Maria
een vrouw zoals wij
ISBN 978 90 33817 36 6 NUR 713 MARIA. EEN VROUW ALS WIJ Š 2014 Ark Media Donauweg 4, 1043 AJ Amsterdam www.arkmedia.nl Fotografie: Dick Vos Illustraties en beeldredactie: Mariska Vos Met dank aan Elly Zuiderveld, Ineke ter Heege en Elise Mannah voor hun liedteksten en overdenkingen. En dank aan de mensen die een quote hebben gegeven over Maria! Elly Zuiderveld schreef pagina 7, 21-22, 37, 40 Ineke ter Heege schreef pagina 16-17, 33-35 Elise Mannah schreef pagina 12-15, 27 Vormgeving door CO2 Premedia Via Stichting Ark Mission draagt Ark Media bij aan verspreiding van de Bijbel in binnen- en buitenland. Zie voor meer informatie: www.arkmission.nl. De bijbelteksten in deze uitgave zijn ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling, Š Nederlands Bijbelgenootschap 2004, tenzij anders vermeld. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. [Achtergrond: Foto van Ineke die communie doet? ]
M
aria
een vrouw zoals wij
Met ‘stempel’ Maria gezicht (scan ILLUSTRATIE nav vrouwengezicht van Elise)]
Inleiding
Maria, een vrouw zoals wij
G
a je mee, op zoek naar Maria? Maria, het meisje uit Nazaret, de moeder van Jezus, is een fascinerende vrouw. Als jong meisje wordt ze overdonderd door het bezoek van de engel Gabriel. Hoogzwanger gaat ze op reis en onder erbarmelijke omstandigheden bevalt ze van een zoon, Gods Zoon. Later zoekt ze asiel, omdat het niet veilig is voor haar gezin. Ze voedt haar zoon op, inspireert Hem en ziet Hem opgroeien tot een groot man. Maar Maria weet ook dat ze het dierbaarste dat ze heeft, zal verliezen. Tegelijkertijd brengt het offer van haar kind licht aan haar en de wereld. Wat wonderlijk bijzonder. Niet te bevatten. Hoe zou jij reageren als zoiets op je pad kwam? Heb je er weleens over nagedacht wat het lijden van haar zoon met Maria heeft gedaan? Hoe zou ze zich hebben gevoeld? En wat voor vrouw was ze? Wij maakten er een theatervoorstelling over. In dit boekje, Maria, een vrouw als wij, en in die voorstelling nemen we je mee in de wereld van de moeder van Jezus. Met liedjes, teksten en foto’s wordt een sfeer neergezet waarin je kunt nadenken over haar. Misschien gaat ze je inspireren. Of misschien roept ze vragen op waar je nog nooit over hebt nagedacht. We nemen je graag mee op reis.
Elly, Ineke & Elise 5
Een lied van Elly
Voor alle vrouwen
l
aat ons bidden voor de vrouwen voor de vrouwen van de aarde voor de lasten die ze sjouwen voor de kinderen die ze baren voor de zorgen die ze dragen voor hun onvervulde vragen wees hen nabij laat ons bidden voor de vrouwen voor de meisjes die ze waren vol van hoop en zelfvertrouwen met hun zon-gebleekte haren met hun sluiers en hun vlechten die voor recht en vrede vechten wees hen nabij laat ons bidden voor de vrouwen
waar ter wereld ze ook wonen in hun hutten, flatgebouwen in hun eigen denkpatronen hooggehakte, laaggeschoolde zelfbewuste en verdoolde wees hen nabij laat ons bidden voor de vrouwen voor de oude voor de jonge voor de prinsen die ze trouwden voor de liedjes die ze zongen voor de baby’s die ze zoogden voor de tranen die ze droogden bid voor hen, bid ook voor mij wees ons nabij amen
7
Wanneer ik denk aan Maria, denk ik aan een moeder die gelooft in haar zoon. Toen tijdens een bruiloft de wijn op was, geloofde zij dat haar zoon de oplossing had. En natuurlijk is Jezus de Zoon van God en kon Hij het wel fiksen, maar vergeet niet dat Hij niet eerder een wonder had gedaan. Dit verhaal is een aansporing om te geloven in onze kinderen; volgens mij kunnen er dan wonderen gebeuren.
Maria. Ik denk allereerst aan de moeder van Jezus. Een jong meisje. En zo’n dertig jaar later ziet ze hem op een gruwelijke manier sterven. Toch blijft ze staan bij het kruis. Ik denk aan haar als een vrouw met enorme draagkracht. Ze is ook ‘de meest gezegende onder alle vrouwen’- dat zei de engel tegen haar. Ik vraag me af hoe vaak ze daaraan terug heeft gedacht. Zegen? Middenin de angst om Jezus en zijn dood? En dan: als Hij is opgestaan. Hoe is het voor haar geweest? Maria: je leefde het leven met enorme diepten en hoogten. En je hield vol. Daarin ben je een voorbeeld.
sharon kips, zangeres
Onbevlekt ontvangen werd ze moeder van Jezus.Ik kom uit een katholiek gezin, dus Maria was altijd aanwezig.
nynke dijkstra, theologe, missionair werker protestantse kerk
marga bult, zangeres
8
Maria was natuurlijk een echte concrete vrouw, maar ze is ook een prachtig symbool voor hoe God, heel onverwachts, toch iets nieuws in je kan beginnen. We zijn allemaal een beetje Maria. Overal op de wereld wordt elke dag een klein begin gemaakt van liefde, vergeving, trouw, moed.
reinier sonneveld, schrijver en theoloog
Als kind heb ik heel wat weesgegroetjes gebeden voor het beeld van de moeder Gods in haar blauwe mantel. Ze was een sprookjeskoningin van steen en verf. Als meisje wist ik niet wat ik met haar aan moest. Maagd? Moeder? Nu ik volwassen ben blijft Maria een mysterie waarin vele vrouwen samenvallen. nelleke noordervliet, schrijfster
Maria is voor mij een raadsel en dat mag zo blijven. willeke van ammelrooij, actrice
9
De engel Gabriel zei tegen Mirjam (Hebreeuws voor Maria): ‘Wees niet bang, je bent begenadigd, de Heer is met je.’ Ze schrok en vroeg zich af wat die begroeting te betekenen had. Ze zegt als het ware in haar hart: ‘Ikke ...? Heeft Hij het tegen mij, dat meisje van drie hoog?’ ja, hij heeft het tegen jou! Jip Wijngaarden, kunstenares
Maria M a betekent voor mij: de moeder van Jezus. Er zit een soort ‘heilige geur’ aan J deze naam. Maria staat voor alle ouders die ook hun zoon of dochter hebben verloren. Een moedige vrouw, ik begrijp wel waarom de katholieken haar vereren en beelden van haar in hun kerk hebben staan. Misschien leed zij wel het meest …
Als ik aan de naam Maria denk, denk ik aan een zeer vertrouwd iemand, misschien ook wel omdat mijn doopnaam Johanna Maria is, vernoemd naar mijn beide oma’s.
jan slagter, oprichter, presentator en directeur van omroep max
joke bruijs, actrice, zangeres, schrijfster
10
Lofzang van Maria ‘Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder: hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam. Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen,heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen. Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar, zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd: hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid.’ Lucas 1:46-55
Elise Mannah
Ik ben Maria …
I
k ben Maria niet. Gelukkig niet. Ik heb nog nooit tevergeefs naar een plekje gezocht. Ik heb nog nooit hoeven vluchten. Ik heb mijn zoon niet zien lijden. Sterker nog, ik ben niet eens moeder. Ik heb een zorgeloze kindertijd gehad, waarin Maria één keer per jaar rijdend op een ezel voorbij kwam. ‘Voorbij,’ want ze vond geen warm plekje. Ook niet bij mij. Haar zoon wel. En de dieren! Toen ik een keer engel mocht spelen vertelde ik het goede nieuws over de geboorte van Jezus aan de schapen. Die herders, ach. Het beeld van baby Jezus in een stal met dieren sprak tot mijn verbeelding. Ik zag voor me dat Jaap schaap en Bertha koe blatend en loeiend over deze kleine indringer kletsten. Dat ook Jozef, Maria en hun bezoek aanwezig waren was voor mij bijzaak.
12
Dat mensen tot haar baden snapte ik al helemaal niet
Haar kerststalpoppetje was overigens in mijn kringen het enige toegestane beeldje van Maria. En zelfs dat ging sommigen te ver. Toen ik bij mijn vriendinnetje thuis eens een door brandende kaarsjes omgeven Mariabeeld zag staan was ik zwaar gechoqueerd. En dat mensen tot haar baden snapte ik al helemaal niet. Waarom? Je kon toch gewoon rechtstreeks tot Jezus bidden? Op voor mij ‘foute’ afbeeldingen van Maria had ze een aureool boven haar hoofd. Zo’n ding dat in tekenfilms boven schijnheilige of hele brave hoofden verscheen. Daar had ik niks mee. Ik had er zelfs aversie tegen. Mensen konden niet heilig zijn. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’ Maria werd als perfect en verheven neergezet, waardoor ik me niet goed aan haar kon spiegelen, denk ik.
13
Als ik nu naar Maria kijk, zie ik een vrouw die door God werd gekozen omdat wze gewoon was.
aan verhalen van andere mensen. Mijn oordeel al klaar hebben zonder het echte verhaal te kennen, het te druk hebben met mijn eigen verhaal of met het verhaal dat anderen me voorschotelden. Ik wil niet meer voorbijgaan aan mensen als zij. Aan de Maria’s van nu. Aan mensen die een warm plekje nodig hebben. Aan mensen die moeten vluchten. Aan mensen die lijden.
Er zijn twee andere Maria’s waar ik meer mee had: Maria Magdalena en Maria von Trapp. Maria Magdalena was een vrouw als ik: ze kwam met haar gebreken bij Jezus, die haar omarmde en nooit meer losliet. Maria von Trapp vond ik fantastisch. Ze was mooi, lief, ondeugend, vrij, kon zingen, kon dansen. Ik wilde zijn als zij. Hoeveel beelden van haar wel niet voorbij heb zien komen. Ik zette er nog net geen brandende kaarsjes bij ...
Als ik nu naar Maria kijk, zie ik een vrouw die door God werd gekozen omdat ze gewoon was. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’ Dat zou ook zij gezegd kunnen hebben, stel ik me zo voor. Dan kan ik het toch zeggen: ‘Ik ben Maria, want ik ben gewoon.’ En ach, dat aureooltje … dat staat voor mij nu voor ‘buitengewoon’. Want dat werd ze vanaf het moment dat ze Hem droeg.
Maria van Nazaret kwam later niet meer één maar twee keer per jaar voorbij. Op die ezel, maar ook op weg naar die bewuste heuvel. Ik begon me meer te verplaatsen in haar. Ik zag voor me dat ze huilde om het lijden van haar zoon. Voor die tijd was ik voorbijgegaan aan haar verhaal. Hoe vaak doe ik dat wel niet? Voorbijgaan
15