Portal de cine... Sans Soleil

Page 1

Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentaci贸n

SANS SOLEIL (Sin sol) Francia, 1982 Chris Marker

Maiatzaren 7an, osteguna Jueves, 7 de mayo

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contempor谩neo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentaci贸n Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

1


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

FICHA TÉCNICA: TíTULO ORIGINAL: Sans soleil DIRECTOR: Chris Marker AYUDANTE DE DIRECCIÓN: Pierre Camus NACIONALIDAD: Francia AÑO: 1982 GUIÓN: Chris Marker PRODUCTOR: Anatole Dauman FOTOGRAFÍA: Wedigo von Schultzendorff COMPOSICIÓN Y MONTAJE: Chris Marker. Las cartas de Sandor Krasna Las Lee: Florence Delay (versión francesa), Alexandra Stewart (versión inglesa).

MÚSICA ELECTROACÚSTICA: Michel Krasna (tema de Sans Soleil: Moussorgski). Valse Triste de Sibelius tratado por Isao Tomita. Canto: Arille Dombasle. MEZCLAS: Antoine Bonfati, Paul Bertault IMÁGENES INCORPORADAS: Sana Na N’Hada (Carnaval de Bissau), JeanMichel Humeau (ceremonia des grados), Mario Marret, Eugenio Bentivoglio (guerrillas en Bissau), Danièle Tessier (Muerte de una jirafa), Haroun Tazieff (Islandia, 1970) AYUDANTES DE MONTAJE: Anne-Marie L’Hôte, Catherine Adda DISTRIBUIDORA: Argos Films LABORATORIO: LTC EFECTOS ESPECIALES: Hayao Yamaneko

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

2


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

MESA DE ANIMACIÓN INTERTÍTULOS: Martin-Boschet, Roger Grange GÉNERO: Drama, documental DURACIÓN: 100 minutos FORMATO: 16 mm hinchado a 35, color INTÉRPRETES: Florence Delay (narrador), Arielle Dombasle

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

3


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

CHRIS MARKER Christian François Bouche-Villeneuve, más conocido como Chris Marker, nació el 29 de julio de 1921 en Neuille-sur-Seine, Francia. Estudió Filosofía en la Sorbona y tras la Segunda Guerra Mundial se decantó por la crítica literaria y la novela, así, en 1947 escribe en Espirit, revista de la izquierda católica, y en 1950 publicó algunos artículos sobre cine en la revista Cine y Cultura. En este clima de posguerra en Francia, Marker hará amigos como Gérard Lorin, Remo Forlani y Alain Resnais. En 1949 Marker publica su primera y única novela titulada Le coeur net, y que obtuvo en 1950 el Prix Orion del Ministerio del Aire francés. Sin embargo, y a pesar de su reconocimiento, el joven Chris Marker no volverá a publicar ninguna otra novela. Será a mediados de los años cincuenta cuando comienza a trabajar en el mundo del cine dentro de la llamada rive gauche, movimiento artístico fundado en 1957, y encaminado al desvío y la descomposición del producto artístico en sí. La rive gauche surgió de la revista Positif, y contaría con cineastas como Alain Resnais, el propio Marker, y escritores como Marguerite Duras y Alain Robbe-Grillet. El cine que proponían los miembros de este grupo se caracterizará por ser más retórico y literario que sus homólogos de la Nouvelle Vague.

Alain Resnais,

Marguerite Duras

Alain Robbe-Grillet

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

4


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Así, uno de sus primeros trabajos fue un documental sobre los Juegos Olímpicos de Osolo titulado Olympia 52. En 1953 codirigirá junto a Alain Resnais el cortometraje Les status meurent aussi, considerada como una obra precursora del anticolonialismo y que sería censurada en Francia durante algún tiempo.

Fotograma del cortometraje Les status meurent aussi, 1953.

En 1954 el director francés inició una nueva faceta editora con la fundación de una serie de guías de viaje llamada Petite Planète y que se caracterizó por sus fotografías y el material gráfico que incluían. En 1955 Marker trabajó como ayudante de dirección de su amigo Alain Resnais, en el documental Noche y niebla. Al año siguiente trabajará en dos documentales sobre China y la Unión Soviética titulados Dimanche à Pekín (1956) y Lettre de Siberie (1957).

Fotograma de la película Noche y niebla, 1955.

Fotograma de la película Lettre de Siberie, 1957.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

5


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

A principios de los años sesenta comienza a trabajar en un par de documentales sobre el conflicto israelí Description d'un combat (1960), y ¡Cuba sí!, rodada en enero de 1961 y montada en plena invasión de Bahía de Cochinos, la cinta supuso un contacto con la Revolución cubana . 1962 será un año decisivo para el director francés, ya que estrenará su cortometraje La Jetée. La cinta obtuvo un gran éxito internacional y además serviría de inspiración a Ferry William en su trabajo Doce monos.

Cartel de la película La jetée, 1962.

Cartel de la película 12 monos, 1995.

A La jetée le seguirán durante la década de los sesenta, títulos como Le joli mai (1963); Le mystère Koumiko (1965), un documental sobre las Olimpiadas de Tokio; Si j’avais quatre dromadaires (1966); Rhodiacéta (1967); Loin du Vietnam (1967), un film colectivo en el que participó Marker sobre la Guerra del Vietnam; Cinétracts (1968); La sixième face du pentagone (1968); À bientôt, j’espère (1968); Tour de tournage (1969); On vous parle du Brésil: Tortures (1969) y Classe de lutte (1969).

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

6


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Con la llegada de los años setenta, Chris Marker continúa con su trabajo en documentales como On vous parle du Brésil: Carlos Marighela (1970), donde el director analiza la figura del político brasileño Carlos Marighela. A este trabajo le seguirán, On vous parle de Paris: Maspero. Les mots ont un sens (1970), On vous parle de Prague: le deuxième procès d’Arthur London (1971), Le train en marche (1971), La bataille de dix millions (1972), L’ambassade (1973), y La solitude du chanteur de fond (1974). En 1977 Chris Marker rodará uno de sus trabajos más reconocidos, Le Fond de l’air est rouge, donde el director analiza los movimientos sociales surgidos en diferentes países del mundo a finales de los años sesenta.

Fotograma del documental Le Fond de l’air est rouge, 1977.

En la década de los ochenta continúa trabajando en proyectos como Junopia (1981), por el que consiguió el César al mejor cortometraje documental de 1983. En este mismo año rodará Sans soleil, recibiendo nuevamente varios premios de la crítica especializada, como el Gran Premio de la Crítica Internacional en Londres, el Gran Premio del Festival Des Peuples en Florencia y el Premio del British Film Institute de Londres. En los años posteriores rodaría:2084 (1984), From Chris to Christo (1985), A.K. (Akira Kurosawa) (1985), Mémoires por Simone (1986) y L’héritage de la chouette (1989).

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

7


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

En los noventa, Chris Marker dirige Berliner Ballade, un reportaje realizado para el programa Envoyé Special emitido por la cadena Antenne 2 sobre las primeras elecciones en el antiguo Berlín. A este trabajo le siguieron: Le facteur sonne toujours chaval (1992), Le 20 heures dans les camps (1993), La tombeau d’Alexandre (The last Boshevik) (1993), Casque Bleu (1995) y Level five (1997). En 1998 Chris Marker aceptó comisariar una retrospectiva de su obra en la Cinémathèque Française.

Fotograma del documental La tombeau d’Alexandre (The last Boshevik), 1993.

Entre sus últimos trabajos destacan Un maire au Kosovo (2000), una entrevista de Bajram Rexhepi, alcalde de Mitrovica; Cinéma, de notra temps (2000), La souvenir d’un avenir (2001), otra de sus obras compuesta únicamente de fotografías, y Chats perchés (The case of the grinning cat) (2004). Además de su trabajo como director de cine, Chris Marker es también reconocido por su labor de guionista, productor, escritor y fotógrafo.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

8


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Chris Marker es el gran desconocido, no sólo por su fobia a las entrevistas y a las fotografías, sino también por su trabajo, poco conocido por la mayoría del público mundial, a pesar de que cada vez más la prensa especializada le ha dado su lugar en el séptimo arte. De hecho existen muy pocas fotografías suyas, e incluso cuando algún admirador le pide una dedicada, Chris Marker le devuelve una instantánea de su gato con su firma. Chris Marker pasará a la historia del cine como el inventor del denominado ensayo fílmico. Sus documentales y cortometrajes suelen ser confusos y difíciles de clasificar, pero casi siempre tienen un punto de compromiso social, como el conflicto israelí, Cuba, Vietnam, China o la Unión Soviética, que son analizados en profundidad por el director francés.

Chris Marker.

Chris Marker.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

9


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Filmografía como director 2004 2001 2000 2000 1997 1995 1993 1993 1992 1990 1989 1986 1985 1985 1984 1982 1981 1977 1974 1973 1972 1971 1971 1971 1970 1970 1969 1969 1969 1968 1968 1968 1967 1967 1966 1965 1963 1962 1961 1960 1959 1957 1956 1953 1953

Chats perchés (The case of the grinning cat) La souvenir d’un avenir (Remembrance of things to come) Cinéma, de notra temps ( Episodio 1) Un maire au Kosovo Level five Casque Bleu La tombeau d’Alexandre (The last Boshevik) Le 20 heures dans les camps Le facteur sonne toujours chaval Berliner Ballade L’héritage de la chouette Mémoires por Simone A.K. (Akira Kurosawa) From Chris to Christo 2084 Sans soleil Junopia Le fond de l’air est rouge (Grin without a cat) La solitude du chanteur de fond (Teh loneliness of the long distance singer) L’ambassade (Embassy) Vive la baleine La bataille de dix millions (Cuba: the battle of the 10,000,000) Le train en marche (The train rolls on) On vous parle de Prague: le deuxième procès d’Arthur London) On vous parle de Paris: Maspero. Les mots ont un sens On vous parle du Brésil: Carlos Marighela Classe de lutte On vous parle du Brésil: Tortures Tour de tournage À bientôt, j’espère (Be seeing you) La sixième face du pentagone (the sixthe face of the pentagon) Cinétracts Loin du Vietnam Rhodiacéta Si j’avais quatre dromadaires (If I had four dromedaries) Le mystère Koumiko (The Koumiko mystery) Le joli mai La jetée (The pier) ¡Cuba sí! Description d’un combat (Description of a struggle) Les astronautes (The astronauts) Lettre de Sibérie (Letter from Siberia) Dimanche à Pekin (Sunday in Pekin) Les statues meuretn aussi (Statues also die) Olympia 52

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

10


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Filmografía como guionista 2004 2001 2000 1997 1995 1995 1993 1989 1985 1984 1983 1981 1977 1973 1972 1971 1970 1969 1968 1967 1966 1966 1965 1963 1962 1962 1961 1960 1960 1958 1957 1957 1957 1956 1956 1955 1953 1953

Chats perchés Le souvenir d’un avenir Cinéma, de notre temps Level five Twelve monkesy (Doce monos) Casque Bleu La tombeau d’Alexandre (The last Bolshevik) L’héritage de la chouette A.K. (Akira Kurosawa) 2084 Sans soleil Junkopia Le fond de l’air est rouge (Grin without a cat) L’ambassade (Embassy) Vive la baleine La bataille des dix millions (Cuba: the battle of the 10,000,000) On vous parle du Brésil: Carlos Marighela On vous parle du Brésil: Tortures La sixième face du pentagone (the sixthe face of the pentagon) Loin du Vietnam Le volcan interdit Si j’avais quatre dromadaires (If I had four dromedaries) Le mystère Koumiko (The Koumiko mystery) Le joli mai ...A Valparaiso La jetée (The pier) ¡Cuba sí! L’Amérique insolite (America seen by a French man) Description d’un combat (Description of a struggle) Le mer et les jours Le mystère de l’atelier quinze Django Reinhardt Lettre de Sibérie (Letter from Siberia) Les hommes de la baleine Dimanche à Pekin (Sunday in Pekin) Nuit et brouillard Les statues meuretn aussi (Statues also die) Olympia 52

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

11


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Filmografía como productor 1989 1979 1977 1975 1967

L’héritage de la chouette La batalla de Chile: La lucha de un pueblo sin armas – Tercera Parte La batalla de Chile: La lucha de un pueblo sin armas – Segunda Parte La batalla de Chile: La lucha de un pueblo sin armas – Primera Parte Loin du Vietnam

Filmografía como editor 2004 2000 1993 1985 1984 1983 1977 1974 1974 1971 1970 1970 1966 1965 1965

Chats perchés (The case of the grinning cat) Cinéma, de notra temps ( Episodio 1) La tombeau d’Alexandre (The last Boshevik) A.K. (Akira Kurosawa) 2084 Sans soleil Le fond de l’air est rouge (Grin without a cat) La solitude du chanteur de fond (Teh loneliness of the long distance singer) Les deux mémoires La bataille de dix millions (Cuba: the battle of the 10,000,000) On vous parle de Paris: Maspero. Les mots ont un sens On vous parle du Brésil: Carlos Marighela Si j’avais quatre dromadaires (If I had four dromedaries) Le mystère Koumiko (The Koumiko mystery) La Brûlure de mille soleils

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

12


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

SINOPSIS Tres niños en una carretera en Islandia, una tripulación somnolienta a bordo de un ferry, un emú en Île de France, un bello rostro de las islas Bijagos, un cementerio de gatos a las afuera de Tokio, vagabundos en Namidabashi, los habitantes de la Isla de Fogo, Cabo Verde, un carnaval en Bissau… Así inicia el relato una mujer desconocida que lee las cartas remitidas por un operador de cámara, Sandor Krasna, que a través del registro de las imágenes de sus viajes se interroga sobre la memoria y la función del recuerdo, “que no es lo contrario del olvido, sino su opuesto”, para conformar, como Sei Shonagon, su particular lista de “cosas que hacen latir el corazón”. Fuente: Intermedio. http://www.intermedio.net/pdf/fichas/COFRE_CHRIS_MARKER.pdf

Fotograma de Sans Soleil.

Fotograma de Sans Soleil.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

13


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

LA PELÍCULA En 1982 Chris Marker comienza el rodaje de la película-documental Sans Soleil, después de haber terminado su anterior trabajo Junkopia (San Francisco), y ganar el César al mejor cortometraje documental de ese año. Con este nuevo trabajo, Sans soleil, el director francés conseguirá un nuevo éxito entre la crítica especializada. La cinta llegó a ganar varios premios como el Gran Premio de la Crítica Internacional de Londres, el Gran Premio del Festival des Peuples de Florencia y el Premio del British Film Institute de Londres.

Fotograma de Sans soleil.

Sans soleil es una película de viajes, de hecho el propio Marker había estado en los años anteriores a su rodaje grabando y fotografiando todo lo que podía en sus viajes por Japón, Córcege, o San Francisco. Sin embargo y a pesar de ser etiquetado como un documental de viajes, en Sans Soleil también está presente la ficción.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

14


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

La cinta nos narra mediante una voz femenina en off, la historia de un supuesto cámara que recorre todo el mundo y que envía cartas a una mujer describiendo sus viajes alrededor del mundo.

Fotograma de Sans soleil.

A lo largo de todo el documental no se nos aclara quién es la narradora y quién es el supuesto cámara que envía las cartas, de hecho surge la duda si en realidad a quien van dirigidas las cartas es el propio director de la película, Chris Marker. Finalmente en los rótulos que concluyen la película nos desvelan tanto el nombre de la narradora, Florence Delay, conocida actriz y protagonista de la película de Robert Bresson, Procès de Jean d’Arc. En cuanto al cámara, finalmente sabemos que se trata de Sandor Krasna, un operador de cámara nacido en Kolozsvár y que trabajó como ayudante de cine, fotógrafo y cámara freelance. Sin embargo, son muchos los que consideran que tras la figura de Sandor Krasna está realmente la figura del cineasta francés Chris Marker.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

15


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

A lo largo de la película y a través de las sucesivas cartas vamos conociendo las reflexiones e impresiones que el cámara va teniendo a lo largo de sus viajes. Durante la lectura de estas cartas aparecen imágenes relacionadas con lo que las mismas nos revelan. Así a través de las cartas vamos viendo imágenes de la ciudad de Tokio, San Francisco, París, Islandia y Guinea Bissau.

Fotograma de Sans soleil.

Las imágenes que Chris Marker incorporan a la película son tan variadas como las del Carnaval de Bissau de San na N’hada, la Ceremonia de los grados de JeanMichel Humeau, la Guerrilla en Bissau, de Mario Marret y Eugenio Bentivoglio, Muerte de una jirafa de Danièle Tessier, e Islandia, 1970 de Haroun Tazieff. En definitiva la película puede considerarse como un ensayo cinematográfico tan característico del cineasta francés, Chris Marker.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

16


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

RECURSOS RECURSOS EN LÍNEA AK

(Chris Marker, 1985) [Recurso en línea]. Wikipedia. Dirección URL: <http://es.wikipedia.org/wiki/Chris_Marker> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web en la que podemos encontrar una aproximación a la obra del cineasta francés Chris Marker. AGUILAR, Enrique. “La imagen-memoria recuperada” [Recurso en línea]. Contrapicado. Dirección URL: <http://www.contrapicado.net/panoramica.php?id=44> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web la que se analiza la película de Chris Marker Sans Soleil. ÁLVAREZ, Mauricio. “A propósito de la retrospectiva de Chris Marker presentada en el Festival de Cine Independiente de Barcelona 2003” [Recurso en línea]. Pulp movies. Dirección URL: [Consulta: 4 de mayo <http://www.pulpmovies.org/articulos/marker.html> de 2009]. *Página web que analiza el trabajo cinematográfico del director francés Chris Marker. CAGIGA, Nacho. “Carpeta Chris Marker (I). Presentación: La esperanza como consciencia y representación” [Recurso en línea]. Shangai-la. Dirección URL: <http://shangrilatextosaparte.blogspot.com/2006/11/carpeta-chris-markeri-presentacin-la.html> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web en la que podemos encontrar una aproximación a la obra del cineasta francés Chris Marker. Chris

Marker [Recurso en línea]. Wikipedia. Dirección URL: <http://es.wikipedia.org/wiki/Chris_Marker> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web en la que podemos encontrar una aproximación a la obra del cineasta francés Chris Marker. Chris Marker [Recurso en línea]. Dirección URL: <http://www.chrismarker.org/> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web oficial en la que podemos encontrar información sobre el director francés Chris Marker. Chris

Marker [Recurso en línea]. Imdb. Dirección URL: <http://www.chrismarker.org/> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web en la que podemos encontrar un listado completo de la filmografía de Chris Marker.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

17


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

CHRISTLEY, Jaime N. “Chris Marker” [Recurso en línea]. Senses of cinema. Dirección URL: <http://archive.sensesofcinema.com/contents/directors/02/marker.html> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web en la que podemos encontrar información sobre el cineasta Chris Marker. LUCAS, Gonzalo de. “Chris Marker. Composición política de la imagen. Introducción a la primera imagen de Sans Soleil” [Recurso en línea]. Formats2. Dirección URL: <http://www.iua.upf.es/formats/formats2/luc_e.htm> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web que recoge un interesante artículo de Gonzalo de Lucas sobre la película de Chris Marker, Sans soleil. “Sans

soleil” [Recurso en línea]. Tren de sombras. Dirección URL: <http://www.trendesombras.com/num2/critica_sanssoleil.asp> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web que recoge un interesante análisis sobre la filmografía de Chris Marker. Sans

soleil [Recurso en línea]. Dirección URL: <http://www.markertext.com/sans_soleil.htm> [Consulta: 4 de mayo de 2009]. *Página web que recoge información sobre el director francés Chris Marker.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

18


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

BIBLIOGRAFÍA CASAS, Quim. “Universo Marker”. Dirigido por. N. 375 (febreo 2008) ; p. 70-73. Chris Marker - a farewell to movies: Abschied vom Kino. Zürich: Museum für Gestaltung Zürich, 2008. “Chris Marker y Armand Gatti”. Miroir du cinéma. N. 2, (mayo 1962). “Chris Marker”. Image et son. N. 161-162. (abril-mayo 1963) “Chris Marker et l’auteur de Monsieur Chat racontent leur reencontré artistique, et leur démarche dans Libération. Chat discutent”. Libération. (4 diciembre 2004). Chris Marker: retorno a la inmemoria del cineasta. Valencia: Ediciones de la Mirada, 2000. Chris Marker, silent movie and selected screenings. Londres: Beaconsfield Gallery, 1999. COOPER, Sarah. Chris Marker. New York: Distributed exclusively in the USA by Palgrave, 2008. De mémoire: exposition "De mémoire" au Frenoy-Studio national du 17 octobre au 28 décembre 2003: Christian Boltanski, Pascal Convert, Vincent Corpet, Marc Desgrandchamps, Jean-Luc Godard, Frédérique loutz, Chris Marker, Robert Morris, Sigmar polke, Sophie ristelhueber, François Rouan. Paris: Hazan, 2003. Chris Marker et l’imprimerie du regard. Paris: L’Harmattan, 2008. Chris Marker: Filmessayist. München: Institut français de Münich, 1997. GAUTHIER, Guy. Chris Marker, écrivain multimedia, ou Voyage à travers les médias. Paris: L’Harmattan, 2003. HARBORD, Janet. Chris Marker: La Jetée. London: Afterall Books, 2009 HORAK, Jan-Christopher. Making images move: photographers and avant-garde cinema. London: Smithsonian Institution Press, 1997. LAMBERT, Arnaud. Also known as Chris Marker. Paris: Le Point du jour, 2008.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

19


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

LE MAITRE, Barbara. Entre film et photographie: essai sur l’empreinte. Saint-Denis: Presses universitaires de Vincennes, 2004. LIEM, Ronco Yaobing. Chris marker and a Jetée. Ann Arbor: University Microfilms International, 1983. LUCAS, Gonzalo de Lucas. “Infinita imagen”. Culturas, La Vanguardia. (12 noviembre 2003). LUPTON, Catherine. Chris Marker: memories of the future. London: Reaktion Books, 2006. MARKER, Chris. Le dépays. Paris: Herscher, 1982 MOLINA, Ángela. “Chris Marker: arqueologías de películas”. ABC, cultural. (3 diciembre 1998). NINEY, François. “Chris Marker”. Documentaires. N. 12, 1996. ORTEGA, María Luisa. “Los tiempos, los dobles y la memoria. AK de Chris Marker”. Nosferatu. N. 44-45. (Diciembre 2003). PETIT, Chris. “Insane memory”. Sight and sound. V. 4, n. 7, 1994. PLANAS, Sebastián. “La jetée [de] Chris Marker”. Dirigido por. N. 357 (junio 2006); p. 98. POURVALIER, Bamchade. Chris Marker. Paris: Cahiers du cinéma, 2004. Recherches sur Chris Marker. Paris: Presses Sorbonne nouvelle, 2002. WALSH, Michael. “My Work is to question images: Chris MArker’s Le Tombeau d’Alexandre”. Iris. N. 29 (primavera 2000). WEINRICHTER, Antonio. “Amnesia futura. Tiempo y memoria en la obra de Chips Marker”. Nosferatu. N. 34-35, 2001.

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

20


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

RECURSOS EN NUESTRO CENTRO DE DOCUMENTACIÓN Airs de Paris. Paris: Centre Pompidou, 2007. EC 3786 ART BASEL (37., 2006. BASILEA). Art unlimited. Basel: MCH Messe, 2006. EC 3580 BIENNALE D'ART CONTEMPORAIN (3., 1995. LYON). 3e Biennale d'Art contemporain de Lyo: installation, cinéma, vidéo, informatique. Paris: Réunion des Musées Nationaux, 1995. EC 515 BLISTÈNE, Bernard. A history of 20th century art. Paris: Flammarion, 2001. M 240 CASTRO, X. Antón. "Passages de l'image". Lápiz. N. 72 (noviembre 1990); pp. 7677. *Reseña de exposición colectiva de dieciseis artistas Passages de L'image celebrada en el Centro Georges Pompidou de París “Chris Marker”. Arte y parte. N. 18 (diciembre 1998-enero 1999); p. 91. *Reseña de la exposición de Chris Marker, celebrada en la Fundació Antoni Tàpies, Barcelona, del 3 de diciembre de 1998 al 24 de enero de 1999. Chris Marker con Yannick Bellon, Isaki Lacuesta, Sergi Dies [Vídeo] : + La felicidad, de Aleksandr Medvedkin. [S.l.]: Argos ; Barcelona: Intermedio, 2007. DVD MAR-CH2 2 GAM VIDEO FESTIVAL (1O., 2002. TORINO). 1o Gam Video Festival: video collections from europe. Torino: Galleria Civica d'Arte Moderna e Contemporanea, 2002. EC 1232 Immemory [Recurso electrónico]. Paris: Centre Georges Pompidou, 1998. CD-ROM 7 “Índice de artistas = Index of artists”. Exit. N. 3 (agosto-septiembre-octubre, 2001); pp. 162-170. *Artículo que contiene una breve biografía de los artistas que aparecen en este número de la revista La jetée; Sans Soleil [Vídeo] [S.l.]: Argos, 2003 DVD MAR-CH2 1 La jetée [Vídeo]. [S.l.]: Arte vidéo ; Paris: La sept/vidéo, 1997. DEP 74

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

21


Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación

Lugares de la memoria. Valencia: Consorci de Museus de la Comunitat Valenciana, 2001. EC 83 MARKER, Chris. Chris Marker [Dossier de artista] DAR MAR-CH 1 MARKER, Chris. Chris Marker: staring back. Columbus: Wexner Center for the Arts, The Ohio State University, 2007. F MAR-CH 1 MUSEUM OF MODERN ART (OXFORD). Museum of Modern Art (Oxford) [Dossier de entidad] DEN OXFORD New media installations collection. Paris: Centre Pompidou, 2006. EC 3788 Notorious Alfred Hitchcock and Contemporary Art. Oxford: Museum of Modern Art Oxford, 1999. CV 228 ORTEGA, María Luisa. Mystère marker: pasajes en la obra de Chris Marker. Madrid: T&B, 2008. CV 546 PIGEAT, Anaël. “Chris Marker”. Art press. N. 345 (mayo 2008); pp. 90-91. *Reseña de la exposición de Chris Marker, celebrada en la New Galerie de France, París, del 23 de febrero al 5 de abril de 2008. RUSH, Michael. Video art. London: Thames and Hudson, 2003. EC 2366 SADLER, Simon. The situationist city. Cambridge: The MIT Press, 1999. ARQ 276 Sobre el cine belga: entre flamencos y valores. Vitoria-Gasteiz: Arabako Foru Aldundia = Diputación Foral de Alava, 2008. CV 665 Video art: the Castello di Rivoli collection. Milano: Skira, 2005. EC 3762 Voilà, le monde dans la tête. Paris: Editions des musées de la Ville de Paris, 2001. EC 1721

ARTIUM- Arte Garaikideko Euskal Zentro-Museoa - Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo Liburutegi eta Dokumentazio Saila / Departamento de Biblioteca y Documentación Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000

http://www.artium.org/biblioteca.html

22


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.