Stap voor stap

INHOUD Woord vooraf 7 1

Jezus kondigt zijn sterven aan 9

2

Bezoek uit de hemel 17

3

Overdreven?! 25

4

Een staatsgreep?!

5

De paasmaaltijd

6

Getsemane 49

7

Gearresteerd en weer verraden

8

Voor de Hoge Raad 65

9

Jezus en Pilatus 75

41

10

Onderweg naar het einde 85

11

Aan het kruis 93

12

Drie uur donker

13

Opdracht vervuld 109

14

Begraven

15

Epiloog 125

117

5

33

101

57

WOORD VOORAF Al wandelend of fietsend in Zuid-Limburg, Italië of Oostenrijk kom je vaak staties tegen, ook wel kruisweg genoemd. Ook in rooms-katholieke kerken zijn ze langs de wanden te zien. Het zijn veertien afbeeldingen van de lijdensweg van Jezus, beginnend met zijn terdoodveroordeling. Het woord ‘statie’ komt uit het Latijn en betekent ‘stilstaan’.

Deze beelden van Jezus op weg naar het kruis zetten je inderdaad stil bij wat er toen is gebeurd. Het schijnt dat Franciscus van Assisi een belangrijke rol heeft gespeeld in de verspreiding van deze staties, als plekken van gebed en inkeer.

Stilstaan om stappen te zetten in het geloof, dat is ook de bedoeling van dit boek.

We hebben de kruisweg van Jezus iets ruimer opgevat en zijn begonnen bij de eerste aankondiging van Jezus dat Hij zou gaan lijden en sterven. In veertien hoofdstukken komen we stap voor stap dichter bij het cruciale punt in de wereldgeschiedenis, Jezus’ sterven op Golgota.

Dit boek gaat dus bij uitstek over de lijdenstijd, al geeft het slot ook een doorkijk naar het bevrijdende wat daarop volgt.

Heel bewust is ervoor gekozen om Jezus op de voet te volgen, en het is verbijsterend om te ontdekken hoe slecht zelfs zijn beste vrienden Hem begrepen hebben. En wellicht geldt dat voor ons ook …

Stap voor stap in Jezus’ voetsporen. Loop je mee?

Gerrit ten Berge

7

1

JEZUS KONDIGT ZIJN STERVEN AAN 9 Vanaf die tijd begon Jezus zijn leerlingen duidelijk te maken dat hij naar Jeruzalem moest gaan en veel zou moeten lijden door toedoen van de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, en dat hij gedood zou worden, maar op de derde dag uit de dood zou worden opgewekt. Petrus nam hem terzijde en begon hem fel terecht te wijzen: ‘God verhoede het, Heer! Dat zal u zeker niet gebeuren!’ Maar Jezus keerde hem de rug toe met de woorden: ‘Ga terug, achter mij, Satan! Je zou me nog van de goede weg afbrengen. Je denkt niet aan wat God wil, maar alleen aan wat de mensen willen.’

Toen zei Jezus tegen zijn leerlingen: ‘Wie achter mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en mij volgen. Want ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij, zal het behouden. Wat heeft een mens eraan de hele wereld te winnen als hij er het leven bij inschiet? Wat zou een mens niet overhebben voor zijn leven? Wanneer de Mensenzoon komt, in gezelschap van zijn engelen en bekleed met de stralende luister van zijn Vader, dan zal hij iedereen naar zijn daden belonen. Ik verzeker jullie: sommige van de hier aanwezigen zullen niet sterven voor ze de komst van de Mensenzoon en zijn koninklijke heerschappij hebben meegemaakt.’

Matteüs 16:21-28

Sinds Hij hen geroepen heeft, zijn de leerlingen van Jezus van de ene in de andere verbazing gevallen. Wat hebben ze al veel meegemaakt! Een klein overzicht: • De genezing van talloze mensen.

• De Bergrede, Jezus’ geweldige toespraak op de berg over de regels van zijn koninkrijk.

• Het beheersen van de natuurkrachten.

• De prachtige verhalen, de gelijkenissen.

• De moord op Johannes de Doper.

• Het voeden van duizenden mensen.

• Jezus’ wandeling over het water.

10

En vast nog veel meer dingen die niet zijn opgeschreven. Wat deze jonge kerels overkomt, is verbazingwekkend. Voor de meesten van hen was het leven waarschijnlijk al voorbestemd. Het is opvallend dat de vissers behoorlijk oververtegenwoordigd zijn.

Maar misschien is dat wel een mooi symbolisch gebaar van Jezus; hun werkterrein verplaatst zich alleen van vissen naar mensen …

Waar gaat dit allemaal naartoe? Jezus heeft veel aanhang. Overal vandaan komen de mensen om Hem te horen, maar natuurlijk ook om te kijken of er nog mensen genezen worden, want dat is spectaculair om te zien. Zelfs uit het buitenland komen ze om genezen te worden. Wat dat betreft is er niets veranderd. Mensen gaan als ze er de middelen voor hebben, desnoods naar het andere eind van de wereld als daar een betere kans op genezing is.

De jonge kerels leven enorm met Jezus mee. Maar wie Jezus nu echt is, daar twijfelen ze zelf ook regelmatig over. Daar praten ze samen veel over. Dat Hij een belangrijke rabbi of meester is, is iedereen wel duidelijk. Dat weten zijn tegenstanders ook, hoewel ze dat niet graag erkennen. De dingen die Hij doet zijn veel te bijzonder voor een gewone sterveling. Gewoon niet normaal, zo veel macht en kracht bezit Hij. Het is om stil van te worden, regelmatig lopen de rillingen over hun lijf! En de kennis die Hij heeft van de woorden van God? Zelfs de meest briljante godsdienstleraar is een kleine jongen vergeleken met Jezus. Is Hij soms toch meer dan een profeet, meer dan een grote, wijze leermeester?

Jezus zelf is er wel duidelijk over. Johannes legt daar in zijn boek sterk de nadruk op. Veel van die discussies met de grote godsdienstleraren van toen heeft Johannes opgeschreven. Steeds zegt Jezus dat Hij de macht van zijn Vader heeft gekregen. Die heeft Hem zelf naar de aarde gestuurd.

Hierover heeft Jezus net met de leerlingen gesproken. In dat gesprek heeft Petrus het eigenlijk voor de eerste keer hardop gezegd: ‘U bent de messias, de Zoon van de levende God.’ (Matteüs 16:16) Het hoge woord is eruit. Jezus is de Zoon van God! Dan zeg je nogal wat. Óf Jezus is een lelijke, spottende opschepper óf … Hij is inderdaad Gods Zoon.

Voor de Joden is dat vloeken in de synagoge. God lasteren. Tenminste , dat vinden de wijze geleerden, de mannen die alles van de Thora weten, die zelfs hele stukken van de boeken van Mozes, de Psalmen en de Profeten kunnen opzeggen. Jezus de beloofde Messias, de grote Redder? Nou, vergeet het maar.

Het is opvallend dat Jezus zegt dat ze dit voorlopig nog niet aan de grote klok moeten hangen. Hij heeft geen belang bij een razzia, zodat ze Hem gevangen zullen nemen omdat Hij staatsgevaarlijk is. Die tijd komt nog wel, en dat weet Jezus, maar eerst moet Hij zijn taak hier vervullen.

Maar Hij vertelt zijn leerlingen wel wat er gaat gebeuren. En dat bericht slaat in als een bom. Lees het gedeelte dat boven dit hoofdstuk staat nog maar een keer. Dan wordt wel duidelijk waarom zijn vrienden zo schrikken. Ze zullen naar Jeruzalem gaan en daar zal Jezus lijden, door het werk van de hoogste kerkelijke leiders van het land. Zij zullen Jezus uiteindelijk doden …

Je moet die jonge kerels eens zien. Ze gapen Jezus aan, hun monden vallen open. Heeft Petrus net gezegd, beleden, dat Jezus de Zoon van God is, de grote Koning die beloofd is, en nu zegt Jezus dat Hij binnenkort vermoord zal worden. Dat is om gek van te worden. Ze geven niet een deel van hun leven voor iemand die straks roemloos zal sterven!

Ze zijn met Hem meegegaan omdat Hij steeds over dat nieuwe koninkrijk praat. Hij verjaagt straks die gehate Romeinen! Dan zal Israël weer vrij zijn en zal Jezus de troon bestijgen. En zij … Hoe vaak hebben die fantasieën hun hart al niet op hol gebracht?

De andere woorden van Jezus horen ze eigenlijk al niet meer. Wat daarvoor gezegd is, schokt hen zo, dat de rest het ene oor in en het andere oor uit gaat. Maar die woorden zijn toch wel belangrijk. En dat is eigenlijk nog te voorzichtig uitgedrukt. Het is

wereldnieuws!

11

Het zal de wereld definitief veranderen. Vanaf dat moment zal er weer hoop zijn. Want hoewel Jezus gedood zal worden, is dat niet het einde. Jezus zegt letterlijk dat Hij na drie dagen weer zal opstaan. Hij zal de dood de baas worden. Hij zal straks de grote Overwinnaar zijn.

12

Maar nogmaals, dat landt al niet meer bij zijn leerlingen. Sterker nog, ze worden boos.

Onzin, dat Hij moet lijden en sterven! Zoals zo vaak neemt Petrus het woord. Hij neemt Jezus zelfs even apart om Hem te bestraffen. De mooie woorden van Jezus na Petrus’ belijdenis lijken hem wel naar het hoofd te zijn gestegen. Hij wil Jezus de les lezen: ‘Dat gaat niet gebeuren! Laat God dat verhoeden.’

Jezus vertelt Petrus dat hij het honderd procent fout heeft. Er staat dat Hij hem de rug toekeert. Een duidelijk signaal van verwijdering. En Jezus’ woorden zeggen genoeg: ‘Duivelswerk! Je zou me bijna afbrengen van de dingen die Ik moet doen. Je bedenkt dingen die de mensen graag willen (koning worden en Israël bevrijden), maar niet wat God wil (door Jezus’ sterven de hele wereld bevrijden).’

Nou, daar schrikken ze wel even van. En Petrus wel het meest. Net werd hij door Jezus nog zo geprezen en zelfs ‘de rots’ genoemd (daarom wordt Simon Petrus genoemd) waarop de kerk van Jezus gebouwd zal worden, en nu worden zijn woorden als woorden van de duivel beschouwd …

Hierna zegt Jezus nog een paar dingen over het volgen van Hem. Pas op, want dit geldt ook voor ons! Als je denkt dat je een volgeling van Jezus bent, dan weet je straks wat dat betekent. Dan kun je er niet meer onderuit. Jezus volgen, christen zijn, is niet zomaar iets. Het vraagt echt iets van je. En ik denk dat ik me nu nog te makkelijk uitdruk. Jezus volgen vraagt alles van je.

Dat klinkt zwaarwichtig, alsof je eronder gebukt zou moeten gaan. Maar dat is gelukkig niet zo, integendeel! Een leven zonder Jezus is veel zwaarder, want je mist zijn liefde, zijn trouw en datgene wat Hij voor je gedaan heeft.

Maar toch, Jezus volgen, achter Hem aangaan, is niet goedkoop. Achter Hem aan, dat betekent niet vooruit lopen. Want dan doe je alsof je het beter weet dan Jezus.

Dan bepaal jij wat kan en niet kan. En we hebben de geschiedenis door helaas voluit bewezen dat dit gedrag slecht uitpakt. Slechts een paar voorbeelden: • De kruistochten. Kerk en macht is een slechte combinatie, dat gaat altijd fout.

• De slechte behandeling van Joden door de eeuwen heen. Kijk naar de Tweede Wereldoorlog, die ook in naam van God gevoerd is, net als veel andere oorlogen.

Maar ook de eeuwen daarvoor hebben de Joden juist van christenen veel te lijden gehad.

• Discriminatie van andere rassen. Denk maar aan de ongeveer 500.000 slaven die wij als christelijke Nederlanders naar Amerika vervoerden, en het minderwaardig achten van zwarte mensen in landen als Amerika en Zuid-Afrika.

Achter Jezus aan betekent heel goed kijken en luisteren naar wie Jezus is en wat Hij voor ons heeft gedaan. Hij heeft ons liefde voor zijn Vader en voor de mensen om ons heen bijgebracht. In Matteüs 5-7 is de kern van Jezus’ bedoeling prachtig weergeven.

De Bergrede vertelt ons dat het in ons leven niet om onszelf gaat, maar dat juist God en de ander centraal staan. Dienen en niet heersen. Niet de baas spelen, maar juist proberen het de ander naar de zin te maken. Een ander helpen, ook al is diegene nou niet direct je beste vriend. Dat vraagt inderdaad soms heel veel van je. Maar Jezus vindt dat normaal, als je Hem wilt volgen. Want Hij heeft echt alles voor jou en mij gedaan.

Hij heeft zelfs zijn leven vrijwillig gegeven. Daar zal het in dit boek nog uitgebreid over gaan, maar hier verwijst Hij er al naar.

Het is heel opvallend dat Jezus in dit gesprek het woord ‘kruis’ laat vallen. Je kruis opnemen en Hem volgen. Dat heeft Jezus vast niet per ongeluk gezegd. Hij zal sterven aan een kruis, om zo het verkeerde van ons leven te kunnen vergeven. Die lading zit er dus wel achter, maar jij en ik hoeven niet letterlijk een kruis te dragen (een aantal van Jezus’ vrienden is trouwens wel degelijk gekruisigd). Wel vraagt Hij dat we altijd bereid zijn om ervoor uit te komen dat we bij Jezus horen, ongeacht de consequenties. Dat is niet makkelijk. Vooral als die vraag je persoonlijk wordt gesteld. Ben je bereid om die consequenties te dragen? Duizenden christenen in Noord-Korea zitten in concentratiekampen omdat ze Jezus als Heer belijden. In totaal honderd miljoen christenen worden bedreigd, gediscrimineerd, omdat ze in Jezus geloven. Zij zijn bereid om voor Jezus uit te komen, ongeacht de consequenties.

13

Jezus zegt het heel helder: ‘Wie zijn leven wil behouden, die zal het verliezen.’ Als je eigen leventje belangrijker is dan Jezus, dan verlies je uiteindelijk je leven. Dan ben je verloren. Maar wie het leven verliest aan Jezus, wie Jezus als Redder aan mag nemen, die zal het leven behouden. Die krijgt zelfs eeuwig leven! Een ongelofelijk cadeau, dat – dwars door de dood heen – garandeert dat je leven veilig is bij Hem. Veel mensen hebben er alles voor over om hun tijdelijke leven te verlengen. Maar ze laten de kans op eeuwig leven lopen. Tragisch.

Het gaat om de volgende vraag: voor wie leef je?

Voor jezelf? Dan gaat het fout.

Voor Jezus? Dan leef je nu al met Hem en daarnaast is er een geweldige toekomst.

14

Daarover zegt Jezus in dit gedeelte ook nog iets. Jezus’ leerlingen hebben die dag heel veel over zich heen gekregen. Ik begin wel een beetje te begrijpen dat ze niet alles in één keer hebben gesnapt. Gelukkig kunnen wij die mooie woorden lezen en herlezen.

Dat is ook de bedoeling van de Bijbel. Blijven lezen! Elke keer ontdek je dan weer nieuwe dingen.

Jezus zegt dat Hij terug zal komen, samen met een leger engelen. Als de geweldige Koning van hemel en aarde, gekroond met goddelijke eer. Zijn Vader stuurt Hem zelf.

Dat zal een bijzondere dag worden, vol blijdschap en heerlijke vreugde, als Jezus ook jouw Koning is!

Hij komt terug! Om te oordelen over levenden en doden. Hij beloont je voor je daden.

Dat zegt Hij hier letterlijk. En dat lees ik ook in Matteüs 25, vanaf vers 31. Daar staat: alles wat je uit liefde voor een ander doet, dat doe je voor Jezus.

Dat is de examenvraag die Jezus jou en mij gaat stellen. Dus niet in welke kerk ik zit, aan welke regels ik me wel of niet houd, hoe ik gekleed ben, en al dat soort zaken. Het gaat veel dieper. Het blijft niet bij het uiterlijk hangen, hoewel sommigen zich daar wel heel erg druk over maken. Het gaat om je innerlijk. Hoe zit het vanbinnen met jou en mij? Brandt de liefde van Jezus ook in jouw hart, ondanks dat er soms nog zo veel fout gaat, want dat blijft helaas, zolang je leeft. Maar kun je, dwars door alles heen, niet zonder Jezus? En probeer je echt achter Hem aan te gaan? Dan kan het niet anders dan dat je hart vol is van liefde voor God de Vader, voor zijn Zoon Jezus en voor Gods Geest. En dan wil je die liefde doorgeven aan anderen. Met woorden, maar vooral met daden. Dat is nou het leven van een christen.

Ten slotte nog iets over dat laatste vers. Sommigen die daar zijn zullen Jezus zien terugkomen, belooft Jezus. Maar dat is niet gebeurd. We leven nu ongeveer tweeduizend jaar later en nog steeds is Jezus niet terug. Ik heb er ook geen oplossing voor, maar ik vertrouw er volledig op dat Hij terugkomt. Als je goed om je heen kijkt, dan zie je de tekenen. Het volk IsraĂŤl is teruggekomen, in heel veel landen zijn Gods woorden vertaald en kunnen mensen het goede nieuws horen. Het kan nog even duren, maar als het morgen zo zou zijn, zou je Hem dan vol blijdschap tegemoet gaan? Ik hoop het met heel mijn hart!

15