeli, bir yere çarpılmamalıdır.

Flaşlar özellikle çok sıcak günlerde otomobillerin içinde, torpido gözünde, doğrudan güneş ışığı altında bırakılmamalıdır.

Flaşlar yumuşak ve hafif nemli bir bezle temizlenebilir, temizliklerinde; benzin, tiner, aseton vb. gibi sıvılar kesinlikle kullanılmamalıdır.

Flaşların senkron kontakları zaman içinde toz vb. nedenlerle oksitlenebilir. Bu oksitlenme eski bir diş fırçasıyla, hafifçe ovarak temizlenebilir.

Harici Deklanşörler Harici deklanşörler, özellikle uzun süreli pozlamalarda fotoğraf makinesinin titremesini önlemek için kullanılan aksesuarlardır. Analog fotoğraf makinelerinin bir kısmında kablo deklanşör adı verilen mekanik tipleri kullanılır. Gelişmiş analoglar ve sayısal fotoğraf makinelerinde ise, elektronik harici deklanşörler veya uzaktan kumandalı deklanşörler kullanılır.

Temizlik Malzemeleri Fotoğraf makinelerini temizlemek için özel temizlik malzemeleri kullanılır. Söz konusu temizlik malzemeleri, fotoğraf makinesinin gövdesini temizlemek için ve objektif ve filtreleri temizlemek için ayrı biçimde tasarlanmıştır. Çok hassas olan objektif yüzeylerini temizlemek için, basınçlı hava tüpleri, silikonlu temizlik kâğıtları, sıvı temizleyiciler, özel yumuşak samur fırçalar kullanılır. Çantalar

FOTOĞRAFÇILIKTA KULLANILAN AKSESUARLAR Değeri zaman zaman binlerce lirayı bulan fotoğraf makinelerinin, bu iş için yapılmış özel çantalarda taşınması en sağlıklı yoldur. Fotoğraf çantaları, fotoğraf malzemelerini korumak üzere tasarlanmış, her bir parça için özel gözleri olan, çoğu zaman yağmur vb. gibi olumsuz koşullardan etkilenmeyecek biçimde imal edilmiştir. Çok çeşitli ve farklı boyutlarda, bez, alüminyum, plastik vb. malzemelerden üretilmiş fotoğraf çantaları vardır. Üçayaklar (Tripodlar) ve Monopodlar 1/30 saniyeden uzun pozlamalar, gece çekimleri, uzun odaklı teleobjektiflerle, fotoğraf makinesinin sarsılmaması için, üçayaklar kullanılır. Farklı yükseklik ve ağırlıklarda, alüminyum, çelik, titanyum, sert plastik vb. malzemelerden üçayaklar vardır. Üçayaklar üzerlerine yerleştirilen fotoğraf makinelerinin çekim anında sarsılmasını önler. Üçayakların, fotoğraf makinesini taşıyacak kadar sağlam ve göreceli olarak ağır olması önerilir.

Monopodlar farklı boylara ayarlanabilen tek bir çubuk halindeki desteklerdir. Üçayaklar kadar dengeli olmasa da fotoğrafçıya çekim sırasında belli bir destek sağlar.