Nynorsk
Turid Fosby Elsness er professor ved Høgskolen i Østfold. Ho har doktorgrad innanfor emnet lese- og skriveopplæring og har i mange periodar vore invitert som gjesteforskar og gjeste førelesar ved amerikanske universitet. Ho har gjennomført lengre opphald ved eit australsk universitet for å studere leseopplæring i Australia og på New Zealand. Elsness har gitt ut ei rekkje fag- og lærebøker.
ZEPPELIN 1–4 – eit differensiert norskverk ZEPPELIN 1 ELEVBØKENE • har eit eige lesekurs med lesetekstar tilpassa bokstavinnlæringa • har ein eigen Les meir-del for elevar som kan alle bokstavane • gir ei systematisk innlæring av omgrep • har nivådifferensierte oppgåver for å utvikle språkleg medvit ARBEIDSBØKENE
Turid Fosby Elsness
i n l e p p
e Z
Arbeidsbok – Trykkskrift
1a
• styrkjer bokstavinnlæringa, øver inn omgrep, stimulerer språkleg medvit og utviklar
leseforståing • blir gitt ut med store bokstavar eller store og små bokstavar (trykkskrift/stavskrift/
lykkjeskrift) LÆRARRETTLEIINGA har oppgåver, songar og kopiark
ZEPPELIN 2 ELEVBØKENE • har faktatekstar – éin tekst for kvar av bokstavane i alfabetet • har tekstar knytte til emnet lese- og skrivestrategiar • har tekstar knytte til emnet ordkunnskap og rettskriving • har skjønnlitterære tekstar i mange sjangrar. Eigen Les meir-del • har nivådifferensierte oppgåver ARBEIDSBØKENE • utviklar leseforståing og rettskrivingskompetanse • blir gitt ut med store og små bokstavar (trykkskrift/stavskrift/lykkjeskrift)
LÆRARRETTLEIINGA har oppgåver, songar og kopiark
ZEPPELIN START – for meir langsam progresjon
Zeppelin START er ei alternativ utgåve til Zeppelin 1A og 1B. For komponentar til Zeppelin START, sjå www.aschehoug.no/grunnskole
ZEPPELIN 3–4
• For komponentar, sjå www.aschehoug.no/grunnskole ISBN 978-82-03-34072-7
Tilleggsmateriell
9 788203 340727
8203340727_Zeppelin1A_Trykk_O.indd 1
• Bokstavplansjar, alfabetremser, bilet-, bokstav- og ordkort • CD • Lærarressurs for digital tavle • Nettstad: www.lokus.no • ZEPPELIN LESESERIE – nivådifferensierte småbøker for 1.–7.-trinn
30.03.12 11.17
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 2
29.07.11 14.35
Turid Fosby Elsness
i n l e p p
e Z
Eg heiter
Arbeidsbok – Trykkskrift Nynorsk
1a
__________________________
Norsk for barnetrinnet
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 1
29.07.11 14.35
Føreord Til kvar av bøkene Zeppelin 1A og 1B høyrer
Skriving stør opp om og skundar fram
det ei arbeidsbok. Arbeidsbøkene har ein viktig
leseutviklinga (pkt. c). I arbeidsbøkene får barna
funksjon: Dei har som mål å stadfeste og utvide
trening i å bruke bokstavane dei har lært for å
kunnskapane som barna får gjennom Zeppelin
forme ord i skrift. Men barna bør òg oppmodast
1A og 1B. I arbeidsbøkene er det oppgåver som
til å skrive ønskjelister, hugselister, tekstar
a gir trening i å skrive og å skilje bokstavane
til teikningar osv. I Zeppelin 1A og 1B er det
frå kvarandre b øver inn omgrep og øver opp barna sin dugleik i å lytte ut lydar i ord c gir lesetrening og trening i å skrive ord, etter kvart òg setningar
mange slike oppgåver. Oppgåvene i arbeidsbøkene er differensierte. Fargar syner vanskegraden til oppgåvene. Raud representerer nivå 1, gul nivå 2 og blå nivå 3. Midtsidene i arbeidsboka er meint som ei eiga «lesebok» for barna. Dei vil nok trenge hjelp frå
Når det gjeld bokstavskriving (pkt. a), er det
ein vaksen når dei skal lage boka. Slik gjer de:
i Lærerveiledning til Zeppelin 1A og 1B eit
1 Riv ut midtsidene. Hald midtsidene bretta slik
«treningsark» som læraren kan kopiere. Sjå òg side 60–62 i denne arbeidsboka. Omgrep (pkt. b) er grunnlaget for all læring. Dei omgrepa som elevane møter i dei
at dei dannar eit A4-format. 2 Brett det doble A4-arket langs klippelinja (markert med saks), og klipp langs den same linja, slik:
to arbeidsbøkene og i Zeppelin 1A og 1B, er viktige når det gjeld å forme bokstavar og korleis ein stiller seg til skrift generelt. Forsking syner at det er ein samanheng mellom barna sin dugleik i å lytte ut lydar i tale (pkt. b) og kor snøgt barn lærer å lese og skrive. Difor krev mange av oppgåvene i arbeidsbøkene at barna skal lytte etter lydar
3 Brett arka samla langs brettelinja (den stipla linja). 4 Sy eller stift saman «leseboka» i brettelinja.
i ord, eller at dei skal skrive bokstavar inn i «boksar». Det tek tid før barn er i stand til
Lykke til!
å lytte ut alle lydar i ord. Difor vil mange trenge hjelp frå vaksne for å kunne gjere lytteoppgåvene i dei to arbeidsbøkene. I slike oppgåver bruker vi av og til nemninga «i-ord», «l-ord» osv. Med det meiner vi at lyden /i/ eller /l/ finst først, sist eller midt i ordet. Orda is, si og gris er altså i-ord.
3
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 3
29.07.11 14.35
I i 10–11
1
Ii
1
1
2
III iii
2
IiIiIiIiIi
3
4
• 1 Skriv oppå I og i med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive I og i. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg berre i-ord. • 4 Lag mønster med rette linjer nedover og bortover. • 5 Lag mønster på biletet. Bruk rette linjer. • 6 Fargelegg felta. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 4
29.07.11 14.35
Rett linje, nedover, bortover 12
4
5
6
o
o
o
o o o o o
i
o i i
o l o
o o i i i i o o i o o o o
i = brun l = gul o = grøn
5
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 5
29.07.11 14.35
Vi les 14–15
7
Is, is, liker du is? Is, is, is med strø? Is, is, is med brød? I alt
I og
is
du
8
i med
strø
• 7 Les teksten saman med ein vaksen. Skriv oppå I og i med raud blyant. Kor mange I og i finn du? Skriv tala i boksane under biletet. Fargelegg teikninga.
• • 9 Les det første biletet. Er dette eit i-ord? I så fall skriv du i i boksen under biletet. 8 Les orda. Finn dei same orda i teksten ovanfor, og set ring rundt dei.
6
•
(Set kryss i boksen dersom det ikkje er eit i-ord.) Hald fram med dei andre bileta.
10 Les bileta høgt. Kva for nokre er i-ord? Set ring.
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 6
29.07.11 14.35
Vi les 14–15
9
i
10
7
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 7
29.07.11 14.35
L l 16–17
1
2
1
Ll 1
Ll
LLL lll
3
8
• 1 Skriv oppå L og l med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive L og l. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg berre l-ord. • 4 Set strek mellom ord som rimar. • 5 Første linje: Set ring rundt i. Andre linje: Set ring rundt l. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 8
29.07.11 14.35
Vi finn rimord 19
4
5
i i i l i l l i j
l l i l l l i t l 9
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 9
29.07.11 14.35
Vi les 20–21
Leit, leit, leit under stolen. Leit, leit, så finn du kjolen.
6
Leit, leit, leit oppi lia. Leit, leit, så finn du Fia.
7
I alt
L og
leit
du
l så
lia
• 6 Les teksten saman med ein vaksen. Skriv oppå L og l med blå blyant. Kor mange L og l finn du? Skriv tala i boksane under biletet.
• • 8 Les det første biletet. Er dette eit l-ord? I så fall skriv du l i boksen under biletet. 7 Les orda. Finn dei same orda i teksten ovanfor, og set ring rundt dei.
10
•
(Set kryss i boksen dersom det ikkje er eit l-ord.) Hald fram med dei andre bileta.
9 Les bileta høgt. Kva for nokre er l-ord? Set ring.
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 10
29.07.11 14.35
Vi les 20–21
8
9
11
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 11
29.07.11 14.35
O o 22–23
1
Oo 1
1
2
OOO ooo
3
12
• 1 Skriv oppå O og o med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive O og o. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg berre o-ord. • 4 Lag mønster med store og små sirklar. • 5 Lag mønster på teppet. Bruk store og små sirklar. • 6 Set strek mellom ord som rimar. Bruk ulike fargar. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 12
29.07.11 14.35
Sirkel, stor, liten 24 / Vi finn rimord 25
4
5
6
13
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 13
29.07.11 14.35
Vi les 26–27
7
Her ser du Noa med bytte og kost. Han flytta til Månen og lever av ost. I alt 8
Noa
O og
o
kost
og
ost
• 7 Les teksten saman med ein vaksen. Skriv oppå O og o med raud blyant. Kor mange O og o finn du? Skriv tala i boksane under biletet. Fargelegg teikninga.
• • 9 Les det første biletet. Er dette eit o-ord? I så fall skriv du o i boksen under biletet. 8 Les orda. Finn dei same orda i teksten ovanfor, og set ring rundt dei.
14
•
(Skriv kryss i boksen dersom det ikkje er eit o-ord.) Hald fram med dei andre bileta.
10 Les bileta høgt. Kva for nokre er o-ord? Set ring.
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 14
29.07.11 14.35
Vi les 26–27
9
10
15
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 15
29.07.11 14.35
V v 28–29
1
1
Vv 1
2
VVV vvv
3
16
• 1 Skriv oppå V og v med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive V og v. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg berre v-ord. • 4 Lag mønster med vinklar. • 5 Lag mønster på veska. Bruk vinklar. • 6 Set strek mellom ord som rimar. Bruk ulike fargar. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 16
29.07.11 14.35
Linje p책 skr책, vinkel 30 / Vi rimar 31
4
5
6
17
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 17
29.07.11 14.36
Vi les 32–33
7
V IV I
i
v
i V
8
Liv Ivo Vivi Li Vivi Ivo Vivi • 7 Kva for nokre bokstavar fiskar Ivo, Liv, Li og Vivi? Skriv bokstavane i rett boks. Kva for eit namn får du? Les. • 8 Les namna. Set ring rundt namnet du fekk i oppgåve 7. • 9 Skriv V og v i rett boks. Skriv oppå dei andre bokstavane, og les namna. • 10 Kven eig tinga? Skriv namna i rett boks.
18
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 18
29.07.11 14.36
Vi les 32–33
9
I
o
i
Li
i
10 L IV IVO
19
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 19
29.07.11 14.36
S s 34–35
1
Ss 1
1
2
SSS sss
3
S 20
• 1 Skriv oppå S og s med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive S og s. (Elevane bør gjere oppgåve 4 og 5 før dei gjer oppgåve 2.) • 3 Les bileta høgt. Fire av bileta er s-ord. Finn dei, og set strek frå s-orda til bokstaven S. Bruk ulike fargar. • 4 Lag mønster med bogar. • 5 Lag mønster på duken. Bruk bogar. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 20
29.07.11 14.36
Boge 36
4
5
21
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 21
29.07.11 14.36
Vi les 38–39
6
7
22
IS
Sisi sol Ivo Sisi is Li Ivo sol • 6 Kva for nokre ord får du når du legg saman puslespelbitane? Skriv orda i boksane. • 7 Les orda. Kva for ord skreiv du i boksane? Set ring rundt dei. • 8 Les orda. Set strek til rett bilete. • 9 Les bileta høgt. Skriv orda. • 10 Rebus: Les bileta høgt. Kva for ein bokstav tek orda til med? Skriv, og les ordet du får. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 22
29.07.11 14.36
Vi les 38–39
8
SOL
vi vil
IS Ivo
SISI sol
VI VIL Sisi
IVO is
9
10
= 23
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 23
29.07.11 14.36
U u 40–41
1
1
Uu 1
2
UUU uuu
3
U 24
• 1 Skriv oppå U og u med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive U og u. • 3 Les bileta høgt. Fire av bileta er u-ord. Finn dei, og set strek frå u-orda til bokstaven U. Bruk ulike fargar. • 4 Set ring rundt det som er ulikt på kvar linje. • 5 Første linje: Set ring rundt u. Andre linje: Set ring rundt v. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 24
29.07.11 14.36
Lik og ulik 42
4
5
u u v s u i l v u
v v o v u s u v s 25
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 25
29.07.11 14.36
Vi les 44–45
6
sil
sol
lus
ulv
7
i l
l v 26
s
I
o
s
l
l
s
• 6 Les orda på bannera. Set strek mellom orda og dei rette bileta. • 7 Les bileta. Skriv bokstavane som manglar i boksene. • 8 Les orda. Set strek frå orda til rett ting på biletet. • 9 Les bileta høgt. Skriv orda. • 10 Rebus: Les bileta høgt. Kva for ein bokstav tek orda til med? Skriv og les. Zeppelin 1A - Nynorsk trykk
Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 26
29.07.11 14.36
Vi les 44–45
8
SIL ulv
LUS is
SOL sil
IS lus
ULV sol
9
10
= 27
Zeppelin 1A - Nynorsk trykk Zepp_1A_Arb_Trykk_nn.indd 27
29.07.11 14.36