Dossier - Mode en duurzaamheid

Het duurzamer en zorgzamer maken van de huidige mode-industrie is een belangrijk thema voor ArtEZ; zowel vanuit het lectoraat Mode als de bachelor Fashion Design en de master Critical Fashion Practices. De huidige industrie wordt nog te veel geleid door uitbuiting en vervuiling, terwijl de wereld nu wellicht meer dan ooit behoefte heeft aan duurzame alternatieven. In dit dossier laten we zien hoe studenten en onderzoekers van ArtEZ via mode-ontwerp én kritisch nadenken toewerken naar een ander, meer duurzaam modesysteem.

Solidaire modesystemen

Daniëlle Bruggeman, lector Mode, bestudeert binnen haar lectoraat alternatieve benaderingen voor het huidige industriële modesysteem. In dit kader organiseerde zij in 2022 samen met het internationale modeplatform State of Fashion een internationale conferentie, ‘Ways of Caring – Practicing Solidarity’; een zoektocht naar alternatieve modesystemen en meer solidaire vormen van kleding maken en dragen. “We zien een geweldige beweging in een nieuw kritisch modediscours: een hang naar meer solidariteit met elkaar en de natuur.” Met het project Solidaire Mode werkt het lectoraat samen met diverse ontwerpers, collectieven en organisaties aan een toekomst met solidariteit, empathie, verbinding, agency, welzijn en zorgzaamheid als centrale waarden.

Katalysator van verandering

Eén van de aanjagers van deze ‘solidariteitsshift’ is volgens Daniëlle de coronacrisis. “Toen de coronacrisis net begon, annuleerden grote Westerse modehuizen hun orders bij de fabrieken. Heel veel mensen in die fabrieken verloren toen hun baan of werkten voor een extreem laag salaris. Dit riep op tot solidariteit met deze arbeider. Van NGO’s die strijden voor een leefbaar loon voor arbeiders, onderzoekers en mensen in de modeindustrie. Dit heeft bij heel veel mensen uit mijn vakgebied vragen opgeroepen: wat is solidariteit eigenlijk? En hoe kunnen wij, als onderzoekers maar ook als dragers, solidair zijn met de makers van kleding? Dit was een belangrijke aanleiding voor meer onderzoek naar solidariteit, en uiteindelijk de conferentie ‘Practicing Solidarity’” aldus Daniëlle.

Duurzame mode gaat verder dan biologische kleding

Ook binnen de masteropleiding Critical Fashion Practices is duurzaamheid doordrongen in het curriculum. De meeste mensen zijn zich bewust van het belang van duurzaamheid, maar wat betekent duurzaamheid nou écht?

Voor Chet Bugter, hoofd van de masteropleiding, gaat duurzaamheid verder dan een t-shirt van organisch katoen. Net als lector Daniëlle Bruggeman stelt Chet: het hele systeem kan en moet op de schop. “Het huidige, industriële modesysteem is gebaseerd op exploitatie van mensen en natuur. Samen met onze deelnemers[1] zoeken we alternatieven en proberen we een meer rechtvaardige en kritische benadering van mode te ontwikkelen”, vertelt Chet. In deze zoektocht zijn antikapitalistische, antineoliberale, dekoloniale en feministische perspectieven van cruciaal belang. Tijdens de master onderzoeken studenten wat deze begrippen kunnen betekenen in onze dagelijkse omgang met mode, kleding en identiteit.

[1] In de masteropleiding Critical Fashion Practices worden de studenten van de opleiding bewust deelnemers of participants genoemd. Hiermee wil de masteropleiding de hiërarchie tussen docenten en studenten verkleinen.

Duurzaamheid van het ambacht

Mode is blijvend en modeontwerpen is een ambacht. Daarom staat craftmanship voorop bij de bacheloropleiding Fashion Design. Duurzaamheid zit dus alleen al in het bestendig houden van het modevak. Duurzaam modeontwerpen kan op allerlei vlakken: gebruik van materiaal, verpakking, up- of recycling, kwaliteit en draagbaarheid. Tijdens de studie richten allerlei ontwerpers en collectieven zich al op duurzaamheid; van Michael de Geus tot The Patchwork Family. De opleiding besteedt hier expliciet aandacht aan. Alumnus Michael de Geus vertelt over de aandacht voor duurzaamheid: “Ik heb les gehad van Ratna Ho van mode-label Fraenck. Ratna heeft heel veel ervaring met duurzaamheid. Zo’n verdieping kun je echt maken als je dat wilt.”

Draagbaarheid

Michael let in zijn ontwerpen specifiek op draagbaarheid van de kleding. ”In mijn collectie zitten meerdere items die door de drager getransformeerd kunnen worden. Op die manier kan de drager hetzelfde item op verschillende manieren dragen en is het item geschikt voor meerdere situaties.”

Beeld: Aldo Buscalferri | JOIN-stuk gemaakt met bijdragen van Thijs Beckers, Iris Ebel, Charlie Winkel & Timia Rugenbrink.