Inhoud Pagina Woord vooraf .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1. Gods beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2. Gebroken beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3. Geliefd beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4. Herschapen beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 5. Gezond beeld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6. Gefundeerd beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 7. Vruchtbaar beeld.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8. Schitterende beelden.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Schitterende beelden
[5]
Over identiteit
Woord vooraf
D
e titel Schitterende beelden roept een beeld bij je op. Woorden roepen beelden op en beelden verwijzen weer naar iets wat we woorden kunnen proberen te geven. In dit themaboekje over identiteit draait het om beelden. Zowel het geschapen zijn naar Gods beeld als de godsbeelden die wij ons gevormd hebben, ons zelfbeeld, het mensbeeld dat wij hebben en het beeld dat God van mensen heeft, worden belicht. In dit alles sta jij centraal. Dat voelt wellicht wat onwennig omdat je dat niet zo gewend bent. Of misschien vind je dat het niet zo hoort. Als we het thema ‘identiteit’ bestuderen kun je echter niet om jezelf heen. In die zin is het persoonlijk. De vragen rondom identiteit leven echter breed in de samenleving. Veel mensen lijden er onder dat ze in het dagelijks leven eigenlijk niet goed weten wie ze zijn en kampen met (geloofs)onzekerheid. Ze weten wel (ongeveer) wat de Bijbel over de mens zegt, maar vinden het lastig om deze bijbelse kennis over de mens en zijn bestemming te integreren in hun leven. Je kunt wel wéten dat je een beelddrager van God bent, en dus vast en zeker schitterend bedoeld bent, maar je bent je eerder bewust van je doffe uitstraling en je voelt je onmachtig om dit beeld eigenhandig op te poetsen. Door de bijbelstudies heen ontdekken we dat we dit ook niet in ons eentje hoeven te doen maar dat het een samenspel is met Gods Geest die ons vernieuwt en herschept. De vragen ‘wie ben ik’, ‘waar kom ik vandaan’ en ‘waar ga ik naartoe’ zijn dé basisvragen die ieder mens tegenkomt in zijn leven. Je kunt via Google, studie, discussie en bezinning op een kring of het lezen van de oude kerkvaders best een eindje verder komen, maar ten diepste moet je zelf door deze vragen heen, ze doorléven. Dat is een heel proces waarbij dit boekje graag een leidraad voor je wil zijn. In acht bijbelstudies word je uitgedaagd om de eerste stap te zetten of om een verdiepingsslag te maken. We beginnen bij de schepping en werken toe naar het komende Koninkrijk. Tegen die tijd heb je ontdekt dat God jou heel centraal stelt. 1. Gods beeld We nemen het verlangen van God als uitgangspunt. We ontmoeten onze Schepper die zegt: ‘Laten Wij mensen maken naar Ons beeld.’ We zien een prachtige wereld ontstaan waar de mens met eer en glorie wordt gekroond.
Schitterende beelden
[7]
Over identiteit
2. Gebroken beeld Dit mooie beeld valt al snel aan diggelen. De harmonieuze relatie tussen God en mens is wreed verstoord doordat de mens z’n eigen plan trekt. Maar God laat het er niet bij zitten en zet direct zijn reddingsplan in werking. 3. Geliefd beeld We kunnen de heilige God nog niet aanschouwen, maar Hij laat ons wel in zijn hart kijken. Hij ziet en kent ons en laat ons delen in zijn liefde. 4. Herschapen beeld De heilige Geest vernieuwt, herschept ons naar zijn beeld. We wórden vernieuwd, maar we worden ook uitgedaagd om zelf in actie te komen. 5. Gezond beeld We zijn geroepen om vrij te zijn! We zijn echter vaak nog van veel dingen of mensen afhankelijk. We ontmaskeren de ongezonde beelden. 6. Gefundeerd beeld We zijn geworteld en gegrond in de liefde van Christus. De wortels geven ons stevigheid en zorgen voor de voeding zodat er vruchten kunnen gaan groeien. 7. Vruchtbaar beeld We zijn als christen herkenbaar aan de vrucht van de Geest. Onze levenshouding is uitnodigend naar anderen om ook de Koning van ons leven te volgen. 8. Schitterende beelden Het Koninkrijk, het nieuwe Jeruzalem is komende, wat een schitterend perspectief! Onderweg naar die hemelse werkelijkheid mogen we het licht van de blinkende Morgenster weerkaatsen. In ons alledaagse leven vertellen we, soms met woorden, over onze ervaringen met de levende Heer. Er komen dus veel ‘beelden’ voorbij. Regelmatig zal expliciet gemaakt worden over welk ‘beeld’ we het hebben. Wees je ervan bewust dat je zelf ook beelden vormt en vandaaruit reageert op de ander, op bijbel-
Schitterende beelden
[8]
Over identiteit
teksten en op dingen die in de wereld of in je privésituatie gebeuren. We ontkomen niet aan beeldvorming. De vraag is waar we ons ijkpunt zoeken. In deze studies willen we de Bijbel richtinggevend laten zijn. Maar we zullen zelf door de teksten heen moeten kruipen. Misschien moeten beelden die je weggestopt had weer tevoorschijn worden gehaald of wellicht is er een beeldenstorm nodig, moeten beelden afgebroken of nieuwe toegevoegd worden. We zullen het ondervinden. In dit boekje worden je beelden aangedragen, maar ook in de kring reik je elkaar beelden aan. Zo nemen we elkaar mee in onze ontdekkingstocht om te worden wie we zijn. Het boekje is thematisch opgezet en wil de grote lijn schetsen. Dit betekent dat er bijbelgedeelten van Genesis tot Openbaring worden uitgelicht en er niet systematisch een bijbelgedeelte behandeld wordt. Dit themaboekje met verwerkingsvormen is primair bedoeld voor gebruik in kringen waarbij het niet nodig is dat de kringleden zich voorbereiden. Het materiaal leidt je door het thema heen en geeft hopelijk voldoende stof voor ‘nabereiding’. Daarnaast is het uitstekend geschikt voor gebruik ‘in de binnenkamer’.
Coby van der Zee
Schitterende beelden
[9]
Over identiteit
Notities
Schitterende beelden
[ 10 ] O v e r
identiteit
1 Gods beeld Verwerking 1. Het woord ‘God’ roept bij iedereen weer andere associaties op. Schrijf op een groot vel papier (bijvoorbeeld van een flap-over) in het midden het woord ‘God’. Iedere deelnemer schrijft er één of meerdere kernwoorden bij die bij hem opkomen als hij denkt aan God. Bespreek daarna de kernwoorden. Ga er niet te snel van uit dat de woorden wel duidelijk zijn. Vraag juist dóór op wat de ander hiermee bedoelt en hoe hij dit beleeft. 2. Kun je nog terughalen wat het eerste beeld van God is dat je als kind hebt meegekregen?
Godsbeelden Afhankelijk van onze opvoeding, omgeving, karakter en levens- en geloofservaring hebben we allemaal een ander beeld van God gevormd. Voor de een is God je Vriend terwijl de ander Hem juist als Rechter ziet. Ben je opgegroeid in een milieu waarin je God vooral leert kennen door bestudering van de Bijbel en trouwe kerkgang, dan kan het vervreemdend zijn als iemand zegt Gods kracht vooral in de natuur te herkennen. Het is goed om te beseffen dat ons godsbeeld gekleurd is door de bril waardoor we naar God kijken.
Grondhouding Soms vraagt het enige geestelijke rek- en strekoefeningen om door de bril van de ander naar God te leren kijken. Niet om klakkeloos over te nemen wat de ander zegt, maar Gods grootheid gaat ons eigen menselijk denk- en begrippenkader te boven. Daarom hebben we elkaar nodig om iets van God op te zien lichten. In Efeze 3 vanaf vers 18 lezen we: ‘ …opdat u ten volle zou kunnen begrijpen, met alle heiligen [cursief van mij, CvdZ], wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is, en u de liefde van Christus zou kennen die de kennis te boven gaat, opdat u vervuld zou worden tot heel de volheid van God.’ Paulus spoort als het ware alle heiligen aan om onze puzzelstukjes aan te leggen zodat we een beetje – nee, ten volle! – zouden kunnen begrijpen wat de liefde van Christus is. Deze volzin tilt ons ver boven onszelf uit en maakt ons verlangend naar die volheid van God. Laten we ons in de kring die grondhouding eigen maken. Ieders
Schitterende beelden
[ 11 ] O v e r
identiteit
inbreng is van belang. We hebben elk puzzelstukje nodig om de volheid van God te kunnen zien. We zijn dicht bij onszelf gestart: welk beeld hebben wij van God? Dat is vanuit de menselijke kant gedacht. Laten we nu naar Gods verhaal luisteren. Genesis 1:26-27
‘En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en laten zij heersen over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht, over het vee, over heel de aarde en over al de kruipende dieren die over de aarde kruipen! En God schiep de mens naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen.’
Naar Gods beeld Meteen in het eerste hoofdstuk van de Bijbel horen we God zeggen: ‘Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis.’ Het klinkt ons (over)bekend in de oren. We zouden er bijna overheen lezen, maar het is heel bijzonder dat God over ‘Wij’ en ‘Ons’ spreekt. Uit de Bijbel kunnen we opmaken dat het hier gaat om de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Met alle eerbied gesproken, we krijgen hier als het ware een inkijkje in het huishouden van God. Zo gaat het er bij Hem Thuis aan toe. In liefde zijn Vader, Zoon en heilige Geest met elkaar verbonden. Er heerst een volmaakte eenheid. God weet als geen ander dat je elkaar, relaties, nodig hebt om te leven. Hij leeft immers Zelf in verbondenheid met Anderen. Zo’n drie-enige relatie gaat ons menselijk begrip te boven, evenals de goddelijke liefde die er heerst. We kunnen het niet bevatten. Maar het gaat nog dieper. Vanuit die volmaakte, goddelijke liefde zegt God: ‘Laat Ons mensen maken.’ Wij zijn niet minder dan het product van Gods liefde! God zegt als het ware: laten we de kring groter maken. Een huis waar liefde heerst, daar is altijd ruimte voor meer; er wordt gedeeld van wat ruimschoots voorhanden is. We laten de mens delen in en genieten van onze liefde. En zo gebeurde: God schiep de mens, mannelijk en vrouwelijk. En Hij zag dat het zeer goed was. God is zeer tevreden en trots op zijn schepping, de mens die Hij naar zijn beeld heeft geschapen. Wonderlijk, God die in volmaakte liefde leeft, schept er een intens genoegen in om mensen te maken naar zijn gelijkenis. Hij drukt Zichzelf in ons uit. God en mens zijn op elkaar betrokken. Als beelddrager van God hebben we liefdevolle relaties met onze Schepper en anderen nodig. De relatie met onze Maker is van fundamenteel belang. Hij weet immers als geen ander dat we relaties nodig hebben om helemaal onszelf te kunnen en mogen zijn. Zo zijn we dus geschapen, naar zijn beeld. Als mens ervaren we dat als teer, kwetsbaar. Maar zo is het oorspronkelijk bedoeld. Binnen de bedding van Gods liefde mag je helemaal jezelf zijn en kunnen relaties tot bloei komen.
Schitterende beelden
[ 12 ] O v e r
identiteit
God deelt alles met ons De drie-enige God, in liefde verbonden, heeft ons ook geschapen met een verlangen naar verbondenheid. We herkennen vast wel dat diepe verlangen in ons naar geborgenheid, veiligheid. En waar ben je nu veiliger dan in een hechte relatie? Als die behoefte niet vervuld wordt, worden we onzeker, angstig, opgejaagd. Kerkvader Aurelius Augustinus (354-430) vat dit mooi voor ons samen: ‘Mijn hart is onrustig, totdat het rust vindt in U.’ God zegt niet tegen ons dat we maar liefdevolle relaties met elkaar moeten zien aan te knopen, nee, Hij biedt ook Zichzelf aan. We mogen delen in zijn liefde en kinderen zijn in het huisgezin van God. Hijzelf verlangt ook intens naar een relatie met ons. En Hij heeft niet alleen een liefdesrelatie op het oog, maar Hij geeft ons ook ruimte om mee te bouwen aan zijn werk, in zijn Koninkrijk. We worden volledig serieus genomen en ingeschakeld. Hij vertrouwt ons de taak toe om te heersen over de aarde. Hij betrekt ons erbij en geeft ons ruim baan in zijn kersverse werk. Vanaf het begin deelt God zijn leven met ons!
Verwerking 3. Wat betekent het voor jou dat je geschapen bent naar Gods beeld? 4. Schrijf voor jezelf op wat je het meest aanspreekt of raakt in het bovenstaande. Deel dit met elkaar.
Godsbeelden en naar Gods beeld geschapen zijn De beelden die wij van God hebben, zoals we die aan het begin op een vel papier hebben geschreven, en het wonderlijke feit dat wij geschapen zijn naar Gods beeld, zijn twee heel verschillende dingen die we niet door elkaar moeten halen. Ons godsbeeld verandert zodra we meer over God leren uit de Bijbel en Hij Zich in ons leven openbaart. Het zijn geen vaststaande feiten; de beelden kleuren mee met onze kennis over Hem en met de ervaringen die we opdoen in het wandelen met Hem. Als we kijken naar God, dan zien we dat liefde de fundamentele identiteit van God is. Liefde doortrekt zijn hele wezen. Kenmerken die we al in de woorden ‘Ons’ en ‘Wij’ in Genesis 1 zien oplichten, zijn verbondenheid en relatiegerichtheid. Veel teksten uit de rest van de Bijbel kleuren dit steeds scherper in. Er is een zéér hechte band tussen Vader, Zoon en Geest, en daarin mogen we als mens delen. 1 Johannes 4:7 en 16
‘Geliefden, laten wij elkaar liefhebben want de liefde is uit God; en ieder die lief-
Schitterende beelden
[ 13 ] O v e r
identiteit
heeft, is uit God geboren en kent God.’ ‘En wij hebben de liefde die God tot ons heeft, gekend en geloofd. God is liefde en wie in de liefde blijft, blijft in God, en God in hem.’ Mattheüs 22:37-39
Dat het bij God allemaal om liefde draait wordt ook duidelijk als een wetgeleerde vraagt wat het grote gebod is in de wet. ‘Jezus zei tegen hem: “U zult de Heere, uw God, liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dit is het eerste en het grote gebod. En het tweede, hieraan gelijk, is: U zult uw naaste liefhebben als uzelf.”’ Er is veel te zeggen over wat het betekent om naar Gods beeld geschapen te zijn. De grondtoon is liefde. Laat liefde de boventoon voeren in al je relaties, in alles wat je doet.
Verwerking 5. Deel met elkaar in hoeverre deze studie je een ander zicht op God geeft. Wat is nieuw, wat wordt opgefrist of met welk beeld wil je afrekenen?
Schitterende beelden
[ 14 ] O v e r
identiteit
Notities
Schitterende beelden
[ 15 ] O v e r
identiteit