Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εργασία των τμημάτων Α4 και Α5 ΓΕΛ Αγ. Ιωάννη Ρέντη 2016-2017
Επιμέλεια : Δεληγιάννη Άρτεμις
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ •Ο
Θουκυδίδης,είναι γιος του Ολόρου, γεννήθηκε στο δήμο Αλιμούντα της Αττικής (σημ.Άλιμο), από πλούσια αριστοκρατική οικογένεια. • Ο ιστορικός έλαβε λαμπρή μόρφωση. •Ο πιο ισχυρός παράγοντας και συντελεστής της όλης μόρφωσής του υπήρξε η πόλη των Αθηνών. •Ο Θουκυδίδης υπήρξε ο πρώτος κριτικός ιστοριογράφος. Συνέγραψε τον πόλεμο Αθηναίων και Πελοποννησίων (431-404), που έφερε αντιμέτωπες τις δύο μεγάλες ελληνικές πόλεις, την Αθήνα και τη Σπάρτη. •O Θουκυδίδης φαίνεται πως επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Περικλή και δέχτηκε επιδράσεις από τους σοφιστές ,το δράμα, κυρίως την τραγωδία, και την ιατρική επιστήμη που ακμάζει από τον Ιπποκράτη.
•Το
ύφος του συγγραφέα διακρίνεται για το δυνατό τρόπο έμφασης και αντίθεσης μέσα στην ίδια περίοδο λόγου, ένα ύφος αντιθετικό που χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και λεπτομερειακή επεξεργασία. •Ο Θουκυδίδης θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς συγγραφείς του κόσμου, θεμελιωτής της αντικειμενικής ιστοριογραφίας, της κριτικής ιστορίας, ερευνητής και αποφασιστικός ζητητής της αλήθειας. •Η επίδρασή του στους μεταγενέστερους ήταν μεγάλη. •Παρουσιάζει ελευθερία στη σύνταξη, με αποτέλεσμα ο λόγος του να γίνεται πυκνός και βαθύς και συχνά σκοτεινός.
Έργα του Θουκιδίδη είναι : Στο
Α΄ βιβλίο, μετά το προοίμιο, ακολουθεί η λεγόμενη αρχαιολογία, η οποία αποτελεί σύγκριση μεταξύ του Πελοποννησιακό πολέμου και των προηγουμένων γεγονότων της ελληνικής ιστορίας. Το Β΄ βιβλίο ξεκινά την εξιστόρηση του πολέμου, την οποία συνεχίζει με χρονολογική σειρά, διαιρώντας κάθε χρόνο σε καλοκαίρι και χειμώνα. Στο Γ΄ βιβλίο εκτίθενται οι ωμότητες των τριών επόμενων χρόνων και παρεμβάλλονται οι δημηγορίες του Κλέωνα και του συνετού Διόδοτου για την αποστασία και την τιμωρία των Μυτιληναίων. Στο Δ΄ βιβλίο (7ο, 8ο και 9ο έτος του πολέμου) ο Θουκυδίδης πραγματεύεται την κατάληψη της Πύλου από τους Αθηναίους και τις επιχειρήσεις του Λακεδαιμονίου στρατηγού Βρασίδα στη Χαλκιδική. Σημαντικό μέρος του Ε΄ βιβλίου αναφέρεται στην επιχείρηση των Αθηναίων κατά της Μήλου, όπου δίνεται ανάγλυφη παράσταση της επεκτατικής πολιτικής της Αθήνας. Στα βιβλία ΣΤ΄ και Ζ΄ εξιστορεί την εκστρατεία στη Σικελία των Αθηναίων (415-413). Τέλος, στο Η΄ βιβλίο περιλαμβάνει τα πρώτα χρόνια του Δεκελεικού πολέμου, την παρέμβαση των Περσών στις ελληνικές υποθέσεις και την αποστασία πολλών συμμάχων από τους Αθηναίους.
Βιβλιογραφία https://el.wikipedia.org( Βικιπαίδεια ) http://ebooks.edu.gr( Ebooks )
Η δίκη του Θηραμένη
Βάγια Φυρινίδου – Τάξη Α5 Απρίλιος 2017
Ποιος ήταν ο Θηραμένης
Ο Θηραμένης ήταν ένας ολιγαρχικός Αθηναίος στρατηγός και σημαίνον πρόσωπο στην Αθηναϊκή ιστορία τον 5ο αιώνα π.Χ..
Συμμετείχε σε μάχες και στα κοινά της Αθήνας κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία του καθεστώτος των Τριάκοντα Τυράννων.
Ο χαρακτήρας του Θηραμένης
Ο Θηραμένης ήταν μετριοπαθής και παρόλο τύραννος διακρινόταν από ηθικές αρχές και προσπαθούσε να αφυπνίσει τον λαό, ώστε να ξεσηκωθεί στους άδικους νόμους των Τριάκοντα Τυράννων.
Θηραμένης & Κριτίας
Ο Κριτίας ανήκε στους Τριάκοντα Τυράννους και βάση των εξτρεμιστικών ιδεών του, πίστευε ότι μπορεί να θανατώσει πολλούς ανθρώπους χωρίς δίκη.
Ο Θηραμένης πίστευε πως δεν είναι δίκαιο να θανατώνουν όποιον θέλουν, και παρότρυνε το λαό να εναντιωθεί στον Κριτία.
Οι κατηγορίες του Κριτία
Ο Κριτίας στην αγόρευση του κατηγόρησε τον Θηραμένη ως αναξιόπιστο πολιτικό, συμφεροντολόγο, ύπουλο και προδότη, γιατί τον θεωρούσε εμπόδιο στις αυθαιρεσίες των Τριάκοντα Τυράννων.
Οι κατηγορίες αυτές οδήγησαν τον Θηραμένη σε δίκη.
Η Δίκη Με κατήγορο τον Κριτία, άρχισε η δίκη – παρωδία του Θηραμένη.
Οι δικαστές θα ψήφιζαν φανερά και υπό την απειλή μαχαιροφόρων για την καταδίκη του Θηραμένη.
Ο ίδιος κατά την απολογία του, υπερασπίστηκε τον εαυτό του και τις πράξεις του με χιούμορ παρά το ενδεχόμενο της καταδίκης του σε θάνατο.
Η Καταδίκη
Κατά την ψηφοφορία ήταν εμφανές ότι δεν θα επιτυγχάνονταν η καταδίκη του Θηραμένη, έτσι ο Κριτίας αφαίρεσε αυθαίρετα το όνομα του Θηραμένη από την λίστα των 3000.
Η τύχη του πλέον ήταν αποκλειστικά στα χέρια των Τριάκοντα Τυράννων και όχι στο σώμα των Βουλευτών, οι οποίοι και τον καταδίκασαν εις θάνατο με κώνειο.
Η Θανάτωση του Θηραμένη
Ο Θηραμένης προσπάθησε να διαφύγει αλλά δεν τα κατάφερε και θανατώθηκε με κώνειο (όπως ο Σωκράτης)
Ήπιε το κώνειο παίζοντας το νεανικό παιχνίδι του κότταβου και τα τελευταία του λόγια ήταν: «Κριτία τουτ’ έστω τω καλώ» Κριτία),
(στην υγειά του όμορφου
υπονοώντας … «και στα δικά σου»
Σας ευχαριστώ
ΞΕΝΟΦΩΝ Η ζωή του
Γεννήθηκε μεταξύ 431-429 π.Χ. στην Αθήνα Είχε καλή μόρφωση Υπηρέτησε στο σώμα των ιππέων
Γνώρισε τον Σωκράτη
Έζησε τον Πελοποννησιακό πόλεμο, την άνοδο των τριάκοντα και την αποκατάσταση της δημοκρατίας
Μετείχε στην εκστρατεία που ετοίμασε ο Κύρος
Ο Ξενοφών ανέλαβε ηγετικές πρωτοβουλίες για την επιστροφή των μισθοφόρων στην Ελλάδα Στη συνέχεια κατέληξε στον Εύξεινο Πόντο και από εκεί στο Βυζάντιο και στα παράλια του Αιγαίου
Εύξεινος Πόντος
Βυζάντιο
Παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών
Σεύθης
Θράκη
Στη συνέχεια ακολούθησε τον Αγησίλαο στη μάχη της Κορωνείας
Μετά τη νίκη των Σπαρτιατών τον ακολούθησε στους Δελφούς
Μετά την εξορία του οι Σπαρτιάτες του προσέφεραν άδεια διαμονής και σε μικρό χρονικό διάστημα του έδωσαν ένα κτήμα στον Σκιλλούντια
Σκιλλούντια
Εκεί έφτιαξε την ζωή του όπου και απέκτησε δύο γιους τον Γρύλλο και τον Διόδωρο
Γρύλλος
Διόδωρος
Ακόμα εκεί ξεκίνησε τη συγγραφή πολλών έργων
Αργότερα οι Ηλείοι κατέλαβαν την περιοχή του Σκιλλούντια και μετακόμησε στην Κόρυνινθο Αυτή η κατάσταση οδήγησε στην εξορία του Πάντως έστειλε τους γιους του στον αθηναϊκό στρατό όπου σκοτώθηκε ο Γρύλλος
Κόρινθος
Τέλος πέθανε μετά το 355 π.Χ. αφήνοντας πίσω του πολλά συγγραφικά έργα
Πελλοπονησιακός πόλεμος – Μάχη στους αιγός ποταμούς 431π.Χ. – 404π.Χ.
Βαγγέλης Σώχος
Γενική εισαγωγή: Με τον όρο «Πελοποννησιακός Πόλεμος» εννοούμε τη στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ της Δηλιακή Συμμαχία (υπό την ηγεσία της Αθήνας) και της Πελοπονησιακής Συμμαχίας (υπό την ηγεσία της Σπάρτης) που έλαβε χώρα την περίοδο 431-404 π.Χ και έληξε με αποφασιστική νίκη των Σπαρτιατών και την καταστροφή της Αθήνας. Αν θα θέλαμε να κάνουμε έναν απολογισμό για τα όσα επέφερε αυτός ο πόλεμος στον ελληνικό χώρο, σίγουρα στις συνέπειες και στα αποτελέσματα του Πελοποννησιακού πολέμου θα βάζαμε τις άδικες και ανόσιες πράξεις και από τις δυο πλευρές, βαρβαρότητες, αγριότητες, την ελλειψη ελέους και οίκτου. Η λογική και το μέτρο των μετριοπαθών και ειρηνόφιλων πλευρών και των δυο στρατοπέδων συχνά παραμερίζονταν από τη δύναμη των λόγων του πάθους και των άκρων των πολεμοχαρών και σκληροπυρηνικών που εξοστράκιζαν οποιαδήποτε ελπίδα άμεσης και ειρηνικής διευθέτησης των όποιων προβλημάτων.
Εισαγωγή εργασίας Σε αυτή την εργασία θα δείτε ενα απόσπασμα απο τον Πελλπονησιακό πόλεμο, την μάχη στους Αιγός ποταμούς. Πιο συγκεκριμένα:
Η ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών το Σεπτέμβριο του 405 π.Χ. στον Ελλήσποντο ή Δαρδανέλλια ήταν εκείνη που με τη συντριπτική ήττα των πρώτων, σήμανε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Επί τέσσερις ημέρες ο Λύσανδρος έδινε εντολή σε κυβερνήτες και νάυτες να παίρνουν τις θέσεις τους στις τριήρεις από τα χαράματα ως να εμπρόκειτο να ναυμαχήσουν, και το πεζικό να περιμένει συντεταγμένο δίπλα στην θάλασσα. Οι Αθηναίοι μόλις ανέτελλε ο ήλιος παρατάσονταν απέναντι από τους Σπαρτιάτες και τους π΄ροκαλούσαν, αλλά ο Λύσανδρος δεν έδινε εντολή στο στόλο του να βγει από το λιμάνι και να αρχίσει η ναυμαχία, τακτική που ολοένα αύξανε τον εκνευρισμό τψν Αθηναίων. Ο Λύσανδρος δεν είχε κανένα λόγο να βιαστεί, αφού και τρόφιμα είχε και ασφάλεια του παρείχαν τα τείχη της πόλης. Αντίθετα οι Αθηναίοι επιδίωκαν να αναμετρηθούν όσο το δυνατον πιο γρήγορα αφού ανγκάζονταν να μεταφέρουν κάθε μέρα τρόφιμα απο τη Σηστό, που απείχε 15 στάδια. Ούτε πάλι μπορούσαν να αποχωρήσουν αφήνοντας στους Σπαρτιάτες τον΄έλεγχο του Ελλησπόντου
Μόλις ξημέρωσε η πέμπτη ημέρα, οι Αθηναίοι, σύμφωνα με τον ξενοφώντα παρατάχθηκαν για μια καόμη φορά απέναντι από τα σπαρτιατικά πλοία, τα οποία για μια ακόμη φορά δε ενεπλάκησαν. Ο Λύσανδρος, ωστόσο, είχε δωσει εντολή στα πλοία που κατασκόπευαν τις κινήσεις των Αθηναίων, μόλις οι τελευταίοι κατεβάσουν πανιά, ξεμπαρκάρουν και διασκορπηστούν στις σκηνές τους για το δείπνο και να κοιμηθούν, να επιστρέψουν γρήγορα και στη μέση της απόστασης να σηκώσουν μια ασπίδα, σημάδι για τον υπόλοιπο στόλο. Μόλις ο Λύσανδρος είδε την ασπίδα διέταξε να αποπλεύσει ο στόλος και με όλη την ταχύτητα να πέσει πάνω στους Αθηναίους, οι οποίοι δεν κατάφεραν παρα τις φωνές του Κόνωνα να επανδρώσουν πλήρως τις τριήρεις, με αποτέλεσμα σε άλλες να βρίσκονται δύο σειρές κωπηλάτες και σε άλλη μια. Οι Σπαρτιάτες κατόρθωσαν να καταλάβουν όλα τα πλοία εκτός απο μια μοίρα 8 πλοίων με επικεφαλή τον Κόνωνα και την Πάραλο, η οποία μετέφερε τα άσχημα νέα στην Αθήνα.
Βιβλιογραφία https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF %CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82_ %CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF %82#.CE.9F.CE.B9_.CF.83.CF.85.CE.BC.CE.BC.CE.B1.CF.87.CE.AF.CE.B5.CF.82_.CF.84. CE.BF.CF.85_.CF.80.CE.BF.CE.BB.CE.AD.CE.BC.CE.BF.CF.85 https://ekivolosblog.wordpress.com/2013/09/19/%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE %B5%CE%BB%CE%BF%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CE %B1%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%83%CE%BC%CE %B1%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B5%CE%BB%CE %BF%CF%80/ http://www.mixanitouxronou.gr/i-machi-pou-i-spartiates-nikisan-tous-athineousdichos-na-chasoun-kanena-stratioti-tous-katelavan-ola-ta-plia-sti-steria-ke-tousnikisan-choris-navmachia-o-lisandros-ektelese-olous-tous-echmalotous/ http://www.hellinon.net/Aneotera/Navmaxia.htm
Εκλογή ,πολιτική και ακρότητες των Τριάκοντα Τύραννων
Μάθημα: Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Της μαθήτριας Λυδίας Τσιαντούκα
Εκλογή Τριάκοντα τυράννων
Μετά την κατεδάφιση των τειχών της Αθηνάς Εκλογή των 30 τύραννων. Λόγος: Καταγραφή των <<Πατρίων νομών>>.--> Ρύθμιση πολίτικης ζωής του κράτους
Ενέργειες μετά την εκλογή τους
Συγκρότηση βουλής και άλλων αρχών
Σύλληψη συκοφαντών Παραπομπή σε θανατική καταδίκη.
Κατάστρωση σχεδίων για την επιβολή της κυριαρχίας τους. Έστειλαν Αισχίνη και Αριστοτέλη να τους δοθεί φρουρά για να οργανώσουν το καθεστώς.
Σύλληψη ατόμων που δημιουργούσαν υποψία ότι δεν ανέχονταν το καθεστώς.
Αυθαιρεσίες του καθεστώτος
Άδικες εκτελέσεις πολιτών
Επιλογή τρεις χιλιάδα Αθηναίων για να μετέχουν στην άσκηση της εξουσίας.
Σύλληψη μετοίκων από τους βουλευτές για να τους σκοτώσουν και να τους δημεύσουν τις περιουσίες.
Συκοφαντία Θηραμένη Δική Θηραμένη
Δίκη του Θηραμένη (Παρωδία δίκης) Επιχειρήματα Θηραμένη:
Κίνδυνος διαγραφής όλων των ονομάτων. Οι Ολιγαρχικοί ήταν άδικοι στους ανθρώπου και πολύ ασεβής στους θεούς. Προειδοποιεί για τον κοινό κίνδυνο. Επικαλείται θεούς και ανθρώπους να δουν καλά τι γίνονταν.
Στάση Βουλευτών:
Οι βουλευτές ήταν φοβισμένοι αφού φοβούνταν την βίαιη και εκφοβιστική συμπεριφορά του Κριτία, Επιφυλακτικοί διότι γνώριζαν την αθωότητα του Θηραμένη.
Ακρότητες των Τριάκοντα
Απαγόρευσαν σε όσους δεν ήταν γραμμένοι στο κατάλογο να μπαίνουν στη πόλη.
Καταπάτηση περιουσιών από οπώδους της τυραννίας.
Εκτελέσεις.
Πολλοί Δημοκρατικοί κατέφυγαν σε Πειραιά, Μέγαρα και Θήβα. Φόβος Λακεδαιμόνιων πως θα έχαναν σιγά σιγά του συμμάχους τους.
Πτώση Τριάκοντα τύραννων Ήττα από τους Δημοκρατικούς Διάσπαση Ολιγαρχικών συνεδριάζουν για να δουν πως θα συνεχίσουν. Διαφωνούν μεταξύ τους χωρίζονται σε 2 αντίπαλες παρατάξεις Α) Οι εγκληματίες 30 δεν ήθελαν να υποκύψουν στους Δημοκρατικούς και να συνεχίσουν τον πόλεμο Β)Οι μετριοπαθής 30 ήθελαν να μην υπακούουν στους 30 και να μην τους επιτρέψουν να καταστρέψουν την πόλη. Αποφάσισαν Α)Να καθαιρέσουν τους 30 Β)Να εκλέξουν 10 νέους άρχοντες. *10 άρχοντες: Μετριοπαθής Ολιγαρχικοί μετά την πτώση των Τριάκοντα για συμφιλίωση των αντιπάλων.
Βιβλιογραφία
Σχολικό βιβλίο Α’ Λυκείου «Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι» σελ80-83, 85-91, 100-103, 111-112
Τριάκοντα Τύραννοι
Πότε και πώς έγινε η εκλογή των Τριάντα Τυράννων; Ύστερα από την ταπεινωτική για τους Αθηναίους ειρήνη έγινε η εκλογή των τριάντα τυράννων (Αύγουστος ή Σεπτέμβριος 404 π.Χ.) με την ψήφο των Αθηναίων πολιτών υπό την απειλή των όπλων. Έτσι εγκαθιδρύθηκε το ολιγαρχικό πολίτευμα στην Αθήνα. Ο κύριος λόγος της εκλογής τους ήταν η δημιουργία νόμων για την καλύτερη διοίκηση της Αθήνας.
Κύριοι πρωταγωνιστές ήταν: α) ο Λύσανδρος (φανατικός ολιγαρχικός που υποστήριζε την επαναφορά του ολιγαρχικού καθεστώτος προ 200 ετών)
β) Κριτίας & Θηραμένης.
Πώς κυβέρνησαν οι Τριάκοντα Τύραννοι;
Κατά την οκτάμηνη εξουσία τους (Ιούλιος 404 – Φεβρουάριος 403 π.Χ.) καταλύθηκαν οι νόμοι και οι θεσμοί τη Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Αποτέλεσμα ήταν η εγκαθίδρυση ολιγαρχικού πολιτεύματος και η καθυστέρηση ψήφισης νέων νόμων ενώ διόρισαν προσωπικούς τους φίλους σε κύριες θεσμικές θέσεις.
Ποια στάση τήρησαν απέναντι στους συκοφάντες; Φόρεσαν το ένδυμα της ηθικής και εμφανίστηκαν ως υπερασπιστές των πάντων για να εξασφαλίσου την λαϊκή αποδοχή. Όλοι οι άρχοντες ένιωσαν ανακούφιση που απαλλάχτηκαν από την κοινωνική πληγή των συκοφαντών.
Συκοφαντία στην αρχαιότητα = α) κλοπή σύκων από ιερές συκιές. β) η λαθραία εξαγωγή σύκων από την Αττική. Συκοφαντία σήμερα = ψευδής κατηγορία που αποδίδει κάποιος σε άλλον.
Σε ποια ενέργεια προέβησαν οι τύραννοι, ώστε να διοικήσουν τη πόλη όπως ήθελαν; Εξόντωσαν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Με την συνδρομή του Λύσανδρου καθιέρωσαν φρουρά από 700 Σπαρτιάτες για να ενισχύσουνδιαφυλάξουν το ολιγαρχικό τους καθεστώς. Κατά την διάρκεια της εξουσίας τους εξαπέλυσαν κύμα διώξεων και εκκαθαρίσεων σε Αθηναίους και Μετοίκους, εκτελώντας 1.500 από αυτούς. Η βία και η βαρβαρότητα κυριάρχησαν στο καθεστώς τους.
Χαρακτηρισμός Κριτία και Θηραμένη Κριτίας: Ρεαλιστής και πρακτικός νους, εκπρόσωπος του σοφιστικού δικαίου και φανατικός ολιγαρχικός. Ο πιο απάνθρωπος και θηριώδης από όλους τους τυράννους, θύμα του οποίου υπήρξε και ο φίλος του Θηραμένης. Θηραμένης: Θεωρητικός και μετριοπαθής ολιγαρχικός. Πρωτοστάτησε στο ολιγαρχικό πραξικόπημα.
Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΘΗΡΑΜΕΝΗ
Ποιες ήταν οι σχέσεις των δύο ανδρών;
Αρχικά φιλικές και ταυτόσημες αλλά αργότερα διαφοροποιήθηκαν.
Ποια ήταν η συμπεριφορά και η τακτική του Κριτία απέναντι στους Αθηναίους; Φιλόδοξος και αρχομανής, αδίστακτος, ασύδοτος και σκληρός. Δεν αναγνώριζε ηθικούς φραγμούς μπροστά στις επιδιώξεις του. Είχε αναμειχθεί στον ακρωτηριασμό των Ερμών Κεφαλών (415 π.Χ.) Εξορίστηκε στην Θεσσαλία και αυτό τον κατέστησε σκληρό και απάνθρωπο. Πίστευε ότι ακόμα και το έγκλημα είναι θεμιτό για την εδραίωση της εξουσίας.
Ποια ήταν η συμπεριφορά και η τακτική του Θηραμένη απέναντι στους Αθηναίους;
Διαφωνεί με τους χειρισμούς του Κριτία και προσπαθεί να τον συγκρατήσει από την διάπραξη εγκλημάτων εις βάρος ανθρώπων με μεγάλη δημοτικότητα. Το 403 π.Χ. αναγκάστηκε να πιει το κώνειο για να δείξει ότι δεν τυφλώθηκε από το πάθος της εξουσίας. Έτσι φάνηκε πως τελικά διέθετε κάποια ίχνη πολιτικής ευαισθησίας και ηθικής.
Εργασία στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών
Θέμα: <<Τριάκοντα Τύραννοι>>
Χατζηγεωργίου Στελίνα Α5’
Κριτίας Εργασία της μαθήτριας Γαλήνη Τσουκτουρίδου (Α’5)
Γενική Βιογραφία – (460 π.Χ. - Μάιος 403 π.Χ.) ήταν Έλληνας πολιτικός, φιλόσοφος, ποιητής και ρήτορας της αρχαίας Αθήνας. – Ήταν ένα σκληρό και απάνθρωπο άτομο. – Μαθητής του Σωκράτη. – Θείος του Πλάτωνα.
Γενική Βιογραφία – Γεννήθηκε το 460 π.Χ. στην Αθήνα. – Πέθανε το 403 π.Χ. στην Μουνιχία. – Επικεφαλής των τριάκοντα. – Φανατικός ολιγαρχικός.
– Πρόκειται για ένα άτομο με πάρα πολλές κατορθώσεις.
Κατορθώσεις του Κριτία – Εξόντωση πολλών, ακόμα και τον φίλο του τον Θηραμένη. – Στον δάσκαλό του Σωκράτη απαγόρευσε να διδάσκει ή να κάνει παρέα με τους νέους. – Διέπραξε πολλές αυθαιρεσίες και ωμότητες σε βάρος των συμπολιτών του.
Έργα λόγου
– Έγραψε επικά, ελεγειακά, δραματικά, ερωτικά, περιγραφές πολιτειών (της Σπάρτης, της Αθήνας κ.ά.) – Έγραψε την τριλογία «Τέννης, Ραδάμανθης, Πειρίθους» – Έγραψε το σατιρικό έργο «Σίσυφος»
– Τα ρητορικά του έργα χρησίμευαν στη ρωμαϊκή εποχή ως πρότυπα για τους μεγάλους Ρωμαίους ρήτορες. Σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα των έργων του.
Γεγονότα – 460 π.Χ.: Γεννήθηκε. – 415 π.Χ.: Κατηγορήθηκε μαζί με τον Αλκιβιάδη, ο οποίος ήταν στενός του φίλος για την αποκοπή των κεφαλών των Ερμών και φυλακίστηκε. – 411 π.Χ.: Όταν έγινε η ολιγαρχική μεταπολίτευση στην Αθήνα, τάχτηκε με τους δημοκρατικούς. – 408 π.Χ.: Με την επιστροφή του Αλκιβιάδη στην Αθήνα, έγινε ο στενότερος συνεργάτης του.
Γεγονότα – 407 π.Χ.: Εξορίστηκε στη Θεσσαλία. – 405 π.Χ.: Επανήλθε στην Αθήνα.
– 404 π.Χ.: Μετά την υποταγή της Αθήνας από τη Σπάρτη, εκλέχτηκε ένας από τους Τριάκοντα Τυράννους.
– 403 π.Χ: Πολεμώντας στη Μουνυχία(Κοντα στον Πειραιά) που κατείχε ο Θρασύβουλος με τους δημοκρατικούς επαναστάτες του, ο Κριτίας σκοτώθηκε μαζί με πολλούς συνάρχοντές του.
Βιβλιογραφία
– https://el.wikipedia.org/wiki/%C E%9A%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%AF%C B1%CF%82 – Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Α’ Τάξη Γενικού Λυκείου
Τέλος Παρουσίασης.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Αυτοί που έπαιξαν ηγετικό ρολό κατά των Πελοποννησιακός πόλεμος
• Ηγετικό ρολό είχε ο Κριτίας ο όποιος έκανε τα πάντα για την εξουσία,ήταν απάνθρωπος,δρούσε μυστικά και δεν δίστασε να συκοφαντήσει τον Θηραμένη που ανήκε και αυτός στους τριάκοντα .
Η δική του Θηραμένη
• Ο Θηραμένης ήταν μετριοπαθής,δεν συμφωνούσε με τις αυθαιρεσίες των υπολοίπων,δυσκόλευε το έργο τους και για αυτό καταδικάστηκε σε θάνατο.
Ο Θηραμένης
• Με αφορμή τον θάνατο του Θηραμένη οι δημοκρατικοί ξεσηκώθηκαν με αρχηγό τον Θρασύβουλο ο όποιος ήταν ένας ικανός πολίτικος και στρατηγός που με τις ενέργειες του και τους λογούς του έφερε πάλι την δημοκρατία στην Αθήνα .
Η μάχη στην Μουνιχία
Η θέση της γυναίκας τον 5 και τον 21ο αιώνα. ο
Τζέλο Τζούλια Αρχαία Α. Δεληγιάννη Έτος 2016-2017
Γυναίκες 5 αιωνα. ου
Σ’ ένα έθνος υποδουλωμένο, σε μία εποχή που επικρατούσαν οι
προκαταλήψεις, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να έχουν γνώμη, άποψη και κρίση, καθως ο άνδρας μπορούσε να χωρίσει τη γυναίκα του, αν αυτή δεν τεκνοποιούσε και που κατέφευγε σε βότανα για να γεννάει αρσενικά παιδιά, σαφώς δεν είχε την δυνατότητα και το δικαίωμα στην απόκτηση γνώσης. Όπως μαθαίνουμε από τα γραπτά μνημεία, αυτή η τάση ενδοστρέφειας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην τότε δομή της ελληνικής οικογένειας, στην κοινωνική θέση της γυναίκας και στην επιθυμία του άνδρα για απόλαυση της ιδιωτικής ζωής: Επιστρέφει στο σπίτι κουρασμένος μετά από την εργασία του στην πόλη και τη συνεχή παρουσία του στον χώρο της αγοράς και σε άλλους ανοιχτούς (και μη) δημόσιους χώρους, τρώει το φαγητό που έχει ετοιμαστεί και μετά κοιμάται. Ο ρόλος των δύο φύλων ήταν με σαφήνεια καθορισμένος. Η γυναίκα, αν δεν έβγαινε έξω για αγορές σχετικές με την οικιακή δραστηριότητα, έμενε στο σπίτι. Οι κοινωνικές δραστηριότητες όπου επιτρεπόταν η παρουσία της ήταν γάμοι ή κηδείες και άλλες συναφείς εκδηλώσεις.
Αστή και φτωχή γυναίκα Η αστή καλής οικογενείας έμενε σπίτι της, τριγυρισμένη από τις δούλες της και έβγαινε απ’αυτό μόνο για να εκτελέσει τα θρησκευτικά της καθήκοντα. Η φτωχή γυναίκα του λαού όμως ήταν αναγκασμένηνα βγαίνει απ’το σπίτι της για να πάει στην αγορά ή να εργασθεί σε πλούσια σπίτια ως τροφός ή ως παραδουλεύτρα. Είναι γνωστή η περίπτωση της μητέρας του Ευριπίδη, η οποία κάθε μέρα πήγαινε στην αγορά για να πουλήσει τα χόρτα που μάζευε από το κτήμα της και η σχέση της με άλλες γυναίκες ήταν περιορισμένη αφού στην συντριπτική πλειονότητά τους έμεναν κλεισμένες στο σπίτι τους, μακρυά από οιανδήποτε άλλη επαφή με άλλες γυναίκες εκτός από την μητέρα τους τις αδελφές τους και τις δούλες τους.
Οι γυναίκες έπρεπε να μένουν σε ειδικά διαμερίσματα μέσα στο σπίτι κάνοντας συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως να υφαίνουν στον αργαλειό και στη ρόκα και να δίνουν εντολές στις παρακόρες. Για να βγουν έξω από τους συγκεκριμένους γυναικείους θαλάμους (γυναικωνίτες) έπρεπε να είναι υπό τη συνοδεία των παρακορών ή για να βγουν τελείως από το παλάτι έπρεπε να συνοδεύονται τουλάχιστον από έναν άνδρα. Αλλά, δεν ήταν απαγορευμένο να εμφανιστούν ενώπιον των ανδρών και να συνομιλούν μαζί τους. Οι γυναίκες στην ομηρική εποχή ασχολούνταν κυρίως με τη συντήρηση του σπιτιού και την φροντίδα των παιδιών. Οι γυναίκες όμως των αριστοκρατικών οικογενειών ακόμα και σε αυτές τις εργασίες ανέθεταν σε κάποιον αρμόδιο για να τις εκτελέσει. Μένοντας όμως στο σπίτι η Αθηναία σύζυγος είχε πάρα πολλές δουλειές να κάνει, αρχίζοντας από το γνέσιμο του μαλλιού, μετά την ύφανση στο αργαλειό για την κατασκευή ενδυμάτων,την ετοιμασία του φαγητού, την φροντίδα των μικρών παιδιών, την περίθαλψη των ασθενών και των ηλικιωμένων της οικογενείας, την εποπτεία των δούλων, αλλά κυρίως είναι αυτή που κρατάει το ταμείο του σπιτιού της όπου συσσωρεύονται τα αγαθά του οίκου, πραγματικός φύλακας της εστίας του σπιτιού.
Αθηναίες • Όλες οι αξιοπρεπείς Αθηναίες φορούσαν έναν απλό χιτώνα που ήταν από μαλλί ή λινάρι, δωρικού ή ιωνικού ρυθμού που εφτανε ως τους αστραγάλους. Πάνω από τον χιτώνα έριχναν ένα «ιμάτιον» που μπορούσαν να το ρίξουν πάνω απ’το κεφάλι τους, ώστε να δημιουργηθεί μια κουκούλα. Βέβαια οι πόρνες, οι εταίρες και οι παλλακίδες δεν ακολουθούσαν τον κανόνα και φορούσαν πολύχρωμα κροκωτά φορέματα.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ (21ο αι.) • Με το πέρασμα του χρόνου η εικόνα της γυναίκας έχει αλλάξει ουσιαστικά. Η γυναίκα παλιότερα αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως λιγότερο δυναμικό και αυτόνομο, κυρίως λόγω του ότι ήταν υποχρεωμένη να παραμένει στο σπίτι και να μην εργάζεται, αλλά να ασχολείται μονάχα με την ανατροφή των παιδιών, με «τα του σπιτιού» και οι προσωπικές της ανάγκες έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι ο άντρας ήταν αυτός ο οποίος είχε τη μεγαλύτερη ισχύ από οικονομικής άποψης και όχι μόνο. Ήταν αυτός που είχε το ρόλο του «θηρευτή» που διεκδικούσε το «θήραμά» του.
Η σύγχρονη γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους, σε αυτό της συζύγου, της μητέρας, της εργαζόμενης γυναίκας, της καλής νοικοκυράς κ.ο.κ. Στην προσπάθειά της να ανταποκριθεί σε όλα αυτά και να είναι «σωστή», όπως προστάζει η κοινωνία, συχνά πιέζεται, αγχώνεται και εξαντλείται. Η ανάγκη που προβάλλεται, είναι η γυναίκα να κρατήσει τις λεπτές ισορροπίες που απαιτούνται ανάμεσα στις υποχρεώσεις της ως μητέρας και νοικοκυράς, από τη μία και ως εργαζόμενης, από την άλλη. Παράλληλα, δε θα πρέπει ποτέ να ξεχνάει και το ρόλο της ως γυναίκας. Θα πρέπει να φροντίζει τον εαυτό της, την εμφάνισή της, έτσι ώστε να εκπέμπει τη σεξουαλικότητα που απαιτείται. Δε θα πρέπει να απορροφάται από τις ποικίλες υποχρεώσεις στη δουλειά και στο σπίτι (φροντίδα των παιδιών, καθάρισμα, μαγείρεμα κ.α.) και να ξεχνά ότι είναι και γυναίκασύζυγος και ότι θα πρέπει να αφιερώνει και τον απαιτούμενο χρόνο και γι’ αυτό το κομμάτι του εαυτού της. Καθοριστικό ρόλο βέβαια σε κάθε περίπτωση διαδραματίζει και ο σύζυγος, ο οποίος θα πρέπει να τη βοηθά, να τη στηρίζει και να μην πάψει ποτέ να την κάνει να αισθάνεται ότι είναι σημαντική γι’ αυτόν.
Διαφορές Δημοκρατίας και Τυρρανίας
Οι ορισμοί
Δημοκρατία Είναι το πολίτευμα κατά το οποίο ο λαός συμμετέχει είτε άμμεσα είτε έμεσσα και γεννήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα πρίν περίπου 2.500 χρόνια.
Τυραννία
ρχοντες αυτοί ονομάστηκαν τύραννοι.Οι τύραννοι διοικούσαν αυθαίρετα και έκαν
Δημοκρατία ●
Δεν ήταν τόσο σκληρή .
●
Eισακούει για αιτήματα πολιτών .
●
Υποστηρίζει τον λαό .
●
Ακούει την γνώμη του λαού .
●
Πολυφωνία και πλουραρισμός .
●
Ισχύουν νόμοι , κανόνες και διατάξεις που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα των πολιτών .
●
Συμμετοχή στα κοινά – αυτοβουλή .
●
Ισχυεί η ισονομία , ισοπολιτεία , ισηγορία και αξιοκρατία .
●
Υπάρχει : ειρήνη , ασφάλεια και τάξη .
ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ...
Τυραννία Παραβίαση θεσμικών νόμων .
●
Καταπάτηση δικαιωμάτων του πολίτη .
●
Ο λαός δεν έχει θέση στα κοινά .
●
Φόβος .
●
Ανασφάλεια .
●
Κλίμα αναταραχής και βίας .
●
Αναξιοκράτεια , άνιση μεταχείρηση πολιτών .
●
Δεν υπάρχει δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης .
●
Η είρηνη , ασφάλεια και η τάξη δεν υπάρχουν .
●
Σήμερα επικρατεί η δημοκρατία ή η τυρρανια ; Σήμερα επικρατεί η δημοκρατία στις περισσότερες χώρες . Η δημοκρατία όμως στις μέρες μας είναι έμμεση καθως έχουμε εναν αντιπρόσωπο . ●
Πηγές 1)Δημοκρατία : http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Democracy.htm 2)Τυραννία : http://dim-galat.pel.sch.gr/projects/akropolis/athens_02politeymata.htm 3)Οι διαφορές : Τετράδιο Αρχαίων
●
Πατακιούτη Ιφιγένεια
●
Σοφιανίδου Βέρα
●
Σισμανίδου Γεωργία
●
Σιώζιου Σωτηρία
●
Ιφιγένεια Πατακιούτη
●
Σοφιανίδου Βέρα
●
Σισμανίδου Γεωργία
●
Σιώζιου Σωτηρία
ΠΟΝΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Α4) Ο ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/4/2017
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ.2………………………….…………………ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ.3………….……………………………ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σελ.4…………..……………..…………ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΘΡΑΣΥΒ . Σελ.5…………….........……………………………………………… ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΕ ΕΛΕΥΣΙΝΑ – ΦΥΛΗ - ΠΕΙΡΑΙΑ Σελ.6…………………………………………………………………..…Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Σελ.7……………………………..….ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Σελ.8……………………..………….ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ;;;;;
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Αφού λοιπόν, ο μετριοπαθής Αθηναίος στρατηγός Θηραμένης εκτελέστηκε με εντολή του κήρυκα των τριάκοντα τυράννων, λόγω αντίστασής του ενάντια στο ολιγαρχικό στοιχείο, η ιστορία μας ξεκινάει με κυριαρχία των τριάκοντα στην εξουσία, εφόσον σκότωσαν έναν δημοκρατικό και πήραν εκείνοι τα ηνία της εξουσίας. Έχουν δηλαδή το πάνω χέρι. Όμως, στην ιστορία αυτή, θα εμφανιστεί και ο Θρασύβουλος, ο οποίος θα έρθει από την πόλη της Θήβας στη Φυλή με συνοδεία ανδρών, ώστε να δώσει ένα τέλος μαζί με αυτούς σε αυτήν την κυριαρχία των τριάντα τυράννων, όσον αφορά την εξουσία. Ο Θρασύβουλος, μαζί βέβαια με τους έμπιστους άνδρες του, θα δούμε πως θα προβούν σε ορισμένες ενέργειες, οι οποίες προφανώς και θα έχουν να κάνουν με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, την ανύψωσή της στην εξουσία, αλλά παράλληλα και με αρκετές προσπάθειες για πτώση της ολιγαρχίας.
ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ: Ο Θρασύβουλος από την πλευρά του, εφόσον γνώριζε πάρα πολύ καλά ότι οι τριάκοντα τύραννοι, όταν βρίσκονταν στην Ελευσίνα, έκαναν πολλές ακρότητες και πήραν βίαια μέτρα που ξεπερνούσαν κάθε όριο, όπως για παράδειγμα την απαγόρευση σε όσους ήταν εκτός του καταλόγου των τρισχιλίων να μπαίνουν στη πόλη αυτή της Ελευσίνας, τότε κίνησε αμέσως από τη Θήβα της Βοιωτίας μαζί με εβδομήντα άνδρες όπως είδαμε και προηγουμένως, με προορισμό το οχυρό φρούριο της Φυλής (κοντά στους πρόποδες της Πάρνηθας). Είχε πιο συγκεκριμένα ως στόχο μαζί πάντοτε με τους άνδρες του, την κατάληψη του φρουρίου της Φυλής. Αφού οι τριάκοντα βγήκαν από την Ελευσίνα, πήγαν να επιτεθούν στο Θρασύβουλο στη Φυλή, επιχειρώντας να χτίσουν ένα τείχος για να κόψουν τον ανεφοδιασμό των επαναστατών και να τους εξαναγκάσουν να παραδοθούν. Έτσι, τόσο ο Θρασύβουλος όσο και εφτακόσιοι στρατιώτες, συγκεντρώθηκαν στη Φυλή και μια νύχτα, ο Θρασύβουλος τους πήγε σε απόσταση τριών με τεσσάρων σταδίων μακριά από την φρουρά.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΕ ΕΛΕΥΣΙΝΑ – ΦΥΛΗ - ΠΕΙΡΑΙΑ: Όταν έφτασαν λοιπόν στο σημείο εκείνο, απόθεσαν τα όπλα τους (τα πήραν) και βρίσκονταν σε στάση αναμονής, διότι περίμεναν. Ακολούθησε ολιγωρία των ολιγαρχικών, καθώς οι ολιγαρχικοί έχασαν περισσότερους από 120 οπλίτες και 3 ιππείς. Αργότερα, αφού ήρθε το ιππικό από την Ελευσίνα για ενισχύσεις, δεν βρήκε κανέναν εχθρό εκεί για εκεχειρία περισυλλογής νεκρών. Έπειτα από αυτό, οι τριάκοντα αποφάσισαν την σύλληψη των κατοίκων της Ελευσίνας, κρίνοντας παράλληλα δύσκολη την θέση τους. Μετά, αφού ακολούθησε ο λόγος του Κριτία, ο Θρασύβουλος μαζί με τους δημοκρατικούς είχαν παραταχθεί στο λόφο της Μουνιχίας (σημερινή Καστέλλα), ενώ οι ολιγαρχικοί κάτω στο επίπεδο έδαφος. Στη μάχη που πραγματοποιήθηκε στη Μουνιχία, νικητές ήταν τελικά, όπως ήταν λογικό, οι δημοκρατικοί, λόγω της πλεονεκτικής τους θέσης, της ευκολίας να σημαδέψουν τους εχθρούς τους και του άκρως λανθασμένου τρόπου παράταξης των ολιγαρχικών κατά τη διάρκεια της μάχης.
Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ: Επομένως, με την εξέλιξη αυτή των γεγονότων και με τις ενέργειες τόσο του Θρασύβουλου όσο και των υπόλοιπων δημοκρατικών μαζί με τους άνδρες του, πραγματοποιήθηκε η ολική αποκατάσταση της δημοκρατίας και γενικότερα του δημοκρατικού στοιχείου και η ανύψωσή τους στην εξουσία.
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ: ΒΙΒΛΙΟ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΙΚΟΝΑ: ΕΙΚΟΝΕΣ GOOGLE
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ;;;;;
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
Ο Θουκυδίδης του Ολόρου ο Αλιμούσιος (πιθ.455-399 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, γνωστός για τη συγγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πρόκειται για ένα κλασικό ιστορικό έργο, το πρώτο στο είδος του, που αφηγείται με τεκμηριωμένο τρόπο τα γεγονότα του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 - 404 π.Χ.), μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης. Ο Θουκυδίδης έζησε ως το τέλος του πολέμου, όπως λέει ο ίδιος στο Ε 26 της Ιστορίας, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη συγγραφή του έργου.
Το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή σε ιστορικούς και μελετάται ως σήμερα από πολιτικούς επιστήμονες, καθώς θεωρείται ο πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού ως προσέγγιση στη μελέτη των διεθνών σχέσεων.[1]
Η ΖΩΉ ΤΟΥ.
Πατέρας του ήταν ο Όλορος, όνομα το οποίο επίσης ανήκε σε πολλούς βασιλείς της Θράκης. Ήταν ιδιοκτήτης χρυσωρυχείων στην παράκτια περιοχή της Θράκης απέναντι από τη Θάσο. Γεννημένος στον δήμο Αλιμούντος, το σημερινό Άλιμο, ο Θουκυδίδης είχε συγγενικούς δεσμούς με τον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό Μιλτιάδη και το γιο του Κίμωνα.
Ο Θουκυδίδης ήταν περίπου 25-30 ετών στην αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 π.Χ.). Αρρώστησε και ο ίδιος κατά τον λοιμό που έπληξε την Αθήνα μεταξύ 430 και 427 π.Χ. εξοντώνοντας το ένα τέταρτο του πληθυσμού της, μεταξύ αυτών και τον Περικλή.
Το 424 π.Χ. εκλέχθηκε στρατηγός και ανέλαβε τη διοίκηση επτά πλοίων που αγκυροβολούσαν στη Θάσο, πιθανότατα λόγω των διασυνδέσεών του στην περιοχή. Κατά το χειμώνα του 424/3 π.Χ. ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας επιτέθηκε στην Αμφίπολη, μια παραλιακή πόλη της Μακεδονίας στα δυτικά της Θάσου, στρατηγικής σημασίας για την Αθηναϊκή Συμμαχία, λόγω της ναυπηγήσιμης ξυλείας που πρόσφερε η περιοχή και επειδή βρισκόταν κοντά στα χρυσωρυχεία του Παγγαίου. Ο Αθηναίος διοικητής της Αμφίπολης ζήτησε βοήθεια από το Θουκυδίδη.
Τα νέα για την απώλεια της Αμφίπολης προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση στην Αθήνα. Σχετικά με την αποτυχία του να σώσει την πόλη, ο Θουκυδίδης αναφέρει: «Μου συνέβη να εξοριστώ από την πόλη μου επί είκοσι χρόνια μετά τη στρατηγία μου στην Αμφίπολη και, έχοντας επαφή με τα πράγματα των δύο πλευρών, και ιδίως, λόγω της εξορίας μου, με τα πράγματα των Πελοποννήσιων, είχα τη δυνατότητα να τα προσεγγίσω απερίσπαστος και να τα κατανοήσω καλύτερα» ( Ε 26, μτφρ. Σκουτερόπουλου). Πιθανόν ο Θουκυδίδης ταξίδεψε και στη Σικελία κατά την εκστρατεία στη Σικελία, καθώς υπάρχουν παραδείγματα βαθιάς γνώσης των τοπικών συνθηκών.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, κάποιος με το όνομα Οινόβιος κατάφερε να περάσει ένα νόμο που επέτρεπε στο Θουκυδίδη να γυρίσει στην Αθήνα, πιθανόν λίγο μετά την παράδοση της Αθήνας και το τέλος του πολέμου το 404 π.Χ.. Ο Παυσανίας συνεχίζει λέγοντας ότι δολοφονήθηκε κατά την επιστροφή του στην Αθήνα. Πολλοί αμφισβητούν αυτή την εκδοχή, θεωρώντας πως υπάρχουν ενδείξεις ότι έζησε μέχρι και το 398 π.Χ.
Πάντως, όποια από τις δύο απόψεις και αν ισχύει, το σίγουρο είναι ότι, παρόλο που έζησε μετά το τέλος του πολέμου, δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την Ιστορία του. Η αφήγησή του τελειώνει απότομα στο μέσο του 411 π.Χ., υποδηλώνοντας ίσως ότι πέθανε ξαφνικά κατά τη διάρκεια της συγγραφής του έργου. Σύμφωνα με κάποια παράδοση αναφέρεται ότι το κείμενό του βρέθηκε να τελειώνει με μία ανολοκλήρωτη πρόταση. Τα λείψανά του επιστράφηκαν στην Αθήνα και ενταφιάστηκαν στον οικογενειακό τάφο του Κίμωνα.
ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΊΔΗ
Ο Θουκυδίδης δεν έδωσε τίτλο στο έργο αυτό, ούτε το διαίρεσε σε βιβλία. Η διαίρεσή του σε οκτώ βιβλία και ο τίτλος Θουκυδίδου Ιστορίαι ή Συγγραφή οφείλεται στους αρχαίους γραμματικούς.
Στο Α΄ βιβλίο, μετά το προοίμιο, ακολουθεί η λεγόμενη αρχαιολογία, η οποία αποτελεί σύγκριση μεταξύ του Πελοποννησιακό πολέμου και των προηγουμένων γεγονότων της ελληνικής ιστορίας. Κατόπιν, ύστερα από ορισμένες μεθοδολογικές εκτιμήσεις, ερευνώνται οι άμεσες αιτίες του πολέμου, με μια αναδρομή στις πρώτες αρχές και στη εξέλιξη της αθηναϊκής ηγεμονίας.
Το Β΄ βιβλίο ξεκινά την εξιστόρηση του πολέμου, την οποία συνεχίζει με χρονολογική σειρά, διαιρώντας κάθε χρόνο σε καλοκαίρι και χειμώνα. Σημαντικότερα μέρη του είναι εκείνα που αναφέρονται στις δύο επιδρομές των Λακεδαιμονίων στη Αττική και στον Επιτάφιο που εκφώνησε ο Περικλής για τους νεκρούς του πρώτου έτους του πολέμου με τον οποίο ο ιστορικός εξιδανικεύει την πόλη των Αθηνών, [2] και στο φοβερό λοιμό των Αθηνών.
Στο Γ΄ βιβλίο εκτίθενται οι ωμότητες των τριών επόμενων χρόνων και παρεμβάλλονται οι δημηγορίες του Κλέωνα και του συνετού Διόδοτου για την αποστασία και την τιμωρία των Μυτιληναίων. [3]Σημαντική επίσης είναι η περιγραφή της παθολογίας του εμφυλίου πολέμου με αφορμή κάποια γεγονότα στην Κέρκυρα (Γ 82-83).
Στο Δ΄ βιβλίο (7ο, 8ο και 9ο έτος του πολέμου) ο Θουκυδίδης πραγματεύεται την κατάληψη της Πύλου από τους Αθηναίους και τις επιχειρήσεις του Λακεδαιμονίου στρατηγού Βρασίδα στη Χαλκιδική.
Σημαντικό μέρος του Ε΄ βιβλίου αναφέρεται στην επιχείρηση των Αθηναίων κατά της Μήλου, όπου δίνεται ανάγλυφη παράσταση της επεκτατικής πολιτικής της Αθήνας.
Στα βιβλία ΣΤ΄και Ζ΄εξιστορεί την εκστρατεία στη Σικελία των Αθηναίων (415-413).
Τέλος, στο Η΄βιβλίο περιλαμβάνει τα πρώτα χρόνια του Δεκελεικού πολέμου, την παρέμβαση των Περσών στις ελληνικές υποθέσεις και την αποστασία πολλών συμμάχων από τους Αθηναίους.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ.
Ο Θουκυδίδης πιθανότατα εκπαιδεύτηκε από τους Σοφιστές, δασκάλους και φιλοσόφους της κλασικής Αθήνας (Αναξαγόρα και Αντιφώντα) [4]. Έχει επηρεαστεί, ακόμη, από την τραγωδία πράγμα που φαίνεται από το διάλογο των Αθηναίων- Μηλίων, ο οποίος είναι γραμμένος σε μορφή ερώτησης απάντησης (στιχομυθία). Επίσης συχνά αντιδιαστέλλει τη γνώμη με την τύχη, επηρεασμένος και πάλι από την τραγωδία.
Σε ό,τι αφορά τα πολιτικά, ο Θουκυδίδης θαύμαζε τον Περικλή και επιδοκίμαζε την εξουσία που είχε στο λαό, παρόλο που αποστρεφόταν τους λαϊκιστές δημαγωγούς που τον διαδέχτηκαν. Ο Θουκυδίδης δεν ήταν υπέρμαχος της ριζικής δημοκρατίας που προωθούσε ο Περικλής, αλλά πίστευε ότι ήταν αποδεκτή όταν λειτουργούσε υπό την καθοδήγηση ενός ικανού ηγέτη.
Άλλη επιρροή του Θουκυδίδη ήταν ο Ιπποκράτης. Στο τμήμα του έργου που περιγράφει το λοιμό που έπληξε την Αθήνα (Β 47-54) η ανάλυση του πάνω στα χαρακτηριστικά της ασθένειας αυτής είναι πολύ λεπτομερής και δείχνει άμεσα την επιρροή του από τον Ιπποκράτη.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ.
Ο Θουκυδίδης γενικά αναγνωρίζεται ως ένας από τους πρώτους αληθινούς ιστορικούς. Με την εισαγωγή της μεθόδου της ιστορικής αιτιότητας, δηλαδή της αναζήτησης των βαθύτερων αιτιών ενός γεγονότος, υπήρξε ο πρώτος που προσέγγισε με επιστημονικό τρόπο την ιστορία. Αντίθετα με τον προγενέστερό του Ηρόδοτο, τον αποκαλούμενο από τον Κικέρωνα «πατέρα της Ιστορίας», ο οποίος περιελάμβανε στην ιστορία του φήμες και αναφορές στην μυθολογία και στους θεούς, ο Θουκυδίδης συμβουλευόταν σε μεγάλο βαθμό γραπτά ντοκουμέντα και συνομιλούσε με ανθρώπους που συμμετείχαν ή και πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα τα οποία περιέγραφε (Α 20).
Ο Θουκυδίδης δεν εξετάζει την τέχνη, τη λογοτεχνία ή την κοινωνία της εποχής εκείνης, αλλά αυστηρά ό,τι θεωρούσε ότι σχετιζόταν με τον πόλεμο, και αυτό γιατί περιέγραφε ένα συγκεκριμένο γεγονός και όχι μια ιστορική περίοδο. Επίσης άξιο προσοχής αποτελεί τ' ότι είχε συναίσθηση της σπουδαιότητας που θα είχε το έργο του για τις μελλοντικές γενιές, όπως φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα:
Καὶ εἰς μὲν ἀκρόασιν ἴσως τὸ μὴ μυθῶδες αὐτῶν ἀτερπέστερον φανε ῖται, ὅσοι δ ὲ βουλήσονται τ ῶν τε γενομένων τὸ σαφὲς σκοπεῖν καὶ τῶν μελλόντων ποτ ὲ αὖθις κατ ὰ τ ὸ ἀνθρώπινον τοιούτων κα ὶ παραπλησίων ἔσεσθαι, ὠφέλιμα κρίνειν αὐτὰ ἀρκούντως ἕξει. Κτ ῆμά τε ἐς α ἰε ῖ μ ᾶλλον ἢ ἀγώνισμα ε ἰς τ ὸ παραχρῆμα ἀκούειν ξύγκειται.Ο αποκλεισμός του μυθώδους από την ιστορίαν μου ίσως την καταστήση ολιγώτερον τερπνήν ως ακρόαμα, θα μου είναι όμως αρκετόν, εάν το έργον μου κρίνουν ωφέλιμον όσοι θελήσουν να έχουν ακριβή αντίληψιν των γεγονότων, όσα έχουν ήδη λάβει χώραν, και εκείνων τα οποία κατά την ανθρωπίνην φύσιν μέλλουν να συμβούν περίπου όμοια. Διότι την ιστορίαν μου έγραψα ως θησαυρόν παντοτεινόν και όχι ως έργον προωρισμένον να υποβληθή εις διαγωνισμόν και ν' αναγνωσθή εις επήκοον των πολλών, διά να λησμονηθή μετ' ολίγον. (Α 22, μετάφραση του Ελ.Βενιζέλου).
ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΣΤΗ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
Από τους μεταγενέστερους ιστορικούς, μεταξύ άλλων, επηρεάστηκαν άμεσα από το έργο του Θουκυδίδη οι εξής:
Λουκιανός
Πολύβιος[5]
Σαλούστιος[6]
Ευνάπιος[7]
Πρίσκος, του οποίου η αφήγηση της πολιορκίας της Ναϊσσού από τον Αττίλα έχει ως πρότυπο την πολιορκία των Πλαταιών,[8][9]
Προκόπιος,[10]
Αγαθίας,[11]
Καντακουζηνός,[12]
Λαόνικος Χαλκοκονδύλης,[13]
Κριτόβουλος.[14]
Επίσης, αν και δεν συγκαταλέγεται στους ιστορικούς, ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρωνας ήταν από αυτούς που επηρεάστηκαν έντονα από τον αρχαίο Αθηναίο ιστορικό.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Ελευθέριος Βενιζέλος, Ι, ΙΙ. ("Εστία" 1940, 1960)
Ε. Λαμπρίδης. Ι–IV. ("Γκοβόστης", 1962)
Άγγελος Βλάχος, Παρατηρήσεις στον Θουκυδίδη: Ξυγγραφής Α΄-Θ΄, Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Άγγελος Βλάχος, Μεροληψίες Θουκυδίδη, εκδ. ΕΣΤΙΑ 1974
Ν.Μ.Σκουτερόπουλος, Θουκυδίδη ιστορία, εκδ.ΠΟΛΙΣ, ISBN 978-960-435-303-3
Α.Γεωργοπαπαδάκος, Θουκυδίδη ιστορία, εκδ.ΜαλλιάρηςΠαιδεία,Θεσσαλονίκη 1985
Hunger, Herbert. Βυζαντινή λογοτεχνία - η λόγια και κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, 1978, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1992.
Rohrbacher, David. The Historians of Late Antiquity, Routledge, 2002. ISBN 0-415-20458-5, ISBN 0-415-20459-3.
Romilly, J. de, Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός. Η σκέψη του ιστορικού και η γένεση του έργου. 5η έκδοση, Μετάφρ. Λύντια Στεφάνου, Επιμ. Κώστας Τσιταράκης, εκδ. «Παπαδήμας», Αθήνα, 2009 (2000¹).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
ΑΊΤΙΑ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΑΊ ΤΟΥ ΠΟΛΈΜΟΥ ΠΡΟΟΊΜΙΟΝ (1-23)
1. Θουκυδίδης, ο Αθηναίος, έγραψε την ιστορίαν του πολέμου μεταξύ των Πελοποννησίων και των Αθηναίων. Την συγγραφήν αυτού ήρχισεν ευθύς εξ αρχής της εκρήξεώς του, διότι προείδεν ότι θ' απέβαινε μεγάλος και περισσότερον αξιομνημόνευτος από κάθε προηγούμενον πόλεμον, και εσυμπέραινε τούτο από το γεγονός ότι αμφότερα τα Κράτη κατήρχοντο εις αυτόν, ενώ ευρίσκοντο εις την ακμήν της παντός είδους στρατιωτικής δυνάμεώς των, και ότι έβλεπε τους λοιπούς Έλληνας είτε τασσόμενους αμέσως, είτε διανοουμένους τουλάχιστον να ταχθούν προς το εν ή το άλλο μέρος. Η κίνησις αυτή ετάραξε τωόντι βαθύτατα την Ελλάδα, και μέρος υπό τους βαρβάρους και σχεδόν τον κόσμον όλον. Τα προγενέστερα γεγονότα και τα έτι παλαιότερα δεν δύνανται να εξακριβωθούν σαφώς, ένεκα της παρόδου πολλού χρόνου. Αλλά από τεκμήρια, τα οποία, ωθών την έρευνάν μου μέχρι του απωτάτου παρελθόντος, κρίνω αξιόπιστα, άγομαι να πιστεύσω ότι δεν υπήρξαν μεγάλα, ούτε υπό πολεμικήν, ούτε υπό άλλην έποψιν.
Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΌΣ ΠΌΛΕΜΟΣ (431 Π.Χ.-404 Π.Χ.)
Γράφει ο Μανόλης Πλούσος
Αμέσως μετά το αίσιο τέλος των περσικών πολέμων και την αξιοθαύμαστη ενότητα που -παραδόξως- επέδειξαν οι πόλεις-κράτη της κλασικής εποχής, η κατάσταση των πολιτικών πραγμάτων στον ελλαδικό χώρο επανήλθε στην προηγούμενη ρουτίνα του… αλληλοσπαραγμού μεταξύ των ανεξάρτητων πόλεων-κρατών. Οι Έλληνες με τους αγώνες για την υπεράσπιση της ελευθέριας τους απέναντι στους Πέρσες καλλιέργησαν έναν πρώιμο εθνικό δεσμό ανάμεσα τους, εντούτοις δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν και μια αντίστοιχη πολιτική ένωση. Τα πρώτα επικίνδυνα συμπτώματα διχόνοιας εμφανίστηκαν ανάμεσα στις δυο πόλεις που είχαν προσφέρει και τα περισσότερα για την αντιμετώπιση του περσικού κινδύνου, την Αθήνα και τη Σπάρτη. Την πολύπλευρη αυτή διαμάχη ανάμεσα στις δυο πόλεις και τον πόλεμο που ακολούθησε ανάμεσα τους τον εξιστορεί με θαυμαστό τρόπο ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος πολίτης που έλαβε και ο ίδιος μέρος ως στρατηγός στις πολεμικές επιχειρήσεις. Γεννημένος στον Αλιμούντα της Αττικής ανάμεσα στο 460 π.Χ. και στο 454 π.Χ. ήταν στην ακμή της η νεότητας του όταν ξέσπασε το 431 π.Χ. ο κατ’ αυτόν «σημαντικότερος από όλους τους έως τότε πολέμους», ο επονομαζόμενος μετέπειτα Πελοποννησιακός πόλεμος.
Ο Θουκυδίδης είναι η βασικότερη πηγή που έχουμε για την περίοδο που ξεκινάει από το 479 π.Χ. μέχρι και το 411 π.Χ., λίγο πριν δηλαδή το τέλος του πολέμου που τοποθετείται το 404 π. Χ. Τα τελευταία 7 χρόνια μας τα εξιστορεί ο Ξενοφώντας στα «Ελληνικά» του, ένα βιβλίο σχετικά με τα γεγονότα από το 411 π.Χ. έως το 362 π.Χ. Ο Θουκυδίδης με το έργο του αυτό οριοθετεί ουσιαστικά την επιστήμη της ιστορίας που κατ’ αυτόν έχει μια δική της νομοτέλεια και είναι ο πρώτος που αντιλαμβάνεται ότι ο παράγοντας τύχη δεν συνδέεται με το υπερφυσικό αλλά αποτελεί ένα αστάθμητο στοιχείο που ο άνθρωπος αδυνατεί να προβλέψει. Η φιλοσοφία του έχει αγκαλιάσει τον ορθολογισμό των προγενέστερων Ιώνων φιλοσόφων στο επίπεδο της αντίληψης και της ερμηνείας των πραγμάτων. Είναι, ή τουλάχιστον προσπαθεί να είναι, αντικειμενικός, είναι ακριβής, διαχωρίζει τα αίτια από τις αφορμές και το κυριότερο ήταν εκεί. Χρησιμοποιεί λογικές μεθόδους, όπως την αυτοψία ή τη διασταύρωση των πηγών του προσπαθώντας να είναι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός. Σημαντικό επίσης το γεγονός ότι έχει κατανοήσει το μέγεθος και τη σπουδαιότητα του εγχειρήματος του επιθυμώντας αυτό να έχει αιώνια αξία.
Η αντιπαλότητα ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη εκδηλώθηκε αμέσως μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης το 479 π.Χ. όταν έπρεπε να λυθεί το θέμα της προστασίας των πόλεων της Ιωνίας. Η Σπάρτη, μια κατά κύριο λόγο ηπειρωτική δύναμη, αδυνατούσε να συμμετάσχει σε υπερπόντιες περιπέτειες και συνέστησε προσβλητικά στους Ίωνες να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους και να εγκατασταθούν στην κυρίως Ελλάδα.
Το αντίπαλο δέος όμως η Αθήνα που διέθετε τις πανίσχυρες τριήρεις και είχε εξασφαλίσει την κυριαρχία στο ανατολικό Αιγαίο, προσφέρθηκε να προστατεύσει τους Ίωνες. Γύρω από αυτήν την ναυτική κυριαρχία η Αθήνα θα ιδρύσει το χειμώνα του 477 π.Χ. τη Συμμαχία της Δήλου, σκοπός της οποίας ήταν η προστασία των πόλεων της Ιωνίας από τους Πέρσες. Όλες οι πόλεις της Ιωνίας, όλα τα νησιά από τη Λέσβο μέχρι τη Ρόδο, οι περισσότερες πόλεις της Προποντίδας και της Χαλκιδικής, οι Κυκλάδες και η Εύβοια εντάχθηκαν στη συμμαχία αυτή.
Ο Αριστείδης εκ μέρους των Αθηναίων καθόρισε τους όρους συμμετοχής ο σημαντικότερος εκ των οποίων αφορούσε την εισφορά σε χρήμα σε ένα κοινό ταμείο που στήθηκε στη Δήλο, παλαιό κέντρο της Ιωνικής Αμφικτιονίας. Ο επιθετικός πόλεμος ενάντια στους Πέρσες από τούδε και εξής διεξάγεται από τις αθηναϊκές τριήρεις. Ο στρατηγός Κίμωνας, γιος του Μιλτιάδη, καθαρίζει αρχικά το Αιγαίο από του Σκυριανούς πειρατές τους Δόλοπες ενώ εν συνεχεία το 465 π.Χ. εδραιώνει την ναυτική κυριαρχία των Αθηναίων με τη νίκη του ενάντια στους Πέρσες στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα στην περιοχή της Παμφυλία της Μικράς Ασίας. Από τη μεριά τους οι Σπαρτιάτες παρατηρούν ανήσυχοι και με φθόνο την οχύρωση της Αθήνας με την κατασκευή των μακρών τειχών το 458 π.Χ., παράλληλα με τον καλλωπισμό που εγκαινιάζει ο Περικλής για να αναδείξει το αθηναϊκό μεγαλείο, ασχέτως αν οι σύμμαχοι πλήρωναν το λογαριασμό…
Σταδιακά άρχισε να διαγράφεται ένας έντονος αθηναϊκός ηγεμονισμός που περισσότερο ήταν βάρος για τις συμμαχικές πόλεις παρά προστασία. Έκφανση της δεσποτικής συμπεριφοράς της Αθήνας αποτελεί και η μεταφορά του συμμαχικού ταμείου από την Δήλο στην Αθήνα το 454 π.Χ. και η αφιέρωση του από τον Απόλλωνα στην Αθηνά. Συνέπεια αυτού του ηγεμονισμού ήταν και ο υποβιβασμός πολλών πόλεων σε καθεστώς πλήρους υποτέλειας καθώς και η υποχρέωση τους να αναθέτουν την εκδίκαση των διαφορών τους στα αθηναϊκά δικαστήρια.
Το 448 π.Χ. μάλιστα με τον «νόμο περί νομισμάτων» επιβάλουν στους συμμάχους τα αττικά αργυρά νομίσματα και τους υποχρεώνουν να εξάγουν τα προϊόντα τους μόνο στην Αθήνα. Άρχισαν έτσι σταδιακά να εκδηλώνονται ορισμένες αντιδράσεις από τις συμμαχικές πόλεις με αποστασίες, όπως της Νάξου το 469 π.Χ. και της Θάσου το 465 π.Χ., που σε πολλές περιπτώσεις υποδαυλίζονταν από τη Σπάρτη που κατηύθυνε την Πελοποννησιακή συμμαχία. Τέλος σε αυτόν τον, ακήρυχτο κατ’ ουσία, πόλεμο έβαλαν οι Τριακονταετείς Σπονδές το 445 π.Χ. που συνομολογήθηκαν ανάμεσα στις δυο συμμαχίες.
Ουσιαστικά εξασφαλιζόταν η μη ανάμειξη του ενός στα πράγματα του αλλού ενώ η Αθήνα παραχωρούσε όλες τις κτήσεις της στην Πελοπόννησο και οι Μεγαρείς γίνονταν σύμμαχοι της Σπάρτης. Από την αρχή όμως φάνηκε πως η Τριακονταετής ειρήνη ήταν επισφαλής. Οι Σπαρτιάτες δεν εγκατέλειψαν στιγμή την στρατηγική τους που ουσιαστικά συνίστατο στο δόγμα ότι αφού αυτοί δεν είχαν τη δυνατότητα να είναι απόλυτοι κυρίαρχοι στην Ελλάδα δεν θα ήταν κανείς…
Η πρώτη δεκαετία του πολέμου από το 431 π.Χ. ως το 421 π.Χ. αναφέρεται ως Αρχιδάμειος πόλεμος και ξεκινά με την αιφνιδιαστική επίθεση των Θηβαίων ενάντια στις Πλαταιές και την εισβολή του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου στην Αττική την οποία και λεηλατεί. Η τακτική των δυο αντιπάλων είναι ριζικά αντίθετη και σχετίζεται με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του καθενός. Από τη μεριά τους οι Σπαρτιάτες προσπαθούν να παρασύρουν τους Αθηναίους σε ανοιχτές μάχες στην ξηρά, ενώ οι Αθηναίοι προσπαθούν να τις αποφεύγουν.
Το πολεμικό σχέδιο του Περικλή συνίστατο στην οχύρωση των Αθηναίων μέσα στα απόρθητα μακρά τείχη, την εγκατάλειψη της υπαίθρου χώρας στις δηώσεις των Σπαρτιατών και τον απρόσκοπτο εφοδιασμό της πόλης δια θαλάσσης. «Ας αφήσουμε τη γη και τα σπίτια, αλλά ας φυλάξουμε την πολιτεία και τη θάλασσα. Δεν πρέπει να πολεμήσουμε τους Πελοποννήσιους, που πολύ μας ξεπερνούν σε αριθμό, κάτω από την επίδραση του θυμού μας για την απώλεια της ιδιοκτησίας μας.[…] Αν πίστευα ότι θα με ακούγατε θα σας έλεγα: Πηγαίνετε μόνοι σας και καταστρέψτε τα και αποδείξτε στους Πελοποννήσιους ότι τίποτα από αυτά δεν θα σας συγκινήσει. Τέτοια είναι η δύναμη που δίνει η ναυτική ηγεμονία.» (Θουκ. Α 143).
Αλλά ο Περικλής είχε υπολογίσει χωρίς τα… μικρόβια. Ο συνωστισμός χιλιάδων πολιτών μέσα στα περιορισμένα όρια των μακρών τειχών και η έλλειψη υποδομών υγιεινής σε μεγάλη κλίμακα δημιούργησαν τις ιδανικές συνθήκες για το ξέσπασμα επιδημίας. Πράγματι το 430 π.Χ. ενσκήπτει στην Αθήνα φοβερή επιδημία, για τη φύση της οποίας μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν, που μέχρι το 427 π.Χ. είχε θερίσει το 1/3 του πληθυσμού μαζί και τον Περικλή.
Η απώλεια του ιθύνοντα νου τον Αθηναίων ήταν το μεγαλύτερο χτύπημα για την πόλη που παραδόθηκε στο εξής στις ορέξεις διαφόρων δημαγωγών της ριζοσπαστικής δημοκρατικής παράταξης όπως ο Κλέωνας και ο Υπέρβολος. Στο πεδίο των επιχειρήσεων το 425 π.Χ. σημειώνεται μια θετική εξέλιξη για τους Αθηναίους αφού καταλαμβάνουν την παραλιακή περιοχή της Πύλου και τη νήσο Σφακτηρία αποκλείοντας εκεί 420 οπλίτες της πελοποννησιακής συμμαχίας, 180 από τους οποίους ήταν γνήσιοι Σπαρτιάτες. Την επόμενη όμως χρονιά το 424 π.Χ. η προσπάθεια των Αθηναίων να κατακτήσουν την Βοιωτία αποτυγχάνει παταγωδώς με τον στρατό του στρατηγού Ιπποκράτη να ηττάται κοντά στο Δήλιον από τον βοιωτάρχη Παγώνδα. Παράλληλα οι Αθηναίοι αρχίζουν να κάνουν σχέδια για την κατάκτηση της Σικελίας και βρίσκουν μια πρώτη ευκαιρία να αναμειχθούν στα εκεί πράγματα στέλνοντας μια δύναμη 20 τριηρών στους Λεοντίνους, με τους οποίους ήταν σύμμαχοι, ενάντια στις Συρακούσες που είχαν υποσχεθεί βοήθεια στους Σπαρτιάτες. Όμως με το συνέδριο ειρήνης στην Γέλα το 424 π.Χ. οι Σικελιώτες ήρθαν σε συνεννόηση μεταξύ τους και οι Αθηναίοι επέστρεψαν άπραγοι στην πόλη τους. Τέλος στα 424 π.Χ. η σημαντικότερη αποικία των Αθηναίων στη Θράκη, η Αμφίπολη, αποστατεί. Ο Θουκυδίδης (ο ιστορικός) και ο Ευκλής στρατηγοί των Αθηναίων αδυνατούν να κινητοποιηθούν έγκαιρα με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της Αμφίπολης να κάνουν δεκτούς τους όρους του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα που περιελάμβαναν ίσα πολιτικά δικαιώματα και εγγύηση των περιουσιών τους. Οι Αθηναίοι ταράχτηκαν από τις απανωτές στρατιωτικές αποτυχίες, έθαψαν τις φιλοπόλεμες φωνές και υπό την ηγεσία του Νικία προσπάθησαν να έρθουν σε διαπραγματεύσεις με τους Πελοποννήσιους που κατέληξαν σε ειρήνη το 421 π.Χ. Η Νικίειος ειρήνη θα είχε διάρκεια 50 χρόνια και οι δυο αντίπαλοι όφειλαν να αποδώσουν όσα εδάφη είχαν καταλάβει στη διάρκεια του πολέμου, με ορισμένες εξαιρέσεις.
Η ειρήνη του Νικία θορύβησε πολλούς από τους συμμάχους της Σπάρτης και οδήγησε στη διάλυση της Πελοποννησιακής συμμαχίας με την Κόρινθο, τη Μαντίνεια, την Ήλιδα και το Άργος να δημιουργούν δικό τους συνασπισμό. Η φιλοπολεμική παράταξη στην Αθήνα αναθάρρησε και ενισχύθηκε με την προσθήκη μιας προσωπικότητας που θα σφραγίσει τη μοίρα της Αθήνας.
Ο Αλκιβιάδης, ένας νέος άνδρας ευγενούς καταγωγής, ευφυέστατος αλλά χωρίς ηθικές αναστολές αναλαμβάνει να ξυπνήσει το πολεμικό αίσθημα των Αθηναίων με μια εκστρατεία ενάντια στην Επίδαυρο αφού προηγουμένως η Ήλιδα, η Μαντίνεια και το Άργος είχαν συνυπογράψει με την Αθήνα εκατονταετή συμμαχία. Η βοήθεια της Σπάρτης προς την Επίδαυρο ήταν η αφορμή του δεύτερου επεισοδίου του πολέμου. Στην Μαντίνεια το 418 π.Χ. οι Αθηναίοι υπέστησαν νέα ήττα ενώ οι νέοι σύμμαχοι τους επέστρεψαν στην προηγούμενη συμμαχία τους με τη Σπάρτη.
Οι Αθηναίοι αρκέστηκαν να υποτάξουν τη Μήλο το 416 π.Χ. προβαίνοντας όμως σε ωμότητες ενάντια στους κατοίκους της, αφού σφαγιάσανε όλους τους άνδρες που ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία. Την ίδια χρονιά καταφτάνει στην Αθήνα αντιπροσωπία από την πόλη Έγεστα της Σικελίας ζητώντας στρατιωτική βοήθεια ενάντια στον γειτονικό Σελινούντα, σύμμαχο της Σπάρτης καθώς και αρωγή προς τους Λεοντίνους ενάντια στους Συρακούσιους.
Ο Αλκιβιάδης και οι ριζοσπαστικοί δημοκρατικοί ευχαρίστως δέχτηκαν το αίτημα για παροχή βοήθειας και διέβλεψαν την δυνατότητα κυριαρχίας σε όλη τη Σικελία. Εγκατέλειπαν ουσιαστικά το σχέδιο του Περικλή για διατήρηση και όχι επέκταση της αθηναϊκής ηγεμονίας. Έτσι το καλοκαίρι του 415 π.Χ. ένας στόλος από 134 τριήρεις και 6.000 οπλίτες αναχωρεί από την Αθήνα για τη Σικελία με στρατηγούς τον Αλκιβιάδη, τον Νικία και τον Λάμαχο. Το μέγεθος της εκστρατευτικής δύναμης δεν άφηνε κανένα περιθώριο παρερμηνείας: οι Αθηναίοι έρχονταν να κατακτήσουν. Ένα ύποπτο περιστατικό όμως έβαλε σε κίνδυνο ευθύς εξ αρχής την προσπάθεια. Ο Αλκιβιάδης κλήθηκε αιφνιδιαστικά πίσω στην Αθήνα κατηγορούμενος για ιεροσυλία, ότι είχε δηλαδή σπάσει σε κατάσταση μέθης μερικές στήλες του Ερμή που τότε χρησιμοποιούνταν ως οδοδείκτες.
Επρόκειτο μάλλον για πολιτική σκευωρία σε βάρος του από πολιτικούς αντιπάλους του. Το κατηγορητήριο στηρίχτηκε στην ομολογία κάποιου Ανδοκίδη που κατονόμαζε μαζί με άλλους και τον Αλκιβιάδη ως «ερμοκοπίδες». Ο ίδιος ο Θουκυδίδης πάντως δηλώνει πως η αλήθεια για το περιστατικό ποτέ δεν μαθεύτηκε. Ουσιαστικά ο ιθύνων νους της εκστρατείας έβγαινε εκτός μάχης από «φίλια πυρά». Η κατάσταση επιδεινώθηκε περισσότερο με την αποστασία του Αλκιβιάδη στους Σπαρτιάτες και την αποστολή στις Συρακούσες μικρής εκστρατευτικής δύναμης Σπαρτιατών υπό τον ευφυή στρατηγό Γύλιππο. Η απόπειρα των Αθηναίων για κατάληψη των Συρακουσών το 414 π.Χ. στέφθηκε με παταγώδη αποτυχία χάρη και στην στρατηγική ανικανότητα του Νικία, που σαν άνθρωπος μπορεί να ήταν αξιαγάπητος στους στρατιώτες αλλά σαν στρατηγός αποδείχτηκε τουλάχιστον ανεπαρκής. Το αποτέλεσμα ήταν να αποδεκατιστεί ο αθηναϊκός στρατός και η εκστρατεία να καταλήξει σε ένα από τα μεγαλύτερα φιάσκο της παγκόσμιας ιστορίας.
Το θέατρο των επιχειρήσεων του πολέμου μεταφέρεται πλέον στο τελευταίο εναπομείναν μέρος που κυριαρχούσε η Αθήνα, το ανατολικό Αιγαίο. Ξεκινάει μάλιστα και η ενεργός συμμετοχή των Περσών στα ελληνικά πράγματα χρηματοδοτώντας τον ελληνικό αλληλοσπαραγμό. Το 412 π.Χ. ξεσηκώνονται σε αποστασία από την Αθήνα πολλές πόλεις του ανατολικού Αιγαίου όπως η Μίλητος, η Τέως και η Φώκαια. Ακολούθως το 409 π.Χ. σπαρτιατική αντιπροσωπεία φτάνει στα Σούσα της Περσίας και καταφέρνει να πείσει τον Βασιλέα να υποστηρίξει την Σπάρτη στον πόλεμο ενάντια στην Αθήνα αναγνωρίζοντας του την κυριαρχία στη Μικρά Ασία. Πράγματι το περσικό χρυσάφι έκανε τη δουλειά του. Ο ιδιοφυής Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος αφού συγκέντρωσε στόλο κατανίκησε τους Αθηναίους στους Αιγός Ποταμούς το 404 π.Χ. και εδραίωσε την σπαρτιατική κυριαρχία σε ένα νευραλγικό για την επιβίωση της Αθήνας σημείο στον Ελλήσποντό. Πλέον ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα για την Αθήνα. Ο Άγις από τη Δεκέλεια και ο Παυσανίας από τον Ισθμό είχαν αποκόψει την πρόσβαση της Αθήνας στην ηπειρωτική Ελλάδα ενώ ο Λύσανδρος καταπλέοντας έξω από τον Πειραιά στραγγάλιζε ουσιαστικά την Αθήνα. Οι Αθηναίοι υπέκυψαν στους ταπεινωτικούς όρους που επέβαλαν οι Σπαρτιάτες, μεταξύ άλλων να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικό πολίτευμα, να γκρεμίσουν τα μακρά τείχη και να καταστρέψουν το ναυτικό τους εκτός από 12 τριήρεις, με τους εχθρούς της δημοκρατίας να πανηγυρίζουν το τέλος του πολέμου υπό την μουσική αυλητρίδων «πιστεύοντας ότι τότε ανέτειλε για την Ελλάδα η μέρα της ελευθερίας» (Ξενοφ. Ελλην. ΙΙ, 2, 23).
Αυτό ήταν και το τέλος του αθηναϊκού μεγαλείου του 5 ου π.Χ. αιώνα. Έκτοτε η Αθήνα θα είναι μόνο σκιά του παλαιού εαυτού της. Η σύγκρουση των δυο κυρίαρχων πόλων του ελληνικού κόσμου συμπαρέσυρε στη δίνη του πολέμου όλες τις πόλεις-κράτη του Αιγαίου ακόμη και της Σικελίας. Πολλοί του αποδίδουν τον όρο του «αρχαίου παγκόσμιου πολέμου».
Η Αθήνα μετά τον θάνατο του συνετού Περικλή παραδόθηκε στις ορέξεις δημαγωγών που καθένας είχε το δικό του πλάνο για τον πόλεμο. Καθένα από αυτά θα μπορούσε να επιτύχει αλλά η συνεχώς μεταβαλλόμενη πολεμική πολιτική των Αθηναίων επέδρασε καταλυτικά στην έκβαση του πολέμου. Ενώ η πολιτική του Περικλή συνίστατο στην εδραίωση και αναγνώριση της αθηναϊκής ηγεμονίας οι μετέπειτα πολιτικοί ακολούθησαν μια εξουθενωτική και βλακώδη προσπάθεια ιμπεριαλιστικής εξάπλωσης που γονάτισε την πόλη.
Εξέλεγαν συνεχώς νέους στρατηγούς οι οποίοι πολλές φορές ήταν απλά ακατάλληλοι για πόλεμο οδηγώντας από τη μια καταστροφή στην άλλη, όπως για παράδειγμα η αποστολή συνολικά τριών αποστολών στη Σικελία που όλες κατέληξαν σε καταστροφή. Επίσης στον απόηχο της επιτυχίας τους στη ναυμαχία στις Αργινούσες νήσους το 406 π.Χ. εκτέλεσαν τους στρατηγούς τους επειδή, λόγω κακοκαιρίας, δεν περισυνέλεξαν τους νεκρούς από την θάλασσα…
Παράλληλα οι πόλεις της συμμαχίας της Δήλου βρήκαν τον εαυτό τους να πέφτει από τον ένα άρπαγα, την Περσία, στον άλλο, την Αθήνα. Οι επαχθείς εισφορές τους αντί να λειτουργούν ανταποδοτικά για την προστασία τους κατέληγαν στην κατασκευή μεγαλεπήβολων έργων τέχνης στην Αθήνα.
Ουσιαστικά είχε καταλυθεί δια της συμμαχίας το κυριότερο αγαθό που αυτή υποτίθεται προστάτευε, η ανεξαρτησία των πόλεωνκρατών. Η Σπάρτη από την πλευρά της δεν ενδιαφέρθηκε τόσο για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας των πόλεων-κρατών του ελληνικού κόσμου όσο για την εξασθένιση της Αθήνας.
Είναι τόσος ο φθόνος προς την αθηναϊκή ηγεμονία που θα συμμαχήσει και με τον ίδιο το διάβολο, τους Πέρσες, για να κερδίσει τον πόλεμο. Οι δυο κυρίαρχες δυνάμεις του κλασικού ελληνικού κόσμου εν τέλει εξουθενώθηκαν τόσο πολύ από αυτόν τον τριακονταετή πόλεμο που ποτέ πια δεν θα ανακάμψουν πλήρως υποκύπτοντας πρώτα στους Μακεδόνες του Φιλίππου και αργότερα στους Ρωμαίους.
Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ Ο Ξενοφώντας γεννήθηκε στην Αθήνα το 430 π.Χ. από πλούσιους γονείς, το Γρύλλο και τη Διοδώρα, που ανήκαν στην αριστοκρατική τάξη. Μεγάλωσε σαν πλουσιόπαιδο και υπήρξε μαθητής του Σωκράτη. Η αγάπη και ο θαυμασμός που έτρεφε για το δάσκαλό του δε στάθηκαν ικανά να τον στρέψουν στην άσκηση της φιλοσοφίας. Τον τράβηξαν περισσότερο ο πρακτικός βίος, η δραστήρια και συχνά γεμάτη περιπέτειες ζωή. Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου το όνομά του δεν αναφέρεται πουθενά. Μετά την πτώση του ολιγαρχικού καθεστώτος των τριάκοντα τυράννων εγκατέλειψε την Αθήνα και το 401 π.Χ. πήρε μέρος στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του Αρταξέρξη. Η συμμετοχή του σ’ αυτή την τυχοδιωκτική πολεμική επιχείρηση, που έγινε με τις ευλογίες της Σπάρτης, αναμφίβολα δεν ήταν πράξη φιλοαθηναϊκή.[1]
• Μετά την «κάθοδο των Μυρίων» στην οποία πρωταγωνίστησε, έδειξε τα φιλολακωνικά του αισθήματα και ακολούθησε τους παλιούς εχθρούς της πατρίδας του. Πολέμησε με τους Σπαρτιάτες Θίβρωνα και Δερκυλίδα κατά των Περσών και το 396 π.Χ. γνώρισε το βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο, που πολεμούσε στη Μ. Ασία. Γοητεύτηκε από την προσωπικότητά του, τον θαύμαζε για τις πολιτικές και στρατιωτικές του αρετές και τον ακολούθησε πολεμώντας ακόμα και εναντίον της πατρίδος του στη μάχη της Κορώνειας το 394 π.Χ. Για τη συμπεριφορά του αυτή οι Αθηναίοι τον κατηγόρησαν για φιλολακωνισμό και τον καταδίκασαν σε εξορία και δήμευση της περιουσίας του. Οι Σπαρτιάτες όμως τον αποζημίωσαν, στην αρχή με «προξενία» και αργότερα μ’ ένα κτήμα στο Σκιλλούντα, κοντά στην Ολυμπία, όπου έμεινε 20 χρόνια, τα πιο ειρηνικά και γόνιμα της ζωής του, περνώντας τον καιρό του σαν μορφωμένος και πλούσιος γαιοκτήμονας, επιβλέποντας καβάλα στ’ άλογό του την καλλιέργεια των χωραφιών του, κυνηγώντας, καλώντας τους φίλους του, γράφοντας τα βιβλία του.
Το 370 π.Χ. οι Ηλείοι ξαναπήραν το Σκιλλούντα και ο Ξενοφών αναγκάστηκε να καταφύγει στην ουδέτερη Κόρινθο, όπου έζησε ως το θάνατό του, λίγο αργότερα από το 355 π.Χ. Στο διάστημα αυτό οι Αθηναίοι είχαν ανακαλέσει το διάταγμα της εξορίας του, αλλά είναι άγνωστο αν ξαναεπισκέφτηκε την πατρίδα του. Πάντως υποστήριζε το ολιγαρχικό κόμμα της Αθήνας και ήταν σύμβουλος του Εύβουλου σε οικονομικά κυρίως θέματα, προτείνοντας μέτρα που ενίσχυαν τη θέση των μεγάλων γαιοκτημόνων, στους οποίους ανήκε και ο ίδιος.[3] Ο Ξενοφώντας ήταν από πεποίθηση αριστοκρατικός, βρέθηκε έξω από το δημοκρατικό πνεύμα της Αθηναϊκής πολιτείας και θαύμαζε το πολιτικο-κοινωνικο-στρατιωτικό σύστημα της Σπάρτης, γι’ αυτό εξορίστηκε και θεωρήθηκε προδότης της πατρίδας του, την οποία όμως δεν έπαψε να θυμάται και να παρακολουθεί τη μοίρα της στους ταραγμένους εκείνους καιρούς. Στα έργα του εξιδανικεύει τη Σπάρτη προσπαθώντας παράλληλα να κρατήσει νομιμόφρονα στάση απέναντι στην Αθήνα.[4] Υπήρξε από τους πολυγραφότατους αρχαίους συγγραφείς και τα έργα του, που σώθηκαν σχεδόν όλα, χωρίζονται:
• α. Ιστορικά (Κύρου Ανάβασις, Ελληνικά, Αγησίλαος, Κύρου Παιδεία. Τα δυο τελευταία πλησιάζουν περισσότερο στο είδος της βιογραφίας και του ιστορικού μυθιστορήματος αντίστοιχα). • β. Φιλοσοφικά – Πολιτικά (Απομνημονεύματα, Λακεδαιμονίων πολιτεία, Απολογία Σωκράτους, Συμπόσιον, Ιέρων). • γ. Τεχνικά – διδακτικά εγχειρίδια (Ιππαρχικός, περί ιππικής, Κυνηγετικός, Οικο νομικός, Πόροι). • Ξενοφών. Thomas Stanley, (1655), «The history of philosophy». • Ξενοφών. Thomas Stanley, (1655), «The history of philosophy».
• Κύρου Ανάβασις: Στο έργο του «Κύρου Ανάβασις» ο Ξενοφών διηγείται γεγονότα που έζησε ο ίδιος και δίνει πολλές γεωγραφικές και εθνογραφικές λεπτομέρειες. Η Ανάβαση, η πορεία δηλαδή προς το εσωτερικό του περσικού κράτους, παρουσιάζεται στα 6 πρώτα κεφάλαια, ακολουθεί η περιγραφή της μάχης στα Κούναξα, ενώ το κύριο μέρος του έργου καλύπτουν τα γεγονότα της υποχώρησης προς τη Μαύρη Θάλασσα μέσα από εχθρική χώρα και δύσβατα μονοπάτια (Κάθοδος των Μυρίων). • Τα «Ελληνικά»:Το κύριο ιστορικό έργο του Ξενοφώντα είναι τα «Ελληνικά» που χωρίζονται σε 7 βιβλία. Τα δυο πρώτα βιβλία συνεχίζουν την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου από το σημείο ακριβώς που είχε σταματήσει ο Θουκυδίδης (411 π.Χ.) μέχρι τη συμφιλίωση των δυο πολιτικών κομμάτων στην Αθήνα το 403 π.Χ. Στο τμήμα αυτό του έργου του ακολουθώντας το Θουκυδίδη εκθέτει τα γεγονότα με χρονολογική σειρά και κατά το δυνατόν απρόσωπα. • Τα επόμενα 5 βιβλία συνεχίζουν την ελληνική ιστορία μέχρι τη μάχη της Μαντινείας το 362 π.Χ. Εδώ απομακρύνεται από τον τρόπο και τη μέθοδο του Θουκυδίδη. Τα χρονολογικά στοιχεία παραμελούνται, η κατανομή της ύλης είναι άνιση, η σύνθεση γίνεται χαλαρότερη, η συμμετοχή του προσωπικού παράγοντα εντονότερη. Ζωγραφίζει έντονα τις ηγετικές προσωπικότητες που δρουν στο προσκήνιο, διαπλάθει εντυπωσιακές μεμονωμένες σκηνές και μένει πάντα στην επιφάνεια των πραγμάτων. Τέλος δεν αναφέρει σπουδαία γεγονότα, όπως η ναυμαχία της Κνίδου, η ίδρυση της β’ Αθηναϊκής συμμαχίας το 378 π.Χ., η ίδρυση της Μεγαλόπολης[6] κ.ά. Έτσι με το έργο του αυτό ως ιστορικός κινείται στη σκιά του Θουκυδίδη.
• Αγησίλαος: Το έργο «Αγησίλαος» αποτελεί το εγκώμιο του βασιλιά της Σπάρτης, τον οποίο ο Ξενοφών τόσο θαύμαζε, ώστε τον ακολούθησε στον πόλεμο ενάντια στην πατρίδα του. • Κύρου Παιδεία: Το έργο που αποτελείται από 8 βιβλία, πραγματεύεται την ιστορία της νεότητας, της ανόδου στο θρόνο και της βασιλείας του Κύρου του Πρεσβύτερου. Το έργο είναι πλούσιο σε ηθοπλαστικές ιστορίες, ενώ η επιλογή και παρουσίαση των γεγονότων οδηγούν όχι στην περιγραφή του Kύρου ως ιστορικού προσώπου, αλλά στην περιγραφή του ιδανικού βασιλιά. • Απομνημονεύματα: Στα 4 βιβλία του έργου «Απομνημονεύματα» περιέχονται σωκρατικοί διάλογοι και επεισόδια σχετικά με το Σωκράτη, τον οποίο ο Ξενοφών θαύμαζε και από τον οποίο επηρεάστηκε. Στα Απομνημονεύματα εντάσσεται και η «Απολογία Σωκράτους».
• Στην ίδια ομάδα ανήκει και το «Συμπόσιον», στο οποίο περιγράφεται ένα γλέντι στο σπίτι του Καλλία, όπου ο Σωκράτης με ένα ρητορικό λόγο αναφέρεται στον ηδονικό και ψυχικό έρωτα. • Λακεδαιμονίων Πολιτεία: Η συμπάθειά του προς τη Σπάρτη τον οδήγησε και στην ενασχόλησή του με το πολίτευμά της στο σύγγραμμά του «Λακεδαιμονίων Πολιτεία». Σ’ αυτό εξαίρει τις αρχές που έθεσε ο Λυκούργος και τις θεωρεί, μαζί με το θεσμό της διπλής βασιλείας που ίσχυε στη Σπάρτη, ως τις βάσεις στις οποίες στηρίχτηκε η δύναμη της πόλης. Αντίθετα, η απομάκρυνση από αυτά τα ιδεώδη οδήγησε στην κατάπτωσή της. • Εξαιτίας του θαυμασμού του Ξενοφώντα προς το σπαρτιατικό πολίτευμα θεωρήθηκε ότι και το σημαντικό σύγγραμμα «Αθηναίων Πολιτεία» είναι έργο του ιδίου, λόγω του επικριτικού του χαρακτήρα. Όμως γενική είναι η πεποίθηση ότι πρόκειται για έργο ανώνυμου ολιγαρχικού. Η σημασία του βεβαίως δεν είναι μικρότερη, γιατί ο ανώνυμος συγγραφέας μάς δίνει μια παραστατικότατη εικόνα για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα, εξηγώντας στο προοίμιο ότι αν και ο ίδιος διαφωνεί με το πολίτευμα, θα δείξει ότι οι Αθηναίοι, εφόσον το επέλεξαν, ορθώς πράττουν ως πράττουν.
• Ιέρων: Ο «Ιέρων» είναι ένα διαλογικό σύγγραμμα στο οποίο ο Ξενοφών παρουσιάζει τον ποιητή Σιμωνίδη να μιλά με τον Ιέρωνα, τύραννο της Σικελίας, για τη φύση και τις δυνατότητες του μονάρχη. • Ο «Ιππαρχικός» και το «Περί Ιππικής» είναι οδηγίες το μεν πρώτο προς τον αρχηγό των ιππέων το δε δεύτερο προς τον κάθε ιππέα για την περιποίηση του αλόγου του. • Οικονομικός: Σημαντική πηγή για τους ερευνητές αποτελεί το έργο του Ξενοφώντα «Οικονομικός». Ο Ισχόμαχος, εύπορος κτηματίας και νιόπαντρος, περιγράφει στο Σωκράτη με λεπτομέρειες το καθημερινό του πρόγραμμα και την κατανομή των εργασιών στους δούλους του. Αν και από την περιγραφή αυτή συνάγονται πολλές λεπτομέρειες για τον τρόπο ζωής εκείνη την εποχή, σημαντικότερη είναι η προσφορά του έργου στην επισκόπηση της ζωής μιας Αθηναίας. • Πόροι: Με τις οικονομικές συνθήκες της Αθήνας ασχολείται το έργο «Πόροι», στο οποίο προτείνει τρόπους για την εξυγίανση των οικονομικών της πόλης. • Το πλούσιο λογοτεχνικό του ταλέντο και η απλότητα του περιεχομένου, του ύφους και της γλώσσας του τον κάνουν τον πιο προσιτό από τους παλιούς συγγραφείς και πολύτιμο μάρτυρα μιας κρίσιμης φάσης της Ελληνικής Ιστορίας.[5] Όμως το πνεύμα του ήταν μέτριο και ούτε στην ιστορία, ούτε στη φιλοσοφία μπόρεσε να διεισδύσει κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων. Ως ιστορικός δεν είναι ούτε οξύς κρι τικός, ούτε αμερόληπτος, ενώ ως φιλόσοφος δεν είναι ούτε βαθύς, ούτε πρωτότυπος.
Ευχαριστώ πολύ Σαρδέλη Δώρα
Οι Τριάκοντα Τύραννοι
• Τοξίδη Μπέλιου Ιωάννα • Τμήμα Α5 • Σχολικό Έτος : 2016-2017
• Οι Τριάκοντα Τύραννοι συνιστούσαν μια ολιγαρχική κυβέρνηση τριάντα ατόμων, η οποία διαδέχτηκε την αθηναϊκή δημοκρατία μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου. Διήρκεσε 8 μήνες, το 404 π.Χ.
Στις 16 Απριλίου του 404 π.Χ. οι Αθηναίοι άρχισαν να γκρεμίζουν τα τείχη
της πόλης, υπακούοντας στις εντολές των Σπαρτιατών. Ήταν το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Ύστερα από 27 αιματηρά χρόνια και οι Αθηναίοι είχαν πλέον ηττηθεί.
Συνθηκολόγησαν με τους Σπαρτιάτες και αναγκάστηκαν να δεχτούν πολύ αυστηρούς όρους. Έπρεπε να γκρεμίσουν τα τείχη, να παραδώσουν τα πλοία τους και να υποστηρίζουν στρατιωτικά τους νικητές σε πιθανές εκστρατείες τους. Οι Αθηναίοι ακολούθησαν τις εντολές χωρίς να αντιδράσουν. Όλες εκτός από μία....
• Οι Σπαρτιάτες τους
• Όταν οι Αθηναίοι
• Η πρόταση ήταν η εξής: 30
• Οι Σπαρτιάτες απείλησαν
ζητούσαν να αλλάξουν το δημοκρατικό τους πολίτευμα σε ολιγαρχικό.
πολίτες θα διοικούσαν την πόλη μέχρι να συνταχθεί και να εφαρμοστεί νέο πολίτευμα.
αντέδρασαν, επειδή η πρόταση ουσιαστικά διέλυε τη δημοκρατία.
ότι θα επιβάλουν την αλλαγή με τη βία. Οι Αθηναίοι τότε ησύχασαν απότομα....
Επιλέχθηκαν
30 Αθηναίοι ολιγαρχικοί. Ο πιο ακραίος ανάμεσά τους ήταν ο Κριτίας, αριστοκράτης, ξάδελφος του φιλοσόφου Πλάτωνα και πρώην μαθητής του Σωκράτη.
Ο πιο μετριοπαθής ήταν ο Θηραμένης. Τον Σεπτέμβριο του 404 π.Χ. αυτοί και άλλοι 28 έγιναν οι επίσημοι άρχοντες της Αθήνας....
Ο Θρασύβουλος, Αθηναίος στρατηγός και βαθύτατα δημοκρατικός, είχε εξοριστεί στη Θήβα. Εκεί οργάνωνε αντεπίθεση για να ρίξει το καθεστώς των τριάκοντα τυράννων. Συγκέντρωσε δυνάμεις και τον Ιανουάριο του 403 π.Χ. κατέλαβε το φρούριο της Φυλής στην Πάρνηθα. Οι τύραννοι έστειλαν στρατό να τον αντιμετωπίσει, αλλά απ’ την αρχή αντιμετώπισαν δυσκολίες. Έντονες χιονοπτώσεις τους εμπόδισαν να πολιορκήσουν το φρούριο και αναγκάστηκαν να στρατοπεδεύσουν αρκετά μακριά....
1. Οι ολιγαρχικοί εξέλεξαν δέκα νέους άντρες, για να διαπραγματευτούν με τους δημοκρατικούς.... Οι Σπαρτιάτες έστειλαν μισθοφόρους και 40 πλοία για να αποκλείσουν τον Πειραιά, αλλά η διαμάχη έληξε χωρίς άλλες συρράξεις....
Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Παυσανίας ζήτησε από τις δύο παρατάξεις να παρουσιάσουν τις προτάσεις τους. Κατέληξε ότι όσοι απέμεναν απ’ τους τυράννους θα κατέφευγαν στην Ελευσίνα, όπου θα ήταν ασφαλείς....
5. Όσοι έμεναν στην Αθήνα, θα δικάζονταν και θα τιμωρούνταν σύμφωνα με τους νόμους της δημοκρατίας.... 6. Τον Σεπτέμβριο του 403 π.Χ., ένα χρόνο μετά την κατάλυσή της, η δημοκρατία επέστρεψε στην Αθήνα.... Όσο για τους τυράννους, κανείς δεν γλίτωσε. Οι Αθηναίοι έστειλαν στρατό στην Ελευσίνα, τους συνέλαβαν και τους εκτέλεσαν. Οι υποστηρικτές τους παρέδωσαν τα όπλα και μεταφέρθηκαν στην Αθήνα για να δικαστούν....