Adab altaff 09

Page 1

1


2


3


4


‫المقدمة‬

‫بسسسم الس الرح ن الرحيسسم والدمسسد لس رب العسسالني والصسسل ة علسسى أفضسسل مسس ن علِسسم وعلّسسم‬ ‫سيد اللق والصادق بالق وعلى آل اليامني ‪.‬‬ ‫باذا السءزء وهو التاسسع مس ن موسوعة ) ادب الطسف ( أحسسست بسأن عدملسي قسد تققسق‬ ‫ناحه وأن الباذر ة قد أثرت وآتت أكلهسا ‪ ،‬فكسثياً مسا سسألن الدبساء والعلدمساء عس ن عسدد أجسءزاء‬ ‫ه سساذه الفك سر ة وعن سسدما يك سسون ال سواب انسسا عش سر ة كاملسسة يسسستبطئ البع سسض تققي سسق ه سساذا الم سسل‬ ‫وصعوبة اناز العدمل ولم الق باذلك إذ كثياً ما نسسوى البسساحثون واللؤلفسسون الققيسسام بهسسام كسسثي ة‬ ‫كبي ة وعندما واجهوا الققيققة واصطدموا بالواقع تراجعوا أو وقفوا ‪.‬‬ ‫ولكسس ن اليسسوم وقسد أتسست هسساذه الوسسوعة أجءزاءهسسا التسسسعة ورمت عسس ن كاهلهسسا مسسا كنسست‬ ‫تنوء بسه مس ن أثققسال السسنني الاضسية وأدت رسالتها بأمانسة واخل ص ول يبسق لسا إل جسءزء واحسد‬ ‫يتص بالعاصري ن الاذي ن ما زالوا على قيد اليا ة فققد أحرزت ناحها وحققققست مسستققبلها وبدأ‬ ‫الباحثون يرصون على اقتنائها والعتءزاز با والدمد ل أولً وآخرا ‪.‬‬ ‫المؤلف‬

‫‪5‬‬


‫تقريض سماحة العلمة السيد حسين نجل المغفور له السيد محمد هادي الصدر‬ ‫بسم ال الرحمن الرحيم‬ ‫فضيلة ال خ الكري الطيب الكبي البحاثة السيد جواد ُش ّبس المرتم‬ ‫تيات وأشواقي ودعائي ‪ .‬وبعد فإن أبسط ما تفرضه علسّي أعسراف الخساء الصسادق هسو‬ ‫أن أبعسسث اليسسك بساذه السسسطور لهنئسسك وُأهنسسئ بسسك ‪ .‬اهنيسسك بسساذا الهسسد الدبس الضسسخم الساذي‬ ‫بسساذلته ف س موسوعتك النفيسسسة ) أدب الطسسف ( فجسساءت بتوفيسسق ال س وتسسسديده فريد ة الفصسسول‬ ‫رائعسسة البنسسود متكاملسسة اللققسسات ‪ ،‬نققيسسة اللسسون ‪ ،‬حلسو ة البيسسان ‪ ،‬غءزي ر ة السساد ة ‪ ،‬عاذبسسة السسسلوب ‪.‬‬ ‫وهاذا ما تستحق عليه التهنئة ‪.‬‬ ‫وإن لّث ن وُأقّد رس ما عانيت ف هاذا السبيل م ن متاعب وصعاب ل تثنسك عس ن مواصسلة‬ ‫السي حت قاربت نايسة الشسوط بصسب عجيسب ‪ ،‬وجلسد نسادر ‪ ،‬وعءزية ماضسية ‪ ،‬والهسم عنسدي‬ ‫ان عناءك التواصل وأتعابك الضنية قد انصبت على موضوع هسو فس غايسة الطسسور ة والمهيسة ‪،‬‬ ‫وهل هنسساك شسسيء أثسس ن مسس ن أن ينّسسد السسرء طاقسساته وإمكانسساته ويصسسل الليسسل بالنهسسار ليطلسسع علسسى‬ ‫المسسة بوسوعة جليلسسة كدموسوعتك ل تسسستهدف إل خدمسسة السسسني ‪ 7‬وقضسسيته ول تعن س إل‬ ‫بنفسسض الغبسسار السمرتاكم علسسى ت سراث ولئسسي ثني س حجسسب عسس ن رواد العرفة والدب هسسو ف س ُسس دساه‬ ‫ولدمتسسه انتصسسار للحسسق والفضسسيلة وتعظيسسم لئدمسسة السسدى والرشاد ‪ ،‬ودعسو ة صسسرية لنتهسساج خسسط‬ ‫حيسسات مشسسرق يسسستدمد ينسسابيعه وأص سوله مسس ن س سي ة أب س الح سرار السسسني الشسسهيد ‪ ، 7‬ولسسست‬ ‫مبالغاً إذا قلت أن التهنئة ل تصلح إل على مثل هاذا العدمل الادف البار ‪.‬‬ ‫ث أن كتابك الفريد هاذا صدر م ن أهله ووقع ف مله على حّد تعبي الفققهاء‬

‫‪6‬‬


‫وهاذا ما يدعونا إل أن ننئ بك ‪ ،‬فالكتبة العربية كانت تفتققر إل كتاب يتسم بلون‬ ‫م ن الستيعاب والشسسدمول لسمرتاث شسسعراء العصسور عسسب امتسسداداتا الطويلسة وَعب الركام الائسل مسس ن‬ ‫انتاج أبنائها ينتققي الللئ م ن الفرائد والققصائد جساعلً قضسية الطسسف غرضه الرئيسس ومطدمحسه‬ ‫ت لساذلك فققسد ملت فراغساً كسبياً وأسسديت للدمعنينيس بققضسايا الطسف يسداً‬ ‫الوحيسد ‪ ،‬وحنيس وفققس َ‬ ‫ل تنسى تضاف إل بيض أياديسك وخدماتك الدينيسة الشسسكور ة ‪ .‬وهنساك شسيء آخسر ل بسد أن‬ ‫أقسسف عنسسده قليلً ‪ ،‬ذلسك أنسسك اخسمرتت ) ادب الطسف ( موضوعاً لوسوعتك وم ن أول منسسك‬ ‫بسسالنهوض بسساذا العبسسء ‪ ،‬فدمسسا تلكسسه مسس ن الققسسدرات والمكانسسات ل يلكسسه الكسسثيون مسس ن غيسسك‬ ‫لدمارستك النبية الطويلة وخبتك العريضة ‪.‬‬ ‫وشسيء جيسسل والعصسسر عصسسر الختصسسا ص أن يعكسسف الختصسسون مسس ن رجالنسسا كسسل ف س‬ ‫حققلسسه وميسسدانه علسسى موضسوعات حيويسة نافعسسة ليخرج وا لنسسا مثسسل هسساذه الروائسسع ‪ ،‬لن ذلسسك مسسا‬ ‫يتناغم مع اختصاصاتم أولً ومع روح العصر ثانياً ول أملك فس التسسام إل أن أشسسكرك جءزيل‬ ‫الشسكر علسى هسديتك الثدمينسة ضسارعاً اليسه سسبحانه أن يسّد كس بكسل ألسوان التأييسد ل كدمسال هساذه‬ ‫الوسوعة الققيدمة ‪.‬‬ ‫واليك ازجي هاذه الققصيد ة تققديراً لهودك وجهادك ‪:‬‬ ‫) عطاء الجواد (‬ ‫وزك س س س س س س س س س س س س س س س ت مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وطس س س س س س س س س س س س س س س س سساب جه س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س سسدمخت من س س س س س س س س س س س س س سسك بال س س س س س س س س س س س س س سسدى البس س س س س س س س س س س س س س سراُد‬ ‫ت باحث س س س س س س س س س س س س س س س ساً ألعي س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫ان تكس س س س س س س س س س س س س س س سس ن عس س س س س س س س س س س س س س س سسد َ‬

‫فبعلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك تنط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س سساميت مص س س س س س س س س س س س س س س سسدراً ) ادب الط س س س س س س س س س س س س س س سسف (‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراق الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدار والي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراد‬

‫روض س س س س س س س س س س س س س سسة تءزدهس س س س س س س س س س س س س س سسي بعطس س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س سسروءات‬

‫فتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى الغص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان والوراد‬

‫وينابيع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيلة رّفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫فاسس س س س س س س س س س س س س س س س سستققى م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن معينه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س سسوراد‬

‫قس س س س س س س س سسد ملكس س س س س س س س سست الققلس س س س س س س س سسوب بس س س س س س س س سسالدب السس س س س س س س س سسدمح‬

‫فب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهت به س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك الن ّقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساسُد‬ ‫ليس س س س س س س س س س س س س سسس يققس س س س س س س س س س س س س سسوى عليس س س س س س س س س س س س س سسه إل ) ال س س س س س س س س س س س س س سواد (‬

‫إن موس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوعة الطفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف عطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ٌء‬

‫‪7‬‬


‫وبللئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستنار العب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سّونس الس س س س س س س س س س س س س سسدي ن بس س س س س س س س س س س س س سساللود ) حسس س س س س س س س س س س س س سسني (‬

‫وه س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س سسامخ البن س س س س س س س س س س س سساء عدم س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسدماء الس س س س س س س س س س س س س س س سسني أرسس س س س س س س س س س س س س س س ته ص س س س س س س س س س س س س س س سسرحاً‬ ‫وفصس س س س س س س س س س س س س س سسول الفس س س س س س س س س س س س س س سسداء خطّس س س س س س س س س س س س س س سست مسس س س س س س س س س س س س س س سساراً‬

‫بفتوح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اته انتشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫س‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س سسو ٌر تتل س س س س س س س س س س س س س س س سسى فتدمتل س س س س س س س س س س س س س س س سسئ النفس س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫وبط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولت ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربلء نشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيد‬

‫رواًء ويسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستطاب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزاد‬ ‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم لس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسونه تسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سستعاد‬

‫ل س س س س س س س س س س سّون الطس س س س س س س س س س سسف صس س س س س س س س س س سسفحة الس س س س س س س س س س سسدهر ألوان س س س س س س س س س س ساً‬

‫وللظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالني منه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫***‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س حناي س س س س س س س س س س س س س س س سسا التاري س س س س س س س س س س س س س س س خ أل س س س س س س س س س س س س س س س سسف أُواٍر‬

‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس يبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو لدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره إيققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الطس س س س س س س س س س س س س س س س سسف تسس س س س س س س س س س س س س س س س سستبيح البايس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذوب الققلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب والكبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫وج س س س س س س س س س س س س س س راح الطفس س س س س س س س س س س س س س سسوف تس س س س س س س س س س س س س س سسدمي ومنهس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سب ة إث س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سب ة تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستفاد‬

‫***‬ ‫للحسس س س س س س س س س س سسني الشس س س س س س س س س س سسهيد ف س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س سسل عصس س س س س س س س س س سسر‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س سسعراء ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن نج س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س سسق ذادوا‬

‫يُس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستثارون واللحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر‬ ‫وليلس س س س س س س س س س س س س س س س س البي س س س س س س س س س س س س س س س سسان تلدم س س س س س س س س س س س س س س س سسع ك س س س س س س س س س س س س س س س سسالنجم‬

‫ويص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغون والنث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار رش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اد‬ ‫وض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيئاً ويلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد النشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬ ‫قس س س س س س س س س س س س سسد يصس س س س س س س س س س س س سسون الس س س س س س س س س س س س سسدم الءزك س س س س س س س س س س ّي مس س س س س س س س س س س س سسداد‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س يريقق س س س س س س س س س س س س س سوا دم س س س س س س س س س س س س س ساً زكي س س س س س س س س س س س س س ساً ولك س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫ولقق س س س س س س س س س س س س سسد ضس س س س س س س س س س س س س سّدم هسم كت س س س س س س س س س س س س سساب » جس س س س س س س س س س س س س سواٍد «‬

‫فغس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا حس س س س س س س س س س س س س س س س س سسافلً بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يُس س س س س س س س س س س س س س س س س سستجاد‬

‫بغداد ـ الكرادة الشرقية‬

‫حسين السيد‬

‫‪ 29‬شوال ‪‍ 1397‬ه‪.‬‬

‫محمد هادي الصدر‬

‫‪8‬‬


‫غزوة القزويني‬ ‫المتوفاة ‪1331‬‬ ‫قالت ف رثاء المام سيد الشهداء أب عبد ال السني )ع( م ن قصيد ة ‪:‬‬ ‫أيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الدل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س زياف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫قصس س س س س س س س س س س س س س س سسدت ف س س س س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س س س س سسائققيها النجفس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إن توص س س س س س س س س س س س س سسلت إلس س س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س س س سسامي الدم س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س الغريني س س س س س س س س س س س س س س س س س فأب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا‬

‫قس س س س س س س س س س س س سسل لس س س س س س س س س س س س سسه إن حسس س س س س س س س س س س س سسينا قس س س س س س س س س س س س سسد قضس س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س سسفار الكف س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س سسءزوز الققف س س س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫هناك جلة م ن النساء النابات والديبات الشهيات اللت ترجت ل ن الكاتبسسة عائشسسة‬ ‫تيدمسسور ف س ) طبققسسات رب ات السسدور ( أمسسا اللت س ه سّ ن ف س عص سرنا أو قريبسسات مسس ن عص سرنا ولس ن‬ ‫الكانسسة الرموقة بسسالدب والشسسعر والكتابسسة مسس ن بينهسس ن صسساحبة المرتجة العلوية ) غسسءزو ة ( التوفا ة‬ ‫سسسنة ‪‍ 1331‬ه ‪ .‬والاجسسة هدايسسة بنسست العلمسسة الكسسبي الشسسيخ مدمسسد حسسس ن كبّسسة التسسوف سسسنة‬ ‫‪ 1336‬وقد ترجنسسا لسسه سسسابققاً لسسه وذكرنا شسسهر ة هسساذا السسبيت الرفيسسع السساذي خسسدم الدب والعلسسم‬ ‫أكسثر مس ن قسسرن ‪ ،‬والاجسة هدايسة هسي والسد ة الشساعر ة ) سسليدمة اللئكسة س ام نسءزار ( التوفا ة سسنة‬ ‫‪‍ 1373‬ه ‪ .‬والص سسادف ‪ 1953‬م ‪ .‬وجس د ة الش سساعر ة ن سسازك اللئك سسة ‪ ،‬والاج سسة هداي سسة تعي سسش‬ ‫اليوم ف بغداد وتنظم الشسعر العسايل وقد وقفست علسى باقسة فواحسة مس ن شسعرها مسّد الس فس حيسا ة‬ ‫سليلة الماد وسللة الكرماء الجواد ‪.‬‬ ‫والديبة الصونة ) آمنة الصدر ( العروفة ‍ب ) بنت الدى ( فهي ما زالت‬

‫‪9‬‬


‫تتحسسف الكتبسسة العربيسسة بلؤلفاتسسا الققيّدمسسة وقسد طبعسست لسسا مسسا أنتجسسه قلدمهسسا وبيانسسا مسسا يسسستحق‬ ‫الدراسة ‪.‬‬ ‫أمسسا الشسساعر ة غسسءزو ة فهسسي بنسست السسسيد راضسسي ابسس ن السسسيد ج سواد ابسس ن السسسيد حسسس ن ابسس ن‬ ‫السسسيد أحسسد الققءزوين س ‪ ،‬وج دها السسسيد ج سواد هسساذا هسسو أخسسو العلمسسة الكسسبي والتهسسد الشسسهي‬ ‫السيد مهدي اللي الققءزوين صاحب التصانيف الكثي ة التوف سنة ‪‍ 1300‬ه ‪ .‬وامهسسا العلوية‬ ‫نازي بنت السيد مهدي الاذكور ‪.‬‬ ‫ولدت ف اللة ف حدود سنة ‪‍ 1285‬ه ‪ .‬ونشأت ف كنف أخوالا العلم وأنكبسست‬ ‫علسسى الدراسسسة فدرس ت العلسسوم العربيسسة الفققهيسسة وتتبعسست مصسسادر الدب والشسسعر بكسسم بيئتهسسا‬ ‫وتربيتها ‪ ،‬فكانت تفظ م ن أخبار العسسرب وقصصسسهم الشسسيء الكسثي وترّبت بمرتبيتهسسا جلسة مسس ن‬ ‫نساء السر ة وما يتعلق با ‪ ،‬وقد اقمرتنت باب ن خالا السيد أحد ب ن اليزا صال الققءزوين وهو‬ ‫عال فاضل وأديب شاعر فوجهها بصور ة أعدمق وجعلهسسا قابلسة لضسسم مسساوراته العلدميسة فس شست‬ ‫الالت ‪.‬‬ ‫وغسءزو ة شسساعر ة مققبولسة س سريعة البديهسسة مشسسهود لسسا بطرافسسة الدب وك ان لسسا بسساذلك كسسل‬ ‫الفخر إذ أنسا عاشست فس عصسر أشسبه بالعصسر الساهلي وحكدمسه علسى السرأ ة وما أعتققسد أنسا لس‬ ‫تشسساهد ف س بلسسدها وميطهسسا َم س نس تسسس ن الكتابسسة والقق سراء ة ول واحسسد ة ‪ ،‬وعس ّءزت الكتابسسة والقق سراء ة‬ ‫على الرجال آناذاك فدما حال النساء ‪.‬‬ ‫تسسوفيت رحهسسا ال س ف س شسسعبان ‪‍ 1331‬ه ‪ .‬ودفنسست ف س مقق سب ة الس سر ة وأّبنهسسا الشسسعراء بسسا‬ ‫يليق با ‪.‬‬

‫‪10‬‬


‫السيد عيسى العرجي‬ ‫المتوفى ‪1333‬‬ ‫السسيد عيسسى ابس ن السسيد جعفسر ابس ن السسيد مدمسد ابس ن السسيد حسس ن ابس ن السسيد مسس ن‬ ‫صاحب الصول السين العرجي الكاظدمي ‪ ،‬ترجم له ف اعيان الشيعة فققال ‪:‬‬ ‫توف ف أواخر شوال سنة ‪‍ 1333‬ه ‪ .‬ف الكاظدمية ودف ن با فس بعسض حجسر الصسح ن‬ ‫الشريف ‪ .‬كان فاضلً أديباً شاعراً فدم ن شعره قوله م ن قصيد ة حسينية طويلة ‪:‬‬ ‫إل س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س سسم ُأمن س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سسالطل والغلص س س س س س س س س س س سسم‬

‫عطاش س س س س س س س س س س س سسى الققن س س س س س س س س س س س سسا والرهف س س س س س س س س س س س سسات الص س س س س س س س س س س س س سوارم‬

‫وح س س س س س س ت م س س س س س س سست أط س س س س س س سسوي علس س س س س س سسى الض س س س س س س سسيم أضس س س س س س سسلعاً‬

‫وأغضس س س س س س س س س سسي وف س س س س س س س س س كّف س س س س س س س س س سيس رمس س س س س س س س سسي وصس س س س س س س س سسارمي‬

‫ألس س س س س س س س س س س سست إلس س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسبيت الش س س س س س س س س س س سسيد رواق س س س س س س س س س س سسه‬

‫نتن س س س س س س س س س س س اب س س س س س س س س س س سسا ة الض س س س س س س س س س س سسيم م س س س س س س س س س س سس ن آل هاش س س س س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س سسإن ل س س س س س س س أث س س س س س س سسب ف س س س س س س س ش س س س س س س سّءزب الي س س س س س س سسل وثب س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س سسدى ال س س س س س س سسدهر يبقق س س س س س س سسى ذكره س س س س س س ا ف س س س س س س س الواس س س س س س س سسم‬

‫فلس س س س س س س سست ال س س س س س س سساذي فس س س س س س س س دوحس س س س س س س ة ال س س س س س س سسد والعل س س س س س س سسى‬

‫وإن لس س س س س س س س س س س أثره س س س س س س س س س ا فس س س س س س س س س س س العج س س س س س س س س س سساج ضس س س س س س س س س س سوامراً‬

‫تف س س س س س س س س س س س س سّرع ق س س س س س س س س س س س سسدماً م س س س س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س س س س سسي وفس س س س س س س س س س س سساطم‬

‫عليه س س س س س س س س س س سسا مث س س س س س س س س س س سسار النقق س س س س س س س س س س سسع مث س س س س س س س س س س سسل الغدم س س س س س س س س س س سسائم‬

‫فلس س س س س س س س س س س س س سست ق س س س س س س س س س س س س سسدياً بال س س س س س س س س س س س س سساذي راح ينتدم س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫لعب س س س س س س س س س س سسد من س س س س س س س س س س سساف ف س س س س س س س س س س س س العل س س س س س س س س س س سسى والك س س س س س س س س س س سسارم‬

‫ه س س س س س س س س س س سسم القق س س س س س س س س س س سسوم إم س س س س س س س س س س سسا ان دعس س س س س س س س س س س سوا لفض س س س س س س س س س س سسيلة‬

‫فدم س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س فض س س س س س س س س سسلهم م س س س س س س س س سس ن مءزاح س س س س س س س س سسم‬

‫ومهدم س س س س س س سسا ت س س س س س س سسرى ف س س س س س س س س ال س س س س س س سسدهر منه س س س س س س سسم مس س س س س س س سسالاً‬

‫فدم س س س س س س س سسا لب س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س سسرب فيه س س س س س س س سسم م س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س سسال‬

‫بن س س س س س س س س س س س س هاشس س س س س س س س س س س سسم أبنس س س س س س س س س س س سساء حس س س س س س س س س س س سسرب ببغيهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س سسد ارتكب س س س س س س س س س سست منك س س س س س س س س س سسم عظي س س س س س س س س س سسم الرائ س س س س س س س س س سسم‬

‫‪11‬‬


‫نس س س س س س س س س س س سسيتم غ س س س س س س س س س س سسدا ة الط س س س س س س س س س س سسف أبن س س س س س س س س س س سساء أح س س س س س س س س س س سسد‬

‫عل س س س س س س س سسى الرض ص س س س س س س س سسرعى م س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س سسي وقاس س س س س س س س سسم‬

‫فققوم س س س س س س س س س س س س س س وا غض س س س س س س س س س س س س س سساباً واش س س س س س س س س س س س س س سسرعوها أسس س س س س س س س س س س س س س سّنة‬

‫)‪(1‬‬

‫تل س س س س س س س س سّوى عل س س س س س س س سسى الكت س س س س س س س سساف مث س س س س س س س سسل الراق س س س س س س س سسم‬

‫قال الشيخ السدماوي ف ) الطليعة ( ‪ :‬وهي طويلة وله غيها ‪ ،‬تسوف فس أواخسر شسوال‬ ‫سنة الف وثلثدمائة وثلث وثلثني ف الكاظدميني ودف ن با عند جده الس ن ‪.‬‬ ‫وف مطوطنا ) سوانح الفكار ف منتخب الشعار ( جءزء ثسسالث صسسفحة ‪ 51‬قصسسيد ة‬ ‫ف الءزهراء فاطدمة ‪ 3‬وهي للسيد عيسى الكاظدمي ‪ ،‬وأولا ‪:‬‬ ‫خطس س س س س س س س سسب يس س س س س س س س سساذيب مس س س س س س س س سس ن الصس س س س س س س س سسخور صس س س س س س س س سسلبا‬

‫ويءزيس س س س س س س س س س س ل م س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س سّم الب س س س س س س س س س س سسال هض س س س س س س س س س س سسابا‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سراءت بلي س س س س س س س س س س س س س سسل مش س س س س س س س س س س س س س سسرقات ك س س س س س س س س س س س س س س سواكبه‬

‫بصس س س س س س س س س س س س س س س سسبح مياه س س س س س س س س س س س س س س سسا تّلس س س س س س س س س س س س س س س سست غيس س س س س س س س س س س س س س س سساهبه‬

‫مهفهف س س س س س س س س س س سسة العط س س س س س س س س س س سساف عقق س س س س س س س س س س سسرب ص س س س س س س س س س س سسدغها‬

‫عل س س س س س س س س سسى ملع س س س س س س س س سسب الققرطني س س س س س س س س س س تب س س س س س س س س سسدو عج س س س س س س س س سسائبه‬

‫ت أبس س س س س س س س س س س سسث العتس س س س س س س س س س س سسب بين س س س س س س س س س س س س وبينهس س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فب س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وإن هس س س س س س س س س س سسي ل تصس س س س س س س س س س سسغي لس س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س س سسا عس س س س س س س س س س سساتبه‬

‫ويققسسول الشسسيخ ف س كتسسابه ) الطليعسسة ( ‪ :‬انسسه كسسان فاض سلً خفيسسف السسروح أديب ساً ‪ ،‬رأيتسسه‬ ‫واجتدمعت به فرأيت منه الرجل الصيف الرأي العايل الدمة النبسسسط السسوجه واليسسد وكان شسساعراً‬ ‫ف الطبققة الوسطى ‪ ،‬فدم ن شعره قوله ‪:‬‬

‫أمجل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الرام ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لفتات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س سسألتك ه س س س س س س س س سسل أت م س س س س س س س س سس ن العي س س س س س س س س سسش ذاهب س س س س س س س س سسه‬

‫فك س س س س س س س س س سسم ّل س س س س س س س س س س قل س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س سسوم بن س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س سسءزور ة‬

‫إذا أفل س س س س س س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س س س س س س سسديون ّل س س س س س س س س س س س س س س س س مط س س س س س س س س س س س س س س سسالبه‬

‫وللشسسيخ عبسسد السسسني اسسسد الس التسسوف ‪‍ 1336‬ه ‪ .‬والتيسسة ترجتسسه ملؤرخ اً وفا ة السسسيد‬ ‫عيسى إب ن السيد جعفر العرجي الكاظدمي قال ‪:‬‬ ‫ل س س س س س س س س س س طارق س س س س س س س س س ة ف س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسدي ن مس س س س س س س س س سسا طرق س س س س س س س س س ت‬

‫س س س س س س س س سسع ام س س س س س س س سسرئ ف س س س س س س س س ال س س س س س س س سسورى إل وق س س س س س س سسد فءزع س س س س س س س ا‬

‫مس س س س س س س س س س س سساذ أقبلس س س س س س س س س س س سست رّجس س س س س س س س س س س تس الغ س س س س س س س س س س س سباء زلءزل س س س س س س س س س س س ة ٌ‬

‫منهس س س س س س س س س سسا وك س س س س س س س ادت بس س س س س س س س س سسا الض س س س س س س س س س سراء أن تققعس س س س س س س س س سسا‬ ‫كل لقق س س س س س س س س س س س سسد أخط س س س س س س س س س س س سسأوا م س س س س س س س س س س س س سرأى ومس س س س س س س س س س س س سستدمعا‬

‫قس س س س س س س سسالوا قضس س س س س س س سسى نبس س س س س س س سسه عيسس س س س س س س سسى قفلس س س س س س س سست لس س س س س س س سسم‬

‫عيس س س س س س س سسى ب س س س س س س سس ن مري س س س س س س س روح ال س س س س س س س س ق س س س س س س سسد رفعس س س س س س س سسا (‬

‫ارخت س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ) ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأب حي س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بيكل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن الطليعة م ن شعراء الشيعة ‪.‬‬

‫‪12‬‬


‫حسين عوني الشمري‬ ‫المتوفى ‪1334‬‬ ‫قال م ن قصيد ة ف رثاء المام السني ‪: 7‬‬ ‫رزء تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغرت الرزاي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س سسد ين س س س س س س س س س س س س س س س سسدب والك س س س س س س س س س س س س س س س سسارم تع س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫والققرب س س س س س س س س س س س س س س ات عل س س س س س س س س س س س س س س سسى تن س س س س س س س س س س س س س س سّوع جنس س س س س س س س س س س س س س س سسها‬

‫تبك س س س س س س س س س س س س س س سسي خواش س س س س س س س س س س س س س س سسع عينه س س س س س س س س س س س س س س سّ ن وتدم س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫عن س س س س س س س س س س س س س س س سسه الب س س س س س س س س س س س س س س س سسال الراس س س س س س س س س س س س س س س س سسيات تءزل س س س س س س س س س س س س س س س ءزل‬

‫تس س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س صس س س س س س س س سسدري مس س س س س س س س سس ن الح س س س س س س س س سءزان مس س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫هسسو الشسسيخ حسسسني بسس ن مل عبسسد ال س بسس ن مدمسسد بسس ن أحسسد الش سّدم رسي نسسسبة إل س العش سي ة‬ ‫شر ( النفي الاذهب البغدادي الولد ‪.‬‬ ‫العروفة ‍ب ) ّ‬ ‫أديسسب فاضسسل لسسه نظسسم ف س أغ سراض متعسسدد ة طريفسسة ‪ ،‬ولسه ملؤلفسسات جليلسسة ف س مبسساحث‬ ‫متفرقة ‪ .‬منهسسا متس فس النحسسو كتبسسه لولده علء السدي ن ووسه ‍ب ) العلئيسة ( كدمسا لسسه رسائل فس‬ ‫الفققه متصر ة رأيت بعض أوراقها الطية ‪.‬‬ ‫ولد ببغداد سنة ‪‍ 1270‬ه ‪ .‬ونشسأ علسى يسد والسده الرحوم وكانت لسه دروس فيدمسا أتققس ن‬ ‫م ن الباحث والعلوم يليها على طلبه ‪ ،‬وقد توف بسققط رأسه بغداد سسنة ‪ 1334‬ودفس ن فس‬ ‫مسجد الشيخ الشبلي ف العظدمية ‪ ،‬وم ن شعره ما قاله ف غرض لطيف ‪:‬‬ ‫ذهبن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نبتغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسي والقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم م س س س س س س س س س س س س س س س س سسالً‬

‫لنققضس س س س س س س س س س س س س س س سسي للدمعس س س س س س س س س س س س س س س سسايل بعس س س س س س س س س س س س س س س سسض ديس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ففس س س س س س س س س س س س س سساز الققس س س س س س س س س س س س س سسوم ف س س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س س سسال كس س س س س س س س س س س س س سسثي‬

‫ت ف س س س س س س س س س س س س س خف س س س س س س س س س س س س سّي حنني س س س س س س س س س س س س س‬ ‫وان س س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س س سسد ُ‬

‫وم س س س س س س س س س سسا ذنس س س س س س س س س س سسب سس س س س س س س س س س سسوى ان س س س س س س س س س س س ) حسس س س س س س س س س س سسني (‬

‫) يءزي س س س س س س س د ( ال س س س س س س س سسدهر ظلدمس س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س ) حس س س س س س س س سسني (‬

‫فل تعج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام رمتنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫)‪(1‬‬

‫فأهس س س س س س س س س سسل الفضس س س س س س س س س سسل اقس س س س س س س س س سساذى كس س س س س س س س س سسل عني س س س س س س س س س س‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن كتاب الرجال ‪ ،‬حس ‪ ) 1‬الخطوط ( للباحث السيد جودت الققءزوين ‪.‬‬

‫‪13‬‬


‫الشيخ عبد الحسين أسد ال‬ ‫المتوفى ‪1336‬‬ ‫مس س س س س س س س س س س سسا للعيس س س س س س س س س س س سسون قس س س س س س س س س س س سسد اسس س س س س س س س س س س سستهّلت بالس س س س س س س س س س س سسدم‬

‫أفه س س س س س س س س س س س س س س س سّل س س س س س س س س س س س س س س س س ل أهلً س س س س س س س س س س س س س س س س س هلل م س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ينع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى هللً ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطفوف طل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوعه‬

‫يس س س س س س س س س س سسوم بس س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س سسبط الرس س س س س س س س س س س ول اسمرتسس س س س س س س س س سسلت‬

‫ف فس س س س س س س س س فل س س س س س س س سسك ال س س س س س س س سسوغى ب س س س س س س س سسالنم‬ ‫ق س س س س س س س سسد حس س س س س س س س س ّ‬ ‫ن س س س س س س س س س س س س س س سسو الع س س س س س س س س س س س س س س س سراق ب س س س س س س س س س س س س س س سسه ذوات النس س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أّدىس مناسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكه وأف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد عدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫ولعققس س س س س س س س س س س س سسد نس س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س سس ج لس س س س س س س س س س س س سسا يس س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ردوا علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة بال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت‬

‫حيّ س س س س س س س س س س س سسا بطلعت س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س سسورى نعيس س س س س س س س س س س س ساً وقس س س س س س س س س س س سسد‬

‫اليس س س س س س س س س س س سسام وه س س س س س س س س س س س و ابس س س س س س س س س س س سس ن الطيس س س س س س س س س س س سسم وزم س س س س س س س س س س س ءزم‬

‫ومس س س س س س س س س س س سس ن الطي س س س س س س س س س س س سسم وزمس س س س س س س س س س س س ءزم زّمس س س س س س س س س س س س تس ب س س س س س س س س س س س سسه‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الققن س س س س س س س س س س س س س س س سسا ودث س س س س س س س س س س س س س س س سسارهم بالخ س س س س س س س س س س س س س س س سساذم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س فتي س س س س س س س س س س سسة بي س س س س س س س س س س سسض الوجس س س س س س س س س س س وه ش س س س س س س س س س س سسعارهم‬

‫يتحجبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون ظلل سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرهم إذا‬

‫م س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س سسدمس ابي س س س س س س س س سسض وجهه س س س س س س س س سسا للدمح س س س س س س س س سسرم‬

‫يتلدمض س س س س س س س س س س س س س سسون تلدم س س س س س س س س س س س س س سسض الفع س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫نفث س س س س س س س س س س س س س سست اس س س س س س س س س س س س س س سسنتهم بش س س س س س س س س س س س س س سسهب الن س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫بلغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أوج العل فكأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫متدم س س س س س س س س س س س س س سساوجي حل س س س س س س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س س س س س س سسدروع كأن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لص س س س س س س س س س س س س س سسعودهم ك س س س س س س س س س س س س س سسانت مراق س س س س س س س س س س س س س سسي ُس س س س س س س س س س س س س س س س لّسم‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزرد بالصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا التنسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س سسل مفت س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س سساذراع ت س س س س س س س س س سراه ف س س س س س س س س س س‬

‫وثب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته وثبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته كالض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيغم‬

‫جعل س س س س س س س س س س سوا قس س س س س س س س س س س سّي النبس س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س سس ن أط س س س س س س س س س س سواقهم‬

‫وب س س س س س س س س سسروا م س س س س س س س س س سس ن اله س س س س س س س س س سسداب ري س س س س س س س س س ش الس س س س س س س س س س سسهم‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س س سّندموها ش س س س س س س س س س س س س س س سسائلً م س س س س س س س س س س س س س س سسا إن ب س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫ان أوخ س س س س س س س س س س س س س دت زفّس س س س س س س س س س س س سست زفي س س س س س س س س س س س س س سسف نعام س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسرق تعس س س س س س س س س س س س س س س سّ ن ل س س س س س س س س س س س س س س سسه وّل س س س س س س س س س س س س س س س اس يعل س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫واذا خ س س س س س س س س س س سسدت س س س س س س س س س س س س سّفتس س س س س س س س س س س س سسفيف الققش س س س س س س س س س س سسعم‬

‫حفس س س س س س س س س س سوا وه س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س سسهب الس س س س س س س س س س سسدماء بس س س س س س س س س س سسيد‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنوار المام س س س س س س س س س س س س س س س س سسة معل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ح س س س س س س س س س س سست اذا ركس س س س س س س س س ءزوا الل س س س س س س س س س س سسوى فس س س س س س س س س س س س نين س س س س س س س س س س سسوى‬

‫وإلس س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س سسوى حنّس س س س س س س س س س س س سوا حننيس س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سستيم‬

‫‪14‬‬


‫وه س س س س س س س س س س س س س س س ووا عليه س س س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س س س سسالطيور ال س س س س س س س س س س س س س س س سّومس‬

‫وح س س س س س س س س ى ال س س س س س س س س سسوطيس فأض س س س س س س س س سسرموا ن س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س سسوغى‬ ‫وتققّل س س س س س س س س س س س س س س س سسدوا بي س س س س س س س س س س س س س س س سسض الض س س س س س س س س س س س س س س س سسبا هندي س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وبغيس س س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س س سسرع ال س س س س س س س س س س س س س سسام لس س س س س س س س س س س س س س س تتثّل س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س الفن س س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س س سسءزوا قن س س س س س س س س س س س س س ساً خطي س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بسس س س س س س س س س سسوى صس س س س س س س س س سسدور الشس س س س س س س س س سسوس ل س س س س س س س س س س تتحطّس س س س س س س س س سسم‬

‫فك س س س س س س س س س سسأن فس س س س س س س س س س س ط س س س س س س س س س سسرق الس س س س س س س س س س سسنان لس س س س س س س س س س سسدمرهم‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سراً بغي س س س س س س س س س س س س س س قل س س س س س س س س س س س س سسوبم ل س س س س س س س س س س س س س س يكت س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وثن س س س س س س س س س س سوا خيس س س س س س س س س س سسس اليس س س س س س س س س س سسش وه س س س س س س س س س س و عرم س س س س س س س س س س رم‬

‫بدميس س س س س س س س س س س سسس بس س س س س س س س س س س سسأس ف س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س سءزال عرم س س س س س س س س س س س رم‬

‫ح س س س س س س س س سست ث س س س س س س س س سسوت ت س س س س س س س س سست العج س س س س س س س س سساج كأن س س س س س س س س سسا ال‬

‫قدم س س س س س س س س س س س س سسار تج س س س س س س س س س س س س سسب بالس س س س س س س س س س س س س سسحاب الظل س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫نش س س س س س س س س س س س س س س س س س سوانة ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدام قاني س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬ ‫والعال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان تققاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فرؤوسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم‬

‫لغليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أفئس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ة ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواد أّومس‬

‫تنح س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س سسدما والرض دام س س س س س س س س س سسي الجس س س س س س س س س س سسم‬

‫فثن س س س س س س س س س س س س ابس س س س س س س س س س س سس ن حيس س س س س س س س س س س سسدر ة عنس س س س س س س س س س س سسان ج س س س س س س س س س س س سواده‬

‫طلقق س س س س س س س س س س س س س س س سسا مي س س س س س س س س س س س س س س س سساه ض س س س س س س س س س س س س س س س سسحوك البس س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س ا بعءزمتس س س س س س س س س س س س س س س سسه علس س س س س س س س س س س س س س س سسى هس س س س س س س س س س س س س س س سسام العل‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س سسنابك اله س س س س س س س س س س س س س س سسر الغس س س س س س س س س س س س س س س سّر الده س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ذا الش س س س س س س س س س س س س س سسبل م س س س س س س س س س س س س س سس ن ذاك الءزي س س س س س س س س س س س س س س ر وإن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تل س س س س س س س س س س سسد الض س س س س س س س س س س سسياغم ك س س س س س س س س س س سسل لي س س س س س س س س س س سسث ض س س س س س س س س س س سسيغم‬

‫فس س س س س س س س س سسققاهم ص س س س س س س س س سساب ال س س س س س س س س سسردى وسس س س س س س س س سسققوه م س س س س س س س س سس ن‬

‫راح ال س س س س س س س س س س س س س سسدماء ع س س س س س س س س س س س س س سس ن الفس س س س س س س س س س س س س س سرات الفع س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا م س س س س س س س س س س س س س س س سسا الطدمئن س س س س س س س س س س س س س س س سسة نفس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسالوحي ناداهس س س س س س س س س س س س سسا الليس س س س س س س س س س س س سسل أن اقس س س س س س س س س س س س سسدمي‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س سسحى ي س س س س س س س س س س س س س سسود بنفس س س س س س س س س س س س س س سسه ‪ ،‬وف س س س س س س س س س س س س س س لؤاده‬

‫بش س س س س س س س س س س سّعب الس س س س س س س س س س س سسهم ال س س س س س س س س س س سسدد ق س س س س س س س س س س سسد ُرم س س س س س س س س س سسي‬

‫لع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداه ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعققة البلء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبم‬

‫ان س س س س س س س س س س س س س س س سّل مت س س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س س سسرف تت س س س س س س س س س س س س س س سسابعت‬

‫فتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهبوه فللظب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤه‬

‫وحشس س س س س س س س س س س س س سسا الف س س س س س س س س س س س س س سلؤاد لس س س س س س س س س س س س س سسدمرها والسس س س س س س س س س س س س س سسهم‬

‫ملقق س س س س س س س س س س س سسى ثلثس س س س س س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س س س س س الجيس س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسءزوره‬

‫الملك بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مققّبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّلم‬

‫مس س س س س س س س س سس ن صس س س س س س س س س سسدره طحنس س س س س س س س س سست دقيس س س س س س س س س سسق العظس س س س س س س س س سسم‬

‫وأجس س س س س س س س س سسال جس س س س س س س س س سسري الصس س س س س س س س س سسافنات رحس س س س س س س س س ًى بس س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س س س ثاكلس س س س س س س س س س س س س سسة واخس س س س س س س س س س س س س سسرى أّي س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسأب عقق س س س س س س س س س س س س س س س سسائله الوات س س س س س س س س س س س س س س س سسف نّوح س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫وجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنوار اللل مل ثّ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫س س س س س س س س س س س سسلبت رداه س س س س س س س س س س سسا واللث س س س س س س س س س س سسام ُأمي س س س س س س س س س س سسط ع س س س س س س س س س س سس ن‬

‫طوق س س س س س س س س س س س س س س س اً لي س س س س س س س س س س س س س س سسد أو س س س س س س س س س س س س س س س س سوار العص س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وم س س س س س س س س سس ن الديس س س س س س س س س سسد عس س س س س س س س س سس ن الل س س س س س س س س س سّي اسس س س س س س س س س سستبدلت‬

‫وتص س س س س س س س س س س س س س سسيح ي س س س س س س س س س س س س س سسا للدمس س س س س س س س س س س س س س سسلدمني أل ف س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫يدم س س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س سساذمار ول ت س س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س سسلم‬

‫مسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبية مسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوبة مهتوك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬ ‫فتخ س س س س س س س س س س س س س سسال أوجهه س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س سسدموس وإن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حلس س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س سسف النيس س س س س س س س س سساق الرّس س س س س س س س س س مس‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س سسبغت بدم س س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س س س سسدامع كالعن س س س س س س س س س س س س س سسدم‬

‫ومس س س س س س س س س س س سس ن الطف س س س س س س س س س س س سسوف لرض كوفس س س س س س س س س س س سسان إل س س س س س س س س س س س س س‬

‫ن س س س س س س س س س س سسادي دمش س س س س س س س س س س سسق ب س س س س س س س س س س سسا الطاي س س س س س س س س س س سسا ترتس س س س س س س س س س س ي‬

‫‪15‬‬


‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسأب رضس س س س س س س س س س س س س س س يع دم الوريس س س س س س س س س س س س س س س د فط س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم حرمل س س س س س س س س س س س س سسة ول س س س س س س س س س س س سسا يفط س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن نبلت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالب ام س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫إذ أنس س س س س س س س س س س س س سسس ل أنسس س س س س س س س س س س س س سسى العفرن س س س س س س س س س س س س س ثاوي س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س س أن مس س س س س س س س س س س س س س س سسا دّرت لبس س س س س س س س س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن دم‬

‫حلس س س س س س س س س سسو الشس س س س س س س س س سسدمائل حس س س س س س س س س سسول نس س س س س س س س س سسر العلققدمس س س س س س س س س سسي‬

‫ث س س س س س س س سساو وعني س س س س س س س س الش س س س س س س س سسدمس ل س س س س س س س س ت س س س س س س س سَر شخص س س س س س س س سسه‬

‫)‪(1‬‬

‫مس س س س س س سساذ غس س س س س س سساب ف س س س س س س س صس س س س س س سسعد الققنس س س س س س سسا التحطس س س س س س سسم‬

‫آل اسسسد ال س اس سر ة علدميسسة بسسرز فيهسسا خلل الققرنني س الخييس ن عسسدد مسس ن رج ال العلسسم‬ ‫والدب وف طليعتهم جدهم العلى فققيه عصره العروف الشيخ اسسسد الس الكسساظدمي التسسسمرتي‬ ‫التوف سنة ‪‍ 1234‬ه ‪ .‬الاذي عرفوا به وانتسبوا اليسه ‪ .‬وكان مس ن جلسة مسس ن اشستهر منهسسم ممرتجنسا‬ ‫الفققيه الديب الشيخ عبد السني ابس ن الشسيخ مدمسد تققسسي ابس ن الشسيخ حسس ن ابس ن الشسيخ اسسد‬ ‫ال س الكسساظدمي ‪ .‬ولسد ف س النجسسف الشسسرف سسسنة ‪‍ 1283‬ه ‪ .‬أيسسام كسسان أبسسوه يسسسكنها للدراسسسة‬ ‫وطلب العلم وقضى سن الطفولة هناك ‪ ،‬ثس حسل فس الكاظدميسة س تبعساً لبيسه س وهو فس الاديسة‬ ‫عشر ة م ن العدمر ‪ ،‬وبدأ فيها دراسته وتعّلدمه على ضوء النه ج الدراسسسي السسسائد حينسساذاك وكان‬ ‫والده العلمة الشيخ مدمد تققي هو الستاذ الكب له خلل هاذه الرحلة ‪ ،‬وبدافع مسس ن ذكائه‬ ‫وألعيت سسه وجس د فس س نفس سسه القق سسدر ة عل سسى البح سسث والت سسأليف فكت سسب رسس الة فس س الس سستثناء س سساها‬ ‫) الققسسابيس الغ سراء ( كدمسسا كتسسب كّراس ساً ف س تفسسسي حسسديث ) اتبسساع النظ سر ة النظ سر ة ( وفس سسسنة‬ ‫‪‍ 1310‬ه ‪ .‬عاد إل النجف لغرض الدراسة العليا والتخصسص فس علسسوم السدي ن علسى يسد اعلم‬ ‫الشريعة فدرس على الفققيه الشيخ رضا الدمدان وغيه وكتب خلل مكثسسه فس النجسسف حاشسسية‬ ‫علسسى مبسساحث الققطسسع مسس ن كتسساب الققطسسع مسس ن كتسساب الرسائل فس اصسسول الفققسسه للشسسيخ مرتضسسى‬ ‫النصاري ‪ .‬وعاد إل الكاظدمية بعد إكدمال دراسته العاليسة فس سسنة ‪‍ 1324‬ه ‪ .‬فساذا بسسه الفققيسسه‬ ‫البسسارز والسسدّرس الرم وق والفاضسسل الشسسهود لسسه بالفضسسيلة ‪ ،‬واتهسست بسسه مهتسسه بعسسد عسسودته فققسسام‬ ‫بشسسرح كتسساب اسسستاذه الخوند الراسسسان فس اصسسول الفققسسه شسسرحاً يققسسوم بهدمسسة ايضسساح غسوامض‬ ‫الكتسساب وتبيسسان دقسسائققه وتفصسسيل مسسا أجسسل فيسسه وف غسر ة ربيسسع الثسسان سسسنة ‪‍ 1330‬ه أتّس كتابسسة‬ ‫الءزء الول م ن الشرح الاذكور وساه ) الداية ف شرح‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ملة البل غ الكاظدمية ‪ ،‬السنة الامسة ‪.‬‬

‫‪16‬‬


‫الكفاية ( ث عرض مسّودس ة الكتاب علسسى فققيسسه العصسر الشسيخ مدمسد تققسسي الشسيازي إمسسام الثسسور ة‬ ‫العراقية فاعجب به وكتب له تققريضساَ ‪ ،‬وقد تّس طبسسع السسءزء الول مسس ن الكتسساب بطبعسسة الداب‬ ‫ببغداد سنة ‪‍ 1331‬ه ‪ .‬وكتب اللؤلف على صفحته الول هاذه البيات ‪:‬‬ ‫مس س س س س س س سسا انفس س س س س س س سسك يس س س س س س س سسا بس س س س س س س سس ن العسس س س س س س س سسكري تسس س س س س س س سسكي‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً بب س س س س س س س س س س س س س س س س سٍل م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ولك م س س س س س س س س س س س س س س س س سستني‬

‫أقس س س س س س س س س س س س س سسدمت أن أه س س س س س س س س س س س س سسدي اليس س س س س س س س س س س س س سسك هديس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ولقق س س س س س س س س س س س س سسد عءزم س س س س س س س س س س س س ت ب س س س س س س س س س س س س سسأن أبس س س س س س س س س س س س س سّر يينس س س س س س س س س س س س س س‬

‫ُأعط س س س س س س س س س س س س س س سسى كت س س س س س س س س س س س س س س سساب س س س س س س س س س س س س س س س سسيدي بيدمين س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫هس س س س س س س س س س س سساذا الكتس س س س س س س س س س س سساب هديس س س س س س س س س س س سسة من س س س س س س س س س س س س لكس س س س س س س س س س س سسي‬

‫نظسسم الشسعر فس مققتبسل عدمسسره وعالس أكسثر ألسوان الشسعر مس ن غسسءزل ونسسيب ووصف إلس‬ ‫تان ومدائح ومراث ‪ ،‬وم ن اجتدماعيات واخوانيات إل اخريات فس الناسسبات الدينيسسة ‪ ،‬وم ن‬ ‫قصائد عدمودية وموشحة إل مققطعات مّدم سسة ومشسطر ة ‪ ،‬وف مدمسسوع شسسعره نسساذج رائعسة تسدل‬ ‫على شاعريته وسلمة ذوقه ‪ .‬ترجم لسه البحاثسة الشسيخ مدمسد حسس ن آل ياسسسني فس ملسة البل غ‬ ‫الكاظدمية وجع مسا تسسّن لسه العثسور عليسه مس ن شسعره مس ن غسءزل ومديسح ورثاء وتاميس وتشساطي‬ ‫وما جاء ف أهل البيت وف السني خاصة كدمسا ترجم لسه الشسيخ السسدماوي فس ) الطليعسة مس ن‬ ‫ش سسعراء الش سسيعة ( وذكسر قص سسيد ة م سس ن غءزلس ه واليك سسم بع سسض م سسا ج سساء ف س المرتجس ة ‪ ،‬ق سسال الش سسيخ‬ ‫السدماوي ‪:‬‬ ‫فاضل أخاذ الفضل ع ن أب فأب وتنققل اليه بالنسب وزانه بالسب وض ّم اليسسه الدب‬ ‫فهو فققيه اصويل صدميم غي فضويل له كتب مصنفة ف العلدمني ومدائح فس آل السبيت النبسوي‬ ‫كسسثي ة وأكسسثر منهسسا مراثسسي السسسني ‪ ،‬عاشسرته فرأيسست منسسه امسسرءاً سسسليم السسانب صسساف النيسسة كسسثي‬ ‫الافظة متنسكاً تققياً فدم ن شعره قوله مصدراً ومعجءزاً قصيد ة ف مديح النب ) ص( مهدملة ‪.‬‬ ‫وله كثي م ن التصدير والتعجيسءز فس الئدمسة ‪ :‬وقصسائد غسرر فس مراثسسي السسني )ع( ولد‬ ‫سسسنة السسف ومايتني وسبع وثانني وتوف فس أواسسسط ربيسسع الخسسر مسس ن سسسنة السسف وثلثدمائسسة وستة‬ ‫وثلثني ف الكاظدميني ودف ن با مع أبيه ; ‪.‬‬ ‫الطليعة ج ‪1 / 237‬‬

‫‪17‬‬


‫السيد مصطفى الكاشاني‬ ‫المتوفى ‪1336‬‬ ‫السسسيد مصسسطفى بسس ن السسسني السسسين الكاشسسان الطهران س النجفسسي ‪ .‬ترج م لسسه الشسسيخ‬ ‫السدماوي ف الطليعة فققال ‪ :‬فاضل العصر علدماً وبره فضسلً وطوده حلدمساً واديسسب باللسسسانني‬ ‫نثراً ونظدماً ‪ ،‬رأيته شيخاً قد حّل الدهر سبكه وترك له تققاه ونسكه ولك ن ل يسسستطع مققاومة‬ ‫مهتسسه العاليسسة فهسسو اليسسوم واقسسف نفسسسه لققضسساء حوائسس ج الخ سوان عنسسد السسسلطان دافسسع نفسسسه ف س‬ ‫مضائق ل يصلها كسل انسسان ‪ ،‬لسه ديوانسا شسعر ‪ :‬ديسوان بالفارسية وديسوان بالعربيسة كلسه مديسح‬ ‫لهل بيت النبو ة ‪ :‬فدمنه قوله ‪:‬‬ ‫ش س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س سسرق الدم س س س س س س س س س س سسى وآنس س س س س س س س س س س سست ن س س س س س س س س س س سسارا‬

‫فاحبس س س س س س س س س س سسا العي س س س س س س س س س سسس ك س س س س س س س س س سسي ني س س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س سسديارا‬

‫ي س س س س س س س س س سسا نس س س س س س س س س س سسيم الدمس س س س س س س س س س سسى أفضس س س س س س س س س س سست دمس س س س س س س س س س سسوعي‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س لؤادي رمي س س س س س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سرارا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سساذكرت الدم س س س س س س س س س س س س س س سسى ومعه س س س س س س س س س س س س س س سسد ان س س س س س س س س س س س س س س سسس‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س سساذى م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س س س س س س س سسيدمه اس س س س س س س س س س س س س س س س سسحارا‬

‫وزمان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرقدمتني تققض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫فج س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت أدمع س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرارا‬

‫ك س س س س س س س س س س سسم قل س س س س س س س س س س سسوب بلي س س س س س س س س س س سسل جع س س س س س س س س س س سسدك ض س س س س س س س س س س سّلت‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مكبلت أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى‬

‫خس س س س س س س سّل عن س س س س س س سسك النس س س س س س س سسيب ي س س س س س س سسا ص س س س س س س سساح ك س س س س س س سسم ذا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س سساذكر الس س س س س س س س س س س س س س س سسي والدمس س س س س س س س س س س س س س س سسى والس س س س س س س س س س س س س س س سسديارا‬

‫وحسس س س س س س س س س س س س س س س سس ن الفخس س س س س س س س س س س س س س س سسر والعلس س س س س س س س س س س س س س س سسى بعلس س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫واقض س س س س س س س س س س س س س س س سسني ف س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س سسديه الوط س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫انس س س س س س س س س س س س س س س سست شس س س س س س س س س س س س س س س سسرفت زمءزم س س س س س س س س س س س س س س س اً والصس س س س س س س س س س س س س س س سسلى‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسل ورك س س س س س س س س س س س س س ن الطي س س س س س س س س س س س س س س سسم والس س س س س س س س س س س س س س س سستجارا‬

‫ح س س س س س س س س س س سسازت الكعب س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س سست خاره س س س س س س س س س س ا ال س س س س س س س س س س س س‬

‫بيلدك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعيد فخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫‪18‬‬


‫ل س س س س س س س س س سسو عل س س س س س س س س س سسى الرض من س س س س س س س س س سسك قط س س س س س س س س س س سر ة عل س س س س س س س س س سسم‬

‫نءزل س س س س س س س س س س س س س س س س ت ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسادت الققف س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫ص خي س س س س س س س س س س‬ ‫ان س س س س س س س س سست م س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س سسورى ب س س س س س س س س سسا نس س س س س س س س س س ّ‬

‫الرسس س س س س س س س س س س ل ي س س س س س س س س س س سسوم الغ س س س س س س س س س س سسدير في س س س س س س س س س س سسك جه س س س س س س س س س س سسارا‬ ‫ل زل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى مسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستجارا‬

‫ايه س س س س س س س س س سسا الرتض س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س سسداؤك ك س س س س س س س س س سسل الك س س س س س س س س س سسون‬ ‫رم س س س س س س س س س س س س س س د ق س س س س س س س س س س س س س سسد أذلن س س س س س س س س س س س س س س س عن س س س س س س س س س س س س س سسد ع س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫وت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداويت فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه منس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرارا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س يءزدن س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدواء إل سس س س س س س س س س س س س س س س س سسققاما‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن العلج إل خسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫فأع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد نوره س س س س س س س س س س س س س س س س س ا فان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س سسد ملك س س س س س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س س س س س سساع والبص س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫قسسال ‪ :‬وهي طويلسسة اخسسبن ولده الفاضسسل السسسيد ابسسو الققاسسسم ان ابسساه السسسيد مصسسطفى‬ ‫رم دت عينسساه وعجسسءز الطبسساء عنهسسا وأيس سوا منهسسا حسست اسسستجار بسسأمي السسلؤمنني وولسده السسسني‬ ‫فأخاذ مس ن تسراب قبيهدمسا واكتحسل بسه فبئتسا كدمسا ذكر فس شسعره وكدمسا رأيتسه أنسا صسحيحاً سسوياً‬ ‫وم ن شعره ‪:‬‬ ‫أش س س س س س س س س س س س س س س س سسس اف س س س س س س س س س س س س س س س سسق تب س س س س س س س س س س س س س س س سسدت أم مي س س س س س س س س س س س س س س س سساك‬

‫والسس س س س س س س سسك قس س س س س س س سسد ضس س س س س س س سساع يل س س س س س س س س أم نشس س س س س س س سسر ري س س س س س س س اك‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سريت واللي س س س س س س س س س س س س سسل داج جن س س س س س س س س س س س س سسح ظلدمت س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ثس س س س س س س س س س س س س اهت س س س س س س س س س س س سسديت ب س س س س س س س س س س س سسبق م س س س س س س س س س س س سس ن ثناي س س س س س س س س س س س سساك‬

‫رمي س س س س س س س س س سست قل س س س س س س س س س سسب بس س س س س س س س س س سسهم اللح س س س س س س س س س سسظ فاتك س س س س س س س س س سسة‬

‫امس س س س س س س س س س س سسا علدمس س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س سسأن الققلس س س س س س س س س س س سسب مث س س س س س س س س س س س سواك‬

‫فتك س س س س س سست بالص س س س س س سسب م س س س س س سس ن ه س س س س س سساذا الص س س س س س سسدود فدم س س س س س سس ن‬

‫بالص س س س س س س س س س س س س سسد أوص س س س س س س س س س س س سساك او بالفت س س س س س س س س س س س س سسك افت س س س س س س س س س س س س سساك‬

‫كس س س س س س س س سساذي فققس س س س س س س س سسار عل س س س س س س س س سّي ي س س س س س س س س سسوم س س س س س س س س س سّل عل س س س س س س س س سسى‬

‫اصس س س س س س س س س س س س س س سسحاب بغس س س س س س س س س س س س س س سسي وإلس س س س س س س س س س س س س س سساد واش س س س س س س س س س س س س س س سراك‬ ‫كس س س س س س س س س س س س س س س سرام رسس س س س س س س س س س س س س س س ل اويل س س س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س س س سسءزم واملك‬

‫م س س س س س س س س س سسول الن س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س سساذي ط س س س س س س س س س سسافت بض س س س س س س س س س سرته‬

‫ومنك س س س س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س س س س سسطفى معراج س س س س س س س س س س س سسه الءزاك س س س س س س س س س س سسي‬

‫معس س س س س س س س س س س س س س س سسارج الصس س س س س س س س س س س س س س س سسطفى الفلك يصس س س س س س س س س س س س س س س سسعدها‬

‫وكل قصائده طوال وله غيس ذلسك مس ن مسراث حسسينية ‪ .‬ولد سسلدمه الس فس حسدود سسنة‬ ‫ال سسف ومسسائتني وسسستني كدمسسا اخسسبن بسسه ولسسده السساذكور وقسسد جسساء نعي سسه إل س النجسسف وانسسه تسسوف‬ ‫بالكاظدمني لليلتني بققيتا م ن شهر رمضان م ن سنة ‪. 1332‬‬ ‫أقسول ‪ :‬ترجم الكسثي مس ن البساحثني وذكروا أن وفا ة السمرتجم لسه كسسانت فس سسنة ‪1336‬‬ ‫‍ه ‪ .‬ليلسسة الثلثسساء ‪ 19‬رمضسسان وذلسسك فس بلسسد الكاظدميسسة ولعسسل الشسسيخ السسسدماوي اشسستبه عليسسه أو‬ ‫زّلت جّر ة الققلم ‪ ،‬فالسيد م ن خرج ف سنة ‪‍ 1333‬ه ‪.‬‬

‫‪19‬‬


‫إل الهاد متجهاً البصر ة والشعيبة وقد أبلى بلءاً حسنا هناك كاخوانه أمثسسال السسسيد السسداماد‬ ‫وشيخ الشريعة والسيد مهدي اليدري واخوانم اللؤمنني وكان المرتجم م ن يلؤخاذ برأيسسه وتدبيه‬ ‫وعند رجوعه أقام بالكاظدمية وكان الوجه الناصع ف البلد تأت به النسساس فس صسسلته ‪ ،‬ترجم لسسه‬ ‫الشيخ حرز الدي ن ف ) معارف الرجال ( فققال ‪ :‬السيد مصطفى اب ن السيد حسني ب ن مدمسسد‬ ‫علسسي بسس ن مدمسسد رضا السسسين الكاشسسان الطهران س الولود حسسدود سسسنة ‪‍ 1266‬ه ‪ .‬فس كاشسسان‬ ‫ونشأ ف بيسست والسده العسال الليسل كدمسا قسرأ بعسض الققسسدمات عليسسه وانتققسسل إلس أصسسفهان لطلسسب‬ ‫العلسسم ث س إل س طه سران ث س بعسسد اداء فريضسسة السس ج حسسط رحلسسه ف س النجسسف الشسسرف وف اخريات‬ ‫أيسسامه أصسسبح مشسسهوراً بسسالتحققيق فس الصسسول وف نظسسري أنسسه اصسسويل أعدمسسق منسسه فققيهساً واسسستققل‬ ‫بالتسسدريس بسسالنجف ‪ .‬وكان شسساعراً أديبساً نظسسم الشسسعر العرب اليسسد والفارسي فس الديسسح والرثاء‬ ‫للئدم سسة العص سسومني ‪ .‬وك انت داره ب سسالنجف حافل سسة بالعلدمس سساء والوجهس سساء دم سسث الخلق لني س س‬ ‫ال سسانب بعدم سسق وتفكيس س وده سساء وعل سسى ج سسانب عظي سسم م سس ن الس سسخاء وال سسروء ة وال سساذوق العرب س‬ ‫والسليققة الدمدوحة ‪.‬‬ ‫أقول ‪ :‬وذكر الشيخ جلة م ن ملؤلفاته ‪.‬‬ ‫***‬

‫‪20‬‬


‫السيد عدنان الغريفي‬ ‫المتوفى ‪1340‬‬ ‫استجار بأب الفضل العباس )ع( يوم مرضه وقال ‪:‬‬ ‫ن س س س س س سسدبت أب س س س س س سسا الفض س س س س س سسل ال س س س س س سساذي ه س س س س س سسو لس س س س س س س ي س س س س س سسءزل‬

‫ق س س س س س س س س س س سسدياً حس س س س س س س س س س سسديثاً ف س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سوائب يققصس س س س س س س س س س سسد‬

‫ي س س س س س س س س س س سّد علس س س س س س س س س س سسى جسس س س س س س س س س س سسدمي السس س س س س س س س س س سسققيم بكفس س س س س س س س س س سسه‬

‫وإن ل س س س س س س س س س تك س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س سسوم الطف س س س س س س س سسوف ل س س س س س س س سسه ي س س س س س س س سسد‬

‫***‬ ‫الســيد عــدنان الغريفــي ‪ :‬ابسس ن السسسيد شسسب بسس ن السسسيد علسسي الشسسعل الصسسغر ابسس ن السسسيد‬ ‫مدمد الغياث ب ن السيد علي الشعل الكب ب ن السيد احد الققدس ب ن السيد هاشم البحرانس‬

‫ب ن السيد علوي عتيق السني ‪ 7‬ب ن السيد حسني الغريفي البحران ‪.‬‬ ‫ولد ف البصر ة ف غر ة جسادي الثانيسة سسنة ‪‍ 1283‬ه ‪ .‬وتوف فس الكاظدميسة فس السامس‬ ‫مسس ن شسسعبان سسسنة ‪‍ 1340‬ه ‪ .‬ونققسسل إل س النجسسف الشسسرف ودفسس ن ف س إحسسدى حجسسر الصسسح ن‬ ‫العلوي الشريف ع ن يسار الداخل م ن الباب السلطان ‪ .‬وهو العلم الشهي الغن ع ن التعريف‬ ‫أجيءز ف الجتهاد والفتوى ول يبلغ الثلثني م ن عدمسره وكان آيسة فس الفسظ والساذكاء ‪ .‬وله شسعر‬ ‫كسسثي ورائسسق ‪ .‬وقد ترجه أرباب العسساجم وكتسسب السسدكتور حسسسني علسسي مفسسوظ رسالة فس أحسواله‬ ‫ساها ) النابغة البحران ( ‪.‬‬ ‫ّ‬

‫‪21‬‬


‫وم ن شعره قوله ملؤرخاً إصلح مرقد أب الفضل العباس )ع( ‪:‬‬

‫مثس س س س س س س سسوى أبس س س س س س س سسو الفضس س س س س س س سسل العبس س س س س س س سساس ثس س س س س س س سسوى فيس س س س س س س سسه‬

‫مثس س س س س س س س س س س س س س س س سسوى تس س س س س س س س س س س س س س س س سسوّد الثري س س س س س س س س س س س س س س س س ا أن تس س س س س س س س س س س س س س س س سسدانيه‬

‫عب س س س س س س س س س س س س س س سسد اليس س س س س س س س س س س س س س سسد عل سس س س س س س س س س س س س س س سسلطانه شس س س س س س س س س س س س س س سسرفاً‬

‫وزاده بس س س س س س س س س س س س س س س سسطة ف س س س س س س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س سساريه‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن أن يس س س س س س س س س س س س س سساويه بي س س س س س س س س س س س س سست أو يض س س س س س س س س س س س س سساهيه‬

‫قص س س س س س س س س س س س سسر مش س س س س س س س س س س س سسي ٌد وبي س س س س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س س س س سّءز ج س س س س س س س س س س س سسانبه‬ ‫أرس س س س س س س س س س ى عل س س س س س س س س سسى الش س س س س س س س س سسرف الوف س س س س س س س س س قواع س س س س س س س س سسده‬

‫فج س س س س س س س س س س س س س سسازت الفل س س س س س س س س س س س س س سسك العل س س س س س س س س س س س س س سسى أع س س س س س س س س س س س س س سساليه‬

‫أنس س س س س س س س س س س س يض س س س س س س س س س س سساهى علً ق س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سسلؤرخه‬

‫) مث س س س س س س س سسوى أب س س س س س س س س الفضس س س س س س س سسل والس س س س س س س س سسلطان ب س س س س س س س سسانيه (‬

‫أقول ‪ :‬زّودسنا باذه المرتجة صديققنا العلمة الورع السيد ميي الدي ن الغريفي سسسلدمه الس‬ ‫ضلس بمرتاجم أعلم السر ة وستأت قريباً إن شاء ال ‪ ،‬وكتب البحاثة شيخنا الشيخ اغا‬ ‫كدما تف ّ‬ ‫بءزرك الطهران ع ن المرتجم له وقال ‪ :‬مات أبوه وهو صغي فرّباه خاله السيد سلدمان ‪ ،‬وكانت‬ ‫دراسته ف النجسف علسى عدمسسه السسيد علسي والسد السسيد مهسدي البحرانس ‪ ،‬واليسزا حسبيب الس ‪،‬‬ ‫والسسسيد مدمسسد سسسعيد البسسوب ‪ .‬وتلدمسساذ عليسسه السسسيد ناصسسر الحسسسائي والطيسسب السسسيد صسسال‬ ‫اللسسي ‪ ،‬وأخصسسهم بسسه الشسسيخ عيسسسى ابسس ن الشسسيخ ناصسسر الاقسسان الققسسائم مققسسامه ووصسيه والققيسسم‬ ‫على أولده الصغار وهم ‪ :‬علي ‪ ،‬حس ن ‪ ،‬مدمد علي وشبي ‪.‬‬ ‫ملؤلفاته وآثاره ‪ :‬قبسة العجلن ‪ ،‬حاشية على العرو ة ‪ ،‬حاشسية علسى الققسوانني ‪ ،‬ارجوز ة‬ ‫ف الس ج ‪ ،‬النسساب الشسجر ة وهو عنسد ولده السسيد حسس ن فس الدمسر ة ‪ .‬وترجم لسه الاقسان فس‬ ‫دليسسل الثسسار الخطوطة ‪ ،‬قسسال ‪ :‬وقد جعسست ديسوانه مسس ن متلسسف السساميع الخطوطة ويبلسسغ مائسسة‬ ‫وستني صسسفحة ‪ ،‬وفرغت مسس ن جعسسه فس النجسسف ‪ 10‬ذي الققعسسد ة سسسنة ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬وترجم لسسه‬ ‫تلدمياذه واب ن عدمه السيد مهدي ف بعسض إحسازاته ‪ .‬وذكر لنسا السدكتور حسسني علسي مفسوظ أنسه‬ ‫جسسع أشسسعاره ف س ملسسد ضسسخم وأسسساه ) النابغسسة البحران س ( ومس لؤلفه ) قبسسسة العجلن ( مطبسسوع‬ ‫طباعة حجرية وعلى هامشه قصيدته التضدمنة لديث الكساء الشريف ‪ ،‬وأولا ‪:‬‬ ‫واسس س س س س س س س سستوقف العي س س س س س س س سسس ف س س س س س س س س س أكن س س س س س س س سساف كوفس س س س س س س سسان‬

‫دع عن س س س س س س س سسك ح س س س س س س س سسءزواء وات س س س س س س س سسرك ش س س س س س س س سسعب س س س س س س س س سسعدان‬

‫‪22‬‬


‫وحدثن العلمة الليل الغفور له السيد عباس شب عسس ن سسي ة السمرتجم لسسه شسسيئاً كسسثياً ‪،‬‬ ‫قال ‪ :‬وجاء ف تاريخ وفاته على لسان الشيخ جعة الائري ‪:‬‬ ‫ونعس س س س س س س س س س س سسى بس س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س سسروح المني س س س س س س س س س س س س ملؤرخ س س س س س س س س س س س اً‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س سسدناُن ق س س س س س س س س س س س س س س سّو ضس بع س س س س س س س س س س س س س س سسدك الس س س س س س س س س س س س س س س سسلم‬

‫بس س س س س س س س س س س سسوركت مس س س س س س س س س س س سس ن ترب س س س س س س س س س س س ة ضس س س س س س س س س س س سسدمدمت فس س س س س س س س س س س سست‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان لعني س س س س س س س س س س س س س س س س س س الءزم س س س س س س س س س س س س س س س س س ان انسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسانا‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسا تع س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ىس الجس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ملؤرخهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫جن س س س س س س س س س س س س س س س سسات ع س س س س س س س س س س س س س س س سسدن مث س س س س س س س س س س س س س س س سسوى لع س س س س س س س س س س س س س س س سسدنانا‬

‫وللحاج عبد اليد العطار ملؤرخاً ‪:‬‬

‫ذكره صاحب الصون النيعة فققال ‪ :‬هو فاضسل معاصسسر تركه أبسوه بسس ن الطفولة وقد‬ ‫كفلته امه وسعت ف تربيته فهاجر إل النجف ودخلها وهو اب ن الربعة عشر ة سنة وكان باذا‬ ‫السسس ن يفسسظ أربعسسة عشسسر السسف بيسست مسس ن الشسسعر ‪ ،‬ويفسسظ الققصسسيد ة طسسالت أو قصسسرت بجسسرد‬ ‫تلوتا ‪.‬‬ ‫وم ن شعره قوله وقد أرسلها للحجة الكبي الشيخ عبد الكري الءزائري ‪:‬‬

‫عل س س س س س سسى ال س س س س س سسءزع حي س س س س س سسث ال س س س س س سسءزع ب س س س س س سسالبيض مونس س س س س سسق‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سراح بس س س س س س س س س س س س س س سسأطراف الرم س س س س س س س س س س س س س س اح مسس س س س س س س س س س س س س س سسردق‬

‫نع س س س س س س س س س س سسان لظدمي س س س س س س س س س س سساء الوش س س س س س س س س س سساحني ل س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫ح س س س س س س س س س س سساذاراً إذا م س س س س س س س س س س سسرت ب س س س س س س س س س س سسه الري س س س س س س س س س س ح تف س س س س س س س س س س سسق‬

‫تعس س س س س س س س س سسان بعني س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س سسهب حصس س س س س س س س س سسباء أرض س س س س س س س س س ه‬

‫ويفض س س س س س س س س س سسح ط س س س س س س س س س سسوق الب س س س س س س س س س سسدر ب س س س س س س س س س سسدر مط س س س س س س س س س سسوق‬

‫فك س س س س س س سسم غاض س س س س س س سست الك س س س س س س سسف الض س س س س س س سسيب خض س س س س س س سسيبة‬

‫وك س س س س س س س م دق ق س س س س س س س س سساب القق س س س س س س س س سسوس ق س س س س س س س س سسوس مف س س س س س س س س سسوق‬

‫أعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساريب ل ذل الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ة نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافق‬ ‫أواسس س س س س س س س س سسط يدميهس س س س س س س س س سسا عس س س س س س س س س سس ن الضس س س س س س س س س سسيم خلققهس س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسديها ول ع س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز الب س س س س س س س س س س س س س س س سسداو ة مل س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫وعس س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س سسظف اللف س س س س س س س س سساظ منه س س س س س س س س سسا التخل س س س س س س س س سسق‬

‫غي س س س س س س س س س س س س س س سسارى فل ذك س س س س س س س س س س س س س س ر النس س س س س س س س س س س س س س س سساء ب س س س س س س س س س س س س س س سسائءز‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسديها ول يلف س س س س س س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س س س س س س سسديها التعش س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫إذا ع س س س س س س س س س س س س س سسبت ب س س س س س س س س س س س س س سسالغرب زفس س س س س س س س س س س س س س ر ة عاش س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫تنف س س س س س س س س س سسس منه س س س س س س س س س سسا بالظب س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س سسبيض مش س س س س س س س س س سسرق‬

‫وماشس س س س س س س س س س س س س س س سسية مشس س س س س س س س س س س س س س س سسي النءزي س س س س س س س س س س س س س س س ف كأنس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يي س س س س س س س س س س س س س سسل بعطفيه س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س سسلف ال س س س س س س س س س س س س س سسروق‬

‫مهاذب س س س س س س س س س س س س س س سسة الطس س س س س س س س س س س س س س س سراف تس س س س س س س س س س س س س س س سسب أن س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫كدم س س س س س س س س س س سسا تتش س س س س س س س س س س سسهى ص س س س س س س س س س س سّورت ي س س س س س س س س س س سسوم تل س س س س س س س س س س سسق‬ ‫ليققن س س س س س س س س س س س س سست أن الس س س س س س س س س س س س س سس ن إذ م س س س س س س س س س س س س سساج زيب س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫منعدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ل ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسوّرد خ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدها‬

‫‪23‬‬


‫أت س س س س س س س س سست وجس س س س س س س س س بني الغ س س س س س س س س سسرب بالش س س س س س س س س سسدمس أح س س س س س س س س سسر‬

‫لنس س س س س س س س س س س سسا وف س س س س س س س س س س س لؤاد الشس س س س س س س س س س س سسرق بس س س س س س س س س س س سسالنجم أبلس س س س س س س س س س س سسق‬

‫عل س س س س س س س س سسى حني س س س س س س س س س ل قل س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س سسبور بواج س س س س س س س س سسف‬

‫عليه س س س س س س س س س س س س س سسا ول ظه س س س س س س س س س س س س س سسر الطري س س س س س س س س س س س س س س ق مط س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫فظل س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س سسدير الط س س س س س س س س س سسرف وهس س س س س س س س س س و مققّسس س س س س س س س س س س مس‬

‫وظلس س س س س س س س س س س س س س سست أرم الققلس س س س س س س س س س س س س س سسب وه س س س س س س س س س س س س س س و مفس س س س س س س س س س س س س س سسرق‬ ‫أفس س س س س س س س س س س س سسق انس س س س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س س س س سست اللس س س س س س س س س س س س سسبيب الوف س س س س س س س س س س س سسق‬

‫وم س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س س سسس للشس س س س س س س س س س سسياء ل أنس س س س س س س س س س سسس قول س س س س س س س س س سسا‬

‫رويس س س س س س س س س س سسدك ان الم س س س س س س س س س س سسر ق س س س س س س س س س س سسد جس س س س س س س س س س س سّد ج س س س س س س س س س س سسده‬

‫وان ف س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد ال س س س س س س س س س س س س س س سسدهر بالس س س س س س س س س س س س س س س سسر ض س س س س س س س س س س س س س س سسيق‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س سساوزت مقق س س س س س س س س س س س س س سسدار الش س س س س س س س س س س س س س سسهامة فاتئ س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فغي س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سساذي يدمت س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س سسك أل س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫فققل س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س سسداك الش س س س س س س س س سسر ل س س س س س س س س س يب س س س س س س س س سسق من س س س س س س س س سسءزع‬

‫لققس س س س س س س س س س سسوس الس س س س س س س س س س سسوى لس س س س س س س س س س سسول اليس س س س س س س س س س سسا والتخلس س س س س س س س س س سسق‬

‫طغس س س س س س سسى المس س س س س س سسر حس س س س س س سست لسس س س س س س سست أسس س س س س س سستطيع حلس س س س س س سسه‬

‫ومس س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س سسول الل س س س س س س س س سسم أب س س س س س س س س سسدا وأخ س س س س س س س س سسرق‬

‫جءزتس س س س س س س س ك ال س س س س س س س س سوازي ي س س س س س س س سسا بثين س س س س س س س سسة م س س س س س س س سسا ال س س س س س س س سساذي‬

‫يض س س س س س س س سسرك ل س س س س س س س سسو اعتقق س س س س س س س سست م س س س س س س س سس ن لي س س س س س س س سسس يعت س س س س س س س سسق‬

‫أف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسق أن أقض س س س س س س س س س س سسي الءزم س س س س س س س س س س س ان ول أرى‬

‫رس س س س س س س س س س س س س س س س ولً ين س س س س س س س س س س س س س س س س أو كتاب س س س س س س س س س س س س س س س ساً يشس س س س س س س س س س س س س س س سسوق‬

‫وم ن قوله ف المام أمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب )ع( ‪:‬‬ ‫إمس س س س س س س س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدى وغيس س س س س س س س س س س س س س س س سساث ال س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫وحاكدمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيد الققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط‬

‫إم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه هل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك البغض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س حّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه هل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرط‬

‫كل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانبني عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ٌو لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيعته الندم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط الوسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط‬

‫)‪(1‬‬

‫***‬ ‫وسئل يوماً عدما يفظ م ن الشعر فأجاب انه يستحضر ثلثني الف بيت م ن الشعر ‪،‬‬ ‫وك ان يفسسظ أغلسسب التسسون وشسسرح ابسس ن النسساظم علسسى اللفيسسة متن ساً وشسرحاً ‪ ،‬معسسروف بالسساذكاء‬ ‫والفطنة وسرعة البديهة ‪.‬‬ ‫وترجم له الاقسان فس شسعراء الغسري فساذكر غرائسب عس ن ذكائه وفطنتسه مسا يسدل أنسه نابغسة‬ ‫العصور ‪ ،‬قال وكان ل يسدمع شيئاً إل حفظه حت اللغة الجنبية م ن مر ة واحد ة على الكثر‬ ‫‪ ،‬وم ن مرتني نادراً كاللغة المرتكية والفارسية والندية‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ديوان السيد عدنان البحران الخطوط ‪.‬‬

‫‪24‬‬


‫والنليءزية ‪ .‬قال الاقان ‪ :‬باذا أصبحت اصدق مسسا ذكره التاريخ عس ن ذكاء أبس العلء العسري‬ ‫وح اد عجسسرد وأب س تسسام ‪ .‬وقسال مققمرتح اً علسسى الشسساعري ن ‪ :‬السسسيد جعفسسر اللسسي والسسسيد مدمسسد‬ ‫سعيد البوب تشطي هاذه البيات الثلثة م ن نوع لءزوم ما ل يلءزم قال ‪:‬‬ ‫واعجب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسعرك ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع وه س س س س س س س س س س س س س س س س و غي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث‬

‫وان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب تتش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س و غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزال وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر يريس س س س س س س س س س س س س س س س س س ث الط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وئي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك مشس س س س س س س س س س س س س س س س سسي الققطس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ري س س س س س س س س س س س س س س س س ث‬

‫وف مدمسوع اللغسة خسس قسواف مس ن هساذا النسوع ‪ ،‬فعجسءز كسل واحسد منهدمسا عس ن التشسطي‬ ‫وسجل الاقان مدموعة كبي ة م ن شعره على الروف الجائية )‪. (1‬‬ ‫وف كتاب ) الرجال ( الخطوط للباحث السيد جودت الققءزوين ‪:‬‬ ‫اجتدمع ذات يوم الشاعر العسروف السسيد جعفسر اللسي ‪ ،‬والعلمسة الشسهي السسيد مدمسد‬ ‫سسسعيد البسسوب ف س الصسسح ن اليسسدري الش سريف ‪ ،‬فجسساء الرح وم السسسيد عسسدنان ‪ ،‬فققسسال السسسيد‬ ‫جعفر ) للتاد الروحي بينهدما ( ‪ :‬جاءتنا ريح السدمك م ن البحري ن!‬ ‫فوصل ‪ ،‬وسلم وقال ‪ :‬خي م ن الباقلء فانا ل رائحة لا!‬ ‫فققسسال السسسيد جعفسسر لسسه ‪ :‬إن رائحسسة الشسسعر لتتنسسسم مسس ن اللسسة الفيحسساء مسس ن مسسسي خسسسة‬ ‫فراسخ!‬ ‫فققال له السيد عدنان ‪:‬‬ ‫ت س س س س س س س س س س س س س سسبّني م س س س س س س س س س س س س س سس ن بك س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س سس ن تباك س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت دم س س س س س س س س س س س س س س س سسوع ف س س س س س س س س س س س س س س س س خ س س س س س س س س س س س س س س س سسدود‬

‫فأما ان تنظم ابياتاً ‪ ،‬وانا اشطرها ف الال ‪ ،‬واما ان انظم ابياتاً وامهلسك إلس سسنة ‪،‬‬ ‫فاستغرب قوله ‪ ،‬وقال قل ‪ :‬فققال السيد عدنان ‪:‬‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س كدما قام الستاذ هاشم مدمد الغريفي البصري يدمع شعره أيضاً ‪ ،‬ول يءزال مدموعه مطوطاً ‪ .‬وفققه ال لنشره ‪.‬‬

‫‪25‬‬


‫واعجبس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسعرك ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع وه س س س س س س س س س س س س س س س س و غي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث‬

‫وان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب تتش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س و غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزال وان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر يريس س س س س س س س س س س س س س س س س س ث الط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وئي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك مش س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الققط س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ريس س س س س س س س س س س س س س س س س ث‬

‫فققال الرحوم البوب للسيد جعفر ‪ :‬ول عدمرك تستطيع تشسطرها لن فس اللغسة العربيسة‬ ‫خس كلدمات نظم السيد ثلثاً ‪ ،‬وابققى اثنني ‪ ،‬وهّ ن غيث ‪ ،‬وليث ‪ ،‬وريث!!‬ ‫نققل هاذه الققصة الطيسسب الرحوم السسيد مدمسسد سسعيد العسسدنان فس المرتجة الضسسافية الست‬ ‫سيتها ع ن حيا ة المسام السسيد عسدنان البحرانس ‪ ،‬وقد نققلهسا شسفاهاً إلس العلمسة الشسيخ مدمسد‬ ‫حسسسني آل كاشسسف الغطسساء ‪ ،‬وعنسسد انتهسسائه مسس ن سسسردها قسسال ‪ :‬فّك س رس الشسسيخ كاشسسف الغطسساء‬ ‫وقال ‪ :‬لسسو كنسست حاضسراً لشسسطرتا فسسان هنسساك كلدمسسة سادسسسة غسسابت عسس ن فكسر ة السسسيد البسسوب‬ ‫وهي ) غيث ‪ ،‬حيث ‪ ،‬ليث ‪ ،‬ريث ‪ ،‬ميث ‪ ،‬جيث ( ‪.‬‬ ‫فققال له العدنان ‪ :‬مرحباً بك يا سيدي كم ترك الول للخر!!‬ ‫وم ن تدميساته الت ل تنشر قوله ‪:‬‬

‫وغيس س س س س س س س س س س س س س سسداء بالليس س س س س س س س س س س س س س سسل البهيس س س س س س س س س س س س س س سسم تسس س س س س س س س س س س س س س سسمرتت‬

‫فل س س س س س س س س س س سسم ترن س س س س س س س س س س كف س س س س س س س س س س ساً ول ه س س س س س س س س س س سسي ُأبص س س س س س س س س س س سسرت‬

‫فلدمس س س س س س س س س س س س س س س سسا برزن س س س س س س س س س س س س س س س ا للدمص س س س س س س س س س س س س س س سساب وشّ س س س س س س س س س س س س س سسرت‬

‫بس س س س س س س س سسدا يل س س س س س س س س س منهس س س س س س س س سسا معص س س س س س س س س س ٌم حني س س س س س س س س س شّس س س س س س س س سسرت‬

‫ت جاني س س س س س سسا‬ ‫ت عل س س س س س سسى نفس س س س س س سسي ‪ ،‬وم س س س س سسا كنس س س س س س س ُ‬ ‫جنيس س س س س س س ُ‬

‫فدملكته س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالطوع منس س س س س س س س س س س س س س س س س بناني س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب زينت ببنان‬ ‫وك ٌ‬ ‫ف خضي ٌ‬

‫ت داريس س س س س س س س س ا‬ ‫ف س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س م س س س س س س س س سسا أدري ‪ ،‬وإن كنس س س س س س س س س س ُ‬

‫ت إل س س س س س س س س س س س رم س س س س س س س س س س ي الصس س س س س س س س س س سسب س س س س س س س س س س سساهيا‬ ‫وقدم س س س س س س س س س س س ُ‬

‫بسبٍع رميت الدمر أم بثدماِن‬ ‫وم ن الهسم أن ُأشي إلس أن الاقسان اشستبه فس نسسبة بعسض الشسعر إلس البحرانس الساذكور‬ ‫كدما ف شعراء الغري ج ‪ ، 6‬وم ن ذلك أبياته ف ) هلل مرم ( صفحة ‪ 213‬والت أولا ‪:‬‬

‫‪26‬‬


‫بع س س س س س س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س س س س س س سسفو وه س س س س س س س س س س س س س سسي ذات الب س س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫قي س س س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س سسال الس س س س س س س س س س س س س س سسدما مغ س س س س س س س س س س س س س سب ة‬

‫والصسواب أنسسا للشسساعر الكربلئسسي السساج مدمسسد علسسي كدمونة وهي مطبوعة فس ديسوانه‬ ‫الاذي حّققققسه الستاذ مدمد كاظم الطريي فراجعه إن أحببت ‪.‬‬ ‫ب لسسه الاقسسان تدميسساً لبيسسات أبس نسواس الشسسهي ة فس الصسسفحة )‪ (228‬مسس ن‬ ‫كدمسسا نسس َ‬ ‫كتابه السالف الاذكر ‪ ،‬وأول التخدميس ‪:‬‬ ‫ت وأحي س س س س س س س س س سساُء‬ ‫مس س س س س س س س س س سس ن شس س س س س س س س س س سسد ة السس س س س س س س س س س سسكر أم س س س س س س س س س س سوا ٌ‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسات الص س س س س س س س س س س س سسبوح ‪ ،‬وس س س س س س س س س س س سسارع ف س س س س س س س س س س س سسالخلُء‬

‫َدع عنس س س س س س س س س س سسك لس س س س س س س س س س سسومي فس س س س س س س س س س سسإّن اللس س س س س س س س س س سسوم إغ س س س س س س س س س س سراُء‬

‫ألس س س س س س س س س س س س س أق س س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س س سسك إذ ح س س س س س س س س س س س سساَر الطب س س س س س س س س س س س سساُء‬

‫وداون بالت كانت هي الداءُ‬ ‫والصسواب إن هساذا التخدميسس للشساعر العبققسري الساج مدمسد رضا النحسوي ‪ ،‬وهو مسا لس‬ ‫ت علسسى مدموعة تدميسساته ) مفسرد ةً فس كتساب ( ضسدم ن مطوطات‬ ‫ُيطبسع مسس ن شسعره ‪ .‬وقد وقفس ُ‬ ‫مكتبسسة العلمسسة الرح وم الشسسيخ مدمسسد حسسس ن كبّسسة البغسسدادي التفرق ة ومس ن ضسسدمنها التخدميسسس‬ ‫الاذكور ‪ .‬ول تفي عليك ُقبح هاذه النسبة وبشاعتها )‪!!(1‬‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س الرجال ‪ /‬مطوط س الءزء الرابع للسيد جودت الققءزوين ‪.‬‬

‫‪27‬‬


‫الشيخ علي البلدي‬ ‫المتوفى ‪1340‬‬ ‫الشيخ علي ب ن حس ن ب ن علي ب ن الشيخ سليدمان البلدي البحران ‪.‬‬ ‫م ن منظومته السدما ة ) جامعة البواب ( ل ن هم ل خي باب )‪: (1‬‬ ‫ومول س س س س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س س س س س سسبط ش س س س س س س س س س س س س س س س سسهيد ك س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫ث س س س س س س س س س س س س س س سسالث ش س س س س س س س س س س س س س س سسعبان عل س س س س س س س س س س س س س س سسى ق س س س س س س س س س س س س س س سسول عل‬

‫وقيس س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسامس منس س س س س س س س س س س سسه بعس س س س س س س س س س س سسد أن‬

‫مض س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س سس ن الج س س س س س س س س س س س س س س سر ة ج ف س س س س س س س س س س س س س سسافهدم ن‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س سسد خت س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س س س س سسهاد ة‬

‫كدم س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س س س س س سسد خت س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س سسعاد ة‬

‫بعاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائر العلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫مص س س س س س س س س س س س س س س س سسابه ق س س س س س س س س س س س س س س س سسد ه س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ارك س س س س س س س س س س س س س س ان العل‬

‫وجلب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوان ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجواً وبل‬

‫فلعن س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س س س سسى َم س س س س س س س س س س س س س س س نس قتل س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وَم س س س س س س س س س نس رض س س س س س س س س س ي بفع س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س سس ن قس س س س س س س س س سسد فعل س س س س س س س س سسه‬

‫الشيخ علي ب ن حس ن ب ن علي ب ن سليدمان البلدي البحران التوف سنة ‪. 1340‬‬ ‫ترجم نفسه ف كتابه ) أنوار البسدري ن فس تراجسم علدمساء الققطيسف والحسساء والبحري ن (‬ ‫قسسال ‪ :‬تسسوف والسسدي الشسسيخ حسسس ن عنسسد رج وعه مسس ن السس ج بالكسسان العسسروف ‍ب ) رابسسغ ( سسسنة‬ ‫‪ 1281‬ويلس م سس ن العدم سسر حين سساذاك ث سسان س سسنوات ‪ ،‬وك ان مولسسدي س سسنة ‪‍ 1274‬ه ‪ .‬فدرسس ت‬ ‫مبادئ العلوم ف بلد الققطيف م ن نو وصرف وبلغة ث‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س وهي ف مكتبت بطه ‪.‬‬

‫‪28‬‬


‫هسساجرت إلس النجسسف لتحصسسيل العلسسوم ودرست علسسى الرحوم الشسسيخ مدمسسد حسسسني الكسساظدمي‬ ‫والسسسيد مرتضسسى الكشسسدميي والشسسيخ مدمسسود ذهسسب وقسد أجسسازن اسسستاذي السسورع الءزاهسسد التققسسي‬ ‫السيد مرتضى الكشدميي إجاز ة رواية الكتب الربعة وكتب جيع الصسحاب بسل كتسب جيسع‬ ‫علدماء السلم م ن الا ص والعام ‪.‬‬ ‫ويلس مسس ن الكتابسسات ‪ 1 :‬س س منظومسة ف س الصسسول الدمسسسة أسسسيتها ج سواهر النظسسوم ‪ 2 .‬س س‬ ‫ومنظومسة ثانيسسة ف س معرف ة الكبسسائر ‪ 3 .‬س س منظومسة ف س مواليسسد النسسب والئدمسسة والءزه راء ووفيسساتم ‪:‬‬ ‫سسسيتها ) جامعسسة البسواب لسس ن هسسم لس خيس بسساب ( ومنظومة سسسيتها ) جامعسسة البيسسان فس رجعسسة‬ ‫صاحب الءزمان ( ‪ 4 .‬س حواش كثي ة على شرح إبس ن أبس الديسد ‪ 5 .‬س كتساب ) رياض التققيساء‬ ‫السسورعني فس شسسرح الربعني س وخاتسسة الربعني س ( يشسستدمل علسسى ‪ 52‬حسسديثاً مشسسروحة مبسسسوطة فس‬ ‫الصول والفروع والواعظ والناقب وغي ذلك م ن اللؤلفات ‪.‬‬ ‫توف قدس سره صبيحة يوم الادي عشر م ن شسسهر جسسادى الول سسسنة ‪ 1340‬وجاء‬ ‫تاريخ وفاته ‪:‬‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س سسدر س س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س سسدي ن ل س س س س س س س س س س س س سسا اختف س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫دجس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأفق الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ديس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫فانبجس س س س س س س س س س س س س س س سست عين س س س س س س س س س س س س س س س س دم س س س س س س س س س س س س س س س ساً عن س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫أرخت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب لن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫أقسسول ‪ :‬وقد عسسثرت علسسى إجسساز ة كتبهسسا بطسسه لسسدي السسسيد مدمسسد شسّب قسسدس الس سسسره‬ ‫سسسنة ‪‍ 1327‬ه ‪ .‬وهسا هسسي بتدمسسه وتسوقيعه وخ ط يسسده ‪ ،‬قسسال ‪ :‬بسسسم ال س الرح ن الرحيسسم وبسه‬ ‫نسسستعني ‪ .‬أمسسا بعسسد حسسد الس الكري علسسى سسسبو غ أفضسساله وجسسسيم آلئسسه والشسسكر لس علسسى جءزيل‬ ‫نواله وعدمسوم نعدمسائه ‪ ،‬والصسل ة والسسلم علسى خيته مس ن بريتسه مدمسد وآلسه خءزنة وحيسه وامنسائه ‪.‬‬ ‫وبعد فيققول العبد الان علسي بس ن الرحوم الشسيخ حسس ن ابس ن الققسدس الشسيخ علسي ابس ن الرحوم‬ ‫الشسسيخ سسسليدمان البلدي البحران س عفسسى ال س عنسسه وعنهسسم وعس ن جيسسع السسلؤمنني وأعطسساهم بنّسسه‬ ‫ولطفه خي الدنيا والدي ن بق مدمد الصطفى المني وآله الطاهري ن اليامني صلى ال عليه‬

‫‪29‬‬


‫وعليه سسم أجعني س ‪ ،‬ان سسه ل سسا وفققن س ال س الكريس رب الع سسالني لءزيس ار ة م سسولي أمي س ال سسلؤمنني وسسسيد‬ ‫السلدمني وامام التققني ويعسوب الدي ن وقائد الغر الجلني سهم ال الصائب وسيفه الضارب‬ ‫قدمسسر بن س هاشسسم أب س السسس ن علسسي بسس ن أب س طسسالب سسسلم ال س عليسسه وعلسسى الطسساهري ن مسس ن بنيسسه‬ ‫الطسسائب ‪ ،‬وتشسسرفت بسسالوقوف علسسى اب سوابه ولثسسم اعتسسابه ومس ّ ن ال س علينسسا بالجتدمسساع ف س أفضسسل‬ ‫البقق سساع ‪ ،‬الس سوادي القق سسدس الغ سسروي والن سسادي الق سسدس الرتض سسوي ب سسالول الم سسام ص سسدر جريس د ة‬ ‫الماجسسد الكسرام وبيسست قصسسيد ة السسسادات العظسسام وزبد ة العلدمسساء العلم السسورع اللسسوذعي التققسسي‬ ‫النققي العال الكامل الءزكي غص ن الدوحة الحدية وفرع السللة العلوية وثر الرثومة الفاطدميسسة‬ ‫‪ ،‬السسول والءزك ي النسسور السسسيد السسسند والرك ن العتدمسسد سسسيدنا السسسيد مدمسسد ابسس ن الرح وم السسبور‬ ‫الققسدس العلسي السسيد علسي ابس ن الرحوم السبور الءزكي السسيد حسسني ابس ن الققسدس السبور خسدي ن‬ ‫الولسدان والسسور السسسيد اليّسسد المسسد العلمسسة الفهامسسة الوح د ‪ ،‬العسسال الرب ان اللسسسي الثسسان‬ ‫صسساحب التصسسانيف الكسسثي ة والعلسسوم الغءزي ر ة ‪ ،‬العجسسب ملئكسسة السسسدماء بتقق سواه سسسيدنا السسسيد‬ ‫عبدال العروف ‍ب ) ُش ّبس ( اب ن الرحوم الققدس الرضي السيد مدمد رضا ابسس ن السسسيد مدمسسد ابسس ن‬ ‫السسيد مسس ن ابس ن السسيد أحسد ابس ن السسيد علسي ابس ن السسيد مدمسد ابس ن السسيد ناصسر السدي ن ابس ن‬ ‫السيد شس الدي ن مدمد اب ن السيد مدمد اب ن السيد نعيم الدي ن ابس ن السسيد رجب بس ن السس ن‬ ‫اب ن السيد مدمد اب ن السيد حءز ة اب ن السيد احد اب ن السيد أب علي علي اب ن السيد عدمر ب ن‬ ‫برطّله اب ن الس ن الفطس اب ن علي الصغر ب ن المام زي ن العابدي ن ب ن المام السبط السعيد‬ ‫أب عبد ال السني الشهيد اب ن المام أمي اللؤمنني وسيد السلدمني علي ب ن أب طالب ‪. :‬‬ ‫نس س س س س س س س س س س سسوراً وم س س س س س س س س س س سس ن فلس س س س س س س س س س س سسق الصس س س س س س س س س س س سسباح عدمس س س س س س س س س س س سسودا‬

‫ب ك س س س س س س سسأن علي س س س س س س سسه م س س س س س س سس ن ش س س س س س س سسس الض س س س س س س سسحى‬ ‫نسس س س س س س س س ٌ‬

‫الكس سساظدمي النجفس سسي ‪ ،‬أم س سّد هس ال س س بالتوفيققس سسات الرّبانيس سسة وأيّس سسده باللطس سساف السس سسبحانية‬ ‫والعنايسسات الصسسدمدانية ‪ ،‬سسسألن وأنسسا احسسق بس سلؤاله وأن اكسون مسس ن جلسسة تلمسساذته ورجاله ل مسس ن‬ ‫شكله وأمثاله ‪ ،‬لك ن أمره الطاع واجب التباع ‪ ،‬أن‬

‫‪30‬‬


‫ي إجسسازته مسس ن كتسسب اصسسحابنا البسرار وملؤلفسسات اسسلفنا‬ ‫يل روايته وثبتت لد ّ‬ ‫اجيءزه ما صحت إ ّ‬ ‫الثققات الخيار التصلة اسانيدهم بالئدمة الطهار ‪ ،‬الخسساذي ن علسومهم عس ن جسدهم وسيدهم‬ ‫الص سسطفى الخت سسار ‪ ،‬التلقق سسا ة م سس ن جبائي سسل المني س م سس ن ال سسرب الل سسك الققه سسار ص سسلى علي سسه وآل سسه‬ ‫الكرمنيس س الب سرار ‪ ،‬ول س سسيدما الكت سسب الربع سسة ال سست عليه سسا ال سسدار الش سستهر ة ف س جي سسع الزمس ان‬ ‫والمصسسار اشسستهار الشسسدمس ف س رابعسسة النهسسار وه ي ‪ :‬الكسساف ال سواف ‪ ،‬ومس ن ل يضسسره الفققيسسه ‪،‬‬ ‫والتهاذيب ‪ ،‬والستبصار ‪ ،‬للدمحدمدي ن الثلثة الوائسل الثققسا ة العلدمساء الخيسار والوامسع الربعسة‬ ‫وهسي ‪ :‬الوسسسائل ‪ ،‬وال سواف ‪ ،‬والسسدائق ‪ ،‬وبسار الن سوار للدمحدم سسدي ن الثلثسسة التسسأخر ة الب سرار ‪،‬‬ ‫والسسدث الققسسق البحران س جليسسل الققسسدار ‪ ،‬وغيه ا مسس ن ملؤلفسسات اصسسحابنا العيسسان ومصسسنفات‬ ‫ثققاتنسسا الخيسسار ذوي اليققسسان والتققسسان ‪ ،‬بسسل ال س أجسسداثهم بيسساه الرض وان وأحلّهسسم مسس ن النسسان‬ ‫أعل مكان ‪ ،‬بل وجيع كتب علدماء السلم م ن العربية واللغوية والدبية والرياضية والندسية‬ ‫ت لسسه ادام الس ايسسامه واسسسبغ عليسسه أنعسسامه ان‬ ‫مسسا عُلسسم نسسسبة الدميسسع إلس ملؤلفيهسسا العيسسان ‪ .‬فسسأجءز ُ‬ ‫يروي جيع ذلك عن ‪ ،‬ع ن السيد الرضي العال العابد ‪ ،‬العامل الكامل الءزاهد ‪ ،‬العرض عس ن‬ ‫السسدنيا وأهلهسسا الققبسسل علسسى الخ سر ة وشسغلها التققسسي النققسسي التتبسسع اللسسوذعي الءزك ي سسسيدنا السسبور‬ ‫البسور السسيد مرتضسى ابس ن الرحوم السبور العسال السسيد مهسدي الكشسدميي النجفسي تغدمسده الس‬ ‫برحتسسه وغفرانسسه وأحلّسسه دار كرامتسسه ورض وانه ‪ ،‬عسس ن جلسسة مسس ن الشسسايخ العظسسام والعلدمسساء العلم‬ ‫وأس سساطني الي سسان والس سسلم وذوي النقق سسض والب سرام ‪ .‬وقسسد أج سسازه اكسسثر علدم سساء زمس انه وفض سسلء‬ ‫عصره وأوانه عرباً وعجدمساً وهم كسثيون ‪ ،‬فلنساذكر منهسسم الشسساهي منهسم تبك اً بساذكرهم وتشسرفاً‬ ‫بنش سسر فض سسلهم وفخره م ‪ ،‬فدمنه سسم فخ سسر الش سسيعة ورك ن الش سريعة حج سسة العلم وعل سسم العلم‬ ‫الاذي أذعنت له إجللً واعظاماً اللوك والكام وألققت له فضسسل الءزمام ‪ ،‬العلسم العلمسة السب‬ ‫الفهامسسة الرح وم السسبور الي سزا مدمسسد حسسس ن الش سيازي قسسدس ال س تربتسسه ‪ ،‬ومنهسسم العسسال السسسري‬ ‫والعامل الءزكي صاحب الصنفات الكثي ة والتحققيققات‬

‫‪31‬‬


‫الشسسهي ة السسسيد السسسند السسسيد مدمسسد مهسسدي الققءزوين س النجفسسي السساور باللسسة السسسيفية برهة مسس ن‬ ‫الءزم ان قسسدس ال س سسسره ونسور قسسبه ‪ ،‬ومنهسسم العسسال المني س والمسسام الققسسق الكني س الءزاهسسد العابسسد‬ ‫صسساحب هدايسسة النسسام ف س شسسرح ش سرايع السسسلم الوحد المني س شسسيخنا السسبئ مسس ن كسسل شسسني‬ ‫الشيخ مدمد حسني اب ن الرحوم الشيخ هاشم الكسساظدمي النجفسسي رّوح الس روحه وتابع فتسسوحه‬ ‫‪ ،‬ومنهم العال العامل الفاضل الكامل ذي الفضل والشرف شسيخنا الشسيخ مدمسد طسسه نسسف ‪،‬‬ ‫ومنهسسم العسسال الرب ان والعسسال الصسسدمدان الشسسيخ لطسسف ال س الازن دران قسسدس ال س نفسسسه وطهسسر‬ ‫رمسسسه ‪ ،‬ومنهسسم العسسال الققسسق السسدقق الكامسسل المنيس الرحوم السسبور السساج اليسزا مدمسسد حسسسني‬ ‫ابسس ن الرحوم السساج ميسزا خليسسل الطهرانس تغدمسسده الس برحتسسه وحبساه بسدار كرامتسسه ‪ ،‬ومنهسسم السسول‬ ‫العلمسسة الققسسق السسدقق الفهامسسة الي سزا حسسبيب ال س الرش ت النجفسسي ‪ ، 1‬ومنهسسم العسسال العامسسل‬ ‫الربان الققق الصدمدان الشيخ زي ن العابدي ن الازندران الائري ‪.‬‬ ‫وه لؤلء العلدمسساء العلم والجلء العظسسام كلهسسم مسسا عسسدا سسسيدنا التققسسي السسسيد مهسسدي‬ ‫الققءزوين س وشيخنا ذا الشسسرف الشسسيخ مدمسسد طسسه نسسف كلهسسم يسسروون عسس ن المسسام العلمسسة الفققيسسه‬ ‫الققق صاحب الواهر الاذي ثبتت له الّنة على علدمائنا الواخر ‪ ،‬ع ن الققق الفخر والشسسيخ‬ ‫الكب كاشف الغطاء عس ن الشسريعة الَعسراء شسيخنا الشسيخ جعفسسر النجفسي ‪ ،‬عسس ن الوحيسد السدد‬ ‫الربان الغا باقر البهبهان ع ن والده الفضل الكدمل الشيخ مدمد ‪ ،‬ع ن شيخنا غوا ص بسسار‬ ‫النسوار وراصسسد أسسرار الئدمسسة الطهسسار الشسسيخ مدمسسد بسساقر اللسسسي عسس ن أبيسسه التققسسي النققسسي الققسسق‬ ‫السدقق جسامع العلسوم والعسارف واليققنيس الشسيخ مدمسد بساء اللسة والسدي ن عس ن والسده الققسق السدقق‬ ‫عءز الدي ن الشيخ حسسسني ابس ن الشسيخ عبسد الصسدمد العساملي البساعي السارثي عس ن شسيخنا العسال‬ ‫الربان الشيخ زي ن السدي ن الشسهيد الثسان س ح س وع ن سسيدنا العلمسة الءزكي الصسسفي السسيد مدمسسد‬ ‫مه سسدي الققءزوين س الل سسي النجف سسي ع سس ن عدم سسه الع سسال العام سسل ذي الكرام سسات وال سسثآثر الس سسيد ب سساقر‬ ‫الققءزوين ع ن خاله بر العلوم واليي م ن آثار‬

‫‪32‬‬


‫آبسسائه السسدروس والرس وم السسسيد مهسسدي الطباطبسسائي ‪ ،‬عسس ن جلسسة مسس ن مشسسايه العلم ‪ ،‬منهسسم‬ ‫الدث الققق الربان الشيخ يوسف العصفوري البحران صسساحب السسدائق الناضسر ة وغيها مسس ن‬ ‫الصنفات الفاخر ة ‪ ،‬ع ن جلسة مس ن الشسايخ العظسام منهسم العسال الفخسر والققسق الكسب الشسيخ‬ ‫حسسسني إبسس ن الشسسيخ مدمسسد بسس ن جعفسسر السساحوزي البحران س ‪ ،‬عسس ن شسسيخه علمسسة البشسسر والعققسسل‬ ‫الادي عشر العال الربان والققسق الساذي ليسس لسه ثسان الشسيخ سسليدمان الساحوزي البحرانس عس ن‬ ‫شيخه الفققيه والب النبيه الشيخ سليدمان اب ن الشيخ علي بس ن أبس ظبيسة الشساخوري البحرانس ‪،‬‬ ‫ع ن العلمة الدث النبيه الوحيد الفققيه الشيخ علي بس ن سسسليدمان الققسسدمي البحرانس اللققسسب بسسأم‬ ‫الديث ‪ ،‬ع ن شيخنا العلمة البهائي رضي ال تعال عنهم وأرضاهم وجعل النة مثواهم ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن شيخنا ذي السد والشسرف الشسيخ مدمسد طسه نسف عس ن العسال التققسي سسلدمان‬ ‫زمانه الءزاهد العابد الاج شيخ مل علي اب ن الرحوم الاج ميزا خليل الطهران النجفي قسسدس‬ ‫ال سره ‪ ،‬ع ن شيخه العلم الظاهر الشيخ مدمد حس ن صاحب الواهر ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن شيخنا الفققيه المني الزهد الشيخ مدمد حسسني الكساظدمي النجفسي والتققسي‬ ‫الشسسيخ لطسسف ال س الازن دران كلمهسسا عسس ن شسسيخنا علسسم العلم المسسام الرتضسسى الققسسق السسدقق‬ ‫الشسسيخ مرتضسسى النصسساري ) والنسسسبة للنصسساري لكسسونه مسس ن ذرية جسسابر بسس ن عبسسد الس بسس ن حسءزام‬ ‫النصسساري ( عسس ن شسسيخه العسسال المسسد الشسسيخ أحسسد النراقسسي صسساحب السسستند وغيسسه ‪ ،‬عسس ن أبيسسه‬ ‫العسسال الققسسق الشسسيخ مدمسسد مهسسدي النراقسسي صسساحب مشسسكا ة العلسسوم وتري د الصسسول وج امع‬ ‫السسسعادات فس تسساذيب النفسسس ومكسسارم الخلق ) وهو مسس ن ذرية أبس ذّر الغفسساري الصسسحاب (‬ ‫ع ن شيخه الققق الدقق الشيخ يوسف البحران رضي ال عنهم ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن شيخنا العلمسة الشسيخ سسليدمان الساحوزي البحرانس عس ن السسيد السسند السسيد‬ ‫هاشم اب ن الرحوم السيد سليدمان التوبلي الكتكتان البحران صاحب‬

‫‪33‬‬


‫البهان الكسسبي ف س التفسسسي ‪ ،‬ومدينسسة العسساجءز ‪ ،‬ومعسسال الءزلفسسى ‪ ،‬وغايسسة ال سرام ‪ ،‬وغيها‬ ‫عس ن جلسة مس ن الشسايخ الكسرام منهسم الفققيسه النسبيه التققسي الشسيخ فخسر السدي ن ابس ن طريح النجفسي‬ ‫الرماحي صاحب مدمع البحري ن والنتخب ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن شسيخنا الشسيخ سسليدمان الساحوزي البحرانس عس ن شسيخه طسود التحققيسق ومركءز‬ ‫التدقيق الشيخ احد ابس ن الشسيخ مدمسد بس ن يوسف الققساب الققشساعي البحرانس عس ن أبيسه الساذكور‬ ‫وع ن الول اللسي وابيه ع ن شيخنا البهائي ‪.‬‬ ‫س س ح س س وعس ن شسسيخنا العسسال الرب ان الشسسهيد الثسسان عسس ن جلسسة مسس ن الشسسايخ منهسسم الققسسق‬ ‫الشيخ علي اليسي العاملي ع ن الققق الثان شسس السدي ن الشسيخ علسي بس ن عبسد العسال الكركي‬ ‫العاملي ع ن الققق الفققيه العابد الءزاهد الشيخ علي ب ن هلل الءزائري ع ن العال العامل شسسس‬ ‫السسدي ن الشسسيخ مدمسسد العسسروف بساب ن السسلؤذن العسساملي عسس ن الشسيخ الفاضسسل ضسسياء السسدي ن علسسي عسس ن‬ ‫أبيه وشيخه الققق الجل شس اللة والدي ن أب عبد ال الشيخ مدمد ب ن مكي الشهيد الول‬ ‫صاحب الاذكرى واللدمعة وقواعد الصول وغيها ع ن جلة مسس ن الشسسايخ العلدمسساء العلم منهسسم‬ ‫السسسيد الققسسق السسسيد عدميسسد السسدي ن صسساحب شسسرح تسساذيب الصسسول ومنهسسم فخسسر الققققني س ابسسو‬ ‫طالب الشيخ مدمد ع ن ابيه العلمة على الطلق شيخ مشسسايخ السدنيا فضسلً عسس ن العسراق آيسة‬ ‫الس فس العسالني جسال اللسة والسدي ن الشسيخ حسس ن عسس ن والسده الققسق الفخسسر الشسيخ يوسف ابس ن‬ ‫الطهر اللي ع ن الققق شيخ مشايخ العراق نم الدي ن الشسيخ جعفسسر بسس ن سسسعيد اللسسي السساذيل‬ ‫صاحب الشرائع والعتب والنافع وغيها ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن العلمة عنه وع ن السيدي ن الليلني النبيلني العلدمني الفضلني رضي السسدي ن‬ ‫ذي الكرامسسات السسسيد علسسي صسساحب كتسساب القبسسال والطرائسسف والهسس ج وغيها ‪ ،‬وأخيسسه جسسال‬ ‫الدي ن الققق السيد احد صاحب الصنفات الكثي ة الت م ن جلتهسا بشسرى الشسيعة فس احكسسام‬ ‫الشريعة ‪ ،‬ف ملدات كثي ة ابن آل أب طاووس قدس ال ارواحهم ونّور أشباحهم ‪.‬‬

‫‪34‬‬


‫س ح س وع ن العلمسسة اللسي عسس ن الققسسق الكيسم التكلسم نصسسي اللسة والسدي ن السواجه مدمسسد‬ ‫ب ن مدمد ب ن الس ن الطوسي ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن العلمسسة اللسسي قسدس الس سسسره عسس ن الفيلسسسوف الكيسسم العسسال الربان الشسسيخ‬ ‫ميثسسم ابسس ن الشسسيخ علسسي ابسس ن الشسسيخ ميثسسم بسس ن العل البحرانس السساحوزي صسساحب الشسسروح الثلثسسة‬ ‫على ن ج البلغة وكتاب البحر الضم وقواعد العققائد وغيها ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن العلمسسة اللسسي عسس ن الفاضسسل الفققيسسه التققسسي الشسسيخ حسسسني ابسس ن الققسسق السسدقق‬ ‫الشيخ علي ب ن سليدمان السمرتي البحرانس ‪ ،‬وهو والققسق الشسيخ ميثسسم كلمهسسا عس ن أبيسسه الشسيخ‬ ‫عل سسي ال سساذكور ع سس ن العلم سسة مقق سسق القق سسائق الش سسيخ أح سسد ب سس ن س سسعاد ة البحرانس س الس سسمرتي ايضس ساً‬ ‫صاحب كتاب قواعد العققائد ف علم الكلم وقد شرحها الققق والواجه شرحاً جيداً ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن الققسسق اللسسي عسس ن العلمسسة الفهامسسة الشسسيخ بسس ن نسسا عسس ن الفاضسسل أبس عبسسدال‬ ‫مدمد ب ن ادريس اللي العجلي صاحب كتاب السرائر ‪.‬‬ ‫س ح س وع ن الققق اللي ع ن السيد الليل السيد فخار الدي ن ع ن الفققيه الشسيخ شساذان‬ ‫ب ن جبائيل الققدمي ع ن اب الققاسم الشيخ مدمد ب ن جرير الطبي المامي ع ن الفيد الثان اب‬ ‫عل سسي السسس ن ع سس ن والسسده شسسيخ الطائف سسة الققسسة وعدم سساد الفرقس ة الققسسة الشسسيخ مدمسسد بسس ن السسس ن‬ ‫الطوسي صساحب تساذيب الحكسسام والستبصسار والبسسسوط والنهايسة وغيها عسس ن الشسيخ المسام‬ ‫السسسعيد أبس عبسسدال الشسسيخ مدمسسد بسس ن النعدمسسان الفيسسد البغسسدادي عسس ن المسسام أبس الققاسسسم الشسسيخ‬ ‫جعفسر بس ن قولويه صسساحب كامسل الءزيارات وغيسسه عسس ن الشسيخ المسام رئيسس السسدثني الفققيسسه ابس‬ ‫جعفر مدمد اب ن علسي بس ن موسى بس ن بسابويه الققدمسي عس ن أبيسه الفققيسه علسي بس ن بسابويه وع ن جلسة‬ ‫مشايه الاذكوري ن ف مشيخة م ن ل يضره الفققيه أعلى ال درجاتم وضاعف حسناتم ‪.‬‬

‫‪35‬‬


‫س ح س وع ن شيخ الطائفة ع ن سيدنا المام الرتضى علم الدى وع ن الشسسيخ الفيسسد عسس ن‬ ‫عل سسم العلم وحج سسة الس سسلم أبس س جعف سسر الش سسيخ مدم سسد ب سس ن يعقق سسوب الكلينس س ثقق سسة الس سسلم‬ ‫صاحب الكاف الواف بالحكام وجيع الطرق الت لصحابنا ترجع إل شيخ الطائفة الطوسي‬ ‫وقد ذكرها ف الفهرست وغيه وع ن شيخنا الشيخ الفيد طاب ثراه ع ن مشايه ورجاله الاذي ن‬ ‫ذكرهم ثققة السلم ف الكاف إل أن تنتهي أسانيد هلؤلء الثققا ة العلم عسس ن أئدمتنسسا الطسساهري ن‬ ‫الكسرام التصسسلة أخبسسارهم الس جسسدهم وسيدهم الرسول الصسسطفى عليسسه وعليهسسم أفضسسل الصسسل ة‬ ‫والسلم ع ن جبئيل المني ع ن رب العالني ‪.‬‬ ‫ث ليعلم سيدنا وعدمادنسا ومولنسا وملذنسا ان لسلؤلء الشسايخ الكسرام الساذكوري ن مس ن البسدأ‬ ‫إل التام طرقاً كثي ة وروايات وفيس ة لسسو أردنسا استققصساءها لكسانت فس ملسسد ضسخم ‪ ،‬وف هسساذا‬ ‫كفايسسة والس ويل التوفيسسق والدايسسة ‪ .‬وأحسسس ن مسسا جعهسسم علسسى السمرتتيب النيسسق والسسسلوب الرشيق‬ ‫الشيخ الفاضل صاحب الدائق ف للؤللؤته ‪ ،‬والسدث الشسيخ عبسسدال بس ن صسسال السسدما هيجسسي‬ ‫البحران س ف س اجسسازته الكسسبى السست أجازها الفاضسسل الشسسيخ ناصسسر السسارودي الققطيفسسي والفاضسسل‬ ‫التتبسسع ثققسسة السسسلم السساج ميسزا حسسسني النسسوري فس اللسسد الثسسالث مسس ن مسسستدرك الوسائل وغي س‬ ‫ذلك جءزاهم ال خي الءزاء وحباهم أفضل الباء ‪ ،‬م ن أراد ذلك فليجع إل ما هنالك ‪.‬‬ ‫ولنختم هاذه الجاز ة الشريفة بديث متصسل السسناد إلس سسادات العبساد أئدمتنسا المساد‬ ‫حسست ينتهسسي إل س الرس ول الصسسطفى خيس ة اللسسك ال سواد وأفضسسل مسس ن ب سرأه ال س مسس ن جيسسع اللسسق‬ ‫والعباد ‪ ،‬فنققول بالسند التققدم إل رئيس السدثني أبس جعفسر مدمسد بس ن علسي بس ن بسابويه الققدمسي‬ ‫أعلسسى الس مققسسامه فس دار الققامسسة قسسال حسّد ثسسنا مدمسسد بسس ن الققاسسسم الرجان قسسال حسسدثنا مدمسسد بسس ن‬ ‫يوسف ب ن زياد وعلي ب ن‬

‫‪36‬‬


‫مدمد ب ن سنان ع ن ابويهدما ع ن مولنسا وسيدنا أبس مدمسد السس ن بس ن علسي بس ن مدمسد بس ن علسي‬ ‫اب ن موسى ب ن جعفسر بس ن مدمسد بس ن علسي بس ن السسني بس ن علسي أبس طسالب صسلوات الس عليهسم‬ ‫أجعني ع ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه عس ن أبيسه أميس‬ ‫السسلؤمنني عليهسسم الصسسل ة والسسسلم قسسال قسال رسول الس ) ص( لبعسسض أصسسحابه ذات يسسوم يسا عبسسد‬ ‫ال ‪ :‬أحبب ف ال وأبغض ف ال وواِل ف ال وعاِد ف الس فسانه ل تنسال وليسة الس إل بساذلك‬ ‫‪ ،‬ول يسسد رجل طعسسم اليسسان وإن كسسثرت صسسلته وصيامه حسست يكسسون كسساذلك ‪ ،‬وقد صسسارت‬ ‫مواخا ة الناس يومكم هاذا على علء الدنيا عليهسسا يتسواددون وعليهسسا يتباغضسسون وذلسسك ل يغنس‬ ‫عنهم ع ن ال شيئاً ‪ ،‬قال الرجل يا رسول ال كيسف يلس أن أعلسسم أنس واليسست فس الس وعاديت‬ ‫يل ال حت أواليه ‪ ،‬وم ن عدّوه حت أعاديه ‪ .‬فأشار رسول الس ) ص( الس علسسي‬ ‫ف ال ‪ ،‬وَم نس و ّ‬ ‫يل الس وعدّو هسساذا عسسدّو الس ‪ ،‬فسواِل‬ ‫يل هسساذا و ّ‬ ‫‪ ، 7‬وقال ‪ :‬أترى هاذا ‪ ،‬قال بلى ‪ ،‬قال ‪ : 9‬و ّ‬ ‫يل هاذا ولو أنه قاتل أبيك ‪ ،‬وعاِد عسدّو هسساذا ولو أنسسه أبسوك وولدك ‪ .‬انتهسسى كلمسه عليسه وآلسه‬ ‫وّ‬ ‫الطاهري ن صلوات ال وسلمه ‪.‬‬ ‫فلي سسو سسسيدنا ومولن سسا أدام ال س ظلل سسه وأص سسلح أح سواله وأزاد ف س الصسسالات والطاع سسات‬ ‫اقبسساله وك ثر ف س الفرقس ة الناجيسسة أمث سساله ل سس ن ش سساء وأح سسب متاط ساً ف س ذل سسك س سسلك ال س ب سسه وبن سسا‬ ‫يل ذلسسك سسائلً مسس ن ذاتسسه‬ ‫وباخواننسا السسلؤمنني أحسس ن السسالك وجنبنسسا جيعساً جيسع الهالسك انسسه و ّ‬ ‫السليدمة وأخلقه الت هسسي علسسى نس ج الدايسة مسستققيدمة أن يسّد نسسا بصسال السدعوات ول سسيدما فس‬ ‫مظان الجابات ‪.‬‬ ‫وكتسسب العبسسد السسان علسسي بسس ن حسسس ن بسس ن علسسي بسس ن سسسليدمان البلدي البحرانس عفسسى الس‬ ‫ع ن ذنوبم أجعني وأعطاهم خي الدنيا والسدي ن بسق مدمسسد وآلسه الطسساهري ن صسسلوات الس عليهسسم‬ ‫كل آن وحني والدمد ل رب العالني ‪ .‬باليوم ‪ 18‬م ن شهر‬

‫‪37‬‬


‫ج سسادي الثاني سسة م سس ن الس سسنة ‪ 1327‬الس سسابعة والعشس سري ن بع سسد الثلثدمائ سسة والل سسف هجريس ة عل سسى‬ ‫ُمهساجرها وآله آلف الصلوات والتحية ‪.‬‬ ‫الختم‬

‫ظن علي بربه حسن‬

‫وترجم لسسه صسسديققنا العاصسسر الشسسيخ علسسي الرهون فس ) شسسعراء الققطيسسف ( وذكر لسسه مسس ن‬ ‫الراثي للمام السني ‪ 7‬قصيدته الت يققول ف أولا ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسا لط س س س س س س س س س س سسب زلس س س س س س س س س س س ءزل الس س س س س س س س س س س سسبع الش س س س س س س س س س س سسدادا‬

‫ولقق س س س س س س س س س س سسد أوه س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسدي ن العدم س س س س س س س س س س سسادا‬

‫ورمس س س س س س س س س س س س س س س ى الس س س س س س س س س س س س س س س سسلم س س س س س س س س س س س س س س س سسهدماً ص س س س س س س س س س س س س س س سسائباً‬

‫فأصس س س س س س س س س س س س س س س سساب الققلس س س س س س س س س س س س س س س سسب منس س س س س س س س س س س س س س س سسه والف س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادا‬

‫واخرى مطلعها ‪:‬‬ ‫والب س س س س س س س س س س س س سسس ب س س س س س س س س س س س س سسه حل س س س س س س س س س س س س سسل الرزاء والك س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ه س س س س س س س س س س س سّل الس س س س س س س س س س س سسرم ف س س س س س س س س س س سساخلع ُح لّ س س س س س س س س س س س سسة الط س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ه س س س س س س س س سسدي الس س س س س س س س س سسرور م س س س س س س س س سسدى الب س س س س س س س س سساد والقق س س س س س س س س سسب‬

‫واحس س س س س س س س سسرم وط س س س س س س س سسف كعبس س س س س س س س سسة الح س س س س س س س س سءزان منتح س س س س س س س س سراً‬

‫‪38‬‬


‫الشيخ عبدال باش أعيان‬ ‫المتوفى ‪1340‬‬

‫الشسسيخ عبسسدال ضسسياء السسدي ن بسساش أعيسسان العباسسسي ‪ ،‬قسسال مشسسطراً البيسستني الشسسهيي ن ومها‬ ‫م ن نظم عثدمان اليت المرتجم ف الجءزاء السابققة م ن هاذه الوسوعة ‪:‬‬ ‫رميس س س س س س س س س س س س س س س س س سست اليءزرانس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن يين س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ول س س س س س س س س س سسو ك س س س س س س س س س س سسانت م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسدنيا حط س س س س س س س س س س سسامي‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأتركها ول أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبو اليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره أن أُش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهدها أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامي‬

‫ت ع س س س س س س س س س س سسوداً‬ ‫ت بام س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س سسا عشس س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫ولسس س س س س س س س س س س س ُ‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س سسدى اليس س س س س س س س س س س س س س س سسام أو يس س س س س س س س س س س س س س س سسأت حس س س س س س س س س س س س س س س سسامي‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س سسا قرع س س س س س س س س س س س س س وا ثنايس س س س س س س س س س س س س سسا ابس س س س س س س س س س س س س سس ن المس س س س س س س س س س س س س سساِم‬

‫أأح س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س سسدي عس س س س س س س س س س س سسوداً غش س س س س س س س س س س س سسوماً‬

‫***‬ ‫الشسسيخ عبسسدال ضسسياء السسدي ن بسساش أعيسسان ‪ :‬هسسو ابسس ن الشسسيخ عبسسد الواحسسد بسساش أعيسسان‬ ‫البصسر ة ترجم لسسه الديسسب العاصسسر حسسسون كسساظم البصسسري فس مسلؤلفه السسسدمى ) ذكرى الشسسيخ‬ ‫صسسال بسساش اعيسسان العباسسسي ( فققسسال ‪ :‬كسسان سسساحته مثسسال السسروء ة ودماثسسة اللسسق وك رم النفسسس‬ ‫واليد ‪ ،‬يتفققد الصغي والكسبي والغنس والفققيس ‪ ،‬درس علسسى علدمسساء زمانه مثسسل الشسيخ أحسسد نسسور‬ ‫الدي ن النصاري والشيخ عبد‬

‫‪39‬‬


‫الوه اب النصسساري والشسسيخ اسسساعيل الكسسردي والشسسيخ أحسسد الكسسوهجي والشسسيخ احسسد اللسسب‬ ‫وأجسسازه أحسسد العلدمسساء اللوسسيني فأصسسبح عال ساً فاض سلً وأديب ساً وشساعراً ونسال رتبسسة مسس ن الكومسة‬ ‫العثدمانية ‪ ،‬هي رتبة ) بلد خس ( وتعّني ف مناصب منها ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س عضواً ف مكدمة التدمييءز بالبصر ة سنة ‪‍ 1292‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س عضواً ف الاكم العدلية سنة ‪‍ 1297‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س س وكيلً لرئاسسسة مكدمسسة ال سءزاء الشسسرعية والققسسوق ومسدعي عدمسسوم البص سر ة وعضسسواً ف س‬ ‫ملس العارف والوقاف ‪ ،‬وعضواً ف ملس إدار ة الولية مد ة خس سنوات ‪.‬‬ ‫وكان كثي الققراء ة والتتبع ‪ ،‬فمرتى معظم كتب السر ة تدمل تعليققات وه وامش بطسسه ‪،‬‬ ‫وأّلف بضعة رسائل منها ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س رسالة ع ن تراجم أعيان البصر ة ‪ ،‬مفوظة ف مكتبة الوقاف العامة ببغداد ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س رسالة صسسغي ة عنوانسسا ) الفتوحات الكوازية ف س السسسياحة إل س الراضسسي الجازية (‬ ‫وقد طبعت ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س بوث ورسائل ف متلف العلوم ‪.‬‬ ‫وأنسسب مسس ن الولد ‪ (1) :‬الشسسيخ عبسسد الواحسسد )‪ (2‬الشسسيخ صسسال السساذي طبعسست لسسه ذكرى‬ ‫بققلم حسون كاظم البصري )‪ (3‬الشيخ مدمد أمني عايل وتوف سنة ‪‍ 1340‬ه ‪.‬‬ ‫وهاذا ثسان أنساله وهو الشسيخ صسال بساش أعيسان الساذي لسع ندمسه واشستهر فضسله ‪ ،‬وذاع‬ ‫صيته واسسستوزر اكثر مسس ن مسر ة وتنققسسل فس الناصسسب العاليسة ‪ .‬وكان مولده عسام ‪‍ 1291‬ه ‪ .‬ووفاته‬ ‫سنة ‪ 1946‬م ‪‍ 1365 .‬ه ‪ .‬وكان م ن نظدمه ف مدح المام أمي اللؤمنني علي ب ن أب طسسالب‬ ‫‪:7‬‬

‫‪40‬‬


‫وأق س س س س س س س س س س س س س س سسول للس س س س س س س س س س س س س س س سساقي ف س س س س س س س س س س س س س س سسديتك هات س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يل س س س س س س س س س غ س س س س س س س س سس ن‬ ‫ف س س س س س س س س سساذا س س س س س س س س س سسكرت م س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س سسدام إ ّ‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسل لل س س س س س س س س س س س سساذي نظ س س س س س س س س س س س سسم الققري س س س س س س س س س س س ض لغي س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت اللب س س س س س س س س س س س س س‬ ‫متدمثلً ف س س س س س س س س س س س س س الصس س س س س س س س س س س س سسيف ض س س س س س س س س س س س س سّيع َ‬ ‫ق س س س س س سسل يل س س س س س س بقق س س س س س سسك ) ه س س س س س سسل أت س س س س س سسى ( نءزل س س س س س ت لس س س س س سس ن‬

‫ت الس س س س س س س س س س س سّر ة ف س س س س س س س س س س س ولء ابس س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫نلس س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ت ب س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س سر ة مث س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س سسا‬ ‫أي س س س س س س س س س سسام نل س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫ت حس س س س س س س س س س س سسق مدمس س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س حيس س س س س س س س س س س سسدر‬ ‫أجهل س س س س س س س س س س س س َ‬

‫واسر ة آل باش تنحدر م ن صلب عدمود اللفاء العباسيني الساذي ن تربعسوا دسست الكسم‬ ‫فس بغسسداد ‪ ،‬إذ ان الميس هاشسسم بسس ن أبس مدمسسد السسس ن الستضسسيئ بسسال العباسسسي هسسو رأس هسساذه‬ ‫الس سر ة ومنسسه اخسساذت ترتفسسع بلققسسات متينسسة متصسسلة بدقسسة واحكسسام إل س يومنسسا هسساذا ‪ .‬وترج م لسسه‬ ‫الاقان فققال ‪:‬‬ ‫عبدال اب ن الشيخ عبد الواحد ) باش أعيان ( العباسسي اللققسب بضسياء السدي ن ‪ .‬ولد فس‬ ‫البصسر ة ‪‍ 1263‬ه ‪ .‬ونشسسأ بسسا مبساً للخيس والعلسسم والدب ‪ ،‬كسسان مهيسسب الطلعسسة جليسسل الققسسدر‬ ‫سسسح النفسسس يتفققسسد الفققيسس ‪ .‬درس العلسسوم الدينيسسة علسسى جسسده لمسسه الشسسيخ أحسسد نسسور البصسساري‬ ‫وعلسسى فريق مسس ن أعلم البص سر ة ‪ ،‬ولزم الجسسة السسسيد ناصسسر ابسس ن السسسيد عبسسد الصسسدمد والعلمسسة‬ ‫السسسيد مدمسسد ش سّب الكسساظدمي ‪ ،‬وك انت مالسسسه ل تلسسو مسس ن ال سوار العلدمسسي والدبسس ‪ .‬اجتدمسسع‬ ‫بالرحالسسة السسسيد مدمسسد رش يد بسس ن داود السسسعدي فكتسسب عنسسه ف س رحلتسسه ) ق سر ة العني س ف س تاري خ‬ ‫الءزيس ر ة والعس سراق والنهريس ن ( ‪ .‬تققلّ سسد ع سسد ة مناص سسب فس س الدولسسة العثدماني سسة ‪ ،‬فقق سسد عُّنيس س فس س س سسنة‬ ‫‪ 1297‬عضواً ف الاكم العدلية إل سسنة ‪‍ 1320‬ه ‪ .‬وُويلس خللسا عسد ة وظائف منهسا وكيلً‬ ‫لرئاسة مكدمة الءزاء والشرعية والققوق ومدعي العدموم ف البصسر ة ‪ .‬وعضسسواً فس ملسسس العسسارف‬ ‫والوقاف ‪ ،‬وعضواً ف ادار ة اللوية ‪ ،‬وتلققى عد ة فرامني م ن السلطان عبد الدميسد خسان تسوف‬ ‫بسققط رأسه س البصر ة س سنة ‪‍ 1340‬ه ‪ .‬ودف ن بققب ة السر ة الاصة ف جامع الكسواز ‪ .‬لسه آثسسار‬ ‫منه سسا رسس الة ف س تراج سسم أعي سسان البص سر ة س س توجس د ف س مكتب سسة الوقسساف العام سسة ببغ سسداد ‪ ،‬وكت سساب‬ ‫) الفتوحات‬

‫‪41‬‬


‫الكوازية ف السياحة إل الراضي الجازية ( مطبوع ‪ ،‬ورسائل اخرى ل تكدمل ‪ .‬وله تعليققات‬ ‫كثي ة على مئات الكتسسب الخطوطة بكتبسة السسر ة الاصسسة ‪ .‬خلسف أنسالً ثلثسة ‪ 1 :‬س الشسيخ‬ ‫عبسسد الواحسسد ‪ 2 ،‬س س معسسايل الشسسيخ صسسال التسسوف ‪‍ 1365‬ه ‪ .‬والسسد الشسسيخ عبسسد السسسلم ‪ 3 ،‬س س‬ ‫معايل الشيخ مدمد أمني التوف ‪‍ 1340‬ه ‪.‬‬ ‫وفس دي سوان السسسيد حيسسدر قصسسيد ة يهنسسئ بسسا الشسسيخ عبسسد ال س بسسءزواج ولسده الشسسيخ عبسسد‬ ‫الواحد وأولا ‪:‬‬ ‫ب طروبس س س س س س س س س س سسا‬ ‫عج س س س س س س س س س س سسل الص س س س س س س س س س س سسب وقس س س س س س س س س س سسد هس س س س س س س س س س س س ّ‬

‫فتعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ىس لتهاني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيبا‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن ديوان السيد حيدر تققيق الباحث على الاقان ‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫)‪(1‬‬


‫المل على الخيري‬ ‫المتوفى ‪1340‬‬ ‫قال م ن قصيد ة ف المام السني ‪: 7‬‬ ‫وراءك عنس س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س سسب الي س س س س س س س س س س سسوم م س س س س س س س س س س سسا بي س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أم س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س سسوم اب س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س سسب بك س س س س س س س س س سربل‬

‫وُك ّف س س س س س س س س س س س س س س س سيس ملم س س س س س س س س س س س س س س سسي ل عل س س س س س س س س س س س س س س سّي ول لي س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ييس س س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي للصس س س س س س س س س س س س س س س سسباية داعيس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫غس س س س س س س س س سسدا ة ابس س س س س س س س س سس ن هنس س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س سّبها نس س س س س س س س س سسار فتنس س س س س س س س س سسة‬

‫ب س س س س س س س سسا ع س س س س س س س سساد ج س س س س س س س سسر الوج س س س س س س س د للحش س س س س س س س سسر ذاكي س س س س س س س سسا‬

‫وقس س س س س س س س س س سساد ل س س س س س س س س س س سسرب اب س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س سسب جح س س س س س س س س س س سسافل‬

‫وأوق س س س س س س س س س س س س سسدها حربس س س س س س س س س س س س س س اً تش س س س س س س س س س س س س س سسيب النواص س س س س س س س س س س س س س سسيا‬

‫ب لس س س س س س س سسا حس س س س س س س سسامي ح س س س س س س س سسى ال س س س س س س س سسدي ن مف س س س س س س س سسردا‬ ‫فه س س س س س س س س ّ‬

‫بس س س س س س س س س س سسأهلي وبس س س س س س س س س س س أفس س س س س س س س س س سسدي الفري س س س س س س س س س س د الاميس س س س س س س س س س سسا‬ ‫إلس س س س س س س س س أن ه س س س س س س س سسوى ش س س س س س س س سسلواً عل س س س س س س س سسى الرض ثاوي س س س س س س سسا‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا زال للرواح يط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفه‬

‫تظلل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الرمس س س س س س س س س س س س س س س س س س اح وتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ة‬

‫تي س س س س س س س س س س س س س سسل علي س س س س س س س س س س س س س سسه العاص س س س س س س س س س س س س س سسفات السس س س س س س س س س س س س س س سوافيا‬

‫تري س س س س س س س س س س س ب الي س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س سسعيد معف س س س س س س س س س س س سراً‬

‫ثلثس س س س س س س س س س س ساً عل س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س ه البس س س س س س س س س س س سسيطة عاريس س س س س س س س س س س ا‬

‫وم س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س س سوله أش س س س س س س س س س س س سسلء أبن س س س س س س س س س س س سساء م س س س س س س س س س س س سسده‬

‫دوام بنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي أفت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديها دوامي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وس س س س س س س س س س س س س سسارت ب س س س س س س س س س س س س س سسأطراف الس س س س س س س س س س س س س س سسنة والققن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫رؤوسس س س س س س س س س س س س س سسهم يل س س س س س س س س س س س س س سسو س س س س س س س س س س س س س س سسناها ال س س س س س س س س س س س س س سسدياجيا‬

‫علسسي بسس ن الل ح سءز ة اللققسسب بسساليي ‪ ،‬بغسسدادي الصسسل حل سّي النشسسأ ة والمرتبيسسة ‪ ،‬يققسسول‬ ‫الشيخ اليعققوب أن مولده سنة ‪‍ 1270‬ه ‪ .‬توف أبوه وهو ل يبلغ اللم فهبط اللة وأقام فيهسسا‬ ‫مرتءزقاً مس ن كتابسة الصسكوك والوثائق الشسرعية وما شساكل ذلسك ‪ ،‬قسال وفيسسه ذكاء غريءزي وميسسل‬ ‫فطري لتحصيل الدب ومعاشر ة الدباء‬

‫‪43‬‬


‫فاتصل بسثآل السسيد سسليدمان وطفسق يتلسف إلس نسدو ة شساعر الفيحساء السسيد حيسدر وتأثر بسأدبه‬ ‫فكسسان مسس ن ملزم ي داره وروا ة أشسسعاره حسست نسسسخ الكسسثي مسس ن نظدمسسه ث س صسسحب ولسده السسسيد‬ ‫حسني واب ن أخيه السيد عبد الطلسب ‪ ،‬ولدمسسا معسسه مسسامرات ومراسسلت ‪ .‬وسك ن فس أواسسسط‬ ‫عدم سسره قريس ة ) ذي الكف سسل ( )‪ (1‬واتص سسل بءزعيدمه سسا يومسساذاك وهسسو ال سساج ذرب ب سس ن عب سساس وهسسو‬ ‫السادن الرسي لرقد ذي الكفل فجعله كاتبه الا ص ونائبه علسسى ادار ة الملك والوقوف السست‬ ‫تت تصرفه وتوليته ‪.‬‬ ‫وكان رحه الس بطسسل الروايسسة فس قصسسة ) منسسار ة الكفسسل ( الست هسسي مضسسرب الثسل ‪ ،‬فيققسسال‬ ‫لكل شسيء يغتصسب علنيسة ) مسا أشسبهه بنسار ة الكفسل ( وخلصسة الققصسة كدمسا نققلهسا اليعققسوب‬ ‫ف ) البابليات ( ع ن المرتجم له هي ‪ :‬تققدم الاج ذرب بعريضة إل السسلطان عبسد الدميسسد فس‬ ‫سسسنة ‪‍ 1305‬ه ‪ .‬بسسأن جسسامع ذي الكفسسل يعسسود للدمسسسلدمني بسسدليل وجود منسسب وم راب اسسسلمي‬ ‫ومنار ة للذان ‪ ،‬وأن اليهود تلكسوه وبنسوا فيسسه مسازن وبيوت اً وغرف اً يسأوى اليهسسا الءزائسسرون منهسم فس‬ ‫عيد رأس السنة وعيد الكفار ة وغيمها م ن الواسم ‪ ،‬فسأنكر اليهسود كسل ذلسك فنسدبت الكومة‬ ‫ببغداد رجلً م ن موظفيها للكشف ع ن ذلك فجاء إل قرية ذل الكفل وجلس فس ظسسل النسسار ة‬ ‫وكتسسب تققري راً خلصسسته ) أن ل منسسار ة هنسساك ( فكتسسب السساج ذرب إلس السسستانة كراسسسة صسسغي ة‬ ‫بسسث فيهسسا عسس ن السسسجد وح دوده الققديسسة ومسسساحته ومسا فيسسه الن مسس ن بنايسسات حديثسسة لليهسسود‬ ‫وتاريخ النار ة وموضع الراب والنب وما إل ذلك ) بسسط السمرتجم لسسه وإملئسه ( ورفع ذلسسك إلس‬ ‫الباب العايل ف عهد السلطان عبد الدميسد فأوفدت مس ن السستانة لنسة لسل النسءزاع واستيضساح‬ ‫الققيققة ولكنها‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س بلد ة قائدمة على ضفة الفرات اليسرى تققع ف منتصف الطريق بني اللسة والكوفة ‪ ،‬فيهسا مسدف ن نسسب الس حءزقيسال‬ ‫السسسدمى ب‍ ) ذي الكفسسل ( وتعسرف الققرية فس العساجم الققديسسة ) بئسر ملحسة ( ونققسل السسدكتور مصسطفى جسواد فس ملسة‬ ‫العتدال السنة الرابعة ع ن مءزارات السائح الروي ‪ :‬قب ذي الكفل وهوحءزقيل النب ف موضع يققال لسه ) بسّر ملحسة‬ ‫( شرقي قرية يققال لا ) قسونات ( وباذه الققرية قب بارو خ استاذ حءزقيل ومعلدمه ‪ ،‬وبا قب يوسف الربان ‪ ،‬واليهسسود‬ ‫يءزورونه ‪ ،‬وبا قب يوشع وليس هاذا اب ن نون ‪ ،‬وبا قب عءزرا وليس هاذا عءزرا ناقل التورا ة الكاتب ‪.‬‬

‫‪44‬‬


‫عند وصولا بغداد توصل اليها اليهود بالال وذلك بتوسط صال دانيال فأيدت التققري ر الول‬ ‫ونفت وجودالنسار ة فس الكفسل مس ن دون أن تصسسل اليهسا وبعثسست فس تأييسد قرارها مسس ن أخسساذ صسور ة‬ ‫فوتوغرافيسسة للققري ة ف س احسسدى جهاتسسا السست ل يظهسسر فيهسسا شسسكل النسسار ة السست ل ت سءزال باقيسسة إل س‬ ‫الن ‪.‬‬ ‫وقد دّونس السسمرتجم لسسه فس مدموعة لسسه كتبهسسا بنفسسسه لنفسسسه طائفسسة مسس ن أشسسعار جاعسسة مسس ن‬ ‫أدباء اللة كان قد عاصرهم كالكوازي ن والسيد حيدر واب ن عوض وبعض منظوماته ف صباه‬ ‫وقليلً م ن شعر التققدمني ويصدر كل قصيد ة يثبتها لعاصريه بققوله ‪:‬‬ ‫وقال سلدمه ال تعال ‪ ،‬مسا يلؤكد لنسا أنسا كتبست فس أواخسر الققسرن الثسالث عشسر ول يسءزل‬ ‫مققيدم ساً بالكفسسل إل س أن تسسوف يسسوم الثلثسساء ‪ 28‬رج ب مسس ن سسسنة ‪‍ 1340‬ه وح ل إل س النجسسف‬ ‫الشسسرف ودفسس ن فيهسسا وعدمسسره قسسد أنسساف علسسى السسسبعني ‪ ،‬ذكر لسسه الشسسيخ اليعققسسوب فس البابليسسات‬ ‫بعسض منظوماته ومراسسلته وقصسسيدتني فس المسسام السسني ‪ 7‬ذكرنا فس صسدرالمرتجة واحسد ة أمسا‬ ‫الثانية فدمنها ‪:‬‬ ‫قس س س س س س س س س س س س س س سساذيت لل مدمس س س س س س س س س س س س س س سسد عني س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫والشس س س س س س س س س س س سسرك قس س س س س س س س س س س سسد أمسس س س س س س س س س س س سسى قري س س س س س س س س س س س ر عيس س س س س س س س س س س سسون‬

‫فدمخض س س س س س س س س س س س سسب بالس س س س س س س س س س س س سسيف عن س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س سسجوده‬

‫ف س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س سسف أش س س س س س س س س س س س سسققى الع س س س س س س س س س س س سسالني لعني س س س س س س س س س س س س‬

‫ومكاب س س س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم الع س س س س س س س س س س س س س س س سسدو بهج س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫تف س س س س س س س س س س س س س سسدى النف س س س س س س س س س س س س س سسوس لس س س س س س س س س س س س س س س سّرها الكن س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫‪45‬‬


‫المل حبيب الكاشانى‬ ‫المتوفى ‪1340‬‬ ‫قال ف مطلع ملحدمته الت يرثي با سيد الشهداء أب عبد ال السني )ع( ‪:‬‬ ‫أم بدم س س س س س س س س س س س س س س سسر الغض س س س س س س س س س س س س س س سسا ُأذي س س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫ف م س س س س س س س س س س س س س س سسدادي‬ ‫أبس س س س س س س س س س س س س س س سسبق الققض س س س س س س س س س س س س س س سساء ج س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫أو لليل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وزين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعاد‬

‫ف ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬ ‫ل ول لله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫ما تعديت ع ن طريق السداد‬ ‫ان قل س س س س س س س س س س س س س س س سسب عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س سسني قري س س س س س س س س س س س س س س س ح‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سسدمعي بالبك س س س س س س س س س س س س س س س سسا علي س س س س س س س س س س س س س س س سسه جريس س س س س س س س س س س س س س س س ح‬

‫وولئ س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسحيح ص س س س س س س س س س س س س س س س س سريح‬

‫وض س س س س س س س س س س س س س سسجيجي م س س س س س س س س س س س س س س سسع النني س س س س س س س س س س س س س س س فص س س س س س س س س س س س س س س سسيح‬

‫رزؤه قد أذاب من فلؤادي‬ ‫الل حبيب ال الكاشان ‪ ،‬الفققيه الكسبي حسبيب الس بس ن علسي مسسدد الشسسهي بالكاشسسان‬ ‫التسسوف صسسبيحة يسسوم الثلثسساء ‪ 23‬جسسادى الخ سر ة سسسنة ‪‍ 1340‬ه ‪ .‬دفسس ن بكاشسسان وعدمسسره ‪87‬‬ ‫سنة ‪ .‬قال السيد المني ف العيان ‪ :‬له عد ة ملؤلفات ‪.‬‬ ‫توضسيح البيسسان ف س تسسسهيل الوزان ‪ ،‬تفسسسي سسسور ة الخل ص ‪ ،‬تفسسسي سسسور ة الفاتسسة ‪،‬‬ ‫تفسي سور ة الفتسح مطبسوع ‪ ،‬تسسهيل السسالك إلس السدارك فس الققواعسد الفققهيسة وقد السق هساذه‬ ‫النظومة التققدمة بالكتاب الاذكور ‪.‬‬

‫‪46‬‬


‫وترجم له البحاثة الطهران ف ) نققباء البشر فس الققسرن الرابسع عشسر ( فققسال ‪ :‬عسال فققيسه‬ ‫ورئيس جليل وملؤلف مروج مكثر ‪ ،‬اشستغل بالتصسسنيف والتسأليف فس أنسواع العلسوم وفنونا وكان‬ ‫مكثراً فققسسد بلغسست عسسد ة تصسسانيفه مائسة وثلثنيس كتابساً ورسالة وذلسسك إلس سسنة ‪‍ 1319‬ه ‪ .‬وقد‬ ‫عسساش بعسسد هسساذا التاريخ ‪ 21‬سسسنة والس العسسال بسسا ألّفسه خلل تلسسك السسد ة فدمسس ن ملؤلفسساته ‪ ،‬لبسساب‬ ‫اللققاب ‪ ،‬رجوم الشياطني ف رّد البابيسة و ) منتققسد النسافع فس شسسرح الختصسر النسافع اثنسا عشسر‬ ‫ملداً فر غ منها ف سنة ‪‍ 1294‬ه ‪ ) .‬توضيح البيان ف تسهيل الوزان ‪ ،‬رياض الكايات ف‬ ‫المثال والققصص ‪ ،‬عققايد اليان فس شسرح العديلسة ‪ ،‬وم ن منظوماته الفارسية ) نصسيحة نسامه‬ ‫‪ ،‬وشكاية نسامه ( وم ن منظوماته العربيسسة منيسسة الصسسول فس الدرايسسة ‪ ،‬ومنظومة فس علسسم النسساظر ة‬ ‫واخسسرى فس علسسم الصسسرف واخسسرى فس النحسسو اسسسها ) در ة الدمسسان ( إلس غي س ذلسسك مسس ن النظسسوم‬ ‫والنثور الفارسي والعرب ‪.‬‬

‫‪47‬‬


‫السيد أبو بكر بن شهاب‬ ‫المتوفى ‪1341‬‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سراء ة ب س س س س س س س س س س س س س س س سّر ف س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س سراء مس س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ع س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س والس س س س س س س س سسلوان م س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س سسل مس س س س س س س س سسلم‬

‫ي جن س س س س س س س س س س س سسان بنيس س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س س سسب موح س س س س س س س س س س س د‬ ‫ف س س س س س س س س س س س سسأ ّ‬

‫وأي ف س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد دينس س س س س س س س س س س س س س س س سسه حس س س س س س س س س س س س س س س س سسب أحس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫بن س س س س س س س س س س س سسار الس س س س س س س س س س س س سسى وال س س س س س س س س س س س سسءزن ل س س س س س س س س س س س س يتض س س س س س س س س س س س سّرم‬ ‫وقربس س س س س س س س س س س س س اه لس س س س س س س س س س س س س س يغض س س س س س س س س س س س س سسب ول س س س س س س س س س س س س يت س س س س س س س س س س س س سسأل‬

‫عل س س س س س سسى دين س س س س س سسه فليب س س س س س س س ِ‬ ‫ك م س س س س س سس ن لس س س س س س س يك س س س س س سس ن بك س س س س س سسى‬

‫ل س س س س س س س س سسرزء الس س س س س س س س س سسني الس س س س س س س س س سسيد الف س س س س س س س س سسارس الكدم س س س س س س س س سسي‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سسوجه ذو ال س س س س س س س س س س س س س س سسوجه الغ س س س س س س س س س س س س س س سسر ملؤديس س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س سواجبه لس س س س س س س س س س س س س س س يل س س س س س س س س س س س س س سسوه ل س س س س س س س س س س س س س س سُي لس س س س س س س س س س س س س س سّومس‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سوازره سس س س س س س س س س س س س سسبعون مس س س س س س س س س س س س سس ن أهس س س س س س س س س س س س سسل بيتس س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫فهس س س س س س س س س س س س سساجت جس س س س س س س س س س س س سساهي الضس س س س س س س س س س س س سسلل وأقبلس س س س س س س س س س س س سست‬

‫وش س س س س س س س س س س سسيعته م س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س سسل طل س س س س س س س س س س س سسق مققّس س س س س س س س س س س س س مس‬

‫بي س س س س س س س س س س سسش ل س س س س س س س س س س سسرب اب س س س س س س س س س س سس ن البت س س س س س س س س س س سسول عرمس س س س س س س س س س س رم‬

‫وحني س س س س س س س س س س س اس س س س س س س س س س س سستوى ف س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س سربلء ميدم س س س س س س س س س س ساً‬ ‫وسس س س س س س س س س س س س س س سساموه إعط س س س س س س س س س س س س س س سساء الدني س س س س س س س س س س س س س س سسة عن س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫بمرتبته س س س س س س س س س س س س س سسا أك س س س س س س س س س س س س س سسرم ب س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س سس ن مّي س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫رأوا منس س س س س س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س س س س سسادر التوس س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وهيه س س س س س س س سسات أن يرض س س س س س س س ى اب س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س سسدر ة الرض س س س س س س س ا‬

‫بط س س س س س س س س س س س س س س سسة خس س س س س س س س س س س س س س س سسف أو ب س س س س س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س س س س س سساذّم مس‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س سست نفس س س س س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س س س س سسدماء إل كريه س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوت ب س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سسوت العءزي س س س س س س س س س س س ءز الكس س س س س س س س س س س س سّرم‬ ‫أل س س س س س س س س س س س سّاذ وأحلس س س س س س س س س س س سسى مس س س س س س س س س س س سس ن حيس س س س س س س س س س س سسا ة التهضس س س س س س س س س س س سسم‬

‫وق س س س س س س س سسارع حس س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س يس س س س س س س س سسدع سس س س س س س س س سسيف باسس س س س س س س س سسل‬

‫بع س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك اليج س س س س س س س س س س س س س س س س سساء غي س س س س س س س س س س س س س س س س س س مثّل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ه س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س سسوت مس س س س س س س س س س سّر التنس س س س س س س س س س س غيس س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س س سسه‬

‫أت س س س س س س س س س س س س سساح ل س س س س س س س س س س س س سسه ني س س س س س س س س س س س س سسل الش س س س س س س س س س س س س سسهاد ة راقيس س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫نس س س س س س س س س س س سسور الفي س س س س س س س س س س سساف م س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س سرادي وت س س س س س س س س س س س وأم‬ ‫مع س س س س س س س س س س س س س س س س سسارج م س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسعبة التس س س س س س س س س س س س س س س س س سسنم‬

‫وص س س س س س س س س س ّبحهم بالش س س س س س س س س سسوس م س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س سسيد ق س س س س س س س س سسومه‬

‫ه س س س س س س س سسي الفتن س س س س س س س سسة الص س س س س س س س سسدماء ل س س س س س س س س يل س س س س س س س سسف بع س س س س س س س سسدها‬

‫منس س س س س س س س س س س س سسار مس س س س س س س س س س س س سس ن اليس س س س س س س س س س س س سسان غي س س س س س س س س س س س س س مهس س س س س س س س س س س س سسدم‬

‫في س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س سر ة العص س س س س س س س سسيان والءزي س س س س س س س س غ م س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س س‬

‫أمي س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س سس ن يستخص س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س يص س س س س س س س س س س سسم‬

‫‪48‬‬


‫ه س س س س س س س س س س س س س سسدمتم ذى أركس س س س س س س س س س س س ان بي س س س س س س س س س س س س س سست ن س س س س س س س س س س س س س سسبيكم‬

‫لتش س س س س س س س س س س س س س س س سسييد بي س س س س س س س س س س س س س س س سست بالظ س س س س س س س س س س س س س س س سسال ُمظسل س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ول بس س س س س س س س س س س س س س س سسدع أن حس س س س س س س س س س س س س س س سساربتم ال س س س س س س س س س س س س س س س س إنس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لشنش س س س س س س س س س س س س سسنه م س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س سسض أخلق أَخ س س س س س س س س س س س سسءزم‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س سسازعتم الّب س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ف س س س س س س س س س س س س س س س س س ج س س س س س س س س س س س س س س س س سسبوته‬

‫ولكن س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س سس ن يرغس س س س س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س س س س س س يرغس س س س س س س س س س س س س م‬

‫وتص س س س س س س س سسديققه م س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س سسق ق س س س س س س س سسد عدم س س س س س س س سسي‬

‫ول س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سَح حس س س س س س س س س س س سست الن آثس س س س س س س س س س س سسار زورك س س س س س س س س س م‬

‫ببيت س س س س س س س س سسك بي س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س سسد والنص س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س سسدمي‬

‫ب ال س س س س س س س سسورى بع س س س س س س س سسد انتققال س س س س س س س سسك ك س س س س س س س سسم ج س س س س س س س سسرى‬ ‫ن سسسسسسسس ّ‬

‫دهتهس س س س س س س س س س سسم ول س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ض خسس س س س س س س س س س سسون حجس س س س س س س س س س سسة‬

‫خطس س س س س س س س س سسوب مس س س س س س س س س سست يلدمدمس س س س س س س س س سس ن بالطفس س س س س س س س س سسل يهس س س س س س س س س سسرم‬

‫فك س س س س س س س سسم كاب س س س س س س س سسد الكس س س س س س س س سرار بع س س س س س س س سسدك م س س س س س س س سس ن قلس س س س س س س س سًى‬ ‫وص س س س س س س س س س س س س س ّبت عل س س س س س س س س س س س س سسى ريانتي س س س س س س س س س س س س سسك مص س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫وخل س س س س س س سسف إل س س س س س س س س فت س س س س س س سسك الش س س س س س س سسققي اب س س س س س س سس ن ملج س س س س س س سسم‬ ‫ش س س س س س س س س س س س س سسهيد الواض س س س س س س س س س س س س سسي والش س س س س س س س س س س س س سسهيد الس س س س س س س س س س س س س سسدمم‬ ‫ول س س س س س س س س س س سسول الع س س س س س س س س س س س سوايل ل س س س س س س س س س س س س يوح س س س س س س س س س س س د ويسس س س س س س س س س س س سسلم‬

‫ضس س س س س س س س س س سسغائ ن مس س س س س س س س س س سس ن أعلس س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س سسدي ن مكرهس س س س س س س س س س اً‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س سساعوا مواثي س س س س س س س س س س س س س س سسق الوصس س س س س س س س س س س س س س سسية فيه س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س يرقبس س س س س س س س س س س س س س س سوا إل ول ش س س س س س س س س س س س س س س سسكر منع س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فس س س س س س س س سسق غيس س س س س س س س س م س س س س س س س سسأمور إل س س س س س س س س س الن س س س س س س س سسار حءزبس س س س س س س س م‬

‫إذا قي س س س س س سسل يس س س س س س سسوم الفص س س س س س سسل م س س س س س سسا ش س س س س س سسئت ف س س س س س سساحكم‬

‫حبي س س س س س س س س س س س سسب رسس س س س س س س س س س س س ول الس س س س س س س س س س س س س إن س س س س س س س س س س س سسا عص س س س س س س س س س س س سسابة‬

‫بنص س س س س س س س س س س س س س سسبك الس س س س س س س س س س س س س س سسامي نعس س س س س س س س س س س س س س سسءز ونتدم س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫لن س س س س س س س س س س س سسا من س س س س س س س س س س س سسك أعل س س س س س س س س س س س سسى نس س س س س س س س س س س س سسبة باتباعن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س سسديك ف س س س س س س س س س س س س أق س س س س س س س س س س س سسوى طري س س س س س س س س س س س ق وأق س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫ونسس س س س س س س س س س س س س س سسبة ميلد فس س س س س س س س س س س س س س سسم الطعس س س س س س س س س س س س س س سس ن دون س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫نعظ س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س سس ن عظدم س س س س س س س س س سست ملئ س س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س س سسدورنا‬

‫ص بصس س س س س س س س س سساب وعلققس س س س س س س س س سسم‬ ‫علس س س س س س س س س سسى الرغ س س س س س س س س س م مغت س س س س س س س س س س ٌ‬

‫ونرفس س س س س س س س ض رفس س س س س س س س ض النع س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س تعظ س س س س س س س سسم‬

‫لس س س س س س س س سسدى الس س س س س س س س سسق خشس س س س س س س س سس ن ل نس س س س س س س س سسداجي طوائف س س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س س س سسديهم دلي س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س سسوحي غيس س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س سسلم‬

‫س س س س س س س س س س س سراعاً إل س س س س س س س س س س س التأوي س س س س س س س س س سسل وف س س س س س س س س س سسق مراده س س س س س س س س س س سسم‬

‫لرف س س س س س س س س س س س س س س س س ع ظه س س س س س س س س س س س س س س س س سسور ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسالتوهم‬

‫ه س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س سسدي ن ب س س س س س س س س س س سسالققرآن والس س س س س س س س س س س سسنة ال س س س س س س س س س س سست‬

‫بس س س س س س س س س س س س س سسا جئس س س س س س س س س س س س س سست أم أحكس س س س س س س س س س س س س سسامه بس س س س س س س س س س س س س سسالتحكم‬

‫ولكس س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س سس ن التدمس س س س س س س س س سسويه ينكشس س س س س س س س س سسف الغط س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س سسدى اللس س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س سسدّيان يس س س س س س س س س س س سسوم التنس س س س س س س س س س س سسدم‬

‫السسسيد أبسسو بكسسر بسس ن شسسهاب العلسسوي السسسين الضسسرمي ينتهسسي نسسسبه إل س المسسام أب س‬ ‫عبدال السني ‪. 7‬‬ ‫ولد سنة ‪‍ 1262‬ه ‪ .‬بققرية حص ن آل فلوقة أحد مصائف تري م ن بلد‬

‫‪49‬‬


‫حضسسر مسسوت وتوف ليلسسة الدمعسسة ‪ 10‬جسسادى الول سسسنة ‪‍ 1341‬ه ) بيسسدر ابسساد دك ن ( مسس ن‬ ‫بلد النسسد ‪ .‬كسسان عالساً جليلً حاوي اً لفنسسون العلسسوم ملؤلفساً فس كسسثي منهسسا ‪ ،‬قسسوي الجسسة سسساطع‬ ‫البهس ان ‪ ،‬أديب ساً ش سساعراً ملص ساً ف س ولئ سسه له سسل السسبيت ‪ ، :‬ونظ سسم منظ سسومته الس سسدما ة ) ذريع سسة‬ ‫الناهض إل علم الفرائص ( وعدمره نو ‪ 18‬سنة وله مصنفات فس العلسوم تنساهءز الثلثنيس ‪ .‬هسو‬ ‫شسساعر اليدمسس ن الول ف س زم انه وتسسرك بعسسده ديوان ساً ضسسخدماً يضسسم متلسسف أن سواع الشسسعر ‪ ،‬فدمسس ن‬ ‫مدائحه للرسول العظم قصيدته الت مطلعها ‪.‬‬ ‫ول ازددت م س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س سسلع وجيان س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س سسجوى‬

‫ل س س س س س س س سساذي س س س س س س س س سسلم والب س س س س س س س سسان ل س س س س س س س سسولك لس س س س س س س س س أه س س س س س س س سسوى‬

‫وفيها يققول ‪:‬‬ ‫أل ي س س س س س س س س س سسا رس س س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س س سسوره‬

‫وطلعت س س س س س س س س س س س س سسه يس س س س س س س س س س س س س سستدفع الس س س س س س س س س س س س س سسوء والبل س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫وي س س س س سسا خيس س س س س س س م س س س س س سس ن شس س س س س س سّد تس الي س س س س س سسه الرح س س س س س ال م س س س س س سس ن‬

‫عدمي س س س س س س س س س سسق فج س س س س س س س س س سساج الرض تلتدم س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س سسدوى‬

‫اليس س س س س س س س س س سسك اعتس س س س س س س س س س سساذاري ع س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س سسأخر رحل س س س س س س س س س سست‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س سسوحك الدمل س س س س س س سسوء عّدم س س س س س س س نس جن س س س س س س س عف س س س س س س سوا‬

‫ف س س س س س س س س س س س عرق س س س س س س س س س س اً ل ي س س س س س س س س س س سّ ن ول عض س س س س س س س س س س سوا‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسدع ّ‬

‫عل س س س س س س س س س سسى أن خ س س س س س س س س س سسر الش س س س س س س س س س سسوق خ س س س س س س س س س سسامرن فل س س س س س س س س س سسم‬ ‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س لتعرون س س س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكراك ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سءز ة‬

‫كدم س س س س س سسا أخ س س س س س سساذت س س س س س س سسلدمان م س س س س س سس ن ذك س س س س س س رك الع س س س س س سسروا‬

‫ظ عن س س س س س س س سسك يع س س س س س س س سسوقن‬ ‫وم س س س س س س سسا غيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوء الس س س س س س س س س ّ‬

‫ولكنن س س س س س س س س س س أحس س س س س س س س س سسنت ف س س س س س س س س س س ج س س س س س س س س سسودك الرجس س س س س س س س س وا‬

‫وهس س س س س س س س س ا أن س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س سسد وافي س س س س س س س س سست للروض س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س سست‬ ‫وقفس س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س سساذيل زائ س س س س س س س س س س س س س س س س سراً ومس س س س س س س س س س س س س س س س سسلدماً‬

‫بس س س س س س س س س سسا نّي س س س س س س س س س س اليس س س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س سسا انفس س س س س س س س س سسك ملّ س س س س س س س س س سوا‬

‫علي س س س س س س س سسك س س س س س س س س سسلم الاض س س س س س س س سسع الراف س س س س س س س سسع الش س س س س س س س سسكوى‬

‫ص س س س س س س س س س سسل ة وتس س س س س س س س س س سسليم عل س س س س س س س س س سسى روح س س س س س س س س س س ك ال س س س س س س س س س سست‬

‫اليه س س س س س س س س س س سسا جي س س س س س س س س س س سسع الفخ س س س س س س س س س س سسر أص س س س س س س س س س س سسبح مع س س س س س س س س س س سسءزوا‬

‫عليس س س س س س س س س سسك س س س س س س س س س سسلم ال س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س سساهه‬

‫ين س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س سس ن الم س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س سسان مرج س س س س س س س س وا‬

‫عليس س س س س س س س سسك س س س س س س س س سسلم ال س س س س س س س س س ي س س س س س س س سسا م س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س سسوجهت‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوحه الركب س س س س س س س سسان تط س س س س س س س سسوي الفل ع س س س س س س س سسدوا‬

‫س س س س س س س س سسلم عل س س س س س س س سسى القق س س س س س س س سسب ال س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س سسد حللت س س س س س س س سسه‬

‫فأض س س س س س س س س س س س س س سسحى ب س س س س س س س س س س س س س سسأنوار اللل س س س س س س س س س س س س س سسة مكس س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫الي س س س س س س س س س سسك اب س س س س س س س س س سس ن عب س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س وافي س س س س س س س س س سست مثققلً‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسأوزار عدم س س س س س س س س س س س س سٍر م س س س س س س س س س س س س سّر معظدمس س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫***‬

‫‪50‬‬


‫وكققصيدته الهدملة الت أولا ‪:‬‬ ‫مص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر الك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سساد رسس س س س س س س س س س س س س س َل الس س س س س س س س س س س س س س س ط س س س س س س س س س س س س س سسه أح س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫كدما يضم هاذا التيار ف أطسوائه مراثيسسه ومدائحه لل السبيت الكسرام ‪ ،‬فدمسس ن جيساد مراثيسه‬

‫لمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب ‪ 7‬قصيدته الت أولا ‪:‬‬ ‫قف س س س س س س س سسا وان س س س س س س س سسثرا دمع س س س س س س س سسا عل س س س س س س س سسى ال س س س س س س س سسمرتب أح س س س س س س س س سراً‬

‫وش س س س س س س س س س س ّققاس لعظ س س س س س س س س س سسم الط س س س س س س س س س سسب أقبي س س س س س س س س س سسة الك س س س س س س س س س سسرى‬

‫خس س س س س س س س س س س س س سساذوا الس س س س س س س س س س س س س سساذر أن تطّوف س س س س س س س س س س س س س سوا بيامهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأن ته س س س س س س س س س س س س س س سسروا يوم س س س س س س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س س س س س س سسرد س س س س س س س س س س س س س س س سسلمها‬

‫وم ن جيد مديه لمي اللؤمنني )ع( قصيدته الت أولا ‪:‬‬ ‫وم ن جيد مراثيه للمام السني ‪ 7‬قصيدته الت أولا ‪:‬‬

‫ع س س س س س س سس ن الله س س س س س س سسو والس س س س س س س سسلوان م س س س س س س سس ن ك س س س س س س سسل مس س س س س س س سسلم‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سراء ة ب س س س س س س س س س س س س س س س سّر ف س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س سراء مس س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫وكاذلك مسسدائحه لل السسبيت الطسساهر النبّسسه ف س دي سوانه ف س الصسسفحات ‪ 41 :‬و ‪ 46‬و‬ ‫‪ 49‬و ‪ 51‬و ‪ 52‬وسواها ‪ .‬وما يصنف ف هاذا التيار قصائده الطائفيسسة وماججسساته الاذهبيسسة ‪.‬‬ ‫وهاذه الققصائد وأغلبها برهان عققلي يطفح با الديوان ‪.‬‬ ‫ف س بعسسض قصسسائده الدينيسسة يكشسسف عسس ن عدميسسق إيسسانه بوح د ة السسسلدمني علسسى اختلف‬ ‫طوائفهم ‪:‬‬

‫هس س س س س س س سسا كس س س س س س س سسل طائفس س س س س س س سسة مس س س س س س س سس ن السس س س س س س س سسلم ماذعنس س س س س س س سسة‬

‫بوح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د ة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساطر الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوان‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س سسأن س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدنا ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبيب مدم س س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫عب س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه رس س س س س س س س س س س س س س س س س وله الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنان‬

‫وام س س س س س س س س س س س س س سسام ك س س س س س س س س س س س س س سسل منه س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س دين س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاً ورداً مكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرآن‬

‫فإلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ونبين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وكتابن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س يتّص س س س س س س س س س س سسف بس س س س س س س س س س س سساللف فيهس س س س س س س س س س س سسا اثنس س س س س س س س س س س سسان‬

‫والكعب س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبيت ال س س س س س س س س س س س س س س س سرام يلؤمه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قاص س س س س س س س س س س س س س سسي الجي س س س س س س س س س س س س س سس ج لنس س س س س س س س س س س س س س سسكه وال س س س س س س س س س س س س س سسدان‬

‫وصس س س س س س س س س س س س س س س سسل ة ك س س س س س س س س س س س س س س س سسل ش س س س س س س س س س س س س س س س سسطرها وزكس س س س س س س س س س س س س س اته‬

‫حتس س س س س س س س س س سسم وص س س س س س س س س س سسوم الفس س س س س س س س س س سسرض مس س س س س س س س س س سس ن رمضس س س س س س س س س س سسان‬

‫أفبع س س س س س س س س س س س س س س س سسد ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذا التف س س س س س س س س س س س س س س س سساق يص س س س س س س س س س س س س س س س سسيبنا‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سءز غ ليفتننس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيطان‬

‫‪51‬‬


‫واستدمع اليه ف هجاء السلفية والاذي ن ُسّوا بالوهابية يققول ‪:‬‬

‫أرش س س س س س س س س س س س س د ال س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س سسيعة اب س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س سسعود‬

‫لعتقق س س س س س س س س س س س س س سساد الصس س س س س س س س س س س س س س سواب ك س س س س س س س س س س س س س سسي ل تعيث س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فرق س س س س س س س س س س س س س س س ة بس س س س س س س س س س س س س س س سسالغرور والطيس س س س س س س س س س س س س س س سسش سس س س س س س س س س س س س س س س سساروا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س فج س س س س س س س س س س سساج الض س س س س س س س س س س سسلل س س س س س س س س س س س س سياً حثيث س س س س س س س س س س سسا‬

‫جّس س س س س س س س س س س س س س س س س دمسوا ش س س س س س س س س س س س س س س س سّبهوا وبس س س س س س س س س س س س س س سسالي ن ق س س س س س س س س س س س س س س سسالوا‬

‫ل ّوثس س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا أص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل دينه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم تلويث س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س سسم بع س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ذاك خب س س س س س س س س س س س س س س س س سسط وت س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهم والريثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أو يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرن فلن وّنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فلن يرون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تثليث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان مش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسركاً وخبيث س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن يعظ س س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س س سسعائر الس س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س سسالوا‬

‫وإذا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستغاث ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسخص بحب‬

‫وٍب إل س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س كف س س س س س س س س س س س س س س سسروا الس س س س س س س س س س س س س س س سستغيثا‬

‫لب س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تيدمي س س س س س س س س س س س س س س س سسة اس س س س س س س س س س س س س س س س سستجابوا ق س س س س س س س س س س س س س س س سسدياً‬

‫واب س س س س س س س س س س سس ن عب س س س س س س س س س س سسد الوه س س س س س س س س س س س اب ج س س س س س س س س س س سساء ح س س س س س س س س س س سسديثا‬

‫اعرضس س س س س س س س س س س س س س س وا ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س س س سوا الققيقق س س س س س س س س س س س س س س سسة يبغ‍‬

‫‍ون ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعون مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً أثيث س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتع س س س س س س س س س س س سساموا ع س س س س س س س س س س س سس ن التج س س س س س س س س س س س سسوز ف س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س سسن‍‬

‫‍اد عدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً فيبحثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون البحوث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أولي س س س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س س س سساز ف س س س س س س س س س س س س مك س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س سساذكر‬

‫أتان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرراً مبثوثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتس س س س س س س س س س س سسدموا أه س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س سسديث وهس س س س س س س س س س س ا ه س س س س س س س س س س سسم‬

‫ل يكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادون يفققهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديثا‬

‫ويققول ف ) البخاري ( ‪:‬‬ ‫ي أمس س س س س س س س س س س س س س س س س سساُم الفئس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا البخس س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ّ‬

‫قضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه أشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبه بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرزئه‬ ‫بالص س س س س س س س س س س سسادق الص س س س س س س س س س س سّد يسسق م س س س س س س س س س س سسا احت س س س س س س س س س س سس ج ف س س س س س س س س س س س‬ ‫ومثس س س س س س س س س س س س س س س سسل عدم س س س س س س س س س س س س س س س سران ابس س س س س س س س س س س س س س س سس ن حطس س س س س س س س س س س س س س س سسان أو‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحيحه واحت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرجئه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سسروان واب س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س سرأ ة الخطئ س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫مشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكلة ذات ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوار إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س س سس ة أرب س س س س س س س س س س س س س س س س اب النُه س س س س س س س س س س س س س س س سسي ملجئس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وحس س س س س س س س س س س س س س س س س س ق بي س س س س س س س س س س س س س س س س س سست يدمت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫مغس س س س س س س س س س س س س س س س س سّاذ هس فس س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي أو مبطئ س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫إن المس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادق التس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ي أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبئه‬ ‫بفض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسله ال ُ‬

‫قلم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ظف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر إب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫تع س س س س س س س س س س س سسدل م س س س س س س س س س س س سس ن مث س س س س س س س س س س س سسل البخ س س س س س س س س س س س سساري مئ س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س يققس س س س س س س س س س س س س سسمرتف ف س س س س س س س س س س س س س س عدمس س س س س س س س س س س س س سسره سس س س س س س س س س س س س س سسيئه‬

‫أجس س س س س س س س س س س س س س سّل َمس س س س س س س س س س س س س س س نس فس س س س س س س س س س س س س س س عص س س س س س س س س س س س س س سسره رتبس س س س س س س س س س س س س س سًة‬

‫‪52‬‬


‫وله م ن قصيد ة أساها ) النبأ اليققني ف مدح أمي اللؤمنني المام علي ‪: ( 7‬‬ ‫علس س س س س س س س س س س سسي أخ س س س س س س س س س س سسي الخت س س س س س س س س س س سسار ناص س س س س س س س س س س سسر دين س س س س س س س س س س سسه‬

‫ومّلتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه يعسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوبا وإمامهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأعلس س س س س س س س سسم أهس س س س س س س س سسل الس س س س س س س س سسدي ن بعس س س س س س س س سسد ابس س س س س س س س سس ن عدمس س س س س س س س سسه‬

‫بأحك س س س س س س س س س س س س س س سسامه م س س س س س س س س س س س س س س سس ن حّله س س س س س س س س س س س س س س سسا وحرامه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأوسس س س س س س س س س س س س سسعهم حلدم س س س س س س س س س س س س س ساً وأعظدمه س س س س س س س س س س س س سسم تقق س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫وأزه س س س س س س س س س س س س س دهم فس س س س س س س س س س س س س س س جاهه س س س س س س س س س س س س س سسا وحطامه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأولس س س س س س س س س س س س س س س س سسم وهس س س س س س س س س س س س س س س س س و الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسب اجاب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫إل س س س س س س س س س س س دع س س س س س س س س س س سو ة الس س س س س س س س س س س سسلم ح س س س س س س س س س س سسال قيامه س س س س س س س س س س سسا‬

‫فك س س س س س س س سسل ام س س س س س س س سسرئ م س س س س س س س سس ن س س س س س س س س سسابققي ام س س س س س س س سسة ال س س س س س س س سسدى‬ ‫أب س س س س س س س س س الس س س س س س س س سس ن الك س س س س س س س س سرار ف س س س س س س س س س ك س س س س س س س سسل مس س س س س س س س سسأقٍط‬

‫وان ج س س س س س س س س س س س س س س س سّل ق س س س س س س س س س س س س س س سسدرا مققت س س س س س س س س س س س س س س سسد بغلمه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫مب س س س س س س س س س سسدد ش س س س س س س س س س سسوس الش س س س س س س س س س سسرك نّقق س س س س س س س س س ساسف هامه س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س سست س س س س س س س س س سسته س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س سسب وم س س س س س س س سسا انتقق س س س س س س س س سسى‬

‫مواخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته إل لعظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم مققامه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فس س س س س س س س س س سسدت نفسس س س س س س س س س س سسه نفس س س س س س س س س س سسس الرس س س س س س س س س س س ول بليلس س س س س س س س س س سسة‬

‫س س س س س س س س سسرى الص س س س س س س س سسطفى مس س س س س س س س سستخفياً ف س س س س س س س س ظلمه س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س سسه فتك س س س س س س س س سسات ي س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س سسدر ب س س س س س س س س سسا انثن س س س س س س س س سست‬

‫صس س س س س س س س س سسناديد حس س س س س س س س س سسرب أدبس س س س س س س س س سسرت ف س س س س س س س س س س انءزامهس س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س سسققى عتب س س س س س س س س س سسة ك س س س س س س س س س سساس الت س س س س س س س س س سسوف وجس س س س س س س س س س ّرع‬ ‫وفس س س س س س س س س س أح س س س س س س س س س سسد أبل س س س س س س س س س سسى ت س س س س س س س س س سساه اب س س س س س س س س س سس ن عدم س س س س س س س س س سسه‬

‫الولي س س س س س س س س س س سسد ابن س س س س س س س س س س سسه بالس س س س س س س س س س س سسيف مس س س س س س س س س س س سّر زؤامه س س س س س س س س س س سسا‬

‫بع س س س س س س س س س س س س س س س سسءزم س س س س س س س س س س س س س س س س سساوٍي ونف س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫س تع س س س س س س س س س س س س س س س سسودت‬

‫وف س س س س س س س س س س ّل ص س س س س س س س س س سسفوف الكف س س س س س س س س س سسر بع س س س س س س س س س سسد التئامه س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س سساور ة البطس س س س س س س س س س س س س سسال قبس س س س س س س س س س س س س سسل احتلمه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أذاق الس س س س س س س س سسردى فيه س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س سس ن عثدم س س س س س س س س سسان طلح س س س س س س س س سسة‬

‫أمي س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س سواء الشس س س س س س س س س س سسرك غس س س س س س س س س س سسرب حسس س س س س س س س س س سسامها‬

‫وعدم س س س س س س س س س س سسرو ب س س س س س س س س س س سس ن ود ي س س س س س س س س س س سسوم أقح س س س س س س س س س س سسم طرفس س س س س س س س س س س ه‬ ‫دن س س س س س س سسا ثس س س س س س س س ن س س س س س س سسادى القق س س س س س س سسوم ه س س س س س س سسل م س س س س س س سس ن مب س س س س س س سسارٍز‬

‫مس س س س س س س سسدى ه س س س س س س س سّو ة ل س س س س س س س س يس س س س س س س سسش عققس س س س س س س سسب ارتطامهس س س س س س س سسا‬ ‫ومس س س س س س س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س س س س س س س سسبنت ع س س س س س س س س س س س س س س س سسامر ومهامه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س سّد ىس كدم س س س س س س س س س سسا ة الس س س س س س س س س س سسلدمني فل س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س سسب‬

‫كس س س س س س س س س سسأن الكدمس س س س س س س س س سسا ة اسس س س س س س س س س سستغرقت ف س س س س س س س س س س منامهس س س س س س س س س سسا‬

‫فنس س س س س س س س س س س س س س س س سساجءزه مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ل يس س س س س س س س س س س س س س س س سسروع جنس س س س س س س س س س س س س س س س سسانه‬ ‫وع س س س س س س س س س س س س سساجله م س س س س س س س س س س س س س سس ن ذي الفقق س س س س س س س س س س س س س سسار بض س س س س س س س س س س س س س سربٍة‬

‫إذا اش س س س س س س س س س س س س سستّبت اليج س س س س س س س س س س س س سساء لف س س س س س س س س س س س س سسح ض س س س س س س س س س س س س سرامها‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسا آذن س س س س س س س س س س س س س س سست أنفاس س س س س س س س س س س س س س س سسه بانصس س س س س س س س س س س س س س س سرامها‬

‫وك س س س س س س م غيه س س س س س س س س ا م س س س س س س س سس ن غدم س س س س س س س سسة ك س س س س س س س سسان عض س س س س س س س سسبه‬

‫مبس س س س س س س س س س س س س س س س سّد دس غدماه س س س س س س س س س س س س س س س سسا وج س س س س س س س س س س س س س س س ايل قتامه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س حننيس س س س س س س س س س س س أيّس س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س حءزب س س س س س س س س س س ه‬

‫وقس س س س س س س س س س س س س س سسد رّوعس س س س س س س س س س س س س س س سست أرك س س س س س س س س س س س س س انه بان س س س س س س س س س س س س س س سسدامها‬

‫تبس س س س س س س س س س س س س س س سسك عراقاه س س س س س س س س س س س س س س سسا ون س س س س س س س س س س س س س س سسازح شس س س س س س س س س س س س س س س سسامها‬

‫س س س س س س س س سسل الع س س س س س س س سسرب ط س س س س س س س سراً ع س س س س س س س سس ن مواق س س س س س س س سسف بأس س س س س س س س سسه‬

‫‪53‬‬


‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّد ذرى س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساداتا وكرامه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وناش س س س س س س س س س س سسد قريشس س س س س س س س س س س ساً م س س س س س س س س س س سس ن أط س س س س س س س س س س سّل دماَءه س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س سسوّد ف س س س س س س س س س س س س اسس س س س س س س س س س س سسلمها وس س س س س س س س س س س سسلمها‬

‫أجنّ س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س سسه القق س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س سسدفني وأظه س س س س س س س س س سسرت‬

‫نفس س س س س س س س س س س سسوس كس س س س س س س س س س س سسثٍي رغبس س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س س انتققامهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول س س س س س س س س س سسا قض س س س س س س س س س س سسى الختس س س س س س س س س س سسار نب س س س س س س س س س س ساً تنفسس س س س س س س س س س سست‬ ‫أق س س س س س س س س س س س سسامت مليس س س س س س س س س س س س ساً ثس س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س سسامت ببغيه س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ق س س س س س س س س سسد اجته س س س س س س س س سسدت ق س س س س س س س س سسالوا وه س س س س س س س سساذا اجتهاده س س س س س س س س سسا‬

‫طوائس س س س س س س س س س س سسف تلققس س س س س س س س س س س سسى بعس س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س سّر أثامهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫لدم س س س س س س س س س س س سسع ق س س س س س س س س س س س سسوى الس س س س س س س س س س س س سسلم أم لنققس س س س س س س س س س س س سسامها‬

‫ألي س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س قت س س س س س س س س س سسل عّدمس س س س س س س س س س س اسر عس س س س س س س س س س سب ة‬

‫ومءزدج س س س س س س س س س س س س س س سسر ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن غيه س س س س س س س س س س س س س س سسا واجمرتامه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ألي س س س س س س س س س س س سسس ن س س س س س س س س س س س سٍم عءزم س س س س س س س س س س س ه ال س س س س س س س س س س س س أمض س س س س س س س س س س س سسيت‬

‫إل س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س سساس إن س س س س س س س س س سساذاراً بن س س س س س س س س س سسع اختص س س س س س س س س س سسامها‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س سسام خي س س س س س س س س س س س س س الرس س س س س س س س س س س س س لني مبلغ س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ع س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س أمس س س س س س س س س س س س سراً جازم س س س س س س س س س س س اً بالتءزامه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هس س س س س س سسو العس س س س س س سسرو ة الس س س س س س سسوثققى الس س س س س س سست ك س س س س س س سُل َم س س س س س س س نس بس س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س سسك ل يع س س س س س س س س س س س سسروه خ س س س س س س س س س س س سسوف انفص س س س س س س س س س س س سسامها‬ ‫بل س س س س س س س س س س س س سسى ومه س س س س س س س س س س س س ا والس س س س س س س س س س س س س س أزكس س س س س س س س س س س ى أنامه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أم س س س س س س س س س س س س سسا حب س س س س س س س س س س س س سسه ح س س س س س س س س س س س س سسب الن س س س س س س س س س س س س سسب مدم س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س سسائل مطب س س س س س س س س س س س س س س س سسوع عليه س س س س س س س س س س س س س س س سسا كأن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫سس س س س س س س س س س س س س سسجايا أخيس س س س س س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س س س س س سسطفى بتدمامهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حنانيس س س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س سسلؤمنني وس س س س س س س س س س سسيد الس س س س س س س س س س س س‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سسدمنيبني والس س س س س س س س س س س س س س سساقي ب س س س س س س س س س س س س س سسدار س س س س س س س س س س س س س س سسلمها‬

‫فلس س س س س س س س س س سسي قلس س س س س س س س س س سسب متبس س س س س س س س س س سسول ونفس س س س س س س س س س سسس تس س س س س س س س س س سسدّل تس‬

‫بب س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سسولي قب س س س س س س س س س س س سسل فطامه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وداد تش س س س س س س س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س س س س س س س س جي س س س س س س س س س س س س س سسع ج س س س س س س س س س س س س س س سوارحي‬

‫وخامرهس س س س س س س س س س ا ح س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س سسرى ف س س س س س س س س س س س عظامه س س س س س س س س س سسا‬

‫هس س س س س س س سسو الس س س س س س س سسب صس س س س س س س سسدقاً ل الغل س س س س س س س سّو الس س س س س س س سساذي بس س س س س س س سسه‬

‫يفس س س س س س س سسوه س س س س س س س س س معس س س س س س س سساذ ال س س س س س س س س س س س س س س س س س بعس س س س س س س سسض طغامهس س س س س س س سسا‬ ‫تش س س س س س س س س س س س س س سسوب قله س س س س س س س س س س س س س سسا بانتح س س س س س س س س س س س س س سسال وئامه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول ك س س س س س س س س س س س س سساذب ال س س س س س س س س س س س س سسب ادعت س س س س س س س س س س س س سسه طوائ س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س سسروراً وترمينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاهاً ب س س س س س س س س س س س س س س سساذامها‬

‫ت س س س س س س س س س س سسال ال س س س س س س س س س س سسدى وال س س س س س س س س س س سسق فيدم س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س سسأّولست‬

‫إلي س س س س س س س س س سسك فس س س س س س س س س س سلؤادي فس س س س س س س س س س س غض س س س س س س س س س سسون كلمه س س س س س س س س س سسا‬

‫وتن س س س س س س س س س س س س س سسبءزن ب س س س س س س س س س س س س س سسالرفض والءزي س س س س س س س س س س س س س غ إن ص س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫وحرم س س س س س س س س س س س س س س ة آب س س س س س س س س س س س س س س سسائي اس س س س س س س س س س س س س س س سستدماع ملمه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تل س س س س س س س س س س سسوم وي س س س س س س س س س سسأب الس س س س س س س س س س س س وال س س س س س س س س س س سسدي ن والج س س س س س س س س س س سسى‬ ‫ف س س س س س س س س س س سسان عل س س س س س س س س س س سسى عل س س س س س س س س س س س سٍم وصس س س س س س س س س س سسدق بص س س س س س س س س س س سسيٍ ة‬

‫م س س س س س س س س سس ن الم س س س س س س س س سسر لس س س س س س س س س س أنقق س س س س س س س س سسل بغي س س س س س س س س س س زمامه س س س س س س س س سسا‬

‫ب‬ ‫أل لي س س س س س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س س س س س سسعري والتدمنس س س س س س س س س س س س س س س مبس س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫مس س س س س س س س س س سست تنققضس س س س س س س س س س سسي أيس س س س س س س س س س سسام سس س س س س س س س س س سسجن وغرب س س س س س س س س س س ت‬

‫إلس س س س س س س س س س س س س النف س س س س س س س س س س س سسس تبي س س س س س س س س س س سسداً لس س س س س س س س س س س س سّر أوامه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتنح س س س س س س س س سسل روحس س س س س س س س س ي م س س س س س س س س سس ن عقق س س س س س س س س سسال اغتدمامه س س س س س س س س سسا‬

‫وه س س س س س س س س س س س ل يلس س س س س س س س س س س س إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح الغريني س س س س س س س س س س س س زور ة‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س سستاف ري س س س س س س س س س س س س س س اً رن س س س س س س س س س س س س س س دها وبش س س س س س س س س س س س س س س سسامها‬

‫‪54‬‬


‫وحّررت س س س س س س س س س س س س س س ا م س س س س س س س س س س س س س س سس ن رحله س س س س س س س س س س س س س س سسا وخطامه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا جئته س س س س س س س س س س س س س سسا حرم س س س س س س س س س س س س س ت ظه س س س س س س س س س س س س س سسر مطي س س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫وانس س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س سسأي ال س س س س س س س س س س س سسديار وبينه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وص س س س س س س س س س س س سسدع اللي س س س س س س س س س س س س سسايل ش س س س س س س س س س س س س سسعبنا واحتكامه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫من س س س س س س س س س س سسوط ب س س س س س س س س س س سسا ملح س س س س س س س س س س سسوظ عني س س س س س س س س س س س س ولئه س س س س س س س س س س سسا‬

‫قري س س س س س س س س س س س ب اليه س س س س س س س س س س س سسا مرت س س س س س س س س س س س ٍو م س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س سسدامها‬

‫الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الري س س س س س س س س س س س س س س س س انتني مدي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بعليس س س س س س س س س س س س سساك تعلس س س س س س س س س س س س سسو ل بسس س س س س س س س س س س س سس ن انسس س س س س س س س س س س س سسجامها‬

‫مققص س س س س س س س س سر ة عس س س س س س س س سس ن عشس س س س س س س س سسر معشس س س س س س س س سسار واجس س س س س س س س سسب الث‬ ‫ونفثس س س س س س س س س س س سسة مص س س س س س س س س س س سسدور تف س س س س س س س س س س سسق بع س س س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س س س سسا‬

‫‍ ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء وإن أّدت مءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د اهتدمامه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تراكس س س س س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س س س س س أحن س س س س س س س س س س س سسائه م س س س س س س س س س س س سس ن حامه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأزك س س س س س س س س س س س س س ى ص س س س س س س س س س س س س س س سسل ة ب س س س س س س س س س س س س س س سساللل تنءزلس س س س س س س س س س س س س س س ت‬

‫م س س س س س س س س س سس ن النظ س س س س س س س س س سسر العل س س س س س س س س س سسى وأزك س س س س س س س ى س س س س س س س س س س سسلمها‬

‫عل س س س س س س س س سسى الص س س س س س س س س سسطفى والرتض س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س سسا ترنس س س س س س س س س ت‬

‫عل س س س س س س س س س س س س سسى ع س س س س س س س س س س س س سساذبات الب س س س س س س س س س س س س سسان ورق حامه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقال م ن قصيد ة ف مدح أهل البيت ‪: :‬‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غرام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بققرطه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا والققلده‬

‫ان أمس س س س س س س س س س س س س س سست مغرم س س س س س س س س س س س س س س اً فدمس س س س س س س س س س س س س س سسوت شس س س س س س س س س س س س س س سسهاده‬

‫غ س س س س س س س س س س س سساد ة حس س س س س س س س س س س س سّل حبه س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س سسويدا‬

‫ورم س س س س س س س س س س س س س س س ى س س س س س س س س س س س س س س س سسهدمها الف س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد فص س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫وإذا عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرج النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيم عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز تل س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س س س س س س س س سساطف الّي س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫ليس س س س س س س س س س س س س س س س سسس إل ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا وللنفس س س س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا غريبس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأي واٍد أق س س س س س س س س س س س س س س س س س سساموا‬

‫بنظ س س س س س س س س س س س س س س س سسم الققري س س س س س س س س س س س س س س س ض ي س س س س س س س س س س س س س س س سسري جي س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س س س س س س س سسيح البلد صس س س س س س س س س س س س س سساروا عه س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫آل بيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ول أشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف آل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسورى أنت س س س س س س س س س س س سسم وأش س س س س س س س س س س س سسرف س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫أنت س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س سسابققون فس س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س سسل فخ س س س س س س س س س س س س سٍر‬

‫أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س سسدكم وأش س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫أنتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم للس س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسوس وأقدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ر إذا م س س س س س س س س س س س س س سسا الض س س س س س س س س س س س س س سسلل أرخ س س س س س س س س س س س س س ى س س س س س س س س س س س س س س سواده‬

‫أنتس س س س س س س س س س س س س س س س سسم منبس س س س س س س س س س س س س س س س سسع العلس س س س س س س س س س س س س س س س سسوم بل ري س س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫وللس س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن قس س س س س س س س س س س س س س س س سسد جعلتس س س س س س س س س س س س س س س س سسم عدمس س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫أنت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم نعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الكري س س س س س س س س س س س س س س س س س س علين س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذ بكس س س س س س س س س س س سسم قس س س س س س س س س س س سسد ه س س س س س س س س س س سسدى اللس س س س س س س س س س س سسه عبس س س س س س س س س س س سساده‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س سسءزل منك س س س س س س س س س س س س سسم رج س س س س س س س س س س س س ال وأقط س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب ل س س س س س س س س س س س س س س س سس ن اس س س س س س س س س س س س س س س س سسلدموا ه س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ة وق س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫أنت س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسرو ة الوثيقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسة والب س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن س س س س س س س س س س س س س س سسال ماس س س س س س س س س س س س س س س سسكوه الس س س س س س س س س س س س س س س سسعاده‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ن النج س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة أن ه س س س س س س س س س س س س س س س سساج طوف س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ن اللدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات أو خشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسينا ازديس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫ه س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س سسرى الطي س س س س س س س س س س سسف منج س س س س س س س س س س سءزاً ميع س س س س س س س س س س سساده‬

‫زارنس س س س س س س س س س س س س س س س س س طيفه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ ن بوع س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫‪55‬‬


‫وبكس س س س س س س س س س س س س س س س سسم أمس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أمس س س س س س س س س س س س س س س س سسة اخي س س س س س س س س س س س س س س س س س إذ ‍أن‬

‫‍ ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الداي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الوقس س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫اذه س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س عنك س س س س س س س س س س سسم الرج س س س س س س س س س س س أه س س س س س س س س س س سسل‬

‫ال س س س س س س س س س س سسبيت فس س س س س س س س س س س س مك س س س س س س س س س س سسم الكت س س س س س س س س س س سساب أف س س س س س س س س س س سساده‬

‫وبتطهيس س س س س س س س س س س س س س س س س ذاتك س س س س س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س س س س س سسهد القق س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫آن حقق س س س س س س س س س س س س ساً فيس س س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س سس ن شس س س س س س س س س س س س سسهاده‬ ‫فه س س س س س س س س س س س س س س سسو مب س س س س س س س س س س س س س س سٍد ل س س س س س س س س س س س س س س سساذي اللل عن س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫معش س س س س س س س س س س س ٌر حبك س س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س سساس ف س س س س س س س س س سسرض‬

‫أوج س س س س س س س س س س س س س س ب ال س س س س س س س س س س س س س س س والرس س س س س س س س س س س س س س س ول اعتدم س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫َمس س س س س س س س س س س س س نس يص س س س س س س س س س س س سسلي ول س س س س س س س س س س س يصس س س س س س س س س س س س سّل عليك س س س س س س س س س س س سسم‬

‫م التن س س س س س س س س س س س س س سسادي عل س س س س س س س س س س س س س سسى الكري س س س س س س س س س س س س س س الوفس س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫وبك س س س س س س س س س س س س س سسم أيه س س س س س س س س س س س س س سسا الئدم س س س س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س سسو‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسأتون واللس س س س س س س س س س س س س س س س س سواء عليك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫والب س س س س س س س س س س س س س س س س سسون خلفك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س أم س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫خس س س س س س س س س س س س سساف ٌق مس س س س س س س س س س س س سسا أجلهس س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س س سسياده‬

‫حني س س س س س س س س س ق س س س س س س س سسول الحي س س س س س س س سسم ه س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن زيس س س س س س س س اده‬

‫ص‬ ‫ف س س س س س س س س س س س سساز والس س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س الققيام س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س سسخ ٌ‬ ‫ك س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س يبك س س س س س س س س سسم فهس س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س الن‍‬

‫لك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوداد أدى اجته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬ ‫‍ار وان أوهن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواه العب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫هك س س س س س س س س س س سساذا جاءن س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سسديث ع س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسا‬

‫دي فدم س س س س س س س س س س س س سس ن ذا ال س س س س س س س س س س س س سساذي ي س س س س س س س س س س س س سسروم انتقق س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ق س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍل لك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فأبع س س س س س س س س س س س س س س س س سسده الل‍‬

‫‍ه وع س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حوض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكم هنال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ذاده‬

‫خ س س س س س س س س س سساب م س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س سسان مبغضس س س س س س س س س س ساً أح س س س س س س س س س سسداً من‍‬

‫‍ك س س س س س س س س سسم وم س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س سسد أس س س س س س س س س سساء في س س س س س س س س سسه اعتقق س س س س س س س س سساده‬

‫ض س س س س س س س س س س س س سّل مس س س س س س س س س س س س سس ن يرت س س س س س س س س س س س س ي شس س س س س س س س س س س س سسفاعة طس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أن كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ملؤذي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أولده‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن فخ س س س س س س س س س س س س س س س س سسار وس س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤدٍد وزه س س س س س س س س س س س س س س س س اده‬

‫آل بي س س س س س س س س س س س س سست الرسس س س س س س س س س س س س س ول ك س س س س س س س س س س س س سسم ذا ح س س س س س س س س س س س س سسويتم‬

‫أنت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم زين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الوجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ود ول زل‬

‫‍تس س س س س س س س س س س س س س س سسم بي س س س س س س س س س س س س س س س سِد الءزم س س س س س س س س س س س س س س س ان نعس س س س س س س س س س س س س س س سسم الققلده‬

‫فيكس س س س س س س س س س س س س س س س سسم يعس س س س س س س س س س س س س س س س سساذب الري س س س س س س س س س س س س س س س س ح ويلس س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س سسه يس س س س س س س س س س س س س س س س سسرع الققري س س س س س س س س س س س س س س س س ض انققي س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫كي س س س س س س س س س س س س سسف يصس س س س س س س س س س س س س سسي فخس س س س س س س س س س س س س سساركم رق س س س س س س س س س س س س س م أقل‬

‫م ولس س س س س س س س س س س س س س سسو ك س س س س س س س س س س س س س س سسانت البحس س س س س س س س س س س س س س س سسار مس س س س س س س س س س س س س س س سسداده‬

‫ُأنت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ُأنت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم حل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سساز والس س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س سس ن حللت س س س س س س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س س س س س سلؤاده‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س سسا العب س س س س س س س س س س س س سسد والرقي س س س س س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س س س س س سساذي ل س س س س س س س س س س س س س‬

‫يك س س س س س س س س س س س س س س س سس ن العت س س س س س س س س س س س س س س س سسق ذات ي س س س س س س س س س س س س س س س سسوم م س س س س س س س س س س س س س س س سراده‬

‫أرتس س س س س س س س س س س س س س س ي الفض س س س س س س س س س س س س س س سسل منك س س س س س س س س س س س س س س سسم وجس س س س س س س س س س س س س س س دير‬

‫بك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن بالرج س س س س س س س س س س س س س س س س س ا وزي س س س س س س س س س س س س س س س س س اده‬

‫فاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستققيدموا لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجت فف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬ ‫إّن يل س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س سسا بن س س س س س س س س س س س س س البت س س س س س س س س س س س س سسول اليك س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ُم لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسص حّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ووداده‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س انتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب تسلسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلً وولده‬

‫خلفتن س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س سساذنوب عنكس س س س س س س س س س س س س س سسم فري س س س س س س س س س س س س س س داً‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س سسارحوا عجس س س س س س س س س س س س س س سسءز عبس س س س س س س س س س س س س س سسدكم وانف س س س س س س س س س س س س س س سراده‬

‫فلك س س س س س س س س س س س سسم عن س س س س س س س س س س س سسد ربكس س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س سسا تش س س س س س س س س س س س سساؤو‬

‫ن وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اه ل تتش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون نف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫‪56‬‬


‫السيد هاشم كمال الدين‬ ‫المتوفى ‪1341‬‬ ‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرء يس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب أن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأمون‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت ح س س س س س س س س س س س س س س س س سسق والفن س س س س س س س س س س س س س س س س سساء يققنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ل ت س س س س س س س س س س س س س س س سسأم ن ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا ف س س س س س س س س س س س س س س س سسإن غروره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫خس س س س س س س س س س س س س س س سسدع الوائس س س س س س س س س س س س س س س سسل والءزم س س س س س س س س س س س س س س س ان خس س س س س س س س س س س س س س س سسلؤن‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سّر آن م س س س س س س س س س س س سس ن زمان س س س س س س س س س س س سسك لظ س س س س س س س س س س س سسة‬

‫إل وعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك بالفن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ون‬

‫وإذا غدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت بنعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وبل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ ة‬

‫ل تنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسينك حوادث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستكون‬

‫وإذا بكي س س س س س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س س س س س سسى فس س س س س س س س س س س س س س س سراق أحب س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فلتب س س س س س س س س س س س س س س سسك نفس س س س س س س س س س س س س س س سسك أيه س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س سسكني‬

‫ل بس س س س س س س س س س س س سّد م س س س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س س س سسوم تف س س س س س س س س س س س سسارق معشس س س س س س س س س س س س سراً‬

‫كن س س س س س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوجيه ل س س س س س س س س س س س س س س س سسديهم وت س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫والن س س س س س س س س س سساس منه س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س سسامت ل س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س سسمرتث‬

‫فيدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ده س س س س س س س س س س س س س س س س سساك ومنه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزون‬

‫وتس س س س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س س س س سساذي لقلّ س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سساذرى ال س س س س س س س س س س س س س س سسدموع م س س س س س س س س س س س س س س سساجر وعي س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫فك س س س س س س س س س س س سسأنه الي س س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س س سساذي فس س س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س س س سربل‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س س س سسه طاه س س س س س س س س س س س س س سسا الن س س س س س س س س س س س س س سسب حءزي س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س سسبع الطب س س س س س س س س س س س سساق لعظدم س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد دكه س س س س س س س س س س س سسا بع س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س سراك س س س س س س س س س س س س سسكون‬

‫وتلبب س س س س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س س س س سسس الض س س س س س س س س س س س س سسحى بلب س س س س س س س س س س س س سسس‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسوداً تلب س س س س س س س س س س س س س س س سسب مثله س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫يس س س س س س س س س سسوم بس س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س سسرد الءزم س س س س س س س س س ان قس س س س س س س س س سسد اغتس س س س س س س س س سسدى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سسرداً ولي س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س سسه هن س س س س س س س س س س س س سساك معنيس س س س س س س س س س س س س س‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س س أع س س س س س س س س س س س سسداء علي س س س س س س س س س س س سسه تدمع س س س س س س س س س س س سست‬

‫منه س س س س س س س س س س س س س س سسا الوان س س س س س س س س س س س س س س سسح مل س س س س س س س س س س س س س س سسلؤه ن ض س س س س س س س س س س س س س س سسغون‬

‫طدم س س س س س س س س س س سسع الع س س س س س س س س س س سسدو ب س س س س س س س س س س سسأن يس س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س سساذعنا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسأب الوف س س س س س س س س س س س س س س سساء وس س س س س س س س س س س س س س س سسيفه الس س س س س س س س س س س س س س س س سسنون‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س سسطا يف س س س س س س س س س س س س س س س سسرق جعه س س س س س س س س س س س س س س س سسم بهن س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فيس س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س سسرؤوس عس س س س س س س س س س س سس ن السس س س س س س س س س س س سسوم تس س س س س س س س س س س سسبني‬

‫‪57‬‬


‫ظدم س س س س س س س س س س س سسثآن ين س س س س س س س س س س س سسع جرعس س س س س س س س س س س س ة م س س س س س س س س س س س سس ن مائه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س سساء لل س س س س س س س س س س س س س س سسوحش الس س س س س س س س س س س س س س س سسروب معني س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫حفس س س س س س س س سست بس س س س س س س س سسه اسس س س س س س س س سسد العري س س س س س س س س ن وم س س س س س س س سسا سس س س س س س س س سسوى‬

‫سرالعواس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيوف عري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫ضس س س س س س س س س س س س س سسعفوا عديس س س س س س س س س س س س س سسداً والعس س س س س س س س س س س س س سسدا أضس س س س س س س س س س س س س سسعافهم‬

‫وبس س س س س س س س س س س س سسدوا جس س س س س س س س س س س س س سسوما والققل س س س س س س س س س س س س سسوب حص س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫ترك س س س س س س س س س س س س وا اليس س س س س س س س س س س س س س سسا ة بك س س س س س س س س س س س س س س سربلء وأرخص س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫تلس س س س س س س س س س س س س س س سسك النفس س س س س س س س س س س س س س س سسوس وس س س س س س س س س س س س س س س سسومه ن ثني س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س وا خ س س س س س س س س س س س س س سسدوراً بالس س س س س س س س س س س س س س سسيوف وبالققن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فيهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ودائس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع أحس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد والس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫لس س س س س س س س س س أنس س س س س س س س س سسه ن إذ الع س س س س س س س س سسدا هتك س س س س س س س س سست ض س س س س س س س س سسحى‬

‫منهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا البس س س س س س س س س س س س س س س س سسا وكفيلهس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن طعني س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س سسرى تاذب س س س س س س س س س س س س س سسا الطغ س س س س س س س س س س س س س سسا ة مققانع س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن تته س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س سّر العف س س س س س س س س س س سساف مص س س س س س س س س س س سسون‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن للنس س س س س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س س س س سسائرات بهدم س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س سسدر موئله س س س س س س س س س س س س سسا وأي س س س س س س س س س س س س سس ن تك س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫والسس س س س س س س س س س س سسم منس س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س الصس س س س س س س س س س س سسعيد رهني س س س س س س س س س س س س‬

‫وتع س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج تنس س س س س س س س س س س س س س س س سسدب نس س س س س س س س س س س س س س س س سسدبا وحّيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫السسيد هاشسم هسو ال خ الكسب ‪ ،‬للشساعر الشسهي السسيد جعفسر ‪ ،‬السمرتجم لسه فس جسءزء‬ ‫سسسابق مسس ن هسساذه الوسسوعة ‪ ،‬جسساء مسسع أخيسسه إل س النجسسف لسسستكدمال الفضسسيلة ‪ ،‬فسسدرس علسسى‬ ‫جاعسسة مسس ن علدمسساء عصسسره علدمسسي الفققسسه والصسسول ‪ ،‬ولا تسسوف أخسسوه السسسيد جعفسسر سسسنة ‪1315‬‬ ‫‍ه ‪ .‬انتققسل بعسده بسسنتني إلس الكوفة حسوايل سسنة ‪‍ 1318‬ه ‪ .‬فكسان أحسد أفاضسلها الساذي ن يرجع‬ ‫اليهسسم فس السسسائل الشسسرعية وأحسسد أئدمسسة الدماعسسة بسسا فس مسسسجد قريب مسس ن داره يعسسرف بسسسجد‬ ‫النجاري ن ‪ ،‬وكان وقوراً حس ن الطلعة بي النظر مهيباً ف ملسه وحديثه ‪ .‬ولد فس قرية السسساد ة‬ ‫س م ن أعدمال اللة الفيحاء س سنة ‪‍ 1269‬ه ‪ .‬فهو أكب مسس ن شسسققيققه السسيد جعفسسر بثدمسسان سسنني‬ ‫ولخيسه الساذكور فيسه مدائسح وله معسه مراسسلت مثبتسة بسديوانه منهسا قسوله وقد بعسث بسا اليسه مس ن‬ ‫النجف إل اللة كدما ف الديوان ‪.‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س سسا أيهس س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س س س سساذي أصس س س س س س س س س س س س سسفيته‬

‫ودي وإخلصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي وص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفو س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرائري‬

‫يس س س س س س س س س س سسا هاش س س س س س س س س س س ساً ورث العل س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س سس ن هاشس س س س س س س س س س سسم‬

‫فس س س س س س س س س س سسدما عل س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س سسادي ال س س س س س س س س س سسورى وال س س س س س س س س س سساظر‬

‫أه س س س س س س س س س س س س س س س سسوى لقق س س س س س س س س س س س س س س س سساك وبينن س س س س س س س س س س س س س س س سسا بي س س س س س س س س س س س س س س س سسداء ل‬

‫ف نققطعهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ول بال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافر‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ّ‬

‫فك س س س س س س س س س س س سسأن قل س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س س سساحي ط س س س س س س س س س س س سسائر‬

‫وتءزن س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكرى الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسك مب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫‪58‬‬


‫وكانت وفاته بالكوفة آخر شسعبان سسنة ‪‍ 1341‬ه ‪ .‬وله أراجيسسءز ومنظومات عديسسد ة فس‬ ‫الفققه كالطهار ة وأحكام الموات وغي ذلك ذكرها الشيخ آغا بءزرك ف ) الاذريعسة ( وقد جسسع‬ ‫ديسوان أخيسسه السسسيد جعفسسر الطبسسوع فس صسسيدا س لبنسسان سسسنة ‪‍ 1331‬ه ‪ .‬ورثاه بققصسسيدتني مطلسسع‬ ‫الول ‪:‬‬ ‫أبن س س س س س س س س س س سست فس س س س س س س س س س س سلؤادي ب س س س س س س س س س س سسل أقدم س س س س س س س س س س سست نس س س س س س س س س س س سوادب‬

‫ببينس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ل بالاض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيات الققواضس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ومطلع الثانية ‪:‬‬ ‫وأججس س س س س س س س س س س س سست ني س س س س س س س س س س س سسان السس س س س س س س س س س س س سسى بضس س س س س س س س س س س س سسدمائري‬

‫مضس س س س س س س س س س س س سسيت وخلّف س س س س س س س س س س س سست الققس س س س س س س س س س س س سساذا بحس س س س س س س س س س س س سساجري‬

‫ترجم له الاقان ف شعراء الغري وذكر ألواناً م ن شعره ونثره ومراسلته وأدبياته ‪.‬‬

‫‪59‬‬


‫السيد جواد مرتضى‬ ‫المتوفى ‪1341‬‬ ‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سست َم ِم س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫أبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادك غي س س س س س س س س س س س س س س س س س س صس س س س س س س س س س س س س س س س س سساحي‬ ‫لقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي غّي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫ف َنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان ول أرى‬

‫واش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدد ركابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرواح‬

‫يّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم قلوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك للسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر إل ليلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س سسوف تس س س س س س س س س س س س س س س س سسفر ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س س س س س س سسباح‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم واغتندمهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فرص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادت تطي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بل جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سست قب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل موت س س س س س س س س س س س س س س س س سسك حسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫فعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك تظف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر بالنجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫أو م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعت ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادث‬

‫مل العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوال بالني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنة والرمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اح‬

‫يغش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى بف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوارس‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س س سسوس تيس س س س س س س س س س س س س س س س سس ج لس س س س س س س س س س س س س س س س سسدى الكفس س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫متققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن َعءزائدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫أمض س س س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض الص س س س س س س س س س س س س س س س سسفاح‬ ‫أحل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداح‬

‫وصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهم‬ ‫يتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدافعون إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيل البط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫هتف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست منيته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فتقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياح‬

‫وث س س س س س س س س س س س س س س س س س سسووا علس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعي‍‬

‫‍د ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنم ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزر الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحي‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم الطل‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلً ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫‪60‬‬


‫أمسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست جسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسومهم لققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ورؤوسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الرمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اح‬

‫ل تنش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسئي ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحب غي‬

‫‍ ث س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ترت س س س س س س س س س س س س س س س س س س وي من س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواحي‬

‫فلقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد قض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫بكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديان ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحي‬

‫أدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامع رزؤه‬

‫ورمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالع ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالباح‬

‫فلتلطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوام حءزن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬ ‫ولتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرع حل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ُح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّرس أوجهه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ول تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغي للح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساموه إم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت ت‬

‫‍ت ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض أو خف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمت أميس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة رش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دها‬

‫وتنكب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج الفلح‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست درت أن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‍‬

‫‍ ن تقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلس الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫وقال يرثي السني ‪ 7‬أيضاً ‪:‬‬

‫أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدري ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر أي دم أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬

‫وأي ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد مولع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍة أذاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فهل قطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أردت لفاطدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبابا‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س م خ س س س س س س س س س س س س س س س سسدر لفاطدم س س س س س س س س س س س س س س س سسة مص س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫أبس س س س س س س س س س س س س س س سساحته وكس س س س س س س س س س س س س س م هتكس س س س س س س س س س س س س س س سست حجابس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س م رزء ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الرزاي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وهي س س س س س س س س س س سس ج فس س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س سسى مكن س س س س س س س س س س سسون وجس س س س س س س س س س س ٍد‬

‫أ لّ س س س س س س س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبس الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا مصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س س س س سبات تنسس س س س س س س س س س س س س س سسكب انسس س س س س س س س س س س س س س سسكابا‬

‫وأرس س س س س س س س س س س ل م س س س س س س س س س س سس ن أك س س س س س س س س س س سسف البغ س س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س س سسهدما‬

‫أص س س س س س س س س س س س سساب م س س س س س س س س س س س سس ن الداي س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س سسا أص س س س س س س س س س س س سسابا‬

‫أص س س س س س س س س سساب حش س س س س س س س س سسى البت س س س س س س س س سسول فله س س س س س س س س سسف نفس س س س س س س س س سسي‬

‫لظس س س س س س س س س س س س س سسام ل س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س سساذق يومس س س س س س س س س س س س س س اً ش س س س س س س س س س س س س س سرابا‬

‫قضس س س س س س س س س س س س س س سسى فالشس س س س س س س س س س س س س س سسدمس كاسس س س س س س س س س س س س س س سسفه عليس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرالتم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مث س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواه غابس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وك س س س س س س س س س س س م م س س س س س س س س س س س س سس ن موق س س س س س س س س س س س سسف ج س س س س س س س س س س س س سّم الرزاي س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س سسو أن الطفس س س س س س س س س س س س س س س سسل شس س س س س س س س س س س س س س س سساهده لشس س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬ ‫وشس س س س س س س س س س س سسوس ال س س س س س س س س س س س سسرب تض س س س س س س س س س س س سسطرب اض س س س س س س س س س س س سسطرابا‬

‫بس س س س س س س س س س س سسه وق س س س س س س س س س س سسف السس س س س س س س س س س س سسني ربيس س س س س س س س س س س سسط جس س س س س س س س س س س سسأش‬ ‫يص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول بأس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسومض ال س س س س س س س س س س س س س س سسبق يلته س س س س س س س س س س س س س س سسب التهاب س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقه يل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوح ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت منه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا مس س س س س س س س س س س س س س س س سسا هءزه س س س س س س س س س س س س س س س س ا مطس س س س س س س س س س س س س س س س سسرت عس س س س س س س س س س س س س س س س سساذابا‬

‫‪61‬‬


‫السسسيد ج سواد مرتضسسى ‪ ،‬ينتهسسي نسسسبه الش سريف إل س الشسسهيد زي ن بسس ن علسسي بسس ن السسسني‬ ‫)ع( ‪ .‬ولد فس قرية عيتسا مس ن أعدمسال صسور س لبنسان سسنة ‪‍ 1266‬ه ‪ .‬ودرس مبسادئ العلسوم علسى‬ ‫علدماء لبنان وارتل إل النجف الشرف لطلب العلوم الدينية والعارف الربانية فاقام با ثانيسسة‬ ‫عشسر ة سسنة كلهسا بنيس مفيسد ومسستفيد ‪ ،‬درس الفققسه والصسول علسى أسساطني العلدمساء كالشسيخ‬ ‫مدم سسد حس سسني الك سساظدمي والش سسيخ مدم سسد ط سسه ن سسف ‪ ،‬وك ان يققض سسي جس سّل أوقسساته فس س ال سسدرس‬ ‫والتدريس ث سار إل دمشق س الشام لا تكاملت فيسسه الكفسساء ة ولاجسسة النساس إلس أمثسساله ومنهسسا‬ ‫توجه إل مسققط رأسه ) عيتا ( فكانت عنده حوز ة تدريس حت تّرج الكثي م ن علدماء جبل‬ ‫عامل على يده ‪ ،‬ولا رأى حاجسة أهسسايل بعلبسسك إلس أمثساله سسار بطلسب منهسم حست أقسام فيهسم‬ ‫مدرس اً ومصسسلحاً ومرش داً وألّسسف كتسساب ) مفتسساح النسسات ( وبسسساعيه أسسسس السسامع الكسسبي‬ ‫العروف ‍ب جامع النهر ومدرسة بالققرب منه ث رجع إل عيتا ‪.‬‬ ‫تسسوف ضسسحو ة يسوم الدميسسس ثسان جسادى الول سسنة ‪‍ 1341‬ه ‪ .‬ودفس ن هنسساك إلس جنسسب‬ ‫أخيسسه الرح وم العلمسسة السسسيد حيسسدر مرتضسسى التسسوف سسسنة ‪‍ 1336‬ه ‪ .‬كسسان لوفساته رن ة أسسسى‬ ‫وحءزن عدميق وقد اقيدمت له مالس التعءزية وذكريات التأبني ورثاء جع م ن شعراء عصره ‪.‬‬ ‫وقسد جسسع السسستاذ العلمسسة السسسيد عبسسد الطلسسب مرتضسسى جيسسع مسسا أُلققسسي مسس ن الشسسعر ف س‬ ‫تسسأبينه وما قسساله اللؤبنسسون فس مسسالس ذك راه وأسسساه ‍ب ) شسسجى العبسساد فس رثاء السواد ( وطبسسع فس‬ ‫مطبعة العرفان س صيدا سنة ‪‍ 1341‬ه ‪.‬‬

‫‪62‬‬


‫قال يدح السيد ة زينب بنت أمي اللؤمنني علي ‪ 7‬ف دمشق سنة ‪‍ 1330‬ه ‪.‬‬ ‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم لءزين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق العلم‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام حبس س س س س س س س س س س س س س س س س سساه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س بالعظس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س سسرم علي س س س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن اللل مهابس س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سسدع ال س س س س س س س س س س س س س س سسرؤوس مواض س س س س س س س س س س س س س س سسع الق س س س س س س س س س س س س س س سسدام‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س طيس س س س س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س س س س سسر اللس س س س س س س س س س س س س سسه مجس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ع س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س سسل رائ س س س س س س س س س س س س سسد ة م س س س س س س س س س س س س سس ن الوه س س س س س س س س س س س س ام‬

‫بس س س س س س س سسادي السس س س س س س س سسنا كالبس س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س افس س س س س س س سسق السس س س س س س س سسدما‬

‫متجلي س س س س س س س س س س س س س س س س ساً يءزهس س س س س س س س س س س س س س س س و ب س س س س س س س س س س س س س س س سسأرض الش س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ف س س س س س س س س س س سسإذا حلل س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س سساذلك الن س س س س س س س س س س سسادي فقق س س س س س س س س س س سسم‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مبتهلً بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س روضس س س س س س س س س س س سسة ض س س س س س س س س س س س س سربت عليهس س س س س س س س س س س س سسا قبس س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسبت ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن التش س س س س س س س س س س س س س س سسبيه ب س س س س س س س س س س س س س س سسالعلم‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوي م س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سسدر الثدمنيس س س س س س س س س س س س س جان س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ّل اسع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة تع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزى لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سسنو الن س س س س س س س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س س س س س س س سسطفى ووصس س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫وأب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ة العلم‬

‫أس س س س س س س س سسن الس س س س س س س س سسلم علي س س س س س س س سسه م س س س س س س س سسا هبّ س س س س س س س سست ص س س س س س س س سسبا‬

‫وشس س س س س س س س س س س س سسدا عل س س س س س س س س س س س س سسى الغص س س س س س س س س س س س س سسان ورق ح س س س س س س س س س س س س سسام‬ ‫م س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س سسل قطس س س س س س س س س سسر مس س س س س س س س س سس ن متس س س س س س س س س سسون غدم س س س س س س س س س سسام‬

‫وعل س س س س س س س س س س س س س س سسى بني س س س س س س س س س س س س س س سسه الغ س س س س س س س س س س س س س س سسر أعلم ال س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫‪63‬‬


‫الحاج مجيد العطار‬ ‫المتوفى ‪1342‬‬ ‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم فات س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذر‬

‫أوجع س س س س س س س س س س س سست قل س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س سسدي ن ي س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س سسهر‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدمتك اللف عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫آل الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب وش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانك الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫ي س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س سسهر ه س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س سسك عن س س س س س س س س س سسدهم تس س س س س س س س س س سر ة‬

‫أن س س س س س س س س س س س س س س وعن س س س س س س س س س س س س س سسدك ك س س س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س س س سسم وت س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ض يوم س س س س س س س س س س س س س س س سسك بعس س س س س س س س س س س س س س س س سسد نازل س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬ ‫ل ايب س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫منه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يك س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع يدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س سسالطف يكس س س س س س س س س س س س س س سسف عن س س س س س س س س س س س س س سسدها الب س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلب الهل س س س س س س س س س س س س س س س س سسة بش س س س س س س س س س س س س س س س س سسرها فغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫أيامه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا العي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد والبش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫أيطي س س س س س س س س س س س س س س س سسب عي س س س س س س س س س س س س س س س سسش واب س س س س س س س س س س س س س س س سس ن فاطدم س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫نب س س س س س س س س س س س س س س سست حش س س س س س س س س س س س س س س سساه ال س س س س س س س س س س س س س س سسبيض والس س س س س س س س س س س س س س س سسدمر‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ل أنسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه مضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطهداً‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س سست يضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم عظس س س س س س س س س س س س س س س س س سسامي القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ومش س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً ض س س س س س س س س س س س س س س س س سساق الفض س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ل بل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ول مصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الناس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أن يوديه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بن س س س س س س س س س س س س س س س س س فكس س س س س س س س س س س س س س س س سسان قضس س س س س س س س س س س س س س س س سساءها النحس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫أف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستلدماً ببهت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫حج س س س س س س س س س س س س س س س س سراً إذا هس س س س س س س س س س س س س س س س سسو فس س س س س س س س س س س س س س س س سساته الجس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫أو ف س س س س س س س س س س س س س س س س سساته رمس س س س س س س س س س س س س س س س س ي الدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسار فقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أذك س س س س س س س س س س س س س س س سسى لي س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاده الدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسعى لخس س س س س س س س س س س س س س س س سوان الص س س س س س س س س س س س س س س س سسفا وه س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الص س س س س س س س س س س س س س س س سسعيد نس س س س س س س س س س س س س س س س سسائك ج س س س س س س س س س س س س س س س سسءزر‬

‫ويط س س س س س س س س س س س س س س سسوف ح س س س س س س س س س س س س س س سسول جسس س س س س س س س س س س س س س سسومهم وب س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫انتظس س س س س س س س س س س س س س س س سسم الصس س س س س س س س س س س س س س س س سساب ودمعس س س س س س س س س س س س س س س س سسه نس س س س س س س س س س س س س س س س سسثر‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا فقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد النص س س س س س س س س س س س س س س س س سسي وق س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل البلء وأُبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم الم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسئم الدني س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أن يققي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوث الزار وعيشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها نكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫غش س س س س س س س س س س س س س س س سسيت هلل س س س س س س س س س س س س س س س سسك من س س س س س س س س س س س س س س س سسه غاش س س س س س س س س س س س س س س س سسية‬

‫‪64‬‬


‫وع س س س س س س س س س س س س س سسظ الكت س س س س س س س س س س س س س س سسائب بالكت س س س س س س س س س س س س س س سساب وفس س س س س س س س س س س س س س س‬

‫آذان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وعظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فانص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمعهم مهن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫آي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات فص س س س س س س س س س س س س س س س س سسل دونس س س س س س س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س س س س س س س سساذر‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س سسأبوا س س س س س س س س س س س س س س سسوى م س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س سّنه ل س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫الح س س س س س س س س س س س س س س س س سءزاب يس س س س س س س س س س س س س س س س سسوم تتس س س س س س س س س س س س س س س س سسابع الكفس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ح س س س س س س س س س س س س سست ج س س س س س س س س س س س س سسرى قل س س س س س س س س س س س س سسم الققض س س س س س س س س س س س س سساء ب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام بفتكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب أي حادث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫عظدم س س س س س س س س س س س س س س س سسى تي س س س س س س س س س س س س س س س س س عن س س س س س س س س س س س س س س س سسدها الفك س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫يس س س س س س س س س سسا فهس س س س س س س س س سسر ح س س س س س س س س س سّي علس س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س سسردى فلققس س س س س س س س س سسد‬

‫ذه س س س س س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س س س س سسردى بعلك ي س س س س س س س س س س س س س س س سسا فه س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫بلغس س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه آمالس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسخر‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذا حس س س س س س س س س س س س س س س س سسني ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالطفوف لقق س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫حّف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ستس ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أجس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيته‬

‫كالب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر حني س س س س س س س س س س س س س س س س س تفه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الءزه س س س س س س س س س س س س س س س س ر‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروء ة أن أُس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رَتكم‬

‫دمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم لل امي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروء ة أن أرؤس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم‬

‫مث س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدور تققّله س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر‬

‫أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء وذي حرائرك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطف ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجف ول خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫أسس س س س س س س س س س س س س س س سسرى علس س س س س س س س س س س س س س س سسى الك س س س س س س س س س س س س س س س سوار حاس س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫)‪(1‬‬

‫بع س س س س س س س س س س س س س سسد الج س س س س س س س س س س س س س سسال يروعه س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫هسو السساج عبسد اليسسد بس ن مدمسد بس ن مل أمنيس البغسدادي اللسي الشسسهي بالعطسار ‪ ،‬ولد‬ ‫ببغسسداد فس شسسهر ذي الققعسسد ة عسسام ‪‍ 1282‬ه ‪ .‬فس ملسسة صسسبابيغ الل ‪ ،‬وهاجر بسسه وبأبيه جسسده‬ ‫مل أمني وهو طفل صغي ‪ ،‬فنشأ ف اللة ‪.‬‬ ‫وبعد وفا ة والده ‪ ،‬وبلوغه س ن الرشد فتح حانوتاً ف سوق العطسساري ن فس اللسة ‪ ،‬وصار‬ ‫يته ن بيع العققاقي اليونانية حت غلب عليسسه لققسسب ) العطسسار ( وقد اتصسسل بأهسسل العلسسم والدب‬ ‫وأكسسثر مسس ن مطالعسسة دواويس ن الشسسعر وكتسسب الدب ‪ ،‬حسست اسسستققامت سسسليققته وتقق سّومست ملكتسسه‬ ‫الدبيسسة ‪ ،‬وكانت اللسسة آنسساذاك سسسوق عكسساظ كسسبي ‪ ،‬ومدمسسع الدبسساء والشسسعراء فس تلسسك الققبسسة‬ ‫الءزاهية م ن تاريها ‪ ،‬يتلف اليها النابون والتأدبون ‪.‬‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س سوانح الفكار ج ‪. 196 / 3‬‬

‫‪65‬‬


‫قسسال اليعققسسوب ‪ » :‬سسسألته يومس اً وقلسست لسسه ‪ :‬عسس ن أي شسسيخ أخسساذت ‪ ،‬وعلسسى أي اسسستاذ‬ ‫ترجت ‪ .‬فققال ‪ :‬على ال « )‪. (1‬‬ ‫ولكسس ن ابنسسه الرحوم السساج عبسد السسني أخسسبن يوم اً ‪ ،‬قسال ‪ » :‬ان أبسساه كسان قسد درس‬ ‫فس السسدارس الكوميسسة أيسسام الكسسم العثدمسسان ‪ ،‬وانسسه تسسرج فيهسسا ‪ ،‬كدمسسا أنسسه كسسان قسسد أتققسس ن اللغسسة‬ ‫المرتكية والفارسية وتأدب بدما ‪ ،‬كدما أتقق ن الفرنسية والعبية إضافة إل اللغة العربية ‪ ،‬وكان أن‬ ‫ُعرضت عليه وظيفة حكومية بدرجة عالية ‪ ،‬إبان الكم العثدمان بنسساًء علسسى ثققسسافته ودراسسسته ‪،‬‬ ‫إل أنسسه امتنسسع عسس ن اشسسغالا لعتققسساده بعسسدم ج سواز التعسساون مسسع حكومسسة ل تققسسوم علسسى أسسساس‬ ‫السلم الصحيح ‪ ،‬وان ما سيتسلدمه م ن مرتب هو غي حلل « ‪.‬‬ ‫وقد كان المرتجم له » فائق الاذكاء ‪ ،‬سريع الاطر ‪ ،‬متوقد الاذه ن ‪ ،‬حاضر البديهسسة ‪،‬‬ ‫أجسساد ف س النظسسم ‪ ،‬وأتققسس ن الفارس ية والمرتكيسسة ‪ ،‬وترج م عنهدمسسا كسسثياً )‪ (2‬كدمسسا ترج م كسسثياً مسس ن‬ ‫مفردات ومثنيات الشعر الفارسي والمرتكي ‪ ،‬إل العربية شعراً ‪.‬‬ ‫وقسد امتسساز ) رح ه ال س ( بسسسدمو أخلقسسه وعفسسه نفسسسه ‪ ،‬ووفسائه لصسسدقائه ‪ ،‬لسساذا كسسان‬ ‫حانوته ندو ة أدب ‪ ،‬ومنتدى فكر ‪ ،‬ومدرسة شعر ‪ ،‬يتلف اليه الدباء والعلدماء ‪ ،‬كدما يسسلؤّمهس‬ ‫الشعراء والتأدبون ‪. . .‬‬ ‫ولا ثار الليون على السلطة المرتكية ‪‍ 1334‬ه ‪ .‬وسادت الفوضى فيهسسا خشسسي السسمرتجم‬ ‫لسسه سسسوء العاقبسسة ‪ ،‬وخشسسي هجسسوم التسراك لرجاع سسسلطتهم ثانيسسة ‪ ،‬وفتكهسسم فيهسسا ) كدمسسا وقع‬ ‫فعلً بعسسد ذلسسك ف س واقعسسة عسساكف ( انتققسسل بسسأهله ايل س الكوفسة السست كسسان قسسد » بن س فيهسسا داراً‬ ‫وعققاراً قبل هاذه الوادث « )‪ (3‬وأقام فيها حت‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬و ‪ 3‬س البابليات ج ‪ / 3‬الققسم الثان ‪ /‬ص ‪. 69‬‬ ‫‪ 2‬س طبققات اعلم الشيعة ‪ :‬اغا بءزرك الطهران ‪ .‬وهو » للكرام البر ة ف الققسسرن الرابسسع بعسسد العشسر ة « ج ‪ / 1‬ق ‪/ 3‬‬ ‫‪. 1226‬‬

‫‪66‬‬


‫توف فيها ف السادس عشر م ن ذي الققعد ة سنة ‪‍ 1342‬ه ‪ .‬ودف ن ف النجف الشرف ‪.‬‬ ‫كان ) رحه ال ( قد تضلع ف ف ن التاريخ ‪ ،‬وأتققس ن منسه ألوانساً ‪ ،‬كسان ينظدمسه ارتالً ‪،‬‬ ‫ما كان يثي استغراب أهل الف ن ‪.‬‬ ‫قال اليعققوب ‪ » :‬ول اشاهد أبرع م ن المرتجم له ول أبدع منه ف هاذا الف ن ‪ ،‬فققد كان‬ ‫ينظم التاريخ الاذي يققمرتح عليه مع ما يناسبه مس ن البيسات قبلسه دون اشسغال فكسر ة ‪ ،‬أو إعدمسال‬ ‫)‬ ‫روية ‪ ،‬كأنه م ن كلمه الألوف وقوله التعارف ‪ ،‬وله فيسه اخمرتاعسات لس يسسبققه اليهسا أحسد «‬ ‫‪ » ، (1‬وقد برع ف نظم التواريخ الشعرية وتفّوقس ف هاذا الف ن على معاصريه « )‪. (2‬‬ ‫وأكثر شعره ) رحه ال ( ف رثاء آل البيت ومدحهم ‪ :‬ما كان يتناقله الطباء والققراء‬ ‫والاذاكرون ‪ ،‬لءزالته وسلسته ‪ ،‬وقليل ما يتجاوز ذلك ف مناسبات خاصة ف تنئسة أو مديسح‬ ‫بعض الفضلء م ن العلدماء ‪ ،‬أو م ن تربطه بم وشائ ج الخو ة والوفاء ‪.‬‬ ‫أمسسا تسواريه الشسسعرية ‪ ،‬فانسسا لسسو جعسست كلهسسا لكسسانت ديوانساً مسسستققلً ‪ ،‬وسجلً تارييساً‬ ‫تلؤر خ تلك الققبة م ن ذلك الءزم ن ‪.‬‬ ‫فدم ن ذلك البيتان اللاذان ضدمنهدما )‪ (28‬تارياً ف الساب البدي يلؤر خ فيها عدمار ة‬ ‫تديد مققام المام علي )ع( ف اللة سنة ‪‍ 1316‬ه ‪:‬‬ ‫بب س س س س س س س س س س س سساب مققس س س س س س س س س س س سسام الصس س س س س س س س س س س سسهر مرتققبس س س س س س س س س س س سسا نس س س س س س س س س س س سسا‬

‫أخ س س س س س س س س س سسو طل س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س سسالب م س س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س س سٍم ب س س س س س س س س س سرا‬

‫مقق س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س سسرب ال س س س س س س س س سسبيت ف س س س س س س س س س من س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س سسدعا‬

‫أب س س س س س س س س سسو قاس س س س س س س س س سسم جس س س س س س س س س سّر الثن س س س س س س س س سسا عدمه س س س س س س س س سسا أجس س س س س س س س س سرا‬

‫وله مثلهدما أيضاً ف تاريخ زفاف الرحوم السيد أحسد إبسس ن السسيد ميسزا صسسال الققءزوينس‬ ‫وفيهدما )‪ (28‬تارياً وذلك سنة ‪‍ 1318‬ه ‪:‬‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س البابليات ج ‪ 3‬س ق ‪ 2‬س ص ‪. 70‬‬ ‫‪ 2‬س طبققات اعلم الشيعة ‪ » :‬الكرام البر ة ف الققرن الرابع بعد العشر ة « ج ‪ / 1‬ق ‪. 1226 / 3‬‬

‫‪67‬‬


‫منك س س س س س س س س س س س س سسم لءزاخ س س س س س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س س سسد آمل س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّءزان عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أّم وارده‬

‫زف س س س س س س س س س س ت إلس س س س س س س س س س س س الققدم س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س سسن ب س س س س س س س س س س سسداركم‬

‫شس س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س سوار وزان البشس س س س س س س س س س س س سسر حس س س س س س س س س س س س سسامله‬

‫)‪(1‬‬

‫» وعلى أثر هساذه التواريخ سساه العلمسه السسيد مدمسد الققءزوينس ‍ب ) ناسسخ التواريخ ( «‬ ‫وقد ساه الخرون ) شيخ اللؤرخني ( ‪.‬‬ ‫قال اليعققوب ف البابليات ‪ :‬وله مثلهدما ف السسنة نفسسها يسلؤر خ عدمسار ة مققسام الهسدي فس‬ ‫اللة العروف بالغيبة ‪ ،‬وفيهدما )‪ (28‬تارياً ‪:‬‬

‫توق س س س س س س س سسع جي س س س س س س س س سسل الج س س س س س س س س سسر فس س س س س س س س س س ح س س س س س س س س سسرم البن س س س س س س س س سسا‬

‫بفتحس س س س س س س س س س س س س س س سسك بالنصس س س س س س س س س س س س س س س سسر العءزي س س س س س س س س س س س س س س س ءز رواقس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بص س س س س س س س س سساحب عص س س س س س س س س سسر ث س س س س س س س س سساقب باس س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س سسنا‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س سسد اقمرتابس س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س سسا أج س س س س س س س س س س س س س سسار وراق س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقال يلؤر خ الشباك الفضي الساذي عدمسل بنفققسة الرحوم الشسيخ خءزعل أميس الّدمس رس ة علسى‬ ‫قب الققاسم اب ن المام موسى الكاظم ‪: 8‬‬ ‫للمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام الققاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الطهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدس روح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫خءزعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل خي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أرخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وا شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسريا‬

‫وله ملؤرخاً وفا ة العال الءزاهد السيد ياسني اب ن السيد طه سنة ‪‍ 1341‬ه ‪:‬‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكر ردد أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا‬

‫وأب س س س س س س س سسك ع س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س سسع م س س س س س س س سس ن الققل س س س س س س س سسب م س س س س س س س سساذاب‬

‫وان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع ياسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسني وار خ مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت ياسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسينها ام الكتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س البيتان على الندمط التايل ‪:‬‬ ‫صسسدر الول ‪ .‬عجسسءزه ‪ .‬صسسدر الثسسان ‪ .‬عجسسءزه ‪ .‬مهدمسسل السسبيت الول ‪ .‬معجدمسسه ‪ .‬مهدمسسل صسسدر الول مسسع معجسسم‬ ‫عجءزه ‪ .‬معجم صدر الول مع مهدمل عجءزه ‪ .‬مهدمل البيت الثان ‪ .‬معجدمه ‪ .‬مهدمل صدره مع معجم عجسسءزه ‪ .‬معجسسم‬ ‫صدره ‪ .‬مع مهدمل عجءزه ‪ .‬مهدمل الصدري ن ‪ .‬معجم الصدري ن ‪ .‬مهدمسسل صسسدر الول ‪ .‬مسع معجسم صسدر الثسان ‪ .‬معجسم‬ ‫صدر الول مع مهدمل صدر الثان ‪ .‬مهدمل العجءزي ن ‪.‬‬ ‫مهدمل عجءز الول مع معجم عجءز الثان ‪ .‬معجم عجءز الول مع مهدمل عجءز الثان‬ ‫معجم صدر الول مع معجم عجءز الثان ‪ .‬مهدمل صدر الول مع معجم عجءز الثان‬ ‫معجم صدر الول مع مهدمل عجءز الثان ‪ .‬مهدمل عجءز الول مع مهدمل صدر الثان‬ ‫معجم عجءز الول مع معجم صدر الثان ‪ .‬مهدمل عجءز الول مع معجم صدر الثان‬ ‫معجم عجءز الول مع مهدمل صدر الثان ‪.‬‬

‫‪68‬‬


‫وقال يلؤر خ موت بعض العاندي ن بققوله ‪:‬‬ ‫غس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة نعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسى آثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أو كفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسورا‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع ت ّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لس إثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيا‬

‫ليصس س س س س س س س س س س س س س س س سسلى سس س س س س س س س س س س س س س س س سسعيا وي س س س س س س س س س س س س س س س سسدعو ثبس س س س س س س س س س س س س س س س سسورا‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أحك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساريه‬

‫وله ف عصا م ن عوس ج اهديت للسيد الليل السيد مدمد الققءزوين ‪:‬‬ ‫وإن عص س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سس ن عوسس س س س س س س س سس ج ت س س س س س س س س سسورق الن س س س س س س س س سسدى‬

‫وتثدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسر معروف س س س س س س س س س س س س س س س س اً بيدمن س س س س س س س س س س س س س س س س س مدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫لتلس س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س سسوم الققيام س س س س س س س س س س س سسة ج س س س س س س س س س س س سسده‬

‫ي س س س س س س س سساذود ب س س س س س س س سسا ع س س س س س س س سس ن حوضس س س س س س س سسه ك س س س س س س س سسل ملح س س س س س س س سسد‬

‫ومسس ن روائع سسه م سسا ق سساله ف س اح سسدى زيس اراته للم سسام الس سسني )ع( عن سسدما تعل سسق بض سسريه‬ ‫الشريف ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسدي وجناح س س س س س س س س س س سسا فط س س س س س س س س س س سسرس ق س س س س س س س س س س سسد تعلقق س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سساه ذبي س س س س س س س س س س س س سسح ال س س س س س س س س س س س س س واب س س س س س س س س س س س س سس ن ذبيح س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فل عجس س س س س س س س س سسب أن يكشس س س س س س س س س سسف ال س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سسا بنس س س س س س س س س سسا‬

‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عتيققس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسده وض س س س س س س س س س س س س س س س سسريه‬

‫وقال ماطباً للمام ‪: 7‬‬

‫له س س س س س س س س س س س س س س سسدك آي س س س س س س س س س س س س س س سسات ظه س س س س س س س س س س س س س س سسرن لفط س س س س س س س س س س س س س س سسرس‬

‫وآي س س س س س س س س س س سسة عيس س س س س س س س س س س سسى أن تكلّ س س س س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س س س س الهس س س س س س س س س س س سِد‬

‫لئس س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س أُّم فس س س س س س س س سسأنت ابس س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س سساطم‬

‫وان س س س س س س س سساد فس س س س س س س س مه س س س س س س سسد ف س س س س س س سسأنت أب س س س س س س سسو اله س س س س س س سسدي‬

‫وفطرس اسم ملك م ن ملئكة ال قيل قد جاء به جبائيسل إلس النسب مدمسد ‪ 9‬عنسدما‬ ‫بعثه الس لتهنئسة النسب بالسسني ليلسة ولدتسه ‪ ،‬فتسبك اللسك بهسد السسني ‪ 7‬ومضسى يفتخسر بسأنه‬ ‫عتيق السني كدما ورد ف الدعاء يوم الولد ة ‪ :‬وعاذ فطرس بهده ون ن عائاذون بققبه ‪.‬‬ ‫وقس وله ) وإن سسساد ف س مه سٍد فسسأنت أبسسو الهسسدي ( لئسس ن كسسان عيسسسى قسسد تكلسسم ف س الهسسد‬ ‫ص سسبياً فالس سسني أب سسو أئدم سسة تس سسع آخره م اله سسدي حج سسة آل مدم سسد وال سساذي يل الرض قس سسطاً‬ ‫وعدلً ‪.‬‬ ‫وقد ضسساع أكسسثر شسسعره ‪ ،‬حيسسث أنسسه كسسان مسس ن ل يعنسسون بدمسسع أشسسعاره أو تسسدوينها ‪ ،‬مسسا‬ ‫ُنسَي أكثره ول يبق منه غي ما حفظته الصدور ‪ ،‬وما ُس ّجسلس‬

‫‪69‬‬


‫لسسه فس بعسسض السساميع الشسسعرية الاصسسة مسس ن كسسانوا يعنسسون بدمسسع أدب تلسسك الفسمرت ة مسسا هسسو مبعسسثر‬ ‫الن ف النجف واللة والندية وبغداد وكربلء ‪.‬‬ ‫وقد ترجم للحسساج ميسسد ; فس الثسسار الطبوعة كسسثيون ‪ ،‬أشسسهرهم ‪ :‬الشسسيخ مدمسسد علسسي‬ ‫اليعققوب ف ) البابليات ( ف ج ‪ / 3‬الققسم الثان ‪ /‬ص ‪ 69‬س ‪ . 82‬والشيخ علي الاقان ف‬ ‫) شسسعراء اللسسة ( ف س ج ‪ / 4‬ص ‪ 283‬س ‪ ، 299‬والشسسيخ اغسسا بسسءزرك الطهران س ف س ) طبققسسات‬ ‫أعلم الشسسيعة ( ف س ج ‪ / 1‬ق ‪ / 3‬ص ‪ ، 1226‬وقسد دّونس هسسلؤلء نسساذج ل بسسأس بسسا مسس ن‬ ‫شسسعره يكسس ن مراجعتهسسا والغ سمرتاف منهسسا ‪ .‬تسسوف رحه الس ف س ‪ 17‬ذي الققعسسد ة سسسنة ‪ 1342‬ف س‬ ‫النجف الشرف ودف ن با ‪.‬‬ ‫ويققول الاقان ف ) شعراء اللة ( كان رحه ال معتدل الققامسة عريض النكسبني أبيسض‬ ‫الوجه مستطيله ‪ ،‬اختلط سواد ليته بالبياض ‪ ،‬شعار رأسه ) الكشيد ة ( مهيب الطلعة وقوراً‬ ‫لسسه شخصسسية مبوبة لسسدى السرأي العسسام يسسب اليس ويبتعسسد عسس ن الشسسر يسسمرتدد إلس مسسالس العلدمسساء‬ ‫ويألف أهل التققوى ويستعدمل صدقة السر ‪.‬‬ ‫وروى ل سسه جل سسة م سس ن ت سواريه البديع سسة وأش سسعاره الرقيقق سسة منه سسا قص سسيدته ف س الم سسام موسسسى‬ ‫الكاظم ‪ 7‬وأولا ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س س س س سسل علي س س س س س س س س س س س سسه أبقق س س س س س س س س س س س سسى الءزمس س س س س س س س س س س س ان أنيس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سسي ربع س س س س س س س س س س س سسه الأنوسس س س س س س س س س س س سسا‬

‫واخرى يرثي با المام أمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب )ع( ويصسسف مصسرعه بسسيف‬ ‫اب ن ملجم ليلة ‪ 19‬م ن شهر رمضان وأولا ‪:‬‬ ‫وفس س س س س س س س س س س رزيت س س س س س س س س س س سسه قل س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س سسدى انص س س س س س س س س س س سسدعا‬

‫شس س س س س س س سسهر الصس س س س س س س سسيام بس س س س س س س سسه السس س س س س س س سسلم قس س س س س س س سسد فجعس س س س س س س سسا‬

‫وثالثة ف المام السني ‪ 7‬وأولا ‪:‬‬ ‫قس س س س س س س س س س س س س س س س سسد أرّق الس س س س س س س س س س س س س س س س سسادي بغصس س س س س س س س س س س س س س س س سسة آلس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم والش س س س س س س س س س س س س س س س س سسجا بلل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وم ن نوادره قوله ‪:‬‬

‫مه س س س س س س س س س س سسا واح س س س س س س س س س س سسد ل ينبغ س س س س س س س س س س سسي ع س س س س س س س س س س س سّد هس اثنني س س س س س س س س س س س س‬

‫علس س س س س س س س س س س س ٌي م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسادي كش س س س س س س س س س س سسققي يراع س س س س س س س س س س سسة‬

‫فدم س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س سسعرات ق س س س س س س س سسد توس س س س س س س سسط ن ف س س س س س س س س ال س س س س س س س سسبني‬

‫فدم س س س س سسا ك س س س س سسان م س س س س سس ن غط س س س س سسش عل س س س س سسى ال س س س س سسط لي س س س س سسح‬

‫‪70‬‬


‫وقال مدمساً والصل للخليعي س وقد مرت ترجته ‪:‬‬

‫اراك بيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ة ملت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك رين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س س س سستتك الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى بين س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً فبين س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فل ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن وق س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال عين س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا ش س س س س س س س س س س س س س س سسئت النج س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ف س س س س س س س س س س س س س س سسءزر حس س س س س س س س س س س س س س س سسينا‬

‫لكي تلققى الله قرير عني‬ ‫إذا علس س س س س س س س س س س س س س س سسم اللئس س س س س س س س س س س س س س س سسك منس س س س س س س س س س س س س س س سسك عءزم س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروم م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزاره كتبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوك رسس س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وحرمس س س س س س س س س س س س س س ت الحي س س س س س س س س س س س س س سسم علي س س س س س س س س س س س س س سسك حتدم س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س جسس س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬ ‫لن النس س س س س س س س س س س س س س س سسار لي س س س س س س س س س س س س س س سسس ت س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫مس س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س سسى الرتضس س س س س س س س س سسى التجس س س س س س س س س سسأت لص س س س س س س س س س سٍ ن‬

‫ق س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س سسى من س س س س س س س س سسه ج س س س س س س س س سسانب الع س س س س س س س س سسءز لي س س س س س س س س سسث‬

‫فحيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أمن س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س اد ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن‬

‫فه س س س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسالتني غ س س س س س س س س س س سسوث وغي س س س س س س س س س س سسث‬

‫عليه غبار زوار السني‬ ‫وله ف استجارته بامي الار قسيم النة والنار حيدر الكرار ‪:‬‬

‫ما ل ينشر م ن شعر العطار ‪:‬‬ ‫ومس ن ت سواريه السست ل س ُتنشسسر مسسا قسساله ملؤرخ اً ولد ة السسسيد مدمسسد طسسه ابسس ن العلمسسة السسسيد‬ ‫حسني السيد راضي الققءزوين ‪:‬‬ ‫ب ل س س س س س س س سسدى الثن س س س س س س س سساء وأخلص س س س س س س س سسا‬ ‫َمس س س س س س س س س نس ق س س س س س س س سسد أن س س س س س س س سسا َ‬

‫ت زك س س س س س س س س س س س س ى ميلُده‬ ‫ُيهن س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س سسني ف س س س س س س س س س س س س س س س ً‬ ‫ع س س س س س س س س س س س س سّم الوجس س س س س س س س س س س س ود ببش س س س س س س س س س س س سسرِه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعٍة‬

‫صسص س س س س س س سسا «‬ ‫ارخ س س س س س س ُ‬ ‫ت » بالتنءزيس س س س س س س ل س س س س س س س س ط س س س س س س سسه س س س س س س س س ُخ ّ‬

‫وقوله ف الوادي ن ‪ ) ، 8‬وقد التءزم الناس ف الققافية ( ‪:‬‬

‫إن أع س س س س س س س س سسوَز الن س س س س س س س س سساس حاج س س س س س س س س سساٍت إل س س س س س س س س س الن س س س س س س س س سساس‬

‫يل س س س س س س بالمس س س س س سسامني ) موس س س س س سسى ( و ) ال س س س س س سواد ( غًن س س س س س س‬

‫س للوع س س س س س سسد مس س س س س س سسا فيه س س س س س س سسم سس س س س س س سسوى الناسس س س س س س سسي‬ ‫والنس س س س س س سسا ُ‬

‫صس س س س س س س س س س س س س سسنع إن وع س س س س س س س س س س س س سسدا‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س سساذاكري ن جي س س س س س س س س س س س س سسل ال ُ‬

‫وقد شطّرمها العلمة أبو العءز السيد مدمد الققءزوين ارتالً بققوله ‪:‬‬

‫وفيهدم س س س س س س س س سسا تكدم س س س س س س س س سسل الاج س س س س س س س س سسات م س س س س س س س س سس ن كثس س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ب‬

‫إن لس س س س س س س س س ي س س س س س س س سسد يلس س س س س س س س س زمس س س س س س س س ان عن س س س س س س س سسد افلس س س س س س س س سسي‬ ‫) ان أع س س س س س س سسوَز الن س س س س س س سساس حاج س س س س س س سساٍت إلس س س س س س س س الن س س س س س س سساس (‬ ‫والنس س س س س س س س س س س س س س س سسافيني جيس س س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س س سساذل واليس س س س س س س س س س س س س س س سسأِس‬

‫) يل س س س س بالم س س س سسامني ) موس س س سسى ( و ) ال س س س سسود ( غًن س س س س (‬

‫والنجءزيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن مواعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً لفض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلهم‬

‫) والن س س س س سساس للوع س س س سسد م س س س س سسا فيه س س س س سسم س س س س س سسوى الناس س س س س سسي (‬

‫) ال س س س س س س س س س س سساذاكري ن جي س س س س س س س س س س سسل الص س س س س س س س س س س سسنع إن وع س س س س س س س س س سسدا (‬

‫‪71‬‬


‫وم ن تواريه أيضاً قوله مققرض اً وملؤرخ اً » بغيسة السستفيد فس علسم التجويد « لبس العسءز‬ ‫السيد مدمد الققءزوين وذلك سنة ‪‍ 1327‬ه ‪ ) .‬وقد أحس ن وأجاد ( ‪:‬‬

‫ع س س س س س س س س س س س سس ن رحي س س س س س س س س س س س سسق ِمس س س س س س س س س س س س س نس لفظ س س س س س س س س س س س سسه الخت س س س س س س س س س س س سسوِم‬

‫ض ن س س س س س س س س س س س س سُل اُل عس س س س س س س س س س س س س سّءز ل ف س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫فسسسسسسسسسسسسس ّ‬ ‫ض فس س س س س س س س س س س س سسوهُ‬ ‫) عاص س س س س س س س س س سُم ( الس س س س س س س س س سساذه ن ف س س س س س س س س س س مراعس س س س س س س س س سساته ِم س س س س س س س س س س نس‬ ‫) مس س س س س سّد ( كفس س س س س ساً ِمس س س س س س نس لينه س س س س سسا فس س س س س س الن س س س س سسدى ) تشس س س س س س‍‬

‫‍ب س س س س س س س س س س س سُع ( ) بالوصس س س س س س س س س س سسل ( ) لزم ( ) التفخي س س س س س س س س س س س سِم (‬

‫ت ُم س س س س س س س س س س ساذس أرخس س س س س س س س س س وا » مققاص س س س س س س س س س س سَد كل س س س س س س س س س س سٍم‬ ‫قُلس س س س س س س س س س س ُ‬

‫صس س س س س س س س س لست مس س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س سسدن حكي س س س س س س س س سٍم علي س س س س س س س س سِم «‬ ‫فُ ّ‬

‫ت أعظ س س س س سسم ع س س س س سساٍل‬ ‫) ح س س س س سسد ( ب س س س س سس ن ) فاض س س س س سسل ( أن س س س س س س َ‬ ‫غس س س س س س س س س س س س س س سساذتك ِم س س س س س س س س س س س س س س س نس دّر العس س س س س س س س س س س س س س سسارف فطن س س س س س س س س س س س س س س سة ٌ‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س سسي ليل س س س س س س س س س س س س سسة فيه س س س س س س س س س س س س سسا أتت س س س س س س س س س س س س سسك بش س س س س س س س س س س س س سسار ة ٌ‬

‫في س س س س س س س س س س س س سسه الك س س س س س س س س س س س س سسارم ق س س س س س س س س س س س س سسد أن س س س س س س س س س س س س سساَر س س س س س س س س س س س س س سسبيُلها‬

‫وعلي س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س سس ن غ س س س س س س س س س س سسرر الُعل س س س س س س س س س س سسى اكليله س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س سسد عّدمس س س س س س س س س تس البش س س س س س س س سسرى ب س س س س س س س سسا ك س س س س س س س سسل ال س س س س س س س سسورى‬

‫فل س س س س س س س س س س س سساذاك ُي س س س س س س س س س س س س س سس ن أرخ س س س س س س س س س س س وا » تفض س س س س س س س س س س س سسيلها «‬

‫خطس س س س س س س س س س س س س سسأ الفكس س س س س س س س س س س س س سسر ‪ ) ،‬نس س س س س س س س س س س س س سسافُع ( التعلي س س س س س س س س س س س س س سِم‬

‫فص س س س س س س س س س س س س س س س س سسلت للتنءزي س س س س س س س س س س س س س س س س ل أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسروٍد‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن مع س س س س س س س س س س س سسان المرتتي س س س س س س س س س س س سسل ل م س س س س س س س س س س س سس ن أدِي س س س س س س س س س س س س‬

‫)‪(1‬‬

‫وله ُملؤسرخاً ولد ة الروس ) هادي ( اب ن السيد ) حد ( آل كدمال السسدي ن اللسسي سسسنة‬ ‫) ‪‍ 1326‬ه ( ‪:‬‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س سسولد ة ) الس س س س س س س س س س س س س س سسادي ( فع س س س س س س س س س س س س س س سّءز مثيلُه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س نققلً ع ن كتاب » الرجال « س اللد الرابع س مطوط للسيد جودت الققءزوين ‪.‬‬

‫‪72‬‬


‫الشيخ كاظم سبتي‬ ‫المتوفى ‪1342‬‬

‫برغس س س س س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س سس ن مض س س س س س س س س س س س س سسر سس س س س س س س س س س س س س سرا ةُ‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س سسرت ت س س س س س س س س س س س س س س سسدو بعيس س س س س س س س س س س س س س س سسهم ال س س س س س س س س س س س س س س سسدا ةُ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سسرت تط س س س س س س س س س س س س س سسوي الفل بب س س س س س س س س س س س س س سسال حل س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام قوض س س س س س س س س س س س س س س س س سست فلهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رب س س س س س س س س س س س س س س س س س وع‬

‫ف لس س س س س س س س س س س س س س س س سسا البس س س س س س س س س س س س س س س س سسال الراسس س س س س س س س س س س س س س س س سسيات‬ ‫تسسسسسسسسسسسسسسسسس ّ‬

‫خلس س س س س س س س س س س س س س سست فغ س س س س س س س س س س س س س سسدت تنس س س س س س س س س س س س س س سسوح الكرم س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س سسانت فالن س س س س س س س س س س س س س س س س سسازل ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسانت‬

‫ط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوامس وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدارس دارس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س سّ ن ل س س س س س س س س س س س س سسا وف س س س س س س س س س س س س س الحش س س س س س س س س س س س س سساء ن س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫تأجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامع واكفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫وكن س س س س س س س س س س سست ح س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سسورى وه س س س س س س س س س سسي الدم س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫أطيب س س س س س س س س س س س س س س سسة بع س س س س س س س س س س س س س س سسدها ل طب س س س س س س س س س س س س س س سست عيشس س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وكنس س س س س س س س س س س س سست سس س س س س س س س س س س س سسا العلس س س س س س س س س س س س سسى وبنس س س س س س س س س س س س سسو علس س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسدور ه س س س س س س س س س س س س س سسدى بافقق س س س س س س س س س س س س س سسك س س س س س س س س س س س س س س سساطعات‬

‫أُبس س س س س س س س س س س س س س س سسا ة س س س س س س س س س س س س س س س س سسامها ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدثان ض س س س س س س س س س س س س س س س سسيدماً‬

‫ولس س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س سسدأ عل س س س س س س س س س س س س سسى الض س س س س س س س س س س س س سسيم الب س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫أتج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر دار هجرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا فتقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫وت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنس بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطفوف لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فل ة‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسدت فت س س س س س س س س س س س س س س سسأججت حرب س س س س س س س س س س س س س س اً ل س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ضس س س س س س س س س س س س س س سسغائ ن ف س س س س س س س س س س س س س س س الضس س س س س س س س س س س س س س سسدمائر كامنس س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوض ب س س س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س س س سس ن فاطدم س س س س س س س س س س س سسة غدم س س س س س س س س س س س سساراً‬

‫تظ س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تع س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسابات‬

‫أُص س س س س س س س س س سسيب وم س س س س س س س س س سسا مض س س س س س س س س س سسى للحتس س س س س س س س س س سسف ح س س س س س س س س س سست‬

‫تثلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاح الاض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيات‬

‫وقس س س س س س س س س س س سسد أل س س س س س س س س س س س سسوى ع س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سسدنيا فظل س س س س س س س س س س س سست‬

‫تنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوح بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه النائح س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫تع س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج الكائنس س س س س س س س س س س س س س س س سسات عليس س س س س س س س س س س س س س س س سسه حءزن س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س س س س ق ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن تع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج الكائن س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫‪73‬‬


‫إل س س س س س س س س س س س س س جنس س س س س س س س س س س س سسب الف س س س س س س س س س س س س سرات بنس س س س س س س س س س س س سسو علس س س س س س س س س س س س سسي‬

‫قض س س س س س س س س س س س س سست عطش س س س س س س س س س س س س سسا أل غ س س س س س س س س س س س س سساض الفس س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسيل دماؤهس س س س س س س س س س س س س س س س ا ه س س س س س س س س س س س س س س س سسدراً وتس س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫تغ ّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لسها ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائلت‬ ‫سس س س س س س س س س س س س سسل الرمضس س س س س س س س س س س س سساء وهس س س س س س س س س س س سسي بس س س س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س س س س سرا ة‬

‫وتنبس س س س س س س س س س سساذ ف س س س س س س س س س س س هجي س س س س س س س س س س س الصس س س س س س س س س س سسيف ‪ ،‬عنهس س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسل علي س س س س س س س س س س س س س س س سسك منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرهف س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أهاش س س س س س س س س س س س س س س س سسم طاولت س س س س س س س س س س س س س س س سسك ام س س س س س س س س س س س س س س س س سّي ح س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدور م س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرات‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسأنتم للدمخ س س س س س س س س س س س س س س سسوف ح س س س س س س س س س س س س س س سسى ومنك س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫أحقق س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أن بني س س س س س س س س س س س س س س س س س القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم جه س س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫كريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مهتك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫بلوع س س س س س س س س س س س س س س سسة ذات خس س س س س س س س س س س س س س س سسدر لس س س س س س س س س س س س س س س سسو وعتهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعت الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامات‬

‫الشسسيخ كسساظم سسسبت هسسو أول شسساعر ادركتسسه ول أقسسول عاص سرته فسسان ل أتصسسوره ول أَر‬ ‫شخصه لكن أتصور جيداً أن مضيت بصحبة أبس س وكنست فس العققسد الول مس ن عدمسري س إلس‬ ‫مسسأت حسسسين عققسسد فس دار الطيسسب السسسيد سسسعيد الفحسسام بناسسسبة تديسسد داره الواقعسسة فس ملسسة‬ ‫ص بالوافسدي ن‬ ‫الشراق ف النجف الشرف وكان الوقت عصسراً ‪ ،‬ولا دخلنسسا السدار وجدناها تغس ّ‬ ‫فققال يل أب ‪ :‬إصعد أنت إل الطابق العلوي ‪ ،‬فكنت ف مكان ل يكنن م ن الطللسة علسى‬ ‫الطابق الرضي النعققسد فيسه الفسل فسسدمعت خطيبساً ابتسدأ يهسدر بصسوته الهسوري ون باته التءزنة‬ ‫قائلً ‪ :‬وم ن خطبة لمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب ‪ : 7‬دار بالبلء مفوفة وبالغسسدر معروفة‬ ‫‪ ،‬ل ت سسدوم أحوال سسا ول يس سسلم نسُّءزال سسا ‪ ،‬أح سوال متلف سسة وثسسارات متص سرفة ‪ ،‬العي سسش فيه سسا م سساذموم‬ ‫والمان منها معدوم ‪ . . .‬إل آخر الطبة ‪ .‬ث حانت من التفاتة وإذا بصسساحب السسدار الطيسسب‬ ‫الفحام جالس معنا ماذهولً يضرب على فخاذه ويردد ‪ :‬ما هاذا الفتتساح يسا شسيخ كساظم ‪ ،‬مسا‬ ‫هاذا الفأل يسا شسيخ كساظم ‪ ،‬وإلس جنبسه أحسد أقساربه ُيه ّد ءس عليسه ‪ .‬ولا أتّس الشسيخ خطسابه لمسوه‬ ‫على هاذا الفتتاح والتشاؤم وفعلً هو معيب ‪ ،‬فاعتاذر قائلً ‪ :‬شيء جسسرى علسسى لسسسان وكأن‬ ‫كل شيء غاب عن إل هاذه الطبة فافتتحت با ‪ .‬وكأن تفّلؤلسه وتشلؤمه‬

‫‪74‬‬


‫ضساسل عجسءز عنسه الطبساء حست قضسى عليسه وعدمست‬ ‫حققاً فلققد ُأصيب الطيب الفحام بسرض ع ّ‬ ‫النكبة جيع م ن ف الدار وأصسبحوا كسأمس السدابر ‪ ،‬ويظهسر يلس أن الطيسب سسبت كسان ملؤمنساً‬ ‫تتدمثل فيه صفات اللؤم ن الكامسل اليسان إذ انس ل أكساد استشسهد منبي اً بشسيء مس ن شسعره إل‬ ‫ويمرتحم عليه السامعون ‪ ،‬هاذا ما حسدث أكسثر مسس ن مسر ة ليسس فس مافسل النجسسف خاصسسة بسل فس‬ ‫سائر البلدان ‪ ،‬وهاذا ما يعلن أعتققد أن له مع ال سرير ة صالة ونيسة خالصسة كدمسا يظهسر أن‬ ‫الرجل كان واسع الطلع فكثياً ما كنسست أجلسسس مسسع ولده الطيسب الديسسب الشسيخ حسس ن‬ ‫سبت واسأله ع ن مصدر لبعض الحاديث والروايات فكان أول ما يسبين بسه قسوله ‪ :‬كسان أبس‬ ‫يروي هاذا منبياً ‪ .‬وحفظت له شعراً ورددته مراراً فدمنه قوله ف التدمسك بأهسسل السسبيت والسسسني‬ ‫خاصة ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س سسافلً عدم س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س سراد ب س س س س س س س س س س سسه غ س س س س س س س س س س سسداً‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س سسلؤول مقق س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتف ال س س س س س س س س س س س س س س س سساذنوب الي س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫خ س س س س س س سساذ بالبك س س س س س س سساء عل س س س س س س سسى الس س س س س س س سسني فف س س س س س س سسي غ س س س س س س سسد‬

‫تلققس س س س س س س س س س س س س س س س سسى ثوابس س س س س س س س س س س س س س س س سسك بالبكس س س س س س س س س س س س س س س س سساء عليس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ترجم له ولده الشيخ حس ن ف صسدر السديوان الوسوم ‍ب ) منتققسى السدرر فس النسب وآلسه‬ ‫الغرر ( كدما ترجم له الشيخ الصلح كاشف الغطاء وغيمها وهاذا ما جاء ف سيته علسسى قلسسم‬ ‫ممرتجيه ‪:‬‬ ‫الطيسسب الديسسب الشسسيخ كسساظم ابسس ن الشسسيخ حسسس ن ابسس ن الشسسيخ علسسي ابسس ن الشسسيخ سسسبت‬ ‫السسسهلن الدميسسي ‪ .‬تسسوف عنسسه والسسده وهسو صسسغي فسسأودعته امسسه عنسسد السسسيد حسسس ن السسسلطان‬ ‫الصائغ ليحمرتف الصسياغة ولكنسه رغب عس ن صسياغة الساذهب والفضسة إلس صسياغة الكلم وملسّو‬ ‫النظ سسام وسسسرعان م سسا م سسالت ب سسه نفس سسه لطل سسب العل سسم فأخ سساذ ينته سسل من سسه برغب سسة وشسسوق ف سسدرس‬ ‫الققسسدمات وساعدته لبسساقته وحسسس ن نسباته علسسى تعاهسسد الطابسسة وارتققسساء العسواد ‪ ،‬وكان النسسبي‬ ‫ذلك اليوم ل يتعدى غي رواية قصة السني ‪ 7‬ومققتله يوم عاشوراء ‪ ،‬وإذا باذا التكلم يسسروي‬ ‫خطب المام أمي اللؤمنني )ع( عس ن ظهسسر غيسب فعجسسب النساس واعتسسبوه فتحساً كسبياً فس عسال‬ ‫الطابة ث قام يروي السي ة النبوية وسي أهل البيت وربا روى‬

‫‪75‬‬


‫س سي ة النبيسساء السسسابققني وقصصسسهم فكسسان بسساذه الط سو ة ي سراه النسساس مسسدداً حيسسث حفسسظ وقس رأ‬ ‫وهكسساذا مسس ن يفسسظ ويققسرأ يرونه مسسدداً لنسسم كسسانوا ل يسسنون اكثر مسس ن قسراء ة الققاتسسل فس ذلسسك‬ ‫سي كل م ن يققوم بققراء ة كتاب ) روضة الشهداء ( للشسسيخ الكاشسسفي ) روضة خسسون (‬ ‫الني ّ‬ ‫ان يققرأ الروضة ‪ ،‬ويتساز الطيسب السمرتجم لسه انسه ل يسروي إل الصسحيح فل يسروي الخبسار غيس‬ ‫السند ة او الضعيفة السند ‪.‬‬ ‫وك ان النس سبيون قبل سسه ل يس سسنون اكسسثر م سس ن أن يتن سساول الواح سسد منه سسم كت سساب ) روضسسة‬ ‫الشهداء ( ويققرأه نصاً ث تطّورت إل حفظ ذلك الكتاب ورواية ما فيه فققط كالسيد حسسسني‬ ‫آل طعدمسسة التسسوف سسسنة ‪‍ 1270‬ه ‪ .‬وهسو مسس ن ولسد ونشسسأ ومسات بك سربلء الققدسسسة ‪ ،‬وسلسسسلة‬ ‫نسسسبه رحه الس هكسساذا ‪ :‬حسسسني بسس ن درويش ابسس ن احسسد بسس ن يىيس بسس ن خليفسسة نققيسسب الشسراف ‪،‬‬ ‫ويتصل نسبه بالسيد ابراهيم الاب ب ن مدمد العابد ب ن المام موسى ب ن جعفر ‪ .‬وهكاذا كان‬ ‫م سس ن معاصس سريه وهسسو الس سسيد هاش سسم الف سسائءزي الت سسوف س سسنة ‪‍ 1270‬ه ‪ .‬ايض سسا ولسسد ونش سسأ وتسسوف‬ ‫بكربلء وهو اب ن السيد سلدمان اب ن السيد درويش اب ن السيد احد اب ن السيد يىيس آل طعدمسة‬ ‫‪ ،‬وكان فس اسسسلوبه ل يسسرج عسس ن قصسسة السسسني ‪ 7‬ومصسسرعه ومصسسارع اهسسل بيتسسه ‪ .‬فجسساء خطيبنسسا‬ ‫الشسسيخ كسساظم وقسسد تطسسور منسسبه إل س روايسسة س سي ة النسسب والئدمسسة وحفسسظ خطسسب المسسام فكسسان‬ ‫انفتاحاً جديداً ف النب السين ‪.‬‬ ‫ولاذه الشسهر ة الست حازها ‪ ،‬طلبسه جاعسة مس ن وجهساء بغسداد وأكسابرهم ليسسك ن هنساك ‪ ،‬فهساجر‬ ‫اليهسسا سسسنة ‪‍ 1308‬ه ‪ .‬وبققسسي سسسبع سسسنني يرق ى الع سواد ف س الافسسل السسسينية ويومئسساذ كسسانت‬ ‫الافل تغص بالسسامعني فل اذاعسة تشسغلهم ول تلفءزيون يلهيهسم ‪ ،‬وف سسنة ‪‍ 1315‬ه ‪ .‬ألءزمه‬ ‫جاع سسة م سس ن علدم سساء النج سسف ب سسالعود ة للنج سسف فك سسان خطي سسب العلدم سساء وعسسال الطب سساء يلت سساذ‬ ‫السامعون بديثه ويققبلون عليه بلهفةوتشوق ولم كلدمات بققه تدل على فضسسله ونبلسسه ‪ .‬ترجم‬ ‫ب‪،‬‬ ‫له معاصروه فققالوا ‪ :‬كان مولده ف النجف عام ‪‍ 1258‬ه ‪ .‬والصسسادف ‪ 1842‬م ‪ .‬وش ّ‬ ‫وه وايته العلسسم فسسدرس علسسى الشسسيخ مدمسسد حسسسني الكسساظدمي والشسسيخ مل لطسسف الس الازندران‬ ‫وأمثالدما ‪.‬‬

‫‪76‬‬


‫قال صاحب الصون ‪ :‬فاضل معاصر وأديب ماضر ‪ ،‬وشاعر ذاكر ‪ ،‬تءزهو بسسوعظه النسسابر ‪،‬‬ ‫إن صسسعد النسسب خطيبساً ضسسدمخ منسسه طيبساً )‪ (1‬حسسس ن السساور ة ‪ ،‬وله ديسوان كسسبي فس مراثسسي الئدمسسة‬ ‫وف غي ذلك كثي ‪.‬‬ ‫وقال السسيد صسال اللسسي خطيسب العسواد س وهو العاصسر للدمسمرتجم لسه ‪ :‬الشسيخ كسساظم‬ ‫هو الرجل الوحيد الاذي يققول ويفهم ما يققول ‪.‬‬ ‫ترجم له الشيخ السدماوي ف الطليعة وذكر طائفة م ن أشعاره ومنها قوله ‪:‬‬ ‫أمس س س س س س س سسا والدمس س س س س س س سسى ي س س س س س س سسا س س س س س س س سساكن ح س س س س س س سسوز ة الدم س س س س س س سسى‬

‫وح س س س س س س س س س س س اميه إن أخنس س س س س س س س س س س س س الءزم س س س س س س س س س س س ان وإن ج س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسان أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤمنني ميكس س س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫حلتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم النفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس أوزارا‬ ‫وان كنتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ّ‬ ‫فكيس س س س س س س س سسف لس س س س س س س س سسامي الس س س س س س س س سسار أن يسس س س س س س س س سسلم الس س س س س س س س سسارا‬

‫وم س س س س س س سس ن ي س س س س س س س سسك أدن س س س س س س س س النس س س س س س س سساس يدم س س س س س س س سسي ج س س س س س س س سواره‬

‫وقوله مشطراً البيتني الشهوري ن ‪:‬‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسءزوار الس س س س س س س س س س س س س س س سسني خلط س س س س س س س س س س س س س س سست نفس س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ليشس س س س س س س س س س س س س سسفع يل س س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س س سسداً يس س س س س س س س س س س س س سسوم الع س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ت بركبهس س س س س س س س س س س س س س سسم أطس س س س س س س س س س س س س س سسوى الفيس س س س س س س س س س س س س س سساف‬ ‫وص س س س س س س س س س س س س س سسر ُ‬

‫لتحس س س س س س س س س س س س س س س س سسب منه س س س س س س س س س س س س س س س سسم عن س س س س س س س س س س س س س س س سسد الع س س س س س س س س س س س س س س س سسداد‬ ‫فققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أّدت حققوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوداد‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسان ع س س س س س س س س س س س س س س سّد تس فقق س س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س س سسعدت وإل‬

‫فقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسازت بتك س س س س س س س س س س س س س س س س سسثي الس س س س س س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫وإن ذا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ثواب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقال مدمساً ‪:‬‬

‫وحّبه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم غ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا دأبس س س س س س س س س س س س س س س س س س وانس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫زك س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا بالصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى والل غرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسءزوار الس س س س س س س س س س س س س س س سسني خلط س س س س س س س س س س س س س س سست نفس س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫لش س س س س س س س س س س س س س س سسري ق س س س س س س س س س س س س س س سسد ذخرت س س س س س س س س س س س س س س س م ورمسس س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫لتحسب منهم عند العداد‬ ‫ت مطي س س س س س س س س س س س س س س س سست والققل س س س س س س س س س س س س س س س سسب س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫حثث س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫نظ س س س س س س س س س س سسرت إلس س س س س س س س س س س س الققواف س س س س س س س س س س سسل حي س س س س س س س س س س سسث تتل س س س س س س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسان ع س س س س س س س س س س س س س س سسدت فقق س س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س س سسعدت وال‬

‫ت الرك س س س س س س س س س س س ب شس س س س س س س س س س س س س سسوقاً حيس س س س س س س س س س س س س سسث حل‬ ‫تبع س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫فققد فازت بتكثي السواد‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س اشار الشيخ ال قول مدمد ب ن نصر العروف باب ن الققيسران التوف ‪‍ 548‬ه ‪ .‬يدح خطيباً ‪:‬‬

‫فتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدراً‬

‫لتلققيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك رحيب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم خطيب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ام ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمخ طيبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪77‬‬


‫وقوله ف كرامة للمام موسى الكساظم سسنة ‪‍ 1325‬ه ‪ .‬وقد سسققط عامسل كسان ينققسش‬ ‫ف أعلى الصح ن بققبة المام الكاظم ‪ ، 7‬وقد شاهدها الشيخ بعينيه ‪:‬‬ ‫إلس س س س س س س س س س س س س س سسي بس س س س س س س س س س س س س س سسب الكس س س س س س س س س س س س س س سساظدمني حبس س س س س س س س س س س س س س سسوتن‬

‫فقق س س س س س س س س س سسويت نفس س س س س س س س س س سسي وه س س س س س س س س سسي واهي س س س س س س س س س سسة القق س س س س س س س س س سسوى‬

‫بس س س س س س س س س س سسودك فاحلس س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س سس ن لسس س س س س س س س س س سسان عققس س س س س س س س س س سسد ة‬

‫لنش س س س س س س سسر م س س س س س س سس ن م س س س س س س سسدح الم س س س س س س سسامني م س س س س س س سسا انط س س س س س س سسوى‬

‫ه س س س س س س سسوى إذ أض س س س س س س سساء الن س س س س س س سسور م س س س س س س سس ن ط س س س س س س سسوره ام س س س س س س سسرء‬

‫كدم س س س س سسا أن موس س س س سسى م س س س س سس ن ذرى الط س س س س سسور ق س س س س سسد ه س س س س سسوى‬

‫ولكس س س س س س س سس ن هس س س س س س س سسوى موس س س س س س س سسى فخ س س س س س س س سّر إل س س س س س س س س الس س س س س س س سسثرى‬

‫ول س س س س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س س س س س سسوى هس س س س س س س س س س س س سساذا تعلّس س س س س س س س س س س س سسق بس س س س س س س س س س س س سسالوى‬

‫ت ف سنة ‪‍ 1377‬ه ‪ .‬قد دعيت للخطابسسة فس بغسسداد بسسالكراد ة الشسرقية فس‬ ‫أقول ‪ :‬كن ُ‬ ‫حسسينية الساج عبسد الرسول علسي ‪ ،‬وف ليلسة خصصستها للمسام الكساظم فتحسدثت منبي اً بساذه‬ ‫الكرامسسة وإذا بأحسسد السسستدمعني يبسسادرن فيققسسول ‪ :‬انسسا حسسدثت معسسي هسساذه الكرامسسة فققلسست لسسه ‪:‬‬ ‫أرجو أن ترويها يل كدما جرت ‪ ،‬قال ‪ :‬كنت ف سّ ن العشري ن وأنا شغيل واسي داود النققسساش‬ ‫فكنت مع اسستاذي فس أعلسى مكسان مس ن الصسح ن الكساظدمي ننققسش بققبسة المسام الكساظم والسبد‬ ‫قسسارس وقسد وقفسست علسسى خشسسبة ُش س ّدس طرفاهسسا ببلني س فدمسسالت ب س فهسسويت فتعلسسق طسسرف قبسسائي‬ ‫ت إل والصح ن على سسسعته ملسسوء بالنساس والتصسسفيق‬ ‫بسدمار فانققلع وفققدت احساسي فدما أفقق ُ‬ ‫والتاف يشق الفضاء وَخ َدسَمسةس الروضة يامون عن ويدفعون الناس لئل تسسءزق ثيسساب وقدمسست فلسسم‬ ‫أجسسد أي أل س وضسرر ‪ ،‬أقسسول ونظدمهسسا الشسسيخ السسسدماوي ف س أرجوزته ) صسسدى الف سلؤاد إل س حسسى‬ ‫الكاظم والواد ( وآخرها قوله ‪:‬‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرح وابت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدأت بغس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداُد‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد زيّنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست البلُد‬

‫طبع ديوانه فس النجسف عسام ‪‍ 1372‬ه ‪ .‬وعليسه تققساريض لدماعسة مس ن الفضسلء ‪ ،‬كدمسا‬

‫طبسسع لسسه دي سوان آخسسر باللغسسة الدارج ة وكلسسه ف س أهسسل السسبيت ‪ :‬ول زال يفسسظ ويسردد علسسى ألسسسنة‬ ‫ذاكسري السسسني وتعسسرض نسسسخة ف س أس سواق الكتسسب باسسسم ) الروضسة الكاظدميسسة ( أمسسا دي سوانه‬ ‫التققسسدم ذكره فهسسو ) منتققسسى السسدرر فس النسسب وآلسسه الغسسرر ( ‪ .‬أجسساب داعسسي ربه يسسوم الدميسسس آخسسر‬ ‫ربيع الول سنة ‪‍ 1342‬ه ‪ .‬ودف ن ف الصح ن اليدري قرب ايوان العلمة الشيخ الشريعة ‪.‬‬

‫‪78‬‬


‫الشيخ حمزة قفطان‬ ‫المتوفى ‪1342‬‬ ‫هس س س س س س س س س س س سواك أث س س س س س س س س س س سسار العي س س س س س س س س س س سسس تققتاده س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س سسد‬

‫وي س س س س سسدو ب س س س س س سسا م س س س س س سس ن ث س س س س س سسائر الش س س س س س سسوق م س س س س س سسا ي س س س س س سسدو‬

‫ت س س س س س س س س س سساف ع س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س سسورد ال س س س س س س س س س سساذميم ص س س س س س س س س س سسدورها‬

‫ل س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س سسي مرع س س س س س س س س س س ًى واللغ س س س س س س س س س س سسام ل س س س س س س س س س س سسا ورد‬

‫وتعل س س س س س س س سسو عل س س س س س س س سسى جي س س س س س س س سسد الرب س س س س س س س وه س س س س س س سسي العقق س س س س س س س سسد‬

‫ت س س س س س س س س س س سّر عل س س س س س س س س س س سسى البطح س س س س س س س س س س سساء وه س س س س س س س س س سسي نطاقه س س س س س س س س س س سسا‬

‫ينّكس س س س س س س س س س رس منه س س س س س س س س سسا اللي س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س سسرف ال س س س س س س س س سسوّد‬ ‫وأعجلهس س س س س س س س س سسم داعس س س س س س س س س سسي الغ س س س س س س س س س سرام فدمس س س س س س س س س سسا اعتس س س س س س س س س سسدوا‬

‫عليهس س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س سس ن الرك س س س س س س س س س ب اليدمس س س س س س س س س س س سسانّ فتيس س س س س س س س س س س سسة‬ ‫أع س س س س س س س س س س س سّد واس إل س س س س س س س س س س س س داع س س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س س سسي رك س س س س س س س س س ابم‬

‫ت ل س س س س س س س يث س س س س س س سس ن م س س س س س س سس ن عءزم س س س س س س ه البع س س س س س س سسد‬ ‫عليه س س س س س س سسا ف س س س س س س س ً‬

‫تقق س س س س س س س س س س س س سّرب منه س س س س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س س س س سسل بع س س س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س س سّلة‬

‫وم س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س سسرء بالنس س س س س س س س س س سساب إل اب س س س س س س س س س سس ن عءزم س س س س س س س س س ه‬

‫إذا جس س س س س س س س س س س سّد أنس س س س س س س س س س س سسى ذك س س س س س س س س س س س ر آب س س س س س س س س س س سسائه ال س س س س س س س س س س سسد‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسرّد الص س س س س س س س س س س س سسوم الل س س س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س س س سست زم س س س س س س س س س س س س انه‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى أن هس س س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س س س سسدهر ليس س س س س س س س س س سسس لس س س س س س س س س س سسه رّد‬ ‫عءزي س س س س س س س س س س س ءز حيس س س س س س س س س س س سسا ة أو إل س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سسوته يغ س س س س س س س س س س س سسدو‬

‫ويغض س س س س سسى ول يرض س س س س ى القق س س س س سساذى ب س س س س سسل ع س س س س سس ن الك س س س س سسرى‬

‫جفون س س س س س س س س س اً عس س س س س س س س س سس ن التهس س س س س س س س س سسوي أشس س س س س س س س س سسغلها الس س س س س س س س س سسهد‬

‫ويغ س س س س س س س س س س سسدو فام س س س س س س س س س س سسا ان ي س س س س س س س س س س سسروح م س س س س س س س س س س سسع العل س س س س س س س س س س سسى‬

‫ال قوله ‪:‬‬ ‫وه س س س س س س س ل قص س س س س س س سسرت ك س س س س س س سسف تط س س س س س س سسول إلس س س س س س س س العل س س س س س س سسى‬

‫لس س س س س س س سسا سس س س س س س س سساعد مس س س س س س س سس ن شس س س س س س س سسيبة الدمس س س س س س س سسد يت س س س س س س س سّد‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن شعراء الغري يرويها ع ن الطيب الشيخ سلدمان النباري قال ‪ :‬وهي ف المام السني )ع( ‪.‬‬

‫‪79‬‬

‫)‪(1‬‬


‫الشيخ حءز ة اب ن الشيخ مهدي الشهي بققفطان شسساعر مطبسسوع وشخصسسية مرموقة ‪ ،‬ولد‬ ‫بي واسط سنة ‪‍ 1307‬ه ‪ .‬ونشسأ بسا ودرس الققسدمات علسى أخيسه الشسيخ مدمسد صسال الساذي‬ ‫ب علسسى دراسسسة العلسسوم‬ ‫كفلسسه منسساذ الصسسغر ولا وجد فس نفسسسه الققابليسسة هسساجر إلس النجسسف وأكس ّ‬ ‫السسسلمية ولزم العلمسسة الشسسيخ عبسسد السسسني اليسساوي ينتهسسل مسس ن علسسومه حسست فسر غ مسس ن دراسسسة‬ ‫كفاية الصول وكتب الفققه السستدليل ‪ ،‬وف أثنسساء تلققسسي العلسوم كسان يتعاهسد ملكتسه الشسسعرية‬ ‫كدما درس علدمي الكدمة والكلم على السيد عدنان الغريفي فبع فيهدمسا وساجل جاعسة مس ن‬ ‫العلدماء الفضلء أمثال الشيخ جعفر النققسدي والشسيخ عيسسى البصسري والسسيد عسدنان الغريفسسي‬ ‫فكسسان لسسديهم موضسع التققسسدير والجلل أمسسا السساذي اسسستفاد منسسه فهسسو الطيسسب الشسسيخ سسسلدمان‬ ‫النباري وهو الاذي يروي عنه الققطع الول م ن الققصيد ة السينية الت هي ف صدر المرتجة ‪،‬‬ ‫وقد جع له أخسوه الشسيخ مدمسد صسال ديوانساً حسافلً بروائسع الشسعر الساذي كسان قسد نشسر قسسدماً‬ ‫منه ف الصسحف واللت الست كسانت تصسدر آنساذاك ومنهسا ملسة اليققنيس البغداديسة فققسد نشسرت‬ ‫له عد ة قصائد ف سنتها الول بتاريخ ‪‍ 1341‬ه ‪ .‬ومنها قصيد ة عنوانسسا ‪ :‬العلسسم والجسساب ‪،‬‬ ‫وله اخرى عنوانا راية العءز قال فيها ‪:‬‬ ‫راي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنا الرتف س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫تتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامى منصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور ة إذ تُط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫رايس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرأ الفكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر فيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سسا روى م س س س س س س س س س س س س س س سسدنا القق س س س س س س س س س س س س س س سسدي الض س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي أعلمن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وحس س س س س س س س س س س س س س س س س ّي قناه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسوم ك س س س س س س س س س س س س س سسانت تن س س س س س س س س س س س س س سسدك منه س س س س س س س س س س س س س سسا الققلع‬ ‫ع س س س س س س س س س س س س س سسدنان مهيبس س س س س س س س س س س س س س ساً جهاده س س س س س س س س س س س س س سسا وال س س س س س س س س س س س س س سسدفاع‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسوم ك س س س س س س س س س س س س س سسانت بن س س س س س س س س س س س س س سسو معس س س س س س س س س س س س س س سّد ب س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسوم ك س س س س س س س س س س س س سسان العقق س س س س س س س س س س س س سساب يف س س س س س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س س س س‬

‫ال س س س س س س س س س س س سّو ومنس س س س س س س س س س س سسه نسس س س س س س س س س س س سسر العس س س س س س س س س س س سسادي ي س س س س س س س س س س س سراع‬

‫م س س س س س س س س س سسا اكتس س س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س س سسون خض س س س س س س س س س سر ة النص س س س س س س س س س سسر إل‬

‫بع س س س س س س س س س س س س س س س سسدما اح س س س س س س س س س س س س س س س س سّر بال س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء اليف س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫ذاك عصس س س س س س س س س س س س س س سسر النس س س س س س س س س س س س س س سسب والمنس س س س س س س س س س س س س س سساء الغ س س س س س س س س س س س س س س سّر‬

‫إذ أمرهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م مهي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫زجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل ل تطيققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسوم أردى كس س س س س س س س س س س س س س سسرى وقيص س س س س س س س س س س س س س سسر من س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ال س س س س س س س س س س س سست ض س س س س س س س س س س س سساء فس س س س س س س س س س س س س دجاه س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س سسعاع‬

‫ذاك عص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌر بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره مل الرض‬

‫‪80‬‬


‫ل س س س س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س س س س سّد رس بس س س س س س س س س س س س س سسه الصس س س س س س س س س س س س س سسفاء ن س س س س س س س س س س س س س سءزاع‬

‫ث س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س سّم الس س س س س س س س س س س س س سسلم والع س س س س س س س س س س س س سسدل ظ س س س س س س س س س س س س س ٌل‬ ‫ث س س س س س س س س س س س س س واف س س س س س س س س س س س س س عصس س س س س س س س س س س س سسر العلس س س س س س س س س س س س سسوم بفضس س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أشس س س س س س س س س س س سسرقت مس س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س سسناه تلس س س س س س س س س س س سسك البققس س س س س س س س س س س سساع‬

‫فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستطاعوا بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيهم للدمع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س سساعي ونعس س س س س س س س س س س س س س سسم ذاك الءزم س س س س س س س س س س س س س س اع‬

‫واسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سستطاعوا بوح س س س س س س س س س س س س س س س س س س د ة العس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزم والراء‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن حف س س س س س س س س س س سسظ م س س س س س س س س س س سسدهم م س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س سستطاعوا‬

‫أ ّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س اذسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكري م س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسومي‬

‫ف الي س س س س س س س س س س سساع‬ ‫حني س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س سساض ال س س س س س س س س س س سسون وج س س س س س س س س س س س ّ‬

‫تل س س س س س س س س س س س س س س سسك أعلمه س س س س س س س س س س س س س س سسم بألوان س س س س س س س س س س س س س س سسا الرب س س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫مرفوع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي الرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اع‬

‫أي س س س س س س س س س س سس ن ل أي س س س س س س س س س س سس ن ه س س س س س س س س س س سسم ‪ ،‬وأي س س س س س س س س س س سس ن عله س س س س س س س س س س سسم‬ ‫طدمعس س س س س س س س س س س س س س سست فيهس س س س س س س س س س س س س س سسم العس س س س س س س س س س س س س س سسادي لس س س س س س س س س س س س س س سسوهٍ ن‬

‫أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ٌم ذكراهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أم وداع‬ ‫حني س س س س س س س س س س س س راح س س س س س س س س س س س سوا ومنت س س س س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س س س س س سّي ق س س س س س س س س س س سساع‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س سسأذاعوا م س س س س س س س س س س س س سسا بينه س س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س س سسا أذاع س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫رق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دوا والخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتلون قيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫وتوانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا والادث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراع‬

‫ُرب ظل س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالءزم أش س س س س س س س س س س س س س س س سسبه حققس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وحققوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً أض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعها الخنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداع‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبغدمى أن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديار طل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫***‬

‫أيه س س س س س س س س س س سسا الغ س س س س س س س س س س سسرب ه س س س س س س س س س س سسل تص س س س س س س س س س س سسورت يوم س س س س س س س س س س س اً‬

‫كي س س س س س س س س س س س سسف تعل س س س س س س س س س س س سسو عل س س س س س س س س س س س سسى الض س س س س س س س س س س س سساب التلع‬

‫س س س س س س س س س س سسمرتى الض س س س س س س س س س سسغط كي س س س س س س س س س سسف يض س س س س س س س س س سسرم ن س س س س س س س س س سساراً‬

‫يص س س س س س س س س س س س س سسطلى حّره س س س س س س س س س س س س سسا الكّدم س س س س س س س س س س س س س س يس الش س س س س س س س س س س س س سسجاع‬

‫ف عس س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س سسوء مس س س س س س س س سسا نس س س س س س س س سسويت الققنس س س س س س س س سساع‬ ‫شسسسسسسسسس ّ‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س سسءزل تظهس س س س س س س س س س س س سسر التلطس س س س س س س س س س س س سسف حس س س س س س س س س س س س سست‬ ‫قس س س س س س س س س س س س سسف معس س س س س س س س س س س س سسي ننظس س س س س س س س س س س س سسر اليس س س س س س س س س س س س سسا ة بعني س س س س س س س س س س س س س‬

‫ل تغش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى جفون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الطدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫لن س س س س س س س سسرى م س س س س س س س سسا ال س س س س س س س سساذي ملك س س س س س س س سست ب س س س س س س س سسه الش س س س س س س س سسرق‬

‫فأض س س س س س س س س س س س س س س س سسحى يش س س س س س س س س س س س س س س س سسرى لك س س س س س س س س س س س س س س س سسم ويب س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫أن س س س س س س س س س س سست والش س س س س س س س س س س سسرق فس س س س س س س س س س س س الوجس س س س س س س س س س س ود س س س س س س س س س س س س سواء‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزك دون س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداع‬

‫لكدم س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س سسا ة حريس س س س س س س س س س س س ة العي س س س س س س س س س س س سسش‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواء لك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا النتف س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫فلدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا تتس س س س س س س س س س س س س س س س س سساز بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسالكم فيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وعليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستدماع‬

‫الفض س س س س س س س س س س س س س س س سسل أض س س س س س س س س س س س س س س س سسحت ت س س س س س س س س س س س س س س س سسدار ل س س س س س س س س س س س س س س س سسديه‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديك الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤون والوضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫ك س س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س سسدعيه أن س س س س س س س س س س س س سسك أق س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س سساذا ت س س س س س س س س س س س س س س سسدعي الوحس س س س س س س س س س س س س س س وش الس س س س س س س س س س س س س س س سسباع‬

‫م س س س س س س سسا ل س س س س س س سساذي النف س س س س س س سسوس تض س س س س س س سسرى م س س س س س س سسع الققسس س س س س س س سو ة‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ظلدمهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وتف س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا الطبس س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫ي أن لس س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬ ‫فيخس س س س س س س س س س س س س س س س سسال الققس س س س س س س س س س س س س س س س سسو ّ‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن واجب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته الخض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫‪81‬‬


‫الشيخ جعفر العوامي‬ ‫المتوفى ‪1342‬‬ ‫أف س س س س س س س س سسدي الس س س س س س س س س سسني س س س س س س س س س سسري لعرص س س س س س س س س س ة ك س س س س س س س س س سربل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س اس س س س س س س س س س س س س س س سر ة ش س س س س س س س س س س س س س س سسادوا العلء وقومس س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫ان ج س س س س س س س س س س س سسردت بي س س س س س س س س س س س سسض الص س س س س س س س س س س س سسفاح أكفه س س س س س س س س س س س سسم‬

‫تلقق س س س س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س س سسام الع س س س س س س س س س س س س سسدو يط س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وعس س س س س س س س س سسدوا عل س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س سسداء اس س س س س س س س س س سسداً م س س س س س س س س س سسالم‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن منج س س س س س س س س س س س س س سسد إل الص س س س س س س س س س س س س س سسققيل الخ س س س س س س س س س س س س س سساذم‬

‫فك س س س س س س س س سسأنم ت س س س س س س س س سست العج س س س س س س س س سساج ل س س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س س سسوغى‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س سسس طوالس س س س س س س س س س س س س س س سسع والرم س س س س س س س س س س س س س س س اح النس س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سساذلوا نفوس س س س س س س س س س س س س س س سسهم لس س س س س س س س س س س س س س س س سسبط مدمس س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فس س س س س س س س س س س سسدموا غ س س س س س س س س س س سسدا ة عل س س س س س س س س س س سسى الني س س س س س س س س س س سسة أق س س س س س س س س س س سسدموا‬

‫ومنها ف مصرع السني ‪: 7‬‬ ‫ف س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س سربل جسس س س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س س سسني مهشس س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن مبلغ س س س س س س س س س س س س س س سّ ن بن س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س سسوى أن س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س سّاذ تس أكفه س س س س س س س س س س س س س س سسم وش س س س س س س س س س س س س س س س ّل العص س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن مبلغ س س س س س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س س س سءزار وهاش س س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫أعلدمت س س س س س س س س س س س س س سسم أن الس س س س س س س س س س س س س س سسني عل س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫لل س س س س س س س س س س س س س سسبيض والس س س س س س س س س س س س س س سسدمر الس س س س س س س س س س س س س س سوارق مطع س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أعلدمت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أن السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫أكف س س س س س س س س س س س س س س سسانه البوغ س س س س س س س س س س س س س سساء والغس س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س سسدم‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س سرأس ف س س س س س س س س س س س س س س س رأس الس س س س س س س س س س س س س س س سسنان ك س س س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسدر تلّ س س س س س س س س س س س س سسى عن س س س س س س س س س س س س سسه أف س س س س س س س س س س س س سسق مظل س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س س سساؤه أس س س س س س س س س س س س س س سسرى يش س س س س س س س س س س س س س سسفهم الط س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫ف س س س س س س س س س س سسوق ال س س س س س س س س س س سءزال تس س س س س س س س س س س سساق أم ل س س س س س س س س س س س تعلدمس س س س س س س س س س س سوا‬

‫هبس س س س س س س س س س س س س س سوا م س س س س س س س س س س س س س سس ن الج س س س س س س س س س س س س س سسداث إن بن س س س س س س س س س س س س س سساتكم‬

‫بني س س س س س س س س س س س س س س س العس س س س س س س س س س س س س س سسادي تسس س س س س س س س س س س س س س سستهان وتشس س س س س س س س س س س س س س سستم‬

‫الشسسيخ جعفسسر ابسس ن الشسسيخ مدمسسد ) أب س الكسسارم ( الع سوامي ‪ .‬ترج م لسسه حفيسسده البحاثسسة‬ ‫الشيخ سعيد الشيخ علي آل أب الكارم ف كتابه ) أعلم العوامية ف‬

‫‪82‬‬


‫الققطيف ( ونعتسه بوحيسد العصسر وعلمسة الءزم ن ‪ ،‬ولد سسنة ‪‍ 1281‬ه ‪ 15 .‬جسادي الول فس‬ ‫العواميسسة ‪ .‬وتوف عشسسية ليلسسة الثنني س ‪ 13‬مسسرم ‪‍ 1342‬ه ‪ .‬ف س البحري ن ودفسس ن مسسع الشسسيخ ميثسسم‬ ‫البحران س ف س صسسح ن مسسسجده ‪ .‬نشسسأ ف س ظسسل أبيسسه أب س الكسسارم وورث منسسه السسسدماحة والفصسساحة‬ ‫والكدمسسال واللل وه اجر إل س النجسسف ودرس علسسى أسسساتاذ ة ‪ ،‬وهجرته كسسانت ف س سسس ن مبكسسر‬ ‫وبققسسي فس النجسسف ‪ 18‬عامساً وعنسسدما عسساد كسسان ابسس ن ‪ 32‬سسسنة فسساعتءزت بسسه الققطيسسف وافتخسسرت‬ ‫وأقبلت عليه تغمرتف م ن علومه وتنهل م ن فيوضاته ‪ ،‬وع ّد دس صسساحب العلم العواميسسة ملؤلفسساته‬ ‫فس متلسسف العلسوم فساذكر مس ن ملؤلفسساته فس الفققسه ‪ 19‬كتابساً وأربعسسة كتسسب فس الصسسول وثلثسة فس‬ ‫البيسان وأربعسة فس السستدلل وكتسابني فس النطسق وسبعة كتسب فس أهسل السبيت ‪ :‬ودواوي ن شسعره‬ ‫السست أسسساها ‍ب ) جرائسسد الفكسسار ( وآخسسر باسسسم ) نايسسة الدراك ( علسسى حسسسب حسسروف الجسساء‬ ‫إل غي ذلك م ن مناظراته وماججاته ع ن البدأ والاذهب وخطبه ومواقفه الصلحية ‪.‬‬ ‫أقول وأورد ناذج م ن مناظراته وأتى على أقوال معاصريه ف حق هسساذا العسسال الليسسل مسس ن‬ ‫شعر ونثر كدما ذكر منظومة له ف العققائد وجلة م ن الققصسائد جسءزاء الس خيس جسءزاء العساملني ‪،‬‬ ‫وترجم له صديققنا العاصر الشيخ علسي الرهون فس شسعراء الققطيسف وذكر مسا اختساره مس ن شسعره‬ ‫ف رثاء المام السني )ع( ‪.‬‬

‫‪83‬‬


‫سليمان آل نشرة‬ ‫المتوفى ‪1342‬‬ ‫الشيخ سليدمان اب ن الاج أحد ب ن عباس آل نشر ة البحران التوف ‪‍ 1342‬ه ‪.‬‬ ‫مش س س س س س س س س س س سوا وف س س س س س س س س س س لؤادي إثس س س س س س س س س س سسر ظعنهس س س س س س س س س س سسم مشس س س س س س س س س س سسى‬

‫فل س س س س س س س سسم يص س س س س س س س سسح قل س س س س س س س سسب ب س س س س س س س سسالغرام ق س س س س س س س سسد انتش س س س س س س س سسى‬

‫ومس س س س س س سسازلت أخف س س س س س س سسى الش س س س س س س سسوق والوجس س س س س س س د وال س س س س س س سسوى‬

‫ولك س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س سسققدمي ب س س س س س س س س سسالوى وال س س س س س س س س سسوى فش س س س س س س س س سسى‬

‫واكت س س س س س س س س س س س سسم شس س س س س س س س س س س سسيباً ف س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س سلؤادي ش س س س س س س س س س س س سسعلته‬

‫ع س س س س سس ن الن س س س س سساس لك س س س س سس ن ش س س س س سسيب ف س س س س سسودي ب س س س س سسه وشس س س س سسى‬

‫وظل س س س س س س س س س س س س س سست امي س س س س س س س س س س س س س سسم تس س س س س س س س س س س س س س سستطيب ملم س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫واك س س س س س س س س س س س س س س سسره منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا لومه س س س س س س س س س س س س س س س سسا والتحرش س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫فققل س س س س س س س س س س س س س س سست دع س س س س س س س س س س س س س س سسي عنس س س س س س س س س س س س س س س س اللم ف س س س س س س س س س س س س س س سسأنن‬

‫عل س س س س س سسى غيس س س س س س س ح س س س س س سسب الل جس س س س س س سسدمي م س س س س س سسا نش س س س س س سسى‬

‫فقق س س س س سسالت عل س س س س سسى م س س س س سس ن س س س س س سسال دمع س س س س سسك ف س س س س س ال س س س س سسثرى‬

‫فققلس س س س س سست علس س س س س سسى مس س س س س سس ن ف س س س س س س ثس س س س س سسرى الطس س س س س سسف عرش س س س س س ا‬

‫فقق س س س س س س س سسالت وم س س س س س س سساذا بع س س س س س س س سسد ذل س س س س س س س سسك ق س س س س س س س سسد ج س س س س س س س سسرى‬

‫علي س س س س س س س س سسه فل تكت س س س س س س س س سسم وق س س س س س س س سسل في س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س سسا تش س س س س س س س س سسا‬

‫فققل س س س س س س سست ل س س س س س س سسا أخش س س س س س س سسى علي س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن الس س س س س س س سسى‬

‫فققس س س س س س س س س سسالت يل س س س س س س س س س س أفصس س س س س س س س س سسح ان قلس س س س س س س س س سسب تشوش س س س س س س س س سسا‬

‫فققلس س س س س س س س س س سست سس س س س س س س س س س سسأتلو منس س س س س س س س س س سسه أفجس س س س س س س س س س سسع ح س س س س س س س س س سسادث‬

‫علي س س س س س س س سسك فش س س س س س س س سسققي الي س س س س س س س سسب أو مءزقس س س س س س س س ي الش س س س س س س س سسا‬

‫أتاه س س س س س س س سسا وفيه س س س س س س س سسا ح س س س س س س س سسرب ق س س س س س س س سسد حش س س س س س س س سسدت ل س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س سس ن الي س س س س س سسش م س س س س س سسا س س س س س س سسد الفل والفض س س س س س سسا حش س س س س س سسا‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س سسامته إم س س س س س س س س س س س س س س سسا أن يب س س س س س س س س س س س س س س سسايع ض س س س س س س س س س س س س س س سسارعاً‬

‫أو ال س س س س س س س سسوت فاخت س س س س س س س سسار ال س س س س س س س سسردى دون م س س س س س س س سسا تش س س س س س س س سسا‬

‫وش س س س س س س س سسد عليه س س س س س س س س سسم بع س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س سسحب تص س س س س س س س س سسرعت‬

‫ل س س س س س س س س س سسه كهءزبس س س س س س س س س س ر ش س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س غن س س س س س س س س س سسم وشس س س س س س س س س سسا‬

‫وصس س س س س س س س س س س س س سسال مك س س س س س س س س س س س س س س سراً طعن س س س س س س س س س س س س س سسه ورد مهل س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫س س س س س س س سسققى في س س س س س س سسه بالقق س س س س س س سسان م س س س س س س سس ن الس س س س س س س سسدمر عطش س س س س س س سسا‬

‫وأورده س س س س س س س س س س س س س س سسم مك س س س س س س س س س س س س س س سراً ص س س س س س س س س س س س س س س سولة حيدري س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫غشس س س س س س س سستهم ب س س س س س س سسا ف س س س س س س س س الصس س س س س س س سسبح قارع س س س س س س س ة العشس س س س س س س سسا‬

‫ول غ س س س س س س س س س س س س س سسرو ان ف س س س س س س س س س س س س س سسل الدم س س س س س س س س س س س س س سسوع ولفه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بأمثال س س س س س س س س س س س س س س سسا أو ط س س س س س س س س س س س س س س سسال فيه س س س س س س س س س س س س س س سسا وابطش س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فف س س س س س س س سسي ك س س س س س س س سسل عض س س س س س س س سسو من س س س س س س س سسه جي س س س س س س س سسش عرم س س س س س س س رم‬

‫م س س س س س سس ن الب س س س س س سسأس يققف س س س س س سسو إث س س س س س سسره حي س س س س س سسث م س س س س س سسا مش س س س س س سسى‬

‫‪84‬‬


‫ومس س س س س س س س س سسا زال يدم س س س س س س س س س سسي خ س س س س س س س س س سسدر بن س س س س س س س س س سست مدم س س س س س س س س س سسد‬

‫ال س س س س س س ان وهس س س س سست منس س س س س سسه الققس س س س س سسوى واشس س س س س سستكى العشس س س س س سسا‬

‫فكي س س س س س س س س س س س س سسف ول يش س س س س س س س س س س س س سسكو العش س س س س س س س س س س س س سساء بعين س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ومس س س س س س س س س س س سس ن ظدم س س س س س س س س س س س سسأ من س س س س س س س س س س س سسه الفس س س س س س س س س س س س سلؤاد تدمش س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ورام ب س س س س س س س س س س س سسأن يرتس س س س س س س س س س س س اح فس س س س س س س س س س س س س أخ س س س س س س س س س س س سساذ فاق س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ل س س س س س س س سسه وأب س س س س س س س س في س س س س س س س سسه الققض س س س س س س س سسا غي س س س س س س س س م س س س س س س س سسا يش س س س س س س س سسا‬

‫فسس س س س س س س س س س س س س س س س سسددت العس س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ببس س س س س س س س س س س س س س س س سسة قلبس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فل س س س س س س س س س س س س سسددت س س س س س س س س س س س س سسهدماً مش س س س س س س س س س س س سسوماً مريش س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فخ س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س سسه يه س س س س س س س س سسوى إل س س س س س س س س س س الرض س س س س س س س س س سساجداً‬

‫كب س س س س س س سسدر كس س س س س س س سسا ق س س س س س س سسان ال س س س س س س سسدما وجه س س س س س س سسه غش س س س س س س سسا‬

‫عجبس س س س س س س س س سست لشس س س س س س س س س سسدمر كيس س س س س س س س س سسف شس س س س س س س س س سسر سس س س س س س س س س سساعداً‬

‫لاذب س س س س س سسح الس س س س س س سسني الس س س س س س سسبط وال س س س س س س س م س س س س س سسا اختش س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س سسان ض س س س س س س س س س س س سسحكت س س س س س س س س س س س س سس ن الي س س س س س س س س س س س سسه فأن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لتبك س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س سسه عني س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سوائءز والرش س س س س س س س س س س س ا‬

‫وان سس س س س س س س س س س س س س س س سسلبت منس س س س س س س س س س س س س س س سسه الثيس س س س س س س س س س س س س س س سساب اميس س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فقق س س س س س س سسد البس س س س س س س سست ثوب س س س س س س س اً م س س س س س س سس ن الع س س س س س س سسار مدهش س س س س س س سسا‬

‫وان فتش س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س خب س س س س س س س س س س س سساه فأن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س سسل وغ س س س س س س س سسد ع س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س سساويه فتش س س س س س س س س سسا‬

‫وان قتلت س س س س س س س س س س س سسه وهس س س س س س س س س س س س و لس س س س س س س س س س س س س يط س س س س س س س س س س س سسف غل س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بس س س س س س س س س س سساء فدمس س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س سسال لس س س س س س س س س س سسا الرض رششس س س س س س س س س س سسا‬

‫وان نصس س س س س س س س س س س س س سسبت فس س س س س س س س س س س س س سسوق السس س س س س س س س س س س س س سسنان كري س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫لفس س س س س س س س س سسض فس س س س س س س س س سسان ال س س س س س س س س س س يرف س س س س س س س س س ع مس س س س س س س س س سس ن يشس س س س س س س س س سسا‬

‫في س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سسأب أف س س س س س س س س سسدي عل س س س س س س س س سسى الرض جس س س س س س س س س سسدمه‬

‫ورأس س س س س س س س س س س ساً برمس س س س س س س س س س ح بالبه س س س س س س س س س سسا العقق س س س س س س س س س سسل ادهش س س س س س س س س س سسا‬

‫ويس س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س سسأب أف س س س س س س س س س س س سسدي نس س س س س س س س س س س س سساء ثس س س س س س س س س س س س سواكلً‬

‫عل س س س س س س سسى فقق س س س س س س سسده فس س س س س س س س ال س س س س س س سسدمع أرسس س س س س س س لت الش س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س س س س سسأن ي س س س س س س س س سسدها إذ كفكف س س س س س س س س سست دم س س س س س س س س سسع عينه س س س س س س س س سسا‬

‫دلء وأه س س س س س س س س س س س س س سسداب الف س س س س س س س س س س س س س سسون ل س س س س س س س س س س س س س سسا رشس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫كس س س س س س س س س س سسأن سس س س س س س س س س س سسياط الس س س س س س س س س س سسارقني وق س س س س س س س س س سسد مشس س س س س س س س س س سست‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى متنه س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س سسانت أف س س س س س س س س س س سساعَي رقش س س س س س س س س س س سسا‬

‫مشس س س س س س س سسني بس س س س س س س سسا للشس س س س س س س سسام عجس س س س س س س سسف وف س س س س س س س البكس س س س س س س سسا‬

‫عليه س س س س س س س سسا ل س س س س س س س سسا ق س س س س س س س سسد نال س س س س س س س سسا الرك س س س س س س ب أجهش س س س س س س س سسا‬

‫فءزع س س س س س س ن لض س س س س س س سسوء الص س س س س س س سسبح وارت س س س س س س ن م س س س س س س سس ن حيس س س س س س س ساً‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتر يدم س س س س س س س س س سسى إذا اللي س س س س س س س س س سسل أغطش س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س سسأخرج ن م س س س س س س س س سس ن خ س س س س س س س س سسدر وداخل س س س س س س س س سس ن ملسس س س س س س س س س ساً‬

‫ب س س س س س س س سسه الفس س س س س س س س سسق والفحش س س س س س س س سساء باض س س س س س س س سسا وعشعش س س س س س س س سسا‬

‫وظ س س س س س س س س س س سسل يءزي س س س س س س س س س س س د يقق س س س س س س س س س س س سسرع ال س س س س س س س س س س س سرأس ش س س س س س س س س س س س سسامتاً‬

‫ب س س س س س س س س س س سسا بققض س س س س س س س س س س سسيب في س س س س س س س س س س سسه للنف س س س س س س س س س س سسس أنعش س س س س س س س س س س سسا‬

‫وإن زجرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالواعظ غاض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها‬

‫وكي س س س سسف ي س س س سسرى ف س س س س س الش س س س سسدمس م س س س سس ن ك س س س سسان أعدمش س س س سسا‬

‫‪85‬‬


‫أسماء القزويني‬ ‫المتوفاة ‪1342‬‬ ‫العلوية اساء بنت العلمسة السسيد اليسزا صسال ابس ن العلمسة الفققيسه الجسة السسيد مهسدي‬ ‫الققءزوين ‪ ،‬قالت ف رثاء جدها السني ‪ 7‬م ن قصيد ة ‪:‬‬ ‫وإن قس س س س س س س س س س س سستيل قس س س س س س س س س س س سسد قضس س س س س س س س س س س سسى حس س س س س س س س س س س سسق دينس س س س س س س س س س س سسه‬

‫وزاح س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س سساء مهت س س س س س س س س س س س س سسه نس س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سساذاك لعدم س س س س س س س س س س س س س س سسري ل ت س س س س س س س س س س س س س س سسوّفيه أعين س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وإن أص س س س س س س س س س س س س سسبحت لل س س س س س س س س س س س س سسرزء باكي س س س س س س س س س س س س سسة ع س س س س س س س س س س س س سسبى‬

‫اسسسها السساذي اشسستهرت بسسه ) سسسومة ( للتحبسسب ‪ ،‬وك ان عدمهسسا أبسسو العسسءز السسسيد مدمسسد‬ ‫التوف سنة ‪‍ 1335‬ه ‪ .‬ياطبها ‍ب ) اساء ( وعرفت بعدئٍاذ بالبابة تكرياً لققامها ‪.‬‬ ‫ولسدت ف س اللسسة الفيحسساء حسسدود سسسنة ‪‍ 1283‬ه ‪ .‬ونشسسأت ف س كنسسف والسسدها ‪ ،‬وك ان‬ ‫للبيئة ف نفسها أثر ف بلوره ذهنيتها ‪ ،‬فسالجواء العلدميسة الست كسانت تعيشسها والسالس الدبيسة‬ ‫الت تعققد ف مناسسبات كسسانت تسسلؤثر أثرها وتدفع بساذه السر ة للشسعر والدب فل تفوتا النسادر ة‬ ‫الدبية أو الشارد ة الستدملحة فهي تكتب هاذه وتفظ تلك وتتحدث بالكثي منها ‪.‬‬ ‫وقسد اق سمرتنت بسساب ن عدمهسسا اليسزا موسسى ابسس ن اليسزا جعفسسر الققءزوين س وأنبسست منسسه ‪ .‬وابنتهسسا‬ ‫) ملوك )‪ ( (1‬وهي ل تءزل ف قيد اليا ة ول زالت تتحدث ع ن‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س والعلوية ملوك اقمرتنت باب ن خالا السيد باقر السيد هادي الققءزوين التوف سنة ‪‍ 1333‬ه ‪ .‬وهي أديبسة فاضسلة ‪،‬‬ ‫ووجه اجتدماعي مبب ل زال ملسها العامر ف اللة موئلً للققاصدي ن على أّن الس ن قد تققدم با حفظها ال ‪.‬‬

‫‪86‬‬


‫امها وكيف كانت واسطة لل النءزاعات العائلية ‪ ،‬فكثياً ما قصدت العوائسل التنسافر ة ولّطفت‬ ‫السسو وأمسساتت النسءزاع والصسسام حسست سسساد الوئام ‪ ،‬وتتحسسدث عسس ن امهسسا وملكتهسسا الدبيسسة وتروى‬ ‫شعرها باللغتني ‪ :‬الفصحى والدارجة ‪.‬‬ ‫واشتهر ع ن اساء أنا تيءزت بشخصية قوية وباسلوب جيل فس السديث وكان ملسسسها‬ ‫ف اللة عامراً بالتأدبات وذوات العرفة ‪ُ .‬أصيبت بسسرض لزمهسسا شسسهوراً متعسسدد ة وتوفيت بعسسده‬ ‫سنة ‪‍ 1342‬ه ‪ .‬ونققلت بوكب كبي إل النجف الشرف لققرها الخي واقيدمت الفاتة على‬ ‫روحها الطسساهر ة صسسباح مسسساء وسارع الشسعراء إلس رثائهسسا وللتسسدليل علسى مسسا روينسا نثبسست نوذجساً‬ ‫م ن رسائلها الدبية وهي كثي ة ‪ .‬كتبت على صديققة لا تعءزيها بوفا ة والدتا ‪:‬‬ ‫ص س س س س س س س س س س س سسباً عل س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س سسوب الءزم س س س س س س س س س س س ان وإن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫شس س س س س س س س س س سسيم الك س س س س س س س س س س سرام الصس س س س س س س س س س سسب عنس س س س س س س س س س سسد العضس س س س س س س س س س سسل‬

‫ل تءزعس س س س س س س س س س س س س س س س ي م س س س س س س س س س س س س س س س سسا رزيس س س س س س س س س س س س س س س س ت بف س س س س س س س س س س س س س س س سسادح‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسال ع س س س س س س س س س س س س س س س سّودك الدمي س س س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س س س سسأجلي‬

‫خطب نازل ومصاب هائل ورزية ترعد منها الفاصسل وتاذرف منهسا السدموع الوامسل ‪،‬‬ ‫وينفطر منها الصخر ول يدمد عندها الصب ‪ ،‬ويشيب منها الوليسسد ول يفتسسدى فيهسسا بالطسسارف‬ ‫والتليسسد وعّدم س تس كسسل قري ب وبعيسسد ‪ ،‬ويشسسيب منهسسا الوليسسد ول يفتسسدى فيهسسا بالطسسارف والتليسسد‬ ‫وعّدم تس كل قريب وبعيد ‪ ،‬غي ان الاذي أطفى ليبها وسك ن وجيبها التسسليم للققسدر والققضسساء‬ ‫‪ ،‬وأنك اللف عدم ن مضى ‪ ،‬فلم تفتققد َم نس انت البققية ول تاذهب َم نس فيك شائلها والسجية‬ ‫‪ ،‬فاذكراها بك ل تسءزل مساذكور ة وكأنسا حيسة ٌ غيس مققبسسور ة ‪ ،‬فل طرقت بيتسسك الطسوارق ول حلسست‬ ‫بساحة ربعك البوائق ‪ ،‬ودم ِ‬ ‫ت برغم أنف كل حققود ل نرى فيك إل ما يغيظ السود ‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫الداعية العلوية‬

‫‪ 1‬رجب المرجب ‪ 1322‬هجرية‬

‫اسماء‬

‫‪87‬‬


‫الرسالة الثانية كتبتها إل شققيققها السيد هسسادي لنجسساته مس ن حادثسة رعنساء سسنة ‪1328‬‬ ‫‍ه ‪ .‬وكانت يومئاذ ف اللة وهو ف ) الندية ( ‪:‬‬ ‫أ ) ه س س س س س س س سسادي ( دج س س س س س س س سسى الظلدم س س س س س س س سسا بن س س س س س س س سسور ج س س س س س س س سسبينه‬

‫وأحسس س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س سسه يلس س س س س س س س س سسوه ان أظلس س س س س س س س س سسم الطس س س س س س س س س سسب‬

‫لقق س س س س س س س س س سسد أض س س س س س س س س س سسرم الع س س س س س س س س س سسداء ن س س س س س س س س س سسار حقق س س س س س س س س س سسودهم‬

‫وم س س س س سسا علدمس س س س س س سوا فس س س س س س س رشس س س س س س ح ج س س س س س سسودك ق س س س س س سسد يب س س س س س سسو‬

‫غدم سسام ج سسود الواق سسدي ن إذا أم سسل الن سسادي وشس س ص سسباح الس سساري ن وبسسدرها ) ال سسادي (‬ ‫حفظك الرح ن م ن طوارق السواء بحدمد ‪ 9‬النجباء ‪.‬‬ ‫أما بعد فنح ن بدمد ال التعال وما زلنا ف السرور ول نءزال ‪ ،‬سيدما بورود حديث فرح‬ ‫م ن ذوي شرف قدي وخصو ص مسرود م ن ذوي فضل عدميسم يشسعر أن الس قسد حيساك بنعدمتسه‬ ‫صكس بسلمته الكافية وناك م ن هساذه الرائعسة فيسا لسا مس ن قارعة ‪ ،‬فحدمسدنا الس علسى‬ ‫الوافية وخ ّ‬ ‫ذلك وشكرناه على ما هنالك ‪ ،‬وإل لمرتكت مققلسة السد عسسبى ومهجسة الفخسسر َحس ّرسا ‪ ،‬وأحنيست‬ ‫على وجد منا الضلوع ومنعت م ن عيوننا طيب الجود والجوع فتدمثلنا بققول م ن قال ‪:‬‬ ‫أصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلك مفوظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً لل الرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ول‬

‫فُ س س س س س س س س سسديت ب س س س س س س س س سسا ) لص س س س س س س س س سسول ( ك س س س س س س س س سسي يغت س س س س س س س س سسدي‬

‫اقسسول وسسبب كتابسسة هسساذه الرس الة كدمسسا روى الطيسسب السسسيد مدمسسد رض ا ف س م سلؤلفه‬ ‫) الب والعيان ف أحوال الفاضل والعيان ( ص ‪ 64‬ف ترجة السيد باقر اب ن السيد هسسادي‬ ‫الاذكور ما نصه ‪:‬‬ ‫ان السيد هادي دعاه بعض رؤساء العشائر إلس وليدمسة ليلً ‪ ،‬فخسرج علسى فرسه تسدق‬ ‫به جريد ة م ن اليل منهم ولده الباقر وجاعة م ن خاصته وخدمه وأخوه الرحوم السيد السسس ن‬ ‫وكان السسوقت صسسيفاً فانعققسسد اللسسس فس الفضسساء بنسسب ) مضسسيف ( مسس ن قصسسب فبينسسا النسساس قسسد‬ ‫شسسغلوا بنصسسب الوائسسد واذا بصسسوت الرصا ص يلعلسسع مسس ن فئسسة لسسا تسراث مسسع صسساحب الضسسيف ‪،‬‬ ‫ففءزع الققوم واضطربوا ‪ ،‬وكان‬

‫‪88‬‬


‫على رأس السيد الادي خادم واقف يققال لسه ) مصسول ( فأصسسابته رصاصسة سسسققط علسى أثرها‬ ‫جسسديلً كدمسسا قتسسل سسساقي السساء وُأصيب آخسسرون ث س ثسسار السسي وَم نس كسسان مسسدعواً للوليدمسسة فسسانءزم‬ ‫الغءزا ة راجعني ‪ ،‬أما السيد الادي فققد ثبت بكانه ل يتحرك ول يناذعر ‪ ،‬وعندما رجع السسسيد‬ ‫إل س البلسسد سسسجد ولسده البسساقر شسسكراً ل س علسسى سسسلمة والسسده وكتسسب مسس ن فسسوره إل س ع سَم أبيسسه ف س‬ ‫الفيحاء أب العءز السيد مدمد هاذي ن البيتني ‪:‬‬ ‫بش س س س س س س س س س س س س س س س س سراك فس س س س س س س س س س س س س س س س س فاجع س س س س س س س س س س س س س س س سسة أخط س س س س س س س س س س س س س س س سسأت‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ج س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك خ ّطاه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت مقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادير إل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫أبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ‪ ،‬ومص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول تل ّققاسه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فأجابه السيد ياطب السيد الادي ‪:‬‬ ‫فُس س س س س س س س س س س س س س سسديت بالصس س س س س س س س س س س س س س سسول كس س س س س س س س س س س س س س سسي يغتس س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫اصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلك مفوظس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً لل الرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ول‬

‫والثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسل السس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائر بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫خيس س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س سس ن الص س س س س س س س س س سسول حف س س س س س س س س س سسظ الص س س س س س س س س س سسول‬

‫‪89‬‬


‫الشيخ محمد حسن سميسم‬ ‫المتوفي ‪1343‬‬ ‫يرثي مسلم ب ن عققيل وهان ب ن عرو ة الرادي الاذحجي رحة ال عليهدما ‪:‬‬ ‫ل س س س س س س سسو ك س س س س س س سسان غي س س س س س س سسك ي س س س س س س سسا بس س س س س س سس ن ع س س س س س س سسرو ة مس س س س س س س سسلدما‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س مص س س س س س س س س س س س س س سسر كوف س س س س س س س س س س س س سسان لوي مس س س س س س س س س س س س س س سسلدما‬

‫اويت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وحيت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديته‬

‫فس س س س س س س س س س س س س مهج س س س س س س س س س س س سسة اب س س س س س س س س س س س سست الي س س س س س س س س س س س سسا ة تكرمس س س س س س س س س س س س ا‬

‫ان ل س س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س سس ن ال ع س س س س س س س س س س سسدنان فقق س س س س س س س س س س سسد‬

‫ادركس س س س س س س س س س س س ت فخ س س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س س سسافققني وان س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قس س س س س س سسد فققس س س س س س سسدت مس س س س س س سس ن يدمس س س س س س سسي الضس س س س س س سسعائ ن شس س س س س س سسيدمة‬

‫ح س س س س س س س س س س س س سست ربيع س س س س س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س س س س س سسل اب س س س س س س س س س س س س سساه مك س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫م س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س سسال بارقس س س س س س س س س س س ة الع س س س س س س س س س س س سراق تققاعس س س س س س س س س س س سست‬

‫ع س س س س س س سس ن نص س س س س س س سسر م س س س س س س سس ن ن س س س س س س سسال الفخ س س س س س س سسار العظدم س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س ل تسس س س س س س س س س س س س س س سربلت ال س س س س س س س س س س س س س سسدماء كأميهس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫كاميه س س س س س س س س س س س س س س ا ل س س س س س س س س س س س س س س س ل تس س س س س س س س س س س س س س س سربلت الس س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسايعت مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم بيع س س س س س س س س س س س س س س س س سسة عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسويه‬

‫ابس س س س س س س س س س س س سسدا فل س س س س س س س س س س س سسم تنكس س س س س س س س س س س س سسث ول س س س س س س س س س س س سس ن تننس س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫فل س س س س س س س س س س س سساذا عي س س س س س س س س س س س سسون بن س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س سسب تفج س س س س س س س س س س س سسرت‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسا اتس س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س سساعي الي س س س س س س س س س س س س سسه عليكدم س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بش س س س س س س س س س س سراكم طل س س س س س س س س س س سسب اب س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س سساطم ث س س س س س س س س س س سساركم‬

‫طلس س س س س س س س س س سسب ابس س س س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س س س سساطم ثس س س س س س س س س س سساركم بش س س س س س س س س س س سراكدما‬

‫خ س س س س س س س س س س سسرج الس س س س س س س س س س س سسني م س س س س س س س س س س سس ن الج س س س س س س س س س س سساز بعس س س س س س س س س س س سءز ة‬

‫رغ س س س س س س س س س س س س س س س م الع س س س س س س س س س س س س س س سسدا ل خائف س س س س س س س س س س س س س س سسا متكتدم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سراق بفتي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مض س س س س س س س س س س س س س س س س س سرية‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه باسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ممرتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسوم اكفه س س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س سسوق ال س س س س س س س س س س س س سسثري‬

‫كرم س س س س س س س س س س س س س س ا تكلف س س س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س س سسروى والطعدم س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم بي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم نءزولس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ونءزال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ل س س س س س س س س س س س س يكسس س س س س س س س س س س سسبوا غي س س س س س س س س س س س س الكس س س س س س س س س س س سسارم مغندمس س س س س س س س س س س سسا‬

‫رام اب س س س س س س س س س س س س س سس ن هن س س س س س س س س س س س س س سسد ان يسس س س س س س س س س س س س س س سسود معاش س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫ض س س س س س س س س س س سربوا عل س س س س س س س س س س سسي ه س س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س س سسدماك ميدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫هب س س س س س س س س س س سست هن س س س س س س س س س س سساك بن س س س س س س س س س س سسو عل س س س س س س س س س س سسي وامتط س س س س س س س س س س سست‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسل مفت س س س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س س س سساذراع مطهدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪90‬‬


‫وتض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرمت أس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيافها ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأكفهم‬

‫فكأن س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س سسار القق س س س س س س س س س س سسرى ح س س س س س س س س س س سسول الدم س س س س س س س س س س سسى‬

‫حس س س س س س س س س س س سست إذا اصس س س س س س س س س س س سسطدم الكدمس س س س س س س س س س س سسا ة وحّج ب س س س س س س س س س س س سست‬

‫ش س س س س س س س سسس الض س س س س س س س سسحى والف س س س س س س س سسق أض س س س س س س س سسحى مظلدم س س س س س س س سسا‬ ‫العب س س س س س س س س س س س س س سساس أقب س س س س س س س س س س س س س سسل ض س س س س س س س س س س س س س سساحكاً متبس س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫عبس س س س س س س س س سست وجس س س س س س س س س وه الص س س س س س س س س سسيد مهدم س س س س س س س س سسا أبص س س س س س س س س سسروا‬ ‫متقق س س س س س س س س س س س س س سسدماً ب س س س س س س س س س س س س س سسالطف يك س س س س س س س س س س س س س سسي حي س س س س س س س س س س س س س سسدراً‬

‫ف س س س س س س س س س س س س ملتقق س س س س س س س س س س س سسى صس س س س س س س س س س س سسفني حني س س س س س س س س س س س س تقق س س س س س س س س س س س سّد مسسا‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س أنه بني س س س س س س س س س س س س س س س الكتس س س س س س س س س س س س س س سسائب عدمس س س س س س س س س س س س س س سسه الطي‍‬ ‫وتققاعس س س س س س س س س س س س س سست عن س س س س س س س س س س س س سسه الف س س س س س س س س س س س س س سوارس نكص س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫‍ار ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ه س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز الل س س س س س س س س س س س س س س س س سواء العظدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فغ س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ملؤخرهس س س س س س س س س س س س س س س س ا هن س س س س س س س س س س س س س س س سساك مقق س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫بك س س س س س س س س س سست الص س س س س س س س س س سسبايا وه س س س س س س س س سسي تطل س س س س س س س س س سسب شس س س س س س س س س س سربة‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سسروي ب س س س س س س س س س س س س س س سسا والفاطدمي س س س س س س س س س س س س س س سسات الظدم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫منع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر العلققدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وورده‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققاهم ورد النيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة علققدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س سست إذا حس س س س س س س س س س س س س س سسدمت ي س س س س س س س س س س س س س سسداه بص س س س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫وأخ س س س س س س س س س س س س س س س سساه أس س س س س س س س س س س س س س س س سسعه ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوداع مسس س س س س س س س س س س س س س س س سّلدما‬

‫ض سس س س س س س س س س س س س س سسبط الصس س س س س س س س س س س س س سسطفى لس س س س س س س س س س س س س سسوداعه‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س سسانقق ّ‬

‫ض م س س س س س س س س سس ن اف س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س سسدما‬ ‫كالص س س س س س س س س سسققر إذ ينقق س س س س س س س س س س ّ‬

‫ن س س س س س س س سساداه ي س س س س س س س سسا عض س س س س س س س سسدي وي س س س س س س سسا درع س س س س س س س ي ال س س س س س س س سساذي‬

‫قس س س س س س س س سسد كنس س س س س س س س سست فيس س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س اللحس س س س س س س س سسم معلدمس س س س س س س س سسا‬

‫فلبكين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك بالصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوارم والققن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سست تبي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تثّلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تطّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س تب س س س س س س س س س س س س سَق منس س س س س س س س س س س س سسه السس س س س س س س س س س س س سسدمهرية ملثدمس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أه س س س س س س س س س س سسوى علي س س س س س س س س س س سسه ليلث س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س سساذي‬

‫اسر ة آل سيسسم ‪ ،‬اشستهرت بساذا اللققسسب لن جسدها سيسسسم بس ن خيسس بس ن نصسار بس ن‬ ‫حافظ لم الءزعامة ف بن لم ب ن براك ب ن مفرج ب ن سلطان ب ن نصي أميس بنس لم حيسسث نسسءزح‬ ‫مسس ن الشسسام حدودسسسنة ‪‍ 902‬ه ‪ .‬وأسسسس مشسسيخة بن س لم ف س ل سواء العدمسسار ة س س ميسسسان فسسأعققب‬ ‫حافظ وهو أعققب ولدي ن ‪ :‬نصار ونصر وفيهدما زعامة بن لم ‪.‬‬ ‫وف اس سر ة آل سيسسسم س اليسسوم س علدمسساء وادبسساء وحققسسوقيني ‪ .‬وكان السسمرتجم لسسه علسسم الس سر ة‬ ‫وعنوانسسا لسسا يتحلسسى بسسه مسس ن فضسسل وأدب وسسخاء مضسسافا إل س ديسسانته وزه ادته وطيسسب س سريرته‬ ‫وحس ن سيته يتحلى بإباء وشم ويعتّءز بققوميته‬

‫‪91‬‬


‫وعروبته ل ع ن عصبية فققد قال المام زي ن العابدي ن علي بسس ن السسسني السسسجاد ‪ : 7‬ليسسس مسس ن‬ ‫ب الرجل قومه ولك ن العصبية أن يرى شرار قومه خياً مسس ن خيسسار قسسوم آخري ن ‪،‬‬ ‫العصبية أن ي ّ‬ ‫واليك قطعة م ن اعتءزازه بنفسه وتدحه بأهله وقومه ‪:‬‬ ‫قس س س س س س س س س س سسدماً بغ س س س س س س س س س سسارب س س س س س س س س س س سسابي وهس س س س س س س س س س و ال س س س س س س س س س سساذي‬

‫فس س س س س س س س س س الع س س س س س س س س سسدو لس س س س س س س س س س يط س س س س س س س س سسأ ال س س س س س س س س سسثرى بناس س س س س س س س س سسم‬

‫جح س س س س س س س سست فخف س س س س س س س سست الف س س س س س س س سسق يص س س س س س س س سسدع هامه س س س س س س س سسا‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س سسكت فاض س س س س س س س س س س س س سسل عءزمه س س س س س س س س س س س س سسا بعءزائدم س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ل ابتغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي خلعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعري ل ول‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س سسفراً دن س س س س س س س س س س س س س س س سسانياً وبي س س س س س س س س س س س س س س س سسض دراه س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كل ول أخش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ت ّك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس جاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ول أرج س س س س س س س س س س س س س س س س و وكال س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫عيشس س س س س س س س سسي بدم س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س ط س س س س س س س سساب ول س س س س س س س يك س س س س س س س سس ن‬

‫عيش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدليس ورّد مظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫ق س س س س س س س سسالوا الدي س س س س س س س سسب ي س س س س س س س سّد الك س س س س س س س سسف قل س س س س س س س سست ل س س س س س س س سسم‬

‫أنس س س س س س س س س س س سسا الديس س س س س س س س س س س سسب ولكس س س س س س س س س س س سس ن ل أم س س س س س س س س س س س سّد يس س س س س س س س س س س سسدا‬

‫ك س س س س س س س س س س سسي ل أُص س س س س س س س س س س س ّعر خ س س س س س س س س س س سسدي بع س س س س س س س س س س سسد عءزت س س س س س س س س س س ه‬

‫إلس س س س س س س س س س س ان س س س س س س س س س سساس يس س س س س س س س س س سسدمون الل س س س س س س س س س سسه ) خ س س س س س س س س س سسدا (‬

‫وم ن شعره معرضاً ب ن عرفوا بالنسوبية والسوبية ‪:‬‬

‫وقال ‪:‬‬

‫أت س س س س س س س س سسرك س س س س س س س س س سسبيل الش س س س س س س س س سسعر ف س س س س س س س س س ني س س س س س س س س سسل الغن س س س س س س س س س‬

‫فالش س س س س س س س س س س س سسعر فس س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س س سساذا الءزم س س س س س س س س س س س ان هس س س س س س س س س س س س سوان‬

‫علدماؤن س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س سسرس وتل س س س س س س س س س س س س س س س سسك ملوكن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك وج س س س س س س س س س س س س س س س س س ّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراتنا معس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدان‬

‫من س س س س س س س س النف س س س س س س سسس م س س س س س س سسا بني س س س س س س س س الع س س س س س س سساذيب وحس س س س س س س اجر‬

‫بي س س س س س س س س س سسث ت س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س سسد بط س س س س س س س س س سسش ال س س س س س س س س س سسأدر‬

‫أرى الشس س س س س س س س س س س سسدمس ل يتس س س س س س س س س س س سساز سس س س س س س س س س س س سساطع نوره س س س س س س س س س س س ا‬

‫إذا س س س س س س س س س س س سسفرت م س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س غي س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س سوافر‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س سس ن غص س س س س س س س س س س س س سسوناً وابتس س س س س س س س س س س س س سسدم ن كواكب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأش س س س س س س س س س س س س س س س س سرق ن أقدم س س س س س س س س س س س س س س س سساراً بلي س س س س س س س س س س س س س س س سسل غ س س س س س س س س س س س س س س س سسدائر‬

‫وديوانه الخطوط الاذي رأيته عند ولده فضسيلة الشسيخ عدمسسار ابس ن الشسيخ مدمسد حسس ن‬ ‫اب ن الشيخ هادي يدمع متلف ألوان الشعر وأكثره ف أهل البيت صلوات ال عليهم ‪.‬‬ ‫ولنستدمع إل لون م ن غءزله ‪:‬‬

‫‪92‬‬


‫م س س س س س س س س س س سسررت عل س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سوادي فلدم س س س س س س س س س س سسا رأيننس س س س س س س س س س س س‬

‫نف س س س س س س س س س س س س س س س سسرن كأمث س س س س س س س س س س س س س س س سسال الظبس س س س س س س س س س س س س س س سساء الن س س س س س س س س س س س س س س س سوافر‬

‫وفيه س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سست أرج س س س س س س س س س س و ط س س س س س س س س س س سسروق خيال س س س س س س س س س س سسا‬

‫كدم س س س س س س س س س سسا يرت س س س س س س س س س ي الت س س س س س س س س س سسأمني قل س س س س س س س س س سسب الخ س س س س س س س س س سساطر‬

‫حس س س س س س س س س س س س سست خس س س س س س س س س س س س سسدرها ل بالواضس س س س س س س س س س س س سسي الب س س س س س س س س س س س س سواتر‬

‫ولك س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حتس س س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالفون الف س س س س س س س س س س س س س س س سواتر‬

‫تققسس س س س س س س سسدمت مس س س س س س س سس ن شس س س س س س س سسوقي لس س س س س س س سسا ف س س س س س س س س رياضس س س س س س س سسها‬

‫لعّل س س س س س س س س س س س س س س س س سسي القيهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدماء زائ س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فب س س س س س س س س س س س سسالنحن جس س س س س س س س س س س س سسدمي وب س س س س س س س س س س سسالءزع مهج س س س س س س س س س س س سست‬

‫وف س س س س س س س س س ذا الغض س س س س س س س س سسا قلس س س س س س س س س سسب وب س س س س س س س س سسالغور ن س س س س س س س س سساظري‬

‫وأق س س س س س س س س س سساذف نفس س س س س س س س س س سسي طالبس س س س س س س س س س ساً رسس س س س س س س س س س م داره س س س س س س س س س ا‬

‫وب س س س س س س س س س س س للنس س س س س س س س س س س سسوى م س س س س س س س س س س سسا بالرس س س س س س س س س س س س وم ال س س س س س س س س س س سسدواثر‬

‫علس س س س س س س س س س سسى ظهس س س س س س س س س س سسر مفتس س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س سساذراعني أتلس س س س س س س س س س سسع‬ ‫وغرت س س س س س س س س س س س س ه ف س س س س س س س س س س س س س وجهس س س س س س س س س س س س سسه وه س س س س س س س س س س س س و أده س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ب الض س س س س س س س س سسالع ض س س س س س س س س سسامر‬ ‫حبيس س س س س س س س س سسك الققس س س س س س س س س سسرى ق س س س س س س س س س س ّ‬

‫مققال س س س س س س س س س س س س سسة حس س س س س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س س س س عققيس س س س س س س س س س س س سسد ة ك س س س س س س س س س س س س سسافر‬

‫إذا م س س س س س س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س س س س س س سسدا ليل يص س س س س س س س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س س س س س س س سسأنفه‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الثري س س س س س س س س س س س س س س س س ا والس س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى بس س س س س س س س س س س س س س س س سسالوافر‬

‫أط س س س س س س س س س سسأطئ رأس س س س س س س س س س سسي حنيس س س س س س س س س س س اركس س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سسرجه‬

‫ماف س س س س س س س س س س س س س س سسة تعلي س س س س س س س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س س س س س س س سسهى بغ س س س س س س س س س س س س س س سسافري‬

‫فل أطس س س س س س س س س س س س س س سسرق اليني س س س س س س س س س س س س س س س حّي س س س س س س س س س س س س س سسي وحّيه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فيعل س س س س س س س س س س س سسم تغلي س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسدياجر‬ ‫ون س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س سسدياجي بني س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س سساد وغ س س س س س س س س س س سسائر‬

‫وان هس س س س س س س س س س س س س سّومت جارات س س س س س س س س س س س س سسا رح س س س س س س س س س س س س ت غ س س س س س س س س س س س س سسائراً‬

‫أُسس س س س س س س س سسيب انس س س س س س س س س سسياب الص س س س س س س س س سسل بنيس س س س س س س س س س خيامه س س س س س س س س سسا‬

‫واس س س س س س س س س س س سسري مس س س س س س س س س س س سسي الن س س س س س س س س س س سسوم بني س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سساجر‬

‫ول س س س س س س س س س سسا أحّس س س س س س س س س س س س تس ب س س س س س س س س س س س اريعس س س س س س س س س س سست وح س س س س س س س س س س ّولت‬ ‫وق س س س س س سسالت أم س س س س س س سسا هب س س س س س س سست الس س س س س س س سسود ال س س س س س س سست غ س س س س س س سسدت‬

‫بناظرهس س س س س س س س س س س س س س س ا ن س س س س س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س س س س س سسود ال س س س س س س س س س س س س س س س سوادر‬ ‫مالبهس س س س س س س س س س س س س س سسا بي س س س س س س س س س س س س س س سسض الس س س س س س س س س س س س س س س سسيوف الب س س س س س س س س س س س س س س سواتر‬

‫فققل س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س سسا ل ت س س س س س س س س س س سساذعري إننس س س س س س س س س س س س ام س س س س س س س س س س سسرؤ‬ ‫فدم س س س س س س س س س س س سسا جح س س س س س س س س س س س سست إل وأمس س س س س س س س س س س س سسكت ش س س س س س س س س س س س سسعرها‬

‫ت بف س س س س س س س س سساجر‬ ‫قصس س س س س س س س سسارى من س س س س س س س س سساي اللث س س س س س س س س سسم ‪ ،‬لس س س س س س س س س س ُ‬

‫ك س س س س س س س س سساذاك ش س س س س س س س س سسكيم ال س س س س س س س س سسدر فض س س س س س س س س سسل الغ س س س س س س س س سسدائر‬

‫فلدم س س س س س س سسا اطدم س س س س س س سسأنت يلس س س س س س س س ش س س س س س س سسكوت ل س س س س س س سسا ال س س س س س س سسوى‬

‫وف س س س س س س بعس س س س س س سسض شس س س س س س سسكوى الس س س س س س سسب نفثس س س س س س سسة سس س س س س س سساحر‬

‫دن س س س س س س س س س سست وت س س س س س س س س سسدّلت م س س س س س س س س س سس ن فدم س س س س س س س س س سسي وتبس س س س س س س س س س سسدمت‬

‫وق س س س س س س س س س س س سسالت فخس س س س س س س س س س س س سساذ من س س س س س س س س س س س س س ُقبيل س س س س س س س س س س س س سَة زائس س س س س س س س س س س س سسر‬

‫رش س س س س س س س س س س س س س س فت ثناياه س س س س س س س س س س س س س س سسا فقق س س س س س س س س س س س س س س سسالت بعينه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫) هنيئس س س س س س س س س س س س س س ساً مريئس س س س س س س س س س س س س س ساً غيس س س س س س س س س س س س س س س داء م س س س س س س س س س س س س س سسامر (‬

‫فض س س س س س س س س س س س س سساجعتها والس س س س س س س س س س س س س سسيف بين س س س س س س س س س س س س س س وبينه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وس س س س س س س س س س س س س سسامرتا والرم س س س س س س س س س س س س س ح كس س س س س س س س س س س س س سسان مسس س س س س س س س س س س س س سسامري‬

‫‪93‬‬


‫ترجم له الشيخ النققدي ف ) الروض النضي ( والشيخ مدمسسد حسسرز السسدي ن فس ) معسسارف‬ ‫الرجال ( فققسال ‪ :‬فاضسلً كساملً لبيبساً أديبساً شساعراً ‪ ،‬لسه نسوادر أدبيسة وشعرية جيسد ة وم راث فس‬ ‫سيد الشهداء رثى بعض معاصريه وهنسسأهم ‪ ،‬ولد سسنة ‪‍ 1279‬ه ‪ .‬كدمسا ترجم لسه الاقسسان فس‬ ‫شعراء الغري وذكر جلة م ن نثره ونظدمه ‪ .‬وافاه الجل ف ‪ 25‬جادى الول سنة ‪‍ 1343‬ه ‪.‬‬ ‫وكان لنعيه رنة أسسف علسى عسارفيه وأّبنه جاعسة مس ن الشسعراء منهسم الطيسب الشسيخ مدمسد علسي‬ ‫اليعققوب بققصيد ة عامر ة كان مطلعها ‪:‬‬

‫أيع س س س س س س س س س س س سسرب ق س س س س س س س س س س س سسد فقق س س س س س س س س س س س سسدِت أب س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫اولا ‪:‬‬

‫فل للج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود ان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ت ول الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫وللدمسسمرتجم لسسه قصسسيد ة فس الءزه راء فاطدمسسة بنسست النسسب صسسلى الس عليهدمسسا وس ّلم جسساء فس‬ ‫ع منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أبواب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ومققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر ٌ‬

‫َمس س س س س س س س س س س س س س نس مبل س س س س س س س س س س س س سسغ عنس س س س س س س س س س س س س س الءزم س س س س س س س س س س س س ان عتاب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل زلت ُأرددها ف الافل الفاطدمية ‪ .‬تغدمده ال برحاته واسكنه فسيح جناته ‪.‬‬

‫‪94‬‬


‫السيد مهدي الطالقاني‬ ‫المتوفى ‪1343‬‬ ‫ننش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الربي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س سّ ج ب س س س س س س س س س س س س س س علس س س س س س س س س س س س س سسى تلس س س س س س س س س س س س س سسك الرب س س س س س س س س س س س س س وع‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ولس س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوث الزا‬

‫ر ‪ ،‬بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذلك الكهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف النيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫بتلعهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أتل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُع‬ ‫يرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى ‪ ،‬ول يرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذما‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروه إل دمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوعي‬ ‫َم ‪ ،‬بش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيح قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب والض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوع‬

‫متنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالنوم أو‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالم ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س قل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س س س س سسد نص س س س س س س س س س س س س س سسبت ل س س س س س س س س س س س س س سسه الف س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫ن ‪ ،‬حب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائلً عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬

‫ت من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫فنج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ُزّودس ُ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستءزّفر والص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوع‬ ‫بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساَن إبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍم قطيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ض‬ ‫ت م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسفي أعس س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫وبققيس س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫َمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك الثغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر وال‍‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س سرس م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س س س س سسفيع؟‬ ‫‍ خص س س س س س س س س س س س س س س س سسر الخ ّ‬

‫‍ه خي س س س س س س س س س س س س س س سسال ش س س س س س س س س س س س س س س سسخص يل س س س س س س س س س س س س س س س س ض س س س س س س س س س س س س س س سسجيع‬

‫ت إل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات ‍من‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫يعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادن ليلً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغ‍‬

‫‍دو من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيع‬

‫نش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الربي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُع عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الربس س س س س س س س س س س س س س س س س س وع‬

‫نش س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوعي‬ ‫داري وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد ولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوعي‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعد ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدثتن‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ذلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك السس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن البس س س س س س س س س س س س س س س س س سسديع‬

‫فص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغى لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ثسسته‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س سسك مسس س س س س س س س س س س س س س سسدمعي ‪ ،‬ل بس س س س س س س س س س س س س س سسل جيع س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫زدن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد زادت جنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س سسديثك عس س س س س س س س س س س س سس ن رب س س س س س س س س س س س س وعي‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت وتءزفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ري‬

‫وخف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق قلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ب يلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س وجي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن البلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫‪95‬‬


‫أمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي وأص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبح لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س أج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫مه س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى في س س س س س س س س س س س س س س س س سسض ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع‬

‫ف دمع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهم‬ ‫إن ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫رعف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست جف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالنجيع‬ ‫‍ر اليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ل ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوعي‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن يطي‍‬ ‫لف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي لغي‍‬

‫‍ر الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س الدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬ ‫ف وك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان أمن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً للدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع‬

‫أمسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مروع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطفو‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطو ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأبيض ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارٍم‬

‫كالشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمس والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبق اللدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬ ‫داج صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍد للنجيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ي الو‬ ‫أبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار َ‬ ‫وبأسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍر كالص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل يل‍‬ ‫ريّ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫‍وي ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافث السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم النققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫ينهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالغيث الري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سلس ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدروع‬ ‫‍ يض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه يف ّ‬

‫فيخيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره وأب‍‬ ‫خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساض ا ِلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام بفتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍة‬

‫كالس س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغب وجس س س س س س س س س س س س س س س س وع‬

‫أن يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعهم لسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدمٍة‬

‫لبس س س س س س س س س س س س س س س س سوا الققلس س س س س س س س س س س س س س س سسوب علس س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س سسدروع‬

‫طلع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ثني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات الت‬

‫‍وف وه س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س سسدور ف س س س س س س س س س س س س س س س س الطل س س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬

‫خيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولم‬

‫وفروعه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم خي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرعوا‬

‫أرخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامع بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع‬ ‫والرح س س س س س س س س س س س س س س س س ب لس س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسك بالوس س س س س س س س س س س س س س س س سسيع‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق الفض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء بص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدره‬ ‫فدمش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزؤا‬

‫م م َش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دمسراً مش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريع‬

‫فكبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا علس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫أف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سريع‬

‫دام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الوري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د معف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ‍ال‬ ‫ملقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سًى عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س ِه البسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬ ‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سبس بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالنجيع‬ ‫‍ خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ُخ ّ‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س س س س س س س سسادث جل س س س س س س س س س س س س س س س س سسل فض س س س س س س س س س س س س س س س س سسيع‬

‫ني الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمُر ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫يلقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫ذيالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك اللققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنيع‬

‫أحن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه إحن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الرك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وع‬

‫فأت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ٌم فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‍ طس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وه س س س س س س س س س س س س س س س س س و ذو الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الرفيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫‍ ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبه عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى رم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح رفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ويس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّءز من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرأس ‍ين‬

‫كالش س س س س س س س س س س س س س س سسدمس ف س س س س س س س س س س س س س س س س وقس س س س س س س س س س س س س س سست الطل س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬

‫كالب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء أو‬

‫‪96‬‬


‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تس ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوعي‬ ‫ل فليتهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ر ّ‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س تس أض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالعه الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬ ‫رّ‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س رجس س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫س وض س س س س س س س س س س س س س س س س سسيع‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت نسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه ُح ّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراسً‬

‫ِع ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلًة هوجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق جائلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الُنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫أيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن النسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع وأيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن رب‍‬

‫‍ات الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدور مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن النسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع؟؟‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسري الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وه‬

‫‍ي ودائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفيع‬

‫هجدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ء وكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرم النيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ُت دم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوارم‬

‫وبسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر خ طّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع‬

‫السسيد مهسدي ابس ن السسيد رضا ابس ن السسيد أحسد الطالققسسان النجفسسي ولد سسنة ‪1265‬‬ ‫‍ه ‪ .‬وتوف سنة ‪‍ 1343‬ه ‪ .‬بالنجف الشرف ودف ن با ‪ .‬أديب مرموق وشاعر متفسوق ‪ ،‬ترجم‬ ‫له الشيخ السدماوي ف الطليعسة فققسال ‪ :‬رأيتسه وسعت أوصافه فكنست أرى منسه الرجل الظريف‬ ‫العفيف فدم ن شعره قوله ‪:‬‬

‫ولظ س س س س س س س س س س س س س سسك ح س س س س س س س س س س س س س سسد ماض س س س س س س س س س س س س س سسي الش س س س س س س س س س س س س س سسفرت ِ‬ ‫ني‬

‫يينس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً قس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد نس الرم س س س س س س س س س س س س س س س س س ح الردينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س ان كلمه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتل ِ‬ ‫ني‬

‫مهس س س س س س س س س س س سسا جرح س س س س س س س س س س س ا حشس س س س س س س س س س س سساي بغي س س س س س س س س س س س س ذنس س س س س س س س س س س سسب‬ ‫ن س س س س س س س س س س س س س س س سسايت فل س س س س س س س س س س س س س س س سسم تن س س س س س س س س س س س س س س س سسم عين س س س س س س س س س س س س س س س سساي ليلً‬

‫كأن س س س س س س س س س س س س س س س س سسك كن س س س س س س س س س س س س س س س س سست ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الققل س س س س س س س س س س س س س س س س سستني‬

‫فرفقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س وال ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسحت ان س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫قتل س س س س س س س س س س س س س س سست وأن س س س س س س س س س س س س س س سست مض س س س س س س س س س س س س س س سسوب الي س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫وهبتس س س س س س س س س س س س س س س سسك مهجس س س س س س س س س س س س س س س سست حس س س س س س س س س س س س س س س سست إذا مس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ملك س س س س س س س س س س س س س س سست مطل س س س س س س س س س س س س س س سست وع س س س س س س س س س س س س س سسدي ودينس س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فحس س س س س س س س س س س س س سسبك أدمع س س س س س س س س س س س س سسي ون س س س س س س س س س س س سسول جس س س س س س س س س س س س س سسدمي‬

‫فققس س س س س س س س س س س س س س س س سسد كانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س س س س سساذلك شس س س س س س س س س س س س س س س س سساهدي ن‬

‫فص س س س س س س س س س س س س س س س س سسلن قب س س س س س س س س س س س س س س س س سسل بين س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أو فع س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فقق س س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س س سسان الس س س س س س س س س س س سسلم علي س س س س س س س س س س سسك حينس س س س س س س س س س س س‬

‫وله رثائه ‪: 7‬‬ ‫ق س س س س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س س س س س ونس س س س س س س س س س س س س سسح كيدم س س س س س س س س س س س س س سسا نط س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫رح بالني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫واس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوقف ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ننعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الطلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول الطاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفك الطغ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫نن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ً‬

‫ ة بيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم عاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورا دم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫رغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م العلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارمه‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبت حلئل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫علس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سَم الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان وع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساله‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسللا‬

‫‪97‬‬


‫ذاك ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي أحي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫د وشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه دع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫واب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الءزكي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساطدمه‬

‫ب العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫رّ‬ ‫فأق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام أملك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫جبي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحى خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادمه‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآته‬

‫تل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآت لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الققيام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫وأظّلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبع الطبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجونه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سمرتاكدمه‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحت رزّيتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لر‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارم ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادمه‬

‫أوردت خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواف ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروح فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫نيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وادمه‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س سسا وي س س س س س س س س س س س س س س سسح ده س س س س س س س س س س س س س س س سٍر س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ف س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساطم ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارمه‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوارمه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل منه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارماً‬

‫ف فدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل جرائدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س م اج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتى ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الطف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمت يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداه يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد العل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمت ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداه الاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزرت جح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجحه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزر الواش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫لف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي لفتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان قض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرائع ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبت عققائ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل خيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س َمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس‬

‫وط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى وكرائدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫‍ ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب غن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫فغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى ‍ال‬

‫وله ف رثائه أيضاً ‪:‬‬

‫كس س س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س سسبط النس س س س س س س س س س سسب الصس س س س س س س س س س سسطفى‬

‫جلبس س س س س س س س س س س س س س س س سست ظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س ساً يس س س س س س س س س س س س س س س س سسدا عس س س س س س س س س س س س س س س س سسدوانا‬

‫نص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرته عص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبة ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف العس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أقران س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س سسوم أض س س س س س س س س سسحت ل ت س س س س س س س س سسرى عونس س س س س س س س س اً س س س س س س س س س سسوى ال‬

‫مرهفس س س س س س س س س س س س س س س س سسات الس س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض ف س س س س س س س س س س س س س س س س س أيانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وإذا م س س س س س س س س س س س س س س س سسا زحف س س س س س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى‬

‫كأس س س س س س س س س س س س س س س س سسود الغ س س س س س س س س س س س س س س س سساب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س مي س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتى الام س س س س س س س س س س س س س س س سسات م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أس س س س س س س س س س س س س س س س سسيافها‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسجداً خس س س س س س س س س س س س س س س س سّرت عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى أذقان س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فله س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى إحس س س س س س س س س س س س س س س س سسانا‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذلت أنفسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسها ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س نصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسره‬ ‫وارتققس س س س س س س س س س س س س س س سست أط س س س س س س س س س س س س س س س سواد م س س س س س س س س س س س س س س س سٍد وحج س س س س س س س س س س س س س س س سًى‬ ‫ليتن س س س س س س س س س س س س س س س س واسس س س س س س س س س س س س س س س سسيتهم ف س س س س س س س س س س س س س س س س الط س س س س س س س س س س س س س س سسف إذ‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س ت فخ س س س س س س س س س س س س س س س س سراً علس س س س س س س س س س س س س س س س سسى كيوانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أزمس س س س س س س س س س س س س س س س ع الن س س س س س س س س س س س س س س س سساس عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى خ س س س س س س س س س س س س س س س سساذلنا‬

‫‪98‬‬


‫تغ س س س س س س س س س س س س س س سسض ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س س س سسيب ول ش س س س س س س س س س س س س س س سسبانا‬

‫صس س س س س س س س س س س س سسرعتهم عصس س س س س س س س س س س س سسبة الغ س س س س س س س س س س س س سّي فلس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وبقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادهم تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهرها ال‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسشدمس ل ت س س س س س س س س س س س س س س سسدرج ف س س س س س س س س س س س س س س س س أكفان س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سسإذا م س س س س س س س س س س س س س سّرت ب س س س س س س س س س س س س سسم ريس س س س س س س س س س س س س ح الص س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫حلس س س س س س س س س س س س س س س س سست طيس س س س س س س س س س س س س س س س سسب شس س س س س س س س س س س س س س س س سساذا أبس س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬ ‫ي رك س س س س س س س س س س س س س س س ن ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أركانس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أّ‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسل درت ‪ ،‬ي س س س س س س س س س س س سسوم حس س س س س س س س س س س س سسني ‪ ،‬هاش س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س سسه أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى غ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت نس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوتا‬ ‫وعله س س س س س س س س س س س س س سسا الض س س س س س س س س س س س س س سسيم ح س س س س س س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س س س س س س سساد ‪ ،‬ل‬

‫وُأبي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سَد ال ُش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غّرانس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ينجل س س س س س س س س س س س س س س س سسي عنه س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س سسدى أزمان س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أُيعّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى رأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫ي س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س سسه خطبس س س س س س س س س س س ساً ‪ ،‬عل س س س س س س س س س س سسى خرص س س س س س س س س س س انا؟‬

‫منع س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ظلدمس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً فققض س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ظدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ لفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي علس س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ظدمثآنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بك س س س س س س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س س س س س س سسبع الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدموات ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ليتهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أروت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن هّتانس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وبنفس س س س س س س س س س س س س س س سسي نف س س س س س س س س س س س س س س سسس قدمقق س س س س س س س س س س س س س س سسام ع س س س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫خيس س س س س س س س س س س س س س س سسل أعس س س س س س س س س س س س س س س سسداها علس س س س س س س س س س س س س س س سسى جثدمانس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن يُعس س س س س س س س س س س س ّءزي بض س س س س س س س س س س س سسعة ال س س س س س س س س س س س سسادي فقق س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س سسبحت ثكل س س س س س س س س س س س س س س سسى عل س س س س س س س س س س س س س س سسى فتيان س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وغس س س س س س س س س س س س س س سسدا مفخره س س س س س س س س س س س س س س ا الس س س س س س س س س س س س س س س سسامي ُعلس س س س س س س س س س س س س س س سًى‬ ‫ويس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيل ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أعض س س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س س سسدلً ملقق س س س س س س س س س س س س س س س س سًى علس س س س س س س س س س س س س س س س سسى كثبانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قتل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه وهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س و يستس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققيهم‬ ‫لس س س س س س س س س س س سست أنس س س س س س س س س س س سسى زينب س س س س س س س س س س س ساً بني س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س سسدى‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققوه ال طَس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ُم ّرسان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تن س س س س س س س س س س س س س س سسدب الطه س س س س س س س س س س س س س س سسار م س س س س س س س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س س س س س س س سسدنانا‬

‫وكري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫تش س س س س س س س س س س س س س س سستكي الع س س س س س س س س س س س س س س سسداء م س س س س س س س س س س س س س س سس ن طغيان س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب م س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س سسدما‬ ‫ك س س س س س س س س س س س سسم دهته س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س سسو ٌ‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س سسف نفسس س س س س س س س س س س س س س س س سسي لوج س س س س س س س س س س س س س س س س وٍه بس س س س س س س س س س س س س س س س سسرزت‬

‫ُش س س س س س س س س س س س س س س س س ّرسدت ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالرغم ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أوطان س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أركب س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ن عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى عج س س س س س س س س س س س س س س س سسف الط س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأداروه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬ ‫ُأثكلس س س س س س س س س س س س س س سست بالشس س س س س س س س س س س س س س سسوس مس س س س س س س س س س س س س س سس ن فرس س س س س س س س س س س س س س س انا‬

‫فس س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسثرى كالس س س س س س س س س س س سسيل م س س س س س س س س س س سس ن بطنان س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل يواريه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى أردان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س سسبيت س س س س س س س س س س س س سسب الم س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س سسدما‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم رزاي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أخلقق س س س س س س س س س س س س س س س س سست ِج س س س س س س س س س س س س س س س س س د سستا‬

‫ورزاي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ريعان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وانط س س س س س س س س س س سسوت فس س س س س س س س س س س س الط س س س س س س س س س س سسف منه س س س س س س س س س س سسا حرق س س س س س س س س س س ة‬

‫ذاب س س س س س س س س س س س س س س سست الحش س س س س س س س س س س س س س س سساء م س س س س س س س س س س س س س س سس ن وقس س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن يس س س س س س س س س س س س سسرم عنهس س س س س س س س س س س س سسا لنفسس س س س س س س س س س س س سسي سس س س س س س س س س س س س سسلوً ة‬

‫زادهس س س س س س س س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س س س س س س س سسجواً علس س س س س س س س س س س س س س س سسى أشس س س س س س س س س س س س س س س سسجانا‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س س س س س سسدي ن ك س س س س س س س س س س س سسم ح س س س س س س س س س س س سساربكم‬

‫آل حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب وبنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو مروانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا؟‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ينتقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسالفت الققدمقق س س س س س س س س س س س س س س سسام م س س س س س س س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س س س س س س س سسدنانا؟‬

‫‪99‬‬


‫السيد مهدي الغريفي‬ ‫المتوفى ‪1343‬‬ ‫قال م ن قصيد ة يرثي با علي الكب اب ن المام السني )ع( ‪:‬‬ ‫بُّنس س س س س س س س س س س س س س س س س اقتطعت س س س س س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مهج س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ت جي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساِل‬ ‫علَم قطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫بُّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا ٌم عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي الرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اد‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س سست عفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر الرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س اِل‬

‫بُّنس س س س س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س س س س س سراك خس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسردى‬

‫بُّن س س س س س س س س س س س س س س س س س بكت س س س س س س س س س س س س س س س س سسك عي س س س س س س س س س س س س س س س س سسون الرج س س س س س س س س س س س س س س س س ال‬

‫وشس س س س س س س س س س س س س سسأن الس س س س س س س س س س س س س س سسوف قبي س س س س س س س س س س س س س سسل الكدم س س س س س س س س س س س س س سساِل‬ ‫ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم النءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل وي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزاِل‬

‫السيد مهدي اب ن السيد علسي ابس ن السسيد مدمسد ابس ن السسيد اسساعيل ابس ن السسيد مدمسد‬ ‫الغيسساث ابسس ن السسسيد علسسي الشسسعل ابسس ن السسسيد أحسسد الققسسدس )‪ (1‬ابسس ن السسسيد هاشسسم البحرانس ابسس ن‬ ‫السيد علوي عتيق السني )ع( اب ن السسيد حسسسني الغريفسي البحرانس النجفسسي ‪ .‬صساحب الغنيسة‬

‫وينتهي نسبه ال السيد ابراهيم الاب ب ن مدمد العابد اب ن موسى الكسساظم ‪ ، 7‬شساعر وعال‬ ‫وتققي يشهد الدميع بتققواه ‪.‬‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س هسسو السسسيد احسسد الغريفسسي الوسوي العسسروف ب‍ ) الدم سءز ة الشسسرقي ( ترجم لسسه السسسيد المني س ف س العيسسان والشسسيخ‬ ‫المينس فس شسهداء الفضسيلة وكتبست عنسه فصسلً مسسهباً فس ) الضسرائح والسءزارات ( بعسد مسا قصسدت مسءزاره ورأيست قبتسه‬ ‫الشسساهققة مسس ن الققاشسسان الزرق وقد مل السسرواق والسسرم والصسسح ن بسسالءزائري ن مسسع سسسعة ذلسسك الصسسح ن ‪ ،‬ان هسساذا السسسيد‬ ‫الليسسل والعسسال النبيسسل والسساذي ختسسم الس لسسه بالشسسهاد ة وهو متسسوجه الس زيار ة مشسساهد أجسسداده الطسساهري ن بسسالعراق فققتلسسه‬ ‫اللصسسو ص هسسو وزوجتسسه وولده فس مكسسان قسسبه اليسسوم س شسسرقي الديوانيسسة فس أراضسسي للسسوم س مسسساك ن قبيلسست جبسسور والقسسرع‬ ‫وكان ذلك ف الائة الثانية عشر ة وقد جدد بعض أهل الي بناء ضريه سنة ‪‍ 1355‬ه ‪.‬‬

‫‪100‬‬


‫ولد ف النجف الشرف سنة )‪ (1301‬ه‍ ‪ .‬وتوف فيه فس شسسهر ذي الجسسة السرام سسسنة‬ ‫‪‍ 1343‬ه ‪ .‬وخلف ملؤلفات متنوعة ل زالست مطوطة ‪ .‬وقد ترجم فس كسثي مس ن العسساجم ‪ .‬وله‬ ‫ديسوان شسسعر رائسسق يققسسع فس جءزئني س ‪ :‬الول يتضسسدم ن مسسدح ورثاء أهسسل السسبيت ‪ .‬والثسسان فس الديسسح‬ ‫والتهان والغءزل والنسيب ‪.‬‬ ‫فدم ن شعره قصيد ة طويلة استنهض فيها بن هاشسسم ورثى بسا جسسده سسسيد الشسسهداء )ع(‬ ‫مطلعها ‪:‬‬ ‫ال س س س س س س س س سسرب ه س س س س س س س س سساذي وه س س س س س س س سساذي الس س س س س س س س س سسدمر وال س س س س س س س س سساذم‬

‫والي س س س س س س س س س سسل تل س س س س س س س س س سسك عليه س س س س س س س س س سسا اللح س س س س س س س س س سسم وال س س س س س س س س س سسءزم‬

‫ويققول فيها ‪:‬‬ ‫ق س س س س س س سّرت علس س س س س س سسى الض س س س س س سسيم يس س س س س س سسا ويلس س س س س س سسي ل س س س س س سسا عس س س س س س سسدد‬ ‫ض س س س س س سساقت ب س س س س س سسا الرض ع س س س س س سس ن إدراك م س س س س س سسا وعس س س س س سسدت‬

‫ل س س س س س س س س س يغس س س س س س س س سس ن يوم س س س س س س س س اً فكس س س س س س س س سسم منهس س س س س س س س سسا أري س س س س س س س س ق دم‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س سسه وك س س س س س س س س س س س انت بعنيس س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س تلتط س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫يس س س س س س س سسا عصس س س س س س س سسبة مس س س س س س س سسا أهاجتهس س س س س س س سسا ‪ ،‬علس س س س س س س سسى دمهس س س س س س س سسا‬

‫يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام كلم ل ول كلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كس س س س س سسم أدعس س س س س سسو بالوي س س س س سسل فيكس س س س س سسم يس س س س س سسا لفهس س س س س سسر دمس س س س س سسي‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س سسدر ورحل س س س س س س س س س س س س س سسي منك س س س س س س س س س س س س س سسم راح يغتن س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فالوي س س س س س س س سسل يل س س س س س س س س س ولكس س س س س س س س سسم إن ل س س س س س س س س س نققس س س س س س س س سسم زم س س س س س س س س راً‬

‫نش س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن غارات س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فيه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وننتقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ض علس س س س س س س س س سسى ‍ال‬ ‫فالكس س س س س س س س س سسل منس س س س س س س س س سسا وإن كنس س س س س س س س س سسا نغ س س س س س س س س س س ّ‬

‫فيه س س س س س س س س سسا نل س س س س س س س س سسب نس س س س س س س س س سساًء ق س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س سسبني عل س س س س س س س س سسى‬

‫‍بي س س س س س س س س س سسض الف س س س س س س س س س سسون غ س س س س س س س س س سسدا ة ال س س س س س س س س س سسروع معتص س س س س س س س س س سسم‬

‫عج س س س س س س سسف الط س س س س س س سسا حي س س س س س س سسث ن س س س س س س سسادت والس س س س س س س سسدموع دم‬

‫ويققول فيها أيضاً ماطباً للمام النتظر عجل ال فرجه ‪.‬‬

‫بققيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل أبثكهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عطف س س س س س س س س س س س س ساً علي س س س س س س س س س س س سسك وأن تنتاش س س س س س س س س س س س سسك الغدم س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ال س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س سسأب وغ س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س سسيققت ل س س س س س س س س سسه ح س س س س س س س س سسرم‬

‫حس س س س س س س س س س سسرى عل س س س س س س س س س سسى ه س س س س س س س س س سسءزل أن ت س س س س س س س س س سساذكر ال س س س س س س س س س سسرم‬

‫وله قصيد ة اخرى يققول فيها ‪:‬‬ ‫يققول س س س س س س س سسون يل س س س س س س س س س والنف س س س س س س س س سسس تكت س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س سسا‬

‫لقق س س س س سسد خ س س س س سسف من س س س س سسك الطب س س س س سسع م س س س س سس ن ف س س س س سسوق اس س س س س سسحم‬

‫تل س س س س س س س س س س س سسب دم س س س س س س س س س س س سساء رح س س س س س س س س س س س ن ه س س س س س س س س س س س سسدرا ونسس س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫علس س س س س س س سسى هس س س س س س س سسءزل اسس س س س س س س سسرى طس س س س س س س سسوت كس س س س س س س سسل منسس س س س س س س سسم‬

‫ترجم لسه الاقسسان فس شسعراء الغسسري فققسال ‪ :‬مسسات أبسوه وعدمسسر السمرتجم لسه سسنتان فكفلسه‬ ‫أخوه النسابة السيد رضا العروف بالصائغ وكان مناذ الصغر يتسم بالاذكاء‬

‫‪101‬‬


‫فققد فر غ م ن العلوم العققلية والنققلية وهو ف الثلثني م ن عدمره وكانت دراسته على أعلم منهم‬ ‫السيد مدمد بر العلوم صساحب البلغسة والسسيد علسي السداماد والسسيد مدمسسد كساظم اليسءزدي وف‬ ‫الص سسول عل سسى الشسسيخ مل ك سساظم الراس سسان والشسسيخ أح سسد كاش سسف الغط سساء والشسسيخ مه سسدي‬ ‫الازندران والشيخ حس ن صاحب الواهر ‪ ،‬وترج على يده جاعة م ن العلدماء ‪ .‬ولا تسسوف ابسس ن‬ ‫عدمه السيد عدنان س عال البصر ة س جاء وفد ملؤلف م ن وجهاء البصسر ة وأشسرافها يطلبسسونه للققيسسام‬ ‫بققسسام السسسيد عسسدنان فلّب س الطلسسب وأقسسام بالبص سر ة إل س أن حسسل بسسه السسرض فانتققسسل إل س النجسسف‬ ‫الش سسرف وتسسوف في سسه فس س ي سسوم ‪ 16‬ذي الج سسة س سسنة ‪‍ 1343‬ه ‪ .‬ودف سس ن فس س ُح جس سسرٍ ة بالص سسح ن‬ ‫الشريف بنب مرقد السسيد عسدنان الغريفسسي واللصسققة لبساب الفسسرج الغربيسة وكانت هسساذه الغرفة‬ ‫ص برجال العلسسم‬ ‫تُعسرف ‍ب مقق سب ة آل شسسب حيسسث دفسس ن عسسدد منهسسم وكانت فاتسسة السسمرتجم لسسه تغ س ّ‬ ‫والدب والش سسعر حي سسث رثس اه فريس ق م سس ن الش سسعراء بققص سسائد منه سسم الش سسيخ مدم سسد رضس ا ف سسرج الس س‬ ‫والطيب الشيخ مدمد علي اليعققوب بققصيد ة مطلعها ‪:‬‬ ‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدري لدرت ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان‬

‫مض س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س سسنان هاش س س س س س س س س س س س س س سسم واللس س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫فدم س س س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س س س سسوم الص س س س س س س س س س س س سسام ي س س س س س س س س س س س سساذود عنه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرأ عنهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الطعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫لقق س س س س س س س س س س سسد ذهب س س س س س س س س س س سست بف س س س س س س س س س س سسرد العص س س س س س س س س س س سسر فضس س س س س س س س س س س سلً‬

‫وه س س س س س س س س س س س ل ف س س س س س س س س س س س س العصس س س س س س س س س س س سسر للدمهس س س س س س س س س س س سسدي ثس س س س س س س س س س س سسان‬

‫مضس س س س س س س س س س سست بأجس س س س س س س س س س سسل أهس س س س س س س س س س سسل العصس س س س س س س س س س سسر شس س س س س س س س س س سسأنا‬

‫وشس س س س س س س س س س س سسأن العل س س س س س س س س س س س سسم أك س س س س س س س س س س س سسب ك س س س س س س س س س س س سسل ش س س س س س س س س س س س سسأن‬

‫ومنها ‪:‬‬ ‫بن س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسادي وأنتس س س س س س س س س س س س سسم أه س س س س س س س س س س س سسل بيس س س س س س س س س س س س سست‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبع الث س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون النائبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات إذا علدمنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س سسأن جي س س س س س س س س س س سسع م س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س الرض ف س س س س س س س س س س سسان‬

‫وله ديوان مطوط يققع ف جءزئني عند ولده السسيد عبسسد الطلسب ‪ ،‬يتسص السسءزء الول‬ ‫بأهل البيت مدحاً ورثاء ف ‪ 240‬صفحة بط الشيخ حس ن الشسسيخ علسسي الدمسسود اللسسي فسر غ‬ ‫م ن نسخة عام ‪‍ 1322‬ه ‪ .‬والءزء الثان بط الناظم ف ‪ 250‬صفحة يتضدم ن الديح والرث اء‬ ‫والتهان والغءزل والنسسيب والوصف ‪ ،‬وآثساره العلدميسة وملؤلفساته الخطوطة كسثي ة جسداً ومنهسا مسا‬ ‫أذكره هنا ‪:‬‬

‫‪102‬‬


‫‪ 1‬س هداية الضل ف المامة ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س الشهر الرم فيدما وقع على سادات الرم ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س عني الفطر ة ف الرد على م ن غال ف العمرت ة ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س زينة الذان والقامة ف ذكر علي بالولية والمامة ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س أرجوز ة ف الكبائر م ن الاذنوب ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س التحفة ف البدأ والعاد أرجوز ة ‪ ،‬فر غ منها سنة ‪‍ 1343‬ه ‪ .‬طبعت بالنجف ‪.‬‬ ‫ساها ‍ب ) الدر ة النجفية ( ‪ ،‬ف الرد على الققائلني بالتثليث ‪.‬‬ ‫‪ 7‬س منظومة ّ‬ ‫‪ 8‬س كتاب ) النصاف ( ف علم الديث ‪.‬‬ ‫‪ 9‬س كتاب ) الرشحات ( ف التوحيد والنبو ة والمامة ‪ ،‬فر غ منه ‪‍ 1329‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 10‬س رسالة ف أحوال الصحابة ‪.‬‬ ‫‪ 11‬س رسالة ف المرتاجم ‪ ،‬ورسالة ف الجازات ‪.‬‬ ‫‪ 12‬س كتاب ) الولية الكبى ( ‪.‬‬ ‫‪ 13‬س كتاب ) انساب الاشيني ( ‪ . . .‬مسسع كتسسب ورسائل كسثي ة متنوعة مطبوعة وغيس‬ ‫مطبوعة ‪.‬‬

‫‪103‬‬


‫محمد حسن أبو المحاسن‬ ‫المتوفى ‪1344‬‬

‫قال سنة ‪‍ 1325‬ه ‪:‬‬ ‫دع الن س س س س س س س س س س س س س س فحس س س س س س س س س س س س س سسديث النفس س س س س س س س س س س س س سسس متلس س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫واع س س س س س س س س س س سسءزم ف س س س س س س س س س س سسإن العل س س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س س سسالعءزم تس س س س س س س س س س س سستبُق‬ ‫إن الكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارم فيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الرق‬

‫والس س س س س س س س سسيف أَصس س س س س س س سسدق مص س س س س س س س سسحوب وثقق س س س س س س س سست ب س س س س س س س سسه‬

‫ان لس س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س س سساحباً فس س س س س س س س س س س س وّده تث س س س س س س س س س س سسق‬

‫ول يلؤرقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك إل ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم مكرمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س سسر السس س س س س س س س س س س س س س س سسنة والسس س س س س س س س س س س س س س س سسنونة الس س س س س س س س س س س س س س س سساذلق‬

‫وَأمن س س س س س س س س س س س سُع الع س س س س س س س س س س س سّءز م س س س س س س س س س س س سسا أرس س س س س س س س س س س س ت قواع س س س س س س س س س س س سسده‬ ‫وإنس س س س س س س س س س س س س سسا ثس س س س س س س س س س س س س سسر العليس س س س س س س س س س س س س سساء ف س س س س س س س س س س س س س س شس س س س س س س س س س س س س سسجر‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسا الرمس س س س س س س س س س س س س س اح غص س س س س س س س س س س س س س سسون والض س س س س س س س س س س س س س سسبا ورق‬

‫وليس س س س س س س س س س سسس يدمس س س س س س س س س س سسع شس س س س س س س س س س سسل الفخس س س س س س س س س س سسر جس س س س س س س س س س سسامعه‬

‫إل بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى الرواح تف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتق‬

‫ولل س س س س س س س س س س س س س س س سسردى ش س س س س س س س س س س س س س س س سسرك بثّ س س س س س س س س س س س س س س س سست حب س س س س س س س س س س س س س س س سسائله‬

‫علس س س س س س س س س س س س سسى النس س س س س س س س س س س س سسام وكس س س س س س س س س س س ل فيس س س س س س س س س س س س سسه معتلس س س س س س س س س س س س سسق‬

‫فدم س س س س س س س سسا يي س س س س س س س س ال س س س س س س س سسردى م س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س سسرف ح س س س س س س س سسادثه‬

‫كه س س س س س س س س س س س س سسف ول س س س س س س س س س س س س س س سّلم ينج س س س س س س س س س س س س سسى ول نف س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫إذا دج س س س س س س س س س سسى لي س س س س س س س س س سسل خط س س س س س س س س س سسب أو بن س س س س س س س س س سسا زم س س س س س س س س س ن‬

‫فاستش س س س س س س س سسعر الص س س س س س س س سسب ح س س س س س س س سست ينجل س س س س س س س سسي الغس س س س س س س س سسق‬

‫فك س س س س س س س س س س سسل ش س س س س س س س س س س سسد ة خط س س س س س س س س س س سسب بع س س س س س س س س س س سسدها ف س س س س س س س س س س سسرج‬

‫وك س س س س س س س س س س س ل ظلدم س س س س س س س س س س س س سسة لي س س س س س س س س س س س س سسل بع س س س س س س س س س س س س سسدها فل س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫فل يغرنس س س س س س س س س س س س س س ك عي س س س س س س س س س س س س س سسش ط س س س س س س س س س س س س س سساب م س س س س س س س س س س س س س سسورده‬

‫ف س س س س س س س سسرب ع س س س س س س س سساذب أت س س س س س س س سسى م س س س س س س س سس ن دون س س س س س س سسه الش س س س س س س س سسرق‬

‫دني س س س س س س س س س س س س س س س ساً رغائبه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س أهله س س س س س س س س س س س س س س س سسا دول‬

‫وم س س س س س س سسا اسس س س س س س س سستجدت لس س س س س س س سسم م س س س س س س س سس ن نعدم س س س س س س س سسة خل س س س س س س س سسق‬

‫ولي س س س س س س س س س س س س س سسس ف س س س س س س س س س س س س س س عيش س س س س س س س س س س س س س سسها روح ول دع س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وان ب س س س س س س س س س س سسدا ل س س س س س س س س س س سسك منه س س س س س س س س س س سسا النظ س س س س س س س س س س سسر الن س س س س س س س س س س سسق‬

‫‪104‬‬


‫دني س س س س س س س س س س ساً لل رس س س س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س سسا اتسس س س س س س س س س س سسققت‬

‫انس س س س س س س س س س س س س س س س س س تلؤمله س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفو وتتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫تل س س س س س س س س س س س س س س سسك الرزي س س س س س س س س س س س س س س ة جل س س س س س س س س س س س س س س سست أن يغالبه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫صس س س س س س س س س س س سسب بس س س س س س س س س س س سسه الواجس س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س سسءزون يعتلس س س س س س س س س س س سسق‬

‫فكس س س س س س س س س س س سسل جفس س س س س س س س س س س سس ن بس س س س س س س س س س س سساء الس س س س س س س س س س س سسدمع منغدمس س س س س س س س س س س سسر‬

‫وك س س س س س س س س س س ل قل س س س س س س س س س س س سسب بن س س س س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س س س س سسءزن م س س س س س س س س س س س سسمرتق‬

‫ب س س س س س س س س س سسا اص س س س س س س س س س سسابت حش س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسلم ناف س س س س س س س س س سساذ ة‬

‫س س س س س س س س سسهام ق س س س س س س س سسوم ع س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س سسلم ق س س س س س س س سسد مرقس س س س س س س س وا‬

‫واستخلص س س س س س س س س س س سست لس س س س س س س س س س س سسليل ال س س س س س س س س س س سسوحي خالص س س س س س س س س س س سسة‬

‫مس س س س س س سس ن الس س س س س س سسورى طس س س س س س سساب منهس س س س س س سسا الصس س س س س س سسل والس س س س س س سسورق‬

‫أَص س س س س س س س س س س س س س س سسفاهم ال س س س س س س س س س س س س س س س س اكرام س س س س س س س س س س س س س س س ساً بنص س س س س س س س س س س س س س س س سرته‬

‫فاس س س س س س س س س سستيققنوها وفس س س س س س س س س ن س س س س س س س س سس ج ال س س س س س س س س سسدى اس س س س س س س س س سستبققوا‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س س س س س س س لل س س س س س س س س س س س س سسدنيا ف س س س س س س س س س س س س سسأنم‬

‫لنصس س س س س س س س س س س سر ة العس س س س س س س س س س س سمرت ة ال س س س س س س س س س س سسادي ن ق س س س س س س س س س س سسد خلققس س س س س س س س س س س سوا‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسأنم يس س س س س س س س س س س سسوم طس س س س س س س س س س س سسافوا مس س س س س س س س س س س سسدقني بس س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س س سساجر وه س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س سسا بينه س س س س س س س س س س س سسم ح س س س س س س س س س س س سسدق‬

‫رج س س س س س س س ال ص س س س س س س س سسدق قضس س س س س س س س سوا فس س س س س س س س س الس س س س س س س س س نبه س س س س س س س سسم‬

‫دون السس س س س س س س س س س س سسني وفيدمس س س س س س س س س س س سسا عاهس س س س س س س س س س س سسدوا صس س س س س س س س س س س سسدقوا‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س سسام ي س س س س س س س س س س س س س س سسومهم ب س س س س س س س س س س س س س س سسالطف إذ وقف س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫بي س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س سسدر وان ك س س س س س س س س س س سسانوا ب س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسبققوا‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س اولئس س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س سسدر نس س س س س س س س س س س س س سسبيهم‬ ‫مس س س س س س سس ن كس س س س س س سسل بس س س س س س سسدر دجس س س س س س سسى يس س س س س س سسرى بس س س س س س سسه مرحس س س س س س اً‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س س لؤلء ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسم آل الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ُوقس س س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫إل س س س س س س س س س س الكف س س س س س س س س سساح كدمي س س س س س س س س سست س س س س س س س س س سسابق أف س س س س س س س س سسق‬

‫ينه س س س س س س س سسل فس س س س س س س س س الس س س س س س س س سسلم واليج س س س س س س س سساء م س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س سسده‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س سسيفه الواكفس س س س س س س س س س س س س س سسان الس س س س س س س س س س س س س س سسود والعلس س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫تققلس س س س س س س س س س س س س س سسدوا مرهفس س س س س س س س س س س س س س سسات العس س س س س س س س س س س س س س سسءزم وادرع س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫س س س س س س س س س س س سوابغ الص س س س س س س س س س س سسب ل يل س س س س س س س س س س سسوي بس س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س سسرق‬

‫والص س س س س س س س سسب اثب س س س س س س س سست ف س س س س س س س س ي س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س سسوغى حلقق س س س س س س س ساً‬

‫إذا تط س س س س س س س س س س سساير م س س س س س س س س س س سس ن وق س س س س س س س س س سسع الض س س س س س س س س س س سسبا الل س س س س س س س س س س سسق‬

‫ب بع س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك‬ ‫رس س س س س س س س س س س س س س س س وا ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأنم هضس س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س سسنك عواص س س س س س س س س س س س س س سسفه ب س س س س س س س س س س س س س سسالوت تتف س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫)‪(1‬‬

‫)‪(2‬‬

‫ولبسس س س س س س س س س س س س س س س سسني ثيس س س س س س س س س س س س س س س سساب النققس س س س س س س س س س س س س س س سسع ض س س س س س س س س س س س س س س سسافية‬

‫ك س س س س س س س سسأن نقق س س س س س س س سسع ال س س س س س س س سساذاكي الوش س س س س س س سسي والس س س س س س س س سسرق‬

‫مستنش س س س س س س س س سسققني م س س س س س س س س سس ن اليج س س س س س س س س سساء طي س س س س س س س س سسب ش س س س س س س س س سساذا‬

‫كس س س س س س س س س س س س سسأن ارض الس س س س س س س س س س س س سسوغى بالسس س س س س س س س س س س س سسك تنفتس س س س س س س س س س س س سسق‬

‫عش س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س سسني دع س س س س س س س س سساهم فاغت س س س س س س س س سسدى ل س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س سسر الني س س س س س س س س س س سسة حل س س س س س س س س س س سسواً دون م س س س س س س س س س س سس ن عش س س س س س س س س س س سسققوا‬

‫جس س س س س س س س س س سساءوا الشس س س س س س س س س س سسهاد ة ف س س س س س س س س س س س ميققس س س س س س س س س س سسات رب س س س س س س س س س س م‬

‫حس س س س س س س س س س س سست إذا مس س س س س س س س س س س سسا تلس س س س س س س س س س س سسى نس س س س س س س س س س س سسوره صس س س س س س س س س س س سسعققوا‬

‫ومس س س س س س س سسا س س س س س س س س سسققوا جرعس س س س س س س س ة ح س س س س س س س سست قض س س س س س س س س سوا ظدم س س س س س س س سسأ‬

‫نع س س س س س س س س س سسم بس س س س س س س س س س سّد الواض س س س س س س س س س سسي الرهف س س س س س س س س س سسات س س س س س س س س س س سسققوا‬

‫___________‬ ‫‪ 1‬س الكدميت والفق بضدمتني صفة للفرس للاذكر والنثى ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س السرق مركة ‪ :‬شققق الرير ‪.‬‬

‫‪105‬‬


‫ع س س س س س س س سساري ن ق س س س س س س س سسد نس س س س س س س س سسجت م س س س س س س س سسور الري س س س س س س س اح لس س س س س س س سسم‬

‫ملبسس س س س س س س س س س س ساً ق س س س س س س س س س س سسد ت س س س س س س س س س س سسول ص س س س س س س س س س س سسبغها العل س س س س س س س س س س سسق‬

‫حاش س س س س س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س س س س س سساءهم أن ي س س س س س س س س س س س س س سسلؤثروا جءزعس س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى الني س س س س س س س س س س س س س س س سسة ورداً ص س س س س س س س س س س س س س س س سسفو ة رنس س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫مض س س س س س س س س س س سوا ك س س س س س س س س س س سرام الس س س س س س س س س س س سساعي ف س س س س س س س س س س سسائءزي ن ب س س س س س س س س س س سسا‬

‫مكارم س س س س س س س س س اً م س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س سساذاها الس س س س س س س س س سسك ينتش س س س س س س س س سسق‬

‫واغ س س س س س س س سّب م س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س سسدهم وج س س س س س س س ه ال س س س س س س س سسثرى وزه س س س س س س س ا‬

‫ببش س س س س س س س س س س سسرهم فس س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س سسان الل س س س س س س س س س س سسد مرتف س س س س س س س س س س سسق‬

‫هنال س س س س س س س س س سسك اقتح س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س سسرب اب س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س سسدتا‬

‫يط س س س س س س س س س س س س سسوى الص س س س س س س س س س س س س سسفوف باض س س س س س س س س س س س س سسيه وي س س س س س س س س س س س سسمرتق‬

‫يطس س س س س س س س س س سساع ن الي س س س س س س س س س س سسل شس س س س س س س س س س سسءزراً والققنس س س س س س س س س س سسا قص س س س س س س س س س س س ٌد‬

‫ويفلس س س س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س س س سسام ض س س س س س س س س س س س سربا والضس س س س س س س س س س س سسبا فلس س س س س س س س س س س سسق‬

‫طدم س س س س س س س سسثآن تنه س س س س س س س سسل بي س س س س س س س سسض الن س س س س س س س سسد م س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س سسه‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س س س س س سستهل ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بش س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً ويعتن س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫دريئ س س س س س س س س س س س س س س س سسة لس س س س س س س س س س س س س س س س سسهام القق س س س س س س س س س س س س س س س سسوم مهجت س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه غ س س س س س س س س س س س س س س س سسرض يرمس س س س س س س س س س س س س س س س ى ويرتش س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫ل س س س س س س سسو ان بالص س س س س س س سسخر م س س س س س س سسا قاس س س س س س س سساه م س س س س س س سس ن عط س س س س س س سسش‬

‫كس س س س س س س س س سسادت لس س س س س س س س س سسه الصس س س س س س س س س سسخر ة الصس س س س س س س س س سسدماء تنفلس س س س س س س س س سسق‬

‫نفس س س س س س س س س س س سسي الف س س س س س س س س س س سسداء لش س س س س س س س س س س سساك ح س س س س س س س س س س س سّر غلت س س س س س س س س س س سسه‬

‫وال س س س س س س س س س س س سساء يلدم س س س س س س س س س س س سسع من س س س س س س س س س س س سسه الب س س س س س س س س س س س سسارد الغ س س س س س س س س س س س سسدق‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سسوزع السس س س س س س س س س س س س س سسم روح الققس س س س س س س س س س س س س سسدس ينس س س س س س س س س س س س س سسدبه‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س سسجواً ون س س س س س س س س س س س س س سساظره بال س س س س س س س س س س س س س س سسدمع من س س س س س س س س س س س س س س سسدفق‬

‫والش س س س س س س س س س س س س س سسدمس طالع س س س س س س س س س س س س س سسة تبك س س س س س س س س س س س س س سسي وغائب س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫دمس س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س سسهد الشس س س س س س س س س س س سراق والش س س س س س س س س س س سسفق‬

‫تس س س س س س س س س س سسري علس س س س س س س س س س سسى صس س س س س س س س س س سسدره عس س س س س س س س س س سسدواً خيس س س س س س س س س س سسولم‬

‫ك س س س س س س س س س سسأن ص س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س سسدى للخيس س س س س س س س س سسل مسس س س س س س س س س سستبق‬

‫تب س س س س س س س س س س س س سسدو ل س س س س س س س س س س س س سسه طلع س س س س س س س س س س س س سسة غس س س س س س س س س س س س س سراء مش س س س س س س س س س س س س سسرقة‬

‫عل س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسنان وش س س س س س س س س سسيب بال س س س س س س س س س سسدما ش س س س س س س س س س سسرق‬

‫فدم س س س س س س س س س س سسا رأى ن س س س س س س س س س س سساظر م س س س س س س س س س س سس ن قب س س س س س س س س س س سسل طلعت س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب س س س س س س س س س سسدراً ل س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سس ن أن س س س س س س س س س سسابيب الققن س س س س س س س س س سسا اف س س س س س س س س س سسق‬

‫وفس س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسباء بن س س س س س س س س س س سسات ال س س س س س س س س س س سسوحي س س س س س س س س س س س سسائر ة‬

‫ب س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س سسي وأدن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيها العن س س س س س س س س س س س سسق‬

‫يستشس س س س س س س س س س س س س سسرف البلس س س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س س سسدان مطالعهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ويشس س س س س س س س س س س س س س س سسد البلس س س س س س س س س س س س س س س سسد النس س س س س س س س س س س س س س س سسائي فيلتحس س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫تءزيس س س س س س س س س د ن س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س سسوى فس س س س س س س س س س قلبه س س س س س س س س سسا حرقس س س س س س س س س اً‬

‫ب س س س س س س س س س س س سساء دم س س س س س س س س س س س سسع م س س س س س س س س س س س سس ن الم س س س س س س س س س س س سساق ين س س س س س س س س س س س سسدفق‬

‫فل ت س س س س س س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س س س س س سسر الوج س س س س س س س س س س س س س س س د عبت س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول تب س س س س س س س س س س س س س سسو خ بفي س س س س س س س س س س س س س سسض الدم س س س س س س س س س س س س س سسع ال س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫وس س س س س س س س س س سسيد اللس س س س س س س س س س سسق يش س س س س س س س س س سسكو ثققس س س س س س س س س س سسل جامع س س س س س س س س س سسة‬

‫تنس س س س س س س س س س س س سسوء داميس س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س سس ن حلهس س س س س س س س س س س س سسا العنس س س س س س س س س س س س سسق‬

‫تف س س س س س س سسو قلس س س س س س س سسوب الع س س س س س س سسدى م س س س س س س سس ن عظس س س س س س س سسم هيبت س س س س س س سسه‬

‫لكنهس س س س س س س س س س س س س س س سسم برواسس س س س س س س س س س س س س س س سسي حلدمس س س س س س س س س س س س س س س سسه وثقق س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫م س س س س س س س سسا غ س س س س س س س سسض م س س س س س س س سس ن بأس س س س س س س س سسه س س س س س س س س سسققم ول ج س س س س س س س سسد ة‬

‫ان الش س س س س س س س س سسجاعة فس س س س س س س س س س اس س س س س س س س س سسد الش س س س س س س س س سسرى ُخ لُس س س س س س س س س سسق‬

‫‪106‬‬


‫الشسسيخ مدمسسد حسسس ن إب سس ن الشسسيخ ح سسادي بسس ن مس سس ن بسس ن سسسلطان آل قسساطع النسساجي‬ ‫السسائري ولد فس مدينسسة كسربلء سسسنة ‪‍ 1293‬ه ‪ .‬وبا نشسسأ وترعرع ودرس الدب والفققسسه علسسى‬ ‫جاعسسة مسس ن ادبائهسسا وعلدمائهسسا ‪ ،‬ويتسساز بالسساذكاء الفسسرط وسسرعة البديهسسة كدمسسا كسسان بسسي الطلعسسة‬ ‫جيل اليا نققي الظهر متسدماً بالوقار جيل العاشر ة غي متصنع ف بشاشسته وهو أحسد ابطسسال‬ ‫الثور ة العراقية الكبى عام ‪ 1919‬م ‪.‬‬ ‫وبعد تأسيس الكسم السوطن فس العسراق عّنيس السمرتجم لسه وزي راً للدمعسسارف فس وزار ة جعفسر‬ ‫العسكري ‪.‬‬ ‫أجاب داعي ربه بالسكتة الققلبية صبيحة الدميس ‪ 13‬م ن ذي الجة الرام ف قضسساء‬ ‫النديسسة عسسام ‪‍ 1344‬ه ‪ .‬وح ل نعشسسه إل س النجسسف الشسسرف بطري ق النهسسر ودفسس ن ف س الصسسح ن‬ ‫الي سسدري بنيس س ايس سوان ميس سءزاب ال سساذهب ومققس سب ة العلم سسة الس سسيد مدم سسد س سسعيد الب سسوب ترجس م ل سسه‬ ‫السسسدماوي ف س الطليعسسة قسسال ‪ :‬هسسو اديسسب شسساعر وك اتب نسساثر حسسس ن البديهسسة سسسيال الققري ة ‪،‬‬ ‫جلس معي ف الصح ن العلوي وجلس الينسا غلم وسيم فسسألن ‪ :‬مسا النرجس فسداعبته وقلست‬ ‫لسسه ‪ :‬جفنسسك ‪ ،‬فخجسسل وقسال ‪ :‬ومسا القسساح ‪ ،‬فققلسست ‪ :‬ثغسسرك ‪ ،‬فنظسسم السسمرتجم لسسه ذلسسك علسسى‬ ‫البديهة فققال ‪:‬‬ ‫وش س س س س س س س س س س س س س س س سسادن يسس س س س س س س س س س س س س س س س سسال مس س س س س س س س س س س س س س س س سسا النرجس س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫فقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسال يل س س س س س س س س س س س س س س س س س والقح س س س س س س س س س س س س س س س س سوان الن س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫قل س س س س س س س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اجفان س س س س س س س س س س س س س س س س سسك النّع س س س س س س س س س س س س س س س س سسس‬

‫فققل س س س س س س س س س س س س س س س س سست ه س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ثغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك اللع س س س س س س س س س س س س س س س س سسس‬

‫وم ن شعره قوله ‪:‬‬ ‫ك س س س س س س س س سسم لعينس س س س س س س س س س لي س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س سسوى م س س س س س س س س سس ن جي س س س س س س س س سسل‬

‫واف س س س س س س س س س س س سسر ض س س س س س س س س س س س سساق دون س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س سساع ش س س س س س س س س س س س سسكري‬

‫م س س س س س س س س س سساذ رأتن س س س س س س س س س س س انفقق س س س س س س س س س سست كن س س س س س س س س س سسءز اص س س س س س س س س س سسطباري‬

‫ملت م س س س س س س س س س س س س سس ن لئ س س س س س س س س س س س س سسالئي ال س س س س س س س س س س س س سسدمع حج س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫وقال يرثي سيد الشهداء السني ب ن علي )ع( وذلك ف سنة ‪‍ 1333‬ه ‪.‬‬ ‫أيرج س س س س س س س س س س س س س س ع عهس س س س س س س س س س س س س س سسد بالشس س س س س س س س س س س س س س سسققيققة س س س س س س س س س س س س س س س سسالف‬

‫سس س س س س س سسققى العهس س س س س س سسد منهس س س س س س سسل مس س س س س س سس ن الغيس س س س س س سسث واك س س س س س سسف‬

‫خليل س س س س س س س س س سسي ه س س س س س س س س س سساذا موق س س س س س س س س سسف الوح س س س س س س س س س د والس س س س س س س س س س سسا‬

‫وخي س س س س س س س س س س س س س س الليلنيس س س س س س س س س س س س س س س العنيس س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س سساعف‬

‫فعوج س س س س س س س س س س س س س س س س ا علي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع فانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تيت س س س س س س س س س س س س س س س سسه من س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع ال س س س س س س س س س س س س س س س سساذوارف‬

‫‪107‬‬


‫من س س س س س س س س س س س س س س س سسازل ك س س س س س س س س س س س س س س س سسانت للنعي س س س س س س س س س س س س س س س سسم معّرسس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س سسرف الق س س س س س س س س س سساحي وه س س س س س س س س سسي فيه س س س س س س س س س سسا مباس س س س س س س س س س سسم‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س انت ب س س س س س س س س س س س س س س سسا للعاش س س س س س س س س س س س س س س سسققني مواق س س س س س س س س س س س س س س سسف‬ ‫وتثن س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س سسا الغصس س س س س س س س س سسان وهس س س س س س س س سسي معس س س س س س س س س سساطف‬

‫فل تنك س س س س س س س س س س س س س س سرا بالس س س س س س س س س س س س س س سسدار فس س س س س س س س س س س س س س سسرط صس س س س س س س س س س س س س س سسبابت‬

‫فدم س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س سسل قل س س س س س س س س س س سسب بالص س س س س س س س س س س سسبابة ع س س س س س س س س س س سسارف‬

‫فل ذع س س س س س س س س س س س س س سسرت ي س س س س س س س س س س س س س سسا دار آرام س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫ألِف س س س س س س س س س س س س س َ ن الس س س س س س س س س س س س س سسان الغاني س س س س س س س س س س س س سسات ف س س س س س س س س س س س س سسأكرمت‬ ‫لئ س س س س س س س س س س س س سس ن جرعتن س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سسءزن اطلل داره س س س س س س س س س س س س م‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسا للظب س س س س س س س س س س س س س س سساء النس س س س س س س س س س س س س س س سسات مع س س س س س س س س س س س س س س سسارف‬ ‫فك س س س س س س س س س سسم ارش س س س س س س س س س فتن ال س س س س س س س س س سراح فيه س س س س س س س س س سسا الراش س س س س س س س س س سسف‬

‫وان تع س س س س س س س س س س س س سسف بع س س س س س س س س س س س س سسد الظ س س س س س س س س س س س س سساعنني رب س س س س س س س س س س س س وعهم‬

‫فققلس س س س س س س س س س س س سسب منه س س س س س س س س س س س سسا آه س س س س س س س س س س س سسل الرب س س س س س س س س س س س س ع آلس س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وقف س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س سسه وال س س س س س س س س س س سسدمع ي س س س س س س س س س س سسري ك س س س س س س س س س س سسأنن‬

‫وان ج س س س س س س س س س س سسل رزء الط س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س سسالطف واق س س س س س س س س س س سسف‬

‫عل س س س س س س س س س سسى مرب س س س س س س س س س ع روت دم س س س س س س س س س سساء بنس س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسدى‬

‫ث س س س س س س س س س س س سراه ول س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسرِو الققلس س س س س س س س س س س سسوب اللواهس س س س س س س س س س س سسف‬

‫فك س س س س س س س س س سسم غيب س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س سسه نوم س س س س س س س س س س اً وحّج ب س س س س س س س س س س سست‬

‫بس س س س س س س س س س س س س سسدو ُرُعل فيهس س س س س س س س س س س س س سسا النايس س س س س س س س س س س س س سسا الواسس س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ترح س س س س س س س س س س ل أم س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسائفني ع س س س س س س س س س س سس ن الدم س س س س س س س س س س سسى‬

‫ماف س س س س س س س س س س س س سسة ان ل ي س س س س س س س س س س س س سسأم ن ال س س س س س س س س س س س س سسبيت خ س س س س س س س س س س س س سسائف‬

‫وق س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س سسان شسس س س س س س س س س س س ساً والج س س س س س س س س س س سساز بن س س س س س س س س س س سسوره‬

‫مضس س س س س س س س س سسئ فأمسس س س س س س س س س سسى بعس س س س س س س س س سسده وه س س س س س س س س س و كاسس س س س س س س س س سسف‬

‫ت رياض س س س س س س س س س س سسه‬ ‫وصس س س س س س س س س س س ّوح بع س س س س س س س س س س سسد الغي س س س س س س س س س س سسث نب س س س س س س س س س س س ُ‬

‫وقّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسص ظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل بالك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارم وارف‬

‫فانس س س س س س س س س س س س س سسدهم غس س س س س س س س س س س س س سسوث اللهيس س س س س س س س س س س س س سسف وش س س س س س س س س س س س س سسيدمة‬

‫الكري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إذا داع دعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه يسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعف‬

‫ث رك س س س س س س س س س س س س س ابه‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س سسرى والناي س س س س س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س س س س س سستح ّ‬

‫إل س س س س س س س س س س س موق س س س س س س س س س سسف تنس س س س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س س س سسديه الواق س س س س س س س س س س سسف‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س سسه الي س س س س س س س س س س س سسل الك س س س س س س س س س س س سرام وفوقه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن الاش س س س س س س س س س س س س س س سسني الك س س س س س س س س س س س س س س سرام الغطس س س س س س س س س س س س س س سسارف‬

‫بنس س س س س س س س س سسو مطعدمس س س س س س س س س سسي طي س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س سسدماء سس س س س س س س س س سسيوفهم‬

‫ل س س س س س س س س س سس ن مقق س س س س س س س س س سساري ف س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسوغى ومضس س س س س س س س س س سسائف‬

‫إذا اعتققل س س س س س س س س س س س س س سوا سس س س س س س س س س س س س س سسر الرم س س س س س س س س س س س س س اح تض س س س س س س س س س س س س س سّيفت‬ ‫ب س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س سسرف الع س س س س س س س س سسروف والي س س س س س س س س سسأس والن س س س س س س س س سسدى‬

‫يعاسس س س س س س س س س س س س س سسيبها العققبس س س س س س س س س س س س س سسان فهس س س س س س س س س س س س س سسي عواك س س س س س س س س س س س س سسف‬ ‫وفاضس س س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س س سسى السس س س س س س س س س س س سسمرتفدي ن الع س س س س س س س س س س س سوارف‬

‫وق س س س س س س س س سسد نس س س س س س س س س سسازلوا الكس س س س س س س س س سسرب الشس س س س س س س س س سسديد بك س س س س س س س س س سربل‬

‫وك س س س س س س س ل ب س س س س س س س س س سّد الس س س س س س س س س سسيف للك س س س س س س س س سسرب كاش س س س س س س س س سسف‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسدارت بأبن س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫عصس س س س س س س س س س س س س سسائب أبنس س س س س س س س س س س س س سساء الطليس س س س س س س س س س س س س سسق الءزع س س س س س س س س س س س س س انف‬

‫إلس س س س س س س س س الط س س س س س س س سسف م س س س س س س س سس ن أرض الج س س س س س س س سساز تطلع س س س س س س س سست‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س سسد استص س س س س س س س س س س س س س سسرخته ب س س س س س س س س س س س س س سسالعراق عص س س س س س س س س س س س س س سسابة‬

‫وتك س س س س س س س س س سسرم م س س س س س س س س س سس ن أج س س س س س س س س س سِل اللي س س س س س س س س س سسف اللئ س س س س س س س س س سسف‬

‫ثناي س س س س س س س س س س س سسا النايس س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سسا ثنته س س س س س س س س س س س سسا الخس س س س س س س س س س س سساوف‬

‫تك س س س س س س س س س سسم فيه س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س سسائر الك س س س س س س س س س سسم عاس س س س س س س س س س سسف‬

‫‪108‬‬


‫وم س س س س س س س س س س س س سسا اجتدمع س س س س س س س س س س س س س سست إل لتطف س س س س س س س س س س س س س سسئ عنس س س س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫مصس س س س س س س س س س سسابيح نس س س س س س س س س س سسور ال س س س س س س س س س س س تلس س س س س س س س س س سسك الطوائس س س س س س س س س س سسف‬

‫ومس س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س سسان كت س س س س س س س س س سسب القق س س س س س س س س س سسوم إل كتائبس س س س س س س س س س ساً‬

‫ت س س س س س س س س س س س سس ج دم س س س س س س س س س س س ساً فيه س س س س س س س س س س س سسا الققّنس س س س س س س س س س س س س الرواع س س س س س س س س س س س سسف‬

‫أب س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س والنف س س س س س س س س س س س سسس البي س س س س س س س س س س س سسة ض س س س س س س س س س س س سسيدمه‬

‫فدم س س س س س س س س س سسات كريس س س س س س س س س س اً وه س س س س س س س س س س و للض س س س س س س س س س سسيم ع س س س س س س س س س سسائف‬

‫ونف س س س س س س س س س س س سسس عل س س س س س س س س س س س سسي بني س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س س سسب س س س س س س س س س س س س سسليله‬

‫فلّل س س س س س س س س س س س س س سسه هاتي س س س س س س س س س س س س س سسك النف س س س س س س س س س س س س س سسوس الش س س س س س س س س س س س س س س سرائف‬

‫ورام س س س س س س س س س س سوا عل س س س س س س س س س س سسى حك س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س سّد عسسي نءزول س س س س س س س س س سسه‬

‫فققس س س س س س س س س سسال علس س س س س س س س س سسى حكس س س س س س س س س سسم الن س س س س س س س س س سءزال التناصس س س س س س س س س سسف‬

‫نف س س س س س س س س س س س س س سسوس أب س س س س س س س س س س س س س سست إل نف س س س س س س س س س س س س س سسائس مفخ س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫اليهس س س س س س س س س س س سسا انتهس س س س س س س س س س س سسى مس س س س س س س س س س س سسد تليس س س س س س س س س س س سسد وط س س س س س س س س س س سسارف‬

‫بنفس س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س سس ن أحىي س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س سريعة ج س س س س س س س س س س سسده‬

‫عل س س س س س سسى حني س س س س س س س ق س س س س س سسد ك س س س س س سسادت ت س س س س س سسوت العواط س س س س س سسف‬

‫أبس س س س س س س س سسوه الس س س س س س س س سساذي قس س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س سّيد الس س س س س س س س سسدي ن سس س س س س س س س سسيفه‬ ‫أميس س س س س س س س س س س س س س س س س الناي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذو الفقق س س س س س س س س س س س س س س س سسار بكف س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وهس س س س س س س س س سساذا ابن س س س س س س س س س سسه والشس س س س س س س س س س سسبل للي س س س س س س س س س سسث واصس س س س س س س س س س سسف‬ ‫إذا م س س س س س س س س س سسا قض س س س س س س س س س سسى أم س س س س س س س س س سراً فليس س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س سسالف‬

‫وي س س س س س س سسري ب س س س س س س س سسه ب س س س س س س س سسر وف س س س س س س س س الك س س س س س س س سسف ج س س س س س س س سسدول‬

‫ت س س س س س س س س س س سسر عل س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س سس ن ذاق من س س س س س س س س س س سسه الراش س س س س س س س س س س سسف‬

‫طس س س س س س س س س سسوى بصس س س س س س س س س سسفيح النس س س س س س س س س سسد نشس س س س س س س س س سسر جس س س س س س س س س سسوعهم‬

‫كدم س س س س س س س س س س س سسا ط س س س س س س س س س س س سسويت ب س س س س س س س س س س س سسالراحتني الص س س س س س س س س س س س سسحائف‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س ّل البغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساردي ن ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س سسليدمان لكس س س س س س س س س س س س س س س سس ن الهنس س س س س س س س س س س س س س س سسد آصس س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وق س س س س س س س سسد أخ س س س س س س س س سساذ اليث س س س س س س س س سساق منه س س س س س س س س سسم فدم س س س س س س س س سسا وف س س س س س س س س‬

‫يك س س س س س س س سسر عل س س س س س س س سسى ج س س س س س س س سسع الع س س س س س س س سسدى وهس س س س س س س س و بينه س س س س س س س سسم‬

‫اخ س س س س س س س س س س سسو موث س س س س س س س س س سسق منه س س س س س س س س س س سسم ول ب س س س س س س س س س س سّر ح س س س س س س س س س س سسالف‬

‫ض الدم س س س س س س س س س س س س س سسوع الءزواح س س س س س س س س س س س س س سسف‬ ‫فري س س س س س س س س س س س س س د ف س س س س س س س س س س س س س سسمرتف ّ‬

‫جن س س س س س س س س س سساحهم م س س س س س س س س س سس ن خيف س س س س س س س س س سسة الص س س س س س س س س س سسققر خس س س س س س س س س سسافق‬

‫وقلبه س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س سسطو ة اللي س س س س س س س س س سسث راج س س س س س س س س س سسف‬

‫يفس س س س س س س س س س س س س س س س سّل قس س س س س س س س س س س س س س س س سراع ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدارعني حس س س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫فيحدم س س س س س س س س س سسل فيه س س س س س س س س س سسم وهس س س س س س س س س س و ب س س س س س س س س س سسالعءزم س س س س س س س س س س سسائف‬

‫وقس س س س س س س سسائدمه م س س س س س س س سسا ب س س س س س س س سسارح الك س س س س س س س سسف ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س سسوغى‬

‫إل س س س س س س س أن خبس س س س س س سسا بس س س س س س سسرق مس س س س س س سس ن السس س س س س س سسيف خس س س س س س سساطف‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س سريعاً يف س س س س س س س س س س س س س سسدى ب س س س س س س س س س س س س س سسالنفوس وسس س س س س س س س س س س س س سسيفه‬

‫كس س س س س س س س س س س س س سسي تف س س س س س س س س س س س س س سّد يسسه الس س س س س س س س س س س س س سسيوف الرهس س س س س س س س س س س س س ائف‬

‫قضس س س س س س س س س س سسى عطش س س س س س س س س س س ساً دون الف س س س س س س س س س س سرات فل جس س س س س س س س س س سسرى‬

‫ب س س س س س س س س س س سسورد ول بس س س س س س س س س س س سّل ال س س س س س س س س س س سسوى من س س س س س س س س س س سسه راش س س س س س س س س س س سسف‬

‫وظدم س س س س س س س س س س س سسأن لك س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س سس ن ني س س س س س س س س س س س سسع فس س س س س س س س س س س س سلؤاده‬

‫ت س س س س س س س س س س س س سسروى الواض س س س س س س س س س س س س سسي والرمس س س س س س س س س س س س س اح ال س س س س س س س س س س س س سسدوالف‬

‫ومرتض س س س س س س س س س س س س سسع بالس س س س س س س س س س س س س سسهم أض س س س س س س س س س س س س سسحى فط س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫فس س س س س س س س س سساذاق حس س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س سسوت والققلس س س س س س س س س سسب لهس س س س س س س س س سسف‬

‫اتس س س س س س س س سسى ابس س س س س س س س سس ن رس س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س مستسس س س س س س س س سسققياً لس س س س س س س س سسه‬

‫فدم س س س س س س س س س سسا عطف س س س س س س س س س سست يوم س س س س س س س س س س اً علي س س س س س س س س س سسه العواط س س س س س س س س س سسف‬

‫ف س س س س س س س س س سسأهوت عل س س س س س س س س س سسى الي س س س س س س س س س سسد الخض س س س س س س س س س سسب ام س س س س س س س س س سسه‬

‫تققّبلس س س س س س س س س س س س س س سسه والطس س س س س س س س س س س س س س سسرف بالس س س س س س س س س س س س س س سسدمع واك س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫‪109‬‬


‫جعلت س س س س س س س س سسك يل س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسا مني س س س س س س س س سسة النف س س س س س س س س سسس زه س س س س س س س س ر ة‬

‫ول س س س س س س س س س س س س أدر أّن الس س س س س س س س س س س س س سسهم للءزه س س س س س س س س س س س س ر ق س س س س س س س س س س س س سساطف‬

‫فللّ س س س س س س س س س سسه مقق س س س س س س س س س سسدام عل س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س سسول م س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسه‬

‫س س س س س س س س سسوى الرهس س س س س س س س ف الاض س س س س س س س سسي عض س س س س س س س سسيد م س س س س س س س سسالف‬

‫إذا اشس س س س س س س س س س س س س سستد رك س س س س س س س س س س س ب زاد بش س س س س س س س س س س س س س سراً وبجس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسأن الناي س س س س س س س س س س س س س س سسا بالم س س س س س س س س س س س س س س سسان تس س س س س س س س س س س س س س س سساعف‬

‫وفس س س س س س س س س الرض ص س س س س س س س س سسرعى م س س س س س س س س سس ن بني س س س س س س س س سسه ورهط س س س س س س س س سسه‬ ‫فل ه س س س س س س س س س سسو م س س س س س س س س س سس ن خط س س س س س س س س س سسب يلقي س س س س س س س س س سسه ناِكس س س س س س س س س سسل‬

‫وف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسدر من س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س سسنات العف س س س س س س س س سسائف‬ ‫ول ه س س س س س س س سسو فيدم س س س س س س س سسا ق س س س س س س س سسد مض س س س س س س س سسى من س س س س س س س سسه آس س س س س س س س سسف‬

‫واعظ س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س سسا قاس س س س س س س س س س س سسى خ س س س س س س س س س س سسدور عققائ س س س س س س س س س س سسل‬

‫ب س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س يط س س س س س س س سسف غي س س س س س س س س س اللئ س س س س س س س سسك ط س س س س س س س سسائف‬

‫وع س س س س س س س س س س س س س سسءز علي س س س س س س س س س س س س س س سسه ان تاجه س س س س س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س ن ب س س س س س س س س س س س س س س سسامي خ س س س س س س س س س س س س س س سسدرهّ ن هوات س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ين س س س س س س س س س س س س سسوء ليحدم س س س س س س س س س س س س سسي الفاطدمي س س س س س س س س س س س س سسات جه س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫فيكب س س س س س س س س سسو ب س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س سسعف القق س س س س س س س س سسوى التض س س س س س س س س سساعف‬

‫لن عس س س س س س س س س س س س س سساد مسس س س س س س س س س س س س س سسلوب الثيس س س س س س س س س س س س س سساب مس س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫فللحدم س س س س س س س س س س س س س س س سسد اب س س س س س س س س س س س س س س س س سراد ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه ومط س س س س س س س س س س س س س س س سسارف‬

‫فل س س س س س سسم ي س س س س س سَر أحل س س س س س سسى م س س س س س سس ن س س س س س س سسليب ق س س س س س سسد اكتس س س س س س سسى‬

‫م س س س س س سس ن الطع س س س س س سس ن م س س س س س سسا تكس س س س س س سسو ال س س س س س سسروح النواط س س س س س سسف‬

‫وف س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س سس ن آل الن س س س س س س س س س س سسب كرائ س س س س س س س س س س سسم‬

‫نته س س س س س س س س س س سسا إلس س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسد الثي س س س س س س س س س س سسل اللئ س س س س س س س س س س سسف‬

‫يس س س س س س س س س سسار ب س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سس ن منه س س س س س س س س سسل بع س س س س س س س س سسد منه س س س س س س س س سسل‬

‫وتط س س س س س س س س سسوي عل س س س س س س س س سسى الكس س س س س س س س س سوار فيه س س س س س س س س سسا التن س س س س س س س س سسائف‬

‫ولي س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سس ن رهطه س س س س س س س س س س س سسا وحات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س سسدى الس س س س س س س س سسي ال ناح س س س س س س س سسل الس س س س س س س س سسم ن س س س س س س س سساحف‬

‫تثله س س س س س س س س س س س س س س س س سسا العني س س س س س س س س س س س س س س س س س الني س س س س س س س س س س س س س س س سس ة للع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫ويسس س س س س س س س س س سسمرتها جفس س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س سس ن الليس س س س س س س س س س سسل واطس س س س س س س س س س سسف‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س ن بشس س س س س س س س س س س س س س س س سسجو للس س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع ن س س س س س س س س س س س س س س س س سواثر‬ ‫هواتس س س س س س س س س س س س سسف يبكني س س س س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س س س س سسني إذا بكس س س س س س س س س س س س سست‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س ّ ن بنس س س س س س س س س س س س س س س سسدب للفري س س س س س س س س س س س س س س س د رواصس س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسديل حام س س س س س س س س س س س س سسات الغص س س س س س س س س س س س س سسون هوات س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وف س س س س س س س س س سسوق الققن س س س س س س س س س س سسا تءزه س س س س س س س س س س و ال س س س س س س س س س س سسرؤوس كأن س س س س س س س س س س سسا‬

‫أزاهيس س س س س س س س س س س س س س س س لك س س س س س س س س س س س س س س سس ن الرمس س س س س س س س س س س س س س س اح الققواط س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ومس س س س س س س س س سسا حل س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س سسوق الرمس س س س س س س س س س اح رؤوسس س س س س س س س س سسهم‬

‫ولكندم س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س سسوق الرم س س س س س س س س س س س س س اح الص س س س س س س س س س س س س س سساحف‬

‫وله ‪:‬‬ ‫أدار الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساكرك الغدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫وان أق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى مل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك والقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ولس س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س تن س س س س س س س س س س سسءزف الش س س س س س س س س س س سسجان دمع س س س س س س س س س س سسي‬

‫لققل س س س س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س س س س سسققتك أدمع س س س س س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س س س س س سسجام‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسررت ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدارهم فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوقفتن‬

‫علس س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدار الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسبابة والغ س س س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫‪110‬‬


‫في س س س س س س س س س س س سسا عه س س س س س س س س س س س سسد الني س س س س س س س س س س س سسس علي س س س س س س س س س س س سسك منس س س س س س س س س س س س س‬

‫وان حلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست التحيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة والسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم‬

‫أُس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائلها ويل س س س س س س س س س س س س س س س س س قلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب كليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س ل ت س س س س س س س س س س س س س س سسدري الن س س س س س س س س س س س س س س سسازل م س س س س س س س س س س س س س س سسا الكلم‬

‫أعائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ة لن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام وصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫فينعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستهام‬

‫بءزه س س س س س س س س س س س س س س ر ك س س س س س س س س س س س س س س سواكب وش س س س س س س س س س س س س س س وس حس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫وأقدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار مطالعه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سست يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلو ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسبابته كئي س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫إذا مل س س س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوى قل س س س س س س س س س س س س س س س سسب العن س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫بلّيتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواحظ والقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوام‬

‫فأيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانيه اللم‬

‫يهي س س س س س س س س س س س سس ج يلس س س س س س س س س س س س س الغس س س س س س س س س س س س سرام ش س س س س س س س س س س س سساذى نس س س س س س س س س س س س سسيم‬

‫يشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وومس س س س س س س س س س س س س س س س سسض بارق س س س س س س س س س س س س س س س س س ة تشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ويشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجني الدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام إذا تغن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س س س س ل ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج يهيجس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ويقق س س س س س س س س س س سسدح يلس س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسى ي س س س س س س س س س س سسوم اص س س س س س س س س س س سسيبت‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء فاطدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫وخط س س س س س س س س س س س سسب ق س س س س س س س س س س س سسادح ف س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س سسل قل س س س س س س س س س س س سسب‬

‫بققادح س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى في س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ن الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساربني رواق فخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س سسوق الض س س س س س س س س س س س س سراح ل س س س س س س س س س س س سسه دع س س س س س س س س س س س سسام‬

‫أيضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب بالسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام وبالواضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫مي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً دون س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه البس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر التدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫فليس س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س سسبيض قس س س س س س س س س س س سسد فلس س س س س س س س س س س سست شس س س س س س س س س س س سسباها‬

‫وطاشس س س س س س س س س س س س س س سست عس س س س س س س س س س س س س س سس ن مراميهس س س س س س س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س س س س س س سسهام‬

‫كأن س س س س س س س س س س س س س س سسك منه س س س س س س س س س س س س س س سسل وال س س س س س س س س س س س س س س سسبيض ظدم س س س س س س س س س س س س س س سسأى‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س ورد مهجتس س س س س س س س س س س س س س س سسك ازدحس س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫وقال أبو الاس ن أيضا ‪:‬‬ ‫نعلس س س س س س س س س سسل النفس س س س س س س س س سسس بالوع س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س سساذي وع س س س س س س س س سسدوا‬

‫أن س س س س س س س س س س وقس س س س س س س س سسد ط س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س ان س س س س س س س س سسازه الم س س س س س س س س سسد‬

‫ان ك س س س س س س س س س س سسان غّي س س س س س س س س س س س بع س س س س س س س س س س سسد العه س س س س س س س س س س سسد وده س س س س س س س س س س سسم‬

‫فوّدنس س س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س س سسم بس س س س س س س س س س س س سساق كدمس س س س س س س س س س س س سسا عهس س س س س س س س س س س س سسدوا‬

‫أم س س س س س س س س س س سسا وطي س س س س س س س س س س سسب ليالين س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س سسلفت‬

‫والعي س س س س س س سسش غ س س س س س س سسض كدم س س س س س س سسا ش س س س س س س سساء ال س س س س س س سسوى رغ س س س س س س د‬

‫ان العيس س س س س س س س س س س س س س سسون الس س س س س س س س س س س س س س سست كس س س س س س س س س س س س س س سسانت بققرب س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫قري س س س س س س س س س س ر ة ج س س س س س س س س س س سسار فيه س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سسدمع والس س س س س س س س س س س سسهد‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا انص س س س س س س س س س س س سسفونا س س س س س س س س س س س س سسهرنا ليلن س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س سسم‬

‫صس س س س س س س س س س س س سسبابة وهس س س س س س س س س س س سسم عس س س س س س س س س س س س سس ن ليلنس س س س س س س س س س س س سسا رق س س س س س س س س س س س س دوا‬

‫تبكيه س س س س س س س س سسم مققل س س س س س س س س سست الع س س س س س س س س سسبى ول س س س س س س س سسو س س س س س س س س س سسعدت‬

‫بك س س س س س سست مص س س س س س سساب الول س س س س س س ف س س س س س س س ك س س س س س س سربل فقق س س س س س سسدوا‬

‫مصس س س س س س س س س س س س س سسالت كسس س س س س س س س س س س س س سسيوف النس س س س س س س س س س س س س سسد مرهفس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فرنس س س س س س س س س س س س س دها ك س س س س س س س س س س س س سسرم الحس س س س س س س س س س س س س سساب والص س س س س س س س س س س س س سسيد‬

‫الرتققني س س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن العلي س س س س س س س س س س س س س س س س سساء منءزلس س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س سساء ل يرتققيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالن أح س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫الط س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعنني إذا أبطال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا انكش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفت‬

‫والطعدمني س س س س س س س س س س س س س س إذا مس س س س س س س س س س س س س سسا اجس س س س س س س س س س س س س سسدب البلس س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وان يك س س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س هجرنس س س س س س س س س س س ا جل س س س س س س س س س س سسد‬

‫فس س س س س س س س س س س س سسأن أبعس س س س س س س س س س س س سسد شس س س س س س س س س س س س سسيء فاتنس س س س س س س س س س س س سسا اللس س س س س س س س س س س س سسد‬

‫‪111‬‬


‫م س س س س س س سس ن معش س س س س س س سسر ضس س س س س س س سربت ف س س س س س س سسوق الس س س س س س س سسدماء ل س س س س س س سسم‬

‫أبي س س س س س س س سسات فخ س س س س س س س سسر ل س س س س س س س سسا م س س س س س س س سس ن م س س س س س س س سسدهم عدم س س س س س س س سسد‬

‫سس س س س س س س س س سسادوا قريش س س س س س س س س س ساً ول س س س س س س س س سسولهم لس س س س س س س س س سسا افس س س س س س س س س سسمرتعت‬

‫ط س س س س س س سسود الفخ س س س س س س سسار ولس س س س س س سسول ال س س س س س س سسروح م س س س س س س سسا الس س س س س س س سسد‬

‫ت س س س س س س س س سسال ت س س س س س س س س سست عج س س س س س س س س سساج الي س س س س س س س س سسل أوجهه س س س س س س س س سسم‬

‫كواكب س س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س س دجس س س س س س س س س س سسى الظلدمس س س س س س س س س س سساء تتققس س س س س س س س س س سسد‬

‫يشس س س س س س س س س س س س س سسون خط س س س س س س س س س س س س س سراً ول يثنيه س س س س س س س س س س س س س سسم خطس س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ع س س س س س س س س س سس ن قص س س س س س س س س س سسدهم وأن س س س س س س س س س سسابيب الققن س س س س س س س س س سسا قص س س س س س س س س س سسد‬

‫وافس س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسد الغض س س س س س س س س س سسبان يقق س س س س س س س س س سسدمها‬

‫اس س س س س س س س س س س سسداً فرائس س س س س س س س س س س سسها ي س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س سسوغى اس س س س س س س س س س س سسد‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسأن مرهف س س س س س س س س س س س س س س سسه والض س س س س س س س س س س س س س س سسرب يوقس س س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫ش س س س س س س س س س س س س سسس الجيس س س س س س س س س س س س س س وأرواح الع س س س س س س س س س س س س سسدى ب س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫كأنس س س س س س س س س س س س س س سسا رقدمس س س س س س س س س س س س س س سست آي السس س س س س س س س س س س س س س سسجود بس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فكلدم س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س سستله م س س س س س س س س س سس ن غدم س س س س س س س س س سسده س س س س س س س س س س سسجدوا‬

‫فح س س س س س س س س س سساولت عبس س س س س س س س س سسد شس س س س س س س س س سسس أن ي س س س س س س س س س سسدي ن لس س س س س س س س س سسا‬

‫قس س س س س س س س س سسوم لس س س س س س س س س سسا ابس س س س س س س س س سس ن رس س س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س س منتققس س س س س س س س س سسد‬

‫ح س س س س س س س س س س سست إذا جس س س س س س س س س س س سسالت اليلن صس س س س س س س س س س س سساح بس س س س س س س س س س س سسم‬

‫ض س س س س س س س س س سسرب يطي س س س س س س س س س سسش ب س س س س س س س س س سسه الققدام س س س س س س س س س سسة النج س س س س س س س س س سسد‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسأحجدموا حي س س س س س س س س س س س س س س س سسث ل ورد ول ص س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س سسدمهرية ف س س س س س س س س س س س س س س س أحش س س س س س س س س س س س س س س سسائهم ت س س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫ي س س س س س س س س س سسا عنيس س س س س س س س س س س ل تعطش س س س س س س س س س سسي خ س س س س س س س س س سسدي ف س س س س س س س س س سسأنم‬

‫قض س س س س س س س س س س سوا عطاشس س س س س س س س س س سسا وم س س س س س س س س س سساء النهس س س س س س س س س س سسر مطس س س س س س س س س س سسرد‬

‫وقال أيضاً ‪:‬‬

‫ب‬ ‫أّقل عل س س س س س س س س س س سّي الل س س س س س س س س س سسوم فيدم س س س س س س س س س سسا جن س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫وصس س س س س س س س س س س سسلت غرام س س س س س س س س س س س سسي بال س س س س س س س س س س س سسدموع وعاق س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫ف س س س س س س س س س س سسان ع س س س س س س س س س س سساذاب الس س س س س س س س س س س سستهام ب س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س سساذب‬ ‫جف س س س س سسون عل س س س س سسى هج س س س س سسر الك س س س س سسرى الن س س س س سسم الش س س س س سسهب‬ ‫)‪(1‬‬

‫تققاسس س س س س س س س س س س سس ن من س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س سساظراً ضس س س س س س س س س س س سسدمنت لس س س س س س س س س س س سسه‬

‫ف لس س س س س س س سسه غس س س س س س س سسرب‬ ‫دواعس س س س س س س سسى الس س س س س س س سسوى ان ل ي س س س س س س س س ّ‬

‫فلي س س س س س س س س س سست ه س س س س س س س س س س سواهم حّ س س س س س س س س س سسل الققل س س س س س س س س س سسب وسس س س س س س س س س سسعه‬

‫فيقق س س س س س سسوى ل س س س س س سسه أو لي س س س س س سست م س س س س س سسا ك س س س س س سسان يلس س س س س س س قل س س س س س سسب‬

‫فابعس س س س س س س سسد بطيس س س س س س س سسب العيس س س س س س س سسش عن س س س س س س س س فليس س س س س س س سسس يل س س س س س س س س‬

‫ب س س س س س س س س سسه طائ س س س س س س س س سسل ان لس س س س س س س س س س يك س س س س س س س س سس ن بينن س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س سسرب‬

‫ال فس س س س س س س س س س س س ذم س س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س س س عي س س س س س س س س س س سسس تدمل س س س س س س س س س س سست‬

‫بس س س س س س س س سسرب مه س س س س س س س ساً لل س س س س س س س سسدمع ف س س س س س س س س أثره س س س س س س س ا س س س س س س س س سسرب‬

‫وكن س س س س س س س س س سسا وردن س س س س س س س س س سسا العي س س س س س س س س س سسش ص س س س س س س س س س سسفوا ف س س س س س س س س س سسأقبلت‬

‫حس س س س س س س س س س س سوادث أي س س س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س سسدر الش س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ع س س س س س س س س س س سسدمناك م س س س س س س س س س س سس ن ده س س س س س س س س س س سسر خ س س س س س س س س س س سسلؤون لهل س س س س س س س س س س سسه‬

‫إذا م س س س س س سسا انققض س س س س س سسى خط س س س س س سسب ل س س س س س سسه راعنس س س س س س ساً خط س س س س س سسب‬

‫علس س س س س س س س س س س س س سسى أن رزء النس س س س س س س س س س س س س سساس يلس س س س س س س س س س س س س سسق حققبس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ورزء بن س س س س س س س س س س س س س س س س طس س س س س س س س س س س س س س س سسه تس س س س س س س س س س س س س س س سسدده الققس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ح س س س س س س س س س س س سسدا ل س س س س س س س س س س س سسم ركس س س س س س س س س س ب الفن س س س س س س س س س س س سساء آب س س س س س س س س س س س سسائهم‬

‫وس س س س س س س س س س س سسار بغبس س س س س س س س س س س سسوط الثنس س س س س س س س س س س سساء لس س س س س س س س س س س سسم رك س س س س س س س س س ب‬

‫ل س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س ي س س س س س س س سسا أه س س س س س س س سسل الع س س س س س س س س سراق ص س س س س س س س سسنيعكم‬

‫فققس س س س س س س س س سسد طأطس س س س س س س س س سسأت هاماتس س س س س س س س س سسا بكس س س س س س س س س سسم العس س س س س س س س س سسرب‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س الغرب ‪ :‬مسيل الدمع والغروب الدموع ‪.‬‬

‫‪112‬‬


‫دعس س س س س س س س س س س سسوت حسس س س س س س س س س س س سسيناً للع س س س س س س س س س س س سراق ول س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫تس س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س سسه منك س س س س س س س س س سسم الرس س س س س س س س س س س ل والكت س س س س س س س س س سسب‬

‫ان اق س س س س س س س س سسدم الين س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س سست مدم س س س س س س س س سسد‬

‫فان س س س س س س س س س س س س س سسك ان وافي س س س س س س س س س س س س س سست يل س س س س س س س س س س س س س سستئم الش س س س س س س س س س س س س س سسعب‬

‫فلدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا أت س س س س س س س س س س س س س س س سساكم واثققس س س س س س س س س س س س س س س س ساً بعه س س س س س س س س س س س س س س س سسودكم‬

‫اليس س س س س س س س س س س س س س سسه إذا مرع س س س س س س س س س س س س س س ى وف س س س س س س س س س س س س س سسائكم جس س س س س س س س س س س س س س سسدب‬

‫ظ إل بالققنس س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س سس ن قراك س س س س س س س س س س سسم‬ ‫فلس س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س َ‬

‫وضس س س س س س س س س سساق علي س س س س س س س س س سسه فيك س س س س س س س س س سسم الن س س س س س س س س س سسءزل الرح س س س س س س س س س ب‬

‫فل س س س س س س س س س س س س س سسم أر أش س س س س س س س س س س س س س سسققى منك س س س س س س س س س س س س س سسم إذ غ س س س س س س س س س س س س س سسدرت‬

‫ب س س س س س س س سسثآل عل س س س س س س س سسي ك س س س س س س س سسي تس س س س س س س س سسود بك س س س س س س س سسم ح س س س س س س س سسرب‬

‫فللّس س س س س س س س س س س سسه أجسس س س س س س س س س س س سسام مس س س س س س س س س س س سس ن النس س س س س س س س س س س سسور كس س س س س س س س س س س سسونت‬

‫تك س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س أعض س س س س س س س س سسائها الطع س س س س س س س س سس ن والض س س س س س س س س سسرب‬

‫فيس س س س س س س سسا يس س س س س س س سسوم عاش س س س س س س س سسوراء أوق س س س س س س سسدت ف س س س س س س س س الشس س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س سس ن ال س س س س س س سسءزن نيان س س س س س س ساً م س س س س س س سسدى ال س س س س س س سسدهر ل تب س س س س س س سسو‬

‫وقس س س س س سسد كن س س س س س سست عي س س س س س سسداً قب س س س س س سسل ينس س س س س س س ب س س س س س سسك الن س س س س س سسا‬

‫فعس س س س س سسدت قس س س س س سساذى الجفس س س س س سسان ين س س س س س س بس س س س س سسك الكس س س س س سسرب‬

‫قض س س س س سسى اب س س س س سس ن رسس س س س س ول ال س س س س س س في س س س س سسك عل س س س س سسى الظدم س س س س سسا‬

‫وق س س س س س س س س س سسد نل س س س س س س س س س س سست من س س س س س س س س س س سسه الهن س س س س س س س س س س سسد ة الققض س س س س س س س س س س سسب‬

‫وحفس س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س س س سسر الققن س س س س س س س س س س س س سسا فك س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫ل س س س س س س سسدى ال س س س س س س سسرب عنيس س س س س س س س والرمس س س س س س س اح ل س س س س س س سسا ه س س س س س س سسدب‬

‫فكس س س س س س س سسم ق س س س س س س سسد أُريققس س س س س س س سست في س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن آل أحس س س س س س س سسد‬

‫دم س س س س س س س س سساء س س س س س س س س س سسادات وك س س س س س س س م هتك س س س س س س س س سست حج س س س س س س س س سسب‬

‫وعس س س س س س س س س س سسبى أذاب الش س س س س س س س س س س سسجو جام س س س س س س س س س س سسد دمعه س س س س س س س س س س سسا‬

‫تن س س س س س س س س س سسوح وللش س س س س س س س س س سسجان ف س س س س س س س س س س س قلبه س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س سسدب‬

‫إذا عطلس س س س س س س س س س س س س سست أجيادهس س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س سس ن حّليهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تلس س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س سسدمع سس س س س س س س س س سسققطه الللؤل س س س س س س س س سسلؤ الرط س س س س س س س س س ب‬

‫تع س س س س س س س س سساتب ص س س س س س س س س سسرعى ل س س س س س س س س سسو يس س س س س س س س س سساعدها الققض س س س س س س س س سسا‬

‫إذاً وثبس س س س س س س س س سوا غض س س س س س س س س سسب وعنه س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س سسدى ذبس س س س س س س س س سوا‬

‫وله ‪:‬‬ ‫أرى اميس س س س س س س س س س س س س سسة بعس س س س س س س س س س س س س سسد الصس س س س س س س س س س س س س سسطفى طلبس س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫ث س س س س س س س س س س س س انثنس س س س س س س س س س س سست للءزك س س س س س س س س س ي الت س س س س س س س س س س س سسب حسس س س س س س س س س س س سس ن‬

‫أخس س س س س س س س س س س سساه بالثس س س س س س س س س س س سسار مس س س س س س س س س س س سساذ هبّس س س س س س س س س س س سست بصس س س س س س س س س س س سسفني‬ ‫فجرعت س س س س س س س س س س س س س س سسه ذع س س س س س س س س س س س س س س سساف ال س س س س س س س س س س س س س س سساذل وال س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫أوت س س س س س س سسار ب س س س س س س س سسدر بي س س س س س س س سسوم الط س س س س س س س سسف ق س س س س س س س سسد أخ س س س س س س س سساذت‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س سساء ف س س س س س س س س س س س س س س س آل ح س س س س س س س س س س س س س س سسرب آل ياس س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫مس س س س س س س س سس ن النس س س س س س س س سسب قض س س س س س س س س سوا دين س س س س س س س س ساً كدمس س س س س س س س سسا زعدم س س س س س س س س سوا‬

‫ول دي س س س س س س س س س س س س س س سسون ل س س س س س س س س س س س س س س سسم إل عل س س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫راس اب س س س س س س س س س سس ن فاطدم س س س س س س س س س سسة خي س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسورى نس س س س س س س س س س سسباً‬

‫ي س س س س س س س س س سسا للعج س س س س س س س س س سسائب يه س س س س س س س س س سسدى لب س س س س س س س س س سس ن ميس س س س س س س س س س سسون‬

‫‪113‬‬


‫السيد علي العل ق‬ ‫المتوفى ‪1344‬‬ ‫أق س س س س س س س س س س س س س سسوت فه س س س س س س س س س س س س س س سّ ن م س س س س س س س س س س س س س سس ن الني س س س س س س س س س س س س س سسس خلء‬ ‫درس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت فغ ّي هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا البل فكأنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسا دار مققريس س س س س س س س س س س س س س ة الض س س س س س س س س س س س س س سسيوف بشاش س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫دم س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س س س س س س سست آثارهس س س س س س س س س س س س س س س س س ا الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سواء‬ ‫ط س س س س س س س س س س س س س س سسارت بش س س س س س س س س س س س س س س سسدمل أنيس س س س س س س س س س س س س س س سسها عنقق س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫وق س س س س س س س س س س س س س س س راي منس س س س س س س س س س س س س س س سسك الوج س س س س س س س س س س س س س س س د والبح س س س س س س س س س س س س س س س اء‬

‫عبقق س س س س س س س س س س س س س س سست بمرتب س س س س س س س س س س س س س سسك نفح س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س سسكية‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س سسققت ث س س س س س س س س س س س س س س س سراك الديس س س س س س س س س س س س س س س سسة الوطفس س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫عه س س س س س س س س س س س س س سسدي بربع س س س س س س س س س س س س س سسك آنس س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س سسك آهل‬

‫يعلس س س س س س س س س س س س س س س س سسوه منس س س س س س س س س س س س س س س س سسك البشس س س س س س س س س س س س س س س س سسر والس س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫وث س س س س س س س س س س س س س س سسرى ربوع س س س س س س س س س س س س س س سسك للن س س س س س س س س س س س س س س س سواظر اث س س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫وكعققس س س س س س س س س س س س س س سسد حلس س س س س س س س س س س س س س سسي ظبائس س س س س س س س س س س س س س سسك الصس س س س س س س س س س س س س س سسباء‬

‫أخن س س س س س س س س س س س س س س س س علي س س س س س س س س س س س س س س س سسه ده س س س س س س س س س س س س س س س سسره وال س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر ل‬

‫يرجس س س س س س س س س س س س ى لس س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س سساذوي الوف س س س س س س س س س س س سساء وف س س س س س س س س س س س سساء‬

‫أي س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن ببش س س س س س س س س س س س س س س سسرهم وبنش س س س س س س س س س س س س س س سسرهم‬

‫ييس س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرجس س س س س س س س س س س س س س س س اء وت س س س س س س س س س س س س س س س سسأرج الرجس س س س س س س س س س س س س س س س اء‬

‫ضس س س س س س س س س س س س س س سربوا بعرصس س س س س س س س س س س س س س ة كس س س س س س س س س س س س س س سربلء خي س س س س س س س س س س س س س سسامهم‬ ‫ي رزيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٍة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أ ّ‬ ‫ي س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س سسل اب س س س س س س س س س سس ن أح س س س س س س س س س سسد مرهفس س س س س س س س س س ساً‬

‫فأطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب فوقه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وبلء‬

‫لفرن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ده ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى للء‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س سسدى ش س س س س س س س س س س س س س س س سريعة ج س س س س س س س س س س س س س س س سسده بعص س س س س س س س س س س س س س س س سسابة‬

‫تف س س س س س س س س س س س سسدى وق س س س س س س س س س س س س ّل م س س س س س س س س س س س سس ن الوج س س س س س س س س س س س وه ف س س س س س س س س س س س سسداء‬

‫وعل الغب س س س س س س س س س س س س سسار ف س س س س س س س س س س س س سسأظلدمت ل س س س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س س سسنا‬

‫جبهاتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيوفها اليجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سسي ٌد إذا ارتع س س س س س س س س س س س س س س سسد الكدم س س س س س س س س س س س س س س سّي مهابس س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫عظدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست فه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانت دون س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرزاء‬

‫ومش س س س س س س س س س س س س س س سست إل س س س س س س س س س س س س س س س أكفائه س س س س س س س س س س س س س س سسا الكف س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫عشس س س س س س س س س س س سست العيس س س س س س س س س س س سسون فليس س س س س س س س س س س سسس إل الطعنس س س س س س س س س س س سسة ‍الن‬

‫‍جل وإل الققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫عبس س س س س س س س س س س س س س سست وج س س س س س س س س س س س س س وه ع س س س س س س س س س س س س س سسداهم فتبس س س س س س س س س س س س س س سسدموا‬

‫فرحس س س س س س س س س س س س س س اً وأظلدمس س س س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س س سسوغى فأضس س س س س س س س س س س س س س سساؤا‬

‫ي تس س س س س س س س س س س س س س س س سسامر‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س س س س س سراع الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمهر ّ‬

‫وص س س س س س س س س س س س س س س سسليل وق س س س س س س س س س س س س س س سسع الرهف س س س س س س س س س س س س س س س سسات غن س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫‪114‬‬


‫يققت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادهم للح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب أروع ماج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ص س س س س س س س س س س سسعب الققي س س س س س س س س س س سساد عل س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س سسدى أبّس س س س س س س س س س سساء‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسري الناي س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س سسود ط س س س س س س س س س س س سسوع يين س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وتص س س س س س س س س س س س س س س سّرف القس س س س س س س س س س س س س س سسدار حيس س س س س س س س س س س س س س سسث يشس س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س سسحبته مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عءزم س س س س س س س س س س س س س س س س اته هنديس س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بيض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء أو يءزتّي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫ذل س س س س س س س س س س س س س س س سست لعءزمت س س س س س س س س س س س س س س س سسه القق س س س س س س س س س س س س س س س سسروم بوقس س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫عّققس س س س س س س س س س س س س س س س س س ستس ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه آباءه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا البن س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫كس س س س س س س س س س س س سسره الكدم س س س س س س س س س س س سسا ة لقق س س س س س س س س س س س سساءه ف س س س س س س س س س س س س س مع س س س س س س س س س س س سسرك‬

‫حسس س س س س س س س س س س س س س س سسدت بس س س س س س س س س س س س س س س سسه أمواتس س س س س س س س س س س س س س س سسا الحيس س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسأب أب س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س س سسيم سس س س س س س س س س س س س سسيم ه س س س س س س س س س س س س سوانه‬

‫فل س س س س س س س س س س س س س س س س س سواه ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ورد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سوان اب س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫يس س س س س س س س س س س سسا واحس س س س س س س س س س س سسدا للشس س س س س س س س س س س سسهب مس س س س س س س س س س س سس ن عءزم س س س س س س س س س س س اته‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسري ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه كتيب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسهباء‬

‫تش س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س سسيوف رق س س س س س س س س س ابم ضس س س س س س س س س س سرباً وب س س س س س س س س سسال‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س سسام منه س س س س س س س س س س س س س س سسم ض س س س س س س س س س س س س س س سساقت البي س س س س س س س س س س س س س س سسداء‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسا زال يفنيه س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س أن ك س س س س س س س س س س س س س سساد أن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسأت عل س س س س س س س س س س س س سسى الي س س س س س س س س س س س س سساد من س س س س س س س س س س س س سسه فن س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫لكندمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا طلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب اللس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لققس س س س س س س س س س س س س س س س س سساءه‬

‫وج س س س س س س س س س رى ب س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س سساء في س س س س س س س س س سسه قض س س س س س س س س س سساء‬

‫فه س س س س س س س س س س س س سسوى عل س س س س س س س س س س س س سسى غبائه س س س س س س س س س س س س سسا فتضعض س س س س س س س س س س س س سسعت‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسويه الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سباء والض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫وعل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنان برأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه فالص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعد ة‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمراء فيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا الطلع س س س س س س س س س س س س س س س سسة الغس س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫ومكف س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وثي س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه قص س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الققن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومغس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ولس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه دم س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ان ت س س س س س س س س س س س س س س س سسس مغ س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبني معفس س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س سست ل ع س س س س س س س س س س سساذب الفس س س س س س س س س س س سرات لس س س س س س س س س س س سوارٍد‬

‫فعلي س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س س س سسور الن س س س س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫وقلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب أبن س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ظدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س سسوم فيس س س س س س س س س س س س س س سسه قس س س س س س س س س س س س س س سسد أمس س س س س س س س س س س س س س س سسيتم‬

‫اسس س س س س س س س س س س س س سراء ق س س س س س س س س س س س س سسوم ه س س س س س س س س س س س س سسم لك س س س س س س س س س س س س سسم طلقق س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫حلس س س س س س س س سوا لك س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س الس س س س س س س س سسب ك س س س س س س س سسل مص س س س س س س س سسونة‬

‫وس س س س س س س س س سسروا بس س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س سسر أن س س س س س س س س س س شس س س س س س س س س سساؤا‬

‫آل الن س س س س س س س س س س س س س س س سسب لئ س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تع س س س س س س س س س س س س س س س سساظم رزؤك س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫وتصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغرت ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وقعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الرزاء‬

‫فلنت س س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س سسا أيه س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س سسفعاء فس س س س س س س س س س س س س س‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س س س س س سءزا لن س س س س س س س س س س س س س س سساته الص س س س س س س س س س س س س س س سسدماء‬

‫)‪(1‬‬

‫ومققي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام الدي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد بتن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫غلً وأقع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه العي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وهس س س س س س س س س س س ن الض س س س س س س س س س س سسن قع س س س س س س س س س س سسدت ب س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س سسققامه‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س سسرت ب س س س س س س س س س س س س س س س سسه الهءزول س س س س س س س س س س س س س س سسة العجف س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وغ س س س س س س س س س سسدت ت س س س س س س س س س س سسرق عل س س س س س س س س س س سسى بليت س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س سسدى‬

‫مس س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س سسال مس س س س س س س س س سس ن رق س س س س س س س س س ت لس س س س س س س س س سسه العس س س س س س س س س سسداء‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س س س سّر الس س س س س س س س س س س س س س س وهس س س س س س س س س س س س س س و مج س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وض س س س س س س س س س س سسدمي غي س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س وه س س س س س س س س س س س و خف س س س س س س س س س س س سساء‬

‫أن س س س س س س س س س س س س س س س س اغتس س س س س س س س س س س س س س س سسدى للكس س س س س س س س س س س س س س س سسافري ن غنيدمس س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فس س س س س س س س س س س س حكدمه س س س س س س س س س س سسا ينقق س س س س س س س س س س سساد حي س س س س س س س س س س سسث تش س س س س س س س س س س سساء‬

‫___________‬ ‫‪ 1‬س الروض الدميل مطوط السيد جودت الققءزوين ‪ ،‬أقول ورأيت ف ) الطليعة ( تتدمسة غسراء لساذه الققصسيد ة مسع نققسل‬ ‫كرامة تدل على قبولا عند أهل البيت صلوات ال عليهم ‪.‬‬

‫‪115‬‬


‫وله ف المام السني )ع( ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دار أيس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ترحس س س س س س س س س س س س س س س س س ل الرك س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫ولي أرض ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحب‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجر فدمح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجري ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س سس ن فيضس س س س س س س س س س س س س س سسه ن سس س س س س س س س س س س س س س سسحائب سس س س س س س س س س س س س س س سسكب‬

‫أم بالغض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فبدمهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست اتقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫نيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعل فل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وإلس س س س س س س س س س س س س س س س س العققي س س س س س س س س س س س س س س س سسق تي س س س س س س س س س س س س س س س سسامنوا فهدم س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫عين س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س سسه وج س س س س س س س س س س س س س رى ل س س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأي ن العلدمنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد نءزل س س س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث الرب س س س س س س س س س س س س س س س س ع الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وعل س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س سسداجي اللي س س س س س س س س س س س س س س س سسل ن س س س س س س س س س س س س س س س سسارهم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سساذكا الكب س س س س س س س س س س س س س س س سسا والن س س س س س س س س س س س س س س س سسدل الرطس س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫ل يبع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسازلون ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ان ض س س س س س س س س س س س س س س س سساق من س س س س س س س س س س س س س س س سسه الن س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل الرح س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالع من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامع م س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد ع س س س س س س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س سساروا وحفس س س س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س س س س س س سوادجهم‬

‫منهس س س س س س س س س س س س س س س س سسم أسس س س س س س س س س س س س س س س س سسود ملحس س س س س س س س س س س س س س س س سسم غلس س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫حلته س س س س س س س س س س س س س س س سسم النج س س س س س س س س س س س س س س س سسب العت س س س س س س س س س س س س س س س سساق وي س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حلته س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم النج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س سسل وضس س س س س س س س س س س س سساح ال س س س س س س س س س س س س سسبني ب س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يسس س س س س س س س س س س س س س سسققى الس س س س س س س س س س س س س س سسثرى ان عدمس س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س سسدب‬

‫عققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ألوي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروب إذا‬

‫عض س س س س س س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى أنياب س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ان ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطي مقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله‬

‫أو ص س س س س س س س س س س س س س سسال فه س س س س س س س س س س س س س سسو الص س س س س س س س س س س س س س سسارم العض س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س س سسروا لني س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تدمله س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا منه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وبكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربوا خي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامهم‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س سسث البلي س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س سسود والك س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ودع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهم للدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدهم‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س سسوت جس س س س س س س س س س س س س س س ٌد م س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س سسه لع س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابققوا كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعوته‬

‫فرحس س س س س س س س س س س س س س س اً يسس س س س س س س س س س س س س س س سسابق جسس س س س س س س س س س س س س س س سسدمه الققلس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫حش س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوا علي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وه س س س س س س س س س س س س س س س س س و بينه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كالب س س س س س س س س س س سسدر ق س س س س س س س س س س سسد حف س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س سسهب‬

‫تنبس س س س س س س س س س س س س س س س س سوا الدم س س س س س س س س س س س س س س س س سساجم م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مهن س س س س س س س س س س س س س س س س سسده‬ ‫وتطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسايرت مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفه ِفرق س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه ل ينب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬ ‫َفرق س س س س س س س س س س س ا يضس س س س س س س س س س س سسيق بس س س س س س س س س س س سسا الفضس س س س س س س س س س س سسا الرح س س س س س س س س س س س ب‬

‫وغ س س س س س س س س س س س س س س س سسدا أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسجاد منف س س س س س س س س س س س س س س س س سسردا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سساذبان عن س س س س س س س س س س س س س س سسه اله س س س س س س س س س س س س س س سسل والص س س س س س س س س س س س س س س سسحب‬

‫وعلي س س س س س س س س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س س س س س س س س سسد حش س س س س س س س س س س س س س س س سسدت خي س س س س س س س س س س س س س س س سسولم‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س سسه أح س س س س س س س س س س س س س س س سساط الطع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن والض س س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫فثس س س س س س س س س س س سسوى علس س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س س ه الصس س س س س س س س س س س سسعيد لققس س س س س س س س س س س سسى‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س سسار تكف س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن جسس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتب‬

‫ومص س س س س س س س س س س س س س س س سسونة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س خ س س س س س س س س س س س س س س س سسدرها رفع س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س س س س س سسونا الس س س س س س س س س س س س س س س سستار والج س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ب الرجس س س س س س س س س س س س ال بس س س س س س س س س س س س سسا جن س س س س س س س س س س س س سوا قتل س س س س س س س س س س س س سوا‬ ‫فه س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسل للرض س س س س س س س س س س س س يع ب س س س س س س س س س س س س سسا جنس س س س س س س س س س س س س س ذن س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫‪116‬‬


‫السسسيد علسسي ابسس ن السسسيد ياسسسني ابسس ن السسسيد مط سسر السسسن العلق النجفسسي ‪ .‬ولسسد سسسنة‬ ‫‪‍ 1297‬ه ‪ .‬وتوف ف ذي الجة سنة ‪‍ 1344‬ه ‪ .‬ودف ن بالنجف الشرف ‪ .‬شاعر أديسب تققسرأ‬ ‫فس ميساه آثسسار السسياد ة والنجابسة ‪ ،‬تسأدب وتفققسه فس النجسف وحاز علسى شسسهر ة علدميسة إلس تُققى‬ ‫وورع ‪ ،‬حسن النسب له شعر يروى ومطارحات يتناقلها الدباء ‪ ،‬ورأيت ف مصدر آخسسر أن‬ ‫ولدته سنة ‪‍ 1293‬ه ‪ .‬ووفاته بالنجف الشرف غر ة رمضسان ذكره صساحب الصسون فققسال ‪:‬‬ ‫السيد علي العلقي الصل ‪ ،‬النجفي الولد والسك ن ‪ .‬فاضل مل ظرافة ولطفاً وشريف يفوق‬ ‫علسسى الشسسرف ‪ ،‬مشسستغل فس النجسسف بتحصسسيل العلسسوم وحضسسر علسسى علدمائهسسا ‪ ،‬ذو قرية وقاد ة‬ ‫وفكر ة نققاد ة سخياً كري اً مسع حسس ن أخلق وطيسب أعسراق وصفاء سسرير ة وحسس ن سسي ة ‪ .‬ذكر‬ ‫البحاثة العاصر علي الاقان ف شعراء الغري لوائح م ن أشعاره ورسالة له أجاب با جلة م ن‬ ‫أقرانه واخدانه وهم ‪ :‬الشيخ عباس ابس ن الشسيخ علسي كاشسف الغطساء ‪ ،‬والسسيد مدمسد الققءزوينس‬ ‫‪ ،‬والسيد حسني الققءزوين ‪ ،‬وقد صدرها بققطوعة شعرية منها ‪:‬‬ ‫وافتس س س س س س س س س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أقصس س س س س س س س س س س س س س س س سسى مغانيهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ بلغ س س س س س س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أمانيه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فهّنه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بالبشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر وأهنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذراء زارت س س س س س س س س س س س س س س س س س ك عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى غفل س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّرط الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مجوب س س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن خ س س س س س س س س س س س س س س س سسوف واش س س س س س س س س س س س س س س س سسيها‬

‫تطس س س س س س س س س س س س س س س س سسوي اليس س س س س س س س س س س س س س س س سسك البيس س س س س س س س س س س س س س س س سسد منشس س س س س س س س س س س س س س س س سسور ة‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر الليل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بطاويه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسأرج بالسس س س س س س س س س س س س س س س س سسك شس س س س س س س س س س س س س س س س سساذا لفظهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر معانيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫سس س س س س س س س س س س س سسرح ب س س س س س س س س س س س سسا اللحس س س س س س س س س س س س سسظ ت س س س س س س س س س س س سسد روض س س س س س س س س س س س سسة‬

‫غن س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد رق س س س س س س س س س س س س س س س س س ت حواش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيها‬

‫لقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تن س س س س س س س س س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س س س س س س س س س سساطلت اله س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أن تتحل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدراريها‬

‫نرجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها زاه بنواره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫والن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور زاه بأقاحيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وّدتس ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الف س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسو أن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر لليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا روض س س س س س س س س س س س س س س س س سسة باكرهس س س س س س س س س س س س س س س س س ا ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسارض‬

‫أو دي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي عءزاليهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ورنتهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمات الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس دانيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بعاليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يعي س س س س س س س س س س س سسد مي س س س س س س س س س س س سست الش س س س س س س س س س س س سسوق م س س س س س س س س س س س سس ن رمس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫منتش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً نظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم قوافيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪117‬‬


‫وص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفققت بالبش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر أزهاره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا الرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د يغنيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والغي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث إن مس س س س س س س س س س س س س س س س س سّر ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا راقصس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫يض س س س س س س س س س س س س س س سسحكها م س س س س س س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س س س س س س سسث يبكيه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سساذ مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسى دراً عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى تبه س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال لين س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواقيها‬

‫وللنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامى حول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤس‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّاذ لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تعاطيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعى ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوهم غ س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ة‬

‫يققيدمهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل ويثنيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساوت بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤس الطل‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا حي س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تاديه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديرها مءزوج س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة قس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد غس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫مءزاجه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الققرقس س س س س س س س س س س س س س س س س ف م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن فيه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يومس س س س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س س س س سسأبى نفح س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س سساذا‬

‫مألك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت منش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيها‬

‫رسس س س س س س س س س س س س الة ك س س س س س س س س س س س سسم معج س س س س س س س س س س س سسءز ق س س س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س س س سسوت‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ رتّس س س س س س س س س س س س س س س س س سسل اليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات تاليهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أحيس س س س س س س س س س س س س س س س س سست بققاي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا كب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد فيكس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ييته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق ويييه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديتدماها وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدايا كدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسدار مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسديها‬

‫وترجم له الشيخ السدماوي ف ) الطليعة ( فققسال ‪ :‬فاضسل مل مس ن الفضسل إهسابه وم ن‬ ‫الدب وطسابه ‪ ،‬وشس ريف يبسسدو علسسى سسسته أثسسر النجابسسة ‪ ،‬مشسسارك ف س الفنسسون مسساظر بالاسسس ن‬ ‫والعيسسون ‪ ،‬حاض سرته فرايسست منسسه فض سلً وعلدم ساً وكرم اً جّساً وتققسسى إل س ظسسرف وديانسسة إل س لطسسف‬ ‫ض طسسرف عسس ن أدن س وصف وله شسسعر حسسس ن ومطارحات جيسسد ة‬ ‫وصفاء قلسسب ونءزاهسسة بسسرد وغ ّ‬ ‫وقريض تغلب عليه الءزالة فدمنه قوله ‪.‬‬ ‫أورى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى بش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساي جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫وج س س س س س س س س س س س س س س س س س رت دمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع العني س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم دجس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى فدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫يلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س أن أُط س س س س س س س س س س س س س س س س سسالع من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسك مغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم هت س س س س س س س س س س س س س س س س سسك اش س س س س س س س س س س س س س س س س سستياقك‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرته ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأذاع سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرا‬ ‫نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى الحبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سبا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلك مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا احيله‬

‫وهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سس ن لص س س س س س س س س س س س س سسب س س س س س س س س س س س س س سسوف يققتل س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يققول الشيخ السسسدماوي فس ) الطليعسة مسس ن شسعراء الشسيعة ( ‪ :‬أخسسبن عبسد السسني ابس ن‬ ‫الققاسسسم اللسسي س تققسسدمت ترجتسسه س قسسال رأيسست ليلسسة ف س منسسامي كسسأن ف س ملسسس ينسساح فيسسه علسسى‬ ‫السني ‪ ،‬فققرأ مدمد ب ن شريف النائح النجفي قصيد ة مهءزية مضدمومة حت إذا وصل منها إلس‬ ‫قوله ‪:‬‬

‫‪118‬‬


‫والس س س س س س س س س سسف قلس س س س س س س س س سسب يس س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س سس ن بنس س س س س س س س س سست مدمس س س س س س س س س سسد‬

‫ل س س س س س س س س سسك والع س س س س س س س س سسدا ب س س س س س س س س سسك أدركس س س س س س س وا م س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س سساؤا‬

‫كثر البكاء واصطفققت اليدي وتكررت الستعادات استحساناً لاذا البيت فانتبهت‬ ‫وأنا أبكي وُأردد البيت ‪ ،‬فدما مّر علّي شهر إل وسعت النائسح السساذكور يققسرأ هسساذه الققصسسيد ة فس‬ ‫بيت المرتجم له فسالته عنها فققال هي له سلدمه ال تعال س ومنها ‪:‬‬ ‫فلخيله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامكم ولنبله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أكبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادكم ولققضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبها العضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وعل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى رؤس الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر منك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أرؤس‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س سسس الضس س س س س س س س س س س س س سسحى لوجوهه س س س س س س س س س س س س س سسا حرب س س س س س س س س س س س س س اء‬

‫ي س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س سسب أق س س س س س س س س س سسول في س س س س س س س س س سسك معءزي س س س س س س س س س اً‬

‫نفس س س س س س س س س س س سسي وع س س س س س س س س س س س ّءز عل س س س س س س س س س س سسى الثك س س س س س س س س س س سسول ع س س س س س س س س س س س سءزاء‬

‫ض مس س س س س س س سس ن عليس س س س س س س سساك سس س س س س س س سسوء صس س س س س س س سسنيعهم‬ ‫مس س س س س س س سسا غ س س س س س س س س ّ‬

‫إن ت س س س س س س س س س س س س س س س سسس مغ س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبني معفس س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫أَو تب س س س س س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س س س سسوق الرض غيس س س س س س س س س س س س س س مغّسس س س س س س س س س س س س س س لس‬ ‫أو تغت س س س س س س س س س سسدي ع س س س س س س س س س سساٍر فقق س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س سسنعت لك س س س س س س س س س سسم‬

‫ش س س س س س س س س س س سسرفاً وإن عظ س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س س س س سسد جس س س س س س س س س س سساؤا‬ ‫فعلي س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س س س سسور الن س س س س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫فل س س س س س س س س س س س س س س س سسك البس س س س س س س س س س س س س س س س سسيطان الس س س س س س س س س س س س س س س سسثرى والس س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد العلء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط ل ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنعاء‬

‫أو تقق س س س س س س س س س سسض ظدم س س س س س س س س س سسثآن الفس س س س س س س س س س سلؤاد فدم س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س سسا‬

‫أع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفك والرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اح رواء‬

‫فل س س س س س س س س س سسو أن أح س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س سسد رآك عل س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س سسثرى‬

‫لفرش س س س س س س س س س س س س س ن من س س س س س س س س س س س س س سسه لس س س س س س س س س س س س س س سسدمك الحش س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫أو ب س س س س س س س س س سسالطفوف رأت ظدم س س س س س س س س س سساك س س س س س س س س س س سسققتك م س س س س س س س س س سس ن‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س سست ل ع س س س س س س س س س س سساذب الفس س س س س س س س س س س سرات لس س س س س س س س س س س سوارٍد‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامع أم س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الءزهس س س س س س س س س س س س س س س س س راء‬ ‫وقلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب أبن س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ظدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسم حس س س س س س س س س س س س سر ة ن س س س س س س س س س س س سسب الع س س س س س س س س س س س سسدى أبيات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتققاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أحش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساءها الرزاء‬

‫تع س س س س س س س س س س سسدو وتس س س س س س س س س س سسدعو بالدم س س س س س س س س س س سسا ة ول س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س سس ن‬

‫بس س س س س س س س س س س سسوى الس س س س س س س س س س س سسياط ل س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س سساب دع س س س س س س س س س س سساء‬

‫هتفس س س س س س س س س س س س س س س سست تس س س س س س س س س س س س س س س سسثي كفيلهس س س س س س س س س س س س س س س سسا وكفيلهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قس س س س س س س س س س س سسد أرمضس س س س س س س س س س س سسته ف س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسثرى الرمضس س س س س س س س س س س سساء‬

‫ي س س س س س س س سسا كعب س س س س س س س سسة ال س س س س س س س سسبيت ال س س س س س س س س سرام ومس س س س س س س سس ن س س س س س س س س سست‬

‫ب س س س س س س س س س س سسم علس س س س س س س س س س س سسى ه س س س س س س س س س س سسام السس س س س س س س س س س س سسدما البطحس س س س س س س س س س س سساء‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س سسوم فيس س س س س س س س س س س س س س سسه قس س س س س س س س س س س س س س سسد أمس س س س س س س س س س س س س س س سسيتم‬

‫أس س س س س س س س س س س س س سراء ق س س س س س س س س س س س س سسوم ه س س س س س س س س س س س س سسم لك س س س س س س س س س س س س سسم طلقق س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫حلس س س س س س س س سوا لك س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س الس س س س س س س س سسب ك س س س س س س س سسل مص س س س س س س س سسونة‬

‫وس س س س س س س س س س س سسروا ب س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س سسر ان ش س س س س س س س س س س س سساؤا‬

‫تنع س س س س س س س س س س س سسى ليس س س س س س س س س س س سسوث الب س س س س س س س س س س س سسأس مس س س س س س س س س س س سس ن فتيانس س س س س س س س س س س سسا‬

‫وغيوثه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا إن ع ّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تس البأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫تبكيه س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س سسدم َم قق س س س س س س س س س س سسل بالهج س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س سّرا‬ ‫حنّس س س س س س س س س س س سست ولكس س س س س س س س س س س سس ن النني س س س س س س س س س س س س بك س س س س س س س س س س س ساً وق س س س س س س س س س س سسد‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيل الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سب ة الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س س س سساحت ولكس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن نوحهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا إيس س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫‪119‬‬


‫الشيخ عبد الحسين الحّياوي‬ ‫المتوفى ‪1345‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسالئي الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن النيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫والم س س س س س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن خط س س س س س س س س س س س س س س س سسر الظ س س س س س س س س س س س س س س س سسروف‬

‫وملي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً داج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلل‬

‫بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور رشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س س سسرف البس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ورثتس س س س س س س س س س س س س س س س سسه أُسس س س س س س س س س س س س س س س س س رتكم‬

‫‪،‬‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريفاً عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريف‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى تقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوان‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوكب رش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ده‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنر بطلعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك النيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ة‬

‫ي آذن بالسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ّ‬ ‫للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى ظلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوف‬

‫وامل بصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعققة الضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫وجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه البس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيطة ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرجيف‬

‫واتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك خيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س تعطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫بال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذميل عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الوجي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫عربي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة تس س س س س س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوات‬

‫كالري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح العص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫بحاج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬ ‫وأ ِل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسظ بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك بعطف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الخ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫وارأف ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم عجلً فقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفوك ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالّب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرؤوف‬ ‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواك داميس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروف‬

‫حّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك حنني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذي‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى فقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫أَو م س س س س س س س س س س س س سسا علدم س س س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س س س س وأن س س س س س س س س س س س س سست أعل س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا جس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى يس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الطفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫وت س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى حققوق س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإلَم أكب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم علس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وث س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫أو لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست خيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أٍب عط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني دريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫‪120‬‬

‫للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمهرية والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيوف‬


‫حش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه جحاف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫عضس س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ُل س س س س س س س س س س س س س س س س س ىس الشس س س س س س س س س س س س س س س س سسنوف‬

‫فسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطا عليهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم زاحف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل مققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدام زحس س س س س س س س س س س س س س س س س س وف‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدربني ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى الكف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادمة الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫يش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزال‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسردى مشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي النءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س ف‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال مه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزوز الققن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى أعطس س س س س س س س س س س س س س س س سساف هيس س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وقفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوقفوا‬

‫الفلك فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذاك الوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫خف س س س س س س س س س س س س س س س س سوا وه س س س س س س س س س س س س س س س سسم هض س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫لني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل داني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الققط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫فتلفعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا بنجيعه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫مثس س س س س س س س س س س س س س س سسل البس س س س س س س س س س س س س س س سسدور لس س س س س س س س س س س س س س س سسدى الكسس س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫وانص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫عض س س س س س س س س س س س س س سسداً س س س س س س س س س س س س س س سسوى العض س س س س س س س س س س س س س سسب الرهي س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫فهنس س س س س س س س س س س س س س س سساك صس س س س س س س س س س س س س س س سسال علس س س س س س س س س س س س س س س سسى الكتس س س س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سولة الليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث الخيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫فثن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مكردسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها وث ّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيف‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى القق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر الت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فاغت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرض الت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫لفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي عليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وطفلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفوف‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أرش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فته دم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساؤه‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهامها ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل الرشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يف‬

‫لف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدين ليف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد خفران س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أس س س س س س س س س س س س س س س سسرى عل س س س س س س س س س س س س س س سسى عج س س س س س س س س س س س س س س سسف ال س س س س س س س س س س س س س س سسروف‬

‫وإذا اش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستكت عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب بالض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب العني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫رب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عرفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى الققاص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجوف‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعو وتتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف بالدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيد ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالورق الت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫وتك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد منه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب‬

‫تطي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرط الرفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫الشسسيخ عبسسد السسسني بسس ن قاعسسد الواسسسطي اليسساوي ‪ ،‬نسسسبة إل س حسسي واسسسط ‪ ،‬ولسد ف س‬ ‫قضسساء السسي سسسنة ‪‍ 1295‬ه ‪ .‬وتوف فيهسسا ف س ‪ 24‬رجب سسسنة ‪‍ 1345‬ه ‪ .‬ونققسسل إل س النجسسف‬ ‫ودف ن ف جوار الشهد الشريف ‪.‬‬

‫‪121‬‬


‫نشسسأ فس النجسسف وطلسسب العلسسم بسسا ونظسسم الشسسعر فأجسساد وله ملؤلفسسات فس العلسسم والتاريخ‬ ‫وديوان شعر ‪ ،‬فاضل أديب شاعر حس ن الديث مشسهور بسالتققوى واليسسان ‪ .‬ترجم لسسه الشسيخ‬ ‫مدمد حرز الدي ن ف معارفه فققال ‪ :‬حضر الفققه والصول على مدرسي النجف حت نال رتبة‬ ‫عاليسسة مسس ن العلسسم ول زالسست الن سوادي العلدميسسة تدمعنسسا وايسساه ف س النجسسف وكان شسساعراً بليغ ساً جيسسد‬ ‫النظسسم وقسد رث ا السسسني ‪ 7‬بققصسسائد عديسسد ة وحضسسر عليسسه ف س الفققسسه والصسسول والدب جاعسسة‬ ‫منهم الشيخ حءز ة اب ن الشيخ مهدي ابسس ن الشسيخ أحسسد قفطسسان النجفسسي التسسوف سسنة ‪، 1342‬‬ ‫وترجم لسسه صساحب الصسون فققسال ‪ :‬عسسال فاضسسل سست مهتسه إلس كسسب الفضسسائل فهساجر إلس‬ ‫النجسسف وعكسسف علسسى الشسستغال بتحصسسيل الفققسسه والصسسول ولسه إلسسام ببسساقي العلسسوم ‪ ،‬وأديسسب‬ ‫أريب وشاعر بسسارع حسسس ن الاضسر ة حلسسو السساذاكر ة حسسس ن السسي ة صسساف السسرير ة وله فينسسا بعسسض‬ ‫الدائح ‪ ،‬وترجم له الشيخ النققدي ف الروض النضي ‪.‬‬ ‫وم ن شعره الاذي يرويه خطباء النب السين قصيدته ف المام موسى الكاظم ‪. 7‬‬ ‫ج س س س س س س س س س سسانب الكس س س س س س س س س س سر خ ش س س س س س س س س س سسأن أرض س س س س س س س س س ك شس س س س س س س س س س سّيد‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى ط س س س س س س س س س س س س س س س س س سساول الثري س س س س س س س س س س س س س س س س س ا مققام س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫دون أعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه اللئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجد‬

‫ض س س س س س س س س س س سّم منس س س س س س س س س س سسه الض س س س س س س س س س س سريح لهس س س س س س س س س س سسوت قس س س س س س س س س س سسدس‬

‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه تلقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسى القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسادير مقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫م س س س س س س س س سس ن علي س س س س س س س س سسه ت س س س س س س س س سساج الءزعام س س س س س س س س سسة فس س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسدي ن‬

‫ق س س س س س س س س سسب موس س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س سس ن جعف س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س سس ن مدم س س س س س س س س سسد‬

‫امتنان س س س س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س يعقق س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ق س س س س س س س س سسد تلّ س س س س س س س س سسى للخل س س س س س س س س سسق فس س س س س س س س س س هيك س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س سسا‬

‫ِس لكن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدس م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س سسو معن س س س س س س س س س س س س س س س س س وراء ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سّوبس الفك س س س س س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س س س س س عله وص س س س س س س س س س س س س س س ّعد‬ ‫ال س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س سسى الل س س س س س س س س س س سسق أوصس س س س س س س س س س سسياء لح س س س س س س س س س س سسد‬

‫هس س س س س س س س سسو غيس س س س س س س س سسث إن أقلعس س س س س س س س سست سس س س س س س س س سسحب الغيس س س س س س س س سسث‬

‫‪،‬‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسان للدم س س س س س س س س س س س س س س سسلؤمنني حص س س س س س س س س س س س س س س سسناً منيع س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وغ س س س س س س س س سسوث إن عس س س س س س س س س س سّءز كه س س س س س س س س س سسف ومققص س س س س س س س س س سسد‬

‫وعل س س س س س س س س س س س س س س س سسى الك س س س س س س س س س س س س س س س سسافري ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفاً م س س س س س س س س س س س س س س س س سّرد‬ ‫كاظدم س س س س س س س س س س س س س س س ساً مطل س س س س س س س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س س س س س س س سسدموع مققي س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسابع الص س س س س س س س س س س س س س س س سسفو ة ال س س س س س س س س س س س س س س س سست اختاره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أخرج س س س س س س س س س س س س س س س س وه م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الدين س س س س س س س س س س س س س س س س سسة قسس س س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫‪122‬‬


‫ح س س س س س س س س س س س سسر قل س س س س س س س س س س س سسب علي س س س س س س س س س س س سسه يققض س س س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س س س سسنينا‬

‫وه س س س س س س س س س س و ف س س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س س سسج ن ل ي س س س س س س س س س س سءزار ويققصس س س س س س س س س س سسد‬

‫مثس س س س س س س سسل موس س س س س س س سسى ُيرم س س س س س س س ى علس س س س س س س سسى السس س س س س س س سسر ميت س س س س س س س ساً‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س يش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيعه للققب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور موّحس س س س س س س س س س س س س س س س س س دس‬

‫حلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه وللحديس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد برجليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ي ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الهاض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب تنه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫دو ٌ‬

‫وقال ف رثاء السني ‪: 7‬‬ ‫خليل س س س س س س س سسي ه س س س س س س س سسل بع س س س س س س س سسد الدم س س س س س س س سسى مرب س س س س س س س ع نظ س س س س س س س سسر‬

‫ي س س س س س س س س س س س سساذاع بن س س س س س س س س س س س سساديه له س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س سسوى س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وه س س س س س س س س س س س ل بع س س س س س س س س س س سسد معن س س س س س س س س س س سساه ت س س س س س س س س س س سسروق لن س س س س س س س س س س سساظري‬

‫خائس س س س س س س س س س سسل يس س س س س س س س س س سساذكوا مس س س س س س س س س س سس ن لطائدمهس س س س س س س س س س سسا عطس س س س س س س س س س سسر‬

‫ق س س س س س س س س س سسد اب س س س س س س س س س سستءزه ص س س س س س س س س س سسرف ال س س س س س س س س س سسردى أي بج س س س س س س س س س سسة‬

‫فأمس س س س س س س س س س س سسى ون س س س س س س س س س سساديه لطيس س س س س س س س س س س س البل س س س س س س س س س س سسى وك س س س س س س س س س ر‬

‫رع س س س س س س س س س س س س ى ال س س س س س س س س س س س س س عهس س س س س س س س س س س س سسداً نس س س س س س س س س س س س سسوره متبسس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وحج س س س س س س س س سسب اليس س س س س س س س سسا تبك س س س س س س س س سسي وأدمعهس س س س س س س س سسا الققط س س س س س س س س سسر‬

‫وقفنس س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س سسه مثس س س س س س س س س سسل الققن س س س س س س س س س س أسس س س س س س س س س سسى وق س س س س س س س س سسد‬

‫تس س س س س س س س س س سسامه ن زاه س س س س س س س س س سسي ربع س س س س س س س س س سسه الج س س س س س س س س س سس ج الغ س س س س س س س س س سسب‬

‫حلبن س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س سسرع ال س س س س س س س س سسدامع ل س س س س س س س س سسو ص س س س س س س س س سسفا‬

‫لخص س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س سس ن أكن س س س س س س س س سسافه الاح س س س س س س س س سسل الققف س س س س س س س س سسر‬

‫ونن س س س س س س س س س س س س س س س س سسدب أكب س س س س س س س س س س س س س س س س سساداً لن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا برب س س س س س س س س س س س س س س س س وعه‬

‫أطيح س س س س س س س س سست غ س س س س س س س س سسدا ة ال س س س س س س س س سسبني واغتال س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سسدهر‬

‫تش س س س س س س س س س س س س س سساطرها رب س س س س س س س س س س س س س ع الص س س س س س س س س س س س س س سسب والدم س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ففس س س س س س سسي رب س س س س س س ع ذا شس س س س س س سسطر وف س س س س س س سس س س س س س سسفح ذا شس س س س س س سسطر‬

‫في س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسعد دع ذك س س س س س س س س س س س ر ال س س س س س س س س س س سسديار وانن س س س س س س س س س س س س‬

‫لعه س س س س س س سسد الرس س س س س س س وم ال س س س س س س سسدثر ل س س س س س س س يش س س س س س س سسجن ال س س س س س س سساذكر‬

‫ول هس س س س س س س س سساج وج س س س س س س س س دي ذك س س س س س س س س ر حس س س س س س س س سسءزوى وب س س س س س س س سسارق‬

‫ول أن س س س س س س س س س سسل منس س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س سساللوى م س س س س س س س س س سسدمع غدم س س س س س س س س س سسر‬

‫ولك س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س سسجان ذك س س س س س س س س س ر رزؤ اب س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س سساطم‬

‫غ س س س س س س س س س س سسدا ة ش س س س س س س س س س س سسفى في س س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س س سسغائنه الكف س س س س س س س س س س سسر‬

‫بأحقق س س س س س سساد ب س س س س س سسدر ق س س س س س سسد ع س س س س س سسدا م س س س س س سس ن بن س س س س س س س الش س س س س س سسققا‬

‫إلس س س س س س س س س حرب س س س س س س س ه فس س س س س س س س س الط س س س س س س س سسف ذو ل س س س س س س س سسب م س س س س س س س سسر‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س سسغائ ن أخفته س س س س س س س س س س س س س س سسا بط س س س س س س س س س س س س س س سسي بنوده س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س سسأظهر م س س س س س س س س سسا يفي س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س طيه س س س س س س س س سسا النش س س س س س س س س سسر‬

‫أتتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه عهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسود منهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ومواثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫وق س س س س س س س س س سسد غس س س س س س س س س س سسدرت فيس س س س س س س س س س سسه وش س س س س س س س س س سسيدمتها الغس س س س س س س س س س سسدر‬

‫أرادت ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ضس س س س س س س س س س س س س س س س س سّراً وتعل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أن س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بطلعت س س س س س س س س س س س س س س سسه الغ س س س س س س س س س س س س س س س سراء يس س س س س س س س س س س س س س س سستدفع الض س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وس س س س س س س س س س س س س سسامته ذلً وهس س س س س س س س س س س س س س و نس س س س س س س س س س س س س س سسل ض س س س س س س س س س س س س س سراغم‬

‫لس س س س س س س سسا الصس س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س نس س س س س س س سسادي الفخس س س س س س س سسار والققس س س س س س س سسب‬

‫فققس س س س س س سسال لس س س س س س سسا يس س س س س س سسا نفس س س س س س سسس قس س س س س س سسري علس س س س س س سسى الس س س س س س سسردى‬

‫فدمس س س س س س س س س س س سسا عس س س س س س س س س س س سسءز إل معش س س س س س س س س س س سسر لل س س س س س س س س س س سسردى قس س س س س س س س س س س سسروا‬

‫لنص س س س س س س سسر ال س س س س س س سسدى ك س س س س س س سسأس الدم س س س س س س سسام ل س س س س س س سسه حل س س س س س س سسى‬

‫عل س س س س س س س س س سسى أن ك س س س س س س س س س سسأس ال س س س س س س س س س سسوت مطعدم س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س س س س س س س س سسام بفتي س س س س س س س س س س س س س س س سسان ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأن وج س س س س س س س س س س س س س س س وههم‬

‫بس س س س س س س س س س سسدور دج س س س س س س س س س سسى لكس س س س س س س س س س سس ن هالت س س س س س س س س س سسا الفخس س س س س س س س س س سسر‬

‫مسس س س س س س س س س س سساعي حس س س س س س س س س س سسرب تطس س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س سسام صس س س س س س س س س س سسيباً‬

‫إذا برق س س س س س س س س س س س س س س س ت منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا الهن س س س س س س س س س س س س س س س سسد ة الب س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س سسابات فس س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سسار مهال س س س س س س س س س س سسك‬

‫ل س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سسبيض أم س س س س س س س س سواج وفي س س س س س س س س سسض الطل غدم س س س س س س س س سسر‬

‫‪123‬‬


‫مجلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة غ س س س س س س س س س س س س س س س س سسر عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى جبهات س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بس س س س س س س س س سسأقلم خرص س س س س س س س س س ان الققنس س س س س س س س س سسا كتس س س س س س س س س سسب النصس س س س س س س س س سسر‬

‫تس س س س س س س س س س س سسول بلس س س س س س س س س س س سسي اللجس س س س س س س س س س س سسم تيه س س س س س س س س س س س ساً كأنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ذئ س س س س س س س س سساب غض س س س س س س س س سسى يرح س س س س س س س س ن أو ربس س س س س س س س س رب عف س س س س س س س س سسر‬

‫غرابي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مبيض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة جبهات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س سسوى أن س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س سسوم الكريه س س س س س س س س س س س سسة تدم س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وه س س س س س س س س س سسم فوقه س س س س س س س س س س سسا مث س س س س س س س س س س سسل الب س س س س س س س س س س سسال رواس س س س س س س س س س س سسخ‬

‫بيس س س س س س س س س س س س سسوم بس س س س س س س س س س س س سسه البطس س س س س س س س س س س س سسال مهتهس س س س س س س س س س س س سسا الفس س س س س س س س س س س س سسر‬

‫إذا مس س س س س س س س سسا بكس س س س س س س س سست بيس س س س س س س س سسض الضس س س س س س س س سسبا بس س س س س س س س سسدم الطل‬

‫ت س س س س س س س سسرى الك س س س س س س س سسل منه س س س س س س س سسم باس س س س س س س س سسم الثغ س س س س س س س سسر يف س س س س س س س سسمرت‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س سسادى بس س س س س س س س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س س س س س س س س س سءزال كأن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نش س س س س س س س س س س سساوى طل أض س س س س س س س س س س سسحى يرنه س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س سسكر‬

‫تف س س س س س س س س س سسر كأس س س س س س س س س س سراب الققطس س س س س س س س س سسا منه س س س س س س س س س سسم العس س س س س س س س س سسدى‬

‫كس س س س س س س سسأن الفس س س س س س س سست منهس س س س س س س سسم بيس س س س س س س سسوم الس س س س س س س سسوغى صس س س س س س س سسققر‬

‫لني س س س س س س س س س س س سسل الع س س س س س س س س س س س سسايل ف س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س سسان ت س س س س س س س س س س س سلؤازروا‬

‫فراح س س س س س س س س س س س س س س سوا ول س س س س س س س س س س س س س يعلس س س س س س س س س س س س س س سسق بس س س س س س س س س س س س س س سسأبرادهم وزر‬

‫فدم س س س س س س س سساتوا كرامس س س س س س س س ساً بع س س س س س س س سسد م س س س س س س س سسا أحيس س س س س س س س سوا ال س س س س س س س سسدى‬

‫ول س س س س س س س ي س س س س س س س س سسدم ف س س س س س س س س س يس س س س س س س س سسوم اللد لس س س س س س س س سسم ظه س س س س س س س س سسر‬

‫فج س س س س س س س س س س سسرد ف س س س س س س س س س س سسرد ال س س س س س س س س س س سسدهر أبي س س س س س س س س س س سسض ص س س س س س س س س س س سسارماً‬

‫ب س س س س س س س س س س سسه أوج س س س س س س س س س س ه الق س س س س س س س س س س سران ب س س س س س س س س س س سسالرعب تص س س س س س س س س س س سسفر‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س سسا ليدمني س س س س س س س س س س س س س س قس س س س س س س س س س س س س سسد أقلس س س س س س س س س س س س س سست يانيس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا ق س س س س س س س س سسد وت س س س س س س س س س راً ع س س س س س س س س سساد ش س س س س س س س س سسفعاً ب س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س سسوتر‬

‫وظدمس س س س س س س س س سسثآن ل س س س س س س س س س س ينس س س س س س س س س سسح مس س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س سساء غلس س س س س س س س س سسة‬

‫وق س س س س س س سسد نلس س س س س س س سست ف س س س س س س س س كفس س س س س س س سسه الس س س س س س س سسبيض والسس س س س س س س سسدمر‬

‫جس س س س س س س س س س س سسرى عضس س س س س س س س س س س سسبه حتف س س س س س س س س س س س ساً كس س س س س س س س س س س سسأن يينس س س س س س س س س س س سسه‬

‫بس س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س سسوت بس س س س س س س س س سسر والسس س س س س س س س س سسام لس س س س س س س س س سسه نس س س س س س س س س سسر‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسروح ثبس س س س س س س س س س س سسات ف س س س س س س س س س س س س الققفس س س س س س س س س س س سسار إذا دنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س سسه ن س س س س س س س س سسو أجي س س س س س س س س سساد الع س س س س س س س س سسدى نظ س س س س س س س س سسر ش س س س س س س س س سسءزر‬

‫يك س س س س س س س س س س سسر عليه س س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س س س سر ة اللي س س س س س س س س س س سسث طاوي س س س س س س س س س س س اً‬

‫عل س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س سسغب واللي س س س س س س س س س سسث ش س س س س س س س س س سسيدمته الك س س س س س س س س س سسر‬

‫لكبادهس س س س س س س س س س س س س س س سسا نظس س س س س س س س س س س س س س س سسم بسس س س س س س س س س س س س س س س سسلك قنس س س س س س س س س س س س س س س سساته‬

‫ولله س س س س س س س س س س س س سسام فس س س س س س س س س س س س س س بت س س س س س س س س س س س س سسار ص س س س س س س س س س س س س سسارمه ن س س س س س س س س س س س س سسثر‬

‫إذا م س س س س س س س س س س س سسا دج س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س سسل العج س س س س س س س س س س س سساج بنيس س س س س س س س س س س س س‬

‫تبل س س س س س س س س س س س س س س س سس ج م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن لئلء طلعت س س س س س س س س س س س س س س س سسه فج س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫عجب س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س سسه تظدم س س س س س س س س س سسى حشاش س س س س س س س س س سسته وم س س س س س س س س سس ن‬

‫ني س س س س س س س س س سسع الطل ف س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س سسدر ص س س س س س س س س س سسعدته ب س س س س س س س س س سسر‬

‫ولس س س س س س س سسو لس س س س س س س س س يك س س س س س س س سس ن حك س س س س س س س سسم القق س س س س س س س سسادير ناف س س س س س س س سساذاً‬

‫لعف س س س س س س س س س س سست دي س س س س س س س س س س سسار الش س س س س س س س س س س سسرك قتلت س س س س س س س س س س سسه البك س س س س س س س س س س سسر‬

‫إل س س س س س س س س أن ه س س س س س س سسوى ملقق س س س س س س سسى عل س س س س س س سسى ح س س س س س س سسر وجه س س س س س س سسه‬

‫بققفس س س س س س س س س س س سر ة ف س س س س س س س س س س س حره س س س س س س س س س س ا ينض س س س س س س س س س س سس ج الص س س س س س س س س س س سسخر‬

‫هس س س س س س س س سسوى علس س س س س س س س سسة اليس س س س س س س س سساد مس س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س سسوق مهس س س س س س س س سسره‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأدبر ينع س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سولته اله س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫هس س س س س س س س س س سسوى وه س س س س س س س س س س و غيس س س س س س س س س س سسث العتفني س س س س س س س س س س س فعس س س س س س س س س س سساذر‬

‫إذا عرض س س س س س س س س ت يأس س س س س س س س س ساً عس س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س سسفر السس س س س س س س س سسفر‬

‫فل الص س س س س س س س س س سسب مدم س س س س س س س س س سسود بققت س س س س س س س س س سسل اب س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س سساطم‬

‫ولي س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س سسدمعه ع س س س س س س س س سساذر‬

‫بنفس س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س سسخياً خ س س س س س س س س س سسادعته ي س س س س س س س س س سسد الققض س س س س س س س س س سسا‬

‫فج س س س س س س سساد بنف س س س س س س سسس ع س س س س س س سس ن عله س س س س س س سسا كب س س س س س س سسا الفك س س س س س س سسر‬

‫يعس س س س س س س س سسءز علس س س س س س س س سسى الطهس س س س س س س س سسر البتس س س س س س س س سسول بس س س س س س س س سسأن تس س س س س س س س سسرى‬

‫عءزي س س س س س س س س س س س ءزاً لس س س س س س س س س س س سسا ملققس س س س س س س س س س س سسى واكفس س س س س س س س س س س سسانه العفس س س س س س س س س س س سسر‬

‫‪124‬‬


‫يعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز عليهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه مرم س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫علي س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س سرات ال س س س س س س س س س سساء وه س س س س س س س س س و لس س س س س س س س س سسا مهس س س س س س س س س سسر‬

‫يع س س س س س س س س س س س س س س س سسءز عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى الخت س س س س س س س س س س س س س س س سسار أن س س س س س س س س س س س س س س س س سسليله‬

‫ي س س س س س س س س س س سسرض بع س س س س س س س س س س سسدو العادي س س س س س س س س س س سسات ل س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س سسدر‬

‫في س س س س س س س س سسا ناص س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س سسدي ن الني س س س س س س س س سسف علدم س س س س س س س س سست إذ‬

‫لس س س س س س س سسدك جس س س س س س س سسد الطس س س س س س س سسب واعصوص س س س س س س سسب المس س س س س س س سسر‬

‫لقق س س س س س س س س سسد كس س س س س س س س س سسرت ب س س س س س س س س سسالطف ح س س س س س س س س سسرب قن س س س س س س س س سساتكم‬

‫فهل ن س س س س س س س س س س سسرى منه س س س س س س س س س س سسا الققن س س س س س س س س س س سسا وب س س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س س س سسر‬

‫فدم س س س س س س س س سسايل أراك الي س س س س س س س س سسوم ع س س س س س س س س سس ن طل س س س س س س س س سسب الع س س س س س س س س سسدى‬

‫ص س س س س س س س س س س س س سسبت وللدموت س س س س س س س س س س س سسور ل يدم س س س س س س س س س س س س سسد الص س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫أتققعس س س س س س س س س س س س سسد يس س س س س س س س س س س س سسا عني س س س س س س س س س س س س س الوج س س س س س س س س س س س س ود تواني س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وق س س س س س س سسد نش س س س س س س س سسبت للبغ س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س م س س س س س س س سسدكم ظف س س س س س س س سسر‬

‫أتنس س س س س س س س س س س س س سسى يت س س س س س س س س س س س س سسامى ب س س س س س س س س س س س س سسالجي تراكض س س س س س س س س س س س س سست‬

‫وصس س س س س س س س س س سسالية الرمض س س س س س س س س س س سساء يغل س س س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س سسدر‬

‫وربس س س س س س س س ات خ س س س س س س س سسدر بع س س س س س س س سسد م س س س س س س س سسا انتهبس س س س س س س س سوا الب س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسرزن ول خ س س س س س س س س س س س س س سسدر ي س س س س س س س س س س س س س س سوارى ول س س س س س س س س س س س س س س سسمرت‬

‫وعيب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم قي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوه بلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بس س س س س س س س س س س سسأمر طليس س س س س س س س س س س سسق دأبس س س س س س س س س س س سسه اللهس س س س س س س س س س س سسو والدمس س س س س س س س س س س سسر‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت تتهاداهس س س س س س س س س س س س س س س سسا الطغ س س س س س س س س س س س س س س س سسام أذل س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فيجس س س س س س س س س س س س س س سساذبا مصس س س س س س س س س س س س س س سسر ويققس س س س س س س س س س س س س س سساذفها مصس س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ت س س س س س س س س س سسوب الس س س س س س س س س س سوامي ف س س س س س س س س س سسوق عج س س س س س س س س س سسف أي س س س س س س س س س سسانق‬

‫ويءزجرهس س س س س س س س س س ا بالسس س س س س س س س س س سسوط إمس س س س س س س س س س سسا ون س س س س س س س س س سست زجس س س س س س س س س س ر‬

‫ت س س س س س س س س سس ن فتش س س س س س س س س سسجى الص س س س س س س س س سسخر رج س س س س س س س س ع حنينه س س س س س س س س سسا‬

‫ومل حش س س س س س س س س س س س س سساها م س س س س س س س س س س س س سس ن لواعجه س س س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫يع س س س س س س س س س س س سسءز عل س س س س س س س س س س س سسى الش س س س س س س س س س س س سسهم الغي س س س س س س س س س س س سسور بأن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تغي س س س س س س س س س س منه س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسبا أوج س س س س س س س س س ه غ س س س س س س س س س سسر‬

‫يع س س س س س س س س س س سسءز عل س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سسادي الرسس س س س س س س س س س س ول بأن س س س س س س س س س س سسا‬

‫قس س س س س س س س س س س س س سسد اسس س س س س س س س س س س س س سستلبت منهس س س س س س س س س س س س س سسا الققس س س س س س س س س س س س س سسانع والزر‬

‫ومستص س س س س س س س س س س س س سسرخات بالدم س س س س س س س س س س س س سسا ة فل س س س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ل س س س س س س س س س س سسا مص س س س س س س س س س س سسرخاً إل ف س س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س س سسفه الس س س س س س س س س س س سسر‬

‫نيف س س س س س س س س س س س س ساً يققاس س س س س س س س س س س س سسي ض س س س س س س س س س س س سسر قي س س س س س س س س س س س سسد وغل س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ين س س س س س س س س س سسادي بنس س س س س س س س س س س فه س س س س س س س س س سسر وأي س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س سسه فه س س س س س س س س س سسر‬

‫فيس س س س س س س س س س س سسا غي س س س س س س س س س س سس ة السس س س س س س س س س س س سسلم هس س س س س س س س س س س سسب لعضس س س س س س س س س س س سسل‬

‫ب س س س س س س س س س س س سسه الل س س س س س س س س س س س سسة البيض س س س س س س س س س س س سساء أدمعه س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س سسر‬

‫أتغ س س س س س س س س س س س س س س سسدوا مققاص س س س س س س س س س س س س س س سسي الن س س س س س س س س س س س س س س سسب حواسس س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫وآكل س س س س س س س س س س س س س س سسة الكب س س س س س س س س س س س س س س سساد يجبه س س س س س س س س س س س س س س سسا قص س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وله ف رثاء مسلم ب ن عققيل ‪: 7‬‬ ‫ل س س س س س س سسو لس س س س س س س س يك س س س س س س سس ن ل س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن ض س س س س س س سسباك قس س س س س س س سوادم‬

‫مس س س س س س س س س س س س سسا حلققس س س س س س س س س س س س سست للعس س س س س س س س س س س س سسءز فيس س س س س س س س س س س س سسك عءزائس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز ع س س س س س س س س س س س س س س س س سساذب مطعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً لكن س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫حفس س س س س س س س س س س س س س س سست جنس س س س س س س س س س س س س س س سساه لس س س س س س س س س س س س س س س سسا ذم وصس س س س س س س س س س س س س س س س وارم‬

‫يبنس س س س س س س س س س س س س س س س الف س س س س س س س س س س س س س س سست بال س س س س س س س س س س س س س س سساذل دار معيش س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س سساذل للدمج س س س س س س س س س س س س س س س سسد اللؤثس س س س س س س س س س س س س س س سسل ه س س س س س س س س س س س س س س س سسادم‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س س س س يع س س س س س س س س س س س سسود بالف س س س س س س س س س س س سساظ وبالب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س سسعت حج س س س س س س س س س سساه م س س س س س س س س س سس ن الص س س س س س س س س س سسغار أراق س س س س س س س س س سسم‬

‫ان شس س س س س س س س س س سسئت ع س س س س س س س س س س سءزاً خس س س س س س س س س س سساذ بنهس س س س س س س س س س سس ج مسس س س س س س س س س س سسلم‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن قس س س س س س س س س س س س سسد نتس س س س س س س س س س س س سسه للدمكس س س س س س س س س س س س سسارم هاشس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س سسهم اب س س س س س س س س س س س س س س س س إل الف س س س س س س س س س س س س س س سسائظ ش س س س س س س س س س س س س س س سسيدمة‬

‫فنح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى العل والكرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلل‬

‫‪125‬‬


‫أو ه س س س س س س س سسل يطي س س س س س س س سسق ال س س س س س س س سساذل م س س س س س س س سس ن وشس س س س س س س سسجت عل‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س سسه بأعي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ص الفخ س س س س س س س س س س س س س س س سسار جراثس س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فدمض س س س س س س س س س س س س س سسى باض س س س س س س س س س س س س س سسي عءزمس س س س س س س س س س س س س س ه مس س س س س س س س س س س س س س سستققبلً‬

‫أم س س س س س س س س س س س س سراً بس س س س س س س س س س س س سسه ينبس س س س س س س س س س س س سسو السس س س س س س س س س س س س سسام الصس س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫بطس س س س س س س س س س سسل تس س س س س س س س س س سسورث مس س س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س س س س عدمس س س س س س س س س س سسرو العل‬

‫حءزمس س س س س س س س س س س س اً ي س س س س س س س س س س س سساذل ل س س س س س س س س س س س سسه الكدم س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س سسازم‬

‫للس س س س س س س س س س س س س س سسدي ن أرخس س س س س س س س س س س س س س ص أي نفس س س س س س س س س س س س س س سسس مالس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق س س س س س س س س س س س سسامية الف س س س س س س س س س س سساخر س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫لقق س س س س س س س س س س سسد اص س س س س س س س س س س سسطفاه الس س س س س س س س س س س سسبط عن س س س س س س س س س س سسه نائبس س س س س س س س س س س ساً‬

‫وحس س س س س س س س س س س سسام ح س س س س س س س س س س سسق للش س س س س س س س س س س سسققا ه س س س س س س س س س س سسو حاس س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س سساذ ق س س س س س س س س سسال ل س س س س س س س س سسا أرس س س س س س س س س لت جن س س س س س س س س سسد الش س س س س س س س س سسققا‬

‫كتبس س س س س س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س س س س س سسا قل س س س س س س س س س س س س سسم الض س س س س س س س س س س س س سسللة راق س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أرس س س س س س س س س س س س لت أكس س س س س س س س س س س سسب أهس س س س س س س س س س س سسل بيس س س س س س س س س س س سست فيكس س س س س س س س س س س سسم‬

‫حكدم س س س س س س ساً وفس س س س س س س فص س س س س س س سسل الققض س س س س س س سسا وه س س س س س س و ح س س س س س س سساكم‬

‫ف س س س س س س س س س س سساتى ليثبس س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س سسنة ال س س س س س س س س س س سسادي عل س س س س س س س س س س سسى‬

‫عل س س س س س س س س س س س سس ن وتح س س س س س س س س س س س سسي فس س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س س سسداه مظ س س س س س س س س س س س سسال‬

‫أبس س س س س س س س س س سسدت لس س س س س س س س س س سسه عص س س س س س س س س س سسب الض س س س س س س س س س سسللة حبه س س س س س س س س س سسا‬

‫والكس س س س س س س س س س س س س س س س سسل للشس س س س س س س س س س س س س س س س سسحنا عليس س س س س س س س س س س س س س س س سسه كس س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد ب س س س س س س س س س س س سسايعته ومس س س س س س س س س س س سساذ أت س س س س س س س س س س س سسى ش س س س س س س س س س س س سسيطانا‬

‫خف س س س س س س س س س س س س س س س سست الي س س س س س س س س س س س س س س س سسه وجعه س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س سستءزاحم‬

‫فانص س س س س س س س س س س سساع مس س س س س س س س س س س سسلم ف س س س س س س س س س س س الزق س س س س س س س س س س ة مف س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫متلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدداً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يتبعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد ب س س س س س س س س س س س سسات ليلت س س س س س س س س س س س سسه باشس س س س س س س س س س س س سراك ال س س س س س س س س س س س سسردى‬

‫وعلي س س س س س س س س س س س س سسه ح س س س س س س س س س س س س سسام م س س س س س س س س س س س س سس ن الني س س س س س س س س س س س س سسة ح س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫وتنظدم س س س س س س س س س س س س س س سست بنظ س س س س س س س س س س س س س س سسام حقق س س س س س س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س س س س س سسام ن‬

‫للققس س س س س س س س س س س س س س س سساه ينظدمه س س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س س سسققا التققس س س س س س س س س س س س س س س سسادم‬

‫فأط س س س س س س س س س س س س س س سسل معتص س س س س س س س س س س س س س س سسدماً بس س س س س س س س س س س س س س سسأبيض صس س س س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن فتك س س س س س س س س س س س سسه لع س س س س س س س س س س س سسداه ع س س س س س س س س س س س سسءز العاص س س س س س س س س س س س سسم‬

‫قس س س س س س س س سسد خس س س س س س س س سساض بس س س س س س س س سسر الس س س س س س س س سسوت ف س س س س س س س س س حلتس س س س س س س س سسه‬

‫وعب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه بص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاحهم متلط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فتخ س س س س س س س س س س س س س س س سسال مرهف س س س س س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س س س س سسهاباً ثاقب س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫للدم س س س س س س س س س س س س س س س سساردي ن أنقق س س س س س س س س س س س س س س س سسض من س س س س س س س س س س س س س س س سسه راج س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ورك س س س س س س س س س س س س س س ام ين س س س س س س س س س س س س س س س سساه يص س س س س س س س س س س س س س س س سسبب حاص س س س س س س س س س س س س س س س سسباً‬

‫ان ك س س س س س س س س س س س س س س سسر منه س س س س س س س س س س س س س س سسا جيش س س س س س س س س س س س س س س سسها الس س س س س س س س س س س س س س س سمرتاكم‬

‫ان أوسس س س س س س س س س س س س س سسع الع س س س س س س س س س س س س س سسداء ض س س س س س س س س س س س س س س سرباً حءزمس س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ضس س س س س س س س س س س س س س سساقت بي س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س سسدارعني حيس س س س س س س س س س س س س س سسازم‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س راه أطلع الثناي س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س سسوغى‬

‫تبك س س س س س س س س س س سسي الع س س س س س س س س س س سسدى والثغ س س س س س س س س س س سسر من س س س س س س س س س س سسه باس س س س س س س س س س س سسم‬

‫غيس س س س س س س س س س س س س س سسان لل س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن الني س س س س س س س س س س س س س س سسف ماه س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫زم س س س س س س س س س س س س س راً ب س س س س س س س س س س س س س سسا أف س س س س س س س س س س س س س سسق الداي س س س س س س س س س س س س س سسة ق س س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫مس س س س س س س س س س س سس ن عصس س س س س س س س س س س سسبة لس س س س س س س س س س س سسم التس س س س س س س س س س س سسوف مغس س س س س س س س س س س سسان‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س سسالعءز والعيس س س س س س س س س س س س س س س سسش الس س س س س س س س س س س س س س س سساذميم مغس س س س س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س سسد آمنتس س س س س س س س س س س س س س س س سسه ول أمس س س س س س س س س س س س س س س س سسان لغس س س س س س س س س س س س س س س س سسدرها‬

‫فب س س س س س س س س س س س س س سسدت ل س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س س سس ن علئ س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫س س س س س س س س س س س س سسلبته لم س س س س س س س س س س س سسة حربس س س س س س س س س س س س ه ث س س س س س س س س س س س س س اغت س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫مت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأمراً في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ظل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم غاش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أس س س س س س س س س س س سرته ملته س س س س س س س س س س سسب الف س س س س س س س س س س سلؤاد م س س س س س س س س س س سس ن الظدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س سسى الوجن س س س س س س س س س س سسات دم س س س س س س س س س س سسع س س س س س س س س س س س سساجم‬

‫ل س س س س س س س يب س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن خ س س س س س س سسوف عل س س س س س س سسى نف س س س س س س سسس ل س س س س س س سسه‬

‫لكنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أبكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه رك س س س س س س س س س س س س س س س س ب ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادم‬

‫‪126‬‬


‫يبكس س س س س س س س س س سسي حسس س س س س س س س س س سسيناً ان يلق س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س سسا لقق س س س س س س س س س سسى‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن غ س س س س س س س س س س س سسدرهم فتب س س س س س س س س س س س سساح من س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫فبعنيس س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س سساري الل س س س س س س س س س سسق يوقس س س س س س س س س سسف ض س س س س س س س س س سسارعاً‬

‫ولس س س س س س س س س س س س سسه اب س س س س س س س س س س س س سس ن مبت س س س س س س س س س س س س سسدع ال س س س س س س س س س س س س سسثآث ش س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وين س س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س س سس ن علي س س س س س س س س س س س سسا قري س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س سساد ة‬

‫البطحس س س س س س س س س س س سساء وه س س س س س س س س س س س و ل س س س س س س س س س س سسا طليس س س س س س س س س س س سسق خ س س س س س س س س س س سسادم‬

‫وي س س س س س س س س س س س سسدير عينيس س س س س س س س س س س س سسه فلس س س س س س س س س س س س سسم يس س س س س س س س س س س س سسر مسس س س س س س س س س س س س سسعفاً‬

‫يلقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره ويك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫فرمت س س س س س س س س س س سسه مكتوفس س س س س س س س س س س اً م س س س س س س س س س س سس ن الققص س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س سساذي‬

‫ق س س س س س س س س س س سسامت عل س س س س س س س س س س سسى الطغي س س س س س س س س س س سسان من س س س س س س س س س س سسه قس س س س س س س س س س س سوائم‬

‫والفتس س س س س س س س س س س س س س س س س سساه لسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم يرم س س س س س س س س س س س س س س س س س ى مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫الققصس س س س س س س س س س سسر الشس س س س س س س س س س سسوم وليس س س س س س س س س س سسس ينس س س س س س س س س س سسو راحس س س س س س س س س س سسم‬

‫وي س س س س س س سسر ف س س س س س س س س الس س س س س س س س سواق جه س س س س س س س سراً جسس س س س س س س سسم م س س س س س س س سس ن‬

‫تندمي س س س س س س س س س س س س س سسه للش س س س س س س س س س س س س س سسرف الص س س س س س س س س س س س س س س سراح ض س س س س س س س س س س س س س س سراغم‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س سسد مثل س س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س س سسه وتعل س س س س س س س س س س س س س سسم أن س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بعلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي أبيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه للدمدماثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسل قس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫أوه س س س س س س س س س سسى ق س س س س س س س س س س سسوى س س س س س س س س س س س سسبط الن س س س س س س س س س س سسب مص س س س س س س س س س س سسابه‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س سسه تقق س س س س س س س س س س س س س س س سسوت للض س س س س س س س س س س س س س س س سسلل دع س س س س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫شس س س س س س س س س س سسخت انس س س س س س س س س س سسوف بن س س س س س س س س س س س الطغس س س س س س س س س س سسام بققتلس س س س س س س س س س سسه‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسباً وأن س س س س س س س س س س س سسف بنس س س س س س س س س س س س س الداي س س س س س س س س س س س سسة راغ س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ظف س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س سسردى نش س س س س س س س س س سسبت بلي س س س س س س س س س سسث ملح س س س س س س س س س سسم‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س س س س سسدى الققض س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س سسات‬

‫فلتبكني س س س س س س س س س س س س س س س س س علي س س س س س س س س س س س س س س س سسه ظامي س س س س س س س س س س س س س س س سسة الض س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫إذ ك س س س س س س س س س س س س س س س سسان ينهله س س س س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة يقق س س س س س س س س س س س س س س س سساوم‬

‫يس س س س س س س س س سسا نفس س س س س س س س س سسس ذوبس س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سس ن أسس س س س س س س س س سسى للدمس س س س س س س س س سسة‬

‫غ س س س س س س س س س س س سسالت ب س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س سسث العريس س س س س س س س س س س س ن ب س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد ه س س س س س س س س س س س سّد مققتل س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س سسني فأس س س س س س س س س س س س سسبل‬

‫الع س س س س س س س س س س سبات وه س س س س س س س س س س و ل س س س س س س س س س سسدى اللدم س س س س س س س س س سسة ك س س س س س س س س س سساظم‬

‫‪127‬‬


‫السيد علي آل ُس لـيمان‬ ‫المتوفى ‪1345‬‬ ‫أبكي س س س س س س س س س س س س س س س سست جبي س س س س س س س س س س س س س س سسل عش س س س س س س س س س س س س س س س سسياً فن س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س سسا واح س س س س س س س س س س س س س سسداً لي س س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س س سسه ناص س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالل العل س س س س س س س س س س س س س س س سسى فع ّجس س س س س س س س س س س س س س س س س واس ص س س س س س س س س س س س س س س س سسياح‬

‫غيس س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س سساء م س س س س س س س س س س س س سسا عليه س س س س س س س س س س س س سسا جن س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫ينش س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم أل مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم‬

‫فل س س س س س س س س س س س س سسم يب س س س س س س س س س س س س سسه غيس س س س س س س س س س س س س س طع س س س س س س س س س س س س سس ن الرمس س س س س س س س س س س س س اح‬

‫في س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س سس ن نكب س س س س س س س س س س س س س سسة أعققب س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س كب س س س س س س س س س س س سسد الخت س س س س س س س س س س س سسار منهس س س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫ووقع س س س س س س س س س س س س س س س س سسة دهي س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ط س س س س س س س س س س س س س س س س سسوحت‬

‫عدم س س س س س س س س س س س س س س س س سساد علي س س س س س س س س س س س س س س س س سساء قريس س س س س س س س س س س س س س س س س ش فط س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫واستأص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلت أبنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء عدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرو العل‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س س سسيباً وش س س س س س س س س س س س س س س س سسباناً بس س س س س س س س س س س س س س س س سسد الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسفاح‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س سسم لس س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س سس ن حرمس س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫بس س س س س س س س س س س س س سسالطف قس س س س س س س س س س س س س س سراً أص س س س س س س س س س س س س سسبحت تس س س س س س س س س س س س س سستباح‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س س م حريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س لن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫أصس س س س س س س س س سسبح ف س س س س س س س س س س أمس س س س س س س س س سسر ابس س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س سسعد مبس س س س س س س س س سساح‬

‫وك س س س س س س س س م ل س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سس ن نسس س س س س س س س س س سو ة ق س س س س س س س س س سسد غ س س س س س س س س س سسدت‬

‫للش س س س س س س س س س س س س س سسام تس س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س سسوق عج س س س س س س س س س س س س س سسف رزاح‬

‫لس س س س س س س س س س س سسا علس س س س س س س س س س س سسى السس س س س س س س س س س س سسبط علس س س س س س س س س س س سست صس س س س س س س س س س س سسرخة‬

‫ص البط س س س س س س س س س سساح‬ ‫أض س س س س س س س س س سسحت ب س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س سسجواً تغ س س س س س س س س س س ّ‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسد خلفت س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سسثرى عاريس س س س س س س س س س س س س اً‬

‫يس س س س س س س س س س س س سسمرته فس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسمرتب س س س س س س س س س س س س سساف الري س س س س س س س س س س س اح‬

‫يش س س س س س س س س س س س س سسرق ف س س س س س س س س س س س س س س في س س س س س س س س س س س س سسص دم س س س س س س س س س س س س سساه ومس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بّل س س س س س س س س س س س س س س س سست حش س س س س س س س س س س س س س س س سساه ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالءزلل الققس س س س س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وله مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه فتيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ق س س س س س س س س س س سسد ع س س س س س س س س س س سسانققوا ال س س س س س س س س س س سسبيض بلي س س س س س س س س س س سسل الكف س س س س س س س س س س سساح‬

‫كس س س س س س س س س س س س س سُل ش س س س س س س س س س س س س سسبيه الب س س س س س س س س س س س س سسدر فس س س س س س س س س س س س س س وجه س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يل س س س س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س س س س سسنا الب س س س س س س س س س س س س س سسدر إذا الب س س س س س س س س س س س س س سسدر لح‬

‫السيد علي آل السيد سليدمان هو اب ن السيد داود اب ن السيد مهدي اب ن السسيد داود‬ ‫ابسس ن السسسيد سسسليدمان الكسسبي ‪ .‬وه و أصسسغر مسس ن اخيسسه السسسيد عبسسد الطلسسب السسمرتجم لسسه ف س السسءزء‬ ‫السابق م ن هاذه الوسوعة ‪.‬‬ ‫كانت وفاته بعد أخيه عبد الطلب حوايل سنة ‪‍ 1345‬ه ‪ .‬ول يكس ن مكسثراً مس ن النظسم‬ ‫بل كان الشعر يري عفواً على لسانه كاذا قال الشيخ اليعققوب ف ) البابليات ( ‪.‬‬

‫‪128‬‬


‫الشيخ جعفر الهر‬ ‫المتوفى ‪1347‬‬ ‫قال يرثي علي ب ن السني الكب شهيد الطف ‪:‬‬ ‫بققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب أوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت ذات الوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫رزاي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ل ذات النه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫ب بس س س س س س س س س س س س س سسالطفوف قض س س س س س س س س س س س س سسى شس س س س س س س س س س س س س سسهيداً‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س سسبا ٌ‬

‫يشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب لرزئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه رأس الوليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيه مدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسد َخ لسقق س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وُخ لسقق س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س وجس س س س س س س س س س س س س ه يف س س س س س س س س س س س س سسوق الب س س س س س س س س س س س س سسدر ن س س س س س س س س س س س س سسوراً‬

‫وفس س س س س س س س س س س س س نط س س س س س س س س س س س س سسق وفس س س س س س س س س س س س س لفت س س س س س س س س س س س س سسات جي س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدمائه أث س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسجود‬

‫ومنها ‪:‬‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س س س سسباب مس س س س س س س س س س س س س س س سسا رأى عرس س س س س س س س س س س س س س س س اً ولك س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫تضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب كفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم الوري س س س س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫س النسس س س س س س س س س س س س سساء غس س س س س س س س س س س س سسدا ة ف س س س س س س س س س س س س سّرت‬ ‫ول س س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س س س س س س َ‬ ‫فقق س س س س س س س س س س س سسل ببن س س س س س س س س س س س سسات نع س س س س س س س س س س س سسش ق س س س س س س س س س س س سسد أق س س س س س س س س س س س سسامت‬

‫إل س س س س س س س س س س س س نع س س س س س س س س س س سسش الش س س س س س س س س س س سسهيد اب س س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س س سسهيد‬ ‫من س س س س س س س س س س سساح ج س س س س س س س س س س سسوى عل س س س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س س س سسعود‬

‫تققّب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذه وتش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي‬

‫خض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب الك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف أو ورد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدود‬

‫وزين س س س س س س س س س س س س س س س سسب ق س س س س س س س س س س س س س س س سسابلت ليل س س س س س س س س س س س س س س س سسى وق س س س س س س س س س س س س س س سسالت‬

‫فهس س س س س س س س س س س س س س س سّ ن عل س س س س س س س س س س س س س س سسى البك س س س س س س س س س س س س س س سسا متس س س س س س س س س س س س س س س سساعدات‬

‫أعي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ليل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أعي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬ ‫أل ف س س س س س س س س س س س س س سساعجب ل س س س س س س س س س س س س س سساذي ثك س س س س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س س س س سسعيد‬

‫الشيخ جعفر اب ن الشيخ صادق ب ن أحد السسائري الشسسهي بسالر ‪ ،‬أحسسد أعلم كسربلء‬ ‫وأفاضلها ‪ .‬ولد سنة ‪ 1267‬وتوف سنة ‪ 1347‬بكربلء ودف ن با‬

‫‪129‬‬


‫ف س السسرواق الش سريف السسسين قريب ساً مسس ن قسسب صسساحب الرياض وعدمسسره ثسسانون سسسنة ‪ ،‬درس علسسى‬ ‫الشيخ زي ن العابدي ن الازندران ولا نسال الظسو ة الكافيسة مس ن العلسم انفسرد بالتسدريس وترج علسى‬ ‫يسسده جاعسسة ‪ .‬قسسال صسساحب ) الطليعسسة ( كسسان فاضسلً مشسساركاً فس العلسسوم أديبساً شسساعراً هسسو اليسسوم‬ ‫مدرس بكربلء وإمام جاعة تققام به الصل ة ف حرم العباس ‪ 7‬وم ن شعره ‪:‬‬ ‫زارن س س س س س س س س س س س والليس س س س س س س س س س س سسل قس س س س س س س س س س س سسد أرخس س س س س س س س س س س ى السس س س س س س س س س س س سستارا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسدر ّتس س س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س س س سسادر اللي س س س س س س س س س س س س س سسل ن س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫فارس س س س س س س س س س س س س س س س س س ي ليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسس يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدري ذم س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ل ول يرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى عهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوداً وذمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإذا ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساولت من س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه قبل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز يل س س س س س س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد دللً ونف س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫وإذا مس س س س س س س س س س س س سسا قلس س س س س س س س س س س س سست صس س س س س س س س س س س س سسلن قس س س س س س س س س س س س سسال يل س س س س س س س س س س س س س‬

‫قس س س س س س س س س س س سسد عس س س س س س س س س س س سسددنا صس س س س س س س س س س س سسلة الع س س س س س س س س س س س سراب عس س س س س س س س س س س سسارا‬

‫يوس س س س س س س س س س س س س س س س سسفّي الس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫قط س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي يين س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ويس س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬

‫وقوله مشطراً البيتني النسوبني إل قيس العامري ‪:‬‬

‫أم س س س س س س س س س س س س سّر عل س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س سسديار دي س س س س س س س س س س س س سسار ليل س س س س س س س س س س س س سسى‬ ‫أش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم تراب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً وطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً‬

‫ب ال س س س س س س س س س س س سسديار ش س س س س س س س س س س س سسغف ن قل س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫وم س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ول رب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوير وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساكنيه‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س سسار الشس س س س س س س س س س س س س س س سسوق تسس س س س س س س س س س س س س س س سستعر اس س س س س س س س س س س س س س س س سستعارا‬

‫اقّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ذا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدار وذا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدارا‬ ‫ب ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسارا‬ ‫ول أض س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ولك س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س سسك ن ال س س س س س س س س س س سسديارا‬

‫وجاء ف ) مايل اللطف بأرض الطف ( للشيخ السسدماوي عنسدما ذكر الشسيخ كساظم‬ ‫الر ث عطف على أخيه الشيخ جعفر قائلً ‪:‬‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س أخيه جعف س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر التقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫وهض س س س س س س س س س س س س س س س سسبة العل س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س سست ل ترتقق س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س سساش حي س س س س س س س س س س س س س س س سسداً ومض س س س س س س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س س س س س س سسعيدا‬

‫وازداد فض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلً إذ رث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهيدا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سساخر فس س س س س س س س س س س س س س رث س س س س س س س س س س س س ا الش س س س س س س س س س س س س سسهيد فخس س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسأرخوا جعف س س س س س س س س س س س س س س س س سسر أعل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى فخس س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫وديوانه الخطوط طافح بألوان م ن الشعر ‪.‬‬

‫‪130‬‬


‫الشيخ محمد النمر العوامي‬ ‫المتوفى ‪1348‬‬ ‫هاش س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س سسوم الط س س س س س س س س س س س سسف ث س س س س س س س س س س س سسا ٌر مض س س س س س س س س س س س سّيع‬ ‫هجعس س س س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ت فل ث س س س س س س س س س س س س س سسار طلب س س س س س س س س س س س س س سستيه هاش س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وف س س س س س س س س س س س أرضس س س س س س س س س س س ه للدمج س س س س س س س س س س سسد جس س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س سسوزع‬ ‫ون س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ت فل مس س س س س س س س س س س سسد ل س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ك اليس س س س س س س س س س س سسوم يرف س س س س س س س س س س س ع‬

‫حت يققول ف وصف سبايا السني ‪: 7‬‬ ‫وعاطشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وّدت بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن دموعهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تب س س س س س س س س س س س س س سّل ب س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س سّر الغليس س س س س س س س س س س س س سسل وتنققس س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ومءزعجس س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س سس ن هجدم س س س س س س س س سسة اليس س س س س س س س س سسل خ س س س س س س س س سسدرها‬

‫تض س س س س س س س س س س س س س س سّم الش س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س سسالراحتني وتدم س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ومدهشس س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س سسالطب ح س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س سس ن البك س س س س س س س س سسا‬

‫أذيس س س س س س س س س س س س س سسب بس س س س س س س س س س س س س سسه منهس س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س سلؤاد مس س س س س س س س س س س س س سسوزع‬

‫وباكيس س س س س س س س س س س س س س س سسة تفس س س س س س س س س س س س س س س سسي الخافس س س س س س س س س س س س س س س سسة صس س س س س س س س س س س س س س س سسوتا‬

‫ويظه س س س س س س س س س س س س س س س سسره من س س س س س س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س س س س س س سسجاء فتف س س س س س س س س س س س س س س س سسءزع‬

‫وموحش س س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س س سساتت عل س س س س س س س س س سسى فقق س س س س س س س س س سسد قومه س س س س س س س س س سسا‬

‫تن س س س س س س س س س س سسوح كدم س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س سساح الدم س س س س س س س س س س سسام وتس س س س س س س س س س س سسجع‬

‫وعاتب س س س س س س س س سسة ل س س س س س س س س س تس س س س س س س س س سستجب بس س س س س س س س س سسوى الص س س س س س س س س سسدى‬

‫يعي س س س س س س س س س س س سسد ل س س س س س س س س س س س سسا من س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س سواب ويرج س س س س س س س س س س س ع‬

‫ب الش س س س س س س سسا فس س س س س س س س العت س س س س س س سسب ن س س س س س س سساراً ت س س س س س س س سّولت‬ ‫تص س س س س س س س س ّ‬ ‫أيرض س س س س س س س س س س س س س س س يكم أنّ س س س س س س س س س س س س س س سسا نُس س س س س س س س س س س س س س س سساق حواس س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫م س س س س س س س سس ن الغي س س س س س س س سسض لفظ س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س الس س س س س س س س سسامع يقق س س س س س س س سسرع‬ ‫ف ويرف س س س س س س س س س س س س س س س ع‬ ‫ول عل س س س س س س س س س س س س س س س سسم منك س س س س س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫الشيخ مدمد ب ن ناصر ب ن علي ‪ ،‬علمة فس علدمسي الفققسه والصسسول مضسافاً إلس تبّحس رسه‬ ‫فس الطسب والكدمسة الليسة ‪ ،‬ولد سسنة ‪‍ 1277‬ه ‪ .‬وتوف فس ‪ 9‬شسوال سسنة ‪‍ 1348‬ه ‪ .‬تلققسى‬ ‫دروسه النحوية والصرفية والنطققية والبيانية على الجة الشيخ‬

‫‪131‬‬


‫ابسس ن الشسسيخ صسسال آل طعسسان الققطيفسسي البحران س ‪ ،‬وعلسسى العلمسسة الشسسيخ علسسي ملؤلسف ) أن سوار‬ ‫البسسدري ن ( ث س هسساجر إل س النجسسف فحضسسر دروس العلدمسساء العلم أمثسسال الشسسيخ مدمسسود ذهسسب‬ ‫والل هادي الطهران فأكدمل دراسة الصول والكلم والعلوم الرياضية كدمسسا درس علسسم الطسسب‬ ‫عنسسد اليسزا بسساقر ابسس ن اليسزا خليسسل وق رأ الندسسسة علسسى الشسسيخ اغسسا رضا الصسسفهان وعنسسد عسسودته‬ ‫لوطنه فتح مدرسة دينية تّرج منها العشرات م ن أرباب الفضل ونظم الكسسثي مسس ن أبسواب الفققسسه‬ ‫والعققائسسد بسسأراجيءز ل س تسسءزل تفسسظ كدمنظسسومته ف س علسسم التص سريف وفس الرض اع والسسدر النظيسسم ف س‬ ‫معرفة الادث والققدي وله تعليققة على الشارات لبس ن سسينا والتعليققسسات الكافيسة علسى الققسوانني‬ ‫والكفاية لاذلك كان صدى نعيه له رنة أسى وأسف وأّبنه الكثي بالنثور والنظوم ول يسسءزل قسسبه‬ ‫م سءزاراً ف س مقق سب ة العواميسسة ‪ .‬كتسسب لسسه ترج ة مفصسسلة صسسديققنا الشسسيخ سسسعيد آل أب س الكسسارم ف س‬ ‫) اعلم العوامية ف الققطيف ( وذكر عد ة قصائد م ن مراثيه للمسسام السسسني ‪ 7‬ومنهسسا قصسيدته‬ ‫الشهي ة وأولا ‪:‬‬ ‫ق ّومس س س س س س س س س س س س س س س سوا الس س س س س س س س س س س س س س س سسدمر هاش س س س س س س س س س س س س س س سسم والكعاب س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وامتط س س س س س س س س س س س س س س س سوا للن س س س س س س س س س س س س س س س سءزال ج س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً ص س س س س س س س س س س س س س س س سسعابا‬

‫‪132‬‬


‫الشيخ حسن آل عيثان‬ ‫المتوفى ‪1348‬‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكرت العاهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد والربوع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقت الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة والجوعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س سسازل أقف س س س س س س س س س س س س س س س سسرت م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س س س سساكنيها‬

‫فيدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا ترج س س س س س س س س س س س س س س س و لس س س س س س س س س س س س س س س س سساكنها رجوع س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت ب س س س س س س س س س س سسا فدم س س س س س س س س س س سسا وقف س س س س س س س س س س سست دم س س س س س س س س س س سسوعي‬ ‫وقف س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫أُسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائلها ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيعا‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س سساذا تنك س س س س س س س س س س س س س س س سسر العرص س س س س س س س س س س س س س س س س ات من س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ت سس س س س س س س س س س س س س س س سساحتها دموع س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وق س س س س س س س س س س س س س س سسد أروي س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫وم س س س س س س س س س س سسا برح س س س س س س س س س س س ت ب س س س س س س س س س س س سسروق ال س س س س س س س س س س س سسءزن ت س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الطلل بارق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة لوع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ث وب س س س س س س س س س س س س ٍل‬ ‫سس س س س س س س س س س س س سسققى ال س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س سسديار ُمل س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسحابا مغ س س س س س س س س س س س س س س سسدقاً خض س س س س س س س س س س س س س س سسل مهوعس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ورك س س س س س س س س س س ب مس س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س سرات بن س س س س س س س س س س س س س علس س س س س س س س س س س س سسي‬

‫عس س س س س س س س س س س سس ن الوط س س س س س س س س س س سسان قس س س س س س س س س س س سسد رحل س س س س س س س س س س س سوا جيع س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ني‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤمهم ف س س س س س س س س س س س س س س س س سست العلي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫وأس س س س س س س س س س س س س س س س سسر ناص س س س س س س س س س س س س س س س سسر مه س س س س س س س س س س س س س س س سس ج الع س س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫قس س س س س س س س س س س س سسد اتس س س س س س س س س س س س سساذ السس س س س س س س س س س س س سساَم لس س س س س س س س س س س س سسه ضس س س س س س س س س س س س سسجيعا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدو ٌر أش س س س س س س س س س س س س س س س س سسرقت والنقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسع لي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫بعني س س س س س س س س س س س س س س س س س س تنف س س س س س س س س س س س س س س س س سسث الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم النققيع س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقس س س س س س س س س س سسد جعل س س س س س س س س س س س سوا الققل س س س س س س س س س س سسوب ل س س س س س س س س س س سسم دروعس س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسالم علس س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س سسرد الع س س س س س س س س س س س س س س س س سوادي‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سواكب حّلس س س س س س س س س س س س س س سست الفلس س س س س س س س س س س س س س سسك الرفيعس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ض س س س س س س س س س س س س ستس لرجس س س س س س س س س س س س م بن س س س س س س س س س س س س س زي س س س س س س س س س س س س اد‬ ‫م س س س س س س س س س س س سست انقق ّ‬

‫تكس س س س س س س س س س س س س س س س سساد تطُي س س س س س س س س س س س س س س س س س أنفسس س س س س س س س س س س س س س س س سسهم نءزوع س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامعها دم س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍن نيع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تسس س س س س س س س س س س س س س سسامههم سس س س س س س س س س س س س س س سسجال الس س س س س س س س س س س س س س سسرب حس س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ت س س س س س س س س س س س سساووا فس س س س س س س س س س س س س ث س س س س س س س س س س س سسرى الرمض س س س س س س س س س س س سسا وقوعس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوّيه عدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سُد الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل‬ ‫دع س س س س س س س س س س س س س س س س سساهُ مليك س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س سوار ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسدس‬

‫وحب س س س س س س س س س س س سُل ال س س س س س س س س س س سسدي ن ق س س س س س س س س س س سسد أمسس س س س س س س س س س س سسى قطيع س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وجنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات فلّبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه مطيعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ش ل س س س س س س س س س س س س س سسه الققض س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س سسهاماً ف س س س س س س س س س س س س س سسأدمى‬ ‫أرا َ‬

‫ف س س س س س س س س س س س سلؤاد ال س س س س س س س س س س سسدي ن ب س س س س س س س س س س سسل حط س س س س س س س س س س سسم الض س س س س س س س س س س سسلوعا‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سسا أثك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا وأجس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أنش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبت في س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الناي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مالبه س س س س س س س س س س س س س س س سسا وقس س س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س س س سساءت ص س س س س س س س س س س س س س س س سسنيعا‬

‫‪133‬‬


‫ب مروع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرزت ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ور ّ‬ ‫وتت س س س س س س س س س س س س س س س س سسف بالسس س س س س س س س س س س س س س س س س سرات بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س س س س س سءزار‬

‫عناه س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سسا تُعس س س س س س س س س س س س سساي ن م س س س س س س س س س س س س سس ن أي س س س س س س س س س س س س سسامى‬

‫ت س س س س س س س س س س س س سسد غيس س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س سسياط ل س س س س س س س س س س س س سسا منيع س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا وجس س س س س س س س س س س س س س س س دت ل س س س س س س س س س س س س س س س سسدعوتا س س س س س س س س س س س س س س س س سسيعا‬ ‫وأيت س س س س س س س س س س س س س س س س سسام كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب قط س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أريع س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫الشسسيخ حسسس ن ابسس ن الشسسيخ عبسسد ال س ابسس ن الشسسيخ علسسي بسس ن أحسسد آل عيثسسان الحسسسائي‬ ‫الققاري ‪ ،‬هو شققيق آية ال الققسدس الشسيخ مدمسد آل عيثسان ‪ .‬ترجم لسه الشساب العاصسر السسيد‬ ‫هاشم الشخص ف مطوطه ) نفائس الثر ف تراجم علدماء وأدباء هجر ( قال ‪ :‬أديسسب بسسارع‬ ‫وخطيسسب مسس ن خطبسساء النسسب السسسين ‪ ،‬ولد فس قرية ) الققسسار ة ( مسس ن الحسسساء عسسام ‪‍ 1276‬ه ‪.‬‬ ‫ونشأ با وزاول طلب العلم الدين ودرس على اب ن عدمه الجة الكبي الشيخ علي اب ن الشسسيخ‬ ‫مدمسسد ابسس ن الشسسيخ علسسي آل عيثسسان التسسوف حسسدود ‪‍ 1340‬ه ‪ .‬فققسسد كسسانت أكسسثر دراسسسته عليسسه‬ ‫ح سست اش سستهر بالفض سسل كدم سسا اش سستهر بالطاب سسة الس سسينية وتش سسهد ل سسه من سسابر الحس سساء والبحريس ن‬ ‫وغيها ‪ .‬توف قدس سره ف الحساء عسسام ‪‍ 1348‬ه ‪ .‬وقد بلسغ مس ن العدمسر ‪ 72‬عامساً ‪ ،‬هكسساذا‬ ‫ذكر ولده الطيب الاج مل عبد السني آل عيثان ويققال له شعر كثي وتدميس وم ن شسسعره‬ ‫الققصيد ة السينية الاذكور ة ف صدر المرتجة ‪. .‬‬

‫‪134‬‬


‫الشيخ مرتضى كاشف الغطاء‬ ‫المتوفى ‪1349‬‬ ‫قال م ن قصيد ة حسينية ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س سسدار ع س س س س س س س سس ن س س س س س س س س سسكانا أي س س س س س س س سس ن حل س س س س س س س سست‬

‫وأي س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س سسا أي س س س س س س س س س س سسدي الطاي س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س سستققلت‬

‫نءزح س س س س س س س س س س ت رك س س س س س س س س س ي العني س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س عرصس س س س س س س س س س س اتا‬

‫فع س س س س س س س س س س س س س س سّءز اصس س س س س س س س س س س س س س سسطباري وال س س س س س س س س س س س س س س سسدامع ذلّس س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫وقف س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س س سستنققاذ الرك س س س س س س س س ب مهج س س س س س س س س س سسة‬

‫ت س س س س س س س س س س سسوّلت م س س س س س س س س س س سسع الض س س س س س س س س س س سسعان ي س س س س س س س س س س سسوم ت س س س س س س س س س س سسوّلت‬

‫ومنها ‪:‬‬ ‫بي س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س سسبيض البس س س س س س س س س س س س سوارق والققن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تثلّ س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س الام س س س س س س س س س سسات ح س س س س س س س س س سست اض س س س س س س س س س سسدمحلت‬

‫ت س س س س س س س س س سساول في س س س س س س س س س سسه الي س س س س س س س س س سسل حس س س س س س س س س سست لس س س س س س س س س سسو أنس س س س س س س س س سسا‬

‫مفاص س س س س س س س س س س س س سسلها ك س س س س س س س س س س س س سسانت حدي س س س س س س س س س س س س سسداً لكّل س س س س س س س س س س س س سست‬

‫اسر ة آل كاشف الغطاء تفيض علدماً وأدباً وتءزخر فضلً وكدمالً والعال الكبي الشيخ‬ ‫مرتضسسى ابسس ن الشسسيخ عبسساس ابسس ن الشسسيخ حسسس ن ابسس ن الشسسيخ جعفسسر صسساحب كشسسف الغطسساء هسسو‬ ‫أحد أعلمها البزي ن ‪ .‬ولد عام ‪‍ 1281‬ه ‪ .‬ف النجف الشرف ونشأ با ومنسساذ نعومة أظفسساره‬ ‫تعشسسق العلسسم والكدمسسال ودرس علسسى أسسساتاذ ة عصسسره وأخسساذ الكدمسسة والفلسسسفة عسس ن الشسسيخ أحسسد‬ ‫الش سيازي السسدّرس ف س مدرسس ة ) القق سوام ( وحض سسر ف س الفقق سسه والص سسول عل سسى الش سسيخ اغ سسا رضس ا‬ ‫الدمسسدان والل كسساظم الراسسسان والسسسيد كسساظم اليسسءزدي ثس اسسستققل بالتسسدريس وصل ة الدماعسسة ‪.‬‬ ‫م ن‬

‫‪135‬‬


‫ملؤلفاته ) فوز العباد ف البدأ والعساد ( طسالعته واسستفدت منسه ‪ ،‬وله منظومة فس أحكسام الءزكا ة‬ ‫نشرت ف آخر العرو ة الوثققى طبع بغداد ‪ ،‬ورسالة ف رّد الوهبانية وغيها مسس ن الكتسسب النافعسسة ‪.‬‬ ‫ترجم لسسه الشسسيخ الطهران س ف س ) نققبسساء البشسسر ( وأط سراه بسسا هسسو أهلسسه وعسدد ملؤلفسساته وأذكر أن س‬ ‫طالعت ف فمرتات رسالته الطبوعة الت يرجع اليها بعسض مققلسديه ولكنسه كسان فس عصسر اشستهر‬ ‫الكسسثي مسس ن اس سرته بالرجعيسسة للمسسة أمثسسال الشسسيخ أحسسد والشسسيخ مدمسسد حسسسني والشسسيخ هسسادي‬ ‫والشيخ عبسساس وهم مس ن السسساطني ‪ .‬أمسا شسسعره فهسسو مس ن الندمسسط العسايل ولكنسه كسان يكتدمسسه لن‬ ‫الشعر بالعلدماء يءزري ‪ ،‬قال ف قصيد ة أرسلها إل اب ن عدمه الشيخ هادي آل كاشسسف الغطسساء‬ ‫م ن قضاء الندية سنة ‪‍ 1310‬ه ‪ .‬يوم ‪ 28‬ربيع الثان ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س س سسفرت فققل س س س س س س س س سست الش س س س س س س س س سسدمس فس س س س س س س س س س وجنات س س س س س س س س سسا‬

‫ورن س س س س س س س س س س ت فققلس س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س سسهم ف س س س س س س س س س س س لظات س س س س س س س س س سسا‬

‫هيفس س س س س س س س س س س س س سساء ان خطس س س س س س س س س س س س س سسرت بلس س س س س س س س س س س س س سسدن قوامهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫واخجل س س س س س س س س س س س س س سسة الغص س س س س س س س س س س س س س سسان م س س س س س س س س س س س س س سس ن قامات س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عطف س س س س س س س س س س سست وم س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س سسم الع س س س س س س س س س س سساذول بأن س س س س س س س س س س سسا‬

‫غصس س س س س س س س س س س س س سس ن وان العط س س س س س س س س س س س س س سسف م س س س س س س س س س س س س س سس ن عادات س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س سسد قل س س س س س س س س سست لل س س س س س س س س سسورق عل س س س س س س س س سسى ب س س س س س س س س سسان النقق س س س س س س س س سسا‬

‫إذ رددت بغنائه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نغدمات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫غن س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س سس ن طس س س س س س س س س س سسرق الدايس س س س س س س س س س سسة إن عفس س س س س س س س س س سست‬

‫أض س س س س س س س س س س سسحى ل س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سسادي إلس س س س س س س س س س س س طرقات س س س س س س س س س س سسا‬

‫عس س س س س س س س س س س س س سسال لس س س س س س س س س س س س س سسه شس س س س س س س س س س س س س سسهد العس س س س س س س س س س س س س سسدو بس س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫ل س س س س س س س س س س س سسو يل س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س سسدنيا اس س س س س س س س س س س س سستغّل هبات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫الط س س س س س س س س س س س س س س سسارد اللي س س س س س س س س س س س س س س سسث الص س س س س س س س س س س س س س س سسلؤول بطرف س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫والن س س س س س س س س س س س س س س سساهب الش س س س س س س س س س س س س س س سسبال م س س س س س س س س س س س س س س سس ن لبوات س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وله منظومة جارى با ملحدمة الشيخ كاظم الزري وكلها ف مدح أهسسل السسبيت ‪ :‬وله‬ ‫ف المام السني رائعة مطلعها ‪:‬‬ ‫خ س س س س س س س س س س س سّل ن س س س س س س س س س س س سساراً نش س س س س س س س س س س س سسب بنيس س س س س س س س س س س س س ض س س س س س س س س س س س سسلوعي‬

‫تطفه س س س س س س س س س س س س س س سسا مققل س س س س س س س س س س س س س س سست بفي س س س س س س س س س س س س س س سسض دم س س س س س س س س س س س س س س سسوعي‬

‫‪136‬‬


‫الشيخ ناجي خمّي س‬ ‫المتوفى ‪1349‬‬ ‫أب س س س س س س س س الع س س س س س س سسءزم أن يل س س س س س س سسوى عل س س س س س س سسى الل س س س س س س سسوم ح س س س س س س سسازم‬

‫فحسس س س س س س س س س س س س س سسبك وهن س س س س س س س س س س س س س ساً أن يصس س س س س س س س س س س س س سسدك لئس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫إذا النفس س س س س س س سسس ل س س س س س س س س تأخس س س س س س س سساذ مس س س س س س س سس ن العققس س س س س س س سسل زينس س س س س س س سسة‬

‫حكته س س س س س س س س س س س س سسا بش س س س س س س س س س س س س سسوهاء الص س س س س س س س س س س س س سسال البه س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫ومس س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س ي س س س س س س س سسارب نفس س س س س س س س سسه ط س س س س س س س سسال حرب س س س س س س س س ه‬

‫ولي س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س سسه بني س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س سسام مس س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫وان ه س س س س س سسو ل س س س س س س س يكظ س س س س س سسم عل س س س س س سسى النف س س س س س سسس غيظه س س س س س سسا‬

‫ش س س س س س سسفت غيض س س س س س سسها من س س س س س سسه الع س س س س س سسدوى وه س س س س س و ك س س س س س سساظم‬

‫وم س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س سسدار النس س س س س س س س س سساس كس س س س س س س س س سسباً فس س س س س س س س س سسإنه‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسداريهم م س س س س س س س س س س س سس ن خيف س س س س س س س س س س س سسة وه س س س س س س س س س س س و راغ س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أبس س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س أن ترس س س س س س س س س س س س و قواع س س س س س س س س س س س سسد دين س س س س س س س س س س س سسه‬

‫إذا ل س س س س س س س س س س س س يققس س س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س س سس ن آل أحس س س س س س س س س س س سسد قس س س س س س س س س س س سسائم‬

‫فيس س س س س س س س سسا بس س س س س س س س سس ن الل س س س س س س س س س لس س س س س س س س سسول بس س س س س س س س سسروق سس س س س س س س س سسيوفهم‬

‫ل س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س سساء م س س س س س س س س سس ن لي س س س س س س س س سسل الض س س س س س س س س سسللة ف س س س س س س س س سساحم‬

‫ولس س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س س تقق س س س س س س س س س س س س سّومس للن س س س س س س س س س س س س سءزال ص س س س س س س س س س س س سسعادها‬

‫لس س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س سسام للس س س س س س س س س س س س سسدي ن النيس س س س س س س س س س س س سسف ق س س س س س س س س س س س س سوائم‬

‫أصس س س س س س س سسباً وق س س س س س س سسد مس س س س س س س سسدت علس س س س س س س سسى الس س س س س س س سسدي ن ضس س س س س س س سسلة‬

‫فل أف س س س س س س س س س س سسق إل وه س س س س س س س س س س و ف س س س س س س س س س س س الظل س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س سسات‬

‫أص س س س س س س س س س س س سسباً ودي س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س ثل س س س س س س س س س س س سست عروش س س س س س س س س س س سسه‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ّد تس علس س س س س س س س س س س س سسى الرزاء منس س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س سسدعائم‬

‫لقق س س س س س س س س سسد ج س س س س س س س س س سّ ن ه س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س سسدهر ليلً فح س س س س س س س س س سّق أن‬

‫تش س س س س س س س س س سسق عدم س س س س س س س س س سسود الص س س س س س س س س س سسبح من س س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س س س سوارم‬ ‫وتت س س س س س س س س س س س سسك قس س س س س س س س س س س س س سراً م س س س س س س س س س س س سس ن بني س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫يبس س س س س س س س س س س س سساح مس س س س س س س س س س س س سس ن السس س س س س س س س س س س س سسلم كس س س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س س سسرم‬ ‫مس س س س س س س س سست تطلس س س س س س س س سسع اليس س س س س س س س سسام منس س س س س س س س سسك ابس س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س سسدٍ ة‬

‫تع س س س س س س س س س س س س س س س سساف ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه أغي س س س س س س س س س س س س س س س سسال ن الضس س س س س س س س س س س س س س س س سراغم‬

‫وت س س س س س س س س س س سسبز م س س س س س س س س س س س سس ن أقدم س س س س س س س س س س س سسار هاش س س س س س س س س س س س سسم طلع س س س س س س س س س س س سسة‬

‫تطي س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س سسعاعاً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناها الغدم س س س س س س س س س س سسائم‬

‫حناني س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سس ن الص س س س س س س س س سسطفى أي بققع س س س س س س س س سسة‬

‫ت ب س س س س س س س س س س سسا خل س س س س س س س س س س سسواً وعيش س س س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س س س سساعم‬ ‫ت س س س س س س س س س س سسبي ُ‬

‫‪137‬‬


‫وهس س س س س س س س س س س ل بققع س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س س س سسهرتكم طغات س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س سسأنت ب س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س سسا غي س س س س س س س س س سس ة ال س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س سسائم‬

‫في س س س س س س س س س س سسوم حسس س س س س س س س س س س سسني لي س س س س س س س س س س سسس يصس س س س س س س س س س س سسيه ن س س س س س س س س س س سساثر‬

‫ولس س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س سستطع تع س س س س س س س س س س س سسداد بل س س س س س س س س س س س سواه ن س س س س س س س س س س س سساظم‬

‫يلقس س س س س س س س س س سسي العس س س س س س س س س س سسدا ثلس س س س س س س س س س سس ج الف س س س س س س س س س س سلؤاد وللس س س س س س س س س س سسوغى‬

‫عل س س س س س س س س س سسى الشس س س س س س س س س سسوس نس س س س س س س س س سسار أوق س س س س س س س س سسدتا الص س س س س س س س س س سوارم‬

‫يس س س س س س س س سساذب بسس س س س س س س س سسيف ال س س س س س س س س س عس س س س س س س س سس ن ديس س س س س س س س سس ن جس س س س س س س س سسده‬ ‫تاذب س س س س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س س س س سسياف نفس س س س س س س س س س س س س س ساً كري س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫وعس س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س سّءز خ س س س س س س س سسدر في س س س س س س س سسه تي س س س س س س س سسي الف س س س س س س س س سواطم‬ ‫وتس س س س س س س س س س س س س سسدمعك الش س س س س س س س س س س س س سسكوى نس س س س س س س س س س س س س سساء كرائ س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فللّ س س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س س سسوم قدم س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س سسه مص س س س س س س س س س س س س سسابراً‬

‫لس س س س س س س س س سسا جءزع س س س س س س س س س ت ف س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س من س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س سوال‬

‫بيس س س س س س س س س س سسث الققنس س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س سساتت عليس س س س س س س س س س سسك حوانيس س س س س س س س س س سسا‬

‫وتبكي س س س س س س س س س سسك لك س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س سساك الص س س س س س س س س س سوارم‬

‫إل س س س س س أن قض س س س س سسيت النح س س س س سسب ص س س س س سسباً وم س س س سسا انققض س س س س سست‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن الل العل س س س س س س س س س س س س س س سسى علي س س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س س سسثآت‬

‫ت س س س س س س س س س س سسوزع من س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س سسبيض جس س س س س س س س س س س سسم مدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫وت س س س س س س س س س س س س سسري دم الك س س س س س س س س س س س س س سرار منس س س س س س س س س س س س س سسك اللهس س س س س س س س س س س س س سساذم‬

‫وتسس س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س سسدى اليج س س س س س س س س سسا توس س س س س س س س س سسدك ال س س س س س س س س سسثرى‬

‫رغام س س س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س س س سسه أنس س س س س س س س س س س س سسف الدميس س س س س س س س س س س س سسة راغس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وترف س س س س س س س س س ع من س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س سسدمر رأس س س س س س س س س س سسك وللظب س س س س س س س س س سسا‬

‫علي س س س س س س س س س س سسك كدم س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س سساء الب س س س س س س س س س س سساء علئ س س س س س س س س س س سسم‬

‫ض ف س س س س س س س س ال س س س س س س س سسدي ن وقع س س س س س س س سسه‬ ‫وأعظ س س س س س س س سسم ش س س س س س س س سسيء م س س س س س س س س ّ‬

‫وم س س س س س س س سسا دهي س س س س س س س س سست فس س س س س س س س س س مثل س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س سسط هاش س س س س س س س س سسم‬

‫ص س س س س س س س س س س س س سسفايا رس س س س س س س س س س س س س ول الس س س س س س س س س س س س س س بنيس س س س س س س س س س س س س س امي س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫برغ س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س سسدى اص س س س س س س س س س سسبح ن وه س س س س س س س س سسي غن س س س س س س س س س سسائم‬

‫س س س س س س س س س س سوافر بعس س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س سسدر اضس س س س س س س س س سسحت ث س س س س س س س س س سواكل‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س سسوق اك س س س س س س س س س س س س س وار البي س س س س س س س س س س س س سساق م س س س س س س س س س س س س سسثآت‬

‫فواق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد عس س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز بالعاص س س س س س س س س س س س س س س س س سسم تتقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ع س س س س سس ن الض س س س س سسرب إذ لس س س س س س يب س س س س سسق فس س س س س س القق س س س س سسوم عاص س س س س سسم‬

‫هوات س س س س س س س س س سسف مس س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س سّم الن س س س س س س س س س سسوف بعصس س س س س س س س س س سسبة‬

‫ث س س س س س س س س سسوت حي س س س س س س س س سسث أولته س س س س س س س س سسا الت س س س س س س س س سساف اللح س س س س س س س س سسم‬

‫إذا نظ س س س س س س س س سسرت منه س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س سسى الرغس س س س س س س س س م أرؤس س س س س س س س س س اً‬

‫تي س س س س س س س س س س س س س س سسس ب س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س سساذابلت الله س س س س س س س س س س س س س س سساذم‬

‫تطي س س س س س س س س س س س س س س س س س س قلوب س س س س س س س س س س س س س س س س س اً نس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ن كأنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س س سسام عل س س س س س س س س س س سسى مي س س س س س س س س س س سسد الغص س س س س س س س س س س سسون ح س س س س س س س س س س سوائم‬

‫فتوس س س س س س س س س س س س س سسعهم عتبس س س س س س س س س س س س س س ساً وتن س س س س س س س س س س س س س سسدبم ش س س س س س س س س س س س س س سسجى‬

‫تض س س س س س س س س س س س س س س سسيق ب س س س س س س س س س س س س س س سسه أض س س س س س س س س س س س س س س سسلعهم والي س س س س س س س س س س س س س س سسازم‬

‫أيرض س س س س س س س س ى لك س س س س س س س سسم ع س س س س س س س سسءز الك س س س س س س س س سرام ب س س س س س س س سسأن ي س س س س س س س سسرى‬

‫علس س س س س س س س س س سسى ذلس س س س س س س س س س سسل الجس س س س س س س س س س سسال منكس س س س س س س س س س سسم كرائس س س س س س س س س س سسم‬

‫يعس س س س س س س س س س س سّءز عل س س س س س س س س س س سسى الءزه س س س س س س س س س س راء ف س س س س س س س س س س سساطم أن ت س س س س س س س س س س سسرى‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س سسان بس س س س س س س س س س س س س س س سرأى الن س س س س س س س س س س س س س س سساظري ن الفس س س س س س س س س س س س س س س سواطم‬

‫‪138‬‬


‫الشسسيخ نسساجي بسس ن حسسادي بسس ن خيّسسس ) بالتصسسغي والتشسسديد ( اللسسي مسس ن ادبسساء عصسسره ‪.‬‬ ‫ولد فس اللسسة عسسم ‪‍ 1311‬ه ‪ .‬ونشسسأ بسسا منفسسرداً عسس ن اسسرته السست تتهسس ن الهسس ن السر ة ‪ ،‬ففسسي أول‬ ‫شبابه لزم الطيب الشيخ مدمد شهيب اللي فس التسدرج علسى منسابر الطابسة وحصسل لسه مس ن‬ ‫يعتنس بسمرتبيته فسدرس النحسو والصسرف وعلدمسي النطسسق والبلغسة ‪ ،‬وعنسدما تساوز العشسري ن هسساجر‬ ‫إل س النجسسف للتحصسسيل فسسدرس الفققسسه والصسسول والكلم علسسى الرحوم الشسسيخ كسساظم الش سيازي‬ ‫واختلسسف علسسى حلققسست اليسزا حسسسني النسسائين والسسسيد أبسسو السسس ن الصسسفهان زمنساً طسسويلً أنتسس ج‬ ‫خلله تققريراتدما وتدوي ن آرائهدمسا فس الفققسه والصسول باسسلوب مكسم رصني فكسان مرموق اً بنيس‬ ‫أقرانه ‪ .‬يققول الباحث العاصر علي الاقسسان فس شسسعراء الغسسري ‪ :‬حضسسرت عنسسده كتسساب ) معسسال‬ ‫الصول ( مع جاعة م ن التعلدمني فكان مثال العلم اليققظ وكان رقيق الروح مرح النفس حلو‬ ‫الديث دمث الخلق وديع الشخصية ولكنه خش ن تاه كرامتسه وعققيسدته ل تأخساذه فس الس‬ ‫لومسة لئسسم كسسانت وفساته باللسسة ‪ 15‬ذي الققعسسد ة عسسام ‪‍ 1349‬ه ‪ .‬وحل جثدمسسانه إل س النجسسف‬ ‫فدف ن ف الصح ن اليدري ال جنب مرقد السيد عدنان الغريفي ف الجر ة الت تلصسسق بسساب‬ ‫الفسسرج مسس ن أبسواب الصسسح ن الشسريف ول يفوتنسسا ان شسطراً مسس ن تسسوجيه هسساذا الديسسب كسسان بسسسبب‬ ‫أخيسسه العلمسسة الشسسيخ عبسسد اليسسد اللسسي ‪ ،‬ترجم لسسه الشسسيخ اليعققسسوب فس البابليسسات والاقسسان فس‬ ‫شعراء اللة وذكرا ناذج م ن نظدمه وادبه ‪.‬‬

‫‪139‬‬


‫شوقي امير الشعراء‬ ‫المتوفى ‪1351‬‬ ‫ت إذا م س س س س س س س س س س س س س س سسا ذك س س س س س س س س س س س س س س س رت الس س س س س س س س س س س س س س س سسني‬ ‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫ب الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني ولكننس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫أح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫حبس س س س س س س س س س س س س س س س سست لس س س س س س س س س س س س س س س س سسان ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س س س س س سسدحه‬

‫ت ل ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهل موض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعه‬ ‫تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ُ‬

‫لسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان عليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وقلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب معس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذار أميس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أن تققطعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أمي س الشسسعراء وشاعر الم سراء أحسسد شسسوقي بسس ن علسسي بسس ن أحسسد شسسوقي ‪ ،‬مولسده ووفاته‬ ‫بالققاهر ة نشأ ف ظل البيت الالك بصر ودرس ف بعسض السدارس الكوميسة وقضسى سسنتني فس‬ ‫قسم المرتجة بدرسة الققوق ‪ ،‬وأرسله الديوي توفيق سنة ‪ 1887‬م ‪ .‬إل فرنسا فتسسابع دراسسسة‬ ‫الققسسوق واطلسسع علسسى الدب الفرنسسسي وعساد سسسنة ‪ 1891‬م ‪ .‬فعّني س رئيس ساً للققلسسم الفرن ي ف س‬ ‫دي سوان السسديوي عبسساس حلدمسسي ‪ .‬ونسسدب سسسنة ‪ 1896‬م ‪ .‬لتدمثيسسل الكومسسة الص سرية ف س مسسلؤتر‬ ‫الستشسسرقني بنيسسف ولا نشسسبت السسرب العاليسسة الول ‪ ،‬وُن يس سعبسساس حلدمسسي عسس ن ) خديوية (‬ ‫مصر أوعءز إل صاحب المرتجة باختيار مققام غي مصر ‪ ،‬فسسسافر إلس إسسسبانيا سسسنة ‪ 1915‬م ‪.‬‬ ‫وعساد بعسسد السسرب فجعسسل مسس ن أعضسساء ملسسس الشسسيو خ إل س أن تسسوف عال س أكسسثر فنسسون الشسسعر ‪:‬‬ ‫مدياً وغءزلً ورثاًء ووصفاً ث عال الحسسداث السياسسية والجتدماعيسسة فس مصسسر والشسسرق والعسسال‬ ‫السلمي فجرى شعره مرى الثل ‪ .‬كتسب عس ن شسعره وشخصسيته كسثي مس ن أرباب الققلسم منهسم‬ ‫أمي البيان شكيب أرسلن والعققاد والازن والنشاشيب وعدمر فرو خ وغيهم كثي وكثي ‪ .‬وهاذه‬

‫‪140‬‬


‫) الشوقيات ( تعطينا أوضح الصور ع ن شاعريته فهو صاحب ن ج البد ة الت مطلعها ‪:‬‬ ‫ري س س س س س س س س عل س س س س س س س س سسى القق س س س س س س س س سساع بني س س س س س س س س س الب س س س س س س س س سسان والعل س س س س س س س س سسم‬

‫وصاحب الدمءزية النبوية الت مطلعها ‪:‬‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س س س س سسدي فالكائن س س س س س س س س س س س س س س سسات ض س س س س س س س س س س س س س س سسياء‬

‫أح س س س س س س س سّل سس س س س س س س سسفك دمس س س س س س س سسي ف س س س س س س س س الشس س س س س س س سسهر الس س س س س س س سسرم‬ ‫وفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س س س ان تبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وثن س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وصاحب ذكري الولد الت مطلعها ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س س س س س س سسلوا قل س س س س س س س س س س س س سسب غ س س س س س س س س س س س س سسدا ة س س س س س س س س س س س س س سسل وتاب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لع س س س س س س س س س س س س سسل عل س س س س س س س س س س س س سسى الدم س س س س س س س س س س س س سسال ل س س س س س س س س س س س س سسه عتاب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وهو الاذي يققول ف مطلع احدى روائعه ‪:‬‬ ‫رمضس س س س س س س س س س س س سسان وّل س س س س س س س س س س س س هاتس س س س س س س س س س س س سسا يس س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س سساقي‬

‫مش س س س س س س س س س س س س س س س س سستاقة تف س س س س س س س س س س س س س س س س سسو إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س مش س س س س س س س س س س س س س س س س سستاق‬

‫وله ‪:‬‬ ‫ف كأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي فض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ذه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وهو الققائل ف مطلع قصيد ة تكري ‪:‬‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم للدمعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وّف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه التبجيل‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س سساد العلس س س س س س س س س س س س س س س سسم أن يكس س س س س س س س س س س س س س س سسون رس س س س س س س س س س س س س س س س ول‬

‫فنراه مّلققاً بكل ألوان الشعر وضروبه وهو مسلم مققتنع بالسلم ومتأثر به تأثراً كلياً‬ ‫هتف بأعلى صوته وردد أنغامه وحرك الحاسسيس وأثسار الشسعور وملسك العواطسف وهاك قطسع‬ ‫ينققد با التدمع ‪:‬‬ ‫رأي س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسومي ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذم بع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض‬

‫بعض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً إذا غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابت الوج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وه‬

‫وان تلقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا فف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساف‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا أخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه‬

‫كريهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعاً‬

‫ووغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهم ل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه‬

‫وكلهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم عاقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل حكيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفيه‬

‫وذا اب س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س سسات ع س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س سسثي‬

‫وذا اب س س س س س س س س س س س س س سس ن َمس س س س س س س س س س س س س س س نس ق س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س سسا أب س س س س س س س س س س س س س سسوه‬

‫وذا بإس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلمه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ٌل‬

‫وذا بعص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيانه ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيه‬

‫‪141‬‬


‫وكله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم بب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدأ‬ ‫ولي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بينه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم نءزبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ومب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدأ الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّيعوه‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر والن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيه‬

‫ول أنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الواحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد النءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫جعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرآ ة ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا‬

‫أنظس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ول أفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س سساذ بس س س س س س س س س س س س سسدا يل س س س س س س س س س س س س س أن قس س س س س س س س س س س س سسد تسس س س س س س س س س س س س سساوى‬

‫وشوقي س كدمسسا قسسال مسسمرتجوه س عسساش فس نعدمسسة وترف وسعة فس السسال والسسال لسسا كسسان‬ ‫يغدق عليه المراء والثريا فجاء شاعر م ن شعراء لبنان وهو الشيخ نيب مرو ة يققول ‪:‬‬ ‫ول س س س س س س س س س سسو أنس س س س س س س س س س س س جلس س س س س س س س س س س سست مك س س س س س س س س س س سسان ش س س س س س س س س س س سسوقي‬

‫لف س س س س س س س س س س سساض الش س س س س س س س س س س سسعر م س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س سست وفس س س س س س س س س س سسوقي‬

‫وهي ُأمنية شاعر والتدمن رأس مال الفلس ‪.‬‬ ‫وشوقي يّل أهل البيت الاذي ن أذهب ال عنهم الرجس وطّه رسهم تطهيساً ‪ ،‬وأي مسسسلم‬ ‫ل يبهم وهل تققبسل العدمسال بغيس حبهسم ومودتم الست هسسي فريضسة مسس ن الس ) قسل ل أسسألكم‬ ‫عليه أجراً إل الود ة ف الققرب ( فسمرتاه فس ثنايسا أشسعاره يتفجسع لسا أصسابم ويتفجسر ألساً لرزايساهم‬ ‫فمرتاه ف منظومته الرائعة ) دول العرب وعظدماء السلم ( يققول ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسني دم س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بك س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬ ‫واستشس س س س س س س س س س س س س س س سسهد القدمس س س س س س س س س س س س س س س سسار أهس س س س س س س س س س س س س س س سسل بيتس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫رّوى ال س س س س س س س س س س سسثرى ل س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س سسرى عل س س س س س س س س س س سسى ظدم س س س س س س س س س س سسا‬ ‫يه س س س س س س س س س س س سسوون فس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسمرتب فس س س س س س س س س س س س سرادى وثُنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫اب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن زي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اد ويءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُد بغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب َم س س س س س س س س س س س س س نس بغ س س س س س س س س س س س سسى‬ ‫وال س س س س س س س س س س س س س واليس س س س س س س س س س س س سسام ح س س س س س س س س س س س سسر ُ‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسول يءزي س س س س س س س س س س س س س د بادئ س س س س س س س س س س س س س ساً مس س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س س سربت‬

‫م س س س س س س س س س س س سسرواُن بالك س س س س س س س س س س س سساس ال س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س سسققى‬

‫ويققول ف روايسة ) منسون ليلسى ( ‪ :‬كسان السسني بس ن علسي كعبسة الققلسوب والبصسار فس‬ ‫جءزير ة العرب بعد أن قتل أبوه علي ومات أخوه الس ن ‪ .‬وكاذلك ظل السني قائدماً ف نفسسوس‬ ‫الناس هناك صور ة مققدسسسة لبسسداو ة السسلم تسستدمد أنضسسر ألوانسا مس ن صسسلته الققريبسسة بسده رسول‬ ‫ال س وبن سّوتسه لرج ل كسسان أش سّد النسساس زه داً واستصسسغاراً لسسدنياه ‪ ،‬وك اذلك ظهسسرت بلد العسسرب‬ ‫وقلبها يفق بإسم السني ‪.‬‬

‫‪142‬‬


‫ويققول أيضاً ف مسرحيته ) منون ليلى ( ‪:‬‬

‫س إلس س س س س س س س س س س س س س س س َم ال س س س س س س س س س س س س س س سساذهول‬ ‫حناني س س س س س س س س س س س س س س سسك قيس س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫أف س س س س س س س س س س س سسق س س س س س س س س س س س س سساعة م س س س س س س س س س س س سس ن غواش س س س س س س س س س س س سسي الَب س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س س س اد يسس س س س س س س س س س س س س س س سسوق رك س س س س س س س س س س س س س اب السس س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫يه س س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز البس س س س س س س س س س س س س س س س س سسال إذا مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ارت س س س س س س س س س س س س س س س س س ل‬

‫ت الس س س س س س س س س س س س س س سسداء‬ ‫صس س س س س س س س س س س س س س سسهيُل البغس س س س س س س س س س س س س س سسال وص س س س س س س س س س س س س س سسو ُ‬ ‫س واضس س س س س س س س س س سسرع مس س س س س س س س س س سسع الضس س س س س س س س س س سسارعني‬ ‫فققس س س س س س س س س س سسم قي س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ورن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة رك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب وراء الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل بن س س س س س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س س س س س سسني الم س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ويطيسسب لسسه أن يربط السوادث بيسسوم السسسني الساذي ل يغيسسب عسس ن خساطره فسمرتاه فس رثاء‬ ‫الءزعيم مصطفى كامل باشا ملؤسس الءزب الوطن والتوف سنة ‪ 1908‬م ‪ .‬يققول ‪:‬‬

‫الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرقان علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ينتحب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫قاص س س س س س س س س س س س س س س س س سسيهدما فس س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت وال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدان‬

‫ومنها ‪:‬‬ ‫يُءزج س س س س س س ون نعش س س س س س س سسك فس س س س س س س س الس س س س س س س سسناء وف س س س س س س س الس س س س س س س سسنا‬ ‫وك س س س س س س س س س س س س س س أنه نع س س س س س س س س س س س س س س س سسش الس س س س س س س س س س س س س س س س سسني بك س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫فكأنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س نعشس س س س س س س س س س س س س س س س سسك الققدم س س س س س س س س س س س س س س س س سران‬ ‫يت س س س س س س س س س س س سسال بني س س س س س س س س س س س س س بك س س س س س س س س س س س س سًى وبني س س س س س س س س س س س س س حن س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ويققول ف اخرى عنوانا ) الرية الدمراء ( ‪:‬‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س مهرجس س س س س س س س س س س ان الس س س س س س س س س س س سسق أو يس س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س سسدم‬

‫مه س س س س س س س س س س س سس ج م س س س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س س س سسهداء لس س س س س س س س س س س س س تتكل س س س س س س س س س س س سسم‬

‫يب س س س س س س س س س س س س سسدو عليه س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س سسور ن س س س س س س س س س س س س سسور دمات س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س سسدم الس س س س س س س س س س س س س س سسني عل س س س س س س س س س س س س س سسى هلل م س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوم اله س س س س س س س س س س س سساد ب س س س س س س س س س س س سسا كص س س س س س س س س س س س سسدر ن س س س س س س س س س س س سساره‬

‫متدماي س س س س س س س س س س س س س سُل العط س س س س س س س س س س س س س سساف مبتس س س س س س س س س س س س س س سُم الف س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وهناك عبارات ل يطلققهسا إل التشسيع لهسل السبيت تسري علسى لسسانه وقلدمسه كققسوله ‪:‬‬ ‫رضيع السني ‪ ، 7‬فان كلدمة ‪ 7‬م ن متداولت شيعة أهل البيت وقوله ‪:‬‬ ‫م س س س س س س سسا ال س س س س س س سساذي نفس س س س س س س سّر عنس س س س س س س س الض س س س س س س سسبيات العامري س س س س س س ة‬

‫ألنس س س س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س سسيع ٌي وليل س س س س س س س س س س س سسى أمويس س س س س س س س س س س سسة‬

‫اب س س س س س س س س س س س سسا الءزه س س س س س س س س س س س راء ق س س س س س س س س س س س سسد ج س س س س س س س س س س س سساوزت ق س س س س س س س س س س س سسدري‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسدحك بي س س س س س س س س س س س س س س س سسد أن يلس س س س س س س س س س س س س س س س س انتس س س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬

‫اختلف الرأي ل يفسد للود قضّيه‬ ‫وعندما ياطب الرسول العظم يطيب له أن يققول ‪:‬‬

‫وعندما يّر باللفاء الراشدي ن ويأت الدور للمام علي يققول ‪:‬‬

‫العدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سران يرويس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنان نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسختان من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫‪143‬‬


‫الشيخ محمد حسين الُح لّـي‬ ‫المتوفى ‪1352‬‬ ‫خليلس س س س س س س س سسي ه س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن وقف س س س س س س س سسة لكدم س س س س س س س سسا مع س س س س س س س سسي‬

‫علس س س س س س س س س سسى جس س س س س س س س س سسدث أسس س س س س س س س س سسققيه ص س س س س س س س س س سّيب أدمعس س س س س س س س س سسي‬

‫لي س س س س س س س س س سسوى ال س س س س س س س س س سسثرى من س س س س س س س س س سسه بفي س س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س س سسدامعي‬

‫لن الي س س س س س س س س س سسا الوك س س س س س س س س اف لس س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س سسك مققنع س س س س س س س س س سسي‬

‫لن الي س س س س س س س س س س س س س س س سسا يهدم س س س س س س س س س س س س س س س سسي ويققل س س س س س س س س س س س س س س س سسع ت س س س س س س س س س س س س س س س سسار ة‬

‫ف م س س س س س س سسدمعي‬ ‫وإن س س س س س س س لعظ س س س س س س سسم الط س س س س س س سسب م س س س س س س سسا ج س س س س س س س ّ‬

‫هلُدمس س س س س س س س س س س سسا مع س س س س س س س س س س س سسي نعقق س س س س س س س س س س س سسر هن س س س س س س س س س س س سساك قلوبن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا ال س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن أبققاه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ولس س س س س س س س س س س س س س س تتققط س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫خليلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي هّب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فالرق س س س س س س س س س س س س س س س س س اد م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫علس س س س س س سسى ك س س س س س سسل ذي قلس س س س س س سسب م س س س س س سس ن الوج س س س س س س د موج س س س س س س ع‬

‫هلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالغاض س س س س س س س س س س س س س س س س سرية مأت س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س س كري س س س س س س س س س س س س س س س س بالس س س س س س س س س س س س س س س س سسيوف مس س س س س س س س س س س س س س س س سسوزع‬

‫ت أدركس س س س س س س س س س س ت في س س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س سسوج امي س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫ف سسسسسسسسسسسسس ً‬

‫مرام س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س س س س س س س س س سسألققته ببيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداء بلققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫وكي س س س س س س سسف يس س س س س س س سسام الض س س س س س س سسيم َمس س س س س س س س نس ج س س س س س س سسده ارتقق س س س س س س سسى‬

‫إلس س س س س س س س الع س س س س س س سسرش ح س س س س س س سست ح س س س س س س سسل أش س س س س س س سسرف موضس س س س س س سسع‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سست حّلقق س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س سسه قس س س س س س س س س س س س س سوادم ع س س س س س س س س س س س س سسءزه‬

‫لعل س س س س س س س س س س س س س سسى ذرى ال س س س س س س س س س س س س س سسد الثي س س س س س س س س س س س س س سسل وأرف س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س سسا دعت س س س س س س س س س س س س س س س س سسه للكف س س س س س س س س س س س س س س س س سساح أجاب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسأبيض مشس س س س س س س س س س س س س س سسحوذ وأسس س س س س س س س س س س س س س سسر مشس س س س س س س س س س س س س س سسرع‬

‫وآسس س س س س س س س س س س سساد ح س س س س س س س س س س سسرب غاب س س س س س س س س س س سسا أجس س س س س س س س س س س سسم الققنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س ل كدم س س س س س س س س س س س س س س سٍي رابس س س س س س س س س س س س س س سسط الس س س س س س س س س س س س س س سسأش أروع‬

‫يص س س س س س س س س س س سسول باض س س س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س س سّد غي س س س س س س س س س س س مكّه س س س س س س س س س س س ٍمس‬

‫وف س س س س س س س س س س س غي س س س س س س س س س س س س درع الصس س س س س س س س س س س سسب ل س س س س س س س س س س س س يتس س س س س س س س س س س سسدرع‬

‫إذا ألقق س س س س س س س س س س س س س س سسح اليج س س س س س س س س س س س س س س سساء حتفس س س س س س س س س س س س س س س ساً برم س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فدماض س س س س س س س سسي الشس س س س س س س سسبا منس س س س س س س سسه يقق س س س س س س س سسول لس س س س س س س سسا ض س س س س س س س سسعي‬

‫وإن أبطس س س س س س س س س س س س س سسأت عنس س س س س س س س س س س س س سسه النفس س س س س س س س س س س س س سسوس إجابس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فح س س س س س س س سّد س س س س س س س س سسنان الرم س س س س س س س ح ق س س س س س س س سسال ل س س س س س س س سسا اس س س س س س س س سسرعي‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س أن دع س س س س س س س س س س س س س س س سساهم رب س س س س س س س س س س س س س س س س م للقق س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ع َم س س س س س س س س س نس ُدعس س س س س س س س سسي‬ ‫فكس س س س س س س س سسانوا إل س س س س س س س س س لققيس س س س س س س س سساه أسس س س س س س س س سسر َ‬

‫وك س س س س س س س س س س س م ذات خ س س س س س س س س س س س س سسدر س س س س س س س س س س س س س سسجفتها حات س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر قن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خطي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وبل ّدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س عس‬

‫وخس س س س س س س س س س س روا ل س س س س س س س س س س سسوجه ال س س س س س س س س س س س س تلقق س س س س س س س س س س سسا وجس س س س س س س س س س س وههم‬

‫فدم س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س سّج دس ف س س س س س س س س س س سسوق الص س س س س س س س س س س سسعيد وركس س س س س س س س س ع‬

‫‪144‬‬


‫أم س س س س س س س س سساطت ي س س س س س س س س سسد الع س س س س س س س س سسداء عنه س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س سسجافها‬

‫فاضس س س س س س س س س س س س سسحت بل سس س س س س س س س س س س س سسجف لس س س س س س س س س س س س سسديها منّس س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ف الص س س س س س س س س س سساب فلؤاده س س س س س س س س س سسا‬ ‫لقق س س س س س س س س س سسد نب س س س س س س س س س سست ك س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وأي س س س س س س س س س س س سسدي ع س س س س س س س س س س س سسداها ك س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س سسرد وبرق س س س س س س س س س س س ع‬

‫فل س س س س س س س س س س سسم تس س س س س س س س س س س سستطع ع س س س س س س س س س س سس ن ناظريه س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س سسمرتاً‬

‫ف قاص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرات وأذرع‬ ‫بغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وق س س س س س سسد فءزع س س س س س س ت مس س س س س س سساذ راعهس س س س س س سسا الطس س س س س س سسب دهش س س س س س س سسة‬

‫وأوه س س س س س س سسى القق س س س س س س س سسوى منه س س س س س س س سسا إل س س س س س س س س خي س س س س س س س س مف س س س س س س س سسءزع‬

‫فلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رأت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالعراء م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلً‬ ‫دنس س س س س س س س س س سست منس س س س س س س س س س سسه والح س س س س س س س س س س سءزان تضس س س س س س س س س س سسغ قلبهس س س س س س س س س س سسا‬

‫عفي س س س س س س س س س س س ساً عل س س س س س س س س س س سسى البوغس س س س س س س س س س سساء غي س س س س س س س س س س س س مش س س س س س س س س س س س سّيع‬ ‫وحّتس س س س س س س س س س س س س س س سست حنني س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س سواله التفجس س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫علس س س س س س س س س س س سّي عءزي س س س س س س س س س س ءز أن ت س س س س س س س س س س سسوت عل س س س س س س س س س س سسى ظدم س س س س س س س س س س سسأ‬

‫وتشس س س س س س س سسرب ف س س س س س س س س كس س س س س س س سسأس مس س س س س س س سس ن التس س س س س س س سسف مس س س س س س س سسمرتع‬

‫تلُك بأش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداق الرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س اح وتغت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س سوارد ة الس س س س س س س س س س س س س س سسياف أع س س س س س س س س س س س س س سساذب مك س س س س س س س س س س س س س سسرع‬

‫وف آخرها ‪:‬‬ ‫بن س س س س س س س س س س س س غس س س س س س س س س س س سسالب هبّ س س س س س س س س س س س سوا لخس س س س س س س س س س س سساذ تراثكس س س س س س س س س س س سسم‬

‫امث س س س س س س س سسل حس س س س س س س س سسني حج س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س سسورى‬ ‫ومث س س س س س س سسل بنس س س س س س سسات الس س س س س س سسوحي تس س س س س س س سسرى بس س س س س س سسا الع س س س س س س سسدى‬

‫فلس س س س س س س س س س س سسم ُي س س س س س س س س س س س س دسسكم قس س س س س س س س س س س سسرع لنس س س س س س س س س س س سساب بأصس س س س س س س س س س س سسبع‬ ‫ثلث لي س س س س س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالعرا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س يش س س س س س س س س س س س س س س س س سّيع‬ ‫إل س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س سسام مس س س س س س س س س سس ن دعس س س س س س س س س سسي إل س س س س س س س س س س دعس س س س س س س س س سسي‬

‫الشيخ مدمد حسني اب ن الشيخ حد اللي وربا يعسسرف ‍ب ) البساوي ( احسسدى ملت‬ ‫اللة ‪ ،‬عال معروف يشهد عارفوه له بالفضل والتضسّلع ‪ .‬ولد فس اللسة سسنة ‪‍ 1285‬ه ودرس‬ ‫على جلة م ن أفاضلها منهم الشيخ مدمدب ن نظر علسسي وف سسنة ‪ 1303‬غسسادر اللسة مهسساجراً‬ ‫إل س النجسسف لكدمسسال الدراسسسة وأقسسام فيهسسا أكسسثر مسس ن ثلثني س سسسنة فحضسسر عنسسد الشسسيخ آيسسة ال س‬ ‫الشيخ حس ن الامققان والفاضل الشربيان ث لزم العال الشسهي الشسيخ علسسي رفيسش فكسسان مس ن‬ ‫أول أنصاره واللزمني لسسه أثنساء مرجعيتسسه ثس بعسسد انكفساف بصسسره ‪ ،‬وف خلل ذلسك تسّرج علسسى‬ ‫يسده جلسة مسس ن الطلب الروحينيس إلس أن كسانت سسنة ‪‍ 1337‬ه ‪ .‬عسساد إلس مسسققط رأسسسه اللسة‬ ‫بطلب م ن وجهائها وأقام فيها مرجعاً دينياً ممرتم الانب تستفيد الناس م ن‬

‫‪145‬‬


‫معسسارفه وكدمسسالته وف آخسسر أيسسامه مسسرض ولزم الف سراش حسست الوفسا ة ‪ ،‬ذكره الشسسيخ النققسسدي ف س‬ ‫) السسروض النضسسي ( فققسسال ‪ :‬عسسال مشسسهور ف س الفضسسل والكدمسسال والعرف ة ولسه اليسسد الطسسول ف س‬ ‫صناعت النظم والنثر والنصيب الوافر ف علدمي الفصاحة والبلغة ‪ .‬توف ف اللة عام ‪1352‬‬ ‫‍ه ‪ .‬ونققل جثدمانه إل النجف ودف ن فس الصسح ن الشسريف ورثاه جسع مس ن العشسراء منهسم الشسيخ‬ ‫ناجي خّيس ‪.‬‬ ‫كتب وألّسسف فس الفققسسه والصسول وكتسسب رحلتسه إلس السس ج ورسالة فس التجويد والققسراءات‬ ‫وجلة م ن تققريرات أستاذته العلدمسساء العلم ول ينشسسر لسه سسسوى ) الرحلسة السسينية ( وهي الست‬ ‫روى فيهسا رحلتسه مسع جاعسة مس ن الفضسلء إلس زيار ة المسام السسني ‪ 7‬سسنة ‪‍ 1321‬ه ‪ .‬ومنهسا‬ ‫يظهر ذوقه الدبس ورقة طبعسه وأرييتسه ‪ ،‬طبعست هساذه الرحلسة بطبعسة ) البسل الستني ( بسالنجف‬ ‫سنة ‪‍ 1329‬ه ‪ .‬وختدمها بالققصيد ة الت هي ف صدر المرتجة ‪.‬‬

‫‪146‬‬


‫الشيخ جواد البلغي‬ ‫المتوفى ‪1352‬‬

‫شس س س س س س س سسعبان كس س س س س س س سسم نعدمس س س س س س س سست عني س س س س س س س س الس س س س س س س سسدى فيس س س س س س س سسه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س س س س سسرم يس س س س س س س س س س س س س سسأت ف س س س س س س س س س س س س س س دواهيس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وأش س س س س س س س س س س س سسرق ال س س س س س س س س س س س سسدي ن م س س س س س س س س س س س سس ن أنس س س س س س س س س س س س سوار ث س س س س س س س س س س س سسالثه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسول تغش س س س س س س س س س س س س س س س سساه عاش س س س س س س س س س س س س س س س سسور ب س س س س س س س س س س س س س س س سسداجيه‬

‫وارتس س س س س س س س اح بالس س س س س س س س سسبط قل س س س س س س س سسب الص س س س س س س س سسطفى فرح س س س س س س س اً‬

‫ل س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س يرع س س س س س س س س س ه ب س س س س س س س س سساذكر الط س س س س س س س س سسف ن س س س س س س س س سساعيه‬

‫رآه خي س س س س س س س س س س س س س س س س س ولي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد يس س س س س س س س س س س س س س س س س سستجار ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وخي س س س س س س س س س س س مستشس س س س س س س س س س سسهد ف س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسدي ن يدميس س س س س س س س س س سسه‬

‫قس س س س س س سسرت بس س س س س س سسه عني س س س س س س س خي س س س س س س س الرس س س س س س س ل ث س س س س س س س بكس س س س س س سست‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل نني س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أو نعءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ان تبته س س س س س س س س س س سس ج ف س س س س س س س س س س سساطم ف س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س سسوم مولس س س س س س س س س س سسده‬

‫فليل س س س س س س س س س س سسة الط س س س س س س س س س س سسف أمس س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س سواكيه‬

‫أو ينتع س س س س س س س س س س سسش قلبه س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س سسور طلعت س س س س س س س س س س سسه‬

‫فققس س س س س س س س س س س سسد اديس س س س س س س س س س س سسل بققس س س س س س س س س س س سسان الس س س س س س س س س س س سسدمع جس س س س س س س س س س س سساريه‬

‫فققلبه س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س تط س س س س س س س س س س س س سسل في س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س سّرته‬ ‫ى أب س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسوم مول س س س س س س س سسده‬ ‫بش س س س س س س س س سسر ً‬

‫ح س س س س س س س س س س س سست تن س س س س س س س س س س س سسازع تبيس س س س س س س س س س س سسح ال س س س س س س س س س س س سسوى في س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ويس س س س س س س س س س س س س سسوم دارت عل س س س س س س س س س س س س س سسى ح س س س س س س س س س س س س س سسرب دوائ س س س س س س س س س س س س س سسره‬

‫وي س س س س س س س س س سسوم أرع س س س س س س س س س س ب قلس س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س سسوت ماضس س س س س س س س س س سسيه‬ ‫لس س س س س س س س س س س سسول الققضس س س س س س س س س س س سساء وم س س س س س س س س س س سسا أوح س س س س س س س س س س س اه داعيس س س س س س س س س س س سسه‬

‫وي س س س س س س س سسوم أضس س س س س س س س سسرم جس س س س س س س س سسو الطس س س س س س س س سسف نس س س س س س س س سسار وغ س س س س س س س س ًى‬ ‫يس س س س سسا شس س س س سسس أوج العلس س س س سسى مس س س س سسا خلس س س س سست عس س س س سس ن كثس س س س سسب‬

‫تس س س س س س س س س س س سسى وأن س س س س س س س س س س سست عفي س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسم ث س س س س س س س س س س سساويه‬

‫في س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س سسدر الن س س س س س س س س سسب رب س س س س س س س س س‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س سسوزعته الواض س س س س س س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أع س س س س س س س س س س س س س س س سساديه‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س سرأس جلل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س س س س س سسوّج هس‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسه ين س س س س س س س س س س س س س سسوء م س س س س س س س س س س س س س سس ن الي س س س س س س س س س س س س س سساد ع س س س س س س س س س س س س س سساليه‬

‫وص س س س س س س س س س سسدر قس س س س س س س س س س سسدس حس س س س س س س س س س سسوى أس س س س س س س س س س س سرار بس س س س س س س س س س سسارئه‬

‫لس س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س سسر ص س س س س س س س س س س سريعاً ف س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س سسانيه‬

‫يكس س س س س س س س س س س س س س س سسون للرجس س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س سسرم ن مراقيس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫‪147‬‬


‫ومنح س س س س س س س س س س س س س س س سسر ك س س س س س س س س س س س س س س س سسان لله س س س س س س س س س س س س س س س سسادي مققبل س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س س س سسحى يققبل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسر باض س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫ي س س س س س س س س س س سسا ث س س س س س س س س س س سسائراً لله س س س س س س س س س س سسدى وال س س س س س س س س س س سسدي ن منتصس س س س س س س س س س س سراً‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سساذي ُأمي س س س س س س س س س س س س سسة ن س س س س س س س س س س س س سسالت ثاره س س س س س س س س س س س س ا في س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أن س س س س س س س س س وش س س س س س س س سسيخك س س س س س س س س س سساقي ال س س س س س س س س سسوض حي س س س س س س س س سسدر ة‬

‫تققض س س س س س س س س سسي وأن س س س س س س س س سست لي س س س س س س س س سسف الققل س س س س س س س س سسب ض س س س س س س س س سساميه‬

‫وي س س س س س س س سسا إمامس س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س سسدي ن الني س س س س س س س س سسف ل س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س سسوذاً فققدم س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س سسدتك النف س س س س س س س س س سسس تف س س س س س س س س س سسديه‬

‫أعظ س س س س س س س س س س س سسم بيوم س س س س س س س س س س سسك ه س س س س س س س س س س س سساذا ف س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س سرته‬

‫وي س س س س س س س س س س سسوم عاش س س س س س س س س س س س سسور فيدم س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س سسالكم في س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ي س س س س س س سسا م س س س س س س سس ن ب س س س س س س سسه تفخ س س س س س س سسر الس س س س س س س سسبع العل س س س س س س سسى ول س س س س س سسه‬

‫إمامس س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س سسق م س س س س س س س س س س سس ن إحس س س س س س س س س س س سسدى معس س س س س س س س س س س سساليه‬

‫أعظس س س س س س س س س س سسم بث س س س س س س س س س س سواك ف س س س س س س س س س س س وادي الطفس س س س س س س س س س سسوف علً‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا حب س س س س س س س س س س س سساذا ذل س س س س س س س س س س س سسك الث س س س س س س س س س س س سسوى ووادي س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسه حنينس س س س س س س س س س س س س س ومن س س س س س س س س س س س س سسه لوع س س س س س س س س س س س سست وإلس س س س س س س س س س س س س س‬

‫مغنس س س س س س س س س س س س س سساه شس س س س س س س س س س س س س سسوقي واعلق الس س س س س س س س س س س س س سسوى فيس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫الشسسيخ ج سواد أو الشسسيخ مدمسسد ج سواد ابسس ن الشسسيخ حسسس ن ابسس ن الشسسيخ طسسالب البلغسسي‬ ‫النجفسسي ينتهسسي نسسسبه إل س ربيعسسة ‪ .‬مولسده ووفساته ف س النجسسف ولسد سسسنة ‪‍ 1285‬ه ‪ .‬وتسوف سسسنة‬ ‫‪‍ 1352‬ه ‪ .‬ليلة الثنني الثان والعشري ن م ن شعبان ف النجسف الشسرف ودفس ن فيهسا فس الققسب ة‬ ‫الققابلة لباب الراد ‪.‬‬ ‫وآل البلغ سسي بي سست عل سسم وفض سسل وأدب ‪ ،‬ك سسان ال سسمرتجم ل سسه نابغ سسة م سس ن نواب سسغ العص سسور‬ ‫وجهاده بققلدمسه ولسسانه يساذكر فيشسكر ‪ ،‬لسه عشسرات اللؤلفسات وكلهسا قيّدمسة ذات فائسد ة ل زالست‬ ‫تتلقفهسسا اليسسدي ويعسستءز بسسا أهسسل العلسسم اذكسره يضسسر مسسالس العلسسم فسساذا اشسستد السسدال حسسول‬ ‫مسألة م ن مسائل العلم كان يققول ‪ :‬عندي بيان أرجو أن تسدمحوا يل باستدماعه فإن مريض‬ ‫وإذا رفعت صوت أخاف أن أقاذف م ن صدري دماً ‪.‬‬ ‫كانت تسأتيه السسائل مس ن بلد الغسرب فيجيسب عنهسا ‪ .‬وبنيس أيسدينا مس ن ملؤلفساته ‪ :‬الرحلسة‬ ‫الدرسية ‪ ،‬السسدى إلس ديسس ن الصسسطفى جسسءزآن ‪ ،‬تفسسسي الققسسرآن ‪ ،‬أنسوار السسدى ‪ ،‬رسالة التوحيسسد‬ ‫والتثليث ‪ ،‬البل غ البني رسالة ف الرد على الوهابية ‪.‬‬ ‫تعلم العبية وأتققنها خطاً وقراء ة ونطققاً حت تك ن م ن الققارنة بني اصولا وبنيس السسمرتجم‬ ‫إل اللغة العربية فأظهر كثياً م ن مواقع الختلف ف المرتجة‬

‫‪148‬‬


‫الت قصد با التضليل ‪ .‬كانت ترد عليه الرسائل والسسئلة باللغسسة النليءزية فشسسرع يتعلدمهسا لسسول‬ ‫أن يفاجس سسأه الجس سسل التس سسوم ‪ .‬كس سسان تصس سسيله ودراسس سسته علس سسى أعلم عصس سسره أمثس سسال الل كس سساظم‬ ‫الراسان والشيخ اغا رضا الدمدان وم ن تراثه الدب قصيدته الت عارض با الرئيس اب ن سينا‬ ‫ف النفس ‪.‬‬ ‫نُعدمس س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س سسأن جس س س س س س س س س س سساءت بلس س س س س س س س س س سسق البس س س س س س س س س س سسدع‬

‫ث س س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س س سسعاد ة أن يققس س س س س س س س س س سسول لس س س س س س س س س س سسا ارجعس س س س س س س س س س سسي‬

‫خلققس س س س س س س س س س س س سست لنفس س س س س س س س س س س س سسع غايس س س س س س س س س س س س سسة يس س س س س س س س س س س س سسا ليتهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تبع س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س سسبيل الرش س س س س س س س س س س د ن س س س س س س س س س س سسو النف س س س س س س س س س س سسع‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س ) س س س س س س س س س س س س س س س س سواها وألدمه س س س س س س س س س س س س س س سسا ( فهس س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫تنح س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س سسبيل إل س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سّل الرف س س س س س س س س س س س ع‬

‫ورائعتسسه السست شسسارك بسسا فس اللبسسة الدبيسسة عسس ن الجسسة الهسسدي صسساحب العصسسر والءزمان‬ ‫الت أثبتها ف كتابه الفققهي )‪ (1‬وأثبتها السيد المني فس ترجتسه فس العيسان ‪ .‬ترجم لسه صساحب‬ ‫الصون النيعة والشيخ اغا بءزرك الطهران ف ) نققباء البشسر ( والشسيخ السسدماوي فس ) الطليعسة‬ ‫( وله مراسلت شعرية مسسع الشسيخ توفيسسق البلغسي ; ورثاء للسسيد مدمسد سسسعيد البسوب والكسثي‬ ‫م ن شعره يص أهل البيت ومنه نوحيته الشهي ة الست يرددهسسا الطبسساء فس شسسهر السسرم ومطلعهسسا‬ ‫‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س سسا تريس س س س س س س س ب ال س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س رمض س س س س س س س سسا الطف س س س س س س س سسوف‬

‫ليتن س س س س س س س س س س س س س س س س س دون س س س س س س س س س س س س س س س سسك نب س س س س س س س س س س س س س س س س ساً للسس س س س س س س س س س س س س س س س سسيوف‬

‫وله م ن الشعر ف ميلد الجة الهسسدي الولود ليلسة النصسسف مسس ن شسعبان سسنة ‪1256‬‬ ‫‍ه ‪ .‬وأولا ‪:‬‬ ‫حس س س س س س س س س س سسي شس س س س س س س س س س سسعبان فهس س س س س س س س س س سسو شس س س س س س س س س س سسهر سس س س س س س س س س س سسعودي‬

‫وع س س س س س س س س س س سسد وص س س س س س س س س س س سسلي في س س س س س س س س س س س سسه وليل س س س س س س س س س س س سسة عي س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫ترجم لسسه الءزركلسسي فس ) العلم ( وعدد بعسسض ملؤلفسساته وقال ‪ :‬وله مشسساركة فس حركة‬ ‫العراق الستققللية وثور ة عام ‪ 1920‬م ‪ ،‬انتهى ‪ .‬أقول وآل البلغسسي مسس ن أقسسدم بيسسوت النجسسف‬ ‫وأعرقها فس العلسم والفضسل والدب ‪ ،‬أنبست هساذه السسر ة عسد ة مس ن رجال العلسم والسدي ن وسبق‬ ‫أن ترجنا ف هاذه الوسوعة للشيخ مدمد علي البلغسسي التسسوف سسسنة ‪‍ 1000‬ه ‪ .‬ويققسسول الشسسيخ‬ ‫اغا بءزرك الطهران ف نققباء البشر أن المرتجم له ولد سنة ‪ 1282‬كدما أخسسبه صساحب المرتجة‬ ‫نفسه بولده‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س وهو تعليققة على مباحث البيع م ن مكاسب الشيخ النصاري ‪.‬‬

‫‪149‬‬


‫وحيسث أن الشسيخ الطهرانس مس ن أخسدانه واخسوانه وكانت تدمعهدمسا وحد ة البلسد فس سسامراء أولً‬ ‫عنسسد اسسستاذمها الغفسسور لسسه الي سزا مدمسسد تققسسي الش سيازي ث س النجسسف ثاني ساً فققسسد أّل س بسسمرتجته إلامسسة‬ ‫كافيسسة وافيسسة كدمسسا كتسسب عنسسه الكسسثي مسس ن البسساحثني ونشسسرت اللت والصسسحف عسس ن جهسساده‬ ‫وملؤلفسساته وأكسسبوا منتسسوجه العلدمسسي ودفسساعه عسس ن السسسلم ومس واقفه الصسسلبة بسسوجه الاديسسة ودعاتسسا‬ ‫والطبيعيني وآرائهم ‪.‬‬ ‫وشيخنا البلغسي كسسان علسسى جسانب مسس ن عظيسسم مسس ن اللسسق السسسلمي الصسسحيح فهسسو ل‬ ‫ياري ول يداه ن ول تلني له قنا ة ف سبيل الق ‪ ،‬وكان مع علّو نفسه متواضعاً يكسسره السسسدمعة‬ ‫ويشسسنأ الرفعسسة ‪ ،‬وف أغلسسب ملؤلفسساته يغفسسل اسسسه الصسريح فكسسانت الرسائل تسسأتيه باسسسم ) كسساتب‬ ‫السسدى النجفسسي ( وم ن العجيسسب أنسسه نشسسر جلسسة مسس ن الرسائل والققسسالت باسسسم غيسسه ‪ ،‬وملؤلفسساته‬ ‫تءزيد علسسى الثلثني س ‪ ،‬ترجم بعضسسها إل س الفارسية والنليءزية ‪ ،‬وقد ذكر الشسسيخ اغسسا بسسءزرك ف س‬ ‫) الاذريعة إل تصانيف الشيعة ( أكثر هاذه الكتب ‪.‬‬ ‫ول زالت أندية النجف تتحدث ع ن قو ة إيسانه وصلبة دينسسه وشد ة ورعه ومنهسا مسسوقفه‬ ‫فس ملسسس عققسسد فس النجسسف ويققتصسسر علسسى الققسساد ة أمثسسال الشسسيخ مدمسسد جسواد السواهري والشسسيخ‬ ‫عبسسد الكري الءزائسسري وف مققسسدمتهم الشسسيخ مدمسسد السسسني آل كاشسسف الغطسساء ‪ 1‬كدمسسا حضسسر‬ ‫الرحوم السيد مدمد علي بر العلوم والشيخ عبسسد الرضا آل الشسسيخ راضسسي قسدس الس أرواحهسسم‬ ‫وذلك حول الدخول ف وظائف الدولة ونظام الدارس الرسية فكسان صسوته اللّسي ينبعسث عس ن‬ ‫قلسسب مكلسسوم مطالب ساً باصسسلح السسدارس والش سراف عليهسسا والسسمرتكيءز علسسى الخلق قبسسل العلسسم ‪.‬‬ ‫انطفأ ذلك الصباح ليلة الثنني ‪ 22‬شعبان سنة ‪‍ 1352‬ه ‪ .‬وكان لنعيسسه أثسسر عظيسسم فس العسسال‬ ‫الس سسلمي وعقق سسدت ل سسه م سسالس الت سسأبني ف س البلد الس سسلمية وفس النج سسف خاص سسة ف س ج سسامع‬ ‫النسسدي وأنشسسدت الققصسسائد الرنانسسة وقسد دفسس ن ف س احسسدى غسسرف الصسسح ن اليسسدري مسس ن الهسسة‬ ‫النوبية وف مققدمة الققصائد قصيد ة الرحوم السيد رضا الندي وأولا ‪:‬‬ ‫إن ت س س س س س س س س س سسس ف س س س س س س س س س س س ظل س س س س س س س س س سسم اللح س س س س س س س س س سسود موسس س س س س س س س س سسدا‬

‫فلققس س س س س س س س س سسد أضس س س س س س س س س سسأت ب س س س س س س س س سس ن ) أن س س س س س س س س س سوار ال س س س س س س س س سسدى (‬

‫‪150‬‬


‫السيد حسن بحر العلوم‬ ‫المتوفى ‪1355‬‬ ‫شطر بيتني ف مدح المام أمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب ‪ 7‬فققال ‪:‬‬ ‫) ق س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س سس ن والس س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س سسي الرتض س س س س س س س س س س سسى (‬

‫نل س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س س سسد رفي س س س س س س س س س س سسع ال س س س س س س س س س س سسدرجات‬

‫أيه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذنب إن ل س س س س س س س س س س س س س س س س سساذت ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫) ل تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافّ ن عظيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيئات (‬

‫وإذا مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلت ألطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافه‬

‫) س س س س س س س س س س س سسيئات الل س س س س س س س س س س سسق ص س س س س س س س س س س سسارت حس س س س س س س س س س س سسنات (‬

‫) حب س س س س س س س س س س س س س سسه الكس س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س سسو ذّر عل س س س س س س س س س س س س س سسى (‬

‫رم س س س س س س س س س س س س س س س س م حّلس س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س سسا روح اليس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫ث ذيلها برثاء السني ‪ 7‬ومدح المام علي ب ن أب طالب )ع( ‪:‬‬ ‫حبّس س س س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س س سسرض علس س س س س س س س س س س س سسى كس س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س سسورى‬ ‫ك س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س سس ن واله ينج س س س س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س و فس س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س سسر أم س س س س س س س س س س س س سسان ون س س س س س س س س س س س سسا ة‬ ‫م س س س س س س س س س س سس ن لظ س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س سسار وه س س س س س س س س س س س ول العققب س س س س س س س س س س سسات‬

‫فهس س س س س س س س س س س س س س س س سسو الغيس س س س س س س س س س س س س س س س سسث عطس س س س س س س س س س س س س س س س سساًء وهبس س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س و اللي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث وثوب س س س س س س س س س س س س س س س س س اً وثب س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وه س س س س س س س س س و نس س س س س س س س س سسور الشس س س س س س س س س سسدمس ف س س س س س س س س س س رأد الضس س س س س س س س س سسحى‬

‫وه س س س س س س س س س س و ن س س س س س س س س س س سباس الس س س س س س س س س س سسدى ف س س س س س س س س س س س الظلدمس س س س س س س س س س سسات‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س سسوحي ال س س س س س س س س س س س سساذكر ف س س س س س س س س س س س س تفض س س س س س س س س س س س سسيله‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سسدعت آي س س س س س س س س س س س س س س سسات فض س س س س س س س س س س س س س س سسل بّين س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫آيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة التصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديق مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته‬

‫حني س س س س س س س س س س أعط س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س الرك س س س س س س س وع الص س س س س س س س س س سسدقات‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س سسو ب س س س س س س س س س س س س س س سسالنص وص س س س س س س س س س س س س س سسي الص س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫وأب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامني ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة‬

‫ث ياذكر مصاب السني )ع( بققوله ‪:‬‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س سسف نفس س س س س س س س س س س س س س سسي حيندم س س س س س س س س س س س س س سسا استس س س س س س س س س س س س س س سسققاهم‬

‫جرعس س س س س س س س س س س س س س س س س وه م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أن س س س س س س س س س س س س س س س س سسابيب الققن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫خ س س س س س س س س س س س سّر للدم س س س س س س س س س س س سسوت عل س س س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س س س ه ال س س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫عين س س س س س س س س س س س س س س س سسه ترع س س س س س س س س س س س س س س س ى النس س س س س س س س س س س س س س س س سساء الف س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫‪151‬‬


‫ض س س س س س س س س س س س س وسا حنقق س س س س س س س س س س س س ساً ص س س س س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س س س س سساذي‬ ‫ث سسسسسسسسسسسسس ر ّ‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسأب ملققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ثلث س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسالعرى‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س سسه أس س س س س س س س س س س س س س س س سرار ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدى منطوي س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫عاري س س س س س س س س س س س س س س س اً تسس س س س س س س س س س س س س س س سسققي عليس س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س سساذاريات‬

‫ورض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يع يتلظس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى عطشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س سسف نفسس س س س س س س س س س س س س س س س سسي لربيب س س س س س س س س س س س س س س س س سسات البس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد َرم س س س س س س س س س س س سسى منح س س س س س س س س س س س سسره أش س س س س س س س س س س س سسققى الرمس س س س س س س س س س س س ا ة‬ ‫أص س س س س س س س س س س س س س سسبحت بع س س س س س س س س س س س س س سسد حاه س س س س س س س س س س س س س سسا ث س س س س س س س س س س س س س سساكلت‬

‫هج س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم عليه س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فغ س س س س س س س س س س س س س سسدت بني س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س سسادي حاس س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫السيد حس ن اب ن السيد ابراهيم ب ن السني ب ن الرضا اب ن السيد مهدي الشهي ببحسسر‬ ‫العلسسوم أديسسب معسسروف وعسال جليسسل ولسد ف س النجسسف عسسام ‪ 1282‬ونشسسأ علسسى والسسده الشسسهور‬ ‫بأدبه وفضله وعلدمه وكدماله ‪ ،‬وم ن يشابه أبه فدما ظلسم ‪ ،‬لققسد ورت أكسثر سسجايا أبيسه مس ن عسءز ة‬ ‫وإبسساء وعفسسة وورع حضسسر علسسى علدمسساء النجسسف أمثسسال شسسيخ الش سريعة الصسسفهان والسسسيد مدمسسد‬ ‫كاظم اليءزدي ذلك إل جنب براعته الدبية وديوانه يعطينسسا صسسور ة عسس ن نبلسسه وفضسسله وبراعتسسه فس‬ ‫التاريخ مشهود با ‪ .‬ترجم له الاقان فس شسعراء الغسري وذكر ألوانساً مس ن شسعره مس ن مديسح ورثاء‬ ‫وتان وتواريخ ‪ .‬تسسوف بسسالنجف ‪ 19‬جسسادى الول سسسنة ‪‍ 1355‬ه ‪ .‬ودفسس ن بققسب ة السسر ة وهو‬ ‫والسسد العلمسسة التققسسي السسورع السسسيد مدمسسد تققسسي بسسر العلسسوم والعلمسسة الليسسل البحاثسسة السسسيد مدمسسد‬ ‫صادق بر العلوم ‪.‬‬

‫‪152‬‬


‫الحاج محمد الخليلي‬ ‫المتوفى ‪1355‬‬ ‫ت السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رب ع ّوض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫إن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سست قبت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل عدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬ ‫دع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستجابه‬

‫يدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست مرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ده ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أيققنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سّبت علس س س س س س س س س س س س س س س س س سسى قلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬ ‫ُ‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساظري أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى انس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكابه‬

‫وتّثل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫وحس س س س س س س س س س س س س س س س س سسني م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسحابه‬

‫مث س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الض س س س س س س س س س س س س س س س س سساحي ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلب العس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى حس س س س س س س س س س س س س س س س س سست ثيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫ت بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل دعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ُ‬

‫أَر منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رب الجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫والققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س له س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫هل تسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّك نس يلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫الاج مدمد اب ن الاج ميزا حسني الليلي ‪ ،‬عال ورع وأديب شاعر ولد فس النجسف‬ ‫ونشسسأ بسسا علسسى أبيسسه ودرس الققسسدمات علسسى اسسساتاذ ة مشسسهوري ن فنسسال حظ سو ة كسسبي ة مسس ن العلسسم‬ ‫واتصسسل بلققسسة المسسام الراسسسان مضسسافاً إلس دراسسسته عنسسد والسده العسسال الليسسل حست حصسسل علسسى‬ ‫إجسساز ة اجتهسساد مسس ن جلسسة مسس ن اعلم عصسسره واشسستهر بالءزه د والسسورع حسست خلسسف أبسساه ف س إمامسسة‬ ‫الصسسل ة بالنساس واءتّس بسسه التققيسساء والوليسساء والصسسلحاء ثس انصسسرف عسس ن ذلسسك لنسسه خساف الرياء‬ ‫والءزهو وعكسف علسى الطاعسة فس زوايسا السساجد وحرم المسام أميس السلؤمنني )ع( وحفسظ الققسرآن‬ ‫م ن كثر ة‬

‫‪153‬‬


‫تلوته له ‪ ،‬وإل جنب ذلك فهو مرح إل أبعد حدود الرح ول يكاد جليسه يّل ملسه ألّسسف‬ ‫ف س الفققسسه كتسساب الطهسسار ة ‪ ،‬والدمسسس ‪ ،‬وغريب الققسسرآن رتّبسه علسسى حسسروف العجسسم وبنسساه علسسى‬ ‫ثلثسسة أعدمسسد ة ‪ :‬الول اسسساء السسسور ‪ ،‬الثسسان الكلدمسسات العربيسسة ‪ ،‬الثسسالث التفسسسي السسستققى مسس ن‬ ‫أشهر التفاسي ‪.‬‬ ‫نظم الشعر ف صباه وتطرق إل فنونه وأغراضه وأكثر م ن النظم ف أهل السسبيت ‪ :‬فدمسس ن‬ ‫قوله ف المام السني ‪: 7‬‬ ‫هس س س س س س س س سسل بعس س س س س س س س سسد مس س س س س س س س سسا طس س س س س س س س سسرد الشس س س س س س س س سسيب ش س س س س س س س س سسباب‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س س سسبو ل س س س س س س س س س س س س س س س سساذكر ك س س س س س س س س س س س س س س س سواعب أت س س س س س س س س س س س س س س س سراب‬

‫وأروح مرتاحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بأندي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫ثلً كأبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى متص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫وتئس س س س س س س س س س س س سّ ن نفس س س س س س س س س س س س سسي للرب س س س س س س س س س س س وع وق س س س س س س س س س س سسد غ س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س س س سست النبس س س س س س س س س س س س س س س س سو ة مققف س س س س س س س س س س س س س س س سسر الطن س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س س س س سست لل مدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫وقال متوسلً بالعباس ب ن علي ‪: 8‬‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س س س سسام بني س س س س س س س س س س س س س س أباط س س س س س س س س س س س س سسح ورواب س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أب س س س س س س سسا الفض س س س س س س سسل ه س س س س س س سسل للفض س س س س س س سسل غي س س س س س س سسك يرتس س س س س س س ى‬

‫وه س س س س س س س س ل لس س س س س س س س سساذوي الاجس س س س س س س س سسات غيس س س س س س س س سسك ملتجس س س س س س س س سسى‬

‫قص س س س س س س سسدتك م س س س س س س سس ن أهل س س س س س س سسي وأهل س س س س س س سسي ل س س س س س س سسك الف س س س س س س سسدا‬

‫وه س س س س س س س س س س ل يققص س س س س س س س س س س سسد الت س س س س س س س س س س سساج إل ذوي الج س س س س س س س س س س سسى‬

‫وقال يعاتب بعض أصدقائه ف رسالة أرسلها إل النجف ‪:‬‬ ‫يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالغري أحّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سة ٌ‬

‫أخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذوا الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد وخّلفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفون ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبه‬ ‫جثدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دار غرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفتن‬

‫كلفتنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوال ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعبه‬

‫حلتنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بُعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديار‬

‫وبُعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستاق قربس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س س سُل يلس س س س س س س س س س س س س س س س غيس س س س س س س س س س س س س س س س الغ س س س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫وغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أندي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الحب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماً بأي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام مض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫أّواه ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س للحدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫لقّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل العت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س س س س سسل َم س س س س س س س س س س س س س س نس أه س س س س س س س س س س س س س سواه عس س س س س س س س س س س س س سساذبه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س س سسد بُعس س س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س س س سسدار أويس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى وأش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم ترب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫‪154‬‬


‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ٌم ملئك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه نش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساوى الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارفون‬

‫وله مستنهضاً أبناء يعرب ‪:‬‬

‫لطوافه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذته كعب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد احتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأس الب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بن س س س س س س س س س س س س س يع س س س س س س س س س س س سسرب أنت س س س س س س س س س س س سسم أقدمت س س س س س س س س س س س سسم بعءزكس س س س س س س س س س م‬

‫قواع س س س س س س س س س س س س سسد دي س س س س س س س س س س س س سس ن الص س س س س س س س س س س س س سسطفى أول الم س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س س سسيدت منس س س س س س س س س س س س س س س س سسه مبس س س س س س س س س س س س س س س س سسانيه بالضس س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجفتدموه بالثققفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر‬

‫يه س س س س س س س س س س س سسون عليك س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س سسا اش س س س س س س س س س س س سسدت بن س س س س س س س س س س س سساءه‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسدده بال س س س س س س س س س س س سسدم رغدم س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س سسد الكف س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وله راثيا ولده‬ ‫فدم س س س س س س س سس ن م س س س س س س س سسبي ع س س س س س س س سس ن نبع س س س س س س س سسة ق س س س س س س س سسد غرسس س س س س س س س تها‬

‫بققلس س س س س س س س س س سسب ح س س س س س س س س س سست اينعس س س س س س س س س س سست جس س س س س س س س س س سساذها الققض س س س س س س س س س سسا‬

‫ومس س س س س س سس ن م س س س س س س سسبي ع س س س س س س سس ن فل س س س س س س سساذ ة م س س س س س س سس ن حشاش س س س س س س سست‬

‫برغدمس س س س س سسي قس س س س س سسد ح س س س س سسءزت وم س س س س سسا يل س س س س س س سس س س س س سسوي الرض س س س س س ا‬

‫اريس س س س س س س س س س س س س س س انه ال س س س س س س س س س س س س س س سسروح ال س س س س س س س س س س س س س س سست ان ش س س س س س س س س س س س س س س سسدمتها‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س سسءزل الس س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س سسبح قوض س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومص س س س س س س س س س س س سسباح انس س س س س س س س س س س س سسي ان عل س س س س س س س س س س س سسي تراكدم س س س س س س س س س س س سست‬

‫حط س س س س س س س س سسوب بعينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسودت س س س س س س س س س سسعة الفض س س س س س س س س سسا‬

‫رحل س س س س س س س س س سست وق س س س س س س س س سسد خلف س س س س س س س س س سست بنيس س س س س س س س س س س جس س س س س س س س س س سواني‬

‫لي س س س س س س س سسب ج س س س س س س س سسوي م س س س س س س س سس ن دون س س س س س س سسه ل س س س س س س س سسب الغض س س س س س س س سسا‬

‫ورحس س س س س س س س س س ت ويل س س س س س س س س س س قلس س س س س س س س س س سسب يققطع س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س سسي‬

‫وطس س س س س سسرف عل س س س س س سسي اق س س س س س سساذي م س س س س س سس ن الش س س س س س سسوك غدمض س س س س س سسا‬

‫تثل س س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س س سساذكرى كأن س س س س س س س س س س س س س س سسك ح س س س س س س س س س س س س س س سساظ ٌر‬

‫فس س س س س س س س سسانظر بس س س س س س س س سسدراً ف س س س س س س س س س الس س س س س س س س سسدياجر قس س س س س س س س سسد أضس س س س س س س س سسا‬

‫وقال م ن قصيد ة ‪:‬‬

‫ش س س س س س س س س س س سساقها الس س س س س س س س س س س سراح فجس س س س س س س س س س س سّد تس فس س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س سراها‬

‫أمل تبلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي مناهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قّرب س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل بعي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد شاس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫م س س س س س س س سساذ غ س س س س س س س سسدت ت س س س س س س س سساذرع فس س س س س س س س س البي س س س س س س س سسد خطاه س س س س س س س سسا‬

‫قطعس س س س س س س س س س س س س سست قلس س س س س س س س س س س س س سسب الفل مس س س س س س س س س س س س س سساذ واصس س س س س س س س س س س س س سسلت‬

‫يعدملت مس س س س س س س س س س س س س س س سسا جس س س س س س س س س س س س س س س سسرت ف س س س س س س س س س س س س س س س س حلبس س س س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س سسا رعاه س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س سسارية‬

‫بالس س س س س س س س س س س س س س س سسرى س س س س س س س س س س س س س س س سسهل الفي س س س س س س س س س س س س س س سساف برباه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫والصس س س س س س س س س س س س س س س سسبا إل الص س س س س س س س س س س س س س س س سسبا ظ س س س س س س س س س س س س س س س سّل وراهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س سسم رعس س س س س س ت ف س س س س س س س س س س س س س سسيها م س س س س س سس ن ق س س س س س سسد عله س س س س س سسا‬

‫‪155‬‬


‫ويتخلص إل ركب المام السني ‪: 7‬‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س سساد ة ك س س س س س س س س س س س س س سسادت مص س س س س س س س س س س س س س سسابيح ال س س س س س س س س س س س س س سسدجى‬

‫يهتس س س س س س س س سسدي فيهس س س س س س س س سسا الس س س س س س س س سساذي ف س س س س س س س س س الغ س س س س س س س س سّي تاه س س س س س س س سسا‬

‫وول ة الم س س س س س س س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س س س س س س س سسق ومس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫فس س س س س س س س س س س س سسرض ال س س س س س س س س س س س س س علس س س س س س س س س س س س سسى اللس س س س س س س س س س س س سسق وله س س س س س س س س س س س سسا‬

‫غ س س س س س س س س س س س سسدرت فيه س س س س س س س س س س س سسم بن س س س س س س س س س س س سسو ح س س س س س س س س س س س سسرب وه س س س س س س س س س س سسم‬ ‫أخرجته س س س س س س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مب س س س س س س س س س س س س س س س سسان عّءزه س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أق س س س س س س س س س س سسرب الن س س س س س س س س س س سساس إل س س س س س س س س س س س س الخت س س س س س س س س س س سسار طاه س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وبيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت ط ّه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رس ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ِفناهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وعليه س س س س س س س س س س س س س سسم ض س س س س س س س س س س س س س سسيققت رح س س س س س س س س س س س س س ب فض س س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫أنءزل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وهم ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا‬

‫نءزلوهس س س س س س س س س س س س س س س س ا منع س س س س س س س س س س س س س س س سسوهم ع س س س س س س س س س س س س س س س سساذب ماه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بينه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وال س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ح س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت ظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س س س س سسوع عس س س س س س س س س س س س س س س س سّد هسسا ل يتن س س س س س س س س س س س س س س س سساهى‬

‫بالفيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساف شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستت شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلهم‬

‫ت سسوف ب سسالنجف ليل سسة الدمي سسس ‪ 13‬ذي الج سسة س سسنة ‪‍ 1355‬ه ‪ .‬ودف سس ن بققس سب ة وال سسده‬ ‫رحهدما ال ‪.‬‬

‫‪156‬‬


‫مل علي الزاهر العّو اـمي‬ ‫المتوفى ‪1355‬‬ ‫قال يصف حالة المام السني )ع( عند فجيعته بأخيه العباس يوم عاشوراء ‪:‬‬ ‫أنس س س س س س س س س س س س س س سست رزيت س س س س س س س س س س س س س سسك الطف س س س س س س س س س س س س س سسال لفته س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بع س س س س س س س س س س س سسد الرج س س س س س س س س س س س اء ب س س س س س س س س س س س سسأن ت س س س س س س س س س س س سسأت وترويه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أراك ي س س س س س س س سسا ب س س س س س س س سس ن أبس س س س س س س س س فس س س س س س س س س ال س س س س س س س سسمرتب ُمنسج س س س س س س س سسدلً‬

‫عليس س س س س س س س س س سسك عني س س س س س س س س س س س العلس س س س س س س س س س سسى تدمس س س س س س س س س س سسي أماقيهس س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س سساذا حسس س س س س س س س س سسامك يشس س س س س س س س س سسكو فقق س س س س س س س س س سسد حس س س س س س س س س سسامله‬

‫وذا ج س س س س س س س س س س سوادك ينعس س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س س اليس س س س س س س س س س سسام وق س س س س س س س س س سسد‬

‫إذ كنس س س س س س س س س سست فيس س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س سسردى للققس س س س س س س س س سسوم تسس س س س س س س س س سسققيها‬ ‫أبكس س س س س س س س س سسى بنس س س س س س س س س سسات الس س س س س س س س س سسدى َم س س س س س س س س س س نس ذا يسس س س س س س س س س سسليها‬

‫ش س س س س س س س سّلت يني س س س س س س س س ب س س س س س س س سسرت ين س س س س س س س سساك ي س س س س س س س سسا عض س س س س س س س سسدي‬

‫وذي يس س س س س س س س س س س س س س س سسارك ش س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س باريه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نس س س س س س س س س سسامت عيس س س س س س س س س سسون بن س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س سسفيان وافتققس س س س س س س س س سسدت‬

‫)‪(1‬‬

‫طي س س س س س س س سسب الك س س س س س س س سسرى اعني س س س س س س س س ك س س س س س س س سسانت تراعيه س س س س س س س سسا‬

‫الطيب علي ب ن حس ن ب ن مدمد ب ن أحسسد بس ن مسس ن الءزاهسر التولد سسنة ‪‍ 1298‬ه ‪.‬‬ ‫والتوف سنة ‪‍ 1355‬ه ‪ .‬نائحة أهل البيت وداعيتهم وجاذب الققلوب نو واعيتهسم فققسد اشساد‬ ‫ملؤسسسسة باسسسم ) السسسينية ( ول تسسءزل تعسسرف باسسسه ف س ) العواميسسة ( نظسسم بسساللغتني ‪ :‬الفصسسحى‬ ‫والدارجة وم ن قصائد قوله ف مطلع حسينية نظدمها م ن قلب قريح ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س سسوث ال س س س س س س س س س س سسروب م س س س س س س س س س س سس ن آل طاه س س س س س س س س س س سسا‬

‫أسس س س س س س س س س س س سسرجوا الي س س س س س س س س س س سسل يس س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س سسوث وغاهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫وديوانه الخطوط يضم جلة م ن أشعاره ‪. .‬‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س اعلم العوامية ف الققطيف ‪.‬‬

‫‪157‬‬


‫الشيخ موسى الِعصامي‬ ‫المتوفى ‪1355‬‬ ‫قال ف قصيد ة حسينية ‪:‬‬ ‫أح س س س س س س س س س س س س س س سساطت ب س س س س س س س س س س س س س س سسه وبس س س س س س س س س س س س س س س سست اله س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ب‬ ‫أح س س س س س س س س س س س س س س س س سساط ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الرعس س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫ونقق س س س س س س س س س س س س س س س سسط الس س س س س س س س س س س س س س س س سسنة م س س س س س س س س س س س س س س س سسا استص س س س س س س س س س س س س س س س سسوبوا‬

‫فإم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرب‬

‫وم س س س س س س س س س س س سس ن حيس س س س س س س س س س س س سسث جس س س س س س س س س س س س سساء لس س س س س س س س س س س س سسا يطلس س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وام س س س س س س س س س س س س س س س سسا الب س س س س س س س س س س س س س س س سسال وشس س س س س س س س س س س س س س س سسعب الرمس س س س س س س س س س س س س س س س ال‬

‫وظه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الفي س س س س س س س س س س س س س س س س س سساف ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يركس س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫وام س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي لبع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض الثغ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫يققي س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سسع م س س س س س س س س س س س س سس ن يص س س س س س س س س س س س س سسحب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س سسا رغب س س س س س س س س س س س س س سست من س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س واح س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ول س س س س س س س س س س سسو أنص س س س س س س س س س س س سسفت لس س س س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س س س سس ن ترغس س س س س س س س س س س س ب‬

‫رأت من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه قّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره‬

‫فظنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بكثرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ترع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س سسامته يض س س س س س س س س س س س س س س س س سسع وهس س س س س س س س س س س س س س س س س و الب س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد لس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعب‬

‫فناجءزه س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س فتي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم باللقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسهدت يع س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ان ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسردى‬

‫إذا ج س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بينه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ملع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س سسوت يل س س س س س س س س س س س س سسو خلل الص س س س س س س س س س س س س سسفوف‬

‫ومس س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س سّر م س س س س س س س س س س س س سس ن طعدم س س س س س س س س س س س س سسه يع س س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫فخيهس س س س س س س س س س س س س س س س س ا قب س س س س س س س س س س س س س س س س سسل حك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الض س س س س س س س س س س س س س س س س سسيا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواء عليهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الفنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا واليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫إذا اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتجع الت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساج والنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم دون مركءزه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م موق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سساديه ين س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدب‬

‫أش س س س س س س س س س س سسادوا ال س س س س س س س س س س سسدى ف س س س س س س س س س س سسوق ت س س س س س س س س س س سساج الثي س س س س س س س س س س س س‬

‫ومبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه خّرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫‪158‬‬


‫ول ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم احءزاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسومهم‬

‫ول أه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر وإن أنب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬ ‫واح س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد وم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدها يعققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س سسءزب ط س س س س س س س س س س س س س سسالوت ذو البيع س س س س س س س س س س س س س سستني‬ ‫ول الاهلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ذات ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروب‬

‫بربس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م حربس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبعني ألف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً خلل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول وأم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدادها تلع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫رس س س س س س س س س س س س س س س س س وا كالب س س س س س س س س س س س س س س س س سسال وه س س س س س س س س س س س س س س س سسم واح س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني لكنه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ذّرب‬ ‫وللحش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر نيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫سس س س س س س س س س س س سسل الشس س س س س س س س س س س سسام عنهس س س س س س س س س س س سسا وأهس س س س س س س س س س س سسل الع س س س س س س س س س س س سراق‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدمت من س س س س س س س س س س س س س س س سسه إذ ت س س س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫أج س س س س س س س س س س س س س س سسالوا ال س س س س س س س س س س س س س س سسوغى ج س س س س س س س س س س س س س س سسولن الرح س س س س س س س س س س س س س س ى‬

‫الشسسيخ موسسى بسس ن مسسس ن بسس ن علسسي بسس ن حسسسني بسس ن مدمسسد بسس ن علسسي بسس ن حسساد الشسسهي‬ ‫بالعصامي نسبة إل بن عصسسام بطس ن مسس ن هسوازن ‪ ،‬لمعساً فس عصسره خطيسسب وشاعر ‪ ،‬ولد فس‬ ‫النجف الشرف سنة ‪‍ 1305‬ه ‪ .‬ونشأ با يتعاهد تربيتسسه أعدمسسامه فسدرس العربيسسة والنطسسق علسسى‬ ‫أسسساتاذ ة معروفني س منهسسم السسسيد ج سواد الققءزوين س كدمسسا درس البلغسسة علسسى العسسال الليسسل الشسسيخ‬ ‫يوسف الفققيه والشيخ عبد الرسول اللب والسيد حسني اب ن السيد راضي الققءزوين ‪.‬‬ ‫ودرس الفققسسه والصسسول علسسى الشسسيخ عبسسد الكري ش سرار ة والشسسيخ صسسادق السساج مسسسعود‬ ‫والش سسيخ الص سسلح الش سسيخ مدم سسد الس سسني آل كاش سسف الغط سساء ‪ ،‬وحض سسر عن سسد الش سسيخ حس سسني‬ ‫الدشسست فأخسساذ عنسسه علسسم السسساب والندسسسة والكلم والكدمسسة واشسستهر بني س أخسسدانه بالفضسسل‬ ‫وعرفه جهسسور النسساس مسس ن م سواقفه الطابيسسة إذ كسسان خطيب ساً جاهيي اً ومرشداً مصسسلحاً يطسسب‬ ‫ويكتب ويعظ ويرشد أيندمسا حسل ‪ ،‬ولكس ن متدمعسه مصساب بسداء النانيسة وأمسة كدمسا قيسل فيهسا ‪:‬‬ ‫ل تعدمسسل ول تسسب أن يعدمسسل أحسسد ‪ ،‬لسساذاك نسساوأه الكسسثي ووقف سوا ف س طري ق اصسسلحه حسست ودع‬ ‫اليسا ة بكسربلء فس آخسر يسوم مسس ن شسهر رمضسان عسسام ‪‍ 1355‬ه ‪ .‬ونققسسل جثدمسسانه للنجسسف حيسسث‬ ‫دف ن رحه ال ‪.‬‬

‫‪159‬‬


‫آثاره العلدمية ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س منظومة ف المامة تناهءز الثدمانائة بيتاً ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س الباء ة والولية ‪ ،‬بث دقيق ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س تاريخ الثور ة العراقية ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س الدعو ة السينية وأثرها ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س الضالة النشود ة ف اليا ة ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س السسدى والتسساد ‪ ،‬أهسسداه إلس أبطسسال الدسسستور فس السسستانة بتوسط الصسسدر العظسسم‬ ‫طلعت باشا ‪.‬‬ ‫‪ 7‬س الدراية ف تصحيح الرواية ‪.‬‬ ‫‪ 8‬س بث ف الجاب ‪ ،‬وغيها ما يءزيد على العشري ن ملؤلفاً ‪ ،‬وديوانه الافسسل بختلسسف‬ ‫الواضسسيع وطرق سسسائر البسواب وم ن مراسسسلته قصسسيدته السست أرسلها للشسسيخ خءزعل خسسان أميس‬ ‫الدمر ة ومطلعها ‪:‬‬ ‫لس س س س س س س س س س س سسك النس س س س س س س س س س س سسا ويل س س س س س س س س س س س الف س س س س س س س س س س س سراح والطس س س س س س س س س س س سسرب‬

‫م س س س س س س س س س س س س سساذ س س س س س س س س س س س س س سساعفتن ب س س س س س س س س س س س س سسك الي س س س س س س س س س س س س سسام والرب‬

‫فقق س س س س س س س سسل لس س س س س س س س سساقي الطل س س س س س س س سسى ن س س س س س س س سّي الك س س س س س س س سسلؤوس وإن‬

‫اني س س س س س س س س س س س سسط عن س س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س راحات س س س س س س س س س س س سسا التع س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ه س س س س س س س س س س س سساذا ل س س س س س س س س س س س سساك وه س س س س س س س س س س سساذا ثغ س س س س س س س س س س س سسرك الش س س س س س س س س س س س سسنب‬

‫أعطس س س س س س س سساف ق س س س س س س س سسدك تص س س س س س س س سسدمي ل الققنس س س س س س س سسا السس س س س س س س سسلب‬

‫فدمس س س س س س س س س س سسا الدميس س س س س س س س س س سسا وم س س س س س س س س س سسا القس س س س س س س س س س سسداح والبس س س س س س س س س س سسب‬ ‫وس س س س س س س س س س س س س سسهم عينيس س س س س س س س س س س س س سسك ل نب س س س س س س س س س س س س س س ٌع ول غس س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ووجه س س س س س س س س سسك الص س س س س س س س س سسبح لك س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س سساته وضس س س س س س س س سسحاً‬

‫وثغ س س س س س س س س س س سسرك ال س س س س س س س س س س سسبق لك س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س سساته الش س س س س س س س س س س سسنب‬

‫ويلي ل منس س س س س س س س سسك يس س س س س س س س سسا ري س س س س س س س س العس س س س س س س س سساذيب فدمس س س س س س س س سس ن‬

‫عيّن س س س س س س س س ج س س س س س س س سساء لققل س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س ال س س س س س س س سسوى العط س س س س س س س سسب‬

‫ط س س س س س س س س س س س س س س س س سساف بك س س س س س س س س س س س س س س س س سساس ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدام أغي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن فض س س س س س س س س س س س س س س سسة والس س س س س س س س س س س س س س س سسلف عس س س س س س س س س س س س س س س سسجد‬

‫وزفّه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى عروس س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫توّج ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الللؤلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤ النض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وكلها باذه الققو ة والتانة والرقة والسلسة ‪ ،‬وم ن مشهور غرامياته قوله ‪:‬‬

‫تلهب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه لك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫بوجن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنا توقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫‪160‬‬


‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سساليت ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ٌر واقراطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الثري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س سّق ل س س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سسدجى عدم س س س س س س س س س س س س سسوداً‬ ‫فأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفر الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرقان افققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫لك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ريقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّبد‬ ‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراح ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س راح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيه فرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س د‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وجن س س س س س س س س س س س س س س س س سستيه اس س س س س س س س س س س س س س س س س سستنار وامت س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالنيي ن ‪ :‬الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلف والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وانص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدع الغيهب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح‬

‫الظلم أو شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعره العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّءز م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن معطفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنا‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانع غصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تث ّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سّوبس حتفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وص س س س س س س س س س س س س س س س س س ّعد‬ ‫ط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائر قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرد‬

‫أدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوه عدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س راح س س س س س س س س س س س س س س س سستيه الض س س س س س س س س س س س س س س س سساب يش س س س س س س س س س س س س س س س سسهد‬

‫مس س س س س س س س س س س س سساذ ريّس س س س س س س س س س س سسش الس س س س س س س س س س س س سسدب قلس س س س س س س س س س س س سست قلس س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫ت سي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬ ‫كي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف تص س س س س س س س س س س س س س س س س س سّب َ‬

‫دون س س س س س س س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسهدمه السس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدد‬

‫عس س س س س س س س س س س س س سس ن عس س س س س س س س س س س س س سساذب ري س س س س س س س س س س س س س ق لس س س س س س س س س س س س س سسه تشس س س س س س س س س س س س س سسهد‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه يرين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بلققي س س س س س س س س س س س س س س س س سسس فس س س س س س س س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسرحها الدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسال لس س س س س س س س س س س س س سسه الُس س س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س س سساذ تن س س س س س س س س س س س س سساهى‬

‫أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع اللح مف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫‪161‬‬


‫السيد محمد حسين الكيشوان‬ ‫المتوفى ‪1356‬‬ ‫لص س س س س س س س س س س س س س س سسب أو ت س س س س س س س س س س س س س س سسري عل س س س س س س س س س س س س س س سسى عادات س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫خي س س س س س س س س س س سسل تش س س س س س س س س س س سّ ن عل س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س سسدى غارات س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتثيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهباء تل ج ّوهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نققع س س س س س س س س س س س س ساً ي س س س س س س س س س س س سسط الطي س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س سس ن وكنات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتققودهس س س س س س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س س س س س سسعث الس س س س س س س س س س س س س سسرؤوس ش س س س س س س س س س س س س س سوائل‬

‫ب البط س س س س س س س س س س سسون تض س س س س س س س س س س سس ج ف س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س سسهلتا‬ ‫ق سسسسسسسسسسس ّ‬ ‫ن س س س س س س س س س س س س س س سسار الس س س س س س س س س س س س س س س سوان فتص س س س س س س س س س س س س س س سسطلى ج س س س س س س س س س س س س س س سساذواتا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسإلَم يققت س س س س س س س س س س س س س س س س سسدح الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدو بءزن س س س س س س س س س س س س س س س س ده‬ ‫أو م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دري س س س س س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ت ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن آل أميس س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ثس س س س س س س س س س س س س س س س سسارت لتس س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك منكس س س س س س س س س س س س س س س س سسم ثاراتس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وات س س س س س س س س س س سست كتائبه س س س س س س س س س س سسا يضس س س س س س س س س س سسيق بس س س س س س س س س س سسا الفضس س س س س س س س س س سسا‬

‫حش س س س س س س س س س س س سسداً تس س س س س س س س س س س س سّد الف س س س س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س س س رايات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ج س س س س س س س س س س س س سساءت ودون مرامه س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س سسوك الققن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫كيدمس س س س س س س س س س س س س س س سسا تسس س س س س س س س س س س س س س س سسود بهلهس س س س س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س س س س سساداتا‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س سسثرت بدرجس س س س س س س س س س س س س س ة ال س س س س س س س س س س س س س س سوان فس س س س س س س س س س س س س س سسأقلعت‬

‫نضس س س س س س س س س س س ساً بعب س س س س س س س س س س سسء القق س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س سس ن عثرات س س س س س س س س س س سسا‬

‫فهن س س س س س س س س س س س س س س س سساك أقب س س س س س س س س س س س س س س س سسل والف س س س س س س س س س س س س س س س سساظ بفتي س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ط وخس س س س س س س س ط الش س س س س س س س سسيب ف س س س س س س س س س وفرات س س س س س س س سسا‬ ‫م س س س س س س س سسا خ س س س س س س س س س ّ‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسدربني عل س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س سسروب إذا خب س س س س س س س س س س س س سست‬

‫للح س س س س س س س س س س س س س س س سسرب نس س س س س س س س س س س س س س س س سسار أوقس س س س س س س س س س س س س س س سسدوا جرات س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وثب س س س س س س س س س س س س س س س سست بءزدل س س س س س س س س س س س س س س س سسف الي س س س س س س س س س س س س س س س سساج كأن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫السس س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س وثبات س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وثبات س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هيج س س س س س س س س س س س س سست بخدمص س س س س س س س س س س س س سسة الط س س س س س س س س س س س س سسوى ولطال س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫اتس س س س س س س س س س س س س س س سساذت أنس س س س س س س س س س س س س س س سسابيب الققنس س س س س س س س س س س س س س س سسا ُأجاتس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س س سسه البط س س س س س س س س س س س س سسال تع س س س س س س س س س س س س سسثر بالققن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والس س س س س س س س س س س س س سسوت منتص س س س س س س س س س س س س س سسب بس س س س س س س س س س س س س س سست جهاتس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫برق س س س س س س س س س س ت بس س س س س س س س س س سسه بيس س س س س س س س س س سسض السس س س س س س س س س س سسيوف م س س س س س س س س س س سواطراً‬

‫ب س س س س س س س س س س سسدم الكدم س س س س س س س س س س سسا ة يفي س س س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س س س سس ن هامات س س س س س س س س س س سسا‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س سسأن في س س س س س س س س س س س س س س س سسه العادي س س س س س س س س س س س س س س س سسات ج س س س س س س س س س س س س س س س سسثآذر‬

‫تتس س س س س س س س س س س س سسال مس س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س سسرح علس س س س س س س س س س س س سسى تلعاتس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س س أن فيس س س س س س س س س س س س س س س سسه البارق س س س س س س س س س س س س س س س ات ك س س س س س س س س س س س س س س س سواكب‬

‫للرج س س س س س س س س س س م ت س س س س س س س س س س سسوي فس س س س س س س س س س س س دج س س س س س س س س س س سسى ظلدمات س س س س س س س س س س سسا‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س أن في س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذابلت أراقس س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌم‬ ‫وك س س س س س س س س س س س س س أن في س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س سسابغات ج س س س س س س س س س س س س س س سسداول‬

‫تنسس س س س س س س س س س سساب مس س س س س س س س س س سس ن ظدمس س س س س س س س س س سسأ علس س س س س س س س س س سسى هضس س س س س س س س س س سسباتا‬ ‫أض س س س س س س س س س سسحى ي س س س س س س س س س سسوض ال س س س س س س س س س سسوت ف س س س س س س س س س س غدمرات س س س س س س س س س سسا‬

‫‪162‬‬


‫غنّ س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س سسود الناي س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسوغى‬

‫وص س س س س س س س س س سسليل بي س س س س س س س س س س سسض الن س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س سس ن نغدمات س س س س س س س س س س سسا‬

‫فتس س س س س س س س س سسدافعت مشس س س س س س س س س سسي النءزي س س س س س س س س س ف إل س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسردى‬

‫حس س س س س س س س س س س سست كس س س س س س س س س س س سسأن ال س س س س س س س س س س س سسوت مس س س س س س س س س س س سس ن نش س س س س س س س س س س س سواتا‬

‫وتطلع س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س سسدجى الققت س س س س س س س س س س س س س س سسام أهّل س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫لكس س س س س س س س س س س سس ن ظه س س س س س س س س س س سسور الي س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س سس ن هالت س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س س سسري الطلق س س س س س س س س س س سسة فس س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سساء وجوهه س س س س س س س س س س سسا‬

‫إن قطّب س س س س س س س س س س س س س سست فرق س س س س س س س س س س س س س س اً وج س س س س س س س س س س س س س س وه كدمات س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نءزلس س س س س س س س س س س س س س س س ت بققارع س س س س س س س س س س س س س س س ة الن س س س س س س س س س س س س س س س سسون بوق س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوقف الفلك ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حركات س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫غرس س س س س س س س س س س س ت بس س س س س س س س س س س سسه شس س س س س س س س س س س سسجر الرم س س س س س س س س س س س اح وإنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫قطف س س س س س س س س س سست نف س س س س س س س س س سسوس الش س س س س س س س س س سسوس م س س س س س س س س س سس ن ثرات س س س س س س س س س سسا‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س سست إذا نف س س س س س س س س س س س س س س سساذ الققضس س س س س س س س س س س س س س سساء وأقبل س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ت ف س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س سسدواتا‬ ‫زم س س س س س س س س س س س ر العس س س س س س س س س س س سسدى تس س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وتفي س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت ظلس س س س س س س س س س س س س س س س سسل الققن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فكأن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجر الراك تفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذباتا‬

‫وتع س س س س س س س س س س س س سسانققت ه س س س س س س س س س س س س سسي والس س س س س س س س س س س س س سسيوف وبع س س س س س س س س س س س س سسدذا‬ ‫وتنس س س س س س س س س س س س س س سساهبت أش س س س س س س س س س س س س س سسلءها ِقص س س س س س س س س س س س س س سسد الققن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ملك س س س س س س س س س س سست عن س س س س س س س س س س سساق ال س س س س س س س س س س سسور فس س س س س س س س س س س س جنات س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ورؤوس س س س س س س س س س س س س س سسها رفعس س س س س س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س س س س س سسى أسس س س س س س س س س س س س س س سسلتا‬

‫وانص س س س س س س س س س س س س س سساع حامي س س س س س س س س س س س س س سسة الش س س س س س س س س س س س س س س سريعة ظامي س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س سّل غلتس س س س س س س س س س س س س سسه بع س س س س س س س س س س س س س سساذب فراتس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نشس س س س س س س س س س س س س س سسرت ذوائس س س س س س س س س س س س س س سسب عّءزه س س س س س س س س س س س س س سسا وتس س س س س س س س س س س س س سسايلت‬

‫تط س س س س س س س س س سسوي عل س س س س س س س س س سسى ح س س س س س س س س س س سّر الظدم س س س س س س س س س سسا مهجات س س س س س س س س س سسا‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س سسحى وقس س س س س س س س س س س س س س سسد جعلت س س س س س س س س س س س س س س سسه آل أمي س س س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫ح س س س س س س س س س سست قض س س س س س س س س س سسى عطشس س س س س س س س س س ساً بع س س س س س س س س س سسمرتك ال س س س س س س س س س سسوغى‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسبح الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام رمّي س س س س س س س س س س س س س س س س سًة لرمات س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والسس س س س س س س س س س س سسدمر تصس س س س س س س س س س س سسدر منس س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س نلتس س س س س س س س س س س سسا‬

‫وجس س س س س س س س س رت خي س س س س س س س س سسول الش س س س س س س س س سسرك ف س س س س س س س س سسوق ض س س س س س س س س سسلوعه‬

‫ع س س س س س س س س س س س سسدواً ت س س س س س س س س س س س سسول علي س س س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س س س حلبات س س س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫ومس س س س س س س س س س س س س س س سسدرات م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عققائ س س س س س س س س س س س س س س س سسل أح س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫هجدم س س س س س س س س س س سست عليه س س س س س س س س س س سسا الي س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س أبيات س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س سس ن ثاك س س س س س س س س س س سسل ح س س س س س س س س س س س سّرى الف س س س س س س س س س س س سلؤاد مروع س س س س س س س س س س سسة‬ ‫ويتيدمس س س س س س س س س س س س س س س سٍة فءزع س س س س س س س س س س س س س س ت لس س س س س س س س س س س س س س س سسم كفيله س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أضس س س س س س س س س س س س س سسحت تاذبس س س س س س س س س س س س س سسا العس س س س س س س س س س س س س سسدى جباتس س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫حس س س س س س س س س س س سسرى الققن س س س س س س س س س س سساع تع س س س س س س س س س س سّ ج ف س س س س س س س س س س س أص س س س س س س س س س س سواتا‬

‫أهس س س س س س س س س سسوت علس س س س س س س س س سسى جسس س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س سسني وقلبهس س س س س س س س س سسا‬

‫الص س س س س س س س س سسدوع ك س س س س س س س س سساد ي س س س س س س س س سساذوب م س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س سراتا‬

‫وقعس س س س س س س س س س س سست عليس س س س س س س س س س س سسه تش س س س س س س س س س س س سّم موض س س س س س س س س س س سسع نس س س س س س س س س س س سسره‬

‫وعيون س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تنه س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س عبات س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أيس س س س س س س س س سس ن الفس س س س س س س س س سساظ وف س س س س س س س س س الطفس س س س س س س س س سسوف دمس س س س س س س س س سساؤكم‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسفكت بس س س س س س س س س س س س س س س سسيف أمي س س س س س س س س س س س س س س سسة وقنات س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أيس س س س س س س س س س س س س س س سس ن الفس س س س س س س س س س س س س س س سساظ وهس س س س س س س س س س س س س س سساذه أشس س س س س س س س س س س س س س س سسلؤكم‬

‫بققي س س س س س س س س س س س سست ثلثس س س س س س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س س س س س هجيس س س س س س س س س س س س س فلت س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ترت س س س س س س س س س س اع م س س س س س س س س س س سس ن ض س س س س س س س س س س سسرب الس س س س س س س س س س س سسياط فتنثن س س س س س س س س س س س‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسدعو س س س س س س س س س س س س س س س س س سرايا قومهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا وحاتس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪163‬‬


‫أي س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الف س س س س س س س س س س س س س س س سساظ وه س س س س س س س س س س س س س س سساذه فتي س س س س س س س س س س س س س س س سساتكم‬

‫حلس س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س سسى الك س س س س س س س س س س سوار بني س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س سسداتا‬

‫حل س س س س س س س س س س سست برغ س س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س س سسدي ن وه س س س س س س س س س سسي ثواك س س س س س س س س س سسل‬

‫حسس س س س س س س س س س س س س س سسرى تس س س س س س س س س س س س س س سسردد بالش س س س س س س س س س س س س س سسجى عباتس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فدمس س س س س س س س س س س سس ن العس س س س س س س س س س س سسءزي بعس س س س س س س س س س س سسد أحس س س س س س س س س س س سسد فاطدم س س س س س س س س س س س ساً‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س قت س س س س س س س س س س س س سسل أبناه س س س س س س س س س س س س سسا وس س س س س س س س س س س س سسب بنات س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫السسسيد مدمسسد حسسسني ابسس ن السسسيد كسساظم ابسس ن السسسيد علسسي بسس ن أحسسد الوسوي الققءزوين س‬ ‫الشسسهي بالكيش سوان النجفسسي ‪ .‬ولسد ف س النجسسف عسسام ‪‍ 1295‬ه ‪ .‬مشسسهور بعلدمسسه وتققيققسسه ‪ ،‬ذو‬ ‫نظسسر صسائب وفكسسر وقاد ‪ ،‬أديسب لسسه الصسسدار ة فس السالس والكانسة السسامية عنسد العلدمسساء وأهسل‬ ‫السسدي ن ذكره صسساحب ) الصسسون النيعسسة ( فققسسال ‪ :‬فاضسسل مشسسارك ف س العلسسوم سسسابق ف س النثسسور‬ ‫والنظوم له فكر ة ترق الجب ومهة دونا الشهب ‪ ،‬وشعر يسيل رقة وخط يشسبه العساذار دقسة‬ ‫‪ ،‬إلس حسسس ن أخلق وطيسسب اعسراق وحلسسو ماضسر ة مسسع الرفاق ‪ ،‬ونسسسك وتققسسى بعيسسد عسس ن الرياء‬ ‫والنفاق ‪ ،‬وله شعر كثي بديع المرتكيب ‪.‬‬ ‫ل زلس ت أتثل سسه س سسيداً وقسسوراً مربس وع الققام سسة حس سس ن الن سسدام ب سسي النظ سسر والعدم سسة الس سسوداء‬ ‫متناسبة مع وجهه ومنسجدمة معه كل النسجام رأيته عشرات الرات ف عشرات م ن الالس‬ ‫السسسينية وقد طلسسب منسسه أبس مققابلسسة نسسسخة ) مصسسابيح النسوار فس حسّل مشسسكلت الخبسسار (‬ ‫للجد الكب السسيد عبسدال ُشس ّبس علسى نسسخة اللؤلف وبطسه ‪ ،‬فأجساب فس حنيس لس تكس ن بينسه‬ ‫وبني أب صلة قوية أو لب عليه دالسة تسستوجب الجابسة لكنسسه للققسه العسايل وسجاحة أخلقسه‬ ‫تنسسازل لرغبتسسه فكسسان يضسسر كسسل يسسوم عص سراً إل س دارنا وتكسسون بيسسده نسسسخة الصسسل ومع الوالسسد‬ ‫نسسسخة أخسسرى فيققسرأ أحسسدمها مسر ة وم ر ة فلسسم أسسسع صسسوته ول أقسسدر أن ُأميّسسءز نسباته ولكنس أتصسسور‬ ‫كلمسسه ‪ ،‬لققسسد كسسان هسسادئ الطبسسع وديسسع النفسسس إلس أبعسسد مسسا تتصسسور ‪ .‬وقال يلس أحسسد الذكيسساء‬ ‫يوماً ون ن ف مفل غا ص بسالعدمدمني فس دار الرحوم الشسيخ مرتضسى السوجه ‪ ،‬والسسيد السمرتجم‬ ‫له ف صدر اللس ‪ :‬هل رأيت ذلك السيد ) وأشار عليه ( زّج نفسه فس كلم أو خسساض فس‬ ‫مسألة دون‬

‫‪164‬‬


‫أن ُيسأل فيجيب بالرغم م ن أنه أعلم الوجودي ن والكسسل يعلسسم بساذلك ‪ ،‬يققسسول البحاثسة العاصسسر‬ ‫علي الاقان عنه ‪ :‬لققد أفن زمناً طويلً ف إحياء كثي م ن الكتب النادر ة بط جيسسل وضبط‬ ‫ق س سسوي وأت س سساذكر أن س سسه كت س سسب تري س ر الس س سسطي ب س سسدوائره وأش س سسكاله فك س سسانت مط س سسوطته م س سس ن أروع‬ ‫الخطوطات ‪ ،‬وكتسسب الصسسول الربعدمائسسة وكثياً مسس ن ملؤلفسسات الشسسيخ الفيسسد والصسسدوق وألّسسف‬ ‫وصّنف كثياً منها ‪ :‬تفة الليل فس العسروض والققسواف ورسالة فس علسم السب ‪ ،‬منهس ج الراغسبني‬ ‫ف شرح تبصر ة التعلدمني ف جءزئني ‪ ،‬منظومة ف علم السساب تققسع فس ‪ 221‬بيتساً وغيمها مسا‬ ‫دّونا ممرتجوه ‪ ،‬نشأت وأنا أسع أساتاذ ة النب السين يروون شعره ويعطرون به الافسسل ويرون‬ ‫شعره م ن الطراز العايل ورثاءه م ن النوع الدمتاز على كثر ة الراثني للحسني ‪ ، 7‬وحاذراً م ن أن‬ ‫يققال أن الشاعر ل يس ن إل الرثاء فان أروي مققطوعة واحسسد ة مسس ن غءزله مس ن ديسوانه الخطسسوط‬ ‫الافل با لّاذ وطاب م ن مسامر ة الحباب ‪ ،‬قال ‪:‬‬ ‫وغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ة نادمتهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س غل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسازلت منه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ترنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س و بعينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أدع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫أحنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجب مءزج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ج‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أدِر إذ تكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر خف‍‬

‫‍ نيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لكسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء أم نع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س فيهدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أم غنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أجتل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫روض مي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫دبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه البهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء مث‬

‫‍ل السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسندس الدبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫أرخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدغها‬

‫منعطف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ذا عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوج‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه ورد عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫‍ه قطعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ج‬

‫والسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أذكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هسسا‬

‫بدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره اللؤج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ج‬

‫وعنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكو بطي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الرج‬

‫داعبته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫أهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست اختلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست رش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فة‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ريققه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الثّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫‪165‬‬


‫ثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س عضض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هسسا‬

‫عضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سران شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجي‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساج حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن التدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّوج‬ ‫‍ نققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوش بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالفيوزج‬

‫أو ث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر التف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح بي‬

‫‍ ن ط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساقت بنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫وبع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ذا حن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو‬

‫ق ردفه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الندم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّدم هس يرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ ج مث‍‬

‫‍ل الءزيب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق الرج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رج‬

‫ولح مث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذهب ال‍‬

‫حض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنته وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س و م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ‍‬ ‫الل‬

‫عبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬ ‫بلغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ ة‬

‫‍ ني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروح وي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬ ‫حضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسن النفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬ ‫أرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت علس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي‬

‫أمسسا رسائله وأدبسسه النسسثري ون وادره وملحسسه فدمنهسسا يتسسألف ملؤلف قسسائم بنفسسسه ‪ .‬تسسوف ليلسسة‬ ‫الحسسد ‪ 28‬ذي الققعسسد ة ال سرام سسسنة ‪‍ 1356‬ه ‪ .‬ودفسس ن ف س الصسسح ن العلسسوي ف س الهسسة الغربيسسة‬ ‫الشدمالية رحه ال رحة واسعة وبققيت روائعه ترددها ألسنة الطباء ومنهسا مسا يعستءز بسه مطوطنسا‬ ‫) سوانح الفكار ف منتخب الشعار ( الءزء الول منه ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س رائعته السينية الت تتكون م ن ‪ 72‬بيتاً وأولا ‪:‬‬

‫هس س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س سسدار لوردي بس س س س س س س س س س سسا ريّس س س س س س س س س س ٌق غدم س س س س س س س س س س سُر‬

‫ول روض آم س س س س س س س س س س س س سسايل ب س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سسورق نض س س س س س س س س س س س س س سُر‬

‫لعس س س س س س س س س س س س س سّل الي س س س س س س س س س س س س سسا حيّ س س س س س س س س س س س س سسا ببق س س س س س س س س س س س سسة ثهدم س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫معاه س س س س س س س س س س س س س س س س سسد رس س س س س س س س س س س س س س س س س م الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل التأب س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫‪ 2‬س قصيدته ف رثاء شهداء كربلء وتتكون م ن ‪ 42‬بيتاً وأولا ‪:‬‬ ‫‪ 3‬س الثالثة ف الءزهراء ‪ 3‬وهي ‪ 57‬بيتاً وأولا ‪:‬‬

‫مالس س س س س س س س س س س س س س سسك ل العني س س س س س س س س س س س س س س س تصس س س س س س س س س س س س س س سسوب أدمعس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫من س س س س س س س س س س س س س سسك ول الققل س س س س س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س س س س س سساذوب جءزعس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وقال مشطراً أبيات عبد الباقي العدمري لا جاء لءزيار ة أمي اللؤمنني )ع( ‪:‬‬

‫وليل س س س س س س س س س س س س س س س س سسة حاولن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا زيس س س س س س س س س س س س س س س س س ار ة حي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫وق س س س س س س س س سسد رّج س س س س س س س س س عس الس س س س س س س س س سسادي بمرتديس س س س س س س س س سسد أشس س س س س س س س س سسعاري‬

‫‪166‬‬


‫وس س س س س س سسامرت نس س س س س س سسم الف س س س س س سسق ف س س س س س س س غلس س س س س س سسس الس س س س س س سسدجى‬

‫وب س س س س س س س س س سسدر س س س س س س س س س س س سساها مت س س س س س س س س س س سسف ت س س س س س س س س س س سست أس س س س س س س س س س س سستار‬

‫بأدلجنس س س س س س س س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س س س س س س س س سّل الطري س س س س س س س س س س س س س س س ق دليلن س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقس س س س س س س س س سسد هس س س س س س س س س س سّومت للن س س س س س س س س س سسوم أجف س س س س س س س س س سسان س س س س س س س س س س سساري‬

‫ول س س س س س س س س س س س سسا تلّ س س س س س س س س س س س س سست قب س س س س س س س س س س س س سسة الرتض س س س س س س س س س س س س سسى لن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س سسأبى س س س س س س س س سسناً م س س س س س س س سس ن قبّس س س س س س س سسة الفل س س س س س س س سسك الس س س س س س س س سساري‬

‫ت أس س س س س س س س س س س س س س سستهدي ب س س س س س س س س س س س س س سسأنوار فكرتس س س س س س س س س س س س س س‬ ‫تريس س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫قص س س س س س س س سسدنا الس س س س س س س س سسنا منه س س س س س س س سسا ومس س س س س س س سساذ لح ض س س س س س س س سسوؤها‬

‫فيها ‪:‬‬

‫ومس س س س س س س س س سس ن ضس س س س س س س س س س سّل يس س س س س س س س س س سستهدي بش س س س س س س س س س سسعلة أنس س س س س س س س س س سوار‬

‫وجس س س س س س دنا ال س س س س س سسدى منه س س س س س سسا عل س س س س س سسى الن س س س س س سسور ل الن س س س س س سسار‬

‫‪ 4‬س الرابعة ف السبط الكب المام الس ن ب ن علي ‪ 8‬وتتكون م ن ‪ 58‬بيتاً ‪ ،‬ويققول‬

‫أت س س س س س س س سسرى يسس س س س س س س س سو غ عل س س س س س س س سسى الظدم س س س س س س س سسا يل س س س س س س س س مش س س س س س س س سسرع‬

‫وارى أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابيب الققن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل تش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرع‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا آن أن تققتادهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عربيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ل يس س س س س س س س س س س س س س س سستدميل ب س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س سسروى والرتس س س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫تعل س س س س س س س س س س س س سسو عليه س س س س س س س س س س س س سسا فتي س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س سس ن هاش س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫فلقق س س س س س س س س س س س سسد رمتن س س س س س س س س س س س سسا النائب س س س س س س س س س س س سسات فل س س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س سسدع‬

‫بالصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ل بالسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابغات تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدّرعوا‬ ‫قلب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً تققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أدرع أو أذرع‬

‫ت ول‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإل َم ل الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ُمنسص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ٌ‬

‫الط س س س س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س س س س ره س س س س س س س س س س ج العج س س س س س س س س س س سساج مءزع س س س س س س س س س س ءزع‬

‫وم س س س س س س س سست ن س س س س س س س س سسرى ل س س س س س س س س سسك ُن ض س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س سس ن دون س س س س س س س سسا‬ ‫ي س س س س س س س سسا اب س س س س س س س سس ن اللس س س س س س س س س وش س س س س س س سسجت برايت س س س س س س س سسه العل س س س س س س س سسى‬ ‫جح س س س س س س س س س س س سسدت وجس س س س س س س س س س س س ودك عص س س س س س س س س س س س سسبة فتت س س س س س س س س س س س سسابعت‬ ‫ك فس س س س س س س س س س س س س سسانبعثت ورائس س س س س س س س س س س س س سسد جهلهس س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫جهلت س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫ت س س س س س س س س س س سساهت ع س س س س س س س س س س سس ن النه س س س س س س س س س س سس ج القق س س س س س س س س س س سسوي فظ س س س س س س س س س س سسالع‬ ‫ف س س س س س س س س س سسأِنر بطلعت س س س س س س س س س سسك الوجس س س س س س س س س س ود فقق س س س س س س س س س سسد دج س س س س س س س س س سسى‬ ‫متطّلبس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أوتس س س س س س س س س س س س س س س س س سساركم م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫الام س س س س س س س س س س س س س سسات تس س س س س س س س س س س س س س سسجد للدمن س س س س س س س س س س س س س سسون وتركس س س س س س س س س س س س ع‬ ‫كرمس س س س س س س س س س س س س س س اً ع س س س س س س س س س س س س س س سسروق أص س س س س س س س س س س س س س س سسولم فتفّرع س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫فرق س س س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س سسل الض س س س س س س س س س س س سسلل مّدم س س س س س س س س س س س س س عس‬ ‫أض س س س س س س س س س س سسحى عل س س س س س س س س س س سسى َسس س س س س س س س س س س س فسٍه يب س س س س س س س س س س سسوع وي س س س س س س س س س سساذرع‬ ‫ل يسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستققيم وع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساثر ل يُققلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫والب س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ع س س س س س س س س س س س س س س س سسادته يغي س س س س س س س س س س س س س س س سسب ويطل س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫خّفس س س س س س س س س س س س س س س س وسا لداعيس س س س س س س س س س س س س س س سِة النف س س س س س س س س س س س س س س سساق وأس س س س س س س س س س س س س س س سسرعوا‬

‫خ س س س س س س س س س س س س سسانوا بع س س س س س س س س س س س س سمرت ة أح س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫ظلدم س س س س س س س س س ساً وم س س س س س س س س سسا حفظ س س س س س س س س س سسوهم م س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س سستودعوا‬

‫فكأن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أوصس س س س س س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب بثققل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أن ل يُص س س س س س س س س س س س س سسان فدم س س س س س س س س س س س س س سسا رع س س س س س س س س س س س س س وه وضس س س س س س س س س س س س س س ّيعوا‬

‫وبس س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س سسرى مس س س س س س س س س س سس ن حققس س س س س س س س س س سسدهم ونفس س س س س س س س س س سساقهم‬

‫منه س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س سسه قل س س س س س س س س س س سسب وأص س س س س س س س س س س سسغى مس س س س س س س س س س س سسدمُع‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س بيتس س س س س س س س س س س سسه ُك س س س س س س س س س س س س سسرت لفس س س س س س س س س س س سساطم أضس س س س س س س س س س س سسلع‬

‫جح س س س س س س س س س س س سسدوا ولء الرتض س س س س س س س س س س س سسى ولك س س س س س س س س س س س سسم وع س س س س س س س س س س سسى‬ ‫وغ س س س س س س س س سسدوا علس س س س س س س س س سسى السس س س س س س س س س سس ن الءزك س س س س س س س ي بسس س س س س س س س س سسالف‬

‫الحقق س س س س س س س س س س س س س س سساد حني س س س س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س س س سسالبوا وتدمع س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫‪167‬‬


‫وتنكب س س س س س س س س س س س س س س س س سوا سس س س س س س س س س س س س س س س س سسن ن الطري س س س س س س س س س س س س س س س س ق وإنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س سساموا بغاش س س س س س س س س س س س س س س سسية العدم س س س س س س س س س س س س س س سسى وتولع س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫نب س س س س س س س س س سساذوا كت س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س س خل س س س س س س س س س سسف ظه س س س س س س س س س سسورهم‬

‫وس س س س س س س س س س س سسعوا لداعي س س س س س س س س س س س سسة الش س س س س س س س س س س س سسققا ل س س س س س س س س س س س سسا دع س س س س س س س س س س س سوا‬

‫عجبس س س س س س س س س س س س ساً لل س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س كي س س س س س س س س س س س سسف ت س س س س س س س س س س س سسأمروا‬

‫جنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وأبن س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء النبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ة ُت لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫وتكدم س س س س س س س س س س س س س س س سوا فس س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س سسلدمني وطال س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أض س س س س س س س س س س سسحى يس س س س س س س س س س س سلؤلب لب س س س س س س س س س س سس ن هنس س س س س س س س س س س سٍد حءزبس س س س س س س س س س س ه‬

‫بغي س س س س س س س س س س س ساً وشس س س س س س س س س س سسرب اب س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س سسب ماذع س س س س س س س س س س سساذع‬

‫غ س س س س س س س س س س سسدروا ب س س س س س س س س س س سسه بع س س س س س س س س س س سسد العه س س س س س س س س س س سسود فغ س س س س س س س س س س سسودرت‬

‫أثقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساله بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اللئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوزع‬

‫ت يكاب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد من س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س أي فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ً‬

‫يش س س س س س س س س س سسجى ل س س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س س سسخر الص س س س س س س س س س سسم وي س س س س س س س س سسءزع‬

‫ورزيّ س س س س س س س س س س س س س س س سسة جس س س س س س س س س س س س س س س س س سّرت لققل س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫كي س س س س س سسف اب س س س س س سس ن وحس س س س س س ي ال س س س س س س س وه س س س س س س و ب س س س س س سسه ال س س س س س سسدى‬

‫مرقس س س س س س س س س س وا ع س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س سسدي ن الني س س س س س س س س س سسف وأب س س س س س س س س س سسدعوا‬

‫حءزنس س س س س س س س س س س س اً تك س س س س س س س س س س س سساد ل س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س سسدما ت س س س س س س س س س س س سستءزعءزع‬ ‫أرسس س س س س س س س س س س س ى فقق س س س س س س س س س س س سسام ل س س س س س س س س س س س سسه العدم س س س س س س س س س س س سساد الرفس س س س س س س س س س س س ع‬

‫أض س س س س س س س س س س س س س س س سسحى يس س س س س س س س س س س س س س س س سسال عص س س س س س س س س س س س س س س س سسبة أموي س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن دونس س س س س س س س س س س س سسا كف س س س س س س س س س س س س س سراً ث س س س س س س س س س س س س سسود وتسبُّ س س س س س س س س س س س سسع‬

‫أمس س س س س س س س س س س س س س س سسى مض س س س س س س س س س س س س س س سساماً يس س س س س س س س س س س س س س س سستباح حري س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫هتكس س س س س س س س س س س س س س س س ساً وج س س س س س س س س س س س س س س س انبه الع س س س س س س س س س س س س س س س سسءز المن س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ويس س س س س س س س س س سسرى بن س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س سسرب عل س س س س س س س س س س سسى أعواده س س س س س س س س س س سسا‬

‫جه س س س س س س س س س س سراً تن س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س سس ن الوص س س س س س س س س س سسي ويس س س س س س س س س س س سسدمع‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سسا زال مضس س س س س س س س س س س س س سسطهداً يققاسس س س س س س س س س س س س س سسي منهس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫غصص س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س س سسأس الس س س س س س س س س س سسردى يتج س س س س س س س س س س سّرع‬ ‫أض س س س س س س س س س س س سسحى يُس س س س س س س س س س س سسدس الي س س س س س س س س س س س سسه ُسس س س س س س س س س س س س س ّمس منقق س س س س س س س س س س س سسع‬

‫وتفت س س س س س س س س س س س س س س س سست بالُسس س س س س س س س س س س س س س س س س ّمس م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أحش س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫كب س س س س س س س س س س س سسد ل س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س سست الص س س س س س س س س س س س سسفا يتصس س س س س س س س س س س س سّدع‬

‫س س س س س س س س س س س سساموه قه س س س س س س س س س س سراً أن يض س س س س س س س س س س سسام وم س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س سسوى‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا نف س س س س س س س س س س س س س س س سساذ الققض س س س س س س س س س س س س س س س سساء مّتدم س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫وغس س س س س س س س س س سسدا برغس س س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س س سسدي ن وه س س س س س س س س س س س و مكاب س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وقض س س س س س س س س س س س سسى بعنيس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س يقق س س س س س س س س س س س سساذف قلب س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وس س س س س س س س س س س س س سسرى بس س س س س س س س س س س س س سسه نعس س س س س س س س س س س س س سسش تس س س س س س س س س س س س س سسوّد بنس س س س س س س س س س س س س سساته‬

‫نع س س س س س س س س س س س سسش ل س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س سسروح المنيس س س س س س س س س س س س س مشس س س س س س س س س س س س سّيع‬ ‫نع س س س س س س س س س س س سسش أع س س س س س س س س س س س سسءز الس س س س س س س س س س س س س ج س س س س س س س س س س س سسانب قدس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسول الققض س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س سسه حن س س س س س س س س س س س س سسان طيّ س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫بالص س س س س س س س س س س س س س س س سسب غّل س س س س س س س س س س س س س س س سسة مكّدم س س س س س س س س س س س س س س س س دس ل تنقق س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫قطع س س س س س س س س س س س س ساً غ س س س س س س س س س س س س سسدت م س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س سسا تتققطّس س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسو يرتقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسي للفرق س س س س س س س س س س س س س س س س دي ن ويرف س س س س س س س س س س س س س س س س ع‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س سسه الكت س س س س س س س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س س س س س س س سستبني م س س س س س س س س س س س س س س س سسوّدع‬ ‫فغس س س س س س س س س س س سسدت لس س س س س س س س س س س سسه زم س س س س س س س س س س س ر اللئس س س س س س س س س س س سسك يضس س س س س س س س س س س سسع‬

‫نع س س س س س س س س س س س سسش بس س س س س س س س س س س سسه قلس س س س س س س س س س س سسب البتس س س س س س س س س س س سسول ومهج س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س سسادي الرس س س س س س س س س س س س س س ول وثققل س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س سستودع‬

‫نثل س س س س س س س س سوا ل س س س س س س س س سسه حقق س س س س س س س س سسد الص س س س س س س س س سسدور فدم س س س س س س س س سسا يُس س س س س س س س سسرى‬

‫منهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا لققس س س س س س س س س س س س س س س س سسوٍس بالكنانس س س س س س س س س س س س س س س س سسة منس س س س س س س س س س س س س س س س سسءزع‬

‫ورم س س س س س س س س س س س س س س س وا جن س س س س س س س س س س س س س س س سسازته فع س س س س س س س س س س س س س س س سساد وجس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫غس س س س س س س س س س س س س س س سسرض لراميس س س س س س س س س س س س س س س سسة السس س س س س س س س س س س س س س س سسهام وموق س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫‪168‬‬


‫ش س س س س س س س س س سسكوه ح س س س س س س س س س سست أص س س س س س س س س س سسبحت م س س س س س س س س س سس ن نعش س س س س س س س س س سسه‬

‫تسس س س س س س س س س س س س س س س س سستل غاشس س س س س س س س س س س س س س س س سسية النبس س س س س س س س س س س س س س س س سسال وتنس س س س س س س س س س س س س س س س سسءزع‬

‫ل س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س سسرم نعشس س س س س س س س س س سسك إذ رمتس س س س س س س س س س سسك عصس س س س س س س س س س سسابة‬ ‫لكنه س س س س س س س س س س س س س س س سسا علدم س س س س س س س س س س س س س س س سست بأن س س س س س س س س س س س س س س س سسك مهج س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫نض س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س سسا أض س س س س س س س س س س س س س س س سسغانا تتسس س س س س س س س س س س س س س س س سّرع‬ ‫الءزه س س س س س س س س س س س س س س راء فابت س س س س س س س س س س س س س س سسدرت لرب س س س س س س س س س س س س س س ك ت س س س س س س س س س س س س س س سسرع‬

‫ورمت س س س س س س س س سسك ك س س س س س س س س سسي تص س س س س س س س س سسدمى حشاش س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س سساطم‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيت وقلبه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا متوج س س س س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫م س س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س س سست إل هيك س س س س س س س س س سسل القق س س س س س س س س س سسدس ال س س س س س س س س س سساذي‬ ‫جلب س س س س س س س س س سست علي س س س س س س س س س سسه بنس س س س س س س س س س سوا ال س س س س س س س س س سسدعي حققوده س س س س س س س س س سسا‬

‫بض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمره سس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر النبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسودع‬

‫وأتتس س س س س س س س س س س س س س س س سسه تس س س س س س س س س س س س س س س س سسرح بالضس س س س س س س س س س س س س س س س سسلل وتتلس س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫منعت س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س س سسرم الن س س س س س س س س س س س سسب ض س س س س س س س س س س س سسللة‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س و ابنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه فلي أم س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍر ينس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه روح الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد رأت‬

‫بالبع س س س س س س س س س س س س س س سسد بينهدم س س س س س س س س س س س س س س سسا العلئ س س س س س س س س س س س س س س سسق تققط س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ط لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬ ‫فل قض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أن ل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ب س س س س س س س س س س سسالققرب م س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س سسرم النب س س س س س س س س س س سو ة مض س س س س س س س س س س سسجع‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أي رزيس س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادت ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أرك س س س س س س س س س س س س ان ش س س س س س س س س س س س س س سسامة ال س س س س س س س س س س س س س سسدى يتضعض س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫رزء بك س س س س س س س س س سست عني س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسني ل س س س س س س س س س سسه ومس س س س س س س س س سس ن‬

‫ذوب الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سباته تتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدفع‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسوم انثن س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س سسدعو ولك س س س س س س س س س س س س سس ن قلب س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وآم س س س س س س س س س س س س س س س سسروا مققلت س س س س س س س س س س س س س س س سسه تفي س س س س س س س س س س س س س س س سسض وت س س س س س س س س س س س س س س سسدمع‬

‫أت س س س س س س س س س س سسرى يطي س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسلو ون س س س س س س س س س سساظري‬

‫م س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س سسد فقق س س س س س س س س س سسدك ب س س س س س س س س س سسالكرى ل يهج س س س س س س س س س سسع‬

‫أُخ س س س س س س س س س س س س س سسي ل عيشس س س س س س س س س س س س س س سسي يس س س س س س س س س س س س س س سسوس خللس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫رغ س س س س س س س س س س س س س س د ول يصس س س س س س س س س س س س س س سسفو لس س س س س س س س س س س س س س سسوردي مشس س س س س س س س س س س س س س سسرع‬

‫خلفتنس س س س س س س س س س س س مرم س س س س س س س س س س ى الن س س س س س س س س س س سوائب لي س س س س س س س س س س سسس يل س س س س س س س س س س س‬

‫عض س س س س س س س س س س س س س س سسد أرد ب س س س س س س س س س س س س س س سسه الط س س س س س س س س س س س س س س سسوب وأدف س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫وتركتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاً أردد بالشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجى‬

‫نفس س س س س س س س س س س س س س س ساً تص س س س س س س س س س س س س س س سّعده ال س س س س س س س س س س س س س س سسدموع والّدم س س س س س س س س س س س س س س س عس‬

‫ي الققلس س س س س س س س س س س سسوب لس س س س س س س س س س س سسو أنس س س س س س س س س س س سسه‬ ‫أبكيس س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س سسا ر ّ‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س سسدي البكس س س س س س س س س س س س س س سساء لظس س س س س س س س س س س س س س سسامٍئ أو ينفس س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫السر الققءزوينية العروفة بالعلم ف العراق ثلث ‪ 1 :‬س السر ة النجفية ‪ ،‬وقد اقام قسم‬ ‫مسس ن رجالسسا ف س بغسسداد ‪ 2 .‬س ا ِ‬ ‫لليسسة ‪ ،‬السست ذكرن ا منهسسا جلسسة مسس ن العلم ومنهسسا السسسيد مهسسدي‬

‫وأناله الربعة وأولدهم ‪ ،‬وهاتان السرتان ينتدمون للمام السسسني ‪ 7‬ومها فسسرع واحسسد تلتققيسسان‬ ‫فس بعسسض الجسسداد ‪ 3 .‬س الكاظدميسسة ‪ ،‬وهي موسوية النسسسب منهسسا العلمسسة السسسيد مهسسدي نءزيل‬ ‫البص سر ة بعصسسره وأخسسوه السسسيد ج سواد نءزيل الكسسويت ف س عصسسره ولققسسب بعسسض رجالسسا بالكيش سوان‬ ‫ومنهم المرتجم له ‪.‬‬

‫‪169‬‬


‫الحاج مهدي الفّلوجي‬ ‫المتوفى ‪1357‬‬ ‫إل س س س س س س س س س س س م وقل س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س سس ن جف س س س س س س س س س سسون يس س س س س س س س س س سسكب‬

‫ب‬ ‫ونس س س س س س س سسار الس س س س س س س س سسى م س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س جن س س س س س س س سسب تله س س س س س س س س س ُ‬ ‫كس س س س س س س س سسأن ل س س س س س س س س س يكس س س س س س س س سس ن لليس س س س س س س س سسل صس س س س س س س س سسبح فيقس س س س س س س سسب‬

‫أُح س س س س س س س س س سسارب في س س س س س س س س س س سسه النج س س س س س س س س س س سسم والنج س س س س س س س س س س سسم ث س س س س س س س س س س سسائ ٌر‬ ‫وعلدم س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س سسالنوح الدم س س س س س س س س س س س سسام فأص س س س س س س س س س س س سسبحت‬

‫مس س س س س س س سست غس س س س س س س سساب منس س س س س س س سسه كس س س س س س س سسوكب بس س س س س س س سسان كس س س س س س س سسوكب‬ ‫علس س س س س س س سسى تس س س س س س س سسرح ف س س س س س س س س الس س س س س س س سسدوح تشس س س س س س س سسدو وتنس س س س س س س سسدب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س س سسي إل زف س س س س س س س س س س س س ر ة ل س س س س س س س س س س س س سسو بثثته س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عل س س س س س س سسى البح س س س س س س سسر م س س س س س س سس ن وج س س س س س س د ي س س س س س س سسف وينض س س س س س س سسب‬

‫تّه س س س س س س س س س س س س مس هس س س س س س س س س س س سساذا الس س س س س س س س س س س سسدهر واغ س س س س س س س س س س س سّب وجهس س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب س س س س س س س س س س سسدمهاء ل يل س س س س س س س س س س سسى ل س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س سسط غيه س س س س س س س س س س سسب‬

‫ط عن س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س سسباحه‬ ‫ت وليل س س س س س س س س س س سسي ش س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫أبي س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫لققتل س س س س س س س س س س سسى اللس س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سسالطف ل س س س س س س س س س س سسا دع س س س س س س س س س س سساهم‬

‫إل س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسرب سس س س س س س س س س سسبط الصس س س س س س س س س سسطفى فتس س س س س س س س س سسأبوا‬

‫وم س س س س س سساذ س س س س س س س سسعوا ال س س س س س س سسداعي أتس س س س س س س سوا حوم س س س س س سسة ال س س س س س س سسوغى‬

‫تعل س س س س س س س س س سسم أي س س س س س س س س س سسديها الض س س س س س س س س س سسبا كي س س س س س س س س س سسف تض س س س س س س س س س سسرب‬

‫ف س س س س س سسإن وعظ س س س س س سست ع س س س س س سس ن ألس س س س س س سس ن ال س س س س س سسبيض وعظه س س س س س سسا‬

‫وإن خطبس س س س س س س سست عس س س س س س س سس ن ألسس س س س س س س سس ن السس س س س س س س سسدمر تطس س س س س س س سسب‬

‫ك س س س س س س س س س س س سرام تيس س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س سسل غدم س س س س س س س س س س س سر ة وفره س س س س س س س س س س س م‬

‫فتحي س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س سسا الرض الس س س س س س س س س س س س سوات وتعش س س س س س س س س س س س سسب‬

‫عل س س س س س س س س س سسى ك س س س س س س س س س سسثر ة الع س س س س س س س س س سسداء ق س س س س س س س س س س سّل عدي س س س س س س س س س سسدهم‬

‫وك س س س س س س س س م فئ س س س س س س س س س سسة قلّ س س س س س س س س س سست وفس س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س تغل س س س س س س س س س سسب‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سواكب أع س س س س س س س س س س س س س س سسداهم تع س س س س س س س س س س س س س س س سّد بواح س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وواح س س س س س س س س س س س س س سسدهم ي س س س س س س س س س س س س س سسوم الكريه س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س سسوكب‬

‫مض س س س س س س س س س س س س س س سوا يسس س س س س س س س س س س س س س سستلاذون الس س س س س س س س س س س س س س سسردى فكس س س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫رحيس س س س س س س س س س س س س س سسق مس س س س س س س س س س س س س س سسدام بس س س س س س س س س س س س س س سسالققوارير يسس س س س س س س س س س س س س س سسكب‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسأن النايس س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س سّرد العني س س س س س س س س س س س س بينه س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فج س س س س س س س س س س سّد واس مءزاح س س س س س س س س س س ساً دونس س س س س س س س س سسا وهس س س س س س س س س سسي تلعس س س س س س س س س س سسب‬

‫وم س س س س س سس ن بع س س س س س س سسدهم ق س س س س س س سسام اب س س س س س س سس ن حي س س س س س س سسدر والع س س س س س س سسدى‬

‫ص الفضس س س س س س س سسا وه س س س س س س س و أرح س س س س س س س ب‬ ‫جس س س س س س س سسوع بس س س س س س س سسا غ س س س س س س س س ّ‬

‫‪170‬‬


‫ف س س س س س س س س س سسألبس ه س س س س س س س س س سساذا الف س س س س س س س س س سسق ث س س س س س س س س س سسوب عجاج س س س س س س س س س سسة‬

‫ب س س س س س س س سسه ع س س س س س س س سساد وج س س س س س س س ه الش س س س س س س س سسدمس وهس س س س س س س س و منقق س س س س س س س سسب‬

‫وكي س س س س س س س س س س س سسف ي س س س س س س س س س س س سّل ال س س س س س س س س س س س سساذل ج س س س س س س س س س س س سسانب ع س س س س س س س س س س س سسءزه‬

‫وفس س س س س س س س س س س كف س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س سسيف الني س س س س س س س س س س سسة يص س س س س س س س س س س سسحب‬

‫وكيس س س س س س س س س سسف حسس س س س س س س س س سسني يلبس س س س س س س س س سسس الضس س س س س س س س س سسيم نفسس س س س س س س س س سسه‬ ‫إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س أن أراد الس س س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ن ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسبّيه‬ ‫ب‬ ‫فأصس س س س س س س س س سسبح طعدم س س س س س س س س س ساً للضس س س س س س س س س سسبا وه س س س س س س س س س و سس س س س س س س س س سساغ ٌ‬

‫ونفس س س س س س س س س س س سسس علس س س س س س س س س س س سسي بني س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س سسبيه تله س س س س س س س س س س سسب‬ ‫ي س س س س س س س س س سسبيت بفي س س س س س س س س س سسض النح س س س س س س س س س سسر وهس س س س س س س س س س و مض س س س س س س س س س سسب‬ ‫وأصس س س س س س س س س س س سسبح ريّس س س س س س س س س س س اً للققنس س س س س س س س س س س سسا وه س س س س س س س س س س س و معطس س س س س س س س س س س سسب‬

‫بنفس س س س س س س س س س س سسي امام س س س س س س س س س س ساً غس س س س س س س س س س س سسله في س س س س س س س س س س سسض ن س س س س س س س س س س سسره‬

‫وف س س س س س س س س س س س أرج س س س س س س س س س س ل الي س س س س س س س س س س سسل العت س س س س س س س س س س سساق يققل س س س س س س س س س س سسب‬

‫بنفس س س س س س س س س س س سسي رأس س س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س سسوق ش س س س س س س س س س س سساهققة الققن س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س س س س سّر ب س س س س س س س س س س س سسه الريس س س س س س س س س س س س اح نش س س س س س س س س س س س س سراً فتع س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسأن الققن س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س سسار أع س س س س س س س س س س س سواد من س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ورأس حسس س س س س س س س س س س س س سسني فوقهس س س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س س سسام يطس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ف س س س س س س س سوا أسس س س س س س س سسفي تلس س س س س س س سسك الكدمس س س س س س س سسا ة علس س س س س س س سسى الس س س س س س س سسثرى‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س سو ة آل ال س س س س س س س س س س س س سسوحي تس س س س س س س س س س س س س سسب وتس س س س س س س س س س س س س سسلب‬

‫وراح س س س س س س س س س سست بعني س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س أس س س س س س س س س س سسرى وحواس س س س س س س س س س سراً‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سساق وأس س س س س س س س س س س س س س س س سستار النبس س س س س س س س س س س س س س س س سو ة تنه س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫دع س س س س س س س س س س سست قومه س س س س س س س س س س سسا لكنه س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س سسدهم‬

‫عل س س س س س س س سسى عه س س س س س س س سسدها فاس س س س س س س س سسمرتجعت وه س س س س س س سسي تن س س س س س س س سسدب‬

‫أيس س س س س س س س س س سسا منعس س س س س س س س س س سسة اللجني س س س س س س س س س س س والطس س س س س س س س س س سسب واقس س س س س س س س س س سسع‬

‫وي س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س س سساري ن والليس س س س س س س س س س سسل غيهس س س س س س س س س س سسب‬

‫أليس س س س س س س س س سست ح س س س س س س س س سسروف الع س س س س س س س س سسءز ف س س س س س س س س س س جبه س س س س س س س س سساتكم‬

‫ترره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي اللل فتكت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ف س س س س س س س سسأي ن ح س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س سسار هاش س س س س س س س سسم ك س س س س س س س سسي ت س س س س س س س سسرى‬

‫نس س س س س س س س س سساها عل س س س س س س س س سسى عج س س س س س س س س سسف الض س س س س س س س س سسالع تل س س س س س س س س سسب‬

‫وفس س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسر ترن س س س س س س س س و حج س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س بينه س س س س س س س س سسا‬

‫عليلً إل س س س س س س س س الش س س س س س س س سسامات ف س س س س س س س س الغ س س س س س س س سسل يس س س س س س س س سسحب‬

‫س س س س س س س س س سسرت حس س س س س س س س س س سراً لك س س س س س س س س سس ن تج س س س س س س س س سسب وجهه س س س س س س س س سسا‬

‫ع س س س س س س س س س س سس ن العنيس س س س س س س س س س س س أنس س س س س س س س س س س سوار الل س س س س س س س س س س سسه فتحج س س س س س س س س س س سسب‬

‫إلس س س س س س س أن أت س س س س س سست فس س س س س س س مل س س س س س سسس الرج س س س س س س أبص س س س س س سسرت‬

‫ثناي س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س سسني وه س س س س س س س س سسي ب س س س س س س س س س سسالعود تض س س س س س س س س س سسرب‬

‫الاج مهدي الفلوجي اب ن الاج عدمران اب ن الاج سعيد م ن الطبققة العالية ف الشسسعر‬ ‫وم ن تفتخسسر بسسه الفيحسساء وتعسستءز بسأدبه ‪ ،‬حسس ن الخلق طسساهر الضسسدمي عسسف اللسسسان تسّرج فس‬ ‫الدب علسسى الشسسيخ حسسادى نسسوح التققدمسسة ترجتسسه ‪ .‬حفسسظ الكسسثي مسس ن شسسعر العسسرب الققسسدامى ‪،‬‬ ‫ترجم له اليعققوب ف ) البابليات ( وقال ‪:‬‬

‫‪171‬‬


‫مولده ف اللة سنة ‪‍ 1282‬ه ‪ .‬وكان يتعساطى التجسار ة ويمرتف بيسع السبءز ويرتدي برأسسه العدمسة‬ ‫السورية ويعّد م ن ذوي الثرو ة والكانسة الرموقة فس البلسد ‪ .‬يتسوي ديسوانه الخطسوط علسى ضسروب‬ ‫الشسسعر مسس ن الجتدمسساع والسياسسسة والوصسف والغسسءزل والنسسسيب ول عجسسب فعصسسره يسسوج بالدبسساء‬ ‫والشعراء وتلك النوادي العلدمية الدبية تصققل الواهب ‪ ،‬قال يرثي استاذه الشيخ حسسادى نسوح‬ ‫بققصيد ة س مطلعها ‪:‬‬ ‫ح س س س س س س س س س س سسق ي س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س سسب أن تبس س س س س س س س س س س سساهي النجوم س س س س س س س س س س سسا‬

‫في س س س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س س س سسد ض س س س س س س س س س س سسدمنوا البلي س س س س س س س س س س سسغ الكيدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫دفن س س س س س س س س س س س س س س سوا الرتض س س س س س س س س س س س س س س سسى الرض س س س س س س س س س س س س س س ي لعدم س س س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسو فس س س س س س س س س س س س س س جنب س س س س س س س س س س س س سسك ات س س س س س س س س س س س س سساذه ن س س س س س س س س س س س س سسديا‬

‫في س س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س س سسد غيضس س س س س س س س س س سوا البح س س س س س س س س س سسار فأمس س س س س س س س س س سست‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س قوانينه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تريس س س س س س س س س س س س س س س س س ك العلومس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ذاك غواصس س س س س س س س س س س س س س سسها الس س س س س س س س س س س س س س سساذي كس س س س س س س س س س س س س س سسان فينس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يتنس س س س س س س س س س س س س س س س س دّرهس س س س س س س س س س س س س س س سسا النض س س س س س س س س س س س س س س س سسيد النظيدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ترجم لسسه الشسسيخ النققسسدي ف س ) السسروض النضسسي ( كدمسسا ترجم لسسه الاقسسان ف س ) شسسعراء‬ ‫اللسسة ( وروى لسسه نسساذج مسس ن الشسسعر والتواري خ ‪ ،‬ولتعلققسسه بسسثآل السسبيت )ع( كسسان اكسثر مسسا نظسسم‬ ‫فيهسسم فدمنهسسا قصسسيدته السست يعسسدد فيهسسا فجسسائع يسسوم كسربلء ويص أبسسا الفضسسل العبسساس ‪ 7‬بققسسسم‬ ‫وافر منها وأولا ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي دني س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وللفن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا منتهاهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هسسا وواٍه قواه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س س س سسم في س س س س س س س سسك م س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س سسرم ُأبي س س س س س س س سسح ومس س س س س س س سس ن دم‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آل أح س س س س س س س س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س س س س س س س س سسا هلل م س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫وهي تناهءز الستني بيتاً وقال عندما لح هلل مرم الرام قصيد ة مطلعها ‪:‬‬ ‫وقال وقد زار المام السني ‪ 7‬ليلة النصف م ن شعبان ‪:‬‬

‫لققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أيققنس س س س س س س س س س س س س س س س س سست أن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س لطفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س سسا عن س س س س س س س س س س س س س س س س س الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسغائر والكبس س س س س س س س س س س س س س س س سسائر‬

‫لن س س س س س س س س س س س س جئ س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س سسعبان أس س س س س س س س س س س س سسعى‬

‫لرق س س س س س س س س س س س س س س س س س د سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيد الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسهداء زائس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وقال ف جواب َم نس سأل ع ن مدف ن رأس السني ‪: 7‬‬

‫ل تطلبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا رأس الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإنه‬

‫ل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س س س س س س سسى ث س س س س س س س س س س س س س س س سساٍو ول ف س س س س س س س س س س س س س س س س س واد‬

‫لكندم س س س س س س س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س س س س س س س سسفو ال س س س س س س س س س س س س س س س سسولء ي س س س س س س س س س س س س س س س سسدّلكم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س أنس س س س س س س س س س س س سسه الققبس س س س س س س س س س س س سسور وس س س س س س س س س س س س سسط ف س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫‪172‬‬


‫وقد تققدم ف الءزء السابق تققيق ع ن موضع رأس المام السني )ع( ‪.‬‬ ‫كسسانت وفسساته بدينسسة الكاظدميسسة يسسوم الثلثسساء خسسامس جسسادى الثانيسسة سسسنة ‪‍ 1357‬ه ‪.‬‬ ‫الصادف ‪ 3‬آب سنة ‪ 1938‬م ‪ .‬ونققل جثدمانه إل اللة بوكب حافل ث شّيع لرقده الخي س‬ ‫ف النجف الشرف ودف ن ف اليوان الاذهب أمام الرم اليدري وتافتت الوفود لتعّءزي السر ة‬ ‫وتعاقب الشعراء على منصة الفل لتأبينه أمثال الشيخ قاسم الل والشيخ عبد الرزاق السسسعيد‬ ‫والشيخ باقر ساكه ومدمد علي الفلوجي وغيهم رحه ال عدد حسناته ‪.‬‬

‫‪173‬‬


‫الشاعر اقبال‬ ‫المتوفى ‪1357‬‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الكعب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة العلي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وقص س س س س س س س س س س س س س س س س سستها‬

‫نبس س س س س س س س س س س س سسأ يفيس س س س س س س س س س س س سسض دم س س س س س س س س س س س س ساً علس س س س س س س س س س س س سسى الجس س س س س س س س س س س س سسر‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدأت باسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعيل عبت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ودم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني ناي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وللدكتور مدمد اقبال ‪:‬‬ ‫ارفعس س س س س س س س س س س س س س س سوا ال س س س س س س س س س س س س س س سسورد والش س س س س س س س س س س س س س س سسققائق إكلي س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ثن س س س س س س س س س س س س س س س س سساءً عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ض س س س س س س س س س س س س س س س س س سريح الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسهيد‬

‫ذاك ل س س س س س س س س س س س س س س س سسون ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدم ال س س س س س س س س س س س س س س س سساذي أنب س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س سسد ورّوى ب س س س س س س س س س س س س س س س سسه حي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة الل س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫» مدمد اقبال فيلسوف باكستان ‪ ،‬ولد فس مدينسة سسيالكوت سسنة ‪ 1873‬م ‪ .‬وتوف‬ ‫سسسنة ‪ 1938‬م ‪ .‬سسسافر إلس عسسد ة بلسسدان طلبساً للعلسسم ثس عسساد إلس وطنسسه سسسنة ‪ 1908‬م ‪ .‬حيسسث‬ ‫عدمل بالاما ة وقرض الشعر ‪ .‬وقد ذاع صسيته فس النسد وكثر عشساق أدبسه ومريدو فلسسفته ‪ .‬وقد‬ ‫دعا ف شعره إل نباذ التصوف العجدمي الاذي يلؤدي إل إماتسسة المسسة وبّشس رس بالتصسسوف العدملسسي‬ ‫الاذي يسدعو إلس العدمسل والهساد ‪ .‬وتدل أشسعاره وقصسائده علسى تجيسد الشخصسيات السسلمية‬ ‫كلها ‪.‬‬ ‫وتققسسوم فلسسسفة إقبسسال علسسى ) السساذات ( السست هسسي عنسسده حسسق ل باطسسل وه دف النسسسان‬ ‫الدين والخلقي اثبات ذاته ل نفيها ‪ ،‬وعلى قدر تققيق ذاته أو‬

‫‪174‬‬


‫واح سسديته يقق سسرب م سس ن ه سساذا ال سسدف ‪ ،‬وتنقق سسص فردي سسة النس سسان عل سسى ق سسدر بع سسده ع سس ن ال سسالق ‪،‬‬ ‫والنسسان الكامسل هسو القسرب إلس الس وليسس معنس ذلسك أن يفنس وجوده فس الس كدمسا ذهبست‬ ‫إليه فلسفة الشراق ووحد ة الوجود عند اب ن العرب واسبينوزا ‪ ،‬بل هو عكس هاذا يثل السسالق‬ ‫ف س نفسسسه واليسسا ة عنسسده رق ي مسسستدمر وهسي تسسسخر كسسل الصسسعاب السست تعسسمرتض طريققهسسا وقسد‬ ‫خلققت م ن أجل اتساعها وترقيها آلت كالواس الدمس والققو ة والدركة لتققهسسر بسسا العققبسسات ‪.‬‬ ‫وإذا قهرت الاذات كل الصعاب الت ف طريققها بلغت منءزلة الختيار فالاذات فس نفسسسها فيهسسا‬ ‫اختيار وجب ‪.‬‬ ‫وحس سسبنا أن نقق سسول أن اقب سسال ي سسدعو إلس س ادراك ال سساذات وتققويته سسا وإلس س العدم سسل ال سسدائب‬ ‫)‬ ‫والهاد الاذي ل يفمرت ‪ ،‬ويرى أن اليا ة ف العدمل والهاد والوت ف الستكانة والسسسكون «‬ ‫‪. (1‬‬ ‫وما جاء م ن شعر اقبال ف السيد ة فاطدمة الءزهراء ‪ 3‬كدما رواه الكسساتب الصسسري توفيسسق‬ ‫أبو علم ف كتابه ) أهل البيت ( قول ‪:‬‬ ‫نس س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س سسيح بنس س س س س س س س س س س س س لري س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س سي ة‬

‫بققيس س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س سسى طس س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س سسدى ذكراهس س س س س س س س س س سسا‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س سسد يش س س س س س س س س س س س س س سسرق م س س س س س س س س س س س س س سس ن ثلث مط س س س س س س س س س س س س س سسالع‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س مهس س س س س س س س س س س س سسد فاطدمس س س س س س س س س س س س سسة فدمس س س س س س س س س س س س سسا أعلهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت َم س س س س نس ‪ ،‬ه س س س سسي زوج َم س س س س نس ‪ ،‬ه س س س سسي أّم َم س س س س نس‬ ‫ه س س س سسي بن س س س س ُ‬

‫َم س س س س س س س س س س س س نس ذا يس س س س س س س س س س س سسدان ف س س س س س س س س س س س س الفخس س س س س س س س س س س سسار أباهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س سسو رح س س س س س س س س س س ة للع س س س س س س س س س س سسالني وكعب س س س س س س س س س س سسة الم س س س س س س س س س س سسال‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أخراهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫َم س س س س س س س س س س س س نس أيقق س س س س س س س س س س س سسظ الفط س س س س س س س س س س س سسر النيس س س س س س س س س س س سسام بروح س س س س س س س س س س س ه‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س أنه بع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد البل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أحياه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هس س س س س س س سسي ومضس س س س س س س سسة مس س س س س س س سس ن نس س س س س س س سسور عني س س س س س س س س الصس س س س س س س سسطفى‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسادي الش س س س س س س س س س س س س سسعوب إذا ت س س س س س س س س س س س س سسروم ه س س س س س س س س س س س س سسداها‬

‫وأع س س س س س س س س س س س س س س س سساد تاريس س س س س س س س س س س س س س س س خ الي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة جدي س س س س س س س س س س س س س س س سسد ة‬

‫مثس س س س س س س س س س سسل العرائسس س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س س جديس س س س س س س س س س سسد حله س س س س س س س س س سسا‬

‫ول س س س س س س س س س س سسءزوج فاطدمس س س س س س س س س س س سسة بسس س س س س س س س س س س سسور ة هس س س س س س س س س س س سسل أتس س س س س س س س س س س سسى‬

‫)‪(2‬‬

‫ت س س س س س س س سساج يف س س س س س س س سسوق الش س س س س س س س سسدمس عن س س س س س س س سسد ض س س س س س س س سسحاها‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ملة العرب الكويتية عدد ‪. 142 / 115‬‬ ‫‪ 2‬س كتاب اهل البيت لتوفيق ابو علم ‪.‬‬

‫‪175‬‬


‫وحدثن الشسساب الهسساذب الشسسيخ شسريف نسسل العلمسسة الصسسلح الغفسسور لسسه الشسسيخ مدمسسد‬ ‫السني كاشف الغطاء أنه عندما دعسسي أبسسوه لضسور السسلؤتر السسسلمي فس الباكسستان ‪ ،‬ذهسسب‬ ‫إل س هنسساك وزار قسسب الشسساعر الفيلسسسوف اقبسسال وذلسسك ف س ‪ 26‬جسسادى الول عسسام ‪‍ 1371‬ه ‪.‬‬ ‫وارتل أبيات منها ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س سسا عارف س س س س س س س س س اً ج س س س س س س س س س سّل قس س س س س س س س س سسدراً ف س س س س س س س س س س مع س س س س س س س س س سسارفه‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إكب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار وإجلل‬ ‫ف س س س س س س س س سسالروح من س س س س س س س س سسك ل س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س الل س س س س س س س س سسد إقب س س س س س س س س سسال‬

‫إن كس س س س س سسان جسس س س س س سسدمك ف س س س س س س ه س س س س س سساذا الض س س س س س سريح ث س س س س س سسوى‬ ‫تي س س س س س س س س س سسة ل س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س سس ن ِخ س س س س س س س س س س ّل سأت س س س س س س س س س سساك عل س س س س س س س س س سسى‬

‫بع س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س سءزار بقق س س س س س س س س س سسول مث س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س سسالوا‬

‫ل خي س س س س س س س س س س س س س س سسل عن س س س س س س س س س س س س س س سسد ت س س س س س س س س س س س س س س سسديها ول م س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫فليسس س س س س س س س س سسعد النطس س س س س س س س س سسق إن ل س س س س س س س س س س يسس س س س س س س س س سسعد الس س س س س س س س س سسال‬

‫ولد مدمد اقبسال فس الرابسع والعشسري ن مس ن ذي الجسة سسنة ‪‍ 1289‬ه ‪ .‬أدخلسه أبسوه إلس‬ ‫مكتب ليتعلم الققرآن ففاق أترابه لاذكائه ونال جوائءز كثي ة ث انتققل إل مدارس عاليسسة وكليسسات‬ ‫شسسهي ة فانت سسدب لتسسدريس التاري خ والفلس سسفة ف س الكليسسة الش سرقية ف س له سسور ث س اخسستي لت سسدريس‬ ‫الفلسفة واللغة النكليءزية بكلية الكومة الت تّرج فيها ‪ .‬ونال اعجاب تلمياذه وزملئه بسسسعة‬ ‫علدمسسه وحسسس ن خلققسسه وسسداد رأيسسه ‪ ،‬واتهسست البصسسار اليسسه وذاع ذكره حسست صسسار مسس ن أسسساتاذ ة‬ ‫لهسسور النسسابني ‪ .‬ولبسسث فيهسسا عشسسر سسسنوات ث س سسسافر إل س أوربا بعسسد مسسا دّوى صسسوت إقبسسال ف س‬ ‫مافل الدب ينشد قصائده وقد حرصت الصحف على نشر شعره ‪ ،‬وايقق ن الشعراء والعلدمساء‬ ‫أن لاذا الشاب شأنا ‪ ،‬وأول قصائده الرنانة الت ُألققيت فس جسسع حاشسسد قصسيدته الست أنشسسدها‬ ‫ف الفل السنوي لدماعسة حايسة السسلم فس لهسور ) أندمس ن حايسة إسسلم ( سسنة ‪ 1899‬م ‪.‬‬ ‫وعنوانا أنني يتيم ‪.‬‬ ‫سافر إل انكلمرتا والتحق بامعة كدمبدج لدرس الفلسسفة ونال مس ن هساذه الامعسة درجة‬ ‫ف فلسفة الخلق ث سافر إل ألانيا فتعلم اللانية ف زم ن قليل والتحق بامعة مونخ وكتب‬ ‫رس الته ) تطسسور مسسا وراء الطبيعسسة ف س فسسارس ( ث س عسساد اقبسسال إل س لنسسدن فسسدرس الققسسانون وح از‬ ‫امتحان الاما ة والتحق كاذلك‬

‫‪176‬‬


‫بدرسة العلسسوم السياسسسية زمنساً ورجع إلس بلده ومكسسث ولبسسث سسسنني عدميسسداً لكليسسة الدراسسسات‬ ‫الشسسرقية ورئيس ساً لققسسسم الدراسسسات الفلسسسفية ‪ ،‬وفس سسسنة ‪ 1933‬دعسسي هسسو والشسسيخ سسسليدمان‬ ‫الن سسدوي والس سسي راس مس سسعود إل س كاب سسل للنظ سسر ف س التعلي سسم عام سسة ‪ ،‬وفس نظ سسام جامع سسة كاب سسل‬ ‫خاصة ‪ .‬وعدملت حكومة الفغان بأكثر مسا أوصى بسه ‪ ،‬وكان دائسم التصسال بعاهسد العلسم فس‬ ‫لهسسور وغيها ‪ ،‬وكانت الامعسسات تسسدعوه إلس زيارتا والاضسر ة فيهسسا ‪ .‬دعسسي إلس مسسدارس سسسنة‬ ‫‪ 1928‬م ‪ .‬فألققى ماضرات هناك فجدمعست وسيت ) اصسلح الفكسار الدينيسة فس السسلم (‬ ‫وهي أعظم ما كتب اقبال ف الفلسفة ‪.‬‬ ‫كانت حيا ة اقبال حافلة بالصالات ووّدع اليا ة بققوله ‪:‬‬

‫آي س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤم ن أن يلقق س س س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س س س سسردى‬

‫باسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الثغس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسروراً ورض س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وكان عدمره سبعاً وستني سنة وشهراً وستة وعشسري ن يوم اً وستبققى الجيسسال تققسرأه مسس ن‬ ‫وراء فلسفته وآرائه ونبوغه ‪ .‬كتب الدكتور عبد الوهاب عءزام سفي مصسسر فس باكسستان ) مدمسد‬ ‫اقبال ‪ ،‬سيته وفلسفته وشعره ( وألّ بياته إلامة وافية كافية وعرض ناذج مسس ن حيساته وس يته‬ ‫وفلسسسفته وألسوان مسس ن شسسعره ‪ ،‬كدمسسا ترجم السسدكتور عبسسد الوهاب عسءزام إلس العربيسسة رسالة الشسسرق‬ ‫م ن شعر مدمد اقبال وهي جواب لديوان ) كوته ( الشاعر اللان ‪.‬‬ ‫مدمسسد اقبسسال شسساعر نابغسسة وفيلسسسوف مبسسدع وتتفسسي الباكسسستان بسساذكراه كسسل عسسام لنسسه‬ ‫فيلسسسوف وشاعر وملؤم ن ‪ ،‬قسسال السسدكتور عبسسد الوهاب عسءزام ‪ :‬فس اليسسوم السسادي والعشسري ن مسس ن‬ ‫شسسهر نيسسسان سسسنة ‪ 1938‬م ‪ .‬والسسساعة خسسس مسس ن الصسسباح ‪ ،‬ف س مدينسسة لهسسور ‪ ،‬مسسات رج ل‬ ‫كسسان علسسى هسساذه الرض عال ساً وروحي ساً يسساول أن ينشسسيء النسساس نشسسأ ة اخسسرى ‪ ،‬ويس سّ ن لسسم ف س‬ ‫اليا ة سّنة جديد ة ‪ .‬مات مدمسد اقبسال الفيلسسوف الشسساعر الساذي وهب عققلسسه وقلبسه للدمسسلدمني‬ ‫وللبشر أجعني ‪. .‬‬

‫‪177‬‬


‫وقسد نشسسرت جري د ة الدمهوري ة البغداديسسة بعسسددها ‪ 3067‬الصسسادر بتاري خ ‪ 20‬ايلسسول‬ ‫سسنة ‪ 1977‬م ‪ .‬والصسادف ‪ 7‬شسوال سسنة ‪‍ 1397‬ه ‪ .‬تست عنسوان ‪ :‬ذكرى الشساعر اقبسال ‪،‬‬ ‫مسسا نصسسه ‪ :‬تتفسسل الباكسسستان خلل شسسهر كسسانون الول الققبسسل بالسساذكرى الئوية ليلد شسساعرها‬ ‫الققومي مدمد اقبال ‪ ،‬وقد وجهست السدعو ة إلس أكسثر مس ن ‪ 200‬عسال وشاعر مس ن جيدمسع أنساء‬ ‫العال للدمشاركة ف ملؤتر دويل يستدمر أسبوعاً لحيساء ذكرى الشساعر الساذي ألّسف حسول حيساته‬ ‫أكثر م ن ثلثني كتاباً ‪ .‬وم ن جيل الوقائع أن تكون كتابة هاذه المرتجة ف ‪ 9‬نوفدمسسب ) كسسانون‬ ‫الول ( عام ‪ 1978‬م ‪ .‬حيسث تصسسادف الساذكرى الئوية ليلد هساذا الفيلسسسوف العظيسم ‪ ،‬فققسد‬ ‫احتفلت الباكستان وأكثر الدول باذكرى مولد الدكتور مدمد اقبال ‪.‬‬ ‫ب السسلم فهسو خالسد بعققيسدته وأعدمساله البّسار ة‬ ‫إذ هو شاعر وفيلسوف وّم ن شغفوا ب ّ‬ ‫وخدماته لشعبه خاصة ‪ ،‬وللدمسلدمني عامة ‪ .‬رحه ال وأثابه على ذلك ‪.‬‬

‫‪178‬‬


‫السيد خضر القزويني‬ ‫المتوفى ‪1357‬‬ ‫م س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س سسال هاش س س س س س س س س س س س سسم ل ت س س س س س س س س س س س سسثي عراب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نسس س س س س س س س س س س س س س س سسيت رزي س س س س س س س س س س س س س س س ة ك س س س س س س س س س س س س س س س سربل ومصس س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬

‫أو لس س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س سسق أبن س س س س س س س س س س س سساء ح س س س س س س س س س س س سسرب زينبس س س س س س س س س س س س ساً‬

‫حس س س س س س س س س سسرى وق س س س س س س س سسد هتك س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س سساذاك حجاب س س س س س س س س سسا‬

‫حسس س س س س س س س س س س س س س س سسرى بل حس س س س س س س س س س س س س س س سسام لنغس س س س س س س س س س س س س س س سسل سس س س س س س س س س س س س س س س سسية‬

‫والوج س س س س س س س س س س س س س س د أن س س س س س س س س س س س س س س سسل جس س س س س س س س س س س س س س س سسدمها وأذاب س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أي س س س س س س س س س س س سس ن الدمي س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س س س سءزار وبيض س س س س س س س س س س س سسها‬

‫ك س س س س س س س س س س س سسانت ول س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسءزل الرق س س س س س س س س س س س اب قراب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أفه س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س سسا قع س س س س س س س س س س س سسدت حيته س س س س س س س س س س س سسا وك س س س س س س س س س س م‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الققع س س س س س س س س س س س س س س س سسود وق س س س س س س س س س س س س س س سسد أذّل رقاب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وإلس س س س س س س س س س س س س س س س َم تغض س س س س س س س س س س س س س س سسي والع س س س س س س س س س س س س س س سسدو بنبه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يسس س س س س س س س س س س س سسي قري س س س س س س س س س س س س راً وهس س س س س س س س س س س سسي تققس س س س س س س س س س س س سسرع نابس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وه س س س س س س س س س س س ل الفس س س س س س س س س س س سساظ بس س س س س س س س س س س سسا يثس س س س س س س س س س س سسور وعءزمهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫يي س س س س س س س س س س س س س سسي فت س س س س س س س س س س س س س سسدرك ب س س س س س س س س س س س س س سسالطفوف طلب س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫الس س س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س س سسب كي س س س س س س س س س س س سسف تققع س س س س س س س س س س س سسد هاش س س س س س س س س س س س سسم‬

‫والققس س س س س س س س س س س س س سسوم بس س س س س س س س س س س س س سسالطف اسس س س س س س س س س س س س س سستباحت غابس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نس س س س س س س س س س سسيت وه س س س س س س س س س ل تنس س س س س س س س س س سسى غ س س س س س س س س س سسدا ة تدمع س س س س س س س س س سست‬

‫وعلس س س س س س س س س س سسى ابس س س س س س س س س س سس ن طاهس س س س س س س س س س سسا حءزب س س س س س س س س س س ت أحءزابس س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س سست أح س س س س س س س س س سساطت بالس س س س س س س س س س سسني ول س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س سس ن‬

‫حفظ س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك نبيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا وكتاب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وع س س س س س س س س س س س س س س س سسدت عليس س س س س س س س س س س س س س س س سسه فغس س س س س س س س س س س س س س س س سسادرته وآلس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وذوي س س س س س س س س س س س س س سسه صس س س س س س س س س س س س س س سسرعى كهلهس س س س س س س س س س س س س س سسا وش س س س س س س س س س س س س س سسبابا‬

‫فتخال س س س س س س س س س سسا القدم س س س س س س س س س سسار وه س س س س س س س س سسي عل س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س سسثرى‬

‫ص س س س س س س س سسرعى وقس س س س س س س سسد أض س س س س س س س سسحى النجي س س س س س س س سسع خض س س س س س س س سسابا‬

‫ص س س س س س س س س س س س سّرعاً‬ ‫والطه س س س س س س س س س س سسر زين س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س سساذ رأت س س س س س س س س س س سسم ُ‬

‫حّنس س س س س س س س س س س س س سست وقارض س س س س س س س س س س س س س ت السس س س س س س س س س س س س س سسني عتابس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أأخس س س س س س س س س س س س س س سسي ترض س س س س س س س س س س س س س س ى أن تس س س س س س س س س س س س س س سساذب زينب س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫أي س س س س س س س س س س سسدي بنس س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س سسرب الطغ س س س س س س س س س س سسا ة نققاب س س س س س س س س س س سسا‬

‫السسسيد خض سرالققءزوين هسسو ابسس ن السسسيد علسسي بسس ن مدم سسدب ن ج سواد بسس ن رضس ا أب سسو الس سر ة‬ ‫الققءزوينيسسة السسسينية النجفيسسة ‪ .‬ولد السسمرتجم لسسه ‪‍ 1323‬ه ‪ .‬فس النجسسف ‪ .‬خطيسسب أديسسب ولوذعّي‬ ‫لبيب وغّريد فريد نظم فأجاد ‪ ،‬له ديوان اسه ) الثدمار ( يشتدمل على أبسواب ‪ :‬الدماسسسيات ‪،‬‬ ‫الجتدماعيات ‪ ،‬الرثاء ‪ ،‬الغءزل ‪ ،‬النسيب ‪ .‬مدموع‬

‫‪179‬‬


‫صسفحاته ‪ 124‬صسفحة ‪ ،‬نبسغ كسثي مس ن هساذه السسر ة فس العلسم والدب منهسم الشساعر الشسهي‬ ‫السيد صال الققءزوين الشهي بالبغدادي وولده السيد راضي وهم غي السر ة الققءزوينية ف اللة‬ ‫الفيحسساء والنجسسف والنديسسة ‪ ،‬والطيسسب أبسسا اليسساس كسسان غري د الافسسل سسسيدما ف س الع سراس وفس‬ ‫عصسسره يعسّد مسس ن السسددي ن ول زلت أتسساذكره وأحسسادثه فكسسان أدبسسه أكسسثر مسس ن خطسسابته إذ كسسان فس‬ ‫مواسسسم الطابسسة يكتفسسي بالرساتيق والققسسرى ومثسسل هسساذه الءزوايسسا ل تشسسحاذ السساذه ن ول ترب اللكسسة‬ ‫الطابية بسل تعلسه راض بسا عنسده إذا كسان متدمعسه راض عنسه ‪ .‬إن الطيسب السّوال فس القطسار‬ ‫س بسسا يتسساجه التدمسسع مسس ن معالسسة أمراضسسه‬ ‫والمصسسار يضسسطر لتققسسدي النسسافع مسس ن الكلم إذ ي س ّ‬ ‫والطي سسب ك سسالطبيب فالس سسيد خض سسر تعلّسسق بالش سسخاب وهسو قط سسر من سسءزوي ل ثققاف سسة عن سسده ول‬ ‫تسس سوى الءزرع والسققي وما دام هساذا الطيسب تطربم نغدمساته وتلؤثر فس أحاسيسسهم نسباته‬ ‫فهسسو الرغوب فيسسه وهو الطلسسوب عنسسدهم ‪ .‬وكانت أرييتسسه تسسسحرهم وهو مسس ن تسسسحرهم منسساظر‬ ‫الفرات والريف الضاحك ‪ ،‬قال ف شاب اسه حس ن ويتصف بالوطنية ‪.‬‬ ‫كي س س س س س س س س س س س س س س س سسف ل يص س س س س س س س س س س س س س س س سسبح قل س س س س س س س س س س س س س س س سسب وطنس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س س س س سسك والققل س س س س س س س س س س س سسب ل س س س س س س س س س س س سس ن يه س س س س س س س س س س س سسوى وط س س س س س س س س س س سس ن‬

‫فج س س س س س س س س س س س س سسدير بس س س س س س س س س س س س س سسك ل س س س س س س س س س س س س سسو ت س س س س س س س س س س س س سسدعى بن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وطنيس س س س س س س س س س س س س س ساً مثلدم س س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س س سسدعى ) حس س س س س س س س س س س س س س سس ن (‬

‫وم ن روائعه قصيدته ف رثاء صديققه الشاعر الشيخ جواد السودان وأولا ‪:‬‬ ‫كي س س س س س س س س س س سسف يقق س س س س س س س س س س سسوى عل س س س س س س س س س س سسى رثس س س س س س س س س س س اك لس س س س س س س س س س س سسان‬ ‫لي س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س سسعري وكي س س س س س س س س س سسف يس س س س س س س س س س سسلوك خ س س س س س س س س س س سّل‬

‫ف منطقق س س س س س س س س س س س س س س سسي وبي س س س س س س س س س س س س س س سسان‬ ‫والس س س س س س س س س س س س س س س سسى كس س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫ولقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد كن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلو ة اللن‬

‫وم ن غءزله قصيدته الت عنوانا بنت كسرى ‪:‬‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س س س سساذيري م س س س س س س س س س س سس ن غ س س س س س س س س س س سساد ة كس س س س س س س س س س س سسرويه‬

‫فتن س س س س س س س س س س س س س س س س سست بالدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س سبيه‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسا بنفس س س س س س س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س س س س س سسديتها م س س س س س س س س س س س س سس ن فت س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س س س سَر العنيس س س س س س س س س س س س س س س مثله س س س س س س س س س س س س س سسا أريي س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدير بالعاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققني إذا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجدت بك س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة لس س س س س س س س س س س س س س س س سسا وعش س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫تسسوف السسسيد خضسسر الققءزوين س سسسنة ‪‍ 1357‬ه ‪ .‬ودفسس ن ف س اي سوان السساذهب مسس ن الصسسح ن‬ ‫اليدري الشريف ‪.‬‬

‫‪180‬‬


‫السيد جواد القزويني‬ ‫المتوفى ‪1358‬‬ ‫هل تع س س س س س س س س س س س س س س س سسود بس س س س س س س س س س س س س س س س سوادي لعل س س س س س س س س س س س س س س س سسع وقب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مراب س س س س س س س س سسع ذكره س س س س س س س س ا ف س س س س س س س س س الققل س س س س س س س س سسب ق س س س س س س س س سسد وقب س س س س س س س س سسا‬

‫أي س س س س س س س سسام ل س س س س س س س سسو مض س س س س س س س سست فيدم س س س س س س س سس ن أح س س س س س س س سسب وقس س س س س س س سسد‬

‫أبقق س س س س س س س سست معنس س س س س س س س س إلس س س س س س س س س تل س س س س س س س سسك العه س س س س س س س سسود ص س س س س س س س سسبا‬

‫تعس س س س س س س س س س سساذبت مهجس س س س س س س س س س سست يس س س س س س س س س س سسوم الرحيس س س س س س س س س س سسل بس س س س س س س س س س سسم‬

‫ك س س س س س س س س س س سسأن طع س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س سساذاب عن س س س س س س س س س س سسدهم ع س س س س س س س س س س سساذبا‬

‫ل تسس س س س س س س س س س س س س سسبوا أعين س س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س س سسري مس س س س س س س س س س س س س سسدامعها‬

‫علي س س س س س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س س س س س سسل لل الص س س س س س س س س س س س س سسطفى النجب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أبكيه س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س سسوم حلّ س س س س س س س س سوا ب س س س س س س س س سسالطفوف ض س س س س س س س س سسحى‬

‫وشس س س س س س س س س س سسيدوا ف س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س سساف ك س س س س س س س س س س س سربل الطنب س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأقبل س س س س س س س س س س س س س سست آل ح س س س س س س س س س س س س س سسرب ف س س س س س س س س س س س س س س س كتائبهس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س س سّر حرب س س س س س س س س س س اً لرح س س س س س س س س س س ب السس س س س س س س س س س سسبط واخرب س س س س س س س س س س ا‬

‫س س س س س س س س س س سساموه إم س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س سسلؤوس الت س س س س س س س س س سسف يرعه س س س س س س س س س سسا‬

‫أو أن ي س س س س س س س س س س س س س س سساذل ولك س س س س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س س س س س سساء أب س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫نفس س س س س س س س س سسي الف س س س س س س س س سسداء لظ س س س س س س س س سسامي الققل س س س س س س س س سسب منف س س س س س س س س سسرداً‬

‫وغيس س س س س س س س س ص س س س س س س س سسارمة فس س س س س س س س س ال س س س س س س س سسرب م س س س س س س س سسا ص س س س س س س س سسحبا‬

‫لف س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س سساذ أح س س س س س س س س سساطت في س س س س س س س س سسه مدق س س س س س س س س سسة‬

‫أه س س س س س س س س س س سسل الض س س س س س س س س س س سسلل وفي س س س س س س س س س س سسه ن س س س س س س س س س س سسالت الرب س س س س س س س س س س ا‬

‫رمس س س س س س س س وه فس س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم حقق س س س س س س س سسد م س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س سسداوتم‬

‫مثلثس س س س س س س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س سسظايا قلب س س س س س س س س س س س س سسه نش س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫م س س س س س سس ن بع س س س س س سسده هجدم س س س س س سست خي س س س س س سسل الض س س س س س سسلل عل س س س س س سسى‬

‫خ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر النب س س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال فانتهب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أبس س س س س س س س س س س س س سسدوا عققائس س س س س س س س س س س س س سسل آل الس س س س س س س س س س س س س سسوحي حاس س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫ل س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س سسمرتكوا فوقه س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسمرتاً ول حجب س س س س س س س س س س سسا‬

‫الس س س س س س س س س ك س س س س س س س سسم قطع س س س س س س س سست لب س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س سسب حش س س س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س سربلء وكس س س س س س س س م رح س س س س س س س س س ل بس س س س س س س س س سسا نب س س س س س س س س س سسا‬

‫وك س س س س س س س س س س م دم ق س س س س س س س س س س س سسد أراق س س س س س س س س س س س سوا ف س س س س س س س س س س س سسوق تربته س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وك س س س س س س م ي س س س س س س س سستيم بكع س س س س س س س سسب الرمس س س س س س س س ح ق س س س س س س س سسد ض س س س س س س س س سربا‬

‫سس س س س س س س س س س سسروا بس س س س س س س س س س سس ن علس س س س س س س س س س سسى القتس س س س س س س س س س سساب حاس س س س س س س س س س س سر ة‬

‫إل س س س س س س س س اب س س س س س س سس ن هن س س س س س س سسد تققاس س س س س س س سسي الوخس س س س س س س د والنص س س س س س س سسبا‬

‫‪181‬‬


‫الواد ب ن الادي اب ن السيد ميزا صال اب ن الجة الكبي السيد مهدي الققءزوين ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س سسدا ة اب س س س س س س س س سسا ة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سسد أش س س س س س س س س سسرقت‬

‫وحسس س س س س س س سسبك مس س س س س س س سس ن هس س س س س س س سساٍد بشس س س س س س س سسي إل س س س س س س س س هس س س س س س س سسادي‬

‫ولد سنة ‪ 1297‬ه‍ ‪ .‬ف قضاء الندية قبل وفا ة جده الكبي بثلث سنوات نشأ على‬ ‫حسب العلسسم والكدمسسال ودرس مبسسادئ العلسسوم علسى عدمسسه السسيد أحسسد ثس أرسله أبسسوه إلس النجسسف‬ ‫وألققسسه بسسأخويه ‪ :‬السسسيد ميسسي والسسسيد بسساقر ومها أصسسغر منسسه سسسناً فنسسالوا قسسسطاً كسسبياً مسس ن الفققسسه‬ ‫على جلة م ن اعلم النجف كالاج ميزا حسني الاج خليل والشيخ مهدي الازندران وآيسسة‬ ‫ال الراسان والل كاظم إل أن حسدثت السرب العاليسة الول سسنة ‪‍ 1332‬ه ‪ .‬عساد السمرتجم‬ ‫لسسه إلس النديسسة مسسءزّودساً بدملسسة مسس ن شسسهادات مشسسايه العلم السست تسوله نشسسر الحكسسام ‪ .‬وكانت‬ ‫أيام العطل الصيفية هي مواسم الطارحات الدبية والبارات الشعرية مضسسافاً إلس ولعسسه الشسسديد‬ ‫بطالعسسة كتسسب الدب والشسسعر والخبسسار وس ي ة أهسسل السسبيت حسست ألّسسف مسس ن ذلسسك مسساميع تضسسم‬ ‫الن سوادر والفوائسسد والش سواهد ‪ .‬رأيسست بسسط الطيسسب الشسسهي الشسسيخ مدمسسد علسسي قسسسام جلسسة مسس ن‬ ‫الرسائل الدبيسسة والققسساطيع الشسسعرية والسساذوق الدبس ‪ ،‬أبسسرق للسسسيد مدمسسد علسسي الققءزوينس بناسسسبة‬ ‫تعيينه عضواً ف ملس العيان ‪:‬‬

‫تفرسس س س س س س س س س س س س س س س س ت الل س س س س س س س س س س س س س س س سسوك ب س س س س س س س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س س س س س س س سسايل‬ ‫فل عج س س س س س س س س س س س س س س س سسب إذا أص س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت ) عين س س س س س س س س س س س س س س س سسا (‬

‫وقس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أحرزتس س س س س س س س س س س س س س س س س س ا بعلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س سسك عنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س انس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س س ان‬

‫وله مفردات ومققاطيع قالا ف مناسبات شت وقصائد رثى با سسسيد الشسسهداء أبسسا عبسسد‬ ‫ال السني ‪ 7‬منها قصيد ة الت مطلعها ‪:‬‬ ‫ب عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما ذهب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬ ‫هل دروا بح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س سسري م س س س س س س س س س س س س س سسدامعه دمع س س س س س س س س س س س س س س ساً وتنس س س س س س س س س س س س س س سسكب‬

‫‪182‬‬


‫واخرى أولا ‪:‬‬ ‫أحب س س س س س س س س س س س س س س سساي ل أص س س س س س س س س س س س س س س سسغي للوم س س س س س س س س س س س س س سسة لئ س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ول انثن س س س س س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س س س س س سس ن ودك س س س س س س س س س س س س س س س م بس س س س س س س س س س س س س س س سساللوائم‬

‫وقوله ‪:‬‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س سسا للحب س س س س س س س س س س س س س س س سسة ل ي س س س س س س س س س س س س س س س سسأوون خلن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هل دروا أنن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانت منايان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب وخلّسسف مسس ن الثسسار كتسساب‬ ‫ودي سوانه الخطسسوط معظدمسسه ف س المسسام الشسسهيد كدمسسا كت س َ‬ ‫) لواعسس ج الءزف ر ة لصسسائب العسمرت ة ( يققسسع فس ثلثدمائسسة صسسفحة اسسستعاره بعسسض التسسأدبني ول ُيرجعسسه ‪،‬‬ ‫وكتسساب » الفسوادح اللدمسسة فس مصسسائب الئدمسسة « حققققسسه حفيسسده السسسيد جسسودت الققءزوينس ‪ ،‬تسسوف‬ ‫السيد جواد أوائل شعبان سنة ‪‍ 1358‬ه ‪ .‬ف الندية وحل نعشه علسى العنساق مسسافة أميسال‬ ‫ث س ح سسل إل س النج سسف حي سسث دف سس ن ف س مقق سب ة آب سسائه الاص سسة بالس سر ة ورثس اه فريس ق م سس ن الش سسعراء‬ ‫كالشيخ قاسم الل والسيد مدمد رضا الطيب والشيخ عبد السني الويءزي وغيهم ‪.‬‬

‫‪183‬‬


‫الشيخ عبد الغنى الحر‬ ‫المتوفى ‪1358‬‬ ‫ت بب س س س س س س س س س س س سساب ب س س س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س س س س رحل س س س س س س س س س س س سسي‬ ‫أخنس س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫وق س س س س س س س س س س س سسد يدمس س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س سسر نس س س س س س س س س س س س سسدى وج س س س س س س س س س س س س ود‬

‫م س س س س س س س س س س س سسط رح س س س س س س س س س س س ال ك س س س س س س س س س س س سسل رج س س س س س س س س س س س ا وسس س س س س س س س س س س سسلؤِل‬

‫ول س س س س س س س س سساذت بظ س س س س س س س س س سسل كه س س س س س س س س س سسف ح س س س س س س س س س سسى حس س س س س س س س س س سسني‬

‫ومعروفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروف وفضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫ل س س س س س س س س س س س سسى اللجني س س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س سسرم وِحس س س س س س س س س س س س ّل س‬ ‫وغي س س س س س س س س س س س س س س س س سسث ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسداه منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسل كوبس س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وف س س س س س س س س س س س س سسدت علي س س س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س س س سسدون اش س س س س س س س س س س س س س سستياقي‬

‫وأحشس س س س س س س س س س س س س س س سسائي بنس س س س س س س س س س س س س س س سسار ج س س س س س س س س س س س س س س س سواي تغلس س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫رج س س س س س س س س س س س س س س س س اًء أن ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسط الثقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسل عنس س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ف س س س س س س س س س س سسأنت الققص س س س س س س س س س س سسد فس س س س س س س س س س س س تفي س س س س س س س س س س سسف ثققل س س س س س س س س س س سسي‬

‫وغوث س س س س س س س س سسك في س س س س س س س س س سسه يكش س س س س س س س س س سسف ك س س س س س س س س س سسل خط س س س س س س س س س سسب‬

‫وغيث س س س س س س س س س س س سسك فيس س س س س س س س س س س سسه يص س س س س س س س س س س س سسب كس س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س سسل‬

‫وغف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سران الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذنوب وك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل وزر‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س بقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوٍل أو بفعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سِل‬

‫ونصس س س س س س س س س س س س س سسري يس س س س س س س س س س س س س سسا ملذ علس س س س س س س س س س س س س سسى العس س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫)‪(1‬‬

‫بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائله الظدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروى وروداً‬

‫وإع س س س س س س س س س س س س س س سءزازي عل س س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س س سسا رام ذّيل س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫الشسسيخ عبسسد الغن س السسر التسسوف سسسنة ‪‍ 1358‬ه ‪ .‬ترجم لسسه البحاثسسة الطهران س ف س نققبسساء‬ ‫البشر فققال ‪ :‬هو الشيخ عبد الغنس ابس ن الشسيخ أحسد ابس ن الشسيخ علسي بس ن أحسد بس ن مدمسد بس ن‬ ‫مدمود ب ن مدمد الر العاملي ‪.‬‬ ‫عال فاضل وأديب شاعر ‪ .‬كان ف النجف الشرف م ن أهل العلم والفضلء‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن مدموع خطي يتوي على اربعني قصيد ة كلها ف رثاء المام السني وأخيه العبسساس ابسس ن علسسي ‪ :‬وهي بسسط‬ ‫الناظم ‪.‬‬

‫‪184‬‬


‫الجلء وكان على طريققة الخيارية ‪ ،‬وهو شاعر مكثر ل سيدما ف مدح أهل السسبيت ورثائهم‬ ‫وهو سسريع البديهسسة جسسداً وشعره متوسط ‪ ،‬طبسسع لسسه ) منتظسسم السسدرر فس مسسدح المسسام النتظسسر (‬ ‫طبسسع بسسالطبع اليدرية بسسالنجف سسسنة ‪‍ 1339‬ه ‪ .‬يتسسوي علسسى ‪ 72‬صسسفحة ‪ .‬تسسوف يسسوم الثلثسساء‬ ‫منتصسف مسرم السرام سسنة ‪‍ 1358‬ه ‪ .‬ودفس ن فس اليسوان الساذهب فس الصسح ن العلسوي الشسريف ‪.‬‬ ‫وله شعر كثي وله تدميس التائية الشهي ة لدعبل ب ن علي الءزاعي والت أولا ‪:‬‬ ‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساوب ن بالرن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان والءزف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رات‬

‫نوائس س س س س س س س س س س س س س سسح عجس س س س س س س س س س س س س س سسم اللفس س س س س س س س س س س س س س سسظ والنطققس س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وله تدميس قصيد ة السيد جعفر كدمال الدي ن اللي والت أولا ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س سسا قدمس س س س س س س س س س س س س سسر الت س س س س س س س س س س س س س سّم إل س س س س س س س س س س س س س س َم الس س س س س س س س س س س س س س سرار‬

‫ذاب مّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوك م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن النتظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫وم ن ذكريات عس ن السمرتجم لسسه أنس كنسست أجتدمسسع بدملسة مسس ن اللبنسانيني الفاضسل ورجال‬ ‫العلسسم ف س السسسبوع م سر ة ف س دار العلمسسة الرح وم الشسسيخ عبسسد الكريس السسر وهسو صسسهر الشسسيخ‬ ‫السمرتجم لسه فكنسسا نققضسي سساعات مس ن الليسل فس السستدماع إلس شسعره الساذي كسان يفظسسه ويردده‬ ‫بانشسسودته ونس باته ول أنسسسى أن كسسل مسسا ينظسسم ويقق سرأ هسسو ف س مسسدح حجسسة آل مدمسسد صسساحب‬ ‫العصر والءزمان الجة ب ن الس ن سلم ال عليهدما ‪ .‬أّم اس ما رواه يلس ولده العلمسة الشسيخ مدمسد‬ ‫الر سلدمه ال ع ن سي ة والده رحه ال قال ‪ :‬كان ل يّر يوم م ن اليسام إل ونظسم مس ن الشسعر‬ ‫عشرات البيات وقد ألءزم نفسه بنظم كل يوم قصيد ة كاملة وملكته الشعرية وحافظته الققوية‬ ‫وسرعة البديهة مضسرب الثسل ‪ ،‬يققسول مسا كنست أسسع بسديوان شسعر إل واقتنيتسه وحفظست أكسثره‬ ‫عنسسه أخسسدانه ومعاصسسروه كنسسا نقق سرأ عليسسه الققصسسيد ة الكاملسسة م سر ة واحسسد ة فيحفظهسسا ويققسسول ولسده‬ ‫ت عليه قصيد ة تتكون م ن ستني بيتاً‬ ‫سلدمه ال ‪ :‬أما الاذي أدركته منه ف أواخر عدمره فققد قرأ ُ‬ ‫ت فأعادها علّي حفظاً ‪،‬‬ ‫وهو يرغب أن يفظها قال ‪ :‬إقرأ علّي منها ثلثني بيتاً فققط ‪ ،‬فققرأ ُ‬ ‫ثس قسرأت عليسسه ثلثنيس بيتساً بعسسدها فأعادهسسا علسّي حفظساً ‪ ،‬ويققسسول ولده ان مدمسسوع مسسا نظدمسسه ل‬ ‫يققل ع ن أربعة آلف قصيد ة وأكثرها ف صاحب المر حجة آل‬

‫‪185‬‬


‫مدمد وحّد ثس العلمة الليل السيد عبد الرؤوف فضل ال أنه قد سع م ن الرجع الدين الورع‬ ‫السسسيد عبسسد السسادي الش سيازي ; كسسان يتحسسدث عسس ن السسمرتجم لسسه ويققسسول ‪ :‬إن ولء الشسسيخ عبسسد‬ ‫الغن الر وحّبه لل مدمد لو وّزع على جيع أهل البلد لا دخل أحد منهم النار ‪.‬‬ ‫وحّد ثس أحد تلمياذه عس ن سسرعة البديهسة وق و ة الافظسة عنسد الشسيخ الغنس فققسال ‪ :‬كسان‬ ‫ص سهسا ‪ ،‬كدمسسا كسسان يفسسظ‬ ‫يدّرسسنا رسائل الشسسيخ النصسساري عسس ن ظهسسر غيسسب وحفسسظ العبسسار ة بن ّ‬ ‫أح سساديث الكت سسب الربع سسة ويس سستظهرها تامس ساً كدم سسا ك سسان يف سسظ القق سسرآن الكريس ونسس ج البلغ سسة‬ ‫ومققامسسات الري ري ومققامسسات بسسديع الءزمس ان الدم سسدان ‪ .‬وعنسسدما يتلسسو بعسسض الفصسسول يهسستءز ل سسا‬ ‫إعجاباً با ‪ ،‬واذكر صوته الهوري مضافاً إل بسطته ف العلسسم والسسسم ونققسسل يلس ولده بعسض‬ ‫الكتشافات والتجليات والكرامات الت تدل على روحانيته وشد ة ولئه وعققيدته ومنها يظهر‬ ‫إيانه الراسخ بالفكر ة والبدأ ‪.‬‬

‫‪186‬‬


‫السيد ناصر الحسائي‬ ‫المتوفى ‪1358‬‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س سساذي مض س س س س س س س س س س س س س سساجع فه س س س س س س س س س س س س س سسر أم مغانيه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أم الس س س س س س س س س س س س س س س سسدماء تل س س س س س س س س س س س س س س سست فس س س س س س س س س س س س س س س س معانيه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فح س س س س س س س سسط رح س س س س س س س ل الس س س س س س س س سسرى فيه س س س س س س س سسا وح س س س س س س س ي ب س س س س س س س سسا‬

‫يس س س س س س س س س س سسري مس س س س س س س س س س سس ن العني س س س س س س س س س س س دانيهس س س س س س س س س س سسا وقاصس س س س س س س س س س سسيها‬

‫ودع قلوص س س س س س س س س س س س س س سسك فيهس س س س س س س س س س س س س س سسا غي س س س س س س س س س س س س س س س موثققس س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وخ س س س س س س س س س س س س س س ّل عنه س س س س س س س س س س س س س س سسا عس س س س س س س س س س س س س س س سساها أن تييه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ول تلدمهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا إذا ألس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت معاطفهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يومس س س س س س س س س س س س س س س س اً لتققبيس س س س س س س س س س س س س س س سسل باديهس س س س س س س س س س س س س س س سسا وخافيهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فدمس س س س س س س سسا دهس س س س س س س سساك دهاهس س س س س س س سسا مس س س س س س س سس ن أسس س س س س س س سسى وج س س س س س س س وى‬

‫وم س س س س س س س س سسا دع س س س س س س س س س سساك لس س س س س س س س س س سسكب ال س س س س س س س س س سسدمع داعيه س س س س س س س س س سسا‬

‫كل كدمس س س س س س س س س س س س سسا ذو ف س س س س س س س س س س س س سلؤاد بس س س س س س س س س س س س سسالوى كلس س س س س س س س س س س س سسف‬ ‫قس س س س س س س س سسوم علس س س س س س س س سسى هامس س س س س س س س سسة العليس س س س س س س س سساء قس س س س س س س س سسد بنيس س س س س س س س سست‬

‫وأنتدم س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س سسركا ف س س س س س س س س س س س س س وّد َم س س س س س س س س س س س س س نس فيه س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س سسم بي س س س س س س س س س س س س سسوت تع س س س س س س س س س س س س سسال ال س س س س س س س س س س س س س بانيه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومعش س س س س س س س س س س سسر للدمع س س س س س س س س س س سسان الغ س س س س س س س س س س سسر ق س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س سسرعوا‬ ‫وأس س س س س س س س سسره ق س س س س س س س سسد س س س س س س س س سست ك س س س س س س س سسل ال س س س س س س س سسورى ش س س س س س س س سسرفاً‬

‫طرق س س س س س س س س س س اً بس س س س س س س س س س سسأخلقهم م س س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س س س سّل سس س س س س س س س س س سساريها‬ ‫فل س س س س س س س س س س س س سسم يك س س س س س س س س س س س س سس ن أح س س س س س س س س س س س س سسد في س س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س س سسدانيها‬

‫ل س س س س س س س سسووا ع س س س س س س س سس ن العي س س س س س س س سسش أعطاف س س س س س س س س ساً أبني س س س س س س س س س ل س س س س س س س سسم‬

‫س الدنيس س س س س س س س س س س س س س س س سسة تكري س س س س س س س س س س س س س س س س اً وتنءزيهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫م سسسسسسسسسسسسسسسسس ّ‬

‫فقق س س س س س س س س س س س سساربت بنيس س س س س س س س س س س س س آج س س س س س س س س س س س سسال ل س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س سسيم‬

‫إذ النايس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا طلب العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيها‬

‫رأوا حي س س س س س س س س س س س س س س سساتم ف س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س سساذل أنفس س س س س س س س س س س س س س س سسهم‬

‫ف س س س س س س س س س موق س س س س س س س سسف فيس س س س س س س س سسه حفس س س س س س س س سسظ العس س س س س س س س سسءز يييهس س س س س س س س سسا‬

‫ول يع س س س س س س س س س س س س س سساب ام س س س س س س س س س س س س س سسرؤ يدم س س س س س س س س س س س س س سسي مك س س س س س س س س س س س س س سسارمه‬

‫بنفس س س س س س س س س س س سسه فه س س س س س س س س س س سسو ح س س س س س س س س س س سسر حي س س س س س س س س س س سسث يدميه س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س الس س س س س س س سسام أمسس س س س س س س سست تغن س س س س س س س س بيضس س س س س س س سسهم طرب س س س س س س س اً‬

‫وس س س س س س س س س س س س س رهم تتثن س س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س سسا تيه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والي س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن تته س س س س س س س سسم فل س س س س س س س سسك ج س س س س س س س سسرى ب س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س سسوج بس س س س س س س س س س س س سسر دم وال س س س س س س س س س س س س س مريهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والنقق س س س س س س س س س س سسع ق س س س س س س س س س س سسام س س س س س س س س س س س سساًء ف س س س س س س س س س س سسوق أرؤسس س س س س س س س س س سسهم‬

‫آفاقهس س س س س س س س س س س س س س س سسا أظلدمس س س س س س س س س س س س س س س سست منس س س س س س س س س س س س س س س سسه نواحيهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لك س س س س س س س س س س سس ن أجرامه س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س سسامت ب س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س سسهباً‬

‫ل س س س س س س س س س س سسول ض س س س س س س س س س س سسياء ش س س س س س س س س س س سسباها ض س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س سساريها‬

‫‪187‬‬


‫ترمس س س س س س س س س ي الع س س س س س س س س سسدى بشس س س س س س س س س سواظ م س س س س س س س س سس ن صس س س س س س س س س سواعققها‬

‫فل ت س س س س س س س س س س س س س س س سسرى مهرب س س س س س س س س س س س س س س س اً من س س س س س س س س س س س س س س س سسه أعاديه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫رووا ب س س س س س س س س س س س س سساء الطل بي س س س س س س س س س س س س سسض الظ س س س س س س س س س س س س سسب ول س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أحشس س س س س س س س س سساء مس س س س س س س س س سسا ذاق طعس س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س سساء ظاميهس س س س س س س س س سسا‬

‫حس س س س س س س س س سست إذا مس س س س س س س س س سسا أقس س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س سسدي ن واتضس س س س س س س س س سسحت‬

‫آيس س س س س س س س س س س س س س س س سساته وس س س س س س س س س س س س س س س س س ت فيهس س س س س س س س س س س س س س س س سسم معانيهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وشس س س س س س س س س س سسيدوا لله س س س س س س س س س س سسدى ركن س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س سسه أمن س س س س س س س س س س سست‬

‫أه س س س س س س س س س س س س س سسل الرش س س س س س س س س س س س س س اد فل لف س س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س س س سساعيها‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س سساء أن يس س س س س س س س س س س س س س سسءزي البس س س س س س س س س س س س س س سساري فعس س س س س س س س س س س س س س سسالم‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س سءزاء ب س س س س س س س س س س س س سسأوف م س س س س س س س س س س س س سسا يازيه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫دع س س س س س س س س س س س س سساهم فاس س س س س س س س س س س س س سستجابوا إذ قض س س س س س س س س س س س س سوا ظدم س س س س س س س س س س س س سسأ‬

‫ب س س س س س س س س س س س سسأنفس ل س س س س س س س س س س س س س تف س س س س س س س س س س س سسارق أم س س س س س س س س س س س سسر باريه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فص س س س س س س س س س س سسرعوا ف س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسوغى يتل س س س س س س س س س س سسو م س س س س س س س س س س سسثآثرهم‬

‫)‪(1‬‬

‫ف س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س سسل آن مس س س س س س س س س سسدى اليس س س س س س س س س سسام تاليهس س س س س س س س س سسا‬

‫حجة السلم السيد ناصر الحسائي ‪ ،‬مولده فس الحسساء سسسنة ‪‍ 1291‬ه ‪ .‬ووفاته‬ ‫سسنة ‪‍ 1358‬ه ‪ .‬نشسأ نشسأ ة صسالة وترب علسى يسد أبيسه الفققيسه الكسبي ‪ ،‬وبعسد وفا ة أبيسه هساجر‬ ‫إل النجف الشرف موط ن العلم والعلدماء وأكب جامعة ف الفققسسه فسسدرس علسسى الرحوم الشسسيخ‬ ‫مدمسسد طسسه نسسف والشسسيخ مدمسسود ذهسسب والشسسيخ هسسادي الطهرانس ثس عسساد إلس الحسسساء مرشداً‬ ‫عالاً تققيساً ورع اً ثس عساد إلس النجسف مسر ة ثانيسة فسدرس علسسى الشسيخ مل كساظم الخوند وشيخ‬ ‫الشريعة الصفهان والسيد أبو تراب ولا كثر الطلسسب عليسسه مسس ن أهسايل الحسساء لساجتهم اليسه‬ ‫وجعلوا مراجع الطائفة وسائط لسه عساد ومكسث بينهسم يفيسض مس ن معسارفه ويرشدهم إلس مسا فيسه‬ ‫صلحهم حت وافاه الجل ليلة الربعاء ثالث شهر شوال سنة ‪‍ 1358‬ه ‪.‬‬ ‫تشرفت برؤية مياه النور واستدمعت إل حديثه الشهي وتءزودت مسس ن نصسسائحه ومعسسارفه‬ ‫‪ ،‬صسسباحته ونور أسسساريره يشسسهدان لسسه بسسأنه مسس ن ذرية الرسول وم ن َحَلسة علسسومهم ‪ ،‬مثسسالً للسسورع‬ ‫ت كلدمسا ارتققيست العسواد أصسغى إلس بكلسه ويسستجيد ويستحسس ن‬ ‫والتققسى والعبساد ة والءزهاد ة كنس ُ‬ ‫فضسسائل أهسسل السسبيت ومسثآثرهم ويرت اح لسسسدماع منسساقبهم ‪ ،‬يعظسسم الكسسبي والصسسغي ول يسسستخف‬ ‫ت‬ ‫بأحد وأذكر أن فرغ ُ‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن الاذكرى الت قام بتأليفها الطيب السيد مدمد حس ن الشخص ‪.‬‬

‫‪188‬‬


‫م ن خطاب مرً ة فجلست س وكان حديثي عس ن سسي ة المسام الصسادق جعفسر بس ن مدمسد ‪ . 8‬فققسال‬ ‫السيد ; ما نصه ‪:‬‬ ‫وم ن أقسوال المسسام الصسسادق ‪ : 7‬العاقسسل ل يسسستخف بأحسسد وأحسسق مسس ن ل يسسستخف بسسه‬ ‫ثلثس سسة ‪ :‬العس سسال والسس سسلطان والخ س سوان فدمس سس ن اسس سستخف بالعس سسال أفسس سسد دينس سسه ‪ ،‬وم سس ن اسس سستخف‬ ‫بالسلطان أفسد دنياه ‪ ،‬وم ن استخف بالخوان أفسد مروأتسسه ‪ .‬وكان موضع تلّسة واحسمرتام مس ن‬ ‫جيع الطبققات وكان لوفاته رنة حءزن وأسف وقد أّبنته بققصيد ة نشرت ف ) الاذكرى ( الت قام‬ ‫بطبعها وتققيققها الطيب الرئ السيد مدمد حس ن الشخص سلدمه ال وكان مطلسسع قصسيدت‬ ‫ف رثائه ‪:‬‬ ‫نعس س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س سسبق رم س س س س س س س س س س س ءز التققس س س س س س س س س س س سسى والس س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وم ن رثائه للمام السني )ع( ‪:‬‬

‫فققلن س س س س س س س س س س س س سسا لققس س س س س س س س س س س س سسد ط س س س س س س س س س س س س سساح رك س س س س س س س س س س ن الس س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫كس س س س س س س س سسم قس س س س س س س س سسد تلؤم س س س س س س س سسل نفسس س س س س س س س سسي نيس س س س س س س س سسل منيتهس س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س س سسايل ومس س س س س س س س س سسا ترجس س س س س س س س س س و م س س س س س س س س س سس ن الرِب‬

‫كدم س س س س س س س س س س سسا تلؤم س س س س س س س س س سسل أن تظ س س س س س س س س س س سسى برؤي س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س سس ن‬

‫يءزيس س س س س س س س س س ح عنه س س س س س س س س س سسا عظي س س س س س س س س س سسم الض س س س س س س س س س سسر والك س س س س س س س س س سسرب‬

‫ويل الرض ع س س س س س س س س س س س سسدلً مث س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س سسا ملئ س س س س س س س س س س س سست‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسالظلم والس س س س س س س س س س س س سسور والبس س س س س س س س س س س س سسداع والكس س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫ي س س س س س س س س س سسا غائبس س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س س تغ س س س س س س س س س سسب عن س س س س س س س س س سسا عن س س س س س س س س س سسايته‬

‫كالش س س س س س س س س س سسدمس يس س س س س س س س س س سسمرتها داج م س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س سسحب‬

‫ح س س س س س س س س سست َم تققع س س س س س س س س سسد والس س س س س س س س س سسلم ق س س س س س س س س سسد نققض س س س س س س س س سست‬

‫عه س س س س س س س س س س س س سسوده بس س س س س س س س س س س س س سسيوف الش س س س س س س س س س س س س سسرك والنص س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ويرتي س س س س س س س س س س س س س س سسك الققن س س س س س س س س س س س س س س سسا العس س س س س س س س س س س س س س س سسال ت س س س س س س س س س س س س س س سسورده‬

‫مس س س س س س س س س س سس ن العس س س س س س س س س س سسداء دمس س س س س س س س س س سساًء فهس س س س س س س س س س سسو ذو سس س س س س س س س س س سسغب‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س سسبيض تغدم س س س س س س س س س س س س س سسدها أعن س س س س س س س س س س س س س سساق طائف س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫منه س س س س س س س س س سسم مواليس س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س س سسالوا أعظ س س س س س س س س س سسم العطس س س س س س س س س سسب‬

‫وتوع س س س س س س س س س س سسد اليس س س س س س س س س س س سسل يومس س س س س س س س س س س س اً فيس س س س س س س س س س س سسه عثيه س س س س س س س س س س س ا‬

‫س س س س س س س س س س سسحائب برقهس س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س سس ن بس س س س س س س س س سسارق الققض س س س س س س س س س سسب‬

‫تدمس س س س س س س س س س سسى بس س س س س س س س س س سساء الطل مس س س س س س س س س س سس ن كس س س س س س س س س س سسل ناحيس س س س س س س س س س سسة‬

‫ح س س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س س سسروي من س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س سساطش الث س س س س س س س س س س سسوب‬

‫فس س س س س سسانض فس س س س س سسديتك مس س س س س سسا ف س س س س س س الصس س س س س سسب مس س س س س سس ن ظفس س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س سسد يف س س س س س س س س سسوت ب س س س س س س س س سسه الطل س س س س س س س س سسوب ذا الطل س س س س س س س س سسب‬

‫أم س س س س س س س س س س سسا أت س س س س س س س س س س سساك ح س س س س س س س س س س سسديث الط س س س س س س س س س س سسف إن ب س س س س س س س س س س سسه‬

‫آب س س س س س س س س س س سساءك الغ س س س س س س س س س س سسر قاس س س س س س س س س س س سوا أعظ س س س س س س س س س س سسم النس س س س س س س س س س سسوب‬

‫غس س س س س س س س س س س سسدا ة رامس س س س س س س س س س س سست أمس س س س س س س س س س س سسي أن يس س س س س س س س س س س سسروح لس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س واضس س س س س س س س س س سسح السس س س س س س س س س س سسب‬ ‫طس س س س س س س س س س سسوع اليدمني س س س س س س س س س س س أ ٌ‬

‫ويرك س س س س س س س س ب الضس س س س س س س س س س سسيم مطبس س س س س س س س س س سسوع علس س س س س س س س س س سسى مهس س س س س س س س س س سسم‬

‫أمض س س س س س سسى م س س س س س سس ن الس س س س س س سسيف مطبوعس س س س س س اً م س س س س س سس ن الله س س س س س سسب‬

‫‪189‬‬


‫ت س س س س س سسمرتى كس س س س س س سسيل ج س س س س س سسرى م س س س س س سس ن ش س س س س س سسامخ الض س س س س س سسب‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س سسأقبلت بنس س س س س س س س س س س س س س س س سسود ل عس س س س س س س س س س س س س س س س سسداد لس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫م س س س س س سس ن كس س س س س سسل وغس س س س س س ٍد لئيس س س س س سسم الص س س س س س سسل ق س س س س س سسد حلس س س س س سست‬

‫ب س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س سواهر ل يندم س س س س س س س س س س سسى إلس س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س سسب‬

‫وك س س س س س س س ل رج س س س س س س س س س خ س س س س س س س س سسبيث ق س س س س س س س س سسد ن س س س س س س س س سساه إلس س س س س س س س س س‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س سسر اللئ س س س س س س س س س س س س س سسق والنس س س س س س س س س س س س س س سساب شس س س س س س س س س س س س س س سرأب‬

‫حس س س س س س س س س س س سست تض س س س س س س س س س س س سسايق منهس س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س سسف وامتلت‬

‫رح س س س س س س س س س س س س س ابه بي س س س س س س س س س س س س س سسوش الش س س س س س س س س س س س س س سسرك والنص س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمرت لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوغى إذ ذاك طائف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ل س س س س س س س س ت س س س س س س س سسدر غي س س س س س س س س الواض س س س س س س س سسي والققن س س س س س س س سسا الرط س س س س س س س ب‬

‫قس س س س س س س س سسوم هس س س س س س س س سسم الققس س س س س س س س سسوم ل س س س س س س س س س تفلس س س س س س س س سسل عءزائدمهس س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س س س موق س س س س س س سسف فس س س س س س س سسل فيس س س س س س س سسه عس س س س س س س سسءزم كس س س س س س س سسل أب س س س س س س س س‬

‫مس س س س س س س س سس ن كس س س س س س س س سسل قس س س س س س س س سسرم كس س س س س س س س سسأن الشس س س س س س س س سسدمس غرت س س س س س س س س ه‬

‫لس س س س س س س سسو ل س س س س س س س س يس س س س س س س سسل بس س س س س س س سسا خسس س س س س س س سسف ول س س س س س س تغس س س س س س س سسب‬

‫وكس س س س س س س ل ط س س س س س س س س سسود إذا م س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س سساج ي س س س س س س س س سسوم وغ س س س س س س س سسى‬

‫فس س س س س س س سسالوحش ف س س س س س س س س فس س س س س س س سسرح والس س س س س س س سسوت ف س س س س س س س س نصس س س س س س س سسب‬

‫وك س س س س س س س ل لي س س س س س س س س سسث ش س س س س س س س س سسرى ل س س س س س س س س س ين س س س س س س س س سس ج من س س س س س س س س سسه إذا‬

‫مس س س س س س س س س س س سسا صس س س س س س س س س س س سسال قس س س س س س س س س س س سسرم باقس س س س س س س س س س س سسدام ول هس س س س س س س س س س س سسرب‬

‫مش س س س س س س س سوا إل س س س س س س س س الس س س س س س س سسرب مس س س س س س س سس ن شس س س س س س س سسوق لغايتهس س س س س س س سسا‬

‫مش س س س س س س س س س سسي الظدم س س س س س س س س س سسا ة ل س س س س س س س س س سسورد الب س س س س س س س س س سسارد الع س س س س س س س س س سساذب‬

‫فأضس س س س س س س س س سسرموها علس س س س س س س س س سسى العس س س س س س س س س سسداء نس س س س س س س س س سسار وغ س س س س س س س س سسى‬

‫ت س س س س س س س سسأت عل س س س س س س س سسى ك س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن تلقق س س س س س س س سساه ب س س س س س س س سسالعطب‬

‫وأرسس س س س س س س س س س س س س س س لوها بي س س س س س س س س س س س س س س سسدان ال س س س س س س س س س س س س س س سسوغى عربس س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبق تتط س س س س س س س س س س س س س س س س سسف الرواح ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرهب‬

‫وجردوهس س س س س س س س س س ا م س س س س س س س س س سس ن الغدم س س س س س س س س س سساد بي س س س س س س س س س سسض ض س س س س س س س س س سسباً‬

‫تط س س س س س س س سسوي الدم س س س س س س س سسوع كط س س س س س س س سسي السس س س س س س س سسجل للكت س س س س س س س سسب‬

‫وأشس س س س س س س س س س س س س س سسرعوها رماح س س س س س س س س س س س س س س ساً لي س س س س س س س س س س س س س سسس مركءزهس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫س س س س س س س س س سسوى الص س س س س س س س س سسدور م س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س سسداء واللب س س س س س س س س سسب‬

‫ص س س س س س سسالوا فس س س س س س سرادى عل س س س س س سسى ج س س س س س سسع الع س س س س س سسدى فغ س س س س س سسدت‬

‫صس س س س س س س س س س س س سسحاحه ذات كسس س س س س س س س س س س س سسر غي س س س س س س س س س س س س س منس س س س س س س س س س س س سسأرب‬

‫وع س س س س س س س س س س س س س س س سساد ليله س س س س س س س س س س س س س س س س سسم يحس س س س س س س س س س س س س س س س سسونه بض س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ل يتققس س س س س س س س س س س س س سسى حس س س س س س س س س س س س س سسدها بس س س س س س س س س س س س س سسالبيض واليلس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫حس س س س س س س س س سست إذا مس س س س س س س س س سسا قض س س س س س س س س س سوا حس س س س س س س س س سسق العل ووف س س س س س س س س س وا‬

‫عه س س س س س سسد ال س س س س س سسول وح س س س س س س وا ع س س س س س سس ن دي س س س س س سس ن خي س س س س س س س ن س س س س س سسب‬

‫وجاه س س س س س س س س سسدوا ف س س س س س س س س س رض س س س س س س س س ى الب س س س س س س س س سساري بأنفس س س س س س س س س سسهم‬

‫جه س س س س س س س س س س س س س سساد ملتدم س س س س س س س س س س س س س سسس للج س س س س س س س س س س س س س سسر متس س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫دع س س س س س س س س س س س سساهم القق س س س س س س س س س س س سسدر ال س س س س س س س س س س س سساري ل س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أع س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س سس ن من س س س س س س س س سسءزل ف س س س س س س س س س أش س س س س س س س س سسرف الرت س س س س س س س س ب‬

‫فغس س س س س س س س سسودروا ف س س س س س س س س س الس س س س س س س س سسوغى مس س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س منعفس س س س س س س س سسر‬

‫دام س س س س س س س س س س س س سسى ومنج س س س س س س س س س س س س سسدل ب س س س س س س س س س س س س سسالبيض منته س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ظ س س س س س س سسامني م س س س س س س سس ن دمه س س س س س س سسم بي س س س س س س سسض الضس س س س س س سسب نل س س س س س س سست‬

‫مس س س س س س س سس ن بعس س س س س س س سسد مس س س س س س س سسا أنلوه س س س س س س س ا مس س س س س س س سس ن دم النصس س س س س س س سسب‬

‫لفس س س س س س س س س سسي لس س س س س س س س س سسم بس س س س س س س س س سسالعرى أضس س س س س س س س س سسحى يكفنهس س س س س س س س س سسم‬

‫غ س س س س س س س سسادى الري س س س س س س س اح ب س س س س س س س سسا يس س س س س س س س سسفى م س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س سسمرتب‬

‫وفس س س س س س س س س سسوق أط س س س س س س س س س س سراف منص س س س س س س س س س سسوب الققن س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسم‬

‫مرفوع س س س س س س س س س س س سسة أرؤس تعل س س س س س س س س س س س سسو علس س س س س س س س س س س س سسى الش س س س س س س س س س س س سسهب‬

‫ونس س س س س س س س س س سو ة الص س س س س س س س س سسطفى م س س س س س س س س سساذ ع س س س س س س س س سسدن بع س س س س س س س س سسدهم‬

‫بني س س س س س س س الل ق س س س س س سسد ب س س س س س سسدت أس س س س س س سسرى م س س س س س سس ن الج س س س س س سسب‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّي ت سثكل أس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى تققاذفه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫المص س س س س س س س سسار ت س س س س س س س سسدى عل س س س س س س س سسى اله س س س س س س س سسءزول والنقق س س س س س س س سسب‬

‫‪190‬‬


‫ان تبك س س س س س س س س س س س سسي اخوت س س س س س س س س س س سسا فالس س س س س س س س س س س س سسوط واعظه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وف س س س س س س س س س كع س س س س س س س س سسوب الققن س س س س س س س س سسا إن ت س س س س س س س س سسدعهم ت س س س س س س س س سسب‬

‫وبينه س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسيد الس س س س س س س س س س سسجاد ق س س س س س س س س س سسد وثقق س س س س س س س س س سست‬

‫رجله بالققي س س س س س س س س س س س سسد يش س س س س س س س س س س س سسكو نش س س س س س س س س س س س سسة الققت س س س س س س س س س س س سسب‬

‫يبك س س س س سسي عل س س س س سسى م س س س س سسا ب س س س س سسا ق س س س س سسد حس س س س س سّل م س س س س سس ن ن س س س س سسوب‬

‫وتبك س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س سسا علي س س س س س س س س سسه ح س س س س س س س س سّل م س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س سسرب‬

‫ت س س س س س س سسدع الول س س س س س س س لس س س س س س س س يس س س س س س س سّل الض س س س س س س سسيم س س س س س س س سساحتهم‬

‫م س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س يض س س س س س س س سسع بينه س س س س س س س سسم ن س س س س س س س سسدب لنت س س س س س س س سسدب‬

‫ع عش س س س س س س س س س س س س س س سسيتا‬ ‫واح س س س س س س س س س س س س س س سسر قلب س س س س س س س س س س س س س س سساه أن ت س س س س س س س س س س س س س س سسد ُ‬

‫ت س س س س س س س س سسدعوهم بف س س س س س س س س سلؤاد ص س س س س س س س س سيته لظ س س س س س س س س سسى الح س س س س س س س س سءزان‬

‫غ س س س س س س سسوث الصس س س س س س س سريخ وكه س س س س س س سسف ال س س س س س س سسائف الس س س س س س س سسغب‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س سساراً ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسأذكى ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسعلة العت س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫تقق س س س س س س س س سسول م س س س س س س س س سسا لك س س س س س س س س سسم نت س س س س س س س س سسم وق س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س سسهرت‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س سساؤكم حسس س س س س س س س س س س س س س سراً ت س س س س س س س س س س س س س سسدعو بي س س س س س س س س س س س س س س أب‬

‫ح س س س س س س س سست م س س س س س س س سست فس س س س س س س س س عن س س س س س س س سساق الض س س س س س س س سسيم مهتك س س س س س س س سسم‬

‫وللدمواضس س س س س س س س س س س س سسي عنس س س س س س س س س س س س سساق الاجس س س س س س س س س س س س سسد السس س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ونس س س س س س س س سسومكم فس س س س س س س س س س ظلل الع س س س س س س س س سسءز ع س س س س س س س س سس ن دمك س س س س س س س س سسم‬

‫والن س س س س س س س س سسوم ت س س س س س س س س سست الققن س س س س س س س س سسا أولس س س س س س س س س بك س س س س س س س س سسل أب س س س س س س س س س‬

‫م س س س س س س س س سسا أنت س س س س س س س س سسم أنت س س س س س س س س سسم إن ل س س س س س س س س س س يض س س س س س س س س سسق بك س س س س س س س س سسم‬

‫رح س س س س س س س س س ب الفضس س س س س س س س س سساء علس س س س س س س س س سسى الهري س س س س س س س س س ة العس س س س س س س س س سسرب‬

‫وتوق س س س س س س س س س س س س س سسدوها علس س س س س س س س س س س س س س سسى العس س س س س س س س س س س س س س سسداء لهبس س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ح س س س س س س سست يك س س س س س س سسون ب س س س س س س سسا م س س س س س س سس ن أض س س س س س س سسعف الط س س س س س س سسب‬

‫فكس س س س س س س سسم لكس س س س س س س سسم ف س س س س س س س س قفس س س س س س س سسار الرض مس س س س س س س سس ن فئس س س س س س س سسة‬

‫)‪(1‬‬

‫ص س س س س سسرعى وم س س س سس ن نسس س س س س سو ة أس س س س س سسرى عل س س س س سسى الققت س س س س سسب‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن ذكرى السيد الحسائي ‪.‬‬

‫‪191‬‬


‫السيد مهدي العرجي‬ ‫المتوفى ‪1359‬‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسققت ربعس س س س س س س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س س س س س س س سسلع ف س س س س س س س س س س س س س س س سسالغدميم‬

‫غس س س س س س س س س س س س س سوادي ال س س س س س س س س س س س س سسدمع ل الغي س س س س س س س س س س س س سسث العدمي س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ت ب س س س س س س س س س س س سسه ُأجي س س س س س س س س س س س سسل الط س س س س س س س س س س س سسرف في س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫وقفس س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى تل س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسال والرس س س س س س س س س س س س س س س س س وم‬

‫ُأكّلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس يس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرّد قس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولً‬

‫فأصس س س س س س س س س س س س سسدر عنس س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س قلس س س س س س س س س س س س سسب كليس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ض س س س س س س س س س سىس‬ ‫فك س س س س س س س س س سسم يل س س س س س س س س س س في س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سس ن زم س س س س س س س س س ن تقق ّ‬

‫بش س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلفة وعن س س س س س س س س س س س س س س س س سساق ري س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س س سسث العي س س س س س س س س س س س س س س سسش للحب س س س س س س س س س س س س س س سساب رغ س س س س س س س س س س س س س س ٌد‬

‫ووج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه الرض مض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر الدي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وشس س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س سراح فس س س س س س س س س س س س س س س س س ينس س س س س س س س س س س س س س س س س هلل‬

‫يط س س س س س س س س س س س سسوف ب س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س سسى مث س س س س س س س س س س س سسل النج س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫رش س س س س س س س س س س س س س س س اً رقّس س س س س س س س س س س س س س سست ماس س س س س س س س س س س س س س س س سسنه فأض س س س س س س س س س س س س س س س سسحى‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤل خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هس م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر النسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيم‬

‫فك س س س س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س س س س سس ن ليلس س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س سّرت علينس س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أري س س س س س س س س س س س س س س س س س ه الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع منثس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً إذا مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إلس س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س سسباح وهس س س س س س س س س س س س و ب س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س سسديي‬ ‫أران س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دّر مبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه النظي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أرّخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس دم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع عينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إذ أراه‬

‫كحيس س س س س س س س س س س س س سسل الطس س س س س س س س س س س س س سسرف كس س س س س س س س س س س س س سسالظب الرخيس س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫وط س س س س س س س س س س س س س س س سساب ث س س س س س س س س س س س س س س س س سراِك يس س س س س س س س س س س س س س س س سسا دار النعيس س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س س سساك ال س س س س س س س س س س س سسدهر ي س س س س س س س س س س س سسا ربس س س س س س س س س س س س ع التص س س س س س س س س س س س سساب‬

‫وخانس س س س س س س س س س س س س س سسك حس س س س س س س س س س س س س س سسادث الءزم س س س س س س س س س س س س س س ن الشس س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫وفي س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س سسدهر ل س س س س س س س س س س س س يف س س س س س س س س س س سسظ ذم س س س س س س س س س س سسامي‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سساه ال س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س سس ن ده س س س س س س س س س س س س س سسر ذمي س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كدمس س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س سسرع للهس س س س س س س س س س س س سسادي ذمام س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأهليه ذوي الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫رم س س س س س س س س س س س س س س اهم ب س س س س س س س س س س س س س س سسالطوب فدم س س س س س س س س س س س س س س سس ن شس س س س س س س س س س س س س س س سريد‬

‫نس س س س س س س س س س س س سسأى عّدم س س س س س س س س س س س س س نس يس س س س س س س س س س س س سسب وم س س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س س سسيم‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س سساربع الحب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة طب س س س س س س س س س س س س س س س س سست ربع س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ومققت س س س س س س س س س س س س س س س س سسول بن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب النه س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ظ س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ب الريس س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسليب الث س س س س س س س س س س س س س س س سسوب مسس س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫‪192‬‬


‫تس س س س س س س س س س س س سساق نس س س س س س س س س س س س سساه أس س س س س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س س س س سس ن ظل س س س س س س س س س س س سسوم‬ ‫ف ب س س س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س س س سسدا ة فدم س س س س س س س س س س س س سس ن لئي س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وإن يبك س س س س س س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س س س س س س سستيم أب س س س س س س س س س س س س س س سساه ش س س س س س س س س س س س س س س سسجواً‬

‫ولي س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س سّي ي س س س س س س س س س س س س سسوم س س س س س س س س س س س س س سسارت‬

‫علس س س س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س س س سسف النيس س س س س س س س س س س سساق إل س س س س س س س س س س س س ظلس س س س س س س س س س س سسوم‬ ‫يعّنفه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وأ ّف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍك أثي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياطهم رأس الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيم‬ ‫يلحظهس س س س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س س س سسوى مضس س س س س س س س س س س س س س سسن سس س س س س س س س س س س س س س سسققيم‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سراه السس س س س س س س س س س س س س سسققم حس س س س س س س س س س س س س سست صس س س س س س س س س س س س س سسار م س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ورأس اب س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى قن س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍ ة‬ ‫وين س س س س س س س س س س س سساذر ف س س س س س س س س س س س س النه س س س س س س س س س س س سسار القق س س س س س س س س س س س سسوم وعظ س س س س س س س س س س س ساً‬

‫يرتّ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُل آي أصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحاب الرقي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ويه س س س س س س س س س س سسدي الركس س س س س س س س س ب ف س س س س س س س س س س س اللي س س س س س س س س س س سسل البهي س س س س س س س س س س سسم‬

‫فلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أَر قبلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدراً تّلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س سسرج م س س س س س س س س س س س س س سس ن الرمس س س س س س س س س س س س س س ح القق س س س س س س س س س س س س س سسوي‬

‫وأعظ س س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س س س س سّح ل س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س سسثآقي‬

‫وق س س س س س س س س س س سسوف بن س س س س س س س س س س س سسات خي س س س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س س س سسق ط س س س س س س س س س س س سراً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س س سسققدماً يي س س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س س سسع النس س س س س س س س س س س س س سسيم‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع دون س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وكس س س س س س س س س س س س س س س س ف الغيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬ ‫أم س س س س س س س س س س س س س س س سسام طليققه س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرج س س س س س س س س س س س س س س س س الءزني س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫السيد مهدي العرجي اب ن السيد راضي اب ن السيد حسسسني ابس ن السسسيد علسسي السسين‬ ‫العرجس ي البغ سسدادي ‪ .‬ولسسد الس سسيد مه سسدي فس س النج سسف الش سسرف س سسنة ‪‍ 1322‬ه ‪ .‬درس ف سس ن‬ ‫الطابسة علسى خساله الطيسب الشسهي الشسيخ قاسسم اللسي زاول نظسم الشسعر وعدمسره أربعسة عشسر‬ ‫سنة ‪ .‬وأول قصيد ة نظدمها هي قصيدته ف رثاء المام الس ن السبط )ع( ‪.‬‬ ‫قض س س س س س س س س س س س سسى الءزك س س س س س س س س س س ي فنوح س س س س س س س س س س س س وا ي س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سسبيه‬

‫وابك س س س س س س س س س س س س سوا عليس س س س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س س سساذى الملك تبكيس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫درس العربية والعسروض علسسى العلمسسة الكسبي شسيخ الدب السسيد رضا النسدي ; ‪ .‬تسوف‬ ‫ط الفسرات فس اللسسة يسسوم السسامس مسس ن شسسهر رجب ‪.‬‬ ‫السسسيد مهسسدي سسسنة ‪‍ 1359‬ه ‪ .‬غريققساً بشس ّ‬ ‫جع ديوانه شققيققه الطيب السيد حبيب وتءزيد صفحاته علسسى الثلثدمائسسة وله مطوطات كتبهسسا‬ ‫بيسسده وخطسسه الدميسسل ف س الراسسسلت والتواريخ وغيها وأرجوز ة ف س تواريخ العصسسومني أكسسب مسس ن‬ ‫أرجوز ة الشسسيخ السسر العسساملي ‪ ،‬أصسسيب بسسانلل فس العصسساب تعسمرتيه غفسوات مسسع سسسكتة لكنسسه‬ ‫يققظ‬

‫‪193‬‬


‫حسسي الشسسعور ‪ ،‬فطسس ن يققسسوم ب سواجبه أحسسس ن قيسسام متسسدي ن ورع ل س يعبسسأ بالعسسسر السساذي لزمه وأل س‬ ‫عليه وم ن شعره ف ذلك ‪:‬‬ ‫وك س س س س س س س س س س أن ده س س س س س س س س س س س سسري س س س س س س س س س س س س سسيبويه فك س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بالع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالني ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك وسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكون‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س أنن إس س س س س س س س س س س س س س س س سسم مض س س س س س س س س س س س س س س س سساف دائدمس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ودرامه س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بني س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى تن س س س س س س س س س س س س س س س س سسوي ن‬

‫أتصوره جيداً وأتثله نصب عين ‪ ،‬طيسب الققلسب إلس أبعسسد حسدود الطيسب ول يسسك فس‬ ‫البشر م ن رآه ول يهواه ويبه لصفائه إذ هو ل يسستخف بأحسسد ول يققسسد علسسى ملسسوق مسسازحته‬ ‫مر ة وأكثرت فتأل وتّبم وف لققاء آخر إعتاذرت اليسسه فأجسابن ‪ :‬أنسسا راضسي بس ن راضسي ‪ .‬لن أبساه‬ ‫هو السيد راضي العرجي ‪ ،‬وداعبه الشيخ ضياء الدخيلي فاستاء منه وارتل ‪:‬‬ ‫طبع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن‬ ‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد يه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون ثققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ثققيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫إل ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدخيل‬

‫كسسانت مافسسل الدب مسسستدمر ة فس النجسسف فل يكسساد يققسسمرتن أحسسد الدبسساء إل وتققسسام لسسه‬ ‫الافسسل الشسسعرية كسسل يسسوم عصسراً لسسد ة ربا اسسستدمرت شسسهراً واحسسداً أو أكسسثر لسساذا تسسد الكسسثي مسس ن‬ ‫الدباء يتفظ بجدموع أدبس شسسعري وكان العرجي خصسب الققرية يشسارك فس أكسثر اللبسات‬ ‫مسّل فس مسواقفه وم ن ميءزاتسه سسرعة البديهسة والققسسدر ة علسى نظسم الشسسعر بسسرعة فسإذا طسسالبته بنظسم‬ ‫قصيد ة إعتءزل ساعة ث أخاذ يطبق جفنيسه ويفتحهدمسا ويكتسسب ‪ ،‬وكثياً مسا يسسبق شسسعوره قلدمسسه ‪.‬‬ ‫لققد رويت لل خ الاقان مر ة ع ن نبو غ هاذا الشاعر وسّج لس ما رويت له ف شعراء الغري ‪.‬‬ ‫ذلك أن جلس مر ة ف الصح ن العلوي وجلس إليه الشاعر مدمود البوب وجواد قّسس اسم‬ ‫وَمس نس ل يضسسرن اسسسه وذلسسك ف س فصسسل الربيسسع ففاجأتنسسا غدمامسسة بعءزاليهسسا فالتجأنسسا إل س إحسسدى‬ ‫غسسرف الصسسح ن فسساقمرتح أحسسدهم أن يشسسمرتك الدميسسع بنظسسم قطعسسة بوصسف الغيسسث وقسال ‪ :‬هطسسل‬ ‫السحاب على الرب ملثانا فأجازه السيد العرجي بققوله ‪ :‬فغدت حبال الل منه رثاثا‬

‫‪194‬‬


‫وقس س سسال أح س س سسدهم ‪ :‬أنظ س س سسر إل س س س س لط س س سسف الكري س س س ومنّ س س سسه‬

‫فقق س س س س س س س س س س س سسال ‪ :‬يولي س س س س س س س س س س س سسك غيثاه س س س س س س س س س س س سسا جلً وغياث س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وق س س س س س س سسالوا ‪ :‬الرض تبس س س س س س س س سسم والءزه س س س س س س س و تض س س س س س س س سساحكت‬

‫فقق س س س س س س سسال ‪ :‬فك س س س س س س سسأن ذي عطش س س س س س س سسى وتل س س س س س س سسك غراث س س س س س س سسا‬

‫وهكسساذا اسسستدمّر حسست تضسساحكوا وشهدوا لسسه بسسالتفوق ‪ .‬وحضسسرت معسسه فس ملسسس وكان‬ ‫يقق سرأ اح سسد الاض سري ن موضسسوعاً للدمنفل سسوطي مص سسطفى ف س كت سسابه ) النظ سرات ( وعن سوان القق سسال‬ ‫) الغد ( وعندما فر غ أخاذ السيد العرجي مضدمون الققال وحّولسه إل شعر فققال ‪:‬‬

‫مس س س س س س س س س س س سس ن أن يكس س س س س س س س س س س سسون كفن س س س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س سسردا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسا ناس س س س س س س س س س س س س سس ج ال س س س س س س س س س س س س سسرداء أن س س س س س س س س س س س س سست آم س س س س س س س س س س س س س س ٌ ن‬ ‫ولب س س س س س س س س س س س س س س س س سسس الث س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب لتخت س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ ‪. . .‬‬

‫ت نءزعس س س س س س س س س س ه غ س س س س س س س س س سسدا‬ ‫ق س س س س س س س س س سسل يل س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س سست أمن س س س س س س س س س س س َ‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س س س سساح إن ال س س س س س س س س س س س سسرء ل يعل س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسء في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه غ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده كأمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن داره ي س س س س س س س س س س س س س س س سسرج ل ي س س س س س س س س س س س س س س س سسدرى إل س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫العتب س س س س س س س س س س س س س س سسة أم إلس س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س سسفي رمس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫)‪(1‬‬

‫ويغ س س س س س س س س س س س س س س س سسرس البس س س س س س س س س س س س س س س س سستان ل عل س س س س س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أن ل يك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون آكلً م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ويدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ولك س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن كل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون بعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسده لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزوج عرس س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ ‪. . .‬‬ ‫ينظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالءزء إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س آمالن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ض‬ ‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسانن بالغس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد وه س س س س س س س س س س س س س س س س س و راب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س سسرى عل س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س سسدنيا تكالب س س س س س س س س س س س س ساً لن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فينثنس س س س س س س س س س س س س س س س س يض س س س س س س س س س س س س س س س سسحك م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أحوالن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ث س س س س س س س س س س س س يران س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س س سسءزل ف س س س س س س س س س س س س غفل س س س س س س س س س س س سسة‬

‫لي س س س س س س س س س س س س سسس نفي س س س س س س س س س س س س سسق ق س س س س س س س س س س س س سسط م س س س س س س س س س س س س سس ن إغفالن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فينثن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفق راح كفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تعجبس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً للس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوء م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أفعالن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س إذ أن م ن قول النفلوطي ‪ :‬لققد غدمض الغسد عس ن العققسول حست لسو أن انسساناً رفع قسدمه ليضسعها فس خروجه مس ن‬ ‫باب قصره ل يدري أيضعها على عتبة الققصر أم على حافة الققب ‪.‬‬

‫‪195‬‬


‫ك س س س س س س س س س سسم ُم ت س س س س س س س س س س سسٍل م س س س س س س س س س سس ن الغن س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س سسومه‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س سسبح ف س س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س س س سسد فققي س س س س س س س س س س س س سسا ملقق س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وكس س س س س س س س م وض س س س س س س س س سسيع ل س س س س س س س س س س يكس س س س س س س س س سسد يعس س س س س س س س س سسرف ف س س س س س س س س س س‬

‫النس س س س س س س س س س س س س س س س سساس إل س س س س س س س س س س س س س س س س س أوج الثري س س س س س س س س س س س س س س س س ا حّلقق س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وكس س س س س س س س س س س س م أنس س س س س س س س س س س س س سساس جس س س س س س س س س س س س س سسع اليس س س س س س س س س س س س س سسوم لس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫شس س س س س س س س س س س س سلً فأض س س س س س س س س س س س سسحى فس س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س سسد مفمرتق س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س سساذا ه س س س س س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س س س س س سسدهر تس س س س س س س س س س س س س س سراه ت س س س س س س س س س س س س س سسارً ة‬

‫مغّرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً وت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارً ة مشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرقا‬

‫ق س س س س س س س س س س سسالوا اللح س س س س س س س س س س سسى قل س س س س س س س س س س سست احلققوهس س س س س س س س س س س ا إن س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سسي للدم س س س س س س س س س س س س س س س سسدّلس صس س س س س س س س س س س س س س س س سرام وس س س س س س س س س س س س س س س سسناُن‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن تل الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداق‬

‫ول س س س س س س س س س س سسدى الققيققس س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س سسه مصس س س س س س س س س س س سسداق‬

‫ق س س س س س س س س س سسد أجحفس س س س س س س س س س سوا بقق س س س س س س س س س سسوق ش س س س س س س س س س سسعبهم كدم س س س س س س س س س سسا‬

‫بلح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساُه مس ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أجح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف اللق‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذم س س س س س س س س س س س س س س س س سسة التدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن الك س س س س س س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫حلققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك للحيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة والشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارب‬

‫وف حفلة أدبية بناسبة قران أحد الدباء تققدم الستاذ ابراهيم الوائلي ف داره الواقعسسة‬ ‫فس النجسسف ملسسة السسويش ينشسسدنا عصسراً قصسسيدته السست يتحامسسل بسسا علسسى الققسسدي وتققاليسسد البسساء‬ ‫ويسخر م ن اللحية فيققول ‪:‬‬ ‫وف اليوم الثان يطلع السيد العرجي بققصيدته الت أولا ‪:‬‬

‫ويشفعها برائعته الطربة وينشدها الطيب خضر الققءزوين وأولا ‪:‬‬

‫وللسيد العرجي ظسسرف وخفسة روح بسالرغم مس ن الهدمسة الست ل تفسارق ميسساه فل تكساد‬ ‫تفوته النادر ة والنكتة ‪ ،‬فققد دار الديث مسر ة عسس ن البلهسساء والغفلنيس فسسروى لنسا أن أحسسدهم كسسان‬ ‫ي سسدير بس سسبحته ويسساذكر ال س ويريس د أن يقق سسول ف س ال سسءزء الول ال س أك سسب ‪ ،‬وفس ال سسءزء الث سسان ‪:‬‬ ‫سبحان ال ‪ ،‬وف السءزء الثسالث ‪ :‬الدمسد لس ولكنسه غفسل فس السءزء الثسان وض ّل يسردد سسبحان‬ ‫ال ث انتبه فأراد أن يسسمرتجع الءزائسد فجعسل يققسول ‪ :‬ل سسبحان الس ‪ ،‬ل سسبحان الس ولنسستدمع‬ ‫إل ترانيدمه الطربة وغءزله الرقيق م ن قصيد ة ‪:‬‬ ‫ب س س س س س س س س سسات عل س س س س س س س س سسى غن س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سءزار ف س س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسحر‬

‫يص س س س س س س س س س س س س س س سسفق النه س س س س س س س س س س س س س س سسر ويرقس س س س س س س س س س س س س س س ص الش س س س س س س س س س س س س س س سسجر‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س سسات ثغ س س س س س س س س س س س س س س س سسر القح س س س س س س س س س س س س س س س س سوان باس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫والنرج س س س س س س س س س س س س س س س الغ س س س س س س س س س س س س س س سسض ي س س س س س س س س س س س س س س س سّد هس النظ س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫واللي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر واللل زورق‬

‫والنج س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س سسد طف س س س س س س س س س س سسى علي س س س س س س س س س س سسه كال س س س س س س س س س س سسدرر‬

‫أو أن س س س س س س س س س س س س سسه مل س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س سس ن الءزن س س س س س س س س س س س س ج أت س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫وعرش س س س س س س س س س س س س س س س س ه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سّو وت س س س س س س س س س س س س س س س سساجه الققدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫‪196‬‬


‫وقال يداعب الطيب خضر الققءزوين ‪:‬‬ ‫ي س س س س س سسا خض س س س س س سسر أن س س س س س سست خليل س س س س س سسي ف س س س س س س الن س س س س س سسام كدم س س س س س سسا‬

‫أن س س س س س س س س س سست اللؤم س س س س س س س س سسل للدمع س س س س س س س س س سسروف م س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س سسدي‬

‫تُس س س س س س س س س س س سسرى مع س س س س س س س س س س س سسي كس س س س س س س س س س س سسل آن ف س س س س س س س س س س س س ملزم س س س س س س س س س س س ة‬

‫والضس س س س س س س س س سسر ليس س س س س س س س س سسس يس س س س س س س س س سسرى إل مس س س س س س س س س سسع الهس س س س س س س س س سسدي‬

‫وكتسسب للحجسسة الكسسبي الشسسيخ هسسادي ابسس ن الشسسيخ عبسساس كاشسسف الغطسساء يطلسسب منسسه‬ ‫) سبيل ( وهو ما يشرب به التبغ ‪:‬‬

‫يس س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س سس ن عبس س س س س س س س س س س س سساس مهس س س س س س س س س س س س سسومي كس س س س س س س س س س س س سسثرت‬

‫ف س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س سسى حس س س س س س س س س سست غس س س س س س س س س سسدا الققلس س س س س س س س س سسب عليل‬

‫فأنس س س س س س س س س س س س س سسا التس س س س س س س س س س س س س سسائه ف س س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س س سسبل الس س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫فاه س س س س س س سسدن س س س س س س س س ي س س س س س س سسا ه س س س س س س سسادي الن س س س س س س سساس س س س س س س س س س س س س س س س سسبيل‬

‫وكتب للديب العلمة السيد أحد السيد رضا الندي ‪:‬‬ ‫أأح س س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س سس ن خيس س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س سسق ط س س س س س س س س س سراً‬ ‫ت بالن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي فين س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫لئ س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن لُّققبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫ي بكس س س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وم س س س س س س س س س س س سس ن كس س س س س س س س س س س س سسان الس س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫ف س س س س س س س س س س سسإن الس س س س س س س س س س س سسيف يققط س س س س س س س س س س سسع وه س س س س س س س س س س و هن س س س س س س س س س س سسدي‬

‫فأجابه ‪:‬‬

‫ي ال س س س س س س س س س س س س س سسورى أطريس س س س س س س س س س س س س س ت وصس س س س س س س س س س س س س سسفي‬ ‫َأمه س س س س س س س س س س س س س سسد ّ‬ ‫لئ س س س س س س س س س س س سس ن ضس س س س س س س س س س س س سّل ال س س س س س س س س س س س سسورى س س س س س س س س س س س س سسن ن الع س س س س س س س س س س س سسايل‬

‫ت ب س س س س س س س س س س سسه ج س س س س س س س س س س سسدير ال س س س س س س س س س س سساذكر عن س س س س س س س س س س سسدي‬ ‫فكنس س س س س س س س س س س س َ‬

‫فإنس س س س س س س س سسك يس س س س س س س س سسا ابس س س س س س س س سس ن خي س س س س س س س س س اللس س س س س س س س سسق مه س س س س س س س س سسدي‬

‫وقال ف ورد ة بيد صديق ‪:‬‬

‫وزهس س س س س س س س س س ر ة طيبه س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س سس ن طي س س س س س س س س س سسب ص س س س س س س س س س سساحبها‬

‫تفس س س س س س س س س س س س سسوح كس س س س س س س س س س س س سسالعنب السس س س س س س س س س س س س سسحوق بس س س س س س س س س س س س سسالطيب‬

‫مس س س س س س س س س سس ن طبعس س س س س س س س س سسه اكتسس س س س س س س س س سسبت نش س س س س س س س س س سراً لصس س س س س س س س س سسحبته‬

‫والطب س س س س س س س سسع مكتس س س س س س س س سسب م س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س سسل مص س س س س س س س سسحوب‬

‫ولن العرجي ل يرتضي م ن الشعر إل ما كان منبعثاً ع ن الشعور ‪ ،‬فيندفع قائلً ‪:‬‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعر إل ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعور‬

‫تي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسش في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه العواط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وخيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الققيقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة كاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وم ن ألطسسف مسسا أروي لسسه تاريخ وفا ة الطيسسب البسسوب الشسسيخ مدمسسد حسسسني الفيخرانس‬ ‫وقد توفاه ال ببغداد على أثر عدملية جراحية ‪.‬‬

‫‪197‬‬


‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س الكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سر خ حس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائي ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدار كئي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابكه وان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدب وأر خ‬

‫واحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني واغريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫وأر خ عسسام سسسحب السساء للنجسسف علسسى نفققسسة معنيس التجسسار وصديققه رئيسسس التجسسار سسسنة‬ ‫‪‍ 1343‬ه ‪.‬‬ ‫أج س س س س س س س س س سسرى العني س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س سس ن الرئي س س س س س س س س س سسس عليهدم س س س س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س س س س سسل الثن س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سساء الف س س س س س س س س سرات إل س س س س س س س س س الغ س س س س س س س س سسري‬

‫فأقس س س س س س س س س س س س سسام طي س س س س س س س س س س س س س البشس س س س س س س س س س س س سسر فيس س س س س س س س س س س س سسه ملؤرخس س س س س س س س س س س س اً‬

‫ان العني س س س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه معني س س س س س س س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س س س س س س س سسوثِر‬

‫وإلس جنسسب إعجسساب بسسه فسسإن يلس عليسسه ملؤاخسساذات ل أوّد ذكرها وم ن تلسسك اللؤاخسساذات‬ ‫قوله كدما رواه الاقان ف شعراء الغري ‪:‬‬ ‫زار يتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال كغصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫فافتض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحنا بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناه‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سبسا إذ يتح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال َ‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا جي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك‬

‫والعن س للشسسيخ البهسسائي كدمسسا روى الشسسيخ علسسي كاشسسف الغطسساء ف س السسءزء الرابسسع مسس ن‬ ‫مطوطه ) سي الاظر وأنيس السافر ( ص ‪: 308‬‬ ‫زارنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ليلً فبتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ظلم لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك‬

‫وأدرن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا الكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادت الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمة ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأتى الواش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي فققلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا جي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتك‬

‫أمسا ولؤه لهسل السبيت وتفسانيه فس حبّهسم فهسو مس ن ألسع ميءزاتسه ول زلت أتثلسه فس السثآت‬ ‫السسسينية يهسسش بالبكسساء وقد أفنس عدمسسره فس خدمسسة النسسب السسسين وهاذه روائعسسه ومراثيسسه تسساذيب‬ ‫ب م ن منبع الل والثكل وقلب مكلوم ‪.‬‬ ‫الصخر إذ أنا تنص ّ‬

‫ومققت س س س س س س س س س س س س س س س س سسول بن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب النه س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ظ س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬ ‫تس س س س س س س س س س س س سساق نس س س س س س س س س س س س سساه أس س س س س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س س س س سس ن ظل س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫ب الريس س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسليب الث س س س س س س س س س س س س س س س سسوب مسس س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫علس س س س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س س س سسف النيس س س س س س س س س س س سساق إل س س س س س س س س س س س س ظلس س س س س س س س س س س سسوم‬

‫وإن يبك س س س س س س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س س س س س س سستيم أب س س س س س س س س س س س س س س سساه ش س س س س س س س س س س س س س س سسجواً‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياطهم رأس الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيم‬

‫‪198‬‬


‫وإل س جسسانب هسساذه الوهبسسة بالفصسسحى فهسسو ذا ملكسسة قوية بسسالنظم باللغسسة الدارجة متفنسس ن‬ ‫فيها ففي الوال والبوذية والشعر الدارج ل ُي ا سسرى وهناك ميءز ة يتفّرد با وهي قسسدرته علسسى نظسسم‬ ‫الءزل فكان ف شهر ربيسع الول يسوم الرابسع عشسر منسه وهو يسوم هلك يءزيد بس ن معاوية يسسدمعنا‬ ‫مسس ن نظدمسسه مسسا يضسسحك الثكلسسى فهنسساك اصسسطلحات تتسسص بسسا القطسسار والمصسسار والبلسسدان‬ ‫وتسرى البعسسض ينتققسسد البعسسض ويضسسحك منهسسا فهسسو ينظدمهسسا ث س ين سّوع الققصسسيد ة فسسبيت بالفارس ية‬ ‫وآخر بالمرتكية وثالث بالكردية ورابع بالندية ومصطلحات الشرقي والغرب وهكسساذا ‪ ،‬وهاذا مسسا‬ ‫يكاد ينفرد به ‪:‬‬ ‫وم ن حسينياته ‪:‬‬ ‫مس س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س سسال فهس س س س س س س س س س س س سسر أغفلس س س س س س س س س س س س سست أوتارهس س س س س س س س س س س س ا‬

‫هل ت س س س س س س س س س س س س س س س سسثي وغ س س س س س س س س س س س س س س سسى فت س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك ثاره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أغف س س س س س س س سست عل س س س س س س س سسى الض س س س س س س س سسيم الف س س س س س س س سسون وضس س س س س س س سسيعت‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا للحدمي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة عءزه س س س س س س س س س س س س س س س س ا وفخاره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫عجبس س س س س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س سسدأت وتل س س س س س س س س س س س سسك أمي س س س س س س س س س س س سسة‬

‫قتل س س س س س س س س س س س س س س س سست سس س س س س س س س س س س س س س س س سرا ة قبيله س س س س س س س س س س س س س س س سسا وخياره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫عجب س س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س س س سسدأت وتلس س س س س س س س س س سسك نسس س س س س س س س س س سساؤها‬

‫ب س س س س س س س س س سسالطف ق س س س س س س س س س سسد هت س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س سسدى أس س س س س س س س س س سستارها‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س سسل ثاكل س س س س س س س س س س س سسة تن س س س س س س س س س س س سساهب قلبه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫كس س س س س س س س س س سسف السس س س س س س س س س س سسى وي س س س س س س س س س سسد العس س س س س س س س س س سسدو خاره س س س س س س س س س س ا‬

‫لف س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س سسا بع س س س س س س س س س سسد التحج س س س س س س س س س سسب أص س س س س س س س س س سسبحت‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س سسرى تققاس س س س س س س س س س س س س س سسي ذل س س س س س س س س س س س س س سسا وصس س س س س س س س س س س س س سسغارها‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسدعو أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤمنني بهجس س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فيهس س س س س س س س س س س س س س س سسا الرزي س س س س س س س س س س س س س س س ة أنش س س س س س س س س س س س س س س س سسبت أظفاره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أبت س س س س س س س سساه ي س س س س س س س سسا م س س س س س س س سسردي الفس س س س س س س س سوارس فس س س س س س س س س ال س س س س س س س سسوغى‬

‫ومبي س س س س س س س س س س س س س س سسد جحفله س س س س س س س س س س س س س س سسا ومدم س س س س س س س س س س س س س س سسد ناره س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫ق س س س س س س س سسم وانظ س س س س س س س سسر ابن س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س الع س س س س س س س سراء وجس س س س س س س س سسدمه‬

‫جعلت س س س س س س س س س س س س س س س سسه خي س س س س س س س س س س س س س س س سسل أمي س س س س س س س س س س س س س س س سسة مض س س س س س س س س س س س س س س س سسدمارها‬

‫ث س س س س س س س س س س س س س س س سسار تغس س س س س س س س س س س س س س س س سسله ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء بفيض س س س س س س س س س س س س س س س سسها‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسار تكفن س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الري س س س س س س س س س س س س س س س س اح غباره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وخي س س س س س س س س س سسول ح س س س س س س س س س سسرب من س س س س س س س س س سسه رضس س س س س س س س س س ت أض س س س س س س س س س سسلعاً‬

‫فيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا النب س س س س س س س س س س س س س س س سو ة أودع س س س س س س س س س س س س س س س سست أس س س س س س س س س س س س س س س س سرارها‬

‫وبي س س س س س س س س س س سسوت ق س س س س س س س س س س سسدس م س س س س س س س س س س سس ن جلل س س س س س س س س س س سسة ق س س س س س س س س س س سسدرها‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسانت ملئك س س س س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س س س س سسدما زّواره س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫يققس س س س س س س س س س س س س س س سسف المني س س س س س س س س س س س س س س س س ببابس س س س س س س س س س س س س س س سسا مسس س س س س س س س س س س س س س س سستأذناً‬

‫ومققبلً أعتاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دارها‬

‫أضس س س س س س س س س س س س س سسحت عليه س س س س س س س س س س س س س سسا آل حس س س س س س س س س س س س س سسرب عن س س س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫فس س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س سسوم عاش س س س س س س س س س س س سسورا تش س س س س س س س س س س س سس ن مغارهس س س س س س س س س س س س ا‬

‫‪199‬‬


‫ك س س س س س س س س س س سسم طفل س س س س س س س س س س سسة ذع س س س س س س س س س س سسرت وك س س س س س س س س س م مجوب س س س س س س س س س سسة‬

‫ب س س س س س س س س س س سسرزت وقس س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س سسلب الع س س س س س س س س س س سسدو أزاره س س س س س س س س س س ا‬

‫ويتيدم س س س س س س س س س س سسة ص س س س س س س س س س س سسا غ الققطي س س س س س س س س س س سسع ل س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س سواراً‬

‫عن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز العس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدو س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوارها‬

‫أي س س س س س س سس ن الكدم س س س س س س سسا ة الص س س س س س س سسيد م س س س س س س سس ن عدم س س س س س س سسرو العل س س س س س س سسي‬

‫عنه س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س سسمرتخص دون س س س س س س س س س س س س س سسا أعدماره س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أي س س س س س س سس ن الكدم س س س س س س سسا ة الص س س س س س س سسيد م س س س س س س سس ن عدم س س س س س س سسرو العل س س س س س س سسي‬

‫لت س س س س س س س س س س س س س س س سسثي للح س س س س س س س س س س س س س س س سسرب الع س س س س س س س س س س س س س س س سوان غباره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫ت فس مسلؤلفي ) سسوانح الفكسسار (‬ ‫وله مسس ن التخسساميس والتشسساطي شسسيء كسسثي وقد أثبس ّ‬ ‫جلسسة مسس ن ذلسسك ‪ ،‬حسست أنسسه خّسسس بعسسض الققصسسائد بكاملهسسا ومنهسسا قصسسيد ة السسسيد جعفسسر اللسسي‬ ‫السينية وأولا ‪:‬‬ ‫وج س س س س س س س س س س س ه الص س س س س س س س س س س س سسباح عل س س س س س س س س س س س سّي لي س س س س س س س س س س س س ٌل مظل س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وربيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع أيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامي عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫إن ل س س س س س س أق س س س س س سسف حي س س س س س سسث جي س س س س س سسش ال س س س س س سسوت يءزدح س س س س س سسم‬

‫فل مش س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س ط س س س س س س س س س سسرق العل ق س س س س س س س س س سسدم‬

‫وهي ‪ 75‬بيتاً ‪ .‬كدما روي يل م ن نظدمه تدميس ميدمية السيد حيدر اللي الت أولا ‪:‬‬

‫وروي يل س مسس ن نظدمسسه تدميسسسه بيسستني للسسسيد رض ا النسسدي ف س وداع زينسسب الكسسبى لثسسة‬ ‫أخيها السني )ع( ‪:‬‬ ‫م س س س س س س س س س سّرت بس س س س س س س س س سسم زينس س س س س س س س س سسب لس س س س س س س س س سسا نس س س س س س س س س سسووا سس س س س س س س س س سسفرا‬ ‫ومس س س س س س س س سساذ رأت ص س س س س س س س س سسنوها ف س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسمرتب منعف س س س س س س س س س سرا‬

‫ب س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س سسدى فأط س س س س س س س س س س سسالت منه س س س س س س س س س س سسم نظس س س س س س س س س س س سرا‬ ‫مهّ س س س س س س س س س س سست لتققض س س س س س س س س س س س سَي م س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س سسوديعه وط س س س س س س س س س س س را‬

‫وقد أب سوط شر أن تودعه‬ ‫إذا دن س س س س س س س س سست من س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س سسوط الش س س س س س س س س سسدمر أرجعه س س س س س س س س سسا‬

‫ورمس س س س س س س س س س س س ح زج س س س س س س س س س س س ر م س س س س س س س س س س س سست تبكي س س س س س س س س س س س سسه قّنعه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فل س س س س س س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س س س س س سسوّدع ماميه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ومفءزعه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فف س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقته ولك س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن رأس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه معه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وغاب عنها ولك ن قلبها معه‬ ‫وم ن روائعه ف الولء قوله ف الشهيد مسلم ب ن عققيل ‪:‬‬

‫يكفي س س س س س سسك ي س س س س س سسا اب س س س س س سس ن عققي س س س س س سسل فخ س س س س س سراً ف س س س س س س الس س س س س سسورى‬

‫في س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س سسوت إل س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسدماك الع س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫إذ ف س س س س س س س س س س رس س س س س س س س س س الته الس س س س س س س س س س سسني لس س س س س س س س س سسك ارتضس س س س س س س س س سسى‬

‫حيس س س س س س س س س سسث الرس س س س س س س س س س ول يكس س س س س س س س س سسون عققس س س س س س س س س سسل الرس س س س س س س س س س ل‬

‫‪200‬‬


‫وقال ‪:‬‬ ‫أزائ س س س س س س س س س سسر أكت س س س س س س س س س سساف الدم س س س س س س س س س سسى إب س س س س س س س س س سسدء بس س س س س س س س س س سسلم‬

‫وع س س س س س س س س س س سس ج لعل س س س س س س س س س س س سِي غس س س س س س س س س س س سسوث كس س س س س س س س س س س سسل دخيس س س س س س س س س س س سسل‬

‫فس س س س س س س س س س س سسإن علس س س س س س س س س س س سسي الرتضس س س س س س س س س س س سسى بس س س س س س س س س س س سساب أحس س س س س س س س س س س سسد‬

‫وبس س س س س س س س س س س سساب علس س س س س س س س س س س س سٍي مس س س س س س س س س س س س سسلُم ب س س س س س س س س س س س سس ن عققي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫لوس س س س س س س س س س س س س س س سسى وال س س س س س س س س س س س س س س س سواد أتي س س س س س س س س س س س س س س س سست أس س س س س س س س س س س س س س س س سسعى‬

‫لش س س س س س س س س س س س سسكو م س س س س س س س س س س س سسا بققل س س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س س سس ن لواع س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س سساذا بس س س س س س س س س س س س س س سساب ال س س س س س س س س س س س س س س سراد لس س س س س س س س س س س س س س سس ن أتس س س س س س س س س س س س س س سساه‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س سساذا لل س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى ب س س س س س س س س س س س س س س س س سساب الوائ س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫ويققصد المامني الكاظدمني ويققف على الرقد ويققول ‪:‬‬

‫وم ن قصائده الشهي ة قصيدته ف الشهيد مسلم ب ن عققيل وأولا ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذي مرابعه س س س س س س س س س س س س س س س سسم فح س س س س س س س س س س س س س س س سّي وسس س س س س س س س س س س س س س س س ّلم‬

‫واعقق س س س س س س س س س س سسل وق س س س س س س س س س سسف فيه س س س س س س س س س س سسا وق س س س س س س س س س سسوف م س س س س س س س س س س سستيم‬

‫وأخرى ف زيد الشهيد إبسس ن المسسام السسجاد علسسي بس ن السسسني بس ن علسي بس ن أبس طسسالب‬ ‫)ع( وأولا ‪:‬‬

‫خليلس س س س س س س س سّي عوجس س س س س س س س ا بس س س س س س س س س عل س س س س س س س سسى ذل س س س س س س س سسك الربس س س س س س س س ع‬

‫لس س س س س س س س س سسققيه إن شس س س س س س س س س سّح الي س س س س س س س س سسا هاط س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س سسدمع‬

‫كس س س س س س س س س س سسم ذا علس س س س س س س س س س سسى الطلل دمعس س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س سسجم‬

‫وإل س س س س س س س س س س س س س س س س َم بالتس س س س س س س س س س س س س س س سساذكار قلبس س س س س س س س س س س س س س س سسك مغس س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ي س س س س س س س س س سسا أيه س س س س س س س س س سسا الرب س س س س س س س س س ع ال س س س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س س س سسد درس س س س س س س س س س ا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سساكرك الغي س س س س س س س س س س س س س س سسث ص س س س س س س س س س س س س س س سسباحاً ومس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وثالثة ياذكر فيها أبا الفضل العباس حامل لواء السني )ع( يوم كربلء ‪ ،‬أولا ‪:‬‬

‫ورابعة ف الصديققة الءزهراء )ع( بنت الرسول العظم ) ص( ‪ ،‬أولا ‪:‬‬ ‫وخامسة ف المام موسى الكاظم ‪ ، 7‬أولا ‪:‬‬ ‫رحل س س س س س س س س س س س س س س سوا ومس س س س س س س س س س س س س سسا رحل س س س س س س س س س س س س س س سوا أهي س س س س س س س س س س س س س سسل ودادي‬

‫إل بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبي وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لؤادي‬

‫ولنققتطف م ن ديوانه بعض الروائع ‪ ،‬قال مدمساً ‪:‬‬

‫ب ال س س س س س س س س س س س س سسوى ف س س س س س س س س س س س س س س الف س س س س س س س س س س س س س سلؤاد ن س س س س س س س س س س س س سسارا‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫لش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادن يش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبه الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذارى‬

‫وهّي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستطارا‬

‫وأهي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س النص س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى‬

‫ت‬ ‫بسهم ألاظه رمي ُ‬

‫‪201‬‬


‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌد تبه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج النفوس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بيض س س س س س س س س س س س س س س س سساء ق س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س سساقت الشدموسس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س سسو وإن ك س س س س س س س س س س س س س س س سسان مث س س س س س س س س س س س س س س س سسل موسس س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫خ س س س س س س س س س س س س س س سسالف ف س س س س س س س س س س س س س س س س العج س س س س س س س س س س س س س س س سءزات عيس س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ت‬ ‫فاذاك ييي وذا يي ُ‬ ‫وم ن مراسلته الدبية رسالة للدمرجع الدين السيد أبو الس ن الصفهان قوله فيها ‪:‬‬ ‫ج س س س س س س س س سساء الش س س س س س س س س سستا ولي س س س س س س س س سسس يل س س س س س س س س س س م س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س سسد ة‬

‫أعت س س س س س س س س س س س س سّد فيه س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سس ن ط س س س س س س س س س س س س سوارق الءزمس س س س س س س س س س س س ن‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س ا أن س س س س س س س س س س س س س س سسا أري س س س س س س س س س س س س س س د يلس س س س س س س س س س س س س س س س عب س س س س س س س س س س س س س س سساء ة‬

‫وإن م س س س س س س س س س س سس ن أه س س س س س س س س س س سسل العب س س س س س س س س س س سسا أب س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س سس ن‬

‫وم ن روائعسه قصسيدته فس الشسيخ مدمسد حسسني كاشسف الغطساء عنسد رجوعه مس ن السلؤتر‬ ‫السلمي بفلسطني وأولا ‪:‬‬ ‫طلعس س س س س س س س س س س س س س س س سست علينس س س س س س س س س س س س س س س س سسا طلس س س س س س س س س س س س س س س س سسوع الققدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫فه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوادي العل أش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرقت‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأهلً بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الّيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الغس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وأف س س س س س س س س س س س س س س سسق الكدم س س س س س س س س س س س س س س سسال ازده س س س س س س س س س س س س س س سسى وازده س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ت منبي اً عس ن حيسا ة زيد الشسسهيد إبس ن علسي السسجاد إبسس ن المسسام السسني ‪7‬‬ ‫ولققسد تسسدث ُ‬ ‫وكان حاظراً فارتل قائلً ‪:‬‬

‫أب س س س س س س س س س س سسا يىي س س س س س س س س س س س وي س س س س س س س س س سسا َم س س س س س س س س س س س نس ف س س س س س س س س س س سساق ق س س س س س س س س س س سسدراً‬ ‫لوقف س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س سساذي استش س س س س س س س س س س س س س سسهدت في س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫علس س س س س س س س س س س س س س س سسى هس س س س س س س س س س س س س س س سسام السس س س س س س س س س س س س س س س سسهى والفرق س س س س س س س س س س س س س س س دي ن‬

‫كدموق س س س س س س س س س س س س س سسف جس س س س س س س س س س س س س س سسد السس س س س س س س س س س س س س س سسبط السس س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫وقال مققرضاً كتاب ) ثرات العواد ( للخطيب السيد علي الاشي ‪:‬‬

‫ولقق س س س س س س س س س سسد بكي س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسني بن س س س س س س س س س سساظر‬

‫أدم س س س س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآقي جفن س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س س س س س س سباته‬

‫ح س س س س س س س س سست س س س س س س س س س سسققيت ب س س س س س س س س سسأدمعي ش س س س س س س س س سسجر الس س س س س س س س س سسى‬

‫فندم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسال وه س س س س س س س س س س س س س س س س سساذه ثرات س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وقال ف مريض لذ برم أب الفضل العباس ب ن أمي اللؤمنني علي ‪: 7‬‬ ‫ت بالس س س س س س س س س س س س س س س سّل ال س س س س س س س س س س س س س س سسبح داؤه‬ ‫لقق س س س س س س س س س س س س س س سسد كن س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ض س س س س س س س س س س س سلست بني س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سساس ق س س س س س س س س س س سسدراً وإن س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فف ّ‬

‫فش س س س س س س س س س سسافان العب س س س س س س س س س سساس م س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س سسرض الس س س س س س س س س س سسل‬ ‫يل س س س س س س الفض س س س س س سسل إذ أن س س س س س س ع س س س س س سستيق ) أب س س س س س س الفض س س س س س سسل (‬

‫وقال ف رثاء السني ‪ ، 7‬وأولا ‪:‬‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س سسا بكس س س س س س س س س س س س س سسائي لرس س س س س س س س س س س س س س م رب س س س س س س س س س س س س س ع بس س س س س س س س س س س س س سسايل‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س سساه م س س س س س س س س س س س س سّر الس س س س س س س س س س س س س سسنني ال س س س س س س س س س س س س سوايل‬

‫‪202‬‬


‫وقال ف مطلع قصيد ة عند مطلع شهر الرم ‪:‬‬ ‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست اللل هلل ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهر م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫عج س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س سسوف ل س س س س س س س س س س س سسه ول س س س س س س س س س س س يتدم س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ت ف س م سلؤلفي ) س سوانح الفكسسار ( قصسسيدته ف س شسسباب ك سربلء يسسوم السسسني‬ ‫وسس ّج لس ُ‬ ‫)ع( ‪ ،‬وأولا ‪:‬‬ ‫ل تركنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫إن الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وقال ف مطلع مرثية للمام السني )ع( ‪:‬‬ ‫ه س س س س س س س س سساذي الطف س س س س س س س س سسوف فقق س س س س س س س س سسف بس س س س س س س س سسا واس س س س س س س س س سستوقف‬

‫واسس س س س س س س س س س س س س س سسققي ثراهس س س س س س س س س س س س س س سسا بالس س س س س س س س س س س س س س سسدموع الس س س س س س س س س س س س س س سساذرف‬

‫وقال ف السني ‪ 7‬وأولا ‪:‬‬ ‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أجفانن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبى‬

‫وإلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أكبادن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرى‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسد هج س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س سسدنيا أب س س س س س س س س س س س س سسو ص س س س س س س س س س س س س سسال‬ ‫أعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساله ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالة ل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫مه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجراً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أ ّواب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مرتاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أف س س س س س س س س س س س س سسديه ليث س س س س س س س س س س س س س ساً غ س س س س س س س س س س س س سساب ع س س س س س س س س س س س س سس ن أهل س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫واتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سَب لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه غابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫كتب ع ن الشاعر وترجم له جلة م ن الباحثني وقالوا ‪ :‬كسانت سسنة وفاته هسي الثامنسة‬ ‫والدمسسسني بعسسد الثلثدمائسسة واللسسف ‪ ،‬والصسسحيح هسسي التاسسسعة والدمسسسني بعسسد الثلثدمائسسة واللسسف‬ ‫وكان تاريخ وفاته ) مهسدي غسرق ( كدمسا نظسم الطيسب الشسيخ حسس ن الشسيخ كساظم سسبت فس‬ ‫تاريخ وفاته ‪:‬‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سّوذس بالدمسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ أرخس س س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫ي آل الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى غاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫مه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ّ‬

‫وسلسسسلة نسسسب الشسساعر كدمسسا فس السسديوان ‪ :‬السسسيد مهسسدي بسس ن راضسسي بسس ن حسسسني بسس ن‬ ‫علسسي بسس ن مدمسسد بسس ن جعفسسر بسس ن مرتضسسى بسس ن شسسرف السسدي ن بسس ن نصسسر ال س بسس ن زروز بسس ن ناصسسر بسس ن‬ ‫منصور ب ن أب الفضل النققيب عدماد الدي ن موسى ب ن علي ب ن أب الس ن مدمد ب ن أحد الب‬ ‫إب ن المي مدمد الشمرت نققيب الكوفة والائر السين إب ن عبيد ال ب ن علسسي الصسسال بس ن عبيسد‬ ‫ال العرج ب ن السني الصغر ب ن المام زي ن العابدي ن علي ب ن السني الشهيد )ع( ‪.‬‬

‫‪203‬‬


‫السيد صالح الحّلي‬ ‫المتوفى ‪1359‬‬ ‫يرثي علي ب ن السني الكب شهيد الطف ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س سسا ني س س س س س س س س س ساً في س س س س س س س س سسه تل س س س س س س س س سسى ظلدم س س س س س س س س سسة الغس س س س س س س س س سسق‬

‫ض م س س س س سس ن أف س س س س سسق‬ ‫ق س س س س سسد غ س س س س سساله الس س س س س سسف ح س س س س سست انقق س س س س س س ّ‬

‫ونبع س س س س س س س س س س س س س س سسة للدمع س س س س س س س س س س س س س س سسايل ط س س س س س س س س س س س س س س سساب مغرس س س س س س س س س س س س س س س ها‬

‫رق س س س س س س س س س ت وراقس س س س س س س س س سست بضس س س س س س س س س سساف العس س س س س س س س س سسءز ل الس س س س س س س س س سسورق‬

‫ح س س س س س س س س سّر الظب س س س س س س س س سسا والظدم س س س س س س س س سسا والش س س س س س س س س سسدمس أظدمأه س س س س س س س س سسا‬

‫وجاده س س س س س س س س س س س س سسا النبس س س س س س س س س س س س سسل دون الواب س س س س س س س س س س س س سسل الغ س س س س س س س س س س س س سسدق‬

‫ي س س س س س س سسا اب س س س س س س سس ن الس س س س س س س سسني ال س س س س س س سساذي ترج س س س س س س ى ش س س س س س س سسفاعته‬ ‫ت فاطدمس س س س س س س س س س س س س س سسة عدم س س س س س س س س س س س س س س سراً وحيس س س س س س س س س س س س س س سسدر ة‬ ‫أشس س س س س س س س س س س س س س سسبه َ‬

‫يس س س س س س سسا خائض س س س س س س ساً غدم س س س س س س سرات الس س س س س س سسوت حني س س س س س س س طدمس س س س س س سسى‬

‫وشس س س س س س س س سسبه أح س س س س س س س س سسد فس س س س س س س س س س خل س س س س س س س س سسق وف س س س س س س س س س ُخ لُس س س س س س س س س سسق‬ ‫ش س س س س س س س س س س س سسجاعة ورس س س س س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س نط س س س س س س س س س س س سسق‬ ‫في س س س س س س س س س س سسض النجي س س س س س س س س س س سسع ب س س س س س س س س س س سسوج من س س س س س س س س س س سسه من س س س س س س س س س س سسدفق‬

‫لف س س س س س س س س س س سسي علي س س س س س س س س س س سسه وحي س س س س س س س س س س سسداً أح س س س س س س س س س س سسدقت زم س س س س س س س س س س ر‬

‫الع س س س س س س س س س سسدا ب س س س س س س س س س سسه كبي س س س س س س س س س سساض العنيس س س س س س س س س س س بال س س س س س س س س س سسدق‬

‫نس س س س س س س س س سسادى عليس س س س س س س س س سسك سس س س س س س س س س سسلم ال س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س سسا أبتس س س س س س س س س سسا‬

‫فج س س س س س س س س س س س سساء يع س س س س س س س س س س س سسدو فألف س س س س س س س س س س س سساه عل س س س س س س س س س س س سسى رم س س س س س س س س س س س ق‬

‫ن س س س س س س س سسادى بّن س س س س س س س س س عل س س س س س س س سسى ال س س س س س س س سسدنيا العف س س س س س س س سسا وغس س س س س س س سسدا‬

‫مكفكفس س س س س س س س س س س س س س ساً دمع س س س س س س س س س س س س س سسه الدم س س س س س س س س س س س س س سسءزوج ب س س س س س س س س س س س س س سسالعلق‬

‫ق س س س س س س س س س س سسد اس س س س س س س س س س س سسمرتحت م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسدنيا وكربته س س س س س س س س س س سسا‬

‫وبني س س س س س س س س س أهس س س س س س س س سسل الشس س س س س س س س سسققا فس س س س س س س س سسرداً أبس س س س س س س س سسوك بققس س س س س س س س سسي‬

‫أبسسو الهسسدي السسسيد صسسال ابسس ن السسسيد حسسسني ابسس ن السسسيد مدمسسد حسسسين النسسسب حلسّي‬ ‫التسسد والولد وتنسساديه عامسسة النسساس أبسسو مهيسسدي خطيسسب أو أشسسهر خطبسساء النسسب السسسين إذ أن‬ ‫شسهرته الطابيسة لس يصسل علسى مثلهسا خطيسب حست اليسوم يتحلسى بسرأه قوية وبسسطة فس العلسم‬ ‫والسم ‪ .‬ولد سنة ‪‍ 1289‬ه ‪ .‬ف اللة وهاجر منها إل النجف ‪‍ 1308‬ه ‪ .‬وهو فس التاسسسعة‬ ‫عشر ة م ن عدمره وأكدمل دروسه ف‬

‫‪204‬‬


‫العربيسة والعسان والبيسان عنسد الشسيخ سسعيد اللسي والشسيخ عبسد السسني السواهري ودرس كتساب‬ ‫الع سسال والقق سوانني ف س الص سسول عل سسى العلم سسة الش سسهي الس سسيد ع سسدنان اب سس ن الس سسيد ش سسب الغريف سسي‬ ‫الوسسسوي ‪ ،‬وكت سساب الرسس ائل والكاس سسب عن سسد الشسسيخ عل سسي ابسس ن الش سسيخ ب سساقر ال سواهري وعل سسى‬ ‫الشسسيخ مل كسساظم الراسسسان صسساحب الكفايسسة وهو ف س كسسل ذلسسك يتعاهسسد ملكتسسه الدبيسسة ول‬ ‫ٍ‬ ‫س م ن نفسسسه الققسسدر ة علسسى الطابسسة وق و ة‬ ‫تك ن له يومئاذ صلة بالطابة وف سنة ‪‍ 1318‬ه ‪ .‬أح ّ‬ ‫البيان وطلقة اللسان فتوّج هس أول مسسا تسوجه إلس حفسظ الكسثي مس ن ) نس ج البلغسة ( مسس ن خطسسب‬ ‫المسسام أمي س السسلؤمنني ‪ 7‬ول يسسك ف س عصسسره مسس ن الطبسساء السسددي ن ف س الفسس ن إل الرحوم الشسسيخ‬ ‫كسساظم سسسبت فهسسو أظهسسر الطبسساء وأبرزهم فنبسسغ السسيد صسسال وأخسساذ يسساريه ويءزاحسسه وم ن حسس ن‬ ‫الصدف أن يويل العال الكبي واللؤر خ البي السيد باقر النسسدي عنسسايته خطيبنسا الصسسال فيسسسهر‬ ‫علسسى تسسوجيهه وإرش اده ‪ ،‬وهنسساك لسسع ندمسسه واشسستهر اسسسه فققسسد كسسان مسس ن التعسسارف أن يتدمسسع‬ ‫خطيبسسان فس مفسسل واحسسد بالتعسساقب وصادف أن ُدعسسي الطيبسسان ‪ :‬سسسبت واللسسي ولداثسسة سسّ ن‬ ‫السسسيد صسسال والصسسول التبادلسسة ف س إح سمرتام الطبسساء للكسسب سسسناً فققسسد رض ي السسسيد صسسال أن‬ ‫يكون هو الول كدمققدمة للشيخ كاظم ‪ .‬أما العروف بني الناس أن الطيب الثان إنسسا تظهسسر‬ ‫براعت سسه إذا تن سساول نف سسس الوضسسوع ال سساذي طرقس ه الطي سسب الول بإض سسافة ش سسيء جدي سسد وتتدم سسة‬ ‫للدموضسوع الول ‪ .‬فكسسان حسسديث السسسيد صسسال عسس ن س سي ة أب س الفضسسل العبسساس وهكسساذا تققسسدم‬ ‫الشيخ كاظم وتكلم فأجساد ول يسك بسسبان شسيخنا الطيسب أن السسيد صسال قسد أعسّد نفسسه‬ ‫وهيسأ مس ن الساد ة الكافيسة للتحسدث عس ن أبس الفضسل العبساس فس الليسايل العشسر كلهسا وهاذه براعسة‬ ‫منبية وقدر ة تلؤهله للتققدم والسبوز وهكساذا اسستدمر فس أدوار حيساته بطلً منبي اً وخاض غدمسرات‬ ‫سياسسسية وإصسسلحية فكسسان النتصسسر ف س أكثرها وف الثسسور ة العراقيسسة عسسام ‪ 1920‬م ‪ .‬ف س الف سرات‬ ‫الوسط ومطالبسسة الشسسعب بسسالكم السسوطن كسسان صسسوت السسسيد صسسال أعلسسى الصسوات واسسستدمر‬ ‫يسسرض الققبائسسل حسست قبسسض عليسسه النكليسسءز فس بعققوبة وأبعسسدوه إلس البص سر ة ث س إل س الدم سر ة فسسثآواه‬ ‫أميها الشيخ خءزعل خان وأحس ن ِوفادته‬

‫‪205‬‬


‫واسسستدمر فس صسراعه مسسع اللدينيني س السساذي ن يتسسسمرتون بإسسسم التهسساذيب والتنظيسسم وم ن اللؤسف أن‬ ‫تنجح ملؤامر ة اولئك الاذي ن يظهرون خلف مسسا يبطنسسون فيّوجسون إشسساعة سسسبه للعلدمسساء وتنققسسسم‬ ‫كلدمة رجال الدي ن فدم ن مناصر له وم ن مارب وتنتعش تلك الطغدمة الت ل يطيب لا العيسسش‬ ‫إل ف س الوح ال والققيسسل والققسسال ‪ .‬لققسسد ضسسعفت قسسوته وضسعف عءزم ه ولبسسث ملزم اً بيتسسه إل س أن‬ ‫توفاه ال ليلة السبت ‪ 29‬شوال ‪‍ 1359‬ه ‪ .‬ف الكوفة فُح دمسل على السسرؤوس تعظيدمساً لسسه حسست‬ ‫دفسس ن بسوادي السسسلم فس مققسسام الهسسدي ونعسساه النسسب وبكتسسه الطابسسة ورثاه العلمسسة الليسسل الشسسيخ‬ ‫عبد الهدي مطر بققصيد ة فاخر ة منها ‪:‬‬ ‫نعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الطاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة والن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س سساح لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرس والءزب س س س س س س س س س س س س س س س س س ر‬

‫وفي س س س س س س س س س س س س س س سسك انط س س س س س س س س س س س س س س سسوت ص س س س س س س س س س س س س س س سسفحة للبي س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫بعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانك ل تنشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫إهتم الطيب الديب السيد مدمد حس ن الشخص سلدمه ال بدمع ديوانه وسّج لس له‬ ‫كل شارد ة ووارد ة ‪ ،‬وهاذه رائعة م ن روائعه ف أب الفضل العباس اب ن أمي اللؤمنني )ع( ‪:‬‬ ‫م س س س س س س س س س س سس ن هاش س س س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س س س سسلبت أمي س س س س س س س س س س سسة تاجه س س س س س س س س س س سسا‬

‫وف س س س س س س س س س س س س سسرت بس س س س س س س س س س س س س س سسيف ض س س س س س س س س س س س س س سسللا أوداجه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تلس س س س س س س س س س س سسو عرينس س س س س س س س س س س سسة هاشس س س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س س سس ن أُس س س س س س س س س س س سسدها‬

‫وتك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون ذئب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الفل ول ّج هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س سسوم إذا اليج س س س س س س س س س س س س س س سسا تلط س س س س س س س س س س س س س س سسم موجه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫خاض س س س س س س س س س س س س س سوا بش س س س س س س س س س س س س س سّءزب خيله س س س س س س س س س س س س سسم أمواجه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س سسا بالس س س س س س س س س س س سسا أغضس س س س س س س س س س س سست وعهس س س س س س س س س س س سسدي أنس س س س س س س س س س س سسا‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س سسانت لكس س س س س س س س س س س س س س س س سسل ملدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسة فّراجهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫للشس س س س س س س س س س س س س س س سسوس عبس س س س س س س س س س س س س س س سساس يريهس س س س س س س س س س س س س س س سسم وجهس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫والوف س س س س س س س س س س س س س س سسد ينظ س س س س س س س س س س س س س س س سسر باسس س س س س س س س س س س س س س س س ساً متاجه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س سساب الوائ س س س س س س س س س س س سس ج م س س س س س س س س س س س سسا دعت س س س س س س س س س س س سسه مروع س س س س س س س س س س سسة‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س حاج س س س س س س س س س س س س س سسة إل ويققض س س س س س س س س س س س س س سسي حاجه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س سسأب أب س س س س س س س س س الفض س س س س س س س سسل ال س س س س س س س سساذي م س س س س س س س سس ن فض س س س س س س س سسله‬

‫الس س س س س س س س س س س س س سسامي تعلّدمس س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س سسورى منهاجه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قطع س س س س س س س س س س س س سوا يس س س س س س س س س س س س سسديه وطال س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س سس ن كّف س س س س س س س س س س س س سهس‬

‫ديس س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسدما ق س س س س س س س س س س سسد أمط س س س س س س س س س س سسرت ثجاجه س س س س س س س س س س سسا‬

‫أعدمس س س س س س س س س س س س س س سسود أخبيس س س س س س س س س س س س س س سست وح س س س س س س س س س س س س س س امي حس س س س س س س س س س س س س س سسوزت‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س راج ليل س س س س س س س س س س س س سسي إن فقق س س س س س س س س س س س س سسدت سس س س س س س س س س س س س س سراجها‬

‫أع س س س س س س س س س س س سسءزز علي س س س س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س س س س سسأن ترانس س س س س س س س س س س س س مف س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫فاج س س س س س س س س سسأت م س س س س س س س س سس ن جي س س س س س س س س سسش الع س س س س س س س س سسدى أفواجه س س س س س س س س سسا‬

‫أفس س س س س س س س س س سسدي ميّ س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س سسالمرتاب قس س س س س س س س س س سسد اكتسس س س س س س س س س س سست‬

‫م س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س سسوره ش س س س س س س س س س سسس الض س س س س س س س س س سسحى أباجه س س س س س س س س س سسا‬

‫ومنها ‪:‬‬

‫‪206‬‬


‫الشيخ عبد ال الخضري‬ ‫المتوفى ‪1359‬‬ ‫يستنهض ف أولا حجة آل مدمد ويتخلص برثاء السني ‪: 7‬‬ ‫أب س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س سسال ح س س س س س س س س سست م س س س س س س س س سست أن س س س س س س س س سست غ س س س س س س س س سسائب‬

‫ولي س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س س سسدي ن غي س س س س س س س س س سسك ص س س س س س س س س س سساحب‬

‫لققس س س س س س س س س سسد خفضس س س س س س س س س سستنا نصس س س س س س س س س سسب عينس س س س س س س س س سسك عصس س س س س س س س س سسبة‬

‫البغ س س س س س س س س س سسا ة وثسُلّ س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س سساكم جس س س س س س س س س س سوانب‬ ‫ل س س س س س س س س س سسا الكف س س س س س س س س س سسر دي س س س س س س س س س سس ن والعاص س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س سساذاهب‬

‫عل س س س س س سسى َمس س س س س س س نس أق س س س س س سسام ال س س س س س سسدي ن فس س س س س س س س س س س س س سسيفه ال س س س س س سساذي‬

‫ل س س س س س س س سسه ق س س س س س س س سسد أط س س س س س س س سساعت م س س س س س س س سس ن قري س س س س س س س ش كت س س س س س س س سسائب‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س سلس عص س س س س س س س س س س س س س س سسبة‬ ‫يري س س س س س س س س س س س س س س دون من س س س س س س س س س س س س س س سسا أن نف ّ‬ ‫أب س س س س س س س س س س س س سساد قريش س س س س س س س س س س س س ساً ي س س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س س سسدر بس س س س س س س س س س س س س سسيفه‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س سسوم حنني س س س س س س س س س س س س س س س ليس س س س س س س س س س س س س س سسس إله ضس س س س س س س س س س س س س س سسارب‬

‫ف ع س س س س س س سس ن وجس س س س س س س ه الن س س س س س س سسب جيوشس س س س س س سسهم‬ ‫فك س س س س س س سسم كس س س س س س س س ّ‬

‫وك س س س س س س س س م ظهس س س س س س س س س س سسرت منس س س س س س س س س س سسه بأحس س س س س س س س س س سسد عجس س س س س س س س س س سسائب‬

‫وي س س س س س س س س س س س سسوم تبس س س س س س س س س س س س سسوك حني س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س سساداه أحس س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أغثن س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س سسأنت الي س س س س س س س س سسوم كهف س س س س س س س س سسي وناص س س س س س س س س سسري‬ ‫ف س س س س س س س س سسداؤك نفس س س س س س س س س سسي ه س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س سسا الي س س س س س س س س سسوم ق س س س س س س س س سسادم‬

‫وق س س س س س س س س س س سسد هربس س س س س س س س س س س س وا من س س س س س س س س س س س سسه ُهس س س س س س س س س س س س س مس والق س س س س س س س س س س س سسارب‬ ‫فلّبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه ل واٍن ول ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو راهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫وك س س س س س س س س س ان كدم س س س س س س س س س س سسا ينح س س س س س س س س س س سسط للرج س س س س س س س س س س م ث س س س س س س س س س س سساقب‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س سسأرداهم صس س س س س س س س س س س س س س سسرعى وفّلس س س س س س س س س س س س س س سسق هس س س س س س س س س س س س س س سسامهم‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أراد الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س لققي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رس س س س س س س س س س س س س س س س س س وله‬

‫مه س س س س س س س س س س س س س س س سسام باض س س س س س س س س س س س س س س س سسيه تف س س س س س س س س س س س س س س س سّل الققواض س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ف س س س س س س س س س س س سسأوحى ل س س س س س س س س س س س سسه بلّ س س س س س س س س س س س سسغ فإن س س س س س س س س س س س سسك غ س س س س س س س س س س س سسالب‬

‫فقق س س س س س س س س س س س سسام رس س س س س س س س س س س س ول ال س س س س س س س س س س س س يط س س س س س س س س س س س سسب فيه س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أل بلغس س س س س س س س س سوا ي س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س سسوم م س س س س س س س س سس ن ه س س س س س س س س سسو غ س س س س س س س س سسائب‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن علي س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وارث س س س س س س س س س س س س س س س س س ي وخليف س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫عل س س س س س سسى الن س س س س س سساس بع س س س س س سسدي وهس س س س س س و للم س س س س س سسر ص س س س س س سساحب‬

‫‪207‬‬


‫ومنها ‪:‬‬ ‫دع س س س س س س س س س س س سسوه أن اق س س س س س س س س س س س سسدم إنن س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س سسك ش س س س س س س س س س س س سسيعة‬

‫ناه س س س س س س س س س س س س س سسد أف س س س س س س س س س س س س س س سواج الع س س س س س س س س س س س س س سسدى ونض س س س س س س س س س س س س س سسارب‬

‫فأقبس س س س س س س س س س س س س سسل والنصس س س س س س س س س س س س س سسار كالسس س س س س س س س س س س س س سسد خلفس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تققّله س س س س س س س س س س س س س س سسم لل طّ س س س س س س س س س س س س س س سسف ج س س س س س س س س س س س س س س سسر ٌد س س س س س س س س س س س س س س س سسلهب‬

‫ومس س س س س س س س س س س سساذ خيّدمس س س س س س س س س س س س سوا ب س س س س س س س س س س س سسالطف دارت عليه س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كت س س س س س س س س س س س س س س سسائب تققف س س س س س س س س س س س س س س سسو إثرهس س س س س س س س س س س س س س س ن كت س س س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫فص س س س س س س س س س س س س سسالوا عليه س س س س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س س س س سسالليوث وجس س س س س س س س س س س س س ّردوا‬

‫هس س س س س س س س س س سسم السس س س س س س س س س س سسد لكس س س س س س س س س س سس ن الرم س س س س س س س س س س اح أجامهس س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س سسيوفاً ب س س س س س س س س س سسا للظل س س س س س س س س س سسم ه س س س س س س س س س س سّد تس ج س س س س س س س س س س سوانب‬ ‫ولي س س س س س س س س سسس س س س س س س س س س سسوى ع س س س س س س س س سسوج الس س س س س س س س س سسيوف م س س س س س س س س سسالب‬

‫وم س س س س س س س سساذ خطبس س س س س س س س س سوا العلي س س س س س س س س سسا ول س س س س س س س سسا يك س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س سسوى النف س س س س س س س س سسس مه س س س س س س س س سسر والهن س س س س س س س س سسد خ س س س س س س س س سساطب‬

‫أبس س س س س س س س س س س س عّءزهس س س س س س س س س س سسم إل ال س س س س س س س س س س سسردى حي س س س س س س س س س س سسث أن س س س س س س س س س س سسه‬

‫تن س س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س س سسه عن س س س س س س س س س س س س سسد الل س س س س س س س س س س س س سسه الرات س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ومس س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سسات منه س س س س س س س س سسم واح س س س س س س س س سسد غي س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س سسه‬ ‫وم س س س س س س س سساذ ع س س س س س س س س سسانققوا بي س س س س س س س س سسض الص س س س س س س س س سسفاح وبع س س س س س س س س سسد ذا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س سسوت بكّفي س س س س س س س س س س س س س س سسه الققنس س س س س س س س س س س س س س سسا والققواضس س س س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫تع س س س س س س س س س سسانققهم ف س س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س سسور ك س س س س س س س س س س سواعب‬

‫الشيخ عبد ال هو اب ن الشاعر الفحل الشيخ مس ن اب ن الشسيخ مدمسد الضسري كسان‬ ‫مسس ن العلدمسساء والفضسسلء ولد فس النجسسف سسسنة ‪‍ 1297‬ه ‪ .‬ونشسسأ بسسا بكفالسسة جسّد هس لمسسه الشسسيخ‬ ‫إسسساعيل فهسسو السساذي وّج هسسه نسسو العلسسم ‪ ،‬وتدّرج علسسى أنديسسة آل كاشسسف الغطسساء وهم أعدمسسامه‬ ‫الدنسون منسه فسبع فس الفققسه والصسول مضسافاً إلس تققسوى وورع وديس ن وكان يساذهب إلس العشسائر‬ ‫الفراتيسة فيعسظ ويرشد وياذكرهم بسالخر ة حست أثسر أكسب الثسر علسى نفوسهم واتهسوا لطاعسة الس‬ ‫واجتنساب العاصسسي والتسسورع عسس ن السرام وسبق لسسه أن حسل سسلحه وجاهسد دفاعساً عس ن إسستققلل‬ ‫الع سراق وطسرد الكسسافر عسس ن بلد السسسلم ‪ .‬تسسوف فجسسأ ة عسسام ‪‍ 1359‬ه ‪ .‬ببغسسداد ونققسسل للنجسسف‬ ‫فدف ن فس اليسوان الساذهب مس ن صسح ن المسام أميس السلؤمنني ‪ 7‬وخلّسف أربعسة ذكور السستاذ عبسد‬ ‫الصسساحب ‪ ،‬والسسستاذ نصسسر ‪ ،‬والعلمسسة الشسسيخ كسساظم ‪ ،‬والسسستاذ عبسسد النعسسم ‪ .‬وهم يتفظسسون‬ ‫بجدموعة م ن قصائده فدمنه قوله متغّءزلً ‪:‬‬

‫‪208‬‬


‫وبس س س س س س س س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسعاد ة ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س س س س س س س سستهل‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س سسس النج س س س س س س س س س س س س س س س سسوم وشس س س س س س س س س س س س س س س سسيكاً أف س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وزال س س س س س س س س س س س س س س س سست ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الققل س س س س س س س س س س س س س س س سسب أس س س س س س س س س س س س س س س س سسققامه‬

‫بوص س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س سسبيب عققي س س س س س س س س س س س س س س س سسب اللس س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وزار ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيب برغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م الرقي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س ان الطس س س س س س س س س س س س س س س س سسبيب لتل س س س س س س س س س س س س س س س سسك العل س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫رش س س س س س س س س س اً ق س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س سسب الغص س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س سّد هس‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س سسد عّل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ذاك الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسوجنته الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمس ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫وطلعت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اكتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ومبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ابتس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وم س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س سسهد م س س س س س س س س س س س سس ن ريقق س س س س س س س س س س س سسه والعس س س س س س س س س س س س سسل‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزّج السس س س س س س س س س س س س س س س س س سسود برم س س س س س س س س س س س س س س س س س ح القق س س س س س س س س س س س س س س س س س سوام‬

‫ويص س س س س س س س س س س س س س سسدمي الققل س س س س س س س س س س س س س سسوب بس س س س س س س س س س س س س س سسيف القق س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫فح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجبه قوس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ‪ ،‬والدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ف عن س س س س س س س س س س س س س س سسك اللم‬ ‫في س س س س س س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س س س س س س سساذيل ك س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه والقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سوام الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫فققس س س س س س س س س سسد ض س س س س س س س س س سّل قلبس س س س س س س س س سسك َم س س س س س س س س س س نس قس س س س س س س س س سسد عس س س س س س س س س سساذل‬

‫‪209‬‬


‫الشيخ مهدي الظالمي‬ ‫المتوفى ‪1359‬‬ ‫كسسانت اليئسسة الروحيسسة تققيسسم مسسأت الع سءزاء لسساذكرى سسسيد الشسسهداء المسسام السسسني )ع( ف س‬ ‫مسس سسجد آل ال س سواهري بس سسالنجف الشس سسرف ف س س الس سسرم فكس سسانت هس سساذه الققصس سسيد ة السس سسينية قس سسد‬ ‫خصصت لا ليلة م ن الليايل ‪:‬‬ ‫م س س س س س س س س س س سست ُمض س س س س س س س س س س سسر الدم س س س س س س س س س س سراء تطل س س س س س س س س س س سسب ثاره س س س س س س س س س س ا‬ ‫وح س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت َم تستققصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي البلد بول س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع آذان الءزم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعارها‬ ‫علس س س س س س س س س س س سسى الرض ت س س س س س س س س س س سسدي للس س س س س س س س س س س سسدماء غبارهس س س س س س س س س س س ا‬

‫إل س س س س س س س س س س َم ب س س س س س س س س سسدار ال س س س س س س س س سساذل تبقق س س س س س س س س سسى ومس س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س سسا‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى الض س س س س س س س س س س سسيم ده س س س س س س س س س س سراً ل ت س س س س س س س س س س سّل قراره س س س س س س س س س س ا‬

‫فل ع س س س س س س س س س سساذر ح س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س سسورد القق س س س س س س س س س سسوم بالظب س س س س س س س س س سسا‬

‫حي س س س س س س س س س س س س سساض الناي س س س س س س س س س س س س سسا أو ت س س س س س س س س س س س س سسوض غدماره س س س س س س س س س س س س ا‬

‫في س س س س س س س سسا م س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س سسا يس س س س س س س س سستدفع الض س س س س س س س سسر والع س س س س س س س سسدى‬

‫ح س س س س س س س س س س سساذاراً م س س س س س س س س س س سس ن البل س س س س س س س س س س سسوى تع س س س س س س س س س س سسءزز جاره س س س س س س س س س س ا‬

‫دع س س س س س س س سسي ال س س س س س س س سسبيض ف س س س س س س س س لي س س س س س س س سسل الققت س س س س س س س سسام س س س س س س س س سوافراً‬

‫إذا حجب س س س س س س س س س س س س سست خي س س س س س س س س س س س س سسل الكدم س س س س س س س س س س س س سسا ة ناره س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وزّف س س س س س س س س س س س س س لني س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س سسد نفس س س س س س س س س س س س س س ساً أبي س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ول تعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي إل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرؤوس نثاره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أتس س س س س س س س سسب أن غض س س س س س س س سست ع س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س سسرب طرفه س س س س س س س سسا‬

‫أديس س س س س س س س س س سسري رحس س س س س س س س س س ى اليجس س س س س س س س س س سساء يوم س س س س س س س س س س اً لعلّه س س س س س س س س س سسا‬

‫بغي س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س سسال ال س س س س س س س س س س سسوت تققط س س س س س س س س س س سسع عاره س س س س س س س س س س ا‬

‫عليس س س س س س س س س س ِ‬ ‫ك بس س س س س س س س س سوادي الط س س س س س س س س سسف تنس س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س سسدارها‬

‫غ س س س س س س س س س س س سسدا ة حس س س س س س س س س س س س سسني خ س س س س س س س س س س س س سّر للرض ف س س س س س س س س س س س سسانثنت‬

‫علي س س س س س س س س س س س س س س سسه تش س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن العادي س س س س س س س س س س س س س س سسات مغارهس س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫فطس س س س س س س س سسافت بس س س س س س س س سسه لس س س س س س س س سسا سس س س س س س س س سسعت بني س س س س س س س س س قومهس س س س س س س س سسا‬

‫تف س س س س س س س س س س س س س سساديه والحش س س س س س س س س س س س س س سساء ترم س س س س س س س س س س س س س ي جاره س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫فجس س س س س س س س س س س س س س س سّرت الي س س س س س س س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س س س س س س س سسنات ذيول س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقدسس س س س س س س س س س س س س سسلبت أيس س س س س س س س س س س س س سسدي العس س س س س س س س س س س س س سسدو سس س س س س س س س س س س س س سستارها‬

‫وأه س س س س س س س س س سسوت علي س س س س س س س س س سسه تلث س س س س س س س س س سسم النح س س س س س س س س س سسر والع س س س س س س س س س سسدى‬

‫تاذبس س س س س س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س س س س س س الدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسوع أزاره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أتس س س س س س س س س س س س س س سسمرت بالي س س س س س س س س س س س س س سسدي الوج س س س س س س س س س س س س س وه وقومه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أع س س س س س س س س س سّد تس لس س س س س س س س س سسدفع الضس س س س س س س س س سسيم عنهس س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س سسفارها‬

‫فلي س س س س س س س س س س سست أّبس س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س سسيم س س س س س س س س س س س سساعة أب س س س س س س س س س س سسرزت‬

‫م س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س سسدر حس س س س س س س س س سسرى تس س س س س س س س س سستققيل عثارهس س س س س س س س س ا‬

‫ي س س س س س س س س س س سسرى زينبس س س س س س س س س س س ساً بنيس س س س س س س س س س س س الج س س س س س س س س س س سسانب بع س س س س س س س س س س سسدما‬

‫أم س س س س س س س س س سساطت ي س س س س س س س س س سسد الع س س س س س س س س س سسداء عنه س س س س س س س س س سسا خاره س س س س س س س س س ا‬

‫‪210‬‬


‫ت َم س س س س س س س نس ف س س س س س س س اللي س س س س س سسل ك س س س س س سسان يص س س س س س سسونا‬ ‫ويس س س س س سسا لي س س س س س س س َ‬ ‫يقق س س س س س س س س س س سسوم م س س س س س س س س س س سس ن الج س س س س س س س س س س سسداث حيّس س س س س س س س س س س ساً وعين س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسوهم مهدم س س س س س س س س س س سسا كلفت س س س س س س س س س س سسه مءزارهس س س س س س س س س س س ا‬ ‫ت س س س س س س س س س س سسرى بني س س س س س س س س س س س س أي س س س س س س س س س س سسدي الظ س س س س س س س س س س سسالني فرارهس س س س س س س س س س س ا‬

‫تّنيتُس س س س س س س س س س س س س س س س سهُ ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س س س س س س سستجارت بققومه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تقق س س س س س س س سسول ل س س س س س س س سسم والي س س س س س س س سسل م س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س سسل ج س س س س س س س سسانب‬

‫أح س س س س س س س س س سساطت ب س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س سستباحت دياره س س س س س س س س س ا‬

‫أي س س س س س س س س س س سسا إخ س س س س س س س س س س سسوت كي س س س س س س س س س س سسف التص س س س س س س س س س س سسب والع س س س س س س س س س س سسدا‬

‫أع س س س س س س س س س س س سسارت خ س س س س س س س س س س س سسدور الص س س س س س س س س س س س سسنات ص س س س س س س س س س س س سسغارها‬

‫ف س س س س س س س س س س سسإن لس س س س س س س س س س س س تققوم س س س س س س س س س س س وا للكف س س س س س س س س س س سساح عوابسس س س س س س س س س س س ساً‬ ‫فكس س س س س س س س س س س سسم طفلس س س س س س س س س س س سسة لس س س س س س س س س س س سسا ُأقيدمس س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س سسدرها‬

‫فَدم س س س س س س س س نس بع س س س س س س سسدكم فس س س س س س س س ال س س س س س س سسروع يدم س س س س س س سسي ذماره س س س س س س ا‬ ‫عليه س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س سسدى ق س س س س س س س س س سسامت تأج س س س س س س س س س سس ج ناره س س س س س س س س س ا‬

‫فيس س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س سسدور ق س س س س س س س س س س س سسد ُأبيحس س س س س س س س س س س سست ونس س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫أُريعس س س س س س س س سست وعني س س س س س س س س س السس س س س س س س س سسبط ترع س س س س س س س س ى انس س س س س س س س سساذعارها‬

‫فأمس س س س س س س س س س س س س سست بل ح س س س س س س س س س س س س سسام عققائ س س س س س س س س س س س س سسل حي س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫أزال س س س س س س س س س س س س س سست ض س س س س س س س س س س س س س سسروب ال س س س س س س س س س س س س س سسائلت قراره س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وأض س س س س س س س س سسحت تي س س س س س س س س سسل الط س س س س س س س س سسرف بع س س س س س س س س سسد حات س س س س س س س س سسا‬

‫فلس س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س سَر إل َم س س س س س س س س س س س س نس يري س س س س س س س س س س س د احتققاره س س س س س س س س س س س ا‬

‫وراحس س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س سسف الني س س س س س س س س سساق أس س س س س س س س س س سي ة‬

‫ليس س س س س س س س س س سسدمع منه س س س س س س س س س سسا كي س س س س س س س س س سسف ت س س س س س س س س س سسدعو نءزارهس س س س س س س س س س ا‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س سسوب الفي س س س س س س س س س س س س س س س سساف ليله س س س س س س س س س س س س س س س سسا وناره س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫الشسسيخ مهسسدي الظسسالي هسسو أحسسد الفضسسلء الشسسهوري ن بال سّد والفضسسل والعلسسم والدب‬ ‫ت ديس سوانه ي سسوم ك سسانت ك سسل مفوظسسات ه سسي الش سسعر‬ ‫نظ سسم ب سساللغتني ‪ :‬الفص سسحى والدارج ة وكتبس س ُ‬ ‫والشسسعر فققسسط ول ُأدّونس إل الشسسعر عسسثرت علسسى دي سوانه فكتبتسسه ول يسسءزل ف س مطوطات ول زلت‬ ‫أتص سّوُره جيسسداً طويسل الققامسسة حسسس ن النسسدام هسسادئ الطبسسع يءزدحسسم الشسسباب علسسى حلققسسة درس ه‬ ‫ويشار اليه بالبنسان ‪ .‬ترجم لسه الاقسسان فس شسعراء الغسسري فهسو الهسسدي بس ن السادي بس ن جعفسسر بس ن‬ ‫راضي ب ن حود ب ن اساعيل اب ن درويش ب ن حسني ب ن خضر ب ن عبسساس السسلمي ‪ ،‬مس ن أسسر ة‬ ‫علدمية نفيسة وسبق وأن مسّرت ترجة الشسيخ حسسود الظسسالي ‪ ،‬ولد فس النجسسف سسنة ‪‍ 1310‬ه ‪.‬‬ ‫ونشأ ذواقة للعلسم والدب والسدرس والبحسث ول يعّدمس رس كسثياً فققسد وافساه الجسل عصسر الدميسس‬ ‫الثان م ن ربيع الثان عام ‪‍ 1359‬ه ‪ .‬ودفسس ن فس الصسسح ن اليسدري الشسريف فس اليسوان السساذهب‬ ‫ورث اه فري ق مسس ن تلمسساذته وعسارف فضسسله وأبّنسوه شسسعراً ونسثًر وخلّسسف ولسداً أديب ساً ل زالسست قريتسسه‬ ‫تفيض بالدب الي ‪.‬‬

‫‪211‬‬


‫الحاج حسين الحرباوي‬ ‫منتصف القرن الرابع عشر‬ ‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا جي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ٌ ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبرقني ن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزول‬ ‫تواع س س س س س س س س س س س س س س سسدن الي س س س س س س س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س س س س س س س سسالققرب منه س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ش هط س س س س س س س س س سسول‬ ‫س س س س س س س س س س سسققى ربعه س س س س س س س س س سسم غيس س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫ث أجس س س س س س س س س س س ّ‬ ‫فتل س س س س س س س س س س س س س س س سسك دي س س س س س س س س س س س س س س س سسون والءزم س س س س س س س س س س س س س س س ان مط س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫أجيانن س س س س س س س سسا م س س س س س س س سسا الققل س س س س س س س سسب م س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س سسد بينك س س س س س س س سسم‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س سساٍل ول الص س س س س س س س س س س س س س سسب الدمي س س س س س س س س س س س س س سسل جي س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أجياننس س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س سساليف مس س س س س س س س س س س س س سسا زال بعس س س س س س س س س س س س س سسدكم‬

‫لن س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س سسدمع ج س س س س س س س س س س س سساٍر والعءزيس س س س س س س س س س س س ءز ذلي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫فهيه س س س س س س س س سسات ص س س س س س س س س سسفو العي س س س س س س س س سسش من س س س س س س س س سسا ولله س س س س س س س س سسدى‬

‫تب س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد دس ش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل واس س س س س س س س س س س س س س س س س س سستققّل قبي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫تّدم س س س س س س س س س س س س س س س لس أض س س س س س س س س س س س س س سسعان الطف س س س س س س س س س س س س س سسوف عش س س س س س س س س س س س س س سسية‬ ‫أل قاص س س س س س س س س س س س س س س سسداً ن س س س س س س س س س س س س س س سسو الدين س س س س س س س س س س س س س س سسة غ س س س س س س س س س س س س س س سسدو ة‬ ‫أيس س س س س س س س س س س س س سسا فتيس س س س س س س س س س س س س سسة بس س س س س س س س س س س س س سسان الّس س س س س س س س س س س س س س س لسو بينهس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫رأي س س س س س س س س س سست نس س س س س س س س س س سساء تس س س س س س س س س س سسأل الرك س س س س س س س س ب عنك س س س س س س س س س سسم‬

‫وأقفس س س س س س س س س س س س س س س س سسرن منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أرب س س س س س س س س س س س س س س س س ع وطلس س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫يبّل س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمعاً ويقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬ ‫وجس س س س س س س س س س س س س س س س س اور قل س س س س س س س س س س س س س س س س سسب لوعس س س س س س س س س س س س س س س س سسة وعويس س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫تل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوح عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وخس س س س س س س س س س س س س س س س س س ول‬

‫تطلّس س س س س س س س س سسع مس س س س س س س س س سس ن بعس س س س س س س س س سسد إل س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س سسو دارك س س س س س س س م‬

‫بط س س س س س س س س س سسرف يص س س س س س س س س س سسوب ال س س س س س س س س س سسدمع وه س س س س س س س س س و كلي س س س س س س س س س سسل‬

‫ن س س س س س س س س س س سوادب اقس س س س س س س س س س سساذي ن الفس س س س س س س س س س سسون مس س س س س س س س س س سس ن البكس س س س س س س س س س سسا‬

‫وأعشس س س س س س س س س س سسب مغن س س س س س س س س س س س الطس س س س س س س س س س سسف وه س س س س س س س س س س و ميس س س س س س س س س س سسل‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س سوادب أمثس س س س س س س س س س س س س س سسال الدمس س س س س س س س س س س س س س سسام س س س س س س س س س س س س س س س سواجعاً‬

‫لس س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س سسوق كثبس س س س س س س س س س سسان الطف س س س س س س س س س س سسوف ه س س س س س س س س س س سسديل‬

‫حلس س س س س س س س س سس ن علس س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س سسف النيس س س س س س س س س سساق حواس س س س س س س س س س سراً‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س س سسوم رحل س س س س س س س س س س س س س سسة ون س س س س س س س س س س س س سسءزول‬

‫تاذبس س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س سسي العني س س س س س س س س س س س س س س سسف عصس س س س س س س س س س س س س س سسابة‬

‫لس س س س س س س س س س س سسا الشس س س س س س س س س س س سسرك حس س س س س س س س س س س سساد والنفس س س س س س س س س س س سساق دليس س س س س س س س س س س سسل‬

‫تش س س س س س س س س س سسيم رؤوس س س س س س س س س س س اً كالب س س س س س س س س س سسدور عل س س س س س س س س س سسى الققن س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن طل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع فوقه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وأف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫وتبص س س س س س س س س س س س س س سسر مغل س س س س س س س س س س س س س سسول الي س س س س س س س س س س س س س سسدي ن مص س س س س س س س س س س س س س س سّفدساً‬

‫يس س س س س س س س س س س س سراه م س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س سسي العني س س س س س س س س س س س سسف ن س س س س س س س س س س س سسول‬

‫‪212‬‬


‫وتنظ س س س س س س س س س س سسر ذي س س س س س س س س س س سساك العءزيس س س س س س س س س س س ءز عل س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫لس س س س س س س س س س س س سسه الليس س س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س س س س ٌمرت والجي س س س س س س س س س س س س س مققيس س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أهاش س س س س س س س س س سسم هّبس س س س س س س س س س س وامتط س س س س س س س س س سسي الص س س س س س س س س س سسعب ان س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س سسي إن رم س س س س س س س س س ت العس س س س س س س س س س سراق ذل س س س س س س س س س سسول‬

‫فت س س س س س س س س س سسدعو ح س س س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س س س سسار م س س س س س س س س س سس ن آل هاش س س س س س س س س س سسم‬ ‫أهاش س س س س س س س سسم ق س س س س س س س سسومي وانتض س س س س س س س سسي ال س س س س س س س سسبيض لل س س س س س س س سسوغى‬

‫بص س س س س س س س س س س س سسوت ل س س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س س سّم الب س س س س س س س س س س س سسال ت س س س س س س س س س س س سسءزول‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سِوترك وت س س س س س س س س س س س س س س س ٌر والس س س س س س س س س س س س س س س سساذحول ذحس س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س س سسباً وأن س س س س س س س س س س س س س س س سساد العشس س س س س س س س س س س س س س س س سي ة ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالعرا‬

‫علس س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسمرتب صس س س س س س س س س س سسرعى فتيس س س س س س س س س س سسة وكهس س س س س س س س س س سسول‬

‫أصس س س س س س س س س س سسباً ورحس س س س س س س س س س ل السس س س س س س س س س س سسبط تنهبس س س س س س س س س س سسه العس س س س س س س س س س سسدا‬

‫فدموتس س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسيوف قلي س س س س س س س س س س سسل‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س سسباً وآج س س س س س س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س س س س س س سسود بكس س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسا النس س س س س س س س س س س س سسار ش س س س س س س س س س س س س سّبت والءزب س س س س س س س س س س س س ر قتيس س س س س س س س س س س س سسل‬ ‫ل س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س سسب والكفي س س س س س س س س س س س سسل علي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫عه س س س س س س س س س س س س س سسدتكم ت س س س س س س س س س س س س س سسأب الص س س س س س س س س س س س س س سسغار أن س س س س س س س س س س س س س سسوفكم‬

‫وأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيافكم للراس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيات تءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل‬

‫فدم س س س س س س س سسا ب س س س س س س س سسالكم ل س س س س س س س س تن س س س س س س س سسض للث س س س س س س س سسار قض س س س س س س س سسبكم‬

‫فتحّدم س س س س س س س س س س رس م س س س س س س س س س سس ن بي س س س س س س س س س سسض الص س س س س س س س س س سسفاح نص س س س س س س س س س سسول‬

‫وتل س س س س س س س س سسك عل س س س س س س س س سسى عج س س س س س س س س سسف الني س س س س س س س س سساق نس س س س س س س س س سساؤكم‬

‫كس س س س س س س س سسأن ل س س س س س س س س س يكس س س س س س س س سس ن للجس س س س س س س س سسار فيكس س س س س س س س سسم حيس س س س س س س س سسة‬

‫ول ك س س س س س س س س س س س س س سسان منك س س س س س س س س س س س س س سسم جعفس س س س س س س س س س س س س س سسر وعققي س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ألس س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س سسأتكم أن الس س س س س س س س س س س س س س س س سسني رمي س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سسمرتب ث س س س س س س س س س س سساٍو وال س س س س س س س س س س سسدماء تس س س س س س س س س س س سسيل‬

‫وكس س س س م لك س س س س س سسم ف س س س س س س السس س س س س سسب ح س س س س س سّرى م س س س س س سس ن ال س س س س س سسوى‬

‫ثك س س س س س س س س س س س سسول وف س س س س س س س س س س س س أس س س س س س س س س س س س سسر الع س س س س س س س س س س س سسدو علي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وك س س س س س س س م لك س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسمرتب طف س س س س س س س س سسل معف س س س س س س س س سسر‬

‫ص س س س س س س س س س س س سريع وف س س س س س س س س س س س فيس س س س س س س س س س س سسض الس س س س س س س س س س س سسدماء رميس س س س س س س س س س س سسل‬

‫وك س س س س س س س س س م طفل س س س س س س س س س س سسة لليت س س س س س س س س س س سسم أمس س س س س س س س س س س سست رهين س س س س س س س س س س سسة‬

‫ولي س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س سسوم الرحي س س س س س س س س س س س سسل كفي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وحس س س س س س س س س س سسرى ت س س س س س س س س س سسدير الط س س س س س س س س س سسرف ن س س س س س س س س س سسو حيّه س س س س س س س س س سسا‬

‫فتبص س س س س س س س س س س س س س سسره ف س س س س س س س س س س س س س س الرض وهس س س س س س س س س س س س س س و ج س س س س س س س س س س س س س سسديل‬

‫فتس س س س س س س س س س سساذهل حس س س س س س س س س س سست عس س س س س س س س س س سس ن تباري س س س س س س س س س س ح وج س س س س س س س س س س دها‬

‫وتنحس س س س س س س س س س س س س س سساز للس س س س س س س س س س س س س س سسدمع الصس س س س س س س س س س س س س س سسوب تس س س س س س س س س س س س س س سساذيل‬

‫وأب س س س س س س س س س س س سسرح م س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س سسد ن س س س س س س س س س س س سسالكم أن زينب س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س هاتي س س س س س س س س س س سسك الش س س س س س س س س س س سسعاب عوي س س س س س س س س س سسل‬

‫ش س س س س س س س س سسكت وانثن س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س سسدعو الس س س س س س س س س سسني بع س س س س س س س س سب ة‬

‫تص س س س س س س س س س س س س س س س سسدع مه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س س س س سسارف وفص س س س س س س س س س س س س س س س سسيل‬

‫تن س س س س س س س سسادي بص س س س س س س س سسوت ص س س س س س س س سسدع الص س س س س س س س سسخر ش س س س س س س س سسجو ة‬

‫وك س س س س س س س س س ادت ل س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س سسبع الطب س س س س س س س س س س سساق ت س س س س س س س س س س سسءزول‬

‫أخ س س س س س س س س س س سّي عيس س س س س س س س س س سسون الشس س س س س س س س س س سسرك أمس س س س س س س س س س سست قري س س س س س س س س س س ر ة‬

‫بققتل س س س س س س س س س س س س س س سسك قس س س س س س س س س س س س س س س سّرت والص س س س س س س س س س س س س س س سساب جلي س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أراك بعين س س س س س س س س س س س س س س س دامس س س س س س س س س س س س س س سسي النحس س س س س س س س س س س س س س سسر عس س س س س س س س س س س س س س سسافراً‬

‫عليس س س س س س س س س س س س س س س سسك خيس س س س س س س س س س س س س س س سسول الظس س س س س س س س س س س س س س س سسالني تس س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫نع س س س س س س س س س س سسم أيققن س س س س س س س س س س سست بالس س س س س س س س س س س سسب ح س س س س س س س س س س سست كأن س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسا ناب س س س س س س س س س س س س سسا وه س س س س س س س س س س س سسي الوق س س س س س س س س س س س سسور ذه س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫‪213‬‬


‫الاج حسني الرباوي ‪ ،‬هو شاعر بغدادي رأيت له عد ة قصائد يدح با أمي الدمسر ة‬ ‫الشسسيخ خءزع ل خسسان التسسوف سسسنة ‪‍ 1355‬ه ‪ .‬فل بسسد وأن يكسسون مسس ن معاص سريه ‪ ،‬ولققسسد أثبتهسسا‬ ‫الشسسيخ جسواد الشسسبيب فس مسلؤلفه الخطسسوط عسس ن أميس الدمسر ة ‪ .‬وذكره البسساحث علسسي الاقسسان فس‬ ‫شسسعراء اللسسة وهو ليسسس بلّسسي حيسسث أنسسه وجد لسسه شسسعراً مسسع شسسعراء اللسسة وذكر لسسه مققطوعة فس‬ ‫الغءزل أولا ‪:‬‬ ‫تشعش س س س س س س س س س س س س سسعت فت س س س س س س س س س س س س سسوّلت عن س س س س س س س س س س س س سسدها الظل س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ش س س س س س س س س س س س سسس براح س س س س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س س س س سسدر ج س س س س س س س س س س س سساء يبتس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أهلً بس س س س س س س س س س س س سسه مققبلً كالبس س س س س س س س س س س س سسدر حني س س س س س س س س س س س س س غس س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫بني س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسحائب يب س س س س س س س س س س سسدو ث س س س س س س س س س س س س ينكت س س س س س س س س س س سسم‬

‫‪214‬‬


‫درويش الصّح اـف‬ ‫منتصف القرن الرابع عشر‬ ‫عس س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س سساظري بس س س س س س س س س س سسان الكس س س س س س س س س س سسرى ورق س س س س س س س س س س ادي‬ ‫وتكن س س س س س س س س س س س س س س سست ك س س س س س س س س س س س س س س سسل الدم س س س س س س س س س س س س س س سسوم بهج س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س سّعرت ن س س س س س س س س س س س س س س سسار الس س س س س س س س س س س س س س س سسى بف س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬ ‫والس س س س س س س س س س س س س س س سسم أنل س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س سسققام الب س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫ل س س س س س س س سسا ذكس س س س س س س س رت ش س س س س س س س سسباب عص س س س س س س س سسر ق س س س س س س س سسد مض س س س س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س غفلس س س س س س س س س س سسة ونفس س س س س س س س س س سسى الشس س س س س س س س س س سسيب س س س س س س س س س س س سوادي‬

‫أيققن س س س س س س س س س س س س س س سست بالمرتحس س س س س س س س س س س س س س س ال ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن دار ب س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أنفقق س س س س س س س س س س سست فيه س س س س س س س س س س سسا العدم س س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س س العي س س س س س س س س س س سساد‬

‫ومنها ف المام السني ‪: 7‬‬ ‫ق س س س س س س سسالت ل س س س س س س سسه الص س س س س س س سسحاب ي س س س س س س سسا م س س س س س س سسول ال س س س س س س سسورى‬

‫نف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديك ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرواح والولد‬

‫فجءزاهس س س س س س س س س س س س س س س سسم خي س س س س س س س س س س س س س س س ساً وأقبس س س س س س س س س س س س س س س سسل للعس س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س سسيف مس س س س س س س س س س س س س س سسلول م س س س س س س س س س س س س س سس ن الغدم س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫وبقق س س س س س س س س س س س سسي يص س س س س س س س س س س س سسول عليه س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س عءزم س س س س س س س س س س س ة‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث هءزب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ر ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ض س س س س س س س س س سساها أب س س س س س س س س س سساه الرتض س س س س س س س س س سسى لي س س س س س س س س س سسث الش س س س س س س س س س سسرى‬

‫ل س س س س س س س س س س س س يت س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ش أح س س س س س س س س س س س سسداً م س س س س س س س س س س س سس ن الض س س س س س س س س س س س سسداد‬

‫م س س س س س س س س س سساذ ك س س س س س س س س س سّر ف س س س س س س س س س سّروا خش س س س س س س س س س سسية م س س س س س س س س س سس ن بأس س س س س س س س س س سسه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسالدمر إذ فس س س س س س س س س س س س س س س سّرت م س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا آل بي س س س س س س س س س س س سست مدم س س س س س س س س س س س سسد الخت س س س س س س س س س س س سسار ي س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أنت س س س س س س س س س س س س س س سسم ملذ ال س س س س س س س س س س س س س س سساذنبني م س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫ذخ س س س س س س س س س س س س سسري وَم س س س س س س س س س س س س س نس فيه س س س س س س س س س س س س سسم ص س س س س س س س س س س س س سسفا ميلدي‬

‫وبك س س س س س س س س س سسم أص س س س س س س س س س سسول عل س س س س س س س س س سسى الءزم س س س س س س س س س ان الع س س س س س س س س س سسادي‬

‫أن س س س س س س س س س سسا عب س س س س س س س س س سسدكم ) دروي س س س س س س س س سسش ب س س س س س س س س س سس ن مدم س س س س س س س س س سسد (‬

‫أرجس س س س س س س س س س س و الس س س س س س س س س س س سسلمة ف س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س سسد بع س س س س س س س س س س سسادي‬

‫ومنها ‪:‬‬

‫‪215‬‬


‫والسس س س س س س س س س س س س س س سسامعني قصس س س س س س س س س س س س س س سسيدت يس س س س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س س س سسادت‬

‫والكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتبني لطرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ها بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداد‬

‫صس س س س س س س س س س س سسلى عليكس س س س س س س س س س س سسم ربكس س س س س س س س س س س سسم يس س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س سسادت‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س سّرد الققدم س س س س س س س س س س س س سسري ف س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫والققصيد ة طويلة وهاذا جّيدها ‪:‬‬ ‫درويسش الص سّح اسف ابسس ن السساج مدمسسد الصسسحاف البغسسدادي ‪ ،‬شسساعر أديسسب لسسه مدموعسة‬ ‫مطوطة جسسع فيهسا بعسض الققصسسائد فس رثاء المسام السسسني سسّيد الشسهداء )ع( ‪ .‬ووالسده أديسب‬ ‫شاعر ‪.‬‬ ‫والاذي يظهر أن الدموعة كتبست حسدود سسنة ‪‍ 1350‬ه ‪ .‬قسال البساحث السسيد جسودت‬ ‫الققءزوين س ‪ :‬إسسستعرت هسساذه الدموعسة مسس ن الطيسسب السسسيد أحسسد السسلؤم ن البصسسي وفيهسسا شسسيء مسس ن‬ ‫نظدمه ‪.‬‬

‫‪216‬‬


‫الشيخ محمد حسين الصفهاني‬ ‫المتوفى ‪1361‬‬ ‫قسسال ف س أرج وزته الغ سّراء السسسدما ة ‍ب ) الن سوار الققدسسسية ( الطبوعسة بطسسابع النجسسف ‪ ،‬ف س‬ ‫فصل تت عنوان مولد السبط الشهيد ‪:‬‬ ‫أس س س س س س س س س س س س س س س سسفر ص س س س س س س س س س س س س س س سسبح اليُدم س س س س س س س س س س س س س س سس ن والس س س س س س س س س س س س س س س سسعاد ة‬

‫ع س س س س س س س س س س سس ن وج س س س س س س س س س س ه سس س س س س س س س س س س سّر الغي س س س س س س س س س س سسب والش س س س س س س س س س س سسهاد ة‬

‫تعس س س س س س س س س س س سسرب ع س س س س س س س س س س سس ن غيس س س س س س س س س س س سسب الغي س س س س س س س س س س سسوب ذات س س س س س س س س س س سسه‬

‫تفص س س س س س س س س س س س س س س س س سسح ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائه ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاته‬

‫يُنس س س س س س س س س س س س س س س س سسبئ ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حققيقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسة القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسائق‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالق والص س س س س س س س س س س س س س س س سسدق ب س س س س س س س س س س س س س س س سسوجه لئ س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫أس س س س س س س س س س س س سسفر ع س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س سسرآ ة غي س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س سساذات‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسخة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء والص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفات‬

‫لقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تّل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أعظ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س سساذات والص س س س س س س س س س س س س س سسفات والفع س س س س س س س س س س س س س سساِل‬

‫روح الققيقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه‬ ‫في س س س س س س س س س س س س س س س سسض مقق س س س س س س س س س س س س س س س سّد سس ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س س س س س س س سوائب‬

‫عقق س س س س س س س س س س س س س س س سسل العقق س س س س س س س س س س س س س س س سسول الكّدمس س س س س س س س س س س س س س س س س لس العلّي س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫مفي س س س س س س س س س س س س س س س سسض ك س س س س س س س س س س س س س س س سسل ش س س س س س س س س س س س س س س س سساهٍد وغ س س س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫تنّفس س س س س س س س س س س س س س سس الص س س س س س س س س س س س س سسبح بن س س س س س س س س س س س س سسور لس س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫بس س س س س س س س س س س سسل هس س س س س س س س س س س سسو عنس س س س س س س س س س س سسد أهلس س س س س س س س س س س سسه صس س س س س س س س س س س سسبح الزل‬

‫وكي س س س س س س س س س س س س س س س سسف وه س س س س س س س س س س س س س س س و النف س س س س س س س س س س س س س س س سسس الرح س س س س س س س س س س س س س س س ان‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س نف س س س س س س س س س س س س سسس ك س س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س س سسارف رب س س س س س س س س س س س س ان‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س س س س س س س س س سوام الكلدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسات الكدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س سسه نظس س س س س س س س س س س س س س س س سسام الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسحف الكّرم س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تنّفس س س س س س س س س س س س س س س سس الص س س س س س س س س س س س س س سسبح بالس س س س س س س س س س س س س س سسم العظ س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫م س س س س س س س س س س س سسى ع س س س س س س س س س س س سس ن الوج س س س س س س س س س س س ود رس س س س س س س س س س س س م الع س س س س س س س س س س س سسدم‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسل فس س س س س س س س س س س س سسالق الصس س س س س س س س س س س س سسباح قس س س س س س س س س س س س سسد تلّس س س س س س س س س س س س سسى‬

‫فل تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد النه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ليل‬

‫فأص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبح العل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ملء الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫وأي ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسوز ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسور الط س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫ون س س س س س س س س س س س سسار موس س س س س س س س س س س س سسى قب س س س س س س س س س س س س سسس م س س س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س س س سسوره‬

‫ب س س س س س س سسل ك س س س س س س سسل م س س س س س س سسا فس س س س س س س س الك س س س س س س سسون م س س س س س س سس ن ظه س س س س س س سسوره‬

‫أشس س س س س س س س س س س س سسرق بس س س س س س س س س س س س سسدر مس س س س س س س س س س س س سس ن سس س س س س س س س س س س س سساء العرف س س س س س س س س س س س س ة‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسه اسس س س س س س س س س س س س سستبان كس س س س س س س س س س س س سسل إسس س س س س س س س س س س س سسم وص س س س س س س س س س س س سسفه‬

‫‪217‬‬


‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س س س س س س سستنار ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال الب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداع‬

‫والك س س س س س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س س س س س سست ذل س س س س س س س س س س س س س س س سسك الش س س س س س س س س س س س س س س س سسعاع‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س سستنار م س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س سسرى ول يُس س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫مس س س س س س س س س س سس ن ذور ة العس س س س س س س س س س سسرش إل س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س سسثرى‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س سسو ب س س س س س س س س س س س س س س س سسوجهه الرض س س س س س س س س س س س س س س س ي الرض س س س س س س س س س س س س س س س ي‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماوات ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور الرض‬

‫فل تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوازي ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوار‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسل جس س س س س س س س س س س س س س س س سّل أن ت س س س س س س س س س س س س س س س سسدركه البص س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫غّرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بارقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة الفت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ة‬ ‫تب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدو عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى غّرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬ ‫باديس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهامة‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة عنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات النبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ة‬ ‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقة الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهامة البيض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫دلئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل العج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساز والكرام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س سسوق هام س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س سسدماء مهتس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تك س س س س س س س س س س س س س س س سساد تس س س س س س س س س س س س س س س س سسبق الفض س س س س س س س س س س س س س س س سساء مش س س س س س س س س س س س س س س س سسيته‬

‫مس س س س س س س س س س س س سسا هامس س س س س س س س س س س س سسة السس س س س س س س س س س س س سسدماء مس س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س سسداها‬

‫إن إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ربس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك منتهاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أم الكت س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س س س س س س سّو النءزل س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫وف س س س س س س س س س س س س البس س س س س س س س س س س س سسا نققطس س س س س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س س س س سساء البسس س س س س س س س س س س س سسدمله‬

‫تّس س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه دائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهاده‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ميطه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياده‬

‫ل س س س س س س س س س سسو كش س س س س س س س س س سسف الغط س س س س س س س س س سساء عن س س س س س س س س س سسك ل ت س س س س س س س س س سسرى‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواه مرك س س س س س س س س س س س س س س س س س ءزاً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورا‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س ل تس س س س س س س س س س س س س س س س سسرى للتققس س س س س س س س س س س س س س س س سسى الققوس س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫أثب س س س س س س س س س س س س س س س س س سست نققطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫ب ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوائر‬ ‫فل ور ّ‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س سّل عس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الشس س س س س س س س س س س س س س س س سسباه والنظس س س س س س س س س س س س س س س س سسائر‬

‫بش س س س س س س س س س س س س س س س س س سراك يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فاتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الكتس س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫بس س س س س س س س س س س س س سسالعجءز البس س س س س س س س س س س س س سساقي مس س س س س س س س س س س س س سسدى الحققس س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫وآيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة التوحيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد والرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الة‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س س س س ّر مع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى لفظ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة اللل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫***‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسل ه س س س س س س س س س س س س س سسو ق س س س س س س س س س س س س س سسرآن وفرق س س س س س س س س س س س س س ان مع س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سسو الكت س س س س س س س س س س س س س س س سساب الن س س س س س س س س س س س س س س س سساطق الل س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أج س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه وأرفع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س و مثس س س س س س س س س س س س س سسال ذاتس س س س س س س س س س س س س سسه كدمس س س س س س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ونش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ ة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء والش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤون‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل نقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسوش ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسوحه الكن س س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫ل حك س س س س س س س س س س س س س سسم للققض س س س س س س س س س س س س س سساء إل م س س س س س س س س س س س س س سسا حك س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه ط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه الققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫رابط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراد ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالراد ة‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه واسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطة الققلد ة‬

‫ناطققس س س س س س س س س س س س س س س س سسة الوج س س س س س س س س س س س س س س س س ود عني س س س س س س س س س س س س س س س س س العرف س س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫ونسس س س س س س س س س س س س س س سسخة اللهس س س س س س س س س س س س س س سسوت ذات س س س س س س س س س س س س س س ساً وص س س س س س س س س س س س س س سسفة‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده أزّم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ةس الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسالققبض والبس س س س س س س س س س س س س س س سسط عل س س س س س س س س س س س س س س سسى العب س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫‪218‬‬


‫ب س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س سسده العلي س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س سسد الفاض س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س المس س س س س س س س س س س س س س سسر واللس س س س س س س س س س س س س س سسق ول غضاضس س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وفي س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س سّر الك س س س س س س س س س سسل فس س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س سسدا‬

‫روح س س س س س س س س س س س س س س ان ف س س س س س س س س س س س س س س س روح الكدمس س س س س س س س س س س س س س سسال اتس س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫ل س س س س س س س س س سسك الع س س س س س س س س س سسروج ف س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسدماوات العل س س س س س س س س س سسى‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س س س س س سسروج ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساوات العل‬

‫مايل النبو ة ف السني‬ ‫أن س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س سس ن الوجس س س س س س س س س س س س ود عني س س س س س س س س س س س س س العني س س س س س س س س س س س س س‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن قري س س س س س س س س س س س س س س س س ر العنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س بالس س س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س سسبلك فس س س س س س س س س س س س س س س س س الققس س س س س س س س س س س س س س س س سو ة والش س س س س س س س س س س س س س س س سسجاعة‬

‫نفسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سءز ة والناعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫منطققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك البليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س البيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسانك الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسديع فس س س س س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫طلعتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّراء بالش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراق‬

‫كالبس س س س س س س س س س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س س س س س س س س س النفس س س س س س س س س س س س س س س سسس والفس س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاتك الغس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ميس س س س س س س س س س س س س س س س س سساث‬

‫وال س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سسورى ت س س س س س س س س س س س س س سراث‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسك الن س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س سسا غاي س س س س س س س س س س س س س سسة الي س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هس الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات واليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫وه س س س س س س س س س س س و سس س س س س س س س س س س سسفينة النجس س س س س س س س س س س سسا ة ف س س س س س س س س س س س س اللجس س س س س س س س س س س سس ج‬ ‫سس س س س س س س س س س س س س س س سسلطان إقليس س س س س س س س س س س س س س س سسم الفس س س س س س س س س س س س س س س سساظ والبس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وباب س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س سسامي وَمس س س س س س س س س س س س س نس ّل س س س س س س س س س س س س س ول س س س س س س س س س س س س‬

‫ملي س س س س س س س س س س س سسك ع س س س س س س س س س س س سسرش الفخ س س س س س س س س س س س سسر ام س س س س س س س س س س س س ساً وأب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫راف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع راي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى بهجت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫كاش س س س س س س س س س س س س س سسف ظلدم س س س س س س س س س س س س س سسة العدم س س س س س س س س س س س س س سسى ببهحت س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س س س س سستققامت ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذه الش س س س س س س س س س س س س س س س س سريعة‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أركان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرفيع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل بع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل مهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫بنفسس س س س س س س س س س س س س س س س سسه اشس س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتى حي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫م س س س س س س س س س س سسا اخض س س س س س س س س س س سّر ع س س س س س س س س س س سسود ال س س س س س س س س س س سسدي ن إل ب س س س س س س س س س س سسدمه‬ ‫في س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ث س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ثنيس س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أحىي س س س س س س س س س س س س س س س س س مع س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى بروح س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫داوى جس س س س س س س س س س س س س سسروح الس س س س س س س س س س س س س سسدي ن مس س س س س س س س س س س س س سس ن جروح س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫حّفس س س س س س س س س س س س س س س ستس ري س س س س س س س س س س س س س س اض العل س س س س س س س س س س س س س س سسم بالس س س س س س س س س س س س س س س سسدموم‬ ‫فأصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت مورق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجار‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يرّوه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دم الظل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬ ‫يانع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة زاكي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الثدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫أقع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم بنهض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسته‬

‫حس س س س س س س س س س س س سست أقس س س س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س س س سسدي ن بعس س س س س س س س س س س س سسد كبس س س س س س س س س س س س سسوته‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسامت ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه قواعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد التوحي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت بركنه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسديد‬

‫وأص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت قومي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة البني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وعءزم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه عءزائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرآن‬

‫غس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسامية الققبس س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫معاهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّنة والكتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫‪219‬‬


‫أف س س س س س س س س س س س س س س س س سساض كالي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوراد‬

‫م س س س س س س س س س س س سساء الي س س س س س س س س س س س سسا ة وه س س س س س س س س س س س س و ظ س س س س س س س س س س س سسام ص س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫ضس س س س س س س س س س س س سهس الظدم س س س س س س س س س س س سسا وفس س س س س س س س س س س س طس س س س س س س س س س س س سّي الش س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وك ّ‬

‫ي ال س س س س س س س س س س سسورى والس س س س س س س س س س س س يققض س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س سسا يش س س س س س س س س س س سسا‬ ‫رّ‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد بكت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س سسض الس س س س س س س س س س س س س س سسيوف والرمس س س س س س س س س س س س س س اح الس س س س س س س س س س س س س س سسدمر‬

‫تفطّ س س س س س س س س س س س سسر الققل س س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س س سس ن الظدم س س س س س س س س س س س سسا ومس س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وم س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدّك ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره الط س س س س س س س س س س س س س س س س سسور فل‬

‫تفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّمرت الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزم ول تثّلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ينس س س س س س س س س س س س س س س س سسدّك طس س س س س س س س س س س س س س س س سسود عءزم س س س س س س س س س س س س س س س س ه مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن البل‬

‫تعج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ثب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته الملك‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولته الفلك‬

‫ل غ س س س س س س س س س س س س سسرو إن س س س س س س س س س س س س سسه اب س س س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س س س سسد ة اللقق س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ق س س س س س س س س سسد ارتقق س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسد خي س س س س س س س س س س مرتقق س س س س س س س س سسى‬

‫ش س س س س س س س س س س س س سسبل عل س س س س س س س س س س س س سسي وهس س س س س س س س س س س س س و لي س س س س س س س س س س س س سسث غ س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫نع س س س س س س س س س س س س سسم وك س س س س س س س س س س س ان الغ س س س س س س س س س س س س سساب فس س س س س س س س س س س س س س إه س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫كّرات س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمار‬

‫تكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّور اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى النه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫قس س س س س س س س س س س س سسام بس س س س س س س س س س س س سسق السس س س س س س س س س س س س سسيف بس س س س س س س س س س س س سسل أعطس س س س س س س س س س س س سساه‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س س سسس يعط س س س س س س س س س س س س سسي مثل س س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س س س سواه‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س سسأن منتضس س س س س س س س س س س س س س س س سساه متس س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الققضس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س سسل الققض س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س سّد ذاك النته س س س س س س س س س س سسى‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه طيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الفن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رهيف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يققضس س س س س س س س س س س س س س س سسي عل س س س س س س س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س س س س س س س سسفوفهم رفيقق س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أو صرص س س س س س س س س س س ر ف س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س سسوم نس س س س س س س س س س سسس مسس س س س س س س س س س سستدمر‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنم أعجس س س س س س س س س س س س س س س س سساز خنس س س س س س س س س س س س س س س س سسل منققعس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫والتهب س س س س س س س س س س س س س س سست أحش س س س س س س س س س س س س س س سساؤه م س س س س س س س س س س س س س س سس ن الظدم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسطا بس س س س س س س س س س س س س س س س سسيفه فغاض س س س س س س س س س س س س س س س سست الربس س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س سسأمطرت س س س س س س س س س س س س س س سسحائب القق س س س س س س س س س س س س س سسدس دم س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بال س س س س س س س س س س س سسدم ح س س س س س س س س س س س سست بلس س س س س س س س س س س س سسغ السس س س س س س س س س س س س سسيل الءزب س س س س س س س س س س س س‬

‫الرأس الكري‬ ‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل حققه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عل‬

‫علس س س س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س س س س سوايل كس س س س س س س س س س س س س سسالطيب ف س س س س س س س س س س س س س س الل‬

‫يتل س س س س س س س س س س س س س س س س سسو كت س س س س س س س س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س س س س س س س س س والقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسائق‬

‫تش س س س س س س س س س س س س س س س سسهد أن س س س س س س س س س س س س س س س سسه الكت س س س س س س س س س س س س س س س سساب الن س س س س س س س س س س س س س س س سساطق‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س سسد ورث الع س س س س س س س س س س س س س س سسروج ف س س س س س س س س س س س س س س س س الكدم س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س سّد هس لك س س س س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س س س سوايل‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسو الاذبي س س س س س س س س س س س سسح فس س س س س س س س س س س س س منس س س س س س س س س س س س س الطف س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫لكن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريبة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيوف‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل البتل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى بالن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫والف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق كالن س س س س س س س س س س س س س س س س سسار عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫يل س س س س س س س س س س س س س‬ ‫ب أو و ّ‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س سسال مس س س س س س س س س س س س س سسا ابتلس س س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالف ال س س س س س س س س سسدهر بث س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س سسا ابتل س س س س س س س س سسي‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مص س س س س س س س س س س س س س س س س سسائب تك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل اللس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫عنه س س س س س س س س س س س س س سسا فكي س س س س س س س س س س س س س سسف ش س س س س س س س س س س س س س سساهدتا العني س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫‪220‬‬


‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسللة ل مثله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلله‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ذراري سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّيد الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسب بن س س س س س س س س س س س س س س س سسات ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوحي والرس س س س س س س س س س س س س س س س اله‬

‫أعظدمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رزء عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم‬ ‫وس س س س س س س س س س س س س سسوقها م س س س س س س س س س س س س س سس ن بل س س س س س س س س س س س س س سسد إل س س س س س س س س س س س س س س بل س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫بني س س س س س س س س س س س س س س س س س الل أشس س س س س س س س س س س س س س س س سسنع ظل س س س س س س س س س س س س س س س سسم وأش س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وأفظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدواهي‬

‫دخول س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س مل س س س س س س س س س س س س س س س س سسس الله س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ويس س س س س س س س س س س س س س سسلب الل س س س س س س س س س س س س س سسب ح س س س س س س س س س س س س س سسديث الس س س س س س س س س س س س س س سسلب‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س سساعد ال س س س س س س س س س س س س س بن س س س س س س س س س س س سسات الج س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ت ّدم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أوزاره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وعاره س س س س س س س س س س س س س س س س ا م س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلبت أزاره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وأدرك س س س س س س س س س س س س س س س ت م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ثاره س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وفس س س س س س س س س س س س س س س س س ذراري س س س س س س س س س س س س س س س س ه قض س س س س س س س س س س س س س س س س سست أوتاره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫واعجب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك ث س س س س س س س س س س س س س س س س سسار الكفس س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن أهس س س س س س س س س س س س سسل بس س س س س س س س س س س س سسدر بالبس س س س س س س س س س س س سسدور النّي س س س س س س س س س س س س س ة س‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لث س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارات الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫بس س س س س س س س س س س س س سسا جنس س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س سسه يس س س س س س س س س س س س س سسد العس س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫الشسسيخ مدمسسد حسسسني الصسسفهان نابغسسة دهسسره وفيلسسسوف عصسسره وفققيسسه المسسة ‪ ،‬اتهسست‬ ‫النظسسار اليسسه وتس ّرج علسسى يسسده جلسسة مسس ن العلدمسساء العلم ومس ن الكدمسسال والدب بكسسان منشسسأ‬ ‫بليغاً باللغتني العربية والفارسية وخطه م ن أجل الطوط وهاذه جلة م ن ملؤلفاته ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س كتاب ف الفققه والصول بأجل اسلوب ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س حاشسسية علسسى كفايسسة الصسسول أسسساها ) نايسسة الدرايسسة ( طبسسع السسءزء الول منهسسا ف س‬ ‫طهران ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س رسالة ف الصحيح والعم ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س رسالتان ف الشتق ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س رسالة ف الطلب والراد ة ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س رسالة ف علئم الققيققة والاز ‪.‬‬ ‫‪ 7‬س رسالة ف الققيققة الشرعية ‪.‬‬ ‫‪ 8‬س رسالة ف تققسيم الوضع إل الشخصي والنوعي ‪.‬‬

‫‪221‬‬


‫‪ 9‬س عسد ة رسائل فس متلسف أبسواب الفققسه تءزيد علسى الثلثنيس ‪ ،‬وديسوان شسعر فارسي فس‬ ‫مدائح ومراثي آل بيت الوحي وكل شسعره مشسحون بالفلسسفة والعرفان كدمسا لسه ديسوان ثسان فس‬ ‫العرفانيات والكدميسات وله أرجوز ة بالعربيسة وهي الست أسساها ‍ب ) النسوار الققدسسسية ( فيهسا أربع‬ ‫وعشسسرون قصسسيد ة فس تاريخ حيسسا ة النسسب ‪ 6‬والئدمسسة الثنس عشسسر وأولدهسسم صسسلوات الس عليهسسم‬ ‫أجعني ‪.‬‬ ‫كسسان بعسسد الفسرا غ مسس ن دروسه فس الكدمسسة والفققسسه والصسسول يتلسسو قطعسسة مسس ن نظدمسسه فتلتسساذ‬ ‫العققول وترتاح النفوس وتعّد تلماذته وجود هاذه الاذات مسس ن أعظسسم الرحات مضسسافاً إلس سسيته‬ ‫الت هي مثال عدملي ع ن خلققه وأدبه ‪.‬‬ ‫وانطفأ هاذا الشعل النّي ليلة الامس م ن شهر ذي الجة الرام سسسنة ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬عسس ن‬ ‫عدمر يناهءز الستة والستني عاماً إذا كانت ولدته سنة ‪‍ 1296‬ه ‪.‬‬

‫‪222‬‬


‫الشيخ هادي كاشف الغطاء‬ ‫المتوفى ‪1361‬‬ ‫رب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدثان رسس س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫أجس س س س س س س س س س س س س س س س سسرى عليس س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر حكدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم رم س س س س س س س س س س س س س س س س س ت كتدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأب الوج س س س س س س س س س س س س س س س س س س د كتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أوحش س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ربس س س س س س س س س س س س س س س س س س ع ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫ولبس س س س س س س س س س س س س س س س س سست بع س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسور ظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ولققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابت ّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تس‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب تش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّيب كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س هس‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل طارقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ملدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم أ ّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيم في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الاذّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذّم هس‬

‫بلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة طرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت فأنسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س سسققى الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم العس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدّو‬ ‫وافس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لعرصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سس ن هاشس س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س خي س س س س س س س س س س س س س س غلدمس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أقدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ّت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفرت‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى الط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلدمه‬

‫وليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوث حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي ت س‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر العس س س س س س س س س س س س س س س س س س سوايل الل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن أج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارس بدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وأطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم العققب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان لدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ّمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إل الهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزل الققض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ء وأنقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدور حتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫نبته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫وتققاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستهم أي قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مثله س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد مسست أركس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وثلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سست فس س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم ثلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫قت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام إب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫أخس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو المس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام أبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الئدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذاق طع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياف طعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ملقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسى عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى وجس س س س س س س س س س س س س س س س س ه الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسعيد‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س سسدوس ج س س س س س س س س س س س س س س س سسرد اليس س س س س س س س س س س س س س س س سسل جسس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫‪223‬‬


‫ل يرح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫قطعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الخت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار رح س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يرقب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا لن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيهم‬ ‫خس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ة م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن يك س س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س آل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إل وذ ّم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س هس‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسفيعه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسر خص س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫أ بَن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أنت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س س سساس كنت س س س س س س س س س س س س س سسم شس س س س س س س س س س س س س س سّر أّمس س س س س س س س س س س س س س سةس‬

‫الشيخ الادي اب ن الشيخ عباس ب ن علي ب ن جعفسر صساحب كشسف الغطساء ‪ . 1‬ولد‬ ‫ب سسالنجف س سسنة ‪‍ 1289‬ه ‪ .‬منش سسأه بي سست العل سسم والكدم سسال واليب سسة واللل فال سسدر م سس ن م سسوطنه‬ ‫والاذهب م ن معدنه ‪ ،‬كنت إذا نظرت إلس وجهسسه البسارك رأيسست فس أسساريره النسسور وروعة العلسم‬ ‫وهيبة العلدماء وملمح النسك والعباد ة ‪ ،‬نظم الشعر فس حداثسة سسّنه مسع أخسدانه أبطسال اشسعر‬ ‫ونوابسسغ الفسس ن أمثسسال الشسسيخ ج سواد الشسسبيب والشسسيخ آغسسا رضا الصسسفهان والسسسيد جعفسسر اللسسي‬ ‫وأضسرابم وتتلدمسساذ علسسى الل كسساظم الخوند كسسثياً والشسريعة الصسسفهان والسسسيد مدمسسد كسساظم‬ ‫اليسسءزدي ويروي إجسسازً ة عسس ن السسسيد حسسس ن الصسسدر والشسسيخ آغسسا رضا الدمسسدان ونال مسس ن الظسو ة‬ ‫العلدميسسة مرتبسسة الجتهسساد وأصسسبحت قلسسوب النساس متعلققسة بسسه منجاذبسسة اليسسه لفضسسله وعلدمسسه وورعه‬ ‫وتققسواه وتواضسسعه وس يته الطيبسسة ‪ ،‬مسسا جلسسس اليسسه أحسسد إل وانسساذب اليسسه لروحانيته وأفسساض عليسسه‬ ‫مسس ن نيسسه العسساذب ‪ .‬كنسسا نلسسس فس طسسرف اللسسس احمرتامساً لسسه وهو يسسدنينا اليسسه ويدثنا بسسا يسسص‬ ‫الن سسب الس سسين وعسس ن أث سسر وقع سسة الط سسف ويستش سسهد بش سسيء م سس ن منظ سسومته الس سسدما ة ‍ب ) الققبولسسة‬ ‫السسسينية ( وهو صسساحب مسسستدرك نسس ج البلغسسة وكتسساب ) مصسسادر نسس ج البلغسسة ومسداركه ( ‪،‬‬ ‫وشسسرح ش سرائع السسسلم ‪ ،‬وشسسرح تبص سر ة العلمسسة اللسسي ‪ ،‬ورس الة تضسسم فتسساواه وآراءه الفققهيسسة‬ ‫أساها ) هدى التققني ( طبعت سنة ‪‍ 1342‬ه ‪ .‬وله منظومة فس النحسو وأخسرى فس المامسسة ‪،‬‬ ‫أما النظومة السدما ة بالققبولة فل زال خطباء النب السين يعلونه موضع الشسساهد لحسساديثهم‬ ‫السينية وما قال ف مدح النجف م ن قصيد ة ‪:‬‬

‫‪224‬‬


‫ق س س س س س س س س س س س س س س س سسف بالني س س س س س س س س س س س س س س س سساق فه س س س س س س س س س س س س س س س سساذه النج س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫أرض ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا التقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديس والش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف‬

‫رب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع ترجل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوك ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وبفضس س س س س س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز جللس س س س س س س س س س س س س س س س سسه اعس س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتفوا‬

‫ب‬ ‫حس س س س س س س س س س س سسرم تطس س س س س س س س س س س سسوف بس س س س س س س س س س س سسه ملئكس س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫الليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل وفيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تعتكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وله أرجوز ة ف سي ة الءزهراء سلم ال عليها ‪ ،‬ومنها ‪:‬‬

‫وَمس س س س س س س س س س س س س نس بس س س س س س س س س س س س سسم بأهس س س س س س س س س س س س سسل سس س س س س س س س س س س س سسيد الس س س س س س س س س س س س سسورى‬ ‫وهس س س س س س س س س س ل أت س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س حققه س س س س س س س س س سسا وك س س س س س س س س م أت س س س س س س س س س سسى‬

‫) وقس س س س س س س س س س سسل تع س س س س س س س س س س سسالوا ( أمره س س س س س س س س س س ا ل س س س س س س س س س س سس ن ينكس س س س س س س س س س س سرا‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س سس ن آيس س س س س س س س س س س س س سسة وم س س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س س سسديث ثبتس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا رووه ف س س س س س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س س س س س سسحيح العت س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن أن س س س س س س س س س س س س سسا بض س س س س س س س س س س س س سسعة س س س س س س س س س س س س س سسيد البش س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وبضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعة العصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم كالعصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س س س س سسم بالص س س س س س س س س س س س س س سسو ص والعدم س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن نفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مققتطع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فحققه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س حكدم س س س س س س س س س س س س س س س سسه أن تتبع س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫إل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي أخرجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدليل‬

‫فإنن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك ل نقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س سسرد ف س س س س س س س س س س س س س س غيه س س س س س س س س س س س س س ا م س س س س س س س س س س س س س سسا وردا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س شس س س س س س س س س س س س سسأنا فس س س س س س س س س س س س سسالكم لس س س س س س س س س س س س سس ن يطس س س س س س س س س س س س سسردا‬

‫وآيس س س س س س س س س س س س سسة التطهي س س س س س س س س س س س س س قس س س س س س س س س س س س سسد دلّس س س س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س س س سسى‬

‫عص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمتها م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذنوب كدمل‬

‫تسسوف رحه ال س ليلسسة الربعسساء ف س ‪ 9‬مسسرم ال سرام سسسنة ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬وكان يومسا مشسسهوداً‬ ‫واش سسمرتك س سسائر الطبقق سسات بس سواكب العس سءزاء ح سست أودع فس س مقق سسبتم م سسع وال سسده وجس ّد هس ‪ 4‬جيعس ساً‬ ‫وتعاقبت الشعراء على منصسة الطابسة ترثيسه بسا هسو لسه أهسل وتنسدبه وكدمسا أقيسم لسه حفسل أربعينس‬ ‫إشمرتك فيه كبار الكّتاب والطباء والشعراء ‪.‬‬ ‫وم ن نتفه وملحه قوله ‪:‬‬ ‫قس س س س س س س س س س س س س س س س سسول إن الس س س س س س س س س س س س س س س س سساذي يس س س س س س س س س س س س س س س س سسوت يران س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫حس س س س س س س س س س س س سسار مهس س س س س س س س س س س س سسدان س س س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س س سس ن علس س س س س س س س س س س س سسي رواه‬

‫فتدمني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أن أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراراً‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم وليل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة لراه‬

‫يشي إل حديثنا أمي اللؤمنني علي بس ن أبس طسالب )ع( للحسارث الدمسسدان إذ يققسسول ‪:‬‬ ‫يل وعدّوي فس مسواط ن شسست ‪ ،‬يعرفنس عنسسد الدمسسات وعنسسد الصسراط‬ ‫وُأبشسسرك يسسا حسسارث ليعرفنس و ّ‬ ‫وعند الققاسة قال ‪ :‬وما الققاسة يا سيدي قال ‪ :‬مققاسة‬

‫‪225‬‬


‫يل وهاذا عدّوي ‪ ،‬ونظم السيد الدميي ف‬ ‫النة والنار أقسدمهدما قسدما صحاحا ‪ ،‬أقول هاذا و ّ‬ ‫ذلك فققال ‪:‬‬ ‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسول عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسارث عج س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم َّث س س س س س س س س س س س س س س س س س س أعجوب س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه حل‬

‫يعرفن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س طرفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه وأعرفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫بنعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وإس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فعل‬

‫وأنس س س س س س س س س س س س س س س س سست عنس س س س س س س س س س س س س س س س سسد الص س س س س س س س س س س س س س س س س سراط تعرفن س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فل ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثر ة ول زلل‬

‫أقس س س س س س س س س س سسول للنس س س س س س س س س س سسار حني س س س س س س س س س س س تعس س س س س س س س س س سسرض للعس س س س س س س س س س سسرض‬

‫ذري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ل تققبل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرجل‬

‫ذري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ل تققبليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إن لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫حبلً بب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي متص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤم ن أو من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافق قبل‬

‫ي س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س سسار مه س س س س س س س س س سسدان َم س س س س س س س س س س نس ي س س س س س س س س س سست يرن س س س س س س س س س‬

‫وتوهم إب ن أب الديد حيسث نسسب هساذا الشسعر للمسام أميس السلؤمنني )ع( ‪ ،‬أقسول قسد‬

‫نطققسست صسسحاح الخبسسار بسسأن المسسام علسسي ‪ 7‬يشسساهده شسسيعته فس خسسسة مسواط ن ‪ :‬عنسسد خسسروج‬ ‫الروح ‪, ،‬عند سلؤال الققب ‪ ،‬وعند الوض ‪ ،‬وعند الساب ‪ ،‬وعند الصراط ‪.‬‬ ‫وقد روى اليتدمسسي فس معجدمسسه وأبسسو نعيسسم فس حليسة الوليسساء والطيسسب البغسسدادي والسسب‬ ‫الطبي ف الرياض النظر ة والتققي الندي ف كنءز العدمال وإب ن حجسسر فس الصسواعق والنسساوي فس‬ ‫كنسسوز الققسسائق وغيهسم علدمسساء الس سّنة أن المسسام ‪ 7‬يُسسرى عنسسد السسوض وعنسسد السسساب وعنسسد‬ ‫الصراط فيكون التفاق حاصلً م ن الفريققنيس علسى هساذه السرؤى الثلث ‪ ،‬وأمسا مسا يسص الرؤية‬ ‫عند خروج الروح وعند سلؤال الققب فققد حصل فيها بعض الخاذ والرد م ن علدماء الفريققني ‪.‬‬

‫‪226‬‬


‫الشيخ عبد الحسين صاد ق‬ ‫المتوفى ‪1361‬‬ ‫قال يرثي علي ب ن السني شهيد كربلء ‪: 7‬‬ ‫عه س س س س س س س س س س س س س س س سسدي بربعه س س س س س س س س س س س س س س س سسم أغ س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن الع َهس س س س س س س س س س س س س س س س س دس‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س سساله درس الديس س س س س س س س س س س س س س س سُد جديس س س س س س س س س س س س س س س سَد هس‬ ‫أفّل س س س س س س س س س س س س س س س سست أهّلت س س س س س س س س س س س س س س س سسه وغس س س س س س س س س س س س س س س سسابت ش س س س س س س س س س س س س س س س سسهبه‬ ‫زّم س س س س س س س س س س س تس رك س س س س س س س س س اب قطينس س س س س س س س س س س سسه أيس س س س س س س س س س س سسدي َس س س س س س س س س س س س س بسا‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س ّد يسسه يف س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالروض الن س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬ ‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ماس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن خ س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هس التس س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س رائ س س س س س س س س س س س س س س س سسح للنائب س س س س س س س س س س س س س س س سسات وُمغست س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬ ‫تفل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الفل ة بت ِهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس وبنج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫***‬

‫ولقق س س س س س س س س س س سسد وقف س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س سسه ومعتل س س س س س س س س س س سس ج ال س س س س س س س س س س سسوى‬

‫ب س س س س س س س س س سواني ع س س س س س س س س سس ن حب س س س س س س س س سسس دمع س س س س س س س س سسي مققع س س س س س س س س سسدي‬

‫فتخ س س س س س س س س س س س س س سسالن لض س س س س س س س س س س س س س سسناي بع س س س س س س س س س س س س س سسض رسس س س س س س س س س س س س س س ومه‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س ّر أحشس س س س س س س س س س س س س س س س سسائي أثس س س س س س س س س س س س س س س س سساف َم وسقَ س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أرن س س س س س س س س س س س س س س س س وا الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ون س س س س س س س س س س س س س س س سساظري ُمتسقق ّسس س س س س س س س س س س س س س س س س س مس‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن أرى إل الدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم ُه ّتسفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫بطل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله لصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب وُمص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّعد‬ ‫م س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س ِغّريس س س س س س س س س س س سسد وص س س س س س س س س س س سسيداح َش س س س س س س س س س س س س دسي‬

‫ن س س س س س س س س س س سساحت ون س س س س س س س س س سست وأي س س س س س س س س س س سس ن منس س س س س س س س س س س س نوُح ه س س س س س س س س س س سسا‬ ‫حج س س س س س س س س سسر عل س س س س س س س س سسى عين س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س سسا الك س س س س س س س س سسرى‬

‫شس س س س س س س س س س س سستان نَس س س س س س س س س س س سسوح ش س س س س س س س س س س س سٍ ج وس س س س س س س س س س س سسجع ُمغ س س س س س س س س س س س سّرد‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س سدسي‬ ‫والهجس س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س سراء والققلس س س س س س س س س س س س س سسب ال َ‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س سسد نازل س س س س س س س س س س س ة بع س س س س س س س س س س س سمرت ة ) أح س س س س س س س س س س س سسد (‬

‫أقدمس س س س س س س س س س س سسار ّت س س س س س س س س س س س س غالس س س س س س س س س س س سسا خسس س س س س س س س س س س سسف الس س س س س س س س س س س سسردى‬ ‫ش س س س س س س س س س س س س س س س سست مصس س س س س س س س س س س س س س س سسائبهم ف س س س س س س س س س س س س س س س سسبني مكاب س س س س س س س س س س س س س س س سٍد‬

‫واغتال س س س س س س س س س س س س س س سسا بص س س س س س س س س س س س س س س سسروفه الءزم س س س س س س س س س س س س س س ن ال س س س س س س س س س س س س س س سسردي‬

‫يل س س س س س س س س س س س س ل لس س س س س س س س س س س سسا العني س س س س س س س س س س س س الرق س س س س س س س س س س س رق دمعهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س سسل كس س س س س س س س س س سربل ك س س س س س س س س س سسم ُمهسَجس س س س س س س س س س س ةس ) لدمس س س س س س س س س س سٍد (‬

‫ُسّس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ومنح س س س س س س س س س س س س س س س س سسور وبنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س ُمصس س س س س س س س س س س س س س س س س سّفدس‬

‫ُن ب س س س س س س س س سست ب س س س س س س س سسا وك س س س س س س م إس س س س س س س س سستجاذت م س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س سسد‬

‫‪227‬‬


‫ولك س س س س س س س س س س س س س س س سسم دم زاٍك أُري س س س س س س س س س س س س س س س ق بس س س س س س س س س س س س س س س سسا وكس س س س س س س س س س س س س س م‬

‫جثدم س س س س س س س س س س س س س سسان قُ س س س س س س س س س س س س س سسدٍس بالس س س س س س س س س س س س س س سسيوف ُمب س س س س س س س س س س س س س س سّد دس‬

‫وب س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س سسني ترقرق س س س س س س س س س س ت‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سباته ُح ءزسن س س س س س س س س س س س س س س س س س اً لكس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّيد‬

‫وعلّ س س س س س س س س س س س سسي ق س س س س س س س س س س س سسدر م س س س س س س س س س س س سس ن ذواب س س س س س س س س س س س سسة هاش س س س س س س س س س س س سسم‬

‫عبقق س س س س س س س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س س س س س س س سسائله بطي س س س س س س س س س س س س س س س سسب الت س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ريان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة َرّيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫جّف س س س س س س س س س س س س ستس بس س س س س س س س س س س س سسر ظَدم س س س س س س س س س س س سسا وح س س س س س س س س س س س س ّر ُمهسنس س س س س س س س س س س س سسد‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س سساء الصس س س س س س س س س س س س س س س سسبا ودم الوري س س س س س س س س س س س س س س س د تاري س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س سسه ولهس س س س س س س س س س س س س سسب قلبس س س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س س يدمس س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫***‬

‫بكس س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س سساذبول علس س س س س س س س س س سسى نَض س س س س س س س س س سسار ة ُغصس س س س س س س س س س سسنه‬

‫إن ال س س س س س س س س س س س س س سساذبول لف س س س س س س س س س س س س س سسة الغص س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫***‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س أنسس س س س س س س س س س س س سسه متعّدم دم س س س س س س س س س س س س سسا بثب س س س س س س س س س س س س سسا الضس س س س س س س س س س س س سسيا‬

‫بنيس س س س س س س س س س س س س س س س الكدم س س س س س س س س س س س س س س سسا ة وبالس س س س س س س س س س س س س س س سّنة مرت س س س س س س س س س س س س س س دي‬

‫يلقق س س س س س س س س س س س س س س سسى ذوابله س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س سساذابل معط س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ف‬ ‫َ‬

‫ويش س س س س س س س س س س س س س س س سسيم أنص س س س س س س س س س س س س س س س سسلها بي س س س س س س س س س س س س س س س سسد أجَي س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سساحّر ري س س س س س س س س س س س س س س س ان الِع س س س س س س س س س س س س س س س سساذار الس س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬ ‫م س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسل غطري س س س س س س س س س س ف وش س س س س س س س س س سسهم أص س س س س س س س س س س سسيد‬

‫ف س س س س س س س س س بس س س س س س س س سسأس ح س س س س س س س س سءز ة ف س س س س س س س س س شس س س س س س س س سسجاعة حيس س س س س س س س سسدر‬

‫بإب س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسني وفس س س س س س س س س س مهاب س س س س س س س س س سسة ) أح س س س س س س س س س سسد (‬

‫وتس س س س س س س س س س س س راه ف س س س س س س س س س س س س خلس س س س س س س س س س س سسق وطيس س س س س س س س س س س سسب خلئس س س س س س س س س س س سسق‬

‫وبلي س س س س س س س س س س س س س س سسغ نط س س س س س س س س س س س س س س سسق ك س س س س س س س س س س س س س س سسالنب ) مدم س س س س س س س س س س س س س س سسد (‬

‫ص س س س س س س س س س س س س ستس بس س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫يرم س س س س س س س س س س س س ي الكتس س س س س س س س س س س س سسائب والفل غ ّ‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س مثله س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سس ن عءزمس س س س س س س س س س س س س ه التوقس س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س سسأٍس ِعّري س س س س س س س س س س س سسس العرين س س س س س س س س س س س سسة ُملسب س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫لظدم س س س س س س س س س س س س س س سسا الفس س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد وللحدي س س س س س س س س س س س س س س سسد اله س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫خضس س س س س س س س س س س س س س سسبت ولكس س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س سس ن دم وفراتس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫جس س س س س س س س س س س سسع الصس س س س س س س س س س س سسفات الغُس س س س س س س س س س س سسرو هس س س س س س س س س س س سسي تراثس س س س س س س س س س س سسه‬

‫فيّده س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قَس س س س س س س س س س س س س س س س س س را عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أعققاب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ويس س س س س س س س س س س س س س س سسلؤب للتودي س س س س س س س س س س س س س س س سسع وه س س س س س س س س س س س س س س س س و ماه س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌد‬

‫***‬

‫صس س س س س س س س س سسادي الشس س س س س س س س س سسى وحسس س س س س س س س س سسامه ريّس س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س سس ن‬ ‫يش س س س س س س س س سسكو ليس س س س س س س س س س أب ظدم س س س س س س س س سسثآه وم س س س س س س س سسا اش س س س س س س س س سستكى‬

‫ظدم س س س س س س سساء الش س س س س س س سسى إل إل س س س س س س س س الض س س س س س س سسامي الص س س س س س س سسدي‬

‫فانصس س س س س س س س س س س س س س س س س سساع يُس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤثره عليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بريققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س سسو ك س س س س س س س س س س سسان َثّس س س س س س س س س س سسة ريقق س س س س س س س س س س سسة لس س س س س س س س س س س س تدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسل حشاش س س س س س س س س س س س س س س سسة كص س س س س س س س س س س س س س س سسالية الغض س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الطل وغ س س س س س س س س س س س س س س س س س راره ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسبد‬

‫ولسس س س س س س س س س س س س س س س س سسانه ظدم س س س س س س س س س س س س س س س سساء كش س س س س س س س س س س س س س س س سسققة م س س س س س س س س س س س س س س س سسبد‬

‫‪228‬‬


‫ومس س س س س س س س س س سساذ انثن س س س س س س س س س س س س يلقق س س س س س س س س س س سسى الكريه س س س س س س س س س س سسة باس س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ف ال س س س س س س س س س س سسوغى وأجال س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س سسول الرح س س س س س س س س س س ا‬ ‫ل سسسسسسسسسسس ّ‬ ‫ع س س س س س س س س س س س سسثر الءزم س س س س س س س س س س س ان ب س س س س س س س س س س س سسه فغ س س س س س س س س س س س سسادر جس س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫ومس س س س س سسى ال س س س س س سسردى ي س س س س س سسا بئ س س س س س سسس م س س س س س سسا غ س س س س س سسال ال س س س س س سسردى‬ ‫ي س س س س س س س س س س س سسا نع س س س س س س س س س س س سسة الينيس س س س س س س س س س س س س هاش س س س س س س س س س س س سسم والُعل س س س س س س س س س س س سسى‬

‫كي س س س س س س سسف ارتقق س س س س س س سست ه س س س س س س سسم ال س س س س س س سسردى ل س س س س س س سسك ص س س س س س س سسعد ة‬ ‫فلت س س س س س س س س س سساذهب ال س س س س س س س س س سسدنيا عل س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س سسدنيا العف س س س س س س س س س سسا‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س سسوت منس س س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س س س سَدم عس وبشس س س س س س س س س س س س س س س سسهد‬

‫بثّقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫فس مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بأسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وُمهسّنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س سسب الققواض س س س س س س س س س س س س س سسب والققن س س س س س س س س س س س س س سسا التققص س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫من س س س س س س س س س س س س س س س سسه ِه لسسل ُدج س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وغ س س س س س س س س س س س س س س س س ر ة فرقس س س س س س س س س س س س س س س س د‬ ‫وِح س س س س س س س س س س س س س ىساس سل س س س س س س س س س س س س س سساذماري ن الُعل س س س س س س س س س س س س س سسى والس س س س س س س س س س س س س س سسودد‬ ‫مط س س س س س س س س س س س س س س س س سسرور ة الكع س س س س س س س س س س س س س س س س سسبني لس س س س س س س س س س س س س س س س س س تت س س س س س س س س س س س س س س س س سسأود‬ ‫مس س س س س س س س س سسا بعس س س س س س س س س سسد يوم س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س سس ن زم س س س س س س س س س اٍن أرغ س س س س س س س س س د‬

‫الشيخ عبد السني إب ن الشيخ إبراهيم إب ن الشيخ صادق العاملي والتققسسدم ذكر جلسسة‬ ‫م ن اسرته ‪ .‬ولد ف النجف الشرف ف حسدود سسنة ‪‍ 1282‬ه ‪ .‬وفيهسا نشسأ ثس خسرج إلس جبسل‬ ‫عامل وعاد إلس النجسف الشسرف بعسد وفا ة أبيسه فأخساذ عس ن علدمائهسا مثسل الشسيخ ميسزا حسسني‬ ‫إب ن ميزا خليل ‪ ،‬وهو ف الطبققة الول م ن الشعراء ‪ .‬قال السدماوي ف الطليعسة ‪ :‬رأيتسه يتفجسر‬ ‫فضلً ويتوقد ذكاء إلس أخلق كرية ‪ .‬تسوف فس أوائسل ذي الجسة سسنة ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬فس النبطيسة‬ ‫ودف ن فيها ‪.‬‬ ‫قال ولده الشيخ حس ن رأى أب ليلة أحد الصادقني ‪ 8‬س الشسسك منسسه س فققسسال لبس أجسسءز‬ ‫هاذا البيت ‪:‬‬ ‫ل ع س س س س س س س س س سساذر للعنيس س س س س س س س س س س إن ل س س س س س س س س س س تنفج س س س س س س س س س سسر علقق س س س س س س س س س سسا‬

‫وللحشاش س س س س س س س س س س س س س سسة إن لس س س س س س س س س س س س س س س تنفط س س س س س س س س س س س س س سسر حرقس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫فنظم الققصيد ة السينية التية فس المرتجة وشهرته العلدميسة وملكتسه الدبيسة مسا ل ينسازع‬ ‫فيسسه وشهد العالسسان الكسسبيان الل كسساظم الخوند صسساحب الكفايسسة والسساج ميسزا حسسسني ميسزا‬ ‫خليل له بالجتهاد ‪ ،‬وأدبه عريق أخاذه ع ن أب عس ن جسد وهاذه دواوينسه الطبوعة بلبنسان وهي‬ ‫) سسققط التساع ( ) عسرف السولء ( ) عققسر الظبساء ( وكلهسا مس ن الشسعر العسايل وولؤه أهسل السبيت‬ ‫)ع( ياذكر فيشكر وند بلد ة النبطية س اليوم س ونواحيها كالنجف الشرف ف شعائر أهل‬

‫‪229‬‬


‫السبيت )ع( ‪ ،‬فالسأت والسواكب الست تققيدمهسا ملؤسسسته الست تسسدمى ‍ب ) السسينية ( هسي رك ن مس ن‬ ‫أركان التشسسيع ول عجسسب فهسسو مسس ن اس سر ة شسسعارها السسولء وأنبسست الشسسعراء والعلدمسساء وهاذه باقسسة‬ ‫فواحسة مسس ن شسعره فس المسام السسسني أمسسا بساقي ألسوان شسعره فحسسبك أن ترجع إلس دواوينسه الست‬ ‫ذكرت أساءها وترى خياله الواسع وأفققه النّي أمثال قصيدته الت يصف با الباخر ة وأولا ‪:‬‬

‫روت الفلس س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س متس س س س س س س س س س س س س س سسون البحس س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫نب س س س س س س س سسأ ال س س س س س س س سسبق ع س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س سسحيح البخ س س س س س س س سسار ) ي (‬

‫وأخ سسرى ف س س وصسسف ) التلغ س سراف ( وثالث سسة ف س س ص سسفة ) الققط سسار ( ورابع سسة ف س س وصسسف‬ ‫) السيار ة ( أو تققرأ له ) البدويات والعاريب ( وملحدمتسه الكسبى ) الشسدمس وبنسو عبسد شسسس‬ ‫( ففيهسسا الوصسف الكامسسل للشسسدمس وخواصسسها وآثارها ف س الكسسون ث س يسسأت علسسى ذكر بن س عبسسد‬ ‫شس وأتباعهم ف الاهلية والسلم وما جسسروه علسسى السسلم والمسة السسسلمية مسس ن النكسرات‬ ‫والفظايع ‪ ،‬وم ن غرر أشعاره مدائحه النبوية ومطارحاته ورثاؤه لدملة م ن أعلم معاصريه ‪.‬‬ ‫تسسوف بالنبطيسسة ف س ‪ 12‬ذي الجسسة ال سرام عسسام ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬ودفسس ن هنسساك ورث اه الشسسعراء‬ ‫بققصسسائد كسسثي ة تعسسرب عسس ن مققسسامه الرفيسسع وأّبنتسسه الصسسحافة العربيسسة ومس ن ملفسساته العلدميسسة كتسساب‬ ‫) سيدماء الصالني ( وهو على صغر حجدمه موفق ف اسلوبه كل التوفيق ‪.‬‬ ‫وم ن روائعه الت سارت مسي المثال قصيدته الت عنوانا ) عّم الفساد ( ‪:‬‬ ‫ب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سُ ن‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ٌ‬ ‫ع تش س س س س س س س س س س س س س س س س سسب فتله س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫ط بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وثلث س س س س س س س س س س س س س س س س س سة ٌ غدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر البسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ُ‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وفّت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ٌن وُمفسَتت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫ف ٌ‬

‫القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوُم سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرهم معاوي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ٌ‬

‫وقدمي س س س س س س س س س س س س س س س س سسص عثدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسم َعَل س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ومنها ‪:‬‬

‫ى يه س س س س س س س س س س س س س س س سسب فُتطف س س س س س س س س س س س س س س س سسأ الُس س س س س س س س س س س س س س س س س س نس ن‬ ‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س و ً‬

‫ويظهر أن نظم الشسعر لسدى السمرتجم لسه أسسهل عليسه مس ن النسثر فسإنه لسا أّسس سس السسينية‬ ‫بالنبطية سنة ‪‍ 1329‬ه ‪ .‬وأراد إجراء صيغة الوقف قال ‪:‬‬

‫‪230‬‬


‫أنا عبد السني والصادق الوّد لل النب ثبت الولء‬ ‫أمروا بالعءزا لم فباذلت الهد حت أقدمت بيت العءزاء‬ ‫ف ملؤبد أنا واليه وبعدي ذوالفضل م ن أبنائي‬ ‫فهو وق ٌ‬ ‫ولدى النققراض منا يناط المر فيسه لورع العلدماء‬ ‫وقال ف رثاء السني ‪: 7‬‬ ‫ض والسس س س س س س س س سسل‬ ‫سس س س س س س س س سسل ك س س س س س س س س سربل والس س س س س س س س سسوغى والس س س س س س س س سسبي َ‬

‫مسس س س س س س س س س سستحفياً عس س س س س س س س س سس ن أّب س س س س س س س س س س الضس س س س س س س س س سسيم مس س س س س س س س س سسا فعل‬

‫غفران س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س ه س س س س س س س سسل يرض س س س س س س س ى الدني س س س س س س س سسة َم س س س س س س س س نس‬

‫لقق س س س س س س س س س س سساب قوس س س س س س س س س س سسني أو أدن س س س س س س س س س س سسا رق س س س س س س س س س س ى ن س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫أحّلقق س س س س س س س س س س س س سست نفسس س س س س س س س س س س س س سسه الكس س س س س س س س س س س س س سسبى بققس س س س س س س س س س س س س سسادمت‬ ‫يس س س س س س س س س س س سسأب لس س س س س س س س س س س سسه الشس س س س س س س س س س س سسرف العققس س س س س س س س س س س سسود غس س س س س س س س س س س سساربه‬

‫إب س س س س س س س س س س سسائه أم عل س س س س س س س س س س سسى حك س س س س س س س س س س سسم الع س س س س س س س س س س سسدا ن س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫ب س س س س س س س س س س سساذرو ة الع س س س س س س س س س س سسرش ع س س س س س س س س س س سس ن كرس س س س س س س س س س س يه ح س س س س س س س س س س سسول‬ ‫فسس س س س س س س س س سسا غ ف س س س س س س س س س س فدمس س س س س س س س س سسه صس س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س سسردى وحل‬

‫ى‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساموه إم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا هوان س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أو ورود رد ً‬ ‫خط س س س س س س س س س س س س سسا لءزدحس س س س س س س س س س س س س سسم اليجس س س س س س س س س س س س س سساء خط س س س س س س س س س س س س سسوته ال‍‬

‫‍فس س س س س س س س س س س س س سسحاء ل واني س س س س س س س س س س س س ساً عءزم س س س س س س س س س س س س ا ول كسس س س س س س س س س س س س سسل‬

‫يت س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س سسده ط س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س سسبد بس س س س س س س س س س ساً‬

‫وم س س س س س س س س س س س سس ن أبيس س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س سّي ف س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س سساد عل‬

‫فالكاتبس س س س س س س س س س س سسان لس س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س لس س س س س س س س س س س سسوح حومتهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ذا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساظم مهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ذا ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساثر قلل‬

‫يح س س س س س س س س س س سسو ب س س س س س س س س س س سساذي ن م س س س س س س س س س س سس ن ألواحه س س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س س سسوراً‬

‫أجس س س س س س س س س س س س سسل ويثبس س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س قرطاسس س س س س س س س س س س س سسها الجل‬

‫ك فيه س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س سسويل بس س س س س س س س س س س س سسالته‬ ‫يي س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن الدم س س س س س س س س س س س س س س سسام إل س س س س س س س س س س س س س س س س أع س س س س س س س س س س س س س س سسدائه حلل‬

‫ص س س س س س س س س س س ساسل ي س س س س س س س س س س سسداً وطل‬ ‫م س س س س س س س س س س سسا َعض س س س س س س س س س س سسبه غي س س س س س س س س س س س ف ّ‬ ‫مه س س س س س س س س س س س س سسا معس س س س س س س س س س س س س ساً نشس س س س س س س س س س س س س سرا م س س س س س س س س س س س س سس ن أرجوان س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تققس س س س س س س س س س س سّل ين س س س س س س س س س س سساه مش س س س س س س س س س س سسحوذ الغس س س س س س س س س س س سرار مضس س س س س س س س س س س ساً‬

‫م س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س مض س س س س س س س س س س سسطرب من س س س س س س س س س س سسه ومض س س س س س س س س س س سسطرم‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س سسدنه غي س س س س س س س س س س س س س س س خي س س س س س س س س س س س س س س سساط حش س س س س س س س س س س س س س س ساً وكل‬ ‫مس س س س س س س س س س س س سسا جلس س س س س س س س س س س س سسل الرحس س س س س س س س س س س س بني السس س س س س س س س س س س س سسهل والبل‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سواجه علقق س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وهاج س س س س س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س س س س سسعل‬ ‫ن س س س س س س س س س س س سسار تلظّس س س س س س س س س س س سسى وم س س س س س س س س س س سساء للدمن س س س س س س س س س س س سسون غل س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ط س س س س س س س س س س س سسوراً يقق س س س س س س س س س س س س سّد وأحيان س س س س س س س س س س س س ساً يقق س س س س س س س س س س س سسط وف س س س س س س س س س س س س‬

‫حاليهدمس س س س س س س س س س س س سسا يققسس س س س س س س س س س س س سسم الجسس س س س س س س س س س س س سسام معتس س س س س س س س س س س س سسدل‬

‫فه س س س س س س س س س سسو الققيس س س س س س س س س س سسم صس س س س س س س س س س سسل ة الس س س س س س س س س س سسرب جامعس س س س س س س س س س سسة‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س يب س س س س س س س س س س س س س س سسق مفمرتضس س س س س س س س س س س س س س س اً منه س س س س س س س س س س س س س س سسا ومنتفل‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسأتّ في س س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س س سسفوف م س س س س س س س س س س س سس ن عءزائدم س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تس س س س س س س سستغرق الك س س س س س س سسون م س س س س س س سسا اس س س س س س س سستعل وم س س س س س سسا س س س س س س س سسفل‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالنحر كّبس س س س س س س س س س س س س س س س س ماض س س س س س س س س س س س س س س س سسيه وع س س س س س س س س س س س س س س سسامله‬

‫بالص س س س س س س س س س س س س سسدر فات س س س س س س س س س س س س سسة الطع س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س سسدراك تل‬

‫‪231‬‬


‫فالسس س س س س س سسيف يرك س س س س ع والام س س س س س س سسات تس س س س س س س سسجد والطس س س س س س سسي‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س سسل قل س س س س س س س س س س س س س س سسب أخل س س س س س س س س س س س س س س سسص العدمل‬

‫أق س س س س س س س س س سسام س س س س س س س س س س سسوق وغ س س س س س س س س سسى راج س س س س س س س س س سست بض س س س س س س س س س سسائعها‬

‫فابت س س س س س س س س س س س س س س سساع ل س س س س س س س س س س س س س س س س منه س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س سسا عل وغل‬

‫تعطي س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س سسفققتها بي س س س س س س س س سسض الص س س س س س س س س سسفاح وس س س س س س س س س ر‬ ‫والنبس س س س س س س س س س س س سسل تنققس س س س س س س س س س س س سسده مس س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س كنانتهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س سسط ترب س س س س س س س س س س س س س س س ح من س س س س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س س س س س سّل والنهل‬

‫والقق س س س س س س س س س س سسوس تس س س س س س س س س س س سسلفه ع س س س س س س س س س س سس ن نفس س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س سسدل‬

‫والبيع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان جلد ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادق وردى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك أنش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ إيابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وذا قبل‬

‫قض س س س س س س س سسى مني س س س س س س س سسع الققف س س س س س س س سسا م س س س س س س س سس ن طع س س س س س س س سس ن لئدم س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س س س س سساذ للققن س س س س س س س س س س سسا والواض س س س س س س س س س س سسي وجه س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س سساذل‬

‫قض س س س س س س سسى تري س س س س س س س ب الي س س س س س س سسا وه س س س س س س س و ش س س س س س س سسس هس س س س س س س سسدى‬

‫م س س س س س س سس ن ن س س س س س س سسوره ك س س س س س س سسم تلّ س س س س س س سسى الك س س س س س س سسون ب س س س س س س سساب ن جل‬

‫قض س س س س س س سسى ذب س س س س س س سسول الش س س س س س س سسا يب س س س س س س سسس الله س س س س س س سسى ظدم س س س س س س سسأ‬

‫م س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س سسل العس س س س س س س س س سسالة ال س س س س س س س س سساذبل‬

‫قضس س س س س س سسى ول س س س س س سسو شس س س س س س سساء أن تحس س س س س س سسى العس س س س س س سسدا ميس س س س س س سست‬

‫أو يلس س س س س س س س س س س س س س س سَي الس س س س س س س س س س س س س س س س منه س س س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س س س سسونه لل‬

‫لك س س س س س س س س س س س سس ن ول س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س أحك س س س س س س س س س س س سسامه حك س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س سسا انفصس س س س س س س س س س س سسلت أوص س س س س س س س س س س سساله قطع س س س س س س س س س س س ساً‬

‫كبس س س س س س س س س س س سسابه الققس س س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س س س سساري فخ س س س س س س س س س س س سّر إل س س س س س س س س س س س س‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س سسا انتهب س س س س س س س س س س س س س س سست أحش س س س س س س س س س س س س س س سساؤه غلل‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س سسا حل س س س س س س س س س س س س سست حوبس س س س س س س س س س س س سساؤه من س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫بثققلهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تنهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سري ن والدمل‬

‫أف س س س س س س س س س سسديه م س س س س س س س س س سس ن مص س س س س س س س س س سسحر للح س س س س س س س س س سسرب منش س س س س س س س س س سسئة‬

‫علي س س س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س س س سسوج الواض س س س س س س س س س س س س س سسي والققن س س س س س س س س س س س س س سسا طلل‬

‫والصس س س س س س س س س س س س سسافنات الس س س س س س س س س س س س سساذاكي فس س س س س س س س س س س س سسوقه ض س س س س س س س س س س س س سربت‬

‫سس س س س س س س س س س س س س سرادقا ض س س س س س س س س س س س س سساف الس س س س س س س س س س س س س سسجفني منس س س س س س س س س س س س س سسدل‬

‫بيت س س س س س س س س س ساً م س س س س س س س س سس ن النقق س س س س س س س س سسع علوي س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س سسرف‬

‫وك س س س س س س س س س ل بي س س س س س س س س س س سست ح س س س س س س س س س س سواه فه س س س س س س س س س س سسو بي س س س س س س س س س س سست عل‬

‫ضس س س س س س س س س سسافته بيس س س س س س س س س سسض الظبس س س س س س س س س سسا والسس س س س س س س س س سسدمر سس س س س س س س س س سساغبة‬

‫عطشس س س س س س س س س سسى فس س س س س س س س س سسألفته بس س س س س س س س س سساذال الققس س س س س س س س س سسرى جس س س س س س س س س سساذل‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س ماش س س س س س س س س س س س سسرب الطس س س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س س س سسه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سسا لدم س س س س س س س س س س س سسه الن س س س س س س س س س س س سسدي م س س س س س س س س س س س سسا أكل‬

‫أحي س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س سس ن فاطدم س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س قتل س س س س س س س س س سسه أُم س س س س س س س س س س اً‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س سسول شس س س س س س س س س س س س س س سسهادته كس س س س س س س س س س س س س س سسانت رميس س س س س س س س س س س س س س سسم بل‬

‫تنبه س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س سسبات اله س س س س س س س س س س سسل عال س س س س س س س س س س سسة‬

‫ض س س س س س س س سسلل ك س س س س س س س سسل ام س س س س س س س سسرء ع س س س س س س س سس ن نج س س س س س س س سسه ع س س س س س س س سسدل‬

‫لس س س س س س س س س سسول تكس س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س تققس س س س س س س س س سسم للس س س س س س س س س سسدي ن قائدمس س س س س س س س س سسة‬

‫ول اهت س س س س س س س سسدى لله س س س س س س س سسدى م س س س س س س س سس ن أخط س س س س س س س سسأ الس س س س س س س س سسبل‬

‫ول اس س س س س س س س س سستبان ض س س س س س س س س سسلل الن س س س س س س س س سساكثني ع س س س س س س س س سس ن الث س س س س س س س س س س‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسلى ول ضس س س س س س س س س س س س س س س سربوا فس س س س س س س س س س س س س س س س غيه س س س س س س س س س س س س س س سسم مثل‬

‫ول تسس س س س س س س س س س س س س سسم نصس س س س س س س س س س س س س سسب العني س س س س س س س س س س س س س س جعلهس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫خلفس س س س س س س س س س س س س سسة الص س س س س س س س س س س س س سسطفى م س س س س س س س س س س س س سسا بينه س س س س س س س س س س س س سسم دول‬

‫ف‬ ‫ف مس س س س س س س س س س س س سساذا جن س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س سسل ٌ‬ ‫ول درى خل س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رفض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أولً س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساداته الول‬

‫‪232‬‬


‫ول ت س س س س س س س س س س س س س س سسرر م س س س س س س س س س س س س س س سس ن رق الهال س س س س س س س س س س س س س س سسة وثس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س سسا إل س س س س س س س س س س س س العل س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س سسأب خط س س س س س س س س س س سسة الهل‬

‫س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س سسا لب س س س س س س س س س س سسا ة الض س س س س س س س س س س سسيم منتح س س س س س س س س س س س سراً‬

‫وتل س س س س س س س س س س س س س سسك شنش س س س س س س س س س س س س س سسنة للس س س س س س س س س س س س س س سساد ة الفض س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س وقفت س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س سربل وسس س س س س س س س س س س س سسطا‬

‫بنيس س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسوغى والب س س س س س س س س س سسا يدم س س س س س س س س س سسي ب س س س س س س س س س سسه الثققل‬

‫يعط س س س س س س س سسي النس س س س س س س س سسا والع س س س س س س س سسدا م س س س س س س س سس ن وف س س س س س س سسر ن س س س س س س س سسدته‬

‫حظيهدمس س س س س س س س س س س س سسا الوفري س س س س س س س س س س س س ن المس س س س س س س س س س س س سس ن والس س س س س س س س س س س س سسوجل‬

‫ب المّري س س س س س س س س س س س س س سس ن فققس س س س س س س س س س س س س س سسدان الع س س س س س س س س س س س س س س سءز ة وا‬ ‫عسسسسسسسسسسسسسسس ّ‬

‫لص س س س س س س س س سسب الدمي س س س س س س س س سسل ومس س س س س س س س سس ج ال س س س س س س س س سسوه ن والققش س س س س س س س س سسل‬

‫ورب ظس س س س س س س س س س س س س س س سسام رض س س س س س س س س س س س س س س س يع ذابس س س س س س س س س س س س س س س سسل شس س س س س س س س س س س س س س س سسفة‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغر ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوات غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائر مققل‬

‫أدن س س س س س س س س س س س سساه م س س س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س س سسدره رفقق س س س س س س س س س س س ساً ومرح س س س س س س س س س س س ة‬

‫لس س س س س س س س س س س س س سساله وهس س س س س س س س س س س س سسي حس س س س س س س س س س س س س سسال تس س س س س س س س س س س س س سسدهش العققل‬

‫فاس س س س س س س سستغرق الن س س س س س س سسءزع رام س س س س س س سسي الطف س س س س س س سسل فانبجس س س س س س س سست‬

‫أوداج س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سساذ ل س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س سسهم ال س س س س س س س س س سراش غل‬

‫فاضس س س س س س س س س س س س س س س س سست دم س س س س س س س س س س س س س س س س ساً فتلققس س س س س س س س س س س س س س س س سساه براحتس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وللس س س س س س س س س س س س س سسدماء رم س س س س س س س س س س س س ى في س س س س س س س س س س س س سسه فدم س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س سسءزل‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س ّونس الطس س س س س س س س س س س س س س س سسب إن ال س س س س س س س س س س س س س س س س ينظس س س س س س س س س س س س س س س سسره‬

‫ف م س س س س س س س س س س سسا ثققل‬ ‫وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيل رض س س س س س س س س س س اه خس س س س س س س س س س س س ّ‬

‫علس س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س سسب عءزي س س س س س س س س س س س س ءز س س س س س س س س س س س س سسبيها علن س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلبها الءزينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي واللل‬

‫ت س س س س س س س س س س سسدافع القق س س س س س س س س س س سسوم عنه س س س س س س س س س س سسا وه س س س س س س س س س سسي حاسس س س س س س س س س س س سر ة‬

‫مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفّر ة وجل مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر ة خجل‬ ‫ت س س س س س س س س س س سسود مفص س س س س س س س س س س سسلها م س س س س س س س س س س سس ن قب س س س س س س س س س س سسل ذا فص س س س س س س س س س س سسل‬

‫رأت فصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيلتها صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرعى وص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيتها‬

‫م س س س س س س سس ن الظدم س س س س س س سسا بني س س س س س س س س م س س س س س س سس ن أش س س س س س س سسفى ومس س س س س س سس ن قتل‬

‫رأت نس س س س س س س س س سسوم س س س س س س س س س سسا عدمس س س س س س س س س سسرو العلس س س س س س س س س سسى غرب س س س س س س س س س ت‬

‫عنهس س س س س س س س س س س س س سسا وب س س س س س س س س س س س س سسدر سس س س س س س س س س س س س س سساء الصس س س س س س س س س س س س س سسطفى أفل‬

‫ونسس س س س س س س س س س س س س س س سو ة بع س س س س س س س س س س س س س س سسده جل س س س س س س س س س س س س س س سست مص س س س س س س س س س س س س س س سسيبتها‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س سسال دافع س س س س س س س س س س س س سسة مبتءزهس س س س س س س س س س س س س ا بي س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وإن يك س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س سسل خط س س س س س س س س س س س سسب بع س س س س س س س س س س س سسده جلل‬

‫وقال يرثي قدمر الاشيني أبا الفضل العباس شهيد كربل ‪:‬‬ ‫بك س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س سسردى فاجت س س س س س س س س س س سساح فس س س س س س س س س س س س نكب س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ن س س س س س س س س س س س سسور ال س س س س س س س س س س س سسدى وم س س س س س س س س س س سسا َسس س س س س س س س س س س س س نسا س س س س س س س س س س س س سسيدمائه‬

‫ورمس س س س س س س س س س س ى فأص س س س س س س س س س س سسدمى ال س س س س س س س س س س سسدي ن فس س س س س س س س س س س س نف س س س س س س س س س س سساذ ة‬

‫وارحت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه لنته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أحش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫يوم س س س س س س س س س س س اً بس س س س س س س س س س س سسه قدمس س س س س س س س س س س سسر الغطس س س س س س س س س س س سسارف هاشس س س س س س س س س س س سسم‬

‫ص س س س س س س س س س س س سّك تس يس س س س س س س س س س س سسد الُلّ س س س س س س س س س س سسى جس س س س س س س س س س س سسبني بس س س س س س س س س س س سسائه‬

‫وده س س س س س س س س س س س س س س سسى الرشس س س س س س س س س س س س س س س اد بناس س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ف لشّ س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وباس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ف لّت س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫س س س س س س س س س س س سسيم ال س س س س س س س س س س سوان بك س س س س س س س س س س سربلء فط س س س س س س س س س س سسار للع س س س س س س س س س س سسءز‬

‫الرفيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه جنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح إبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫أّن س س س س س س س س س س س س س يلني س س س س س س س س س س س س س إل س س س س س س س س س س س س س الدني س س س س س س س س س س س س سسة َم لسَدم س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أو تنح س س س س س س س س س س س س س سست الق س س س س س س س س س س س س س سسدار م س س س س س س س س س س س س س سس ن ملس س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ه س س س س س س س س س س سسو ذل س س س س س س س س س س سسك البّسس س س س س س س س س س س س اسم فس س س س س س س س س س س س اليج س س س س س س س س س س سساء وا‬

‫لعب س س س س س س س س س س س س س س س س سساس ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسازله عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدائه‬

‫‪233‬‬


‫ه س س س س س س س س س س سسو بض س س س س س س س س س س سسعة م س س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س س سسدر وص س س س س س س س س س سسفيحة‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عءزمس س س س س س س س س س س س س س س س ه مش س س س س س س س س س س س س س س س سسحوذ ة بض س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫وأس س س س س س س س س س س سسى أخ س س س س س س س س س س سساه بوقس س س س س س س س س س سسف العس س س س س س س س س س س سّءز ال س س س س س س س س س س سساذي‬

‫وقفس س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س س سواري الش س س س س س س س س س س سسهب دون علئ س س س س س س س س س س سسه‬

‫ملس س س س س س س س س س سسك الف س س س س س س س س س س سرات علس س س س س س س س س س سسى ظدمس س س س س س س س س س سساه وأس س س س س س س س س س س سو ة‬ ‫ل س س س س س س س س س س أنس س س س س س س س س س سهُ مس س س س س س س س س سساذ ك س س س س س س س س س سّر منعطف س س س س س س س س س ساً وق س س س س س س س س سسد‬

‫ب س س س س س س س س سسأخيه م س س س س س س س س سسات ول س س س س س س س س ي س س س س س س س س سساذق م س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س سسائه‬ ‫عطس س س س س س س س س س سسف الوكس س س س س س س س س اء علس س س س س س س س س س سسى َم عسني س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س سسققائه‬

‫ول س س س س س س س س س سسوى عن س س س س س س س س س س سسان ج س س س س س س س س س س سواده س س س س س س س س س س س سسرعان ن س س س س س س س س س س سسو‬

‫أخي س س س س س س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س س س س س سسي ُيطف س س س س س س س س س س س س س س سسي أوار ظدم س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫فانص س س س س س س س س س س س س س س سساع ي س س س س س س س س س س س س س س سسمرتق الص س س س س س س س س س س س س س س سوارم والققن س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫يفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسري الطل وييس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط أفلذ الِكل‬

‫ل َيرع س س س س س س س س س س س س س س وي كالسس س س س س س س س س س س س س س سسهم ف س س س س س س س س س س س س س س س غل س س س س س س س س س س س س س س سوائه‬

‫فاعت س س س س س س س س س س سساقه الَس س س س س س س س س س س س ّدساسسن م س س س س س س س س س س سس ن بي س س س س س س س س س س سسض وم س س س س س س س س س سس ن‬

‫ُس س س س س س س س س س س س س س ر سوك س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س سّد َرح س س س س س س س س س س س سسب فض س س س س س س س س س س س سسائه‬ ‫بش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا ة أبيض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرائه‬

‫***‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س سسول جولس س س س س س س س س س س س س س سسة حي س س س س س س س س س س س س س س سسدٍر بكت س س س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫خض س س س س س س س س س س س س س س سراؤها كاللي س س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س س س ظلدم س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ح س س س س س س س س س س سست إذا م س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س سسان حنيس س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س سسهاد ة‬

‫ُرقدم س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س ل س س س س س س س س سسوح فص س س س س س س س س سسل قض س س س س س س س س سسائه‬

‫آمس س س س س س س س س س س س سس ن العس س س س س س س س س س س س سسدى فتكس س س س س س س س س س س س سساته فس س س س س س س س س س س س سسدنا لس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫َمس س س س س س س س س س س س س نس ك س س س س س س س س س س س سسان هّيابس س س س س س س س س س س س ساً مهي س س س س س س س س س س س سسب لقق س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ن س س س س س س س س س س س سسادى أخ س س س س س س س س س س س سساه فك س س س س س س س س س س س سسان عن س س س س س س س س س س س سسد لقق س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س سسالكوكب النقق س س س س س س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س س سسوزائه‬

‫واف س س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س س سسه ُمفسّرق س س س س س س س س س س س س س اً عن س س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫ت م س س س س س س س س س س س سس ن أعضس س س س س س س س س س س سسائه‬ ‫ومّدم ع س س س س س س س س س س س س ساً م س س س س س س س س س س س سسا انب س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س س سسام ُمققسل س س س س س س س س س س س س س س س سسة لس س س س س س س س س س س س س س س س سسققائه‬

‫وعله ف س س س س س س س س س س س س س س س س َعدم س س س س س س س س س س س س س س سسد فخ س س س س س س س س س س س س س س س سّر ل س س س س س س س س س س س س س س سسوجهه‬

‫وه س س س س س س س س س س س س وى يُققبّل س س س س س س س س س س س سسه ومس س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س سس ن موضس س س س س س س س س س س سسع‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربة وُم يسل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوائه‬ ‫ويين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ويس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإزائه‬

‫للثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم إل غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارق ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمائه‬

‫***‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا مبكي س س س س س س س س س س س س ساً عني س س س س س س س س س س س س س الم س س س س س س س س س س س سسام علي س س س س س س س س س س س سسك‬

‫فلتب س س س س س س س س س س س س س س س سسك الن س س س س س س س س س س س س س س س سسام تأّسس س س س س س س س س س س س س س س س س يساً لبك س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫ومقق ّوس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً منس س س س س س س س س س س س س س س س سسه القق س س س س س س س س س س س س س س س س سوام وحانيس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫من س س س س س س س س س س سسه الض س س س س س س س س س س سسلوع عل س س س س س س س س س س سسى ج س س س س س س س س س س سسوى ُبرح س س س س س س س س س س ائه‬

‫أنس س س س س س س س سست الس س س س س س س س سسري بس س س س س س س س سسأن تققيس س س س س س س س سسم بنس س س س س س س س سسو الس س س س س س س س سسورى‬

‫طُس س س س س س س س س س س س سراً لي س س س س س س س س س س س سسوم الش س س س س س س س س س س س سسر س س س س س س س س س س س س سسوق َعءزائ س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فلتنحن س س س س س س س س س س س س س س س س حءزن س س س س س س س س س س س س س س س اً علي س س س س س س س س س س س س س س س سسك تأس س س س س س س س س س س س س س س س سسيا‬

‫بالس س س س س س س س س س س س س س س س سسبط ف س س س س س س س س س س س س س س س س تققويس س س س س س س س س س س س س س س س سسه وحن س س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫‪234‬‬


‫وم ن حسينياته ‪:‬‬ ‫أذا غ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيف أم هلل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫تض س س س س س س س س سسرج من س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س سسرق ف س س س س س س س س س عل س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س سسدم‬

‫أه س س س س س س س س س س س س سساذي الس س س س س س س س س س س س س سسدما أم كس س س س س س س س س س س س س سربل وبروجه س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ب ب س س س س س س س س س س سسا تنققس س س س س س س س س س س سسض أم آل ) أحس س س س س س س س س س س سسد (‬ ‫أشس س س س س س س س س س س سسه ٌ‬

‫الققب س س س س س س س س س سساب وب س س س س س س س س سسرج اللي س س س س س س س س س سسث ظه س س س س س س س س س سسر الطه س س س س س س س س س سسم‬ ‫ض س س س س س س س سمس‬ ‫تس س س س س س س سسادت تباع س س س س س س س ساً عس س س س س س س سس ن ِم ط س س س س س س س سسا كس س س س س س س سسل شي َ‬

‫أب س س س س س س س س س سسدر ال س س س س س س س س س سسدياجى أم ميّ س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س سساطم‬

‫تبل س س س س س س س س س س س سس ج فس س س س س س س س س س س س س دي س س س س س س س س س س س سسور جي س س س س س س س س س س س سسش عرمس س س س س س س س س س س س رم‬

‫أأقدم س س س س س س س س س سسار تس س س س س س س س س س س غال س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسف أم ه س س س س س س س س س سسي ا‬ ‫أج س س س س س سسل ه س س س س س سسو س س س س س س سسبط الص س س س س س سسطفى ش س س س س س سسبل حي س س س س س سسدر‬

‫لصس س س س س س س س س س س س س سسابيح سس س س س س س س س س س س س س سسادات الطي س س س س س س س س س س س س س سسم وزم س س س س س س س س س س س س س ءزم‬

‫وناهي س س س س س س س س س سسك من س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س سسيغم ش س س س س س س س س س سسبل ض س س س س س س س س س سسيغم‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س س س س سسابه إل مثّقق س س س س س س س س س س س س س س س س سفس ص س س س س س س س س س س س س س س س سسعد ة‬

‫ول ظف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره إل م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد بس م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذم‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س سسه لَُب س س س س س س س س س س س س س س ٌد م س س س س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س س س س سسد ة وبس س س س س س س س س س س س س س سسالة‬

‫ت س س س س س س س س س س س سّر لس س س س س س س س س س س سسه البطس س س س س س س س س س س سسال للنس س س س س س س س س س س سسف والفس س س س س س س س س س س سسم‬

‫ه س س س س س س سسو الس س س س س س س سسيف مطب س س س س س س سسوع الَش س س س س س س س بسا م س س س س س س سس ن ص س س س س س س سرامة‬

‫الوص س س س س س س س س س سسي وم س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س سسب الن س س س س س س س س س س سسب العظ س س س س س س س س س س سسم‬

‫***‬

‫تثل س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س س سسرع الكت س س س س س س س س س س س سسائب حس س س س س س س س س س س س سّد هس‬

‫وم س س س س س س س س س س سسا آف س س س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س س سسياف غيس س س س س س س س س س س س س التثل س س س س س س س س س س س سسم‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزّودس ملس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزاد حفيظس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وحءزمس س س س س س س س س س س س س اً س س س س س س س س س س س س س سسا في س س س س س س س س س س س س سسه سس س س س س س س س س س س س س سّو يلدمل س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ب إل س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س سّءز الدم س س س س س س س س س س س سسات ملّققس س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫وه س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫تعس س س س س س س س س س س سسانق منس س س س س س س س س س س سسه السس س س س س س س س س س س سسدمر أعس س س س س س س س س س س سسدل قامس س س س س س س س س س س سسة‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافققتيه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن إب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وتك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرم‬ ‫وتثل س س س س س س س س س س سسم من س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س سسبيض أش س س س س س س س س س س سسنب مبس س س س س س س س س س س سسم‬

‫وتش س س س س س س س س س س س س س س س سسبك أوت س س س س س س س س س س س س س س سسار الققس س س س س س س س س س س س س س س س سسي نبال س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تققلب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسدراً ون س س س س س س س س س س س س س س س س س راً وجبه س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ُمرسوقس س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س سسبك الس س س س س س س س س س س سّد ىس بلح س س س س س س س س س س سسم‬ ‫ومس س س س س س س س س س سسا موضس س س س س س س س س س سسع التققبي س س س س س س س س س س سسل غي س س س س س س س س س س س س القق س س س س س س س س س س سسدم‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققته الظب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نلً وعل نطافه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عل س س س س س س س سسى ظدم س س س س س س س سساء أف س س س س س س س سسديه م س س س س س س س سس ن ناه س س س س س س س سٍل ظدم س س س س س س س سسي‬

‫مّفف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫ومري س س س س س س س س س س س س س س س س ة فيس س س س س س س س س س س س س س س س سسه جس س س س س س س س س س س س س س س س سسداول مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن دم‬

‫***‬

‫تس س س س س س س س سسرى الس س س س س س س س سسدِر خس س س س س س س س سسدر الفاطدميس س س س س س س س سسات عرض س س س س س س س س ة‬

‫تصس س س س س س س س س س س س سّعر خ س س س س س س س س س س س سسداً ع س س س س س س س س س س س سس ن ماذلّ س س س س س س س س س س س سسة ُمرسغس س س س س س س س س س س س م‬ ‫لققتلعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق ومهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سِدمس‬

‫أباذل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أبّي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ت س س س س س س س س س س س س سسرى الف س س س س س س س س س س س س سرات الاش س س س س س س س س س س س س سسيات غ س س س س س س س س س س س س سسودرت‬

‫مققانعهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نب س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلباً لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫‪235‬‬


‫السيد مير علي أبو طبيخ‬ ‫المتوفى ‪1361‬‬ ‫أهاش س س س س س س س س س سسم إن لس س س س س س س س س س س تتط س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س سسل ض س س س س س س س س س سسدمرا‬

‫فك س س س س س س س س س سسل ح س س س س س س س س س سسديث فس س س س س س س س س س س معالي س س س س س س س س س سسك مف س س س س س س س س س سسمرتى‬

‫وإن ل س س س س س س س س س س س تف س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س سسالطع ن ألس س س س س س س س س س س سسنة الققن س س س س س س س س س س سسا‬

‫فل فرع س س س س س س س س س س س س س س ت من س س س س س س س س س س س س س سسك الطاب س س س س س س س س س س س س س سسة من س س س س س س س س س س س س س س سبا‬

‫وإن ل س س س س س س س س س ت س س س س س س س سسض من س س س س س س س سسك الض س س س س س س س سسبا ب س س س س س س س سسدم الطل‬

‫فيس س س س س س س س س س س سسا ل طدمس س س س س س س س س س س سسى وادي نس س س س س س س س س س س سسداك ول جس س س س س س س س س س س سسرى‬

‫لئ س س س س س س س س س س سس ن قع س س س س س س س س س س سسدت س س س س س س س س س س س سسود اللي س س س س س س س س س س سسايل برص س س س س س س س س س س د‬

‫فه س س س س س س س س سساذي اللي س س س س س س س س سسايل ال س س س س س س س س سسبيض أح س س س س س س س س سسد للس س س س س س س س س سسرى‬

‫فص س س س س س س س س سسويل بص س س س س س س س س سسققول الش س س س س س س س س سسبا حيثدم س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س سسوى‬

‫يفّل س س س س س س س س س س س س س س سسق مص س س س س س س س س س س س س س س سسققول الس س س س س س س س س س س س س س س سوانب مرم س س س س س س س س س س س س س س را‬

‫إذا لعلع س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س س الققاص س س س س س س س س س س س س سسفات بروقس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فص س س س س س س سسيد الع س س س س س س سسادي الص س س س س س س سسيد وهس س س س س س س و ل س س س س س س سسا ق س س س س س س سسرى‬

‫أو انت س س س س س س س س س س س س س سسثرت منس س س س س س س س س س س س س سسه الدم س س س س س س س س س س س س س سساجم خلتهس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ى يلطس س س س س س س سسم الله س س س س س س سسي ب س س س س س س سسا أوج س س س س س س س ه الس س س س س س س سسثرى‬ ‫ُك س س س س س س س س رس ً‬

‫أخس س س س س س س س س س س س سسو نس س س س س س س س س س س س سسد ة يبس س س س س س س س س س س س سسدو بيئ س س س س س س س س س س س س سسة راك س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ف س س س س س س س س س س س سسإن ه س س س س س س س س س س س سسو أه س س س س س س س س س س س سسوى للضس س س س س س س س س س س س سريبة كّبس س س س س س س س س س س س س ا س‬

‫ل س س س س س س س س س س سسو ٌج فل س س س س س س س س س س سسول الغدم س س س س س س س س س س سسد يس س س س س س س س س س س سسك بأس س س س س س س س س س س سسه‬

‫لس س س س س س س س س س س سسالت ب س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س سسدائ ن والقق س س س س س س س س س س سسرى‬

‫يس س س س س س س س س س س س سستيه بس س س س س س س س س س س س سسه زه س س س س س س س س س س س س و اللس س س س س س س س س س س س سسوك إذا انثن س س س س س س س س س س س س س‬ ‫عسس س س س س س س س س سسى تس س س س س س س س س سسدركي الثس س س س س س س س س سسار الس س س س س س س س س سساذي ملس س س س س س س س س سسلؤه دم‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج بفيس س س س س س س س س س س س س س س س سساض النجيس س س س س س س س س س س س س س س س سسع مظف س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫مس س س س س س س س س س س سست عصس س س س س س س س س س س سسفت فيس س س س س س س س س س س سسه النايس س س س س س س س س س س سسا تفج س س س س س س س س س س س سرا‬

‫وتستأصس س س س س س س س س سسلي مس س س س س س س س س سس ن عبس س س س س س س س س سسد شس س س س س س س س س سسس طغاتس س س س س س س س س سسا‬

‫بس س س س س س س س سساذي لس س س س س س س س سسب ل س س س س س س س س س يبس س س س س س س س سسق ظف س س س س س س س س سراً ومنس س س س س س س س س سرا‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س سّر كأمثس س س س س س س س س س س س س س س س سسال الس س س س س س س س س س س س س س س س سسبوق جيس س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫يل س س س س س س س س س س سسوح عل س س س س س س س س س س سسى أعرافه س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سسوت أحس س س س س س س س س س س سرا‬

‫ملؤلل س س س س س س س س س س س س س سسة الط س س س س س س س س س س س س س س سراف ناحل س س س س س س س س س س س س س سسة الش س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫إذا اقتع س س س س س س س س س س س سسدت ح س س س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س س س سسوغى ص س س س س س س س س س س س سسهواتا‬ ‫تث س س س س س س س سسل ص س س س س س س س سسولن اب س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س سسدر م س س س س س س س سساذ غ س س س س س س س سسدوا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقر ة الرداف مبوكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬ ‫أرت س س س س س س س ك الكدمس س س س س س س س سّي اللي س س س س س س س سسث والص س س س س س س س سسهو ة الش س س س س س س س سسرى‬

‫يظن س س س س س س س س س سسون فس س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س سسدر الكت س س س س س س س س س سسائب حي س س س س س س س س س سسدرا‬

‫‪236‬‬


‫جس س س س س س س س س س س س س سسرى والققضس س س س س س س س س س س س س سساء التس س س س س س س س س س س س س سسم دون يينس س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يفصس س س س س س س س س س س س س س س سسل أب س س س س س س س س س س س س س س س سراد النايس س س س س س س س س س س س س س س سسا إذا جس س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫علس س س س س س س س سسى سس س س س س س س س سسابح راقتس س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س السس س س س س س س س سسلم ميعس س س س س س س س سسة‬

‫فلح ب س س س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س س س س س سسوغى متبخس س س س س س س س س س س س س س س سمرتا‬

‫يع س س س س س س س س س س س س س سسوم بس س س س س س س س س س س س س سساد أمس س س س س س س س س س س س س سساء مس س س س س س س س س س س س س سساء لعس س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫إذا مس س س س س س س س س س س سسا طغس س س س س س س س س س س سسى غي س س س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س س س سسنة مع س س س س س س س س س س س سبا‬

‫فط س س س س س س س س س س سسافت ب س س س س س س س س س س سسه أم س س س س س س س س س س سواجه وه س س س س س س س س س سسي أنص س س س س س س س س س س س ٌل‬ ‫ول س س س س س س س س أدري مس س س س س س س س س سسا خ س س س س س س س س س سّرت صس س س س س س س س س سسحيفة بس س س س س س س س س سسدل‬

‫ترام س س س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س س سسألققته بض س س س س س س س س س س س س س س سساحية الع س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫رأى اللي س س س س س س س س س س س س س سسث أش س س س س س س س س س س س س س سسلء فه س س س س س س س س س س س س س سسان اب س س س س س س س س س س س س س سستءزازه‬ ‫وبالص س س س س س س س س س س سسفا ي س س س س س س س س س س سسا هاش س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س سساذ تن س س س س س س س س س س سساوبت‬

‫أك س س س س س س س س س سسان وريس س س س س س س س س س د ال س س س س س س س س س سسد أم ك س س س س س س س س س سسان خنص س س س س س س س س س س سرا‬ ‫وه س س س س س س س س س س س س س ل يسس س س س س س س س س س س س س سسلب الضس س س س س س س س س س س س س سسرغام إل معف س س س س س س س س س س س س س سرا‬ ‫عليه س س س س س س س س س سسا الرزاي س س س س س س س س س سسا وه س س س س س س س س سسي تن س س س س س س س س س سسدب حّسس س س س س س س س س س س رسى‬

‫بضس س س س س س س س س س س س س سسرب تس س س س س س س س س س س س س سسروع الامس س س س س س س س س س س س س سسدات سس س س س س س س س س س س س س سسياطه‬ ‫ولس س س س س س س س س سسول جلل ال س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س يب س س س س س س س س س سسق ح س س س س س س س س س سساجب‬

‫وسس س س س س س س سسي عل س س س س س س س سسى القت س س س س س س س سساب تُ س س س س س س س سسبى ب س س س س س س س سسه الُب س س س س س س س س س ا س‬

‫ب س س س س س س س سسه يرت س س س س س س س دي ن الصس س س س س س س سسون عس س س س س س س سس ن أعني س س س س س س س س الس س س س س س س سسورى‬

‫بنفسس س س س س س س س س سسي مره س س س س س س س س س وب الدمس س س س س س س س س سسى شس س س س س س س س س سسبه أحس س س س س س س س س سسد‬

‫س س س س س س س س سسطا ض س س س س س س س سسيغدماً وال س س س س س س س سسرب مش س س س س س س س سسبوبة ال س س س س س س س سساذرى‬

‫يُ س س س س س س س س س س س سسروي ش س س س س س س س س س س س سسبا ماض س س س س س س س س س س س سسيه لك س س س س س س س س س س س سس ن قلب س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن الطع س س س س س س س س س س س س س سس ن أوراه الظدم س س س س س س س س س س س س س سسا فتس س س س س س س س س س س س س س س سّعرا‬

‫ه س س س س س س س س سسو الب س س س س س س س س سسدر ق س س س س س س س س سسد أخن س س س س س س س س س س علي س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س سساقه‬

‫وإقب س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ده س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ناض س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسأدبر‬

‫وغ س س س س س س س س س س ر ة شس س س س س س س س س س سسس غيبتهس س س س س س س س س س سسا دجس س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسوغى‬

‫)‪(1‬‬

‫ولس س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س س س س سسس م س س س س س س س س س س س سساذ أرداه س س س س س س س س س س س س سسهم مني س س س س س س س س س س س سسة‬

‫هس س س س س س س سسوى وه س س س س س س س و بس س س س س س س سساب ال س س س س س س س س منفصس س س س س س س سسم الُعس س س س س س س سسرى‬ ‫وآيس س س س س س س سسة قس س س س س س س سسدس أغفلس س س س س س س سست عني س س س س س س س س َم س س س س س س س س نس ق س س س س س س س سرا‬

‫السيد مي علي اب ن السيد عباس اب ن السيد راضي ب ن الس ن ب ن مهدي ب ن عبسد الس‬ ‫بس ن مدمسد إبس ن العلمسة السسيد هاشسم ‪ ،‬يرجع نسسبه إلس المسام موسى بس ن جعفسر ‪ . 8‬وهو مس ن‬ ‫اس سر ة البوطبيسسخ العروفسة بحتسسدها ومكانتهسسا ف س الشسسرف ‪ .‬ولسد ف س النجسسف ف س غضسسون العش سر ة‬ ‫الول مسس ن الققسسرن الرابسسع عشسسر الجسسري ‪ ،‬وتوف فس شسسهر شسوال مسس ن سسسنة ‪‍ 1361‬ه ‪ .‬وهو ل س‬ ‫يتجاوز الدمسني إل قليلً ‪ .‬تدرجت على النب والطابة وأنا اب ن اثنت عشر ة سسسنة فكنسست أرى‬ ‫السيد المرتجم له ملزماً لدارنا فل ير يوم إل وهو عندنا يتاذاكر مع والدي‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن سوانح الفكار للدملؤلف وهي م ن الشعر الاذي ل ينشر ف الديوان ‪.‬‬

‫‪237‬‬


‫وتدمعهدما وحد ة الدرس وربا جاءنا صبحاً وعصراً ‪ ،‬وأذكر أن تققري رات التهسد الكسبي السسيد‬ ‫مدمسد تققسي البغسدادي قسد كتبهسا والسدي بطسه فاسستعارها السسيد ميس علسي وكتبهسا أيضساً وبكسم‬ ‫هاذه الصلة فققد كنت أعيد عليه ما أحفظه م ن شعر ف المسسام السسسني وأستوضح منسسه معنسساه‬ ‫وأطلب منه تشكيل الققصيد ة فلققد كانت ملكته الدبية أقوى منها عند أب ‪ ،‬وكان رحه الس‬ ‫علسسى جسسانب عظيسسم مسس ن السسورع والتققسسى وعفسسة اللسسسان فدمسسا سسسعته ذكسر ملوقس اً بسسسوء ويفسسظ‬ ‫للدمجلسسس وللجليسسس كرامتسسه فققسسد كسسان يققسسول ‪ :‬إن س لعجسسب مسس ن يسسالس النسساس وهو حاسسسر‬ ‫الراس وكنت أشاهده ل ينطق إل إذا ُس ئسل فسإذا أجسساب عسس ن السسسألة يكسسون جسوابه قسدر الاجسة‬ ‫خالي ساً م سس ن الفض سسول ‪ ،‬ول زلس ت أتص سسوره جي سسداً عن سسدما ي سسمرتن بالش سسعر عل سسى الطريقق سسة العروفسسة ‍ب‬ ‫) الثكل ( وهي م ن الشجاء بكان وكثياً ما سأل الغنون واللحنون عنها إذ أنا ل تنتءزع مسس ن‬ ‫الطوار العروفة عند اللحنني وكان ييسدها فكنسست أصسسغي اليسسه بكلّسسي ‪ ،‬أمسسا نظدمسسه للشسسعر فلسم‬ ‫يءزاوله إل عندما أصبح مققعداً ف بيته بسرض ) الروماتيءزم ( فكسان يتسسلى بسه ول أكس ن أسسع لسه‬ ‫م ن الشعر قبل ذلك إل نسادراً فققسد عسسءزم والسدي علسى طبسع ملؤلف جسدنا الكسب السسيد عبسدال‬ ‫شّب ف العققائسد وهو كتساب ) حسق اليققنيس فس معرفة أصسول السدي ن ( فنظسم السسيد بيستني فكانسا‬ ‫على صدر الكتاب الاذي طبع بلبنان بطبعة العرفان ‪ ،‬صيدا سنة ‪‍ 1356‬ه ‪ .‬ومها ‪:‬‬ ‫إذا مس س س س س س س س س س س سسا خفس س س س س س س س س س س سست تسس س س س س س س س س س س سسققط ف س س س س س س س س س س س س عثس س س س س س س س س س س سسار‬ ‫ت ب س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س سسدلئل واض س س س س س س س س س س س س س سسحات‬ ‫وجس س س س س س س س س س س س س س د َ‬

‫بءزلس س س س س س س س س س س س س س س س س س ق هس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ة وضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلل دي س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫إذا ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهدته ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق اليققنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وإن أحتفظ برسالتني قيدمستني كتبهدمسا لوالسدي عنسدما سسافر إلس ) حيسدر آبساد دك ن (‬ ‫وف الرسالتني م ن النظم الرائق والنثر الفائق ما يعجب وقد نشر شيء م ن إحدامها ف الديوان‬ ‫أما الثانية فققد صّد رسسها بققطعة م ن روائعه جاء فيها ‪:‬‬

‫إلس س س س س س س س س الن س س س س س س س سسد أص س س س س س س س سسبو كلدم س س س س س س س سسا طل س س س س س س س سسع النج س س س س س س س سسم‬

‫نيل ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدان الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققام فراعنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫لع س س س س س س س س س س سّل لس س س س س س س س س س سسه فيدمس س س س س س س س س س سسا ألّ س س س س س س س س س س س بكس س س س س س س س س س سسم علس س س س س س س س س س سسم‬

‫فل كي س س س س س س س س س سسف يض س س س س س س س س س سسوبن ولس س س س س س س س س ي س س س س س س س س س سسون كس س س س س س س س س س سّم‬

‫‪238‬‬


‫تض س س س س س س س س س س سساءل من س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س سسل معن س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س سسبينكم‬

‫ت فاس س س س س س س سستول عل س س س س س س سسى كب س س س س س س سسدي الس س س س س س س سّم‬ ‫وق س س س س س سسد بنس س س س س س س س َ‬ ‫فل س س س س سسم يب س س س س سسق يلس س س س س س فس س س س س س ص س س س س سسفحة الك س س س س سسون إل اس س س س س سسم‬

‫نءزحس س س س س س س س س س س س س س ت فشس س س س س س س س س س س س س س سساقتن اليس س س س س س س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س س س س س س س سوازعي‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س سسردد ذكراكس س س س س س س س س س س س س س سسم لس س س س س س س س س س س س س س س سسان فينتش س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ي ول ك س س س س س س س س س س س س س سسرم‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي ول خ س س س س س س س س س س س س س س س ٌر ل س س س س س س س س س س س س س سسد ّ‬

‫ويكح س س س س س س س س س س سسل عين س س س س س س س س س س س س من س س س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س س س سسور ألوك س س س س س س س س س ة‬

‫تنّدم ققسهس س س س س س س س س س س س س س س سسا منس س س س س س س س س س س س س س س سسك الباعس س س س س س س س س س س س س س س سسة والفهس س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أه س س س س س س س س س س سسوت ب س س س س س س س س س س سسه علّت س س س س س س س س س س سسه فانت س س س س س س س س س س سسدب اليل س س س س س س س س س س سسة‬

‫يثنيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فأعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبب‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا النطاس س س س س س س س س س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س س س س س س س س سسألققى فّخ س س س س س س س س س س س س س س س س س هس‬

‫مققتنص س س س س س س س س س س س س س س ساً ج س س س س س س س س س س س س س سساء ليص س س س س س س س س س س س س س سسطاد النش س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وهاذا ديسوانه النسواء الساذي أصسدرته مطبعسة الراعسي فس النجسف بعسسد وفاته بعسام واحسد ‪،‬‬ ‫وقد قّد مس له الستاذ الكبي جعفر الليلي ‪ ،‬ورتبه إل ثلثة أبواب وهي ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س خواطر وأحلم ضّدم تس جيع شعره الجتدماعي ورأيه الدب ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س عواطف وأنغام متضدمنة تققاريضه وتانيه وعواطفه الخوية ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س شجون وآلم وقدضدمت مراثيه ومنظوم دموعه الار ة ‪.‬‬ ‫أما ما احتفظ به بطه الدميل فهي الققطعة الت يرثي با نفسه وهي أيضاً ما لس ينشسسر‬ ‫‪:‬‬

‫حس س س س س س س س س س س س سست إذا اسس س س س س س س س س س س س سستفر غ مس س س س س س س س س س س س سسا ظ س س س س س س س س س س س س سّ ن بس س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫تع س س س س س س س س س س س س س س س س سساظم ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسداء علي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسالتوى‬

‫وللرف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اق ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله ولول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫يلطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم هس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا وجهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه توّج عس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫فل حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم لدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه يلتج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن فض س س س س س س س س س س س سسة يكنءزه س س س س س س س س س س س ا وم س س س س س س س س س س سس ن ذه س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫واستعض س س س س س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س س س س س سسازل في س س س س س س س س س س س س سسه فانس س س س س س س س س س س س س سسحب‬ ‫وللبنني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س والبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطخب‬ ‫وذاك ح س س س س س س س س س س س س سساٍن ف س س س س س س س س س س س س سسوق جس س س س س س س س س س س س س سسدمه ح س س س س س س س س س س س س سسدب‬ ‫ول ابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أٍم نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافع ول ابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أب‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س و عل س س س س س س س س س س س س سسى بص س س س س س س س س س س س س س سي ة م س س س س س س س س س س س س سس ن أم س س س س س س س س س س س س سسره‬

‫منتبه س س س س س س س س س س س س س س س س ساً يرن س س س س س س س س س س س س س س س س و لس س س س س س س س س س س س س س س س سسوء النققل س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ينظ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر فيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذهب س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫ومس س س س س س سسا اكتس س س س س س س سسى م س س س س س س سس ن عدم س س س س س س سسل ومس س س س س س سسا اكتس س س س س س س سسب‬

‫طغ س س س س س س س س س س س سست علي س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س سس ج ال س س س س س س س س س س س سسوت فدم س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أق س س س س س س س س س س س س سسام فس س س س س س س س س س س س س س تياره س س س س س س س س س س س س ا ح س س س س س س س س س س س س سست رسس س س س س س س س س س س س س ب‬

‫ك من س س س س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س س س س سسعه وأخرس س س س س س س س س س س س س س س س ت‬ ‫فاس س س س س س س س س س س س س س س سست ّ‬

‫شققش س س س س س س س س س س س س س سسققة ت س س س س س س س س س س س س س سسءزري بفص س س س س س س س س س س س س س سسحاء الع س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ى‬ ‫وأغدمض س س س س س س س س س س س س سست أجف س س س س س س س س س س س س سسانه ل ع س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س سسر ً‬

‫وأس س س س س س س س س س س سسبل الي س س س س س س س س س س سسدي م س س س س س س س س س س سس ن غي س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س سسب‬

‫‪239‬‬


‫وسس س س س س س س س س س س س س س سسيققت النف س س س س س س س س س س س س س س سسس عل س س س س س س س س س س س س س س سسى علت س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إلس س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سسان أو إلس س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سسار حط س س س س س س س س س س سسب‬

‫إن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوذ ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولء حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫وص س س س س س س س س س س س س سسفو ة الطس س س س س س س س س س س س س سسف البهاليس س س س س س س س س س س س س سسل النجس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫م س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س سسءزع ال س س س س س س س س سسوت وشس س س س س س س س س ّر م س س س س س س س س سسا اعتقق س س س س س س س س سسب‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س س س ّر ك س س س س س س س س س س س س س س س سسل غاس س س س س س س س س س س س س س س س سسق إذا وقس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسم عرف س س س س س س س س س س س ات ال س س س س س س س س س س س سس ج ه س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س سسعاره‬

‫هس س س س س س س سسم كعبس س س س س س س سسة الس س س س س س س سسبيت وهس س س س س س سسم أسس س س س س س س سسن الققس س س س س س س سسرب‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س سسأب الس س س س س س س س س س س س سسبط غ س س س س س س س س س س س سسدا ة وّزع س س س س س س س س س س س سست‬

‫أش س س س س س س س س س س سسلؤه م س س س س س س س س س س سسا بنيس س س س س س س س س س س س أش س س س س س س س س س س سسفار الققض س س س س س س س س س س سسب‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س سسم الرع س س س س س س س س س س س س س س س ا ة ل عس س س س س س س س س س س س س س س سسدمت فيئهس س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وهس س س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س س س سسفائ ن النج س س س س س س س س س س سسا ة ف س س س س س س س س س س س س العب س س س س س س س س س س سسب‬

‫وقد تضدم ن ديوانه جلة م ن الرثاء للمام السني ‪ 7‬منها قصيدته الت ختدمها بققوله ‪:‬‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س س سسب وخي س س س س س س س س س س س س س س س س َم س س س س س س س س س س س س س س س س نس‬ ‫وابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الطيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وزم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ءزم‬

‫ل قل س س س س س س س س س س س س س س س س س سست رأس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الققن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أه س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى وحس س س س س س س س س س س س س س س س س ّل من س س س س س س س س س س س س س س س س س س وخّي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫واب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعر والع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرف‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر فرأسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك منس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف‬

‫كل ول ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحى‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س سسس فعني س س س س س س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س س س س س س سسدمس تكسس س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س سسل أنس س س س س س س س س س س س س س س سست وج س س س س س س س س س س س س س س س ه ال س س س س س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أفس س س س س س س س س س س س س س س س سسق الوج س س س س س س س س س س س س س س س س ود غس س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة توص س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫أضس س س س س س س س س س س س س س س س سسحوا لفققس س س س س س س س س س س س س س س س سسدك آسس س س س س س س س س س س س س س س س سسفني بس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ولت مأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ت سعسس ن ألسسي‬ ‫ول زلت أتاذكر أن يوم فققدته رأيت نفسي كأن فققدت أبساً عطوف اً وعّبس ُ‬ ‫بققصيد ة نشرتا جريد ة الاتف النجفية ف سنتها الثامنة عدد ‪ 318‬ومطلعها ‪:‬‬ ‫فدم س س س س س س س س س سسي وطرف س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س سسى تأبين س س س س س س س س س سسك اس س س س س س س س س س سستبققا‬ ‫م س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س سساذه قط س س س س س س س س س س س سسع ش س س س س س س س س س س س سسعرية س س س س س س س س س س س س سسبكت‬

‫بس س س س س س س س س س سسالنثر والنظس س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س س س ٌل منهدمس س س س س س س س س س سسا انس س س س س س س س س س سسدفققا‬

‫هس س س س س س س س س سساذي شس س س س س س س س س سسظايا ف س س س س س س س س س سلؤادي قطّع س س س س س س س س سست حرق س س س س س س س س س ا‬

‫ط س س س س س س س س س س س س س سوارق ال س س س س س س س س س س س س س سسدهر أظنتن س س س س س س س س س س س س س س وأعظدمه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫هس س س س س س س س س س س سساذي الس س س س س س س س س س س سست علدمتن س س س س س س س س س س س س بالرث س س س س س س س س س س س ا طرق س س س س س س س س س س س ا‬

‫ه س س س س سسل ن س س س س سسافعي ف س س س س سسرط وجس س س س س دي أو ج س س س س سسوى كب س س س س سسدي‬

‫هيه س س س س س س س سسات في س س س س س س س سسك قض س س س س س س س سساء الس س س س س س س س س ق س س س س س س س سسد س س س س س س س س سسبققا‬

‫وهي تءزيد على العشري ن بيتاً ‪ .‬تغدمده ال برحاته وأسكنه فسيح جناته ‪.‬‬

‫‪240‬‬


‫السيد رضا الهندي‬ ‫المتوفى ‪1362‬‬ ‫قال ملؤنباً سفي السني مسلم ب ن عققيل أول الشهداء ‪:‬‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س سسو أن دم س س س س س س س س س س س س س س سسوعي اس س س س س س س س س س س س س س س سستهلت دم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س سسا أنصس س س س س س س س س س س س س س س س سسفت بالبكس س س س س س س س س س س س س س س س سسا مسس س س س س س س س س س س س س س س س سسلدما‬

‫قتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل أذاب الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا رزؤه‬ ‫وأورى الجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجون‬ ‫أت س س س س س س س س س س س س س س س سسى أرض كوف س س س س س س س س س س س س س س سسان فس س س س س س س س س س س س س س س س س دع س س س س س س س س س س س س س س س سسوٍ ة‬

‫وأحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكاره زمءزم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬ ‫وأشس س س س س س س س س س س س س س س سسجى الققس س س س س س س س س س س س س س س سسام وأبكس س س س س س س س س س س س س س س سسى الِدم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرض خاض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعة والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫فلّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا دع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه وأ ّم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وسا ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداه‬

‫لينقق س س س س س س س س س س س س س س س سساذهم م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غش س س س س س س س س س س س س س س س سساِء العدم س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫وأعط س س س س س س س س س س س سسوه م س س س س س س س س س س س سس ن عه س س س س س س س س س س س سسدهم م س س س س س س س س س س س سسا يك س س س س س س س س س س س سسا‬

‫د إلس س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س سسهل يس س س س س س س س س س س س س سستدرج العص س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫ومس س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س سسان يس س س س س س س س س س س س سسب وه س س س س س س س س س س س س و ال س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫أن ينققض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا عه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده البم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسديتك م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرد أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدموه‬

‫لكس س س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س سسدعي فدمس س س س س س س س س س س س س س س سسا استسس س س س س س س س س س س س س س س سسلدما‬

‫وأل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأه ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذرهم أن ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دار طوع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستكتدما‬

‫وم س س س س س س س س س س س س سساذ قحدم س س س س س س س س س س س س س سوا من س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س دارهس س س س س س س س س س س س س ا‬

‫عرينس س س س س س س س س س س س س س س س ساً أب س س س س س س س س س س س س س س س سسا اللي س س س س س س س س س س س س س س س سسث أن يققحدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إبس س س س س س س س س س سسان لس س س س س س س س س س سسم كيس س س س س س س س س س سسف يضس س س س س س س س س س سسرى الشس س س س س س س س س س سسجاع‬ ‫وكي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف تس س س س س س س س س س س س س س س س سسب اسس س س س س س س س س س س س س س س س سسود الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫ويش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستد بأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً إذا أس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدما‬ ‫إذا رأت ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوحش ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول ا لِدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وكي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف تف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسهد الس س س س س س س س س س س س س س س س س سءزات‬

‫بغات س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً تطيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح ّومس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رأوا بأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل يط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫وماض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيه ل يرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وي بال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫أطّلس س س س س س س س س س س س س س س سوا عل س س س س س س س س س س س س س س سسى ش س س س س س س س س س س س س س س سسرفات الس س س س س س س س س س س س س س س سسطوح‬

‫يرمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ونه الققص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرما‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديعتهم بالم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أوثقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ذلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيغدما‬

‫‪241‬‬


‫وكي س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسس بك س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الثي س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس يققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتف الأثس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لن ينس س س س س س س س س س س س س سسن ال س س س س س س س س س س س س سسدهر ك س س س س س س س س س س س س سسل الط س س س س س س س س س س س س سسوب‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س ينس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسن يوم س س س س س س س س س س س س س س س س سسك اليوم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أتوق س س س س س س س س س س س س س س س س سسف بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجٍر‬

‫دعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي إلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرها منتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ويش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستم أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرتك الط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهري ن‬ ‫ب‬ ‫وتققتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سباً ول طس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ٌ‬ ‫وترم س س س س س س س س س س س س س س ى إل س س س س س س س س س س س س س س س الرض مس س س س س س س س س س س س س س سس ن شس س س س س س س س س س س س س س سساهق‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س و أحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّق ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن يُش س س س س س س س س س س س س س س س س س سستدما‬

‫بث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارك يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققيهم العلققدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ولس س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسرِم أع س س س س س س س س س س س سسداك ش س س س س س س س س س س س سسهب الس س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫ف س س س س س س س س س س سسإن يطدمس س س س س س س س س س س سوا من س س س س س س س س س س سسك ركس س س س س س س س س ن الطي س س س س س س س س س س سسم‬

‫وه س س س س س س س س س سسدوا م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسبيت م س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س سستحكدما‬

‫ت سس س س س س س س س س سسوى السس س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س سساذكو شس س س س س س س س س سساذاه‬ ‫فلس س س س س س س س س س س َ‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزداد طيب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً إذا ح طّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لن تلس س س س س س س س س س س س س س س سسو كوف س س س س س س س س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س س س س س س سسادٍب‬

‫علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك يققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم لس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الأت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإّن ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا الط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبني ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫غ س س س س س س س س س س سسدت ل س س س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س س س سسالطف تبك س س س س س س س س س س سسي دم س س س س س س س س س س سسا‬

‫ذه س س س س س س س س س س س س س سسا منه س س س س س س س س س س س س س سسم النقق س س س س س س س س س س س س س سسع ف س س س س س س س س س س س س س س أن س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أح س س س س س س س س س س س س س س سسالوا ص س س س س س س س س س س س س س س سسباح الع س س س س س س س س س س س س س س سسدى مظلدم س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫السيد رضا الندي شيخ الدب ف العراق والعال الليل السسلؤر خ والبحاثسة الشسسهي وهو‬ ‫ابسس ن السسسيد مدمسسد ابسس ن السسسيد هاشسسم الوسسوي النسسدي )‪ ، (1‬ولسد ‪ 1‬ف س الثسسام ن مسس ن شسسهر ذي‬ ‫الققعد ة سنة ‪‍ 1290‬ه ‪ .‬وهاجر إل سامراء بجسر ة أبيسسه سسنة ‪‍ 1298‬ه ‪ .‬حنيس اجتساح النجسسف‬ ‫وباء الطسساعون ‪ ،‬وكان خسسامس اخسسوته السسستة ومكسسث يواصسسل دروسه فس سسسامراء وكان موضع‬ ‫عناية م ن آية ال الدد الشيازي لاذكائه وسرعة البديهة وسعة الطلع ‪ ،‬وف النجسف واصسل‬ ‫جهوده العلدمية على أساطني العلم حت نال درجة الجتهاد وعندما انتدبه الرحوم السسسيد أبسسو‬ ‫السسس ن الصسسفهان للرش اد وذلسسك بعسسد أن شسسهد سسسابققاً لسسه مراجسسع الطائفسسة كالشسسيخ مدمسسد‬ ‫حس ن آل صاحب السواهر والشسيخ الشسربيان والل مدمسسد كساظم الراسسسان ويروي إجساز ة عس ن‬ ‫أبيه وع ن الشيخ أسد ال الءزنان والسيد حس ن الصدر والسيد أبسو السس ن والشسيخ آغسسا بسسءزرك‬ ‫الطهران ‪.‬‬

‫__________________‬

‫‪ 1‬س ينتهي نسب السر ة ال المام العاشر م ن أثة أهل البيت علي الادي ‪. 7‬‬

‫‪242‬‬


‫مؤلفاته ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س اليءزان العادل بني الق والباطل ف الرد على الكتابيني س مطبوع ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س بلغة الراحل ف الخلق والعتققدات ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س الواف ف شرح الكاف ف العروض والققواف ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س سبيكة العسجد ف التاريخ بأبد ‪ ) ،‬وقد فُِقق َدس ( ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س شرح غاية الياز ف الفققه ‪.‬‬ ‫ترجم لسسه ف س الصسسون النيعسسة فققسسال ‪ :‬فاضسسل معاصسسر وشساعر بسسارع ونساثر مسساهر لسسه إلسسام‬ ‫بدملة م ن العلوم ‪ ،‬ولسانه فاتح كل رمءز مكتوم ومعرفته بالفققه والصول ل تنكسسر وفضسسائله ل‬ ‫تكاد تصر ‪ ،‬رقيق الشعر بديعه ‪ ،‬سهله متنعه خفيف السسروح حسسس ن الخلق طيسسب العسراق‬ ‫‪ ،‬طريف العاشر ة لطيف الاور ة ‪ ،‬جيد الكتابة وأفكاره ل تطئ الصابة ‪.‬‬ ‫وترجم لسسه السسسيد المني س ف س العيسسان والشسسيخ الطهران س ف س نققبسساء البشسسر والسسسدماوي ف س‬ ‫الطليعة والليلي ف ) هكاذا عرفتهم ( والاقان ف شسعراء الغسسري وغيهم مس ن البساحثني ‪ .‬وكان‬ ‫ي سسدعون للخطاب سسة ف س داره بالش سسخاب وأقض سسي س سساعات بالادث سسة مع سسه فك سسان ح سسديثه دروسس اً‬ ‫جامعسسة ملسسوء ة بالفوائسسد وكنسست ف س منسسابري أتلسسو شسسعره السساذي قسساله ف س أهسسل السسبيت عامسسة وفس‬ ‫الس سسني خاص سسة ومسسا ح سسدثن ب سسه أن داراً للش سسيخ م سسول اغتص سسبها الش سسيخ ح سسرج ف سسأعل ن الرج ع‬ ‫غصسسبيتها وعدم جسواز السسدخول اليهسسا فتحاماهسسا النسساس فرجع الغاصسسب عسس ن رأيسسه ورّد السسدار إلس‬ ‫صاحبها فنظم السيد ‪:‬‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س سسبت ي س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سسول فنل س س س س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س س س س س س‬

‫والص س س س س س س س س س س س س س س س سسب مفت س س س س س س س س س س س س س س س سساح لب س س س س س س س س س س س س س س س سساب الف س س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬

‫فالدم س س س س س س س س س س س س سسد ل س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س سساذي ل س س س س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسدخلن ال س س س س س س س س س س س س س سسدار وفيه س س س س س س س س س س س س س سسا ) ح س س س س س س س س س س س س س سسرج (‬

‫كدما روى يل قوله ‪:‬‬ ‫غ س س س س س س س س س س س س س س س سءزا مهج س س س س س س س س س س س س س س سست بص س س س س س س س س س س س س س س سسفاح اللح س س س س س س س س س س س س س س سساظ‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع بظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل يص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفح‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س أرى مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن قبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أجفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه‬

‫جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوداً إذا انكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت تفت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح‬

‫‪243‬‬


‫ومسس ن روائع سسه ال سست اش سستهرت وحفظه سسا الققاص سسي وال سسدان قص سسيدته ) الكوثريس ة ( والققط سسع‬ ‫الول منها ف الغءزل وباقيها ف مدح المام أمي اللؤمنني علي )ع( ‪:‬‬ ‫أمفّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج ثغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك أم ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوهر‬

‫ورحي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق رضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ابك أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكر‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال لثغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانعه‬

‫ان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اعطين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوثر‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك أم مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫ت ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد الح س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫نقق طّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيت النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫عجبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن جرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكو‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتق العن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫أم ذاك ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد‬

‫وقال م ن قصيد ة رقيققة ‪:‬‬ ‫ال س س س س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س س س وجنتي س س س س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س س س س سسد لثدم س س س س س س س س س س س سسك‬

‫والشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعر أهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى مققبلً قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمك‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س تنلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي أنلتهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫نل س س س س س س س س س س س سست مث س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س سواك في س س س س س س س س س س س سسك فدم س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فليتن س س س س س س س س س س س س س قس س س س س س س س س س س س سسد لثدمس س س س س س س س س س س س سست َم س س س س س س س س س س س س س نس لثدمس س س س س س س س س س س س سسك‬

‫ض س س س س س س س س س س س سسرك ل س س س س س س س س س س س سسو أنن س س س س س س س س س س س س س رشس س س س س س س س س س س س فت فدم س س س س س س س س س س س سسك‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا كش س س س س س س س س س س س سسحة ط س س س س س س س س س س س سسال ع س س س س س س س س س س س سسدل ق س س س س س س س س س س س سسامته‬

‫فأش س س س س س س س س س س سسك الي س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سساذي هض س س س س س س س س س س سسدمك‬

‫يس س س س س س س س س س سسا جفنس س س س س س س س س س سسه اعتس س س س س س س س س س سساد بالضس س س س س س س س س س سسن جسس س س س س س س س س س سسدي‬

‫فليحتدم س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س سسوق س س س س س س س س س س س س س س سسققدمه س س س س س س س س س س س س س س سسققدمك‬

‫يس س س س س س س س س س س س سسا غصس س س س س س س س س س س س سس ن طس س س س س س س س س س س س سساولت ق س س س س س س س س س س س س سّد هس فلئس س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫يققص س س س س س س س س س سسفك ريس س س س س س س س س س ح الص س س س س س س س س س سسبا فدم س س س س س س س س س سسا ظلدم س س س س س س س س س سسك‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عنيققي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد قس س س س س س س س س س س س س س س س س س سست وفرت س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫في س س س س س س س س س سسك ‪ ،‬ف س س س س س س س س س سسان اس س س س س س س س س س سستطع ش س س س س س س س س س سربت دم س س س س س س س س س سسك‬

‫يس س س س س س س س س س سسا كعبس س س س س س س س س س سسة السس س س س س س س س س س سس ن ليس س س س س س س س س س سسس يسس س س س س س س س س س سس ن أن‬

‫تريس س س س س س س س س س س س ع بالص س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س سس ن أت س س س س س س س س س س س سسى حرمس س س س س س س س س س س س ك‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س س س س س سسعد ال س س س س س س س س س س س س سسال فس س س س س س س س س س س س سسوق وجنتس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫لقق س س س س س س س س س س سسد قض س س س س س س س س س س سسى حج س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س سس ن اس س س س س س س س س س س سستلدمك‬

‫يس س س س س س س س س س سسا آس فس س س س س س س س س س سسوق الشس س س س س س س س س س سسققيق َم س س س س س س س س س س س نس رقدمس س س س س س س س س س سسك‬

‫يس س س س س س س س س س س سسا در بني س س س س س س س س س س س س العققيس س س س س س س س س س س سسق مس س س س س س س س س س س سس ن نظدمس س س س س س س س س س س سسك‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن مل الري س س س س س س س س س س س س س س س ق بس س س س س س س س س س س س س س س سسالرحيق وم س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫بسس س س س س س س س س س س سسك خس س س س س س س س س س س سسال عليس س س س س س س س س س س سسه قس س س س س س س س س س س سسد ختدمس س س س س س س س س س س سسك‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن في س س س س س س س س س س سسك أج س س س س س س س س س س سسرى ن س س س س س س س س س س سواظري س س س س س س س س س س س سسحباً‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رأت ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوميض مبتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمك‬

‫بيسس س س س س س س س س س سسم الشس س س س س س س س س س سسوق قس س س س س س س س س س سسد كس س س س س س س س س س سسوى كبس س س س س س س س س س سسدي‬ ‫أنشس س س س س س س س س س س س س س س س س سساك يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س نش س س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة ومنتءزهس س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫َم س س س س س س س س س س س نس بس س س س س س س س س س س سسدمات الدم س س س س س س س س س س سسال ق س س س س س س س س س س سسد وس س س س س س س س س س س ك‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س س سس ن أودع ال س س س س س س س س س س س س س س سراح والقس س س س س س س س س س س س س س سساح فدمس س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫م س س س س س س س س س س س سسولي ه س س س س س س س س س س س سسل أن س س س س س س س س س س س سست راح س س س س س س س س س س س سسم كلف س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س سسو كن س س س س س س س س س س س سست يوم س س س س س س س س س س س س اً مك س س س س س س س س س س س سسانه رح س س س س س س س س س س س ك‬

‫‪244‬‬


‫وقال م ن قصيد ة ‪:‬‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر أبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدع فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك فعلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س سست حبس س س س س س س س س س س س س س س س س سساك السس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن كل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ولققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ملكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست نصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫أفل تءزّك ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بققبلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫انس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا توجهن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا اليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست للعش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق قبل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫عجب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواك ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ع نظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل مّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت قلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬ ‫ولّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬ ‫ارح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م عءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ءزاً لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫عطف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً علس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى قلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوّله‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولك يرض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذله‬

‫دنف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً إذا نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهر الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى إل أقّلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت يوماً ف موقف م ن مواقف الطابة ع ن ميلد أميس السلؤمنني ‪ 7‬فسسروى يلس مسس ن‬ ‫وتدث ُ‬ ‫شعره قوله ‪:‬‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماً لن‬

‫تول س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيت فل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيته‬

‫جءزيت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س قريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ش ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن‬

‫ط ّه س س س س س س س س س س س س س س س س س رست مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أصس س س س س س س س س س س س س س س س سسنامهم بيتس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سساذا ضس س س س س س س س س س س س س سريح في س س س س س س س س س س س س سسه ن س س س س س س س س س س س س سسور ال س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س و بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مغدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫وكي س س س س س س س س س س س س س س سسف يش س س س س س س س س س س س س س س سسى ظلدم س س س س س س س س س س س س س س سسات ال س س س س س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫أر خ ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريح ملس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤه نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫وم ن ماس ن التواريخ قوله ملؤرخاً وفا ة الءزعيم السيد نور السيد عءزيءز الياسري ‪:‬‬

‫وكتب على الصور ة ‪:‬‬ ‫انظ س س س س س س س س س س سسر إل س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س سساذا الث س س س س س س س س س س سسال فك س س س س س س س س س س سسل ذي‬

‫بص س س س س س س س س س س س س س سسر ي س س س س س س س س س س س س س سراه يقق س س س س س س س س س س س س س سسول ه س س س س س س س س س س س س س سساذا ن س س س س س س س س س س س س س سسوُر‬

‫ذريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة الءزه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س راء ان ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسددت‬

‫يوم س س س س س س س س س س س س اً ليط س س س س س س س س س س س سسري الن س س س س س س س س س س س سساس فيه س س س س س س س س س س س سسا الثن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فل تع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد واس مسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناً منهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫لن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أس س س س س س س س س س س س س س س س س سسققطت مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسنا‬

‫ومسس ن ن سوادره ق سوله ل سسا كت سسب الس سسيد مس سس ن المني س ) التنءزيس ه لعدم سسال الش سسبيه ( وهس ي‬ ‫مدموعة ظنون نققلت اليه فبن عليها واعتققد بصحتها فاندفع يكتب قال السيد رضا ‪:‬‬

‫‪245‬‬


‫وأر خ عام مققتل المام السني ‪: 7‬‬ ‫صس س س س س س س س س س س سر خ الن س س س س س س س س س س سسادبون باس س س س س س س س س س س سسم اب س س س س س س س س س س سس ن طاه س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س يص س س س س س س س س س س س س س س سسيبوا الس س س س س س س س س س س س س س س سسني إل فققي س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫ني س س س س س س س س س س س س س‬ ‫وعليس س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س تبس س س س س س س س س س س س سسس الس س س س س س س س س س س س سسدمُع ع ُ‬ ‫حيندم س س س س س س س س س س س س س سسا أرخ س س س س س س س س س س س س س وه ) أي س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س سسني (‬

‫وقال ملؤرخاً تديد باب المامني العسكريني ف سامراء سنة ‪‍ 1345‬ه ‪.‬‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س سسل لس س س س س س س س س س س س س سس ن يدم س س س س س س س س س س س س س سوا النقق س س س س س س س س س س س س س سسى وأّم س س س س س س س س س س س س س س وسا‬ ‫جئت س س س س س س س س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن رأى ف س س س س س س س س س س س س س س س سساقيدموا‬

‫م س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س سسى العس س س س س س س س س س سسكري أفض س س س س س س س س س سسل خط س س س س س س س س س سسه‬ ‫أبس س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س سسدهر ف س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س سسرور وغبطس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫زرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سست عط س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء وفض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫يغت س س س س س س س س س س سسدي ف س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س سسديهدما البح س س س س س س س س س س سسر نققط س س س س س س س س س س سسه‬

‫خي س س س س س س س س س سس ة الن س س س س س س س س س سساس ه س س س س س س س س س سسم وَم س س س س س س س س س س نس ذا يس س س س س س س س س س سساوي‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س الءزاي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا آل الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ورهط س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫قي س س س س س س س س س س س س س س سسل أر خ ب س س س س س س س س س س س س س س سساب التقق س س س س س س س س س س س س س س سسي ف س س س س س س س س س س س س س س سسأرّخ تس‬

‫) ادخل س س س س س س س س س س س س سوا الب س س س س س س س س س س س س سساب س س س س س س س س س س س س س سسجداً إن ب س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫بس س س س س س س س س س س س سسبيت ف س س س س س س س س س س س س س قلس س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س سسوحي خطس س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫العس س س س س س س س س س س س س س سسكريني دونس س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س سساب حط س س س س س س س س س س س س س سسه (‬

‫وذكر الشيخ السدماوي ف ) الطليعة ( ناذج م ن أدبه الي وألوان مسس ن غءزله الرقيسسق مسسا‬ ‫تطسسرب لسسه الققلسسوب وتفسسو لسسه السسساع وتسسسيل لسسه الققرائسسح ولسول الطالسسة لنققلسست كسسل مسسا ذك ره‬ ‫الشسسيخ ف س مطسسوطته ولكن س أروي مسسا علسسق بالسساذاكر ة مسس ن تلسسك السسدرر ‪ ،‬قسسال يل س م سر ة ‪ :‬كتبسست‬ ‫رسالة إل ولدي السيد أحد س وكان مصطافاً ف صيدا س لبنان س وفيها ‪:‬‬

‫وكنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا إن أردنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا منس س س س س س س س س س س س س س س س سسك وص س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبناه ول س س س س س س س س س س س س س س س س سسو نش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي روي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫قص س س س س س س س س س س س س س س س سرنا نس س س س س س س س س س س س س س س سستعني عل س س س س س س س س س س س س س س سسى التلق س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫باش س س س س س س س س س س س س سراك الكس س س س س س س س س س س س سسرى لنصس س س س س س س س س س س س سسيد ) صس س س س س س س س س س س س سسيدا (‬

‫اللبة الدبية الت اشمرتك با السيد ورائعته الدملوء ة بالحتجاج ف أيام السسلطان عبسد‬ ‫الدميسسد وردت مسس ن بغسسداد قصسسيد ة لعسسدد مسس ن علدمسساء النجسسف والققصسسيد ة تتضسسدم ن النكسسار علسسى‬ ‫وجود صاحب المر حجة آل مدمد وأولا ‪:‬‬ ‫أي س س س س س س سسا علدم س س س س س س سساء العص س س س س س س سسر ي س س س س س س سسا م س س س س س س سس ن ل س س س س س س سسه خ س س س س س س سسب‬

‫بك س س س س س س س س سسل دقي س س س س س س س س سسق ح س س س س س س س س سسار ف س س س س س س س س س مثل س س س س س س س س سسه الفك س س س س س س س س سسر‬

‫لقق س س س س س سسد ح س س س س س سسار من س س س س س س الفك س س س س س سسر ف س س س س س س القق س س س س س سسائم ال س س س س س سساذي‬

‫تنس س س س س س س س س س س سسازع فيس س س س س س س س س س س سسه الن س س س س س س س س س س سساس والتب س س س س س س س س س س سسس المس س س س س س س س س س س سسر‬

‫ب وجس س س س س س س س وده‬ ‫فدم س س س س س س س سس ن قائ س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س الققش س س س س س س س سسر ل س س س س س س س س س ّ‬

‫وم س س س س س س سس ن قائ س س س س س س س سسل ق س س س س س س س سساذ ذب ع س س س س س س س سس ن لبّ س س س س س س س سسه الققش س س س س س س س سسر‬

‫وأول ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن تقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسررا‬

‫ب س س س س س س س س س سسه العقق س س س س س س س س س سسل يققض س س س س س س س س س سسي والعي س س س س س س س س س سسان ول نك س س س س س س س س س سسر‬

‫‪246‬‬


‫وكي س س س س س س س س س س س س س س سسف وه س س س س س س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س س س س س س س سسوقت داع لثل س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ففي س س س س س س س س س س سسه ت س س س س س س س س س س س سوال الظل س س س س س س س س س س سسم وانتش س س س س س س س س س س سسر الش س س س س س س س س س س سسر‬

‫ومس س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س سسو إل ناش س س س س س س س س س سسر الع س س س س س س س س س سسدل وال س س س س س س س س س سسدى‬

‫فلس س س س س س س س سسو كس س س س س س س س سسان موج س س س س س س س س وداً ل س س س س س س س سسا وج س س س س س س س س د ال س س س س س س س سسور‬

‫وإن قيس س س س س سسل مس س س س س سس ن خس س س س س سسوف الطغس س س س س سسات قس س س س س سسد اختفس س س س س سسى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سساذاك لعدم س س س س س س س س س س س س س س سسري ل ي س س س س س س س س س س س س س س سّوزه الج س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وإن قيس س س س س س س س س س س س س سسل إن الختفس س س س س س س س س س س س س سساء بس س س س س س س س س س س س س سسأمر َم س س س س س س س س س س س س س س نس‬

‫لس س س س س س سسه المس س س س س س سسر ف س س س س س س س الك س س س س س س سوان والدمس س س س س س سسد والشس س س س س س سسكر‬

‫إل أن يققول ‪:‬‬ ‫فس س س س س س س س س س سساذلك أدهس س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسداهيات ول س س س س س س س س س يققس س س س س س س س س س سسل‬

‫ب س س س س س س س س س س سسه أح س س س س س س س س س س س س ٌد إل أخ س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س سسفه الغدم س س س س س س س س س س سسر‬

‫أيعج س س س س س س س س س سسءز رب الل س س س س س س س س س سسق ع س س س س س س س س س سس ن نص س س س س س س س س س سسر حءزب س س س س س س س س س ه‬

‫علس س س س س س س سسى غيه س س س س س س س م حاش س س س س س س سسا فهس س س س س س س سساذا ه س س س س س س سسو الكفس س س س س س س سسر‬

‫فحت س س س س س س س س س سسام ه س س س س س س س س س سساذا الختف س س س س س س س س س سساء وقس س س س س س س س س سسد مض س س س س س س س س س سسى‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س سسدهر آلف وذاك لس س س س س س س س س س س س س سسه ذك س س س س س س س س س س س س س ر‬

‫وم س س س س س سسا أس س س س س س س سسعد الس س س س س س س سسرداب ف س س س س س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س سس ن رأى‬ ‫في س س س س س س س س س سسا للع س س س س س س س س س سساجيب ال س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س سس ن عجيبه س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س سسه الفض س س س س س س سسل ع س س س س س س سس ن أّم القق س س س س س س سسرى ولس س س س س س سسه الفخ س س س س س س سسر‬

‫ان ات س س س س س س س س س سساذ الس س س س س س س س س س سسرداب برج س س س س س س س س س اً ل س س س س س س س س س سسه الب س س س س س س س س س سسدر‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س سسا علدم س س س س س س س س س س س س س س سساء الس س س س س س س س س س س س س س س سسلدمني فج س س س س س س س س س س س س س س سساوبوا‬

‫ب س س س س س س س س س سسق وم س س س س س س س س سس ن رب ال س س س س س س س س س سسورى لك س س س س س س س س س سسم الج س س س س س س س س س سسر‬

‫وغوص س س س س س س س س س س وا لني س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س سسدر أب س س س س س س س س س سسر علدمك س س س س س س س س س سسم‬

‫فدمنهس س س س س س س س س س س س س سسا لنس س س س س س س س س س س س س سسا ل زال يسس س س س س س س س س س س س س سستخرج الس س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫فانبى للجواب جاعة م ن فطاحل الدب وفرسان الشعر ولغة العرب ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س الشسيخ مدمسسد حسسسني كاشسف الغطساء بققصسيد ة تربو علسى ‪ 300‬بيتساً ‪ ،‬علسسى السسوزن‬ ‫والققافيسسة نظدمهسسا سسسنة ‪‍ 1317‬ه ‪ .‬وه ي السسسنة السست وردت بسسا الققصسسيد ة ‪ ،‬والققصسسيد ة مثبتسسة ف س‬ ‫مطوطنا ) سوانح الفكار ف منتخب الشعار ( ج ‪. 230 / 4‬‬ ‫‪ 2‬س السسسيد مسسس ن المنيس العسساملي بققصسسيد ة علسسى الققافيسسة والسسروي ‍ب ‪ 309‬بيتساً وشرحها‬ ‫ش سسرحاً مبس سسوطاً وأس سساها ) البهس ان عل سسى وجس ود ص سساحب الءزمس ان ( طبع سست بالطبع سسة الوطني سسة‬ ‫بالشام عام ‪‍ 1333‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س قصسسيد ة الشسسيخ مدمسسد جسواد البلغسسي التسسوف ‪‍ 1352‬ه ‪ .‬أيضساً علسسى السسوزن والققافيسسة‬ ‫طبعت ف آخر كتابه ) حاشية البيع ( كدما أثبتها السيد المني ف ترجته ف أعيان الشيعة ‪.‬‬

‫‪247‬‬


‫‪ 4‬س كتسساب كشسسف السسستار عسس ن وجه الغسسائب عسس ن البصسسار للعسسال الكسسبي السساج ميسزا‬ ‫حسني النوري ‪ ،‬طبع سنة ‪‍ 1318‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س قصيد ة الشيخ رشيد الءزبدين العاملي التوف بالنجف سنة ‪‍ 1317‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س قصسسيد ة الشسسيخ عبسسد السسادي شسسليلة ابسس ن السساج ج سواد البغسسدادي العسسروف بالدمسسدان‬ ‫والتوف سنة ‪‍ 1333‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 7‬س ارجوز ة للسيد علي مدمود المنيس العساملي التسسوف سسنة ‪‍ 1328‬ه ‪ .‬فس مايسة وتسسسعة‬ ‫عشر بيتاً ذكره السيد الجة السيد حس ن الصدر ف ) التكدملة ( ‪.‬‬ ‫‪ 8‬س قصيد ة الشيخ مدمد باقر الدمدان البهاري ‪.‬‬ ‫‪ 9‬س قصيد ة السيد رضا الندي المرتجم له وهاذه قصيدته ‪:‬‬ ‫يثلس س س س س س س س س س س س س س س سسك الشس س س س س س س س س س س س س س س سسوق الس س س س س س س س س س س س س س س سسبح والفكس س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫ت عنس س س س س س س س أل س س س س س س سسف ع س س س س س س سسام ف س س س س س س سسإن يلس س س س س س س س‬ ‫ول س س س س س سسو غبس س س س س س س س َ‬

‫ب تفيس س س س س س س س س س س س سسك عن س س س س س س س س س س س س س ول سس س س س س س س س س س س س سسمرت‬ ‫فل حج س س س س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫رجس س س س س س س س س س اء وصس س س س س س س س س سسال لي س س س س س س س س س سسس يققطع س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س سسدهر‬

‫ت س س س س س س س س سراك بكس س س س س س س س سسل النس س س س س س س س سساس عين س س س س س س س س س فلس س س س س س س س سسم يكس س س س س س س س سس ن‬ ‫وم س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س سست إل الشس س س س س س س س س سسدمس ينس س س س س س س س س سسأى ملّهس س س س س س س س س سسا‬

‫ليخلس س س س س س س س س س س سَو رب س س س س س س س س س س ٌع من س س س س س س س س س س سسك أو مهدم س س س س س س س س س س سسه قف س س س س س س س س س س سسر‬

‫ويش س س س س س س س س س س سسرق م س س س س س س س س س س سس ن أنواره س س س س س س س س س س ا ال س س س س س س س س س س سسب والبح س س س س س س س س س س سسر‬

‫ت س س س س س س س س س س س سسادى زم س س س س س س س س س س س ان البع س س س س س س س س س س س سسد وامت س س س س س س س س س س س سّد ليل س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وم س س س س س س س سسا أبص س س س س س س س س سسرت عين س س س س س س س س س مي س س س س س س س س سساك يس س س س س س س س سسا بس س س س س س س س سسدر‬

‫ولس س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س تعللن س س س س س س س س س س بوعس س س س س س س س سسدك ل س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س سس ن‬

‫لي س س س س س س س س س س سسألف قل س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س سس ن تباع س س س س س س س س س س سسدك الص س س س س س س س س س س سسب‬

‫ولكس س س س س س س س س س س سس ن عققس س س س س س س س س س س سسب ك س س س س س س س س س س سسل ضس س س س س س س س س س س سسيق وش س س س س س س س س س س سسد ة‬

‫رخس س س س س س س س س س ا ٌء وإن العسس س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س سسده يسس س س س س س س س س س سسر‬

‫وان زم س س س س س س س س س س س س س س ان الظلس س س س س س س س س س س س س س سسم ان طس س س س س س س س س س س س س س سسال ليلس س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ويُط س س س س س س سسوى بس س س س س س س سساط ال س س س س س س سسوز ف س س س س س س س س ع س س س س س س سسدل س س س س س س س سسيٍد‬ ‫هس س س س س س س س س سسو الققس س س س س س س س س سسائم الهس س س س س س س س س سسدي ذو الوط س س س س س س س س سسأ ة الس س س س س س س س س سست‬

‫فع س س س س س س س س س سس ن كث س س س س س س س س س سسب يب س س س س س س س س س سسدو بظلدم س س س س س س س س س سسائه الفج س س س س س س س س س سسر‬ ‫ب س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س سساذر الطس س س س س س س س س س س سواد يرجحه س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س سساذر‬

‫ه س س س س س س س س س س سسو الغ س س س س س س س س س س سسائب ال س س س س س س س س س س سسأمول ي س س س س س س س س س س سسوم ظه س س س س س س س س س س سسوره‬

‫يلس س س س س س س س س س س سسبيه بيس س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س والرك س س س س س س س س س ن والجس س س س س س س س س س س سسر‬

‫هس س س س س س س س س س سسو ابس س س س س س س س س س سس ن المس س س س س س س س س س سسام العسس س س س س س س س س س سسكري مدمس س س س س س س س س س سسد‬

‫ب س س س س س س س سساذا كل س س س س س س س سسه ق س س س س س س س سسد أنب س س س س س س س سسأ الص س س س س س س س سسطفى الطه س س س س س س س سسر‬

‫كس س س س س س س س س س س س سساذا مس س س س س س س س س س س س سسا روى عنس س س س س س س س س س س س سسه الفريققس س س س س س س س س س س س سسان مدمل‬

‫بتفصس س س س س س س س س س س س س س س سسيله تفن س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س سسدفاتر والس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فأخب س س س س س س س س س س س س س س س سسارهم عن س س س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك ك س س س س س س س س س س س س س س س سسثي ة‬

‫وأخبارنس س س س س س س س س س س ا قلّ س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س سسا الن س س س س س س س س س س سسم الءزه س س س س س س س س س س ر‬

‫ومول س س س س س س س س سسده ) ن س س س س س س س س س سسور ( ب س س س س س س س س س سسه يش س س س س س س س س س سسرق ال س س س س س س س س س سسدى‬

‫وقي س س س س س س س س سسل لظ س س س س س س س س سسامي الع س س س س س س س س سسدل مولس س س س س س س س سسده ) ن س س س س س س س س سسر (‬

‫للوي س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س سسدي ن الني س س س س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س س س س سسه نش س س س س س س س س س س س سسر‬

‫‪248‬‬


‫فيس س س س س س س س سسا سس س س س س س س س سسائلي عس س س س س س س س سس ن شس س س س س س س س سسأنه اسس س س س س س س س سسع مققالس س س س س س س س سسة‬

‫ه س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س سسدر والفك س س س س س س س س سسر الي س س س س س س س س سسط ل س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سسر‬

‫أل س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س سسدر أن ال س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س سّونس خلققس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ليدمتثل س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ك س س س س س س س س س س س س س س س سسي ين س س س س س س س س س س س س س س س سسالم الج س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذاك إل رحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة بعب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫وإل فدمس س س س س س س س س س س سسا فيس س س س س س س س س س س سسه إل س س س س س س س س س س س س خلققه س س س س س س س س س س س سسم فققس س س س س س س س س س س سسر‬

‫ويعل س س س س س س س س س س س س س سسم أن الفك س س س س س س س س س س س س س سسر غاي س س س س س س س س س س س س س سسة وسس س س س س س س س س س س س س سسعهم‬

‫وه س س س س س س س س س س سساذا مقق س س س س س س س س س س س سسام دون س س س س س س س س س س سسه يقق س س س س س س س س س س س سسف الفك س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأكرمهم بالرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لني أدل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ل س س س س س س سسا في س س س س س س سسه يرج س س س س س س ى النف س س س س س س سسع أو يتش س س س س س س سسى الض س س س س س س سسر‬

‫ول س س س س س س س يس س س س س س س س سسلؤم ن التبلي س س س س س س س سسغ منه س س س س س س س سسم مس س س س س س س س سس ن الطس س س س س س س س سسا‬

‫إذا ك س س س س س س سسان يعروه س س س س س سسم م س س س س س س سس ن الس س س س س س س سسهو م س س س س س س سسا يع س س س س س س سسرو‬

‫ولس س س س س س س س س سسو أن س س س س س س س س س سسم يعص س س س س س س س س س سسونه لقت س س س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س س س سسورى‬

‫بعص س س س س س س س س س س سسيانم فيه س س س س س س س س س س سسم وقس س س س س س س س س س سسام ل س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س سساذر‬

‫فنءزهس س س س س س س س س س م ع س س س س س س س س س سس ن وصس س س س س س س س س سسدمة الس س س س س س س س س س سسهو والط س س س س س س س س س سسا‬

‫كدم س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسدنس ث س س س س س س س س سسوب عص س س س س س س س س سسدمتهم وزر‬

‫وأ يّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالعجءزات خوارق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫لعاداتن س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س سسي ل يقق س س س س س س س س س س سسال ل س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسحر‬

‫ول س س س س س س أدِر ل س س س س س س س س دلّس س س س س س س سست علس س س س س س س سسى صس س س س س س س سسدق قس س س س س س س سسولم‬

‫إذا ل س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س سس ن للعقق س س س س س س س س س س سسل ن س س س س س س س س س س س ٌي ول أم س س س س س س س س س س سسر‬

‫وم س س س س س س سس ن قس س س س س س س سسال للنس س س س س س س سساس انظس س س س س س س سسرو ف س س س س س س س س ادع س س س س س س سسائهم‬

‫ف س س س س س س س س س س سسإن ص س س س س س س س س س س سسح فليتبعه س س س س س س س س س س سسم العب س س س س س س س س س س سسد وال س س س س س س س س س س سسر‬

‫ول س س س س س س س س سسو أنس س س س س س س س س سسم فيدمس س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س سس ن معس س س س س س س س س سساجءز‬

‫عل س س س س س سسى خص س س س س س سسدمهم ط س س س س س سسول ال س س س س س سسدى ل س س س س س سسم النص س س س س س سسر‬

‫لغ س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س س س س سسام وأيققنس س س س س س س س س س س س سوا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسأنم الربس س س س س س س س س س س س س س س اب والتب س س س س س س س س س س س س س س سسس الم س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س سساذلك طس س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً ظس س س س س س س س س س س س س س س س سسافري ن ترا ُه س س س س س س س س س س س س س س س س س مس‬

‫وآخس س س س س س س س س سسر فيهس س س س س س س س س سسم ينشس س س س س س س س س سسب النس س س س س س س س س سساب والظفس س س س س س س س س سسر‬

‫كس س س س س س س سساذلك تس س س س س س س سسري حكدمس س س س س س س سسة ال س س س س س س س س ف س س س س س س س س ال س س س س س س سسورى‬

‫وق س س س س س س س س سسدرته ف س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س سسل ش س س س س س س س س س سسيء ل س س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س س سسدر‬

‫وكس س س س س س س س ان خلف اللطس س س س س س س س س سسف واللطس س س س س س س س س سسف واجس س س س س س س س س سسب‬

‫ب أو وصس س س س س س س س س س س س س ّي خل عص س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫إذا م س س س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫أينشس س س س س س س س س س س س س سسيء للنسس س س س س س س س س س س س س سسان خس س س س س س س س س س س س س سسس ج س س س س س س س س س س س س س سوارح‬

‫س وفيه س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س سسدرك العنيس س س س س س س س س س س س والث س س س س س س س س س س سسر‬ ‫تس س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وجوب عصدمة النبياء ‪:‬‬ ‫وقلبس س س س س س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س س س س س سسا مث س س س س س س س س س س س س سسل الميس س س س س س س س س س س س س س يرده س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ويس س س س س س س س سسمرتك ه س س س س س س س س سساذا الل س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س لي س س س س س س س س سسل ض س س س س س س س س س سلِّة‬

‫س واش س س س س س س س س سستبه الم س س س س س س س س سسر‬ ‫إذا أخط س س س س س س س س سسأت ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س ّ‬ ‫بظلدم س س س س س س س س س س س س سسائه ل تت س س س س س س س س س س س س سسدي الن س س س س س س س س س س س س سسم الءزهس س س س س س س س س س س س س ر‬

‫) فس س س س س س س س س سساذلك أدهس س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س سسداهيات ول س س س س س س س س يققس س س س س س س س س سسل‬

‫ب س س س س س س س س س سسه أح س س س س س س س س س س س ٌد إل أخ س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س سسفه الغدم س س س س س س س س س سسر (‬

‫فأنت س س س س س س س س سس ج ه س س س س س س س س سساذا القق س س س س س س س س سسول إن كن س س س س س س س س سست مص س س س س س س س س سسغياً‬

‫وج س س س س س س س س س س س وب إمس س س س س س س س س س س سسام ع س س س س س س س س س س سسادل أم س س س س س س س س س س سسره المس س س س س س س س س س س سسر‬

‫‪249‬‬


‫الستدلل بكتبهم ‪:‬‬ ‫وإمك س س س س س س س س س س س سسان أن يقق س س س س س س س س س س س سسوى وإن ك س س س س س س س س س س س سسان غائب س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫وإن رمس س س س س س ت ن س س س س س سسح الس س س س س س سسلؤل ف س س س س س سسأطلب ) مط س س س س س سسالب‬

‫علس س س س س س س سسى رف س س س س س س س ع ض س س س س س س س سّر الن س س س س س س سساس إن نال س س س س س س سسا الضس س س س س س س سسر‬

‫الس س س س س س سلؤال ( فدم س س س س س سس ن يس س س س س س سسلكه يس س س س س س سسهل ل س س س س س سسه ال س س س س س سسوعر‬

‫ففي س س س س س س س س س س س سسه أق س س س س س س س س س س س سّر الش س س س س س س س س س س س سسافعي اب س س س س س س س س س س س سس ن طلح س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ب س س س س س س س س س س س سرأي عليس س س س س س س س س س س سسه كس س س س س س س س س س س سسل أصس س س س س س س س س س س سسحابنا ق س س س س س س س س س س س سّروا‬

‫ن انتضس س س س س س س س س س س س س س س سسدم ن فرائس س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وك س س س س س س س س س س س س س م للج س س س س س س س س س س س س س س سسوي ّ‬

‫م س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س سسدر ل س س س س س س س س يس س س س س س س س سسعد بكنون س س س س س س سسا البح س س س س س س س سسر‬

‫وج س س س س س س س س س س س س س ادل مس س س س س س س س س س س س س سس ن قس س س س س س س س س س س س س سسالوا خلف مققس س س س س س س س س س س س س سساله‬

‫فك س س س س س س س سسان عليه س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س ال س س س س س س س سسدال ل س س س س س س س سسه النص س س س س س س س سسر‬ ‫تّلس س س س س س س س س س س س س س سست لن اللس س س س س س س س س س س س س س سسي أبجس س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫فرائ س س س س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س س س س سسطني الع س س س س س س س س س س س س س س س سسايل ب س س س س س س س س س س س س س س س سسدّرها‬ ‫فوّك س س س س س س س س س لس ب س س س س س س س س س س سسا عيني س س س س س س س س س س سسك فه س س س س س س س س س س سسي ك س س س س س س س س س س سواكب‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسدّريها أعي س س س س س س س س س س س س س س س سسان الع س س س س س س س س س س س س س س س سّد والص س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ورد م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ين س س س س س س س س س س س س س س س سسابيع ال س س س س س س س س س س س س س س س سسود ة م س س س س س س س س س س س س س س س سسورداً‬

‫بس س س س س س سسه يشس س س س س س سستفي مس س س س س س سس ن قبس س س س س س سسل أن تصس س س س س س سسدر الصس س س س س س سسدر‬

‫وفتّ س س س س س س س س س سسش عل س س س س س س س س س سسى كن س س س س س س س س س سسءز الفرائ س س س س س س س س س سسد واس س س س س س س س س س سستع ن‬

‫ب س س س س س س سسه فه س س س س س س سسو نع س س س س س س سسم ال س س س س س س سساذخر إن أع س س س س س س سسوز ال س س س س س س سساذخر‬

‫ولحس س س س س س س س س سسظ بس س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س سسد رواه الكراجك س س س س س س س س س سّي‬ ‫وقس س س س س س سسد قي س س س س س س سسل ق س س س س س س سسدماً ف س س س س س س س س اب س س س س س س سس ن خولس س س س س س سسة إن س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س سس ن خ س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س سسارود إن أغن س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س س سساذر‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س سسه غيب س س س س س س س س س س س س سسة والقق س س س س س س س س س س س س سسائلون ب س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س سسثر‬

‫وف س س س س س س س س س غي س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س سسال ذل س س س س س س س س سسك غيه س س س س س س س س س م‬

‫وم س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س سسم قلي س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س الع س س س س س س س س سسداد ول ن س س س س س س س س سسءزر‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذاك إل لليققني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم‬

‫يغي س س س س س س س س س س سسب وفس س س س س س س س س س س تعيين س س س س س س س س س س سسه التدم س س س س س س س س س س سسس الم س س س س س س س س س س سسر‬

‫وك س س س س س س م ج س س س س س س س سّد ف س س س س س س س س التف س س س س س س س سستيش ط س س س س س س س سساغي زم س س س س س س س انه‬ ‫وح س س س س س س س س س س س س س اول أن يس س س س س س س س س س س س س س سسعى بإطف س س س س س س س س س س س س س سساء ن س س س س س س س س س س س س س سسوره‬

‫ليفش س س س س س س س س س س س سَى س س س س س س س س س س س س سّر ال س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س سسانكتم الس س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫ومس س س س س س س س س س س س س س سسا رب س س س س س س س س س س س س س س س ه إل الندام س س س س س س س س س س س س س س سسة والس س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س سسا ذاك إل أن س س س س س س س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س س س س س س سسان عن س س س س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫م س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س سمرت ة ال س س س س س س س س سسادي ن ف س س س س س س س س س ش س س س س س س س س سسأنه خ س س س س س س س س سسب‬

‫***‬

‫***‬ ‫وحسس س س س س س س س سسبك عس س س س س س س س سس ن ه س س س س س س س س سساذا حس س س س س س س س سسديث مسلس س س س س س س س س سسل‬

‫لعائش س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ينهي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أبناؤه س س س س س س س س س س س س س س س س ا الغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ب س س س س س س س س س سسأن الن س س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س س سسطفى ك س س س س س س س س س سسان عن س س س س س س س س س سسدها‬

‫وجبي س س س س س س س س سسل إذ جس س س س س س س س س سساء السس س س س س س س س س سسني ول س س س س س س س س يس س س س س س س س س سسدروا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأخب جبي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيققتل ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوانا وق س س س س س س س س س س س س س س س سساتله شس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وأن بني س س س س س س س س س س س س س س س س سسه تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسعة ث س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هسسم‬

‫بأسس س س س س س س س س س س س س سسائهم والتاسس س س س س س س س س س س س س سسع الققس س س س س س س س س س س س س سسائم الطهس س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س سسيطيل ال س س س س س س س س س س س س س س س غيب س س س س س س س س س س س س س سسة شخص س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ويشس س س س س س س س سسققى بس س س س س س س س سسه مس س س س س س س س سس ن بعس س س س س س س س سسد غيبتس س س س س س س س سسه الكفس س س س س س س س سسر‬

‫‪250‬‬


‫وم س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س أمس س س س س س س س س سسر المامس س س س س س س س س سسة أحس س س س س س س س س سسد‬

‫وأن س س س س س س س س س س س س س س سسيليها اثن س س س س س س س س س س س س س سسان بع س س س س س س س س س س س س س سسدمها عش س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س سساد أن يروي س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س سسدث‬

‫وم س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س سساد يلس س س س س س س س س سسو مس س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س سواتره سس س س س س س س س س سسفر‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س جّله س س س س س س س س س س س س س س سسا أن الطي س س س س س س س س س س س س س س سسع لمره س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫سس س س س س س س سسينجو إذا مس س س س س س س سسا حس س س س س س س سساق ف س س س س س س س س غيس س س س س س س سسه الكس س س س س س س سسر‬

‫فف س س س س س س س س سسي أه س س س س س س س س سسل بي س س س س س س س س سست فل س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س سسوح دلل س س س س س س س س سسة‬

‫عل س س س س س س س سسى م س س س س س س س سس ن عن س س س س س س س سساهم بالمام س س س س س س س سسة ي س س س س س س س سسا ح س س س س س س س سسب‬

‫فدم س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س سساء توفي س س س س س س س س سسق النص س س س س س س س س سسو ص وجعه س س س س س س س س سسا‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س سساب وب س س س س س س س س س س س س س سسالتوفيق ُشس س س س س س س س س س س س س س س س ّدس ل س س س س س س س س س س س س س س سسه أزر‬

‫وأصس س س س س س س س س س س س س س سسبح ذا جس س س س س س س س س س س س س س سسءزم بنصس س س س س س س س س س س س س س سسب ولتنس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لرفس س س س س س س س ع العدم س س س س س س س سسى عن س س س س س س س سسا ب س س س س س س س سسم ي س س س س س س س سسب الكس س س س س س س س سسر‬

‫وآخره س س س س س س س س س س س م ه س س س س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س س س س سساذي قل س س س س س س س س س س س سست أن س س س س س س س س س س س سسه‬

‫) تنس س س س س س س س س سسازع فيس س س س س س س س س سسه النس س س س س س س س س سساس والتبس س س س س س س س س سسس المس س س س س س س س س سسر (‬

‫وقولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ان ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقت داع لثل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب ع س س س س س س س س سس ن لبّ س س س س س س س س سسه الققش س س س س س س س س سسر‬ ‫إذا ص س س س س س س س س س سّح ل س س س س س س س س س س ل ذ ّ‬

‫فقق س س س س س س سسل يل س س س س س س س ل س س س س س س سساذا غ س س س س س س سساب ف س س س س س س س الغ س س س س س س سسار أح س س س س س س سسد‬ ‫وِل س س س س س س س س س س س س س س س أُمس س س س س س س س س س س س س س س سسرت اّم الكلي س س س س س س س س س س س س س س س سسم بقق س س س س س س س س س س س س س س س سساذفه‬ ‫وكس س س س س م مس س س س س س سس ن رس س س س س س س ول خس س س س س س سساف اعس س س س س س سسداه فس س س س س س سساختفى‬

‫وص س س س س س س س س س س سساحبه الص س س س س س س س س س س س سسديق إذ حُس س س س س س س س س س س س س نس ال س س س س س س س س س س س سساذر‬

‫وقولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ان الختف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ماف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫مس س س س س س س س س س سس ن الققتس س س س س س س س س س سسل شس س س س س س س س س س سسيء ل ي س س س س س س س س س س سّوزه الجس س س س س س س س س س سسر‬

‫إل س س س س س س نيس س س س س سسل مصس س س س س سسر حني س س س س س س ضس س س س س سساقت بس س س س س سسا مصس س س س س سسر‬

‫وك س س س س س س س س س س م انبي س س س س س س س س س س س سساء م س س س س س س س س س س س سس ن اع س س س س س س س س س س س سساديهم فس س س س س س س س س س س س سّروا‬

‫) أيعج س س س س س س س س سسءز رب الل س س س س س س س س سسق ع س س س س س س س س سس ن نص س س س س س س س س سسر حءزب س س س س س س س س ه‬

‫عل س س س س س س س س سسى غيه س س س س س س س س م كل فه س س س س س س س س سساذا ه س س س س س س س س سسو الكف س س س س س س س س سسر (‬

‫وه س س س س س س س س ل ش س س س س س س س س سساركوه ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سساذي قل س س س س س س س س سست ان س س س س س س س س سسه‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسلؤول ال س س س س س س س س س س س س جب س س س س س س س س س س س س الم س س س س س س س س س س س سسام وينج س س س س س س س س س س س سّر‬ ‫عل س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س سسا أراد ال س س س س س س س س س س س أه س س س س س س س س س س سلؤاؤهم قص س س س س س س س س س س سسر‬

‫وإظهس س س س س س س س س سسار أمس س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سس ن قبس س س س س س س س س سسل وقتس س س س س س س س س سسه‬

‫اللؤجس س س س س س س س ل لس س س س س س س س س يوعس س س س س س س سسد عل س س س س س س س سسى مثل س س س س س س س سسه النص س س س س س س س سسر‬

‫وإن تس س س س س س س س س س س س س س س سسمرتب في س س س س س س س س س س س س س س سسه لط س س س س س س س س س س س س س س سسول بقق س س س س س س س س س س س س س س سسائه‬

‫أجابس س س س س س س س س س س س س سسك إدري س س س س س س س س س س س س س س واليس س س س س س س س س س س س س سساس والضس س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ومك س س س س س س س س س س س س سسث نس س س س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س سسوح بقق س س س س س س س س س س س س سسومه‬

‫ص بس س س س س سسه الس س س س س سساذكر‬ ‫كس س س س س سساذا نس س س س س سسوم أهس س س س س سسل الكهس س س س س سسف ن س س س س س س ّ‬

‫فققس س س س س س سسل فيس س س س س س سسه مس س س س س س سسا قس س س س س س سسد قلس س س س س س سست فيهس س س س س س سسم فكلهس س س س س س سسم‬

‫وإن س س س س س س س س س س س س س س س س لرجس س س س س س س س س س س س س س س و أن يني س س س س س س س س س س س س س س س س ظهس س س س س س س س س س س س س س س سسوره‬

‫لينتش س س س س س س س س س س سسر الع س س س س س س س س س س سسروف ف س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سساس وال س س س س س س س س س س سسب‬

‫ويىيس س س س س س س س س س ب س س س س س س س س سسه قط س س س س س س س س سسر الي س س س س س س س س سسا ميّ س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س سسثرى‬

‫فتضس س س س س س سسحك م س س س س س س سس ن بش س س س س س س سسر إذا م س س س س س س سسا بك س س س س س س سسا الققط س س س س س س سسر‬

‫فتخض س س س س س س س س س س س سّر م س س س س س س س س س س سس ن وّك س س س س س س س س س اسف نائ س س س س س س س س س س سسل كف س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ويطهس س س س س س س س س سسر وج س س س س س س س س س ه الرض مس س س س س س س س س سس ن كس س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س سسأت‬

‫وتش س س س س س س س س س س سسققى ب س س س س س س س س س س سسه أعن س س س س س س س س س س سساق ق س س س س س س س س س س سسوم تط س س س س س س س س س س سساولت‬

‫ويطره س س س س س س س س س س س س س س ا فيس س س س س س س س س س س س س س سسض النجيس س س س س س س س س س س س س س سسع فتحدم س س س س س س س س س س س س س س سّر‬ ‫ورج س س س س س س س س س س س س س فل يبقق س س س س س س س س س س س س سسى عليه س س س س س س س س س س س س سسا دم ه س س س س س س س س س س س س سسدر‬ ‫فتأخ س س س س س س س س سساذ منه س س س س س س س س سسا حظه س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سسبيض والس س س س س س س س س سسدمر‬

‫‪251‬‬


‫وخس س س س س س س س س س س اذه جوابس س س س س س س س س س س ساً ش س س س س س س س س س س سسافياً ل س س س س س س س س س س سسك كافيس س س س س س س س س س س ساً‬

‫معس س س س س س س س س س س س س س س سسانيه آيس س س س س س س س س س س س س س س سسات وألفس س س س س س س س س س س س س س س سساظه سس س س س س س س س س س س س س س س سسحر‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س سساهو إن انص س س س س س س س س س س س س س سسفته ق س س س س س س س س س س س س س سسول ش س س س س س س س س س س س س س سساعر‬

‫ولكنس س س س س س س س س س س س سسه عققس س س س س س س س س س س س سسد تلّس س س س س س س س س س س س سسى بس س س س س س س س س س س س سسه الشس س س س س س س س س س س س سسعر‬

‫ول س س س س س س س س س سسو شس س س س س س س س س س سسئت إحصس س س س س س س س س س سساء الدلس س س س س س س س س س سسة كلهس س س س س س س س س س سسا‬

‫عليس س س س س س س س س سسك لكس س س س س س س س س سسل النظس س س س س س س س س سسم عس س س س س س س س س سس ن ذاك والنس س س س س س س س س سسثر‬

‫وف س س س س س س س س س بع س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س سسا أس س س س س س س س س سسعته ل س س س س س س س س سسك مققن س س س س س س س س سسع‬

‫إذا ل س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س اذن س س س س س س س س س س س سسامعه وق س س س س س س س س س سسر‬

‫وان ع س س س س س س س س س س سساد إش س س س س س س س س س س سسكال فع س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س سسائلً لن س س س س س س س س س س سسا‬

‫) أيس س س س س سسا علدمس س س س س سساء العصس س س س س سسر يس س س س س سسا مس س س س س سس ن لس س س س س سسم خس س س س س سسب (‬

‫وم ن اشعاره حيث يطلب الرحة م ن ال يوم النشور فيققول ‪:‬‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س سسي إذا أحضس س س س س س س س س س س س س س سرتن ونش س س س س س س س س س س س س س سسرت يلس س س س س س س س س س س س س س س‬

‫صس س س س س س س س س س س س س سسحائف لتبققس س س س س س س س س س س س س سسى علس س س س س س س س س س س س س سسي ول تس س س س س س س س س س س س س سساذر‬

‫فقق س س س س س س س س س س س س سسل ل تعس س س س س س س س س س س س س سّد وسسه وان ك س س س س س س س س س س س س سسان حاضس س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫فقق س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س سسان عب س س س س س س س س سسدي ل يع س س س س س س س س سسد إذا حض س س س س س س س س سسر‬

‫وم ن اشعاره ‪:‬‬

‫أرى الك س س س س س س س س س س س س س سسون أض س س س س س س س س س س س س س سسحى ن س س س س س س س س س س س س س سسوره يتوق س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫لم س س س س س س س س س س س س سسر ب س س س س س س س س س س س س سسه نيس س س س س س س س س س س س سسان ف س س س س س س س س س س س س سسارس تدم س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وإيس س س س س س س س س س س س سوان كس س س س س س س س س س س س سسرى انش س س س س س س س س س س س سسق أعله ملؤذنس س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسأن بن س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س سسدي ن ع س س س س س س س س س س س س سساد يش س س س س س س س س س س س س سسيد‬

‫أرى اّم الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك أضس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحت عققيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سًة‬

‫فهس س س س س س س س سسل حس س س س س س س س سسان مس س س س س س س س سس ن خي س س س س س س س س س النس س س س س س س س سسبيني مول س س س س س س س سسد‬

‫نع س س س س س سسم ك س س س س س سساد يس س س س س س سستويل الض س س س س س سسلل عل س س س س س سسى ال س س س س س سسورى‬

‫فأقبس س س س س س س س س س س س س سسل يهس س س س س س س س س س س س س سسدي العس س س س س س س س س س س س س سسالني ) مدمس س س س س س س س س س س س س سسد (‬

‫نس س س س س س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س س س س س س سراه ال س س س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س س سسوراً بعرش س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ومس س س س س س س سسا ك س س س س س س س سسان ش س س س س س س س سسيء ف س س س س س س س س س الليقق س س س س س س س سسة يوجس س س س س س س س د‬

‫وأودع س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س سسلب آدم‬

‫ليسمرتش س س س س س س س س س س س س سسد الض س س س س س س س س س س س س س سسلل في س س س س س س س س س س س س س سسه ويهت س س س س س س س س س س س س س سسدوا‬

‫ول س س س س س س سسو ل س س س س س س س س يكس س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س صس س س س س س س سسلب آدم مودع س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س سسال ق س س س س س س س س س سسدماً للدملئك س س س س س س س س س سسة اس س س س س س س س س س سسجدوا‬

‫ل س س س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س س س سسدر بني س س س س س س س س س س س س النبي س س س س س س س س س س سساء وقبله س س س س س س س س س س سسم‬

‫عل س س س س س س س س س س س س سسى رأس س س س س س س س س س س س س سسه ت س س س س س س س س س س س س سساج النب س س س س س س س س س س س س سو ة يعقق س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫لن سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبققوه بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالئ فأنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ليبث س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره ويه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوا‬

‫رسس س س س س س س س س ول ل س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س سّخ رس الك س س س س س س س س سسون ربس س س س س س س س س ه‬

‫وأي س س س س س س س س س س س س س س س س سسده فه س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الرسس س س س س س س س س س س س س س س س س ول اللؤيس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ووح س س س س س س س س س س س س س س س س س ده ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالعءز بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س عب س س س س س س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫وقس س س س س س س س سسارن م س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س اس س س س س س س س س سسه واس س س س س س س س س سسم أح س س س س س س س س سسد‬

‫ليج س س س س س س س س س س س س س سسروا عل س س س س س س س س س س س س س سسى منه س س س س س س س س س س س س س سساجه ويوّح س س س س س س س س س س س س س س دسوا‬ ‫فجاح س س س س س س س س س س س س س س س سسده لش س س س س س س س س س س س س س س س سسك لس س س س س س س س س س س س س س س س س يح س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وم س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسان بالتوحي س س س س س س س س س س سسد لس س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س سساهداً‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س سساذاك ) لط س س س س س س س س س س س س س سسه ( بالرسس س س س س س س س س س س س س س الة يش س س س س س س س س س س س س س سسهد‬

‫ول س س س س س س س س س س س سسوله م س س س س س س س س س س س س سسا قلن س س س س س س س س س س س س سسا ولق س س س س س س س س س س س س سسال قائ س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫ل س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س سسدي ن أي س س س س س س س س س سساك نعب س س س س س س س س س سسد‬

‫‪252‬‬


‫ول أصس س س س س س س س س س س س س سسبحت أوث س س س س س س س س س س س س سسانم وهس س س س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س س س س سست‬

‫ل س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س سسجدوا ت س س س س س س س س سسوي خش س س س س س س س س سسوعاً وتس س س س س س س س س سسجد‬

‫لمن س س س س س س س سسة البش س س س س س س س سسرى م س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س سسدهر إذ غ س س س س س س س سسدت‬

‫وف س س س س س س س س س س س حجره س س س س س س س س س س س ا خي س س س س س س س س س س س س النس س س س س س س س س س س سسبيني يول س س س س س س س س س س سسد‬

‫بس س س س س س س س س س سسه بشس س س س س س س س س س سسر النيس س س س س س س س س س سسل والصس س س س س س س س س س سسحف قبلس س س س س س س س س س سسه‬

‫وان حس س س س س س س س س س س س سساول الخفس س س س س س س س س س س س سساء للحس س س س س س س س س س س س سسق ملحس س س س س س س س س س س س سسد‬

‫بس س س س س س س س س س سسينا دع س س س س س س س س س سسا موس س س س س س س س س سسى وس س س س س س س س س سساعي مبع س س س س س س س س س سسث‬

‫لعيس س س س س س س س س س س سسى ومس س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س سساران ج س س س س س س س س س س سساء مدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س سس ن أرض قيس س س س س س س س س س س س س سساذار تّلس س س س س س س س س س س س س سسى وبعس س س س س س س س س س س س س سسدها‬

‫لس س س س س س س س س س س سسكان س س س س س س س س س س س سسلع ع س س س س س س س س س س سساد والع س س س س س س س س س س سسود أح س س س س س س س س س س سسد‬

‫فس س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س سسفر ش س س س س س س س س س سسعيا ماهت س س س س س س س س س سسافهم ال س س س س س س س س س سساذي‬ ‫ومس س س س س س س س س س سس ن وعس س س س س س س س س س سسد الرح س س س س س س س س س س ن موسس س س س س س س س س س سسى ببعث س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسه أم س س س س س س س س س س س س س س س سسروا أن يهتف س س س س س س س س س س س س س س س سوا وي ّج س س س س س س س س س س س س س س س س دسوا‬ ‫وهيهس س س س س س س س س س س س س س سسات للرحس س س س س س س س س س س س س س ن يلس س س س س س س س س س س س س س سسف موع س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وسس س س س س س سسل م س س س س س س سس ن عن س س س س س س س س عيس س س س س س س سسى الس س س س س س س سسيح بقق س س س س س س س سوله‬

‫س س س س س س س س س س س سسأنءزله ن س س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س س سسورى حني س س س س س س س س س س س س أص س س س س س س س س س س سسعد‬

‫لعدم س س س س س س س س س س س س س س سسرك أن ال س س س س س س س س س س س س س س سسق أبي س س س س س س س س س س س س س س سسض ناص س س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫ولكندم س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س سسظ ) العان س س س س س س س س س س س س س سسد ( أس س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫أيلس س س س س س س س س س س س س س سسد نس س س س س س س س س س س س س س سسو الرض مّتب س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫وعدم س س س س س س س س س س س س سسا قلي س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س جهن س س س س س س س س س س س س سسم يل س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ولس س س س س س س سسول ال س س س س س س س سسوى الغ س س س س س س س سسوي ل س س س س س س س سسا م س س س س س س س سسال عاق س س س س س س س سسل‬

‫ع س س س س س س سس ن ال س س س س س س سسق يوم س س س س س س س اُ كي س س س س س س سسف والعقق س س س س س س سسل مرشس س س س س س س د‬

‫ول كس س س س س س س س س س س سسان أصس س س س س س س س س س س سسناف النصس س س س س س س س س س س سسارى تنصس س س س س س س س س س س سسروا‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س سسديثاً ول ك س س س س س س س س س س س س س سسان اليه س س س س س س س س س س س س س سسود ت س س س س س س س س س س س س س سسودوا‬

‫أب س س س س س س س س س سسا الققاس س س س س س س س س س سسم أص س س س س س س س س س سسدع بالرس س س س س س س س س س الة من س س س س س س س س س سساذراً‬

‫فس س س س س س س سسيفك ع س س س س س س سس ن ه س س س س س س سسام الع س س س س س س سسدى لي س س س س س س سسس يغدم س س س س س س سسد‬

‫ولتش س س س س س س س سسى م س س س س س س س سس ن كي س س س س س س س سسد الع س س س س س س س سسادي وبأس س س س س س س س سسهم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسإّن ) علي س س س س س س س س س س س س س س س ساً ( بالس س س س س س س س س س س س س س س سسام مققل س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أي س س س س س س س س سساذر م س س س س س س س س سس ن كي س س س س س س س س سسد الضس س س س س س س س س سّلني م س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س سسه‬

‫) أب س س س س س س س س سسو ط س س س س س س س س سسالب ( ح س س س س س س س س سسام وحي س س س س س س س س سسدر مس س س س س س س س س سسعد‬

‫عل س س س س س س س س سسي ي س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س سسادي يص س س س س س س س س سسول ب س س س س س س س س سسا وك س س س س س س س م‬

‫لوال س س س س س س س س س س س سسده الءزاكس س س س س س س س س س س سسي عل س س س س س س س س س س س سسى أح س س س س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س اجر بس س س س س س س س س س س س س سسالءزهراء عس س س س س س س س س س س س س سس ن أرض مكس س س س س س س س س س س س س سسة‬ ‫علي س س س س س س س س سسك س س س س س س س س س سسلم ال س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسا خي س س س س س س س س س مرس س س س س س س س س ل‬

‫وخ س س س س س س س س س س ّل ) علي س س س س س س س س س س ساً ( ف س س س س س س س س س س س فراش س س س س س س س س س س سسك يرق س س س س س س س س س س د‬ ‫اليس س س س س س س س س س س سسه حس س س س س س س س س س س سسديث العس س س س س س س س س س س سسءز والس س س س س س س س س س س سسد يسس س س س س س س س س س س سسند‬

‫حب س س س س س س س س س س س سساك إل س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س سسرش من س س س س س س س س س س س سسه بعج س س س س س س س س س س س سسءز‬

‫تبي س س س س س س س س س س س س سسد الليس س س س س س س س س س س س سسايل وه س س س س س س س س س س س س و بس س س س س س س س س س س س سساق ملؤبّس س س س س س س س س س س سسد‬

‫دع س س س س س س س س س س س س س س سسوت قريشس س س س س س س س س س س س س س س ساً أن ييئس س س س س س س س س س س س س س س سوا بثل س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫وك س س س س س س س س س م ق س س س س س س س س س س سسد وعس س س س س س س س س س سساه منه س س س س س س س س س س سسم ذو بلغ س س س س س س س س س س سسة‬

‫فدمس س س س س س س س س سسا نطقق س س س س س س س س س سوا والصس س س س س س س س س سسدمت بس س س س س س س س س سسالعّي يشس س س س س س س س س سسهد‬ ‫فأص س س س س س س س س س س س س س س س سسبح مبهوتس س س س س س س س س س س س س س س س اً يقق س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ويققع س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وجئس س س س س س س س س س سست إل س س س س س س س س س س س أهس س س س س س س س س س سسل الجس س س س س س س س س س سسى بش س س س س س س س س س س سريعة‬

‫ص س س س س س س س سسفا ل س س س س س س س سسم م س س س س س س س سس ن مائه س س س س س س س سسا الع س س س س س س س سساذب م س س س س س س س سسورد‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س سريعة ح س س س س س س س س س س س س س س سسق ان تقق س س س س س س س س س س س س س س سسادم عه س س س س س س س س س س س س س س سسدها‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س س سسا زال معن س س س س س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س س س س سسنها يتجس س س س س س س س س س س س س س سسدد‬

‫عليس س س س س س س س س سسك سس س س س س س س س س سسلم ال س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س سسام عابس س س س س س س س س سسد‬

‫بنس س س س س س س س س سسح الس س س س س س س س س سسدجى يس س س س س س س س س سسدعو وم س س س س س س س س سسا دام معبس س س س س س س س س سسد‬

‫‪253‬‬


‫أمسسا قصسسائده السسسينية السست تتكسسرر ف س الافسسل والسست تسسمرتدد علسسى كسسل لسسسان مسس ن خطبسساء‬ ‫وغيهم فهاذه مطالعها ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س س س س س س س س كي س س س س س س سسف يص س س س س س س سسحو ل س س س س س س سسا تقق س س س س س س سسول اللس س س س س س س سواحي‬ ‫‪ 2‬س س س س س س س أيّس س س س س سسان تنج س س س س س سسءز يل س س س س س س ي س س س س س سسا ده س س س س س سسر م س س س س س سسا تع س س س س س سسد‬ ‫ض القق س س س س س س س س سساذال وشس س س س س س س س سسابا‬ ‫‪ 3‬س س س س س س س س س س أو بع س س س س س س س س سسدما ابي س س س س س س س س س س ّ‬

‫َم س س س س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س س س س س سسققته الدم س س س س س س س س س س س س س س س سسوم أنك س س س س س س س س س س س س س س س سسد راح‬

‫ق س س س س س س س س س س سسد عّش س س س س س س س س س س س رست في س س س س س س س س س س سسك آم س س س س س س س س س س سسايل ول تل س س س س س س س س س س سسد‬ ‫أص س س س س س س س س س س س س س سسبو لوصس س س س س س س س س س س س س سسل الغي س س س س س س س س س س س س س سسد أو أتص س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫‪ 4‬س س س س س س س س س س س س إن كس س س س س س س س س س سسان عنس س س س س س س س س س سسدك ع س س س س س س س س س س سب ة تريهس س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س سسأنءزل ب س س س س س س س س س سسأرض الط س س س س س س س س س سسف ك س س س س س س س س س سسي نس س س س س س س س س س سسققيها‬

‫‪ 5‬س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س سسا دمس س س س س س س س س سسع سس س س س س س س س س سسح بوبلس س س س س س س س س سسك الت س س س س س س س س س س‬

‫لتح س س س س س س س س س س س س س س س سسول بني س س س س س س س س س س س س س س س س س الف س س س س س س س س س س س س س س س سس ن والوسس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫أمسسا الرائعسسة السست ختسسم بسسا حيسساته وطلسسب أن تكسسون معسسه ف س قسسبه فهسسي هسساذه الققطعسسة‬ ‫الوعظية ‪:‬‬ ‫أرى عدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسري ملؤذن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذهاب‬ ‫وتفج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسض أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر لي س س س س س س س س س س س س س س س س س سساليه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحاب‬

‫فتس س س س س س س س س س س س س س س س سسلخ من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواد الش س س س س س س س س س س س س س س س سسباب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س إذا حس س س س س س س س س س س سسان من س س س س س س س س س س س س الدمس س س س س س س س س س س سسام‬

‫ول س س س س س س س س س أسس س س س س س س س س س سستطع منس س س س س س س س س س سسه دفع س س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س س س س س س إذا قلبتن س س س س س س س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫وجردن س س س س س س س س س س س س س س س س س غاس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلي م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ثي س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫وم س س س س س س س س س سس ن يلس س س س س س س س س س س س إذا س س س س س س س س س س س سسرت ف س س س س س س س س س س سسوق السس س س س س س س س س س س سرير‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س سسيل سس س س س س س س س س س س س س س س س سريري ف س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الرق س س س س س س س س س س س س س س س اب‬

‫ومس س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س إذا م س س س س س س س س س س سسا هج س س س س س س س س س س سسرت ال س س س س س س س س س س سسديار‬

‫وعوضس س س س س س س س س س س س س س سست عنه س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س سسدار الس س س س س س س س س س س س س س س سراب‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س سس ن يلس س س س س س س س س س س س س س س س س إذا آب أه س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س سسودا‬

‫دعنس س س س س س س س س س س س س س وق س س س س س س س س س س س سسد يئسس س س س س س س س س س س س س سوا م س س س س س س س س س س س س سس ن اي س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫ومس س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س س س إذا منك س س س س س س س س س س س س سسر ج س س س س س س س س س س س س سسد فس س س س س س س س س س س س س س‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤايل ف س س س س س س س س س س س س س س س سسأذهلن ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س س س س س سواب‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن يلس س س س س س س س س س س س س س س س س س إذا درسس س س س س س س س س س س س س س س س س ت رمس س س س س س س س س س س س س س س س س ت‬

‫وأبل س س س س س س س س س س س س س س س سسى عظ س س س س س س س س س س س س س س س سسامي عف س س س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س س س سمرتاب‬

‫وم س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س س إذا قس س س س س س س س س س س س سسام يس س س س س س س س س س س س سسوم النشس س س س س س س س س س س س سسور‬

‫وقدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بل حج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة للحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س س س س س إذا ن س س س س س س س س س س س س س س سساولون الكت س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س أدِر م س س س س س س س س س س س س س س س سساذا أرى ف س س س س س س س س س س س س س س س س كت س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س س س س س س س إذا امت س س س س س س س س س س س س س س سسازت الفرقت س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫أهس س س س س س س س س س س س س س س س سسل النعيس س س س س س س س س س س س س س س س سسم وأهس س س س س س س س س س س س س س س س سسل العس س س س س س س س س س س س س س س س سساذاب‬

‫وكيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف يعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساملن ذو اللل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س سسأعرف كي س س س س س س س س س س س س س س سسف يك س س س س س س س س س س س س س س سسون انققلب س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س سساللطف وهس س س س س س س س س س س س س س س و الغف س س س س س س س س س س س س س س سسور الرحي س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫أم الع س س س س س س س س س س س س س سسدل وه س س س س س س س س س س س س س س و ش س س س س س س س س س س س س س سسديد العقق س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫‪254‬‬


‫وي س س س س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س س س س س سست ش س س س س س س س س س س س س س س س سسعري إذا س س س س س س س س س س س س س س س س سسامن‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذنب وواخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذن باكتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫فه س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س سسرق الن س س س س س س س س س س س سسار عين س س س س س س س س س س س س ساً بك س س س س س س س س س س س سست‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س سسرزء الققتيس س س س س س س س س س س س س س س سسل بسس س س س س س س س س س س س س س س سسيف الضس س س س س س س س س س س س س س س سسباب‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س ل تس س س س س س س س س س س س س س سسرق النس س س س س س س س س س س س س س سسار رجلً مشس س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س سسرم من س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س سسامى الققب س س س س س س س س س س س سساب‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ل تس س س س س س س س س س س س سسرق النس س س س س س س س س س س س سسار قلب س س س س س س س س س س س س ساً ُأذيس س س س س س س س س س س س سسب‬

‫بلوع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ذاك الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب‬

‫كسسانت وفساته بالشسسخاب فجسسأ ة بالسسسكتة الققلبيسسة وذلسسك بعسسد ظهسسر يسسوم الربعسساء ‪22‬‬ ‫جسسادى الولس سسسنة ‪‍ 1362‬ه ‪ .‬الصسسادف ‪ 26‬مسسارس سسسنة ‪ 1943‬م ‪ .‬وح ل جثدمسسانه علسسى‬ ‫العناق إل قضاء أب صخي فالنجف ف صسسبيحة اليسسوم الثسسان وكان يوم اً مشسسهوداً حسست دفس ن‬ ‫بقق سب ة الس سر ة الاصسسة ‪ ،‬وأقسسام زعيسسم السسوز ة الدينيسسة السسسيد أبسسو السسس ن الفاتسسة علسسى روح ه ف س‬ ‫مسسسجد الشسسيخ النصسساري بسسالققرب مسس ن دار الفققيسسد وكنسست أقسسوم بتسسأبينه ف س اليسسام الثلثسسة السست‬ ‫عققدت با على روحه الفاتة ‪.‬‬ ‫وللسسسيد رض ا النسسدي نتسسف ن سوادر تكتسسب بسسداد مسس ن نسسور ‪ ،‬فدمنهسسا هسساذان البيتسسان وقسد‬ ‫كتبهدما بداد أحر ف صدر كتاب ‪:‬‬ ‫إذا جس س س س س س س س س س سسرى أح س س س س س س س س س س سراً حس س س س س س س س س س سسبي فليس س س س س س س س س س سسس لس س س س س س س س س س سسا‬

‫أن س س س س س س س س حبسس س س س س س س سست س س س س س س س س سواد العني س س س س س س س س ع س س س س س س سس ن قلدمس س س س س س س سسي‬

‫لك س س س س س س س س س سس ن لخ س س س س س س س س س سسب ك س س س س س س س س س سسم أن الف س س س س س س س س س س سراق نض س س س س س س س س س سسا‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س سّي أس س س س س س س س س س س س س س س سسيافه ح س س س س س س س س س س س س س س سست أراق دم س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫غي س س س س س س س س س س س س س موص س س س س س س س س س س س سسوف لكس س س س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س س س سسا نالنس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فص س س س س س س س س س س س س سسفوا يلس س س س س س س س س س س س س س بع س س س س س س س س س س س س سسدنا م س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س سسالكم‬

‫وأرعس س س س س س س س س س س س ووا العه س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س سساذي م س س س س س س س س س س س سسا بينن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫واذكرون س س س س س س س س س س س س س س س سسا مث س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ذكران س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وقال متضدمناً ‪:‬‬

‫وكتب إل أحد الفاضل وكان قد وعده بءزجاجة عطر ‪:‬‬ ‫أبس س س س س س سسا الفضس س س س س س سسل يس س س س س س سسا مس س س س س س سس ن غس س س س س س سسدت ف س س س س س س س الس س س س س س سسورى‬

‫نواف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح أخلق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافحه‬

‫وع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت بشيش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة عط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ول‬

‫أشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم لوع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن رائح س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س سءزا مهج س س س س س س س س س س س س س س سست بص س س س س س س س س س س س س س س سسفاح اللح س س س س س س س س س س س س س س سساظ‬

‫ع بظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل يص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفُح‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ٌ‬ ‫جن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوداً إذا انكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت تفت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح‬

‫وقال ‪:‬‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س أر مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن قبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أجفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه‬

‫‪255‬‬


‫وم ن براعته الشعرية النادر ة الدبية وذلك أن بعض الدباء كتب اليه ‪:‬‬ ‫لن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقتكم جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ترك س س س س س س س س س س س س س س س ت ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسديكم قل س س س س س س س س س س س س س س س س سسب رهين س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫سس س س س س س س س س س س س سسلوت حشاشس س س س س س س س س س س س سست أن أس س س س س س س س س س س س س سُل منكس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسوس ه س س س س س س س س س س س س س س س س سسدايت دني س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ودين س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فققال السيد ملحققساً متضسدمناً كسل شسطر منهدمسا بكلدمسات فس أول السبيت وآخسره بيسث‬ ‫يكون بيتاً م ن بر الكامل وهو ما ل يعهد لغيه مثل ذلك ‪:‬‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماً بج س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك ) لن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارقتكم‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماً ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإن ( ل أزال متيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ولن بققي س س س س س س س س س س س سست ) فلقق س س س س س س س س س س س سسد تركس س س س س س س س س س ت ل س س س س س س س س س س س سسديكم‬

‫قل س س س س س س س س س س س س س س س سسب رهين س س س س س س س س س س س س س س س سسا ( للص س س س س س س س س س س س س س س س سسبابة مغرم س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫هيهس س س س س س س س س س سسات أسس س س س س س س س س س سسلوكم ) سس س س س س س س س س س سسلوت حشاشس س س س س س س س س س سست‬

‫إن أس س س س س س س س س س س س س سُل منك س س س س س س س س س س س س سسم ( عه س س س س س س س س س س س س سسدنا التقق س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫كس س س س س س س سسم حني س س س س س س س س غبتس س س س س س س سسم يس س س س س س س سسا ) شس س س س س س س سسوس هس س س س س س س سسدايت‬

‫ت أرع س س س س س س س س س س ى الندم س س س س س س س س س س سسا‬ ‫دني س س س س س س س س س س ساً ودين س س س س س س س س س س ساً ( ب س س س س س س س س س س س ّ‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رهي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف إذا أس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروا الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫بع س س س س س س س س س س س سسض أم س س س س س س س س س س س سسر ل س س س س س س س س س س س س يسس س س س س س س س س س س سستطع كتدم س س س س س س س س س س س سسانه‬

‫ق س س س س س س س س س س س س سسد جءزاه س س س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س سساء ة ل س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫قطع س س س س س س س س س س س س س س س س سوا رأس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وشس س س س س س س س س س س س س س س س س ّققوسا لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسا أدا ة عجدم س س س س س س س س س س س س س سساء لك س س س س س س س س س س س س س سس ن روت يلس س س س س س س س س س س س س س س‬

‫مس س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س سسديث الققس س س س س س س س سسرون مس س س س س س س س سسا قس س س س س س س س سسد تققس س س س س س س س سسادم‬

‫راض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ُلبان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فارس س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌي‬ ‫مس س س س س س س س س س س س سستدمّد م س س س س س س س س س س س سس ن دّرهس س س س س س س س س س س سسا كلدم س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س سسال‬

‫آدم الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس يندمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه آدم‬

‫وقال ملغءزاً ف الققلم ‪:‬‬

‫وقال ف الدوا ة ‪:‬‬

‫) ب س س س س س س س س س سسده ( قل س س س س س س س س س سسب دّرهس س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س سسال ) دادم (‬

‫)‪(1‬‬

‫ل س س س س س س س س س يس س س س س س س س سسءزل سس س س س س س س س سساعياً علس س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س سراس يشس س س س س س س س سسي‬

‫إن س س س س س س س س س س س س س س سسعى ب س س س س س س س س س س س س س سسان في س س س س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س س س س س ٌ ج بل دم‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا آل س س س س س س س س س س س سسة ان تش س س س س س س س س س س س سسك نفس س س س س س س س س س س س سسي علّس س س س س س س س س س س س سًة‬

‫أو غلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س اً ففيهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا طّبه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقال ملغءزاً ف ابريق الشاي والسدمى ‍ب ) قوري ( ‪:‬‬

‫ف س س س س س س س س س س قلبه س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س سسا يش س س س س س س س س س سستهيه م س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س‬

‫قل س س س س س س س س س س س س س سسب فلي س س س س س س س س س س س س س سسس ) ي س س س س س س س س س س س س س سسروق ( إل قلبه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فإذا عكسنا الحرف م ن ) يروق ( تكون ) قوري (‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س بده ‪ :‬أي أعطن ‪ .‬دادم ‪ :‬أي أعطيتك باللغة الفارسية ‪.‬‬

‫‪256‬‬


‫ورأيت ف الءزء الرابع م ن ) سي الاظر وأنيس السافر ( مطوط العلمسة الشسيخ علسي‬ ‫كاشسسف الغطسساء س ص ‪ 242‬قسسال ‪ :‬ح سّل عنسسدنا ف س ) البص سي ة ( جنسساب السسسيد رضا الوسوي‬ ‫الندي فققال ‪:‬‬ ‫نءزلن س س س س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س س س س البصس س س س س س س س س س س س س سي ة عن س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س سسول‬ ‫ف أذاك عن س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫فققس س س س س س س س س س س س س س س سسل للس س س س س س س س س س س س س س س سسدهر ك س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوزاء ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسالفخر الل س س س س س س س س س س س س س س س س سّي‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س سسإن قس س س س س س س س س س س س س سسد نءزل س س س س س س س س س س س س س ت حس س س س س س س س س س س س س سسي عل س س س س س س س س س س س س س سّي‬

‫وم ن رقيق غءزله قوله وذلك عام ‪‍ 1344‬ه ‪.‬‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س س س س سسديي وللش س س س س س س س س س س س س س س س س سراب حقق س س س س س س س س س س س س س س س سسو ٌق‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س سساجءز ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أدائه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الت س س س س س س س س س س س س س س س س س سوان‬ ‫وابت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر للص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبوح قب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الذاِن‬

‫عاطنيه س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س سست تثّقق س س س س س س س س س س س س س س س سلس بالس س س س س س س س س س س س س س س سسكر‬

‫لسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان فل أقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول ‪ :‬كفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ي غّن س س س س س س س س س س س س س س سست‬ ‫ب والققدم س س س س س س س س س س س س س س سسار ّ‬ ‫فالص س س س س س س س س س س س س س س سسبا ه س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫بفن س س س س س س س س س س س س س س س س سسون الغن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الفن س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ات س س س س س س س س س س س س س س س سسرع الك س س س س س س س س س س س س س س س سسأس خس س س س س س س س س س س س س س س س سر ة واس س س س س س س س س س س س س س س س سسققنيها‬

‫وحبان س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بوص س س س س س س س س س س س س س س س سسله قدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسر يص س س س س س س س س س س س س س س س س سسبو‬

‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وجه س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الققدم س س س س س س س س س س س س س س س س سران‬

‫يوس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف ٌي لس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديع معس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫ضس س س س س س س س س س سساق عس س س س س س س س س س سس ن وص س س س س س س س س س سسفها نطس س س س س س س س س س سساق البيس س س س س س س س س س سسان‬

‫وقال ‪:‬‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد الربيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع مطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسارف الءزهس س س س س س س س س س س س س س س س س ر‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س س سسى الص س س س س س س س س س س س س س سسعيد بس س س س س س س س س س س س س س سسندس خض س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س سسمرتى السس س س س س س س س س س س س س س س سسحاب يطيس س س س س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س س س س س سبته‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س سسرى الق س س س س س س س س س س س س س س س سساحي باس س س س س س س س س س س س س س س س سسم الثغ س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وحّد ثس ولده الديب الشاعر السيد أحد قال ‪ :‬اقمرتح أحد الدباء تشطي بيتني لب‬ ‫ن سلؤاس فشسسطرمها جاعسسة مسس ن الشسسعراء ومس ّر السسسيد الوالسسد فطللسسب منسسه النظسسر ف س هسساذه السسسابققة‬ ‫فجلسس عنسسد أقسسرب مكسسان واقسسف إلس جنبسسه ونظسسر فيهسا فلسم تعجبسه ثس ارتل مشسطراً وذلسك فس‬ ‫سنة ‪‍ 1344‬ه ‪.‬‬ ‫) ورايت س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س الط س س س س س س س س س سسرس يكت س س س س س س س س س سسب مس س س س س س س س س س سر ة (‬

‫فيكس س س س س س س س س س سساد يءزه س س س س س س س س س س و الطس س س س س س س س س س سسرس مس س س س س س س س س س سس ن إعجس س س س س س س س س س سسابه‬

‫وتب س س س س س س س س س س س س سساهت الكلدم س س س س س س س س س س س س سسات حي س س س س س س س س س س س س سسث يطّه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫) غلط س س س س س س س س س س س س س ساً فيدمح س س س س س س س س س س س س سسو خطّ س س س س س س س س س س س س سسه برضس س س س س س س س س س س س س ابه (‬

‫) ف س س س س س س س س سسوددت ل س س س س س س س س سسو أن س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س سسون ص س س س س س س س س سسحيفة (‬

‫ليعي س س س س س س س س س س س سسد يل س س س س س س س س س س س س رمقق س س س س س س س س س س س سسي بش س س س س س س س س س س س سّم خض س س س س س س س س س س س سسابه‬

‫ووددت أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدخّطها‬

‫) ووددت أن ل يهت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي لصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوابه (‬

‫‪257‬‬


‫وم ن نوادره أيضاً قوله ‪:‬‬

‫ك السس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوُد‬ ‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سَوتس أعينُ س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬ ‫ي س س س س س س س س س سسا ُمتسقق س س س س س س س س س سَ ن الص س س س س س س س س س سسنعة م س س س س س س س س س سسا يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫ت ف س س س س س س س س س س س حبس س س س س س س س س س سسك طوعس س س س س س س س س س س اً ‪ ،‬فهس س س س س س س س س س سسل‬ ‫دخل س س س س س س س س س س س ُ‬

‫رّد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاداً عبَتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بالفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت أن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س موجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وُد‬ ‫أيققن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫ُمتسقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سِ ن هس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسنع معبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوُد‬ ‫ٍ‬ ‫ب مس س س س س س س س س س س س س س س سسدوُد‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن رجع س س س س س س س س س س س س س س س سة ‪ ،‬والب س س س س س س س س س س س س س س سسا ُ‬ ‫والج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ‪ ) ،‬والعي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسردوُد (!‬

‫دخل رحه الس إلس مققسب ة السسيد نسور الياسسري ; وبعسد قسراء ة الفاتسة رأى صسور ة الفققيسد‬ ‫على الدار فارتل ‪:‬‬ ‫الن س س س س س س س س س س س س سسور ل يف س س س س س س س س س س س س سسى وإن طدم س س س س س س س س س س س س سسع الع س س س س س س س س س س س س سسدى‬ ‫انظ س س س س س س س س س س سسر إل س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س سساذا الث س س س س س س س س س س سسال فك س س س س س س س س س س سسل ذي‬

‫جهلً ب س س س س س س س س س س س س س س سسأن ترخ س س س س س س س س س س س س س س ي علي س س س س س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س س س س سستور‬ ‫بصس س س س س س س س س س س س سٍر يس س س س س س س س س س س س سراه يقق س س س س س س س س س س س سسول ه س س س س س س س س س س س سساذا ) ن س س س س س س س س س س س سسور (‬

‫ومس ن ت سواريه ق سوله ف س الرحوم السسسيد حسسسني ابسس ن السسسيد مهسسدي الققءزوين س التسسوف سسسنة‬ ‫‪‍ 1325‬ه ‪ .‬والتاريخ م ن قصيد ة ‪:‬‬ ‫ع س س س س س س س س س س س س س سساذرتك إذ ينه س س س س س س س س س س س س س سسل دمع س س س س س س س س س س س س س سسك جاري س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫لث س س س س س س س س سسل حسس س س س س س س س س سسني فأبس س س س س س س س س سسك إن كنس س س س س س س س س سست باكي س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س سسأبكي حس س س س س س س سسيناً ثاويس س س س س س س اً ف س س س س س س س ث س س س س س س سسرى الدم س س س س س س سسى‬

‫بك س س س س س س سسائي حس س س س س س س سسيناً ف س س س س س س س س ث س س س س س س سسرى الط س س س س س س سسف ثاويس س س س س س سسا‬

‫وأبكس س س س س س س س س سسي حسس س س س س س س س س سسيناً ف س س س س س س س س س س قدميصس س س س س س س س س سسيه مس س س س س س س س س سسدرجا‬

‫بك س س س س س س س س س سسائي حس س س س س س س س س س سسيناً م س س س س س س س س س سس ن قدميص س س س س س س س س س سسيه عاري س س س س س س س س س ا‬

‫وي س س س س س س سسا قلدم س س س س س س س سسي أمس س س س س س س س سسك فقق س س س س س س س سسد أب س س س س س س س سسرم الققض س س س س س س س سسا‬

‫وأر خ عظي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابيا‬

‫‪258‬‬


‫أغا رضا الصفهاني‬ ‫المتوفى ‪1362‬‬

‫)*(‬

‫فس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسدار بنيس س س س س س س س س س س س س الغدمي س س س س س س س س س س س سسم والس س س س س س س س س س س س سسند‬

‫أي س س س س س س س س س س س س سسام وص س س س س س س س س س س س سسل مض س س س س س س س س س س س س سست ولس س س س س س س س س س س س تع س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ضس س س س س س س س س س س س سساع بس س س س س س س س س س س س سسا الققلس س س س س س س س س س س س سسب وهس س س س س س س س س س س سسي آهلس س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وض س س س س س س س س س س سساع مس س س س س س س س س س س سساذ أقفس س س س س س س س س س س سسرت بس س س س س س س س س س س سسا جلس س س س س س س س س س س سسدي‬

‫جس س س س س س س س س س س سسرى علينس س س س س س س س س س س سسا جس س س س س س س س س س س سسور الءزم س س س س س س س س س س س ان كدمس س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س سس ن قبله س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س سسد ج س س س س س س س س س سسرى عل س س س س س س س س س سسى لُب س س س س س س س س سسد‬

‫ط س س س س س س س س س س س سسال عن س س س س س س س س س س س سسائي بني س س س س س س س س س س س س الرس س س س س س س س س س س س وم وه س س س س س س س س س س س ل‬ ‫أل تس س س س س س س س س س س س س س س سسرى ابس س س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س س سسب مض س س س س س س س س س س س س س س سسطهداً‬

‫للح س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر غي س س س س س س س س س س س س س س س س س س العنس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء والنكس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فس س س س س س س س س س س الط س س س س س س س س س سسف أض س س س س س س س س س سسحى لش س س س س س س س س س سسر مض س س س س س س س س س سسطهد‬

‫يس س س س س س س س س س س س س سسوم بققس س س س س س س س س س س س س سسي ابس س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س سسب منف س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س و مس س س س س س س س س س س س س سس ن العس س س س س س س س س س س س س سسءزم غي س س س س س س س س س س س س س س منفس س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫باض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفه ومقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق بنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س س س س س س سسلل والرش س س س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫ل س س س س س س س س س س س س سسا قع س س س س س س س س س س س س سسدت ع س س س س س س س س س س س س سس ن نص س س س س س س س س س س س س سسر دينك س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وآل ش س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدى إل س س س س س س س س س س س س س س س س س الب س س س س س س س س س س س س س س س سسدد‬

‫بقق س س س س س س س س س س س س س س س سسائم الس س س س س س س س س س س س س س س س سسيف قدم س س س س س س س س س س س س س س س سست أنص س س س س س س س س س س س س س س س سسره‬

‫مققوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً م س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ده س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أود‬

‫ولسس س س س س س س س س س س س س س س سست أعطس س س س س س س س س س س س س س س سسي مققس س س س س س س س س س س س س س س سساد ة بيس س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س سسائم الس س س س س س س س س س س س س س س س سسيف ث س س س س س س س س س س س س س س س سسابت بي س س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫والي س س س س س س س س س س س س س س سسوم وص س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س سسبيب موع س س س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫فكيس س س س س س س س س س س س س س س س سسف أرض س س س س س س س س س س س س س س س س ى تس س س س س س س س س س س س س س س س سسأخيه لغس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫واص س س س س س س س س س س سسنع الي س س س س س س س س س س سسوم فس س س س س س س س س س س س الطف س س س س س س س س س س سسوف كدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫ص س س س س س س س س س س س س سسنعت ف س س س س س س س س س س س س س خي س س س س س س س س س س س س سسب وفس س س س س س س س س س س س س أح س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن وارد حيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساض ردى‬

‫علس س س س س س س س س س س س س سسى ظدمس س س س س س س س س س س س س سسأ للف س س س س س س س س س س س س س سرات ل س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مطايس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا المس س س س س س س س س س س س س س س س س سسال واخس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ة‬

‫قف س س س س س س س س س س س س س س سسي وبع س س س س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س س س س سسني ل ت س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫وي س س س س س س س س س س س س سسا جفس س س س س س س س س س س س س سسون العس س س س س س س س س س س س س سسدى ال اغتدمضس س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫فطال س س س س س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س س س س س سسد كحل س س س س س س س س س س س س س س س سست بالس س س س س س س س س س س س س س س س سسهد‬

‫__________________‬ ‫* س الصون النيعة ج ‪ 489 / 1‬مكتبة كاشف الغطاء س قسم الخطوطات ‪.‬‬

‫‪259‬‬


‫الشيخ أبو الد القا رضا ابس ن الشسيخ مدمسسد حسسسني ابس ن الشسيخ مدمسسد بساقر ابس ن الشسيخ‬ ‫مدمسسد تققسسي صسساحب حاشسسية العسسال الصسسفهان النجفسسي ‪ .‬ولد فس النجسسف فس ‪ 20‬مسسرم السرام‬ ‫سسنة ‪‍ 1287‬ه ‪ .‬وتوف بأصسسفهان سسنة ‪‍ 1362‬ه ‪ .‬وأقسسام لسسه ملسسس الفاتسة السسسيد أبسسو السس ن‬ ‫الصفهان ف النجف ‪ ،‬درس على السيد كاظم اليءزدي والشيخ مل كسساظم الراسسسان ودرس‬ ‫العلوم الرياضية بأجعها على اليزا حبيب الس العراقسسي ‪ ،‬وكانت لسسه صسداقة مسسع الشسساعر السسيد‬ ‫جعف سسر الل سسي ولسسه مس سساجلت ومطارحس ات م سسع ش سسعراء عص سسره كالس سسيد ابراهي سسم الطباطب سسائي‬ ‫والشيخ جواد الشبيب ‪.‬‬ ‫وم ن ملؤلفساته نققسض فلسسسفة داروي ن فس ملسسدي ن مطبسسوع وملفساته تءزيد علسسى ‪ 16‬ملؤلفساً ‪،‬‬ ‫ترج م لسسه صسساحب ) الصسسون ( وقسال ف س بعسسض مسسا قسسال ‪ :‬فهسسو سسسلدمه ال س عسسال فاضسسل فققيسسه‬ ‫اصويل رياضي فلسفي شاعر نساثر وهو حسي موجود ‪ ،‬وف هساذه السسنة وهي سسنة ‪‍ 1333‬ه ‪.‬‬ ‫رجع قسسافلً إل س أصسسفهان بسسسبب اغتشسساش الع سراق ‪ ،‬وهو أحسسد أقاربنسسا مسس ن قبسسل جسسدنا الشسسيخ‬ ‫جعفسسر وهو مسس ن ذريتسسه مسس ن طسسرف البنسسات وكم لسسه فينسسا مسس ن مدائسسح وتان متعنسسا الس والسسسلدمني‬ ‫بطسسول بققسسائه ‪ ،‬وترج م لسسه الشسسيخ السسسدماوي فققسسال ‪ :‬الرض ا بسس ن مدمسسد السسسني بسس ن مدمسسد بسساقر‬ ‫الصسفهان النجفسي أبسو السد فاضسل تلققسى الفضسل عس ن أ ٍ‬ ‫ب فجسد ونشسأ بجسر العلسم ول يكفسه‬ ‫ذلك حت سعى ف تصيله فجد ‪ ،‬إل ذكاء ثاقب ونظر صائب وروح خفيفة ‪ ،‬أتسسى النجسسف‬ ‫فارتققى معارج الكدمال حت بلغ المال فدم ن نظدمه ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسلطان حس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن طرف س س س س س س س س س س س س س س س ه عام س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫بالكسس س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س قلس س س س س س س س س س سسب فكيس س س س س س س س س س سسف ال س س س س س س س س س س سساذار‬

‫أدرك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س عامس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أجفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعفاً فقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّواه بلم الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذار‬

‫وذات ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو رغن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء معس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا درت للققص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف أوض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافق دائدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س تكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبني مرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س اعه‬

‫وله ف الساعة ‪:‬‬

‫‪260‬‬


‫تدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسل بس س س س س س س س س س س س س س س س سسالرغم علس س س س س س س س س س س س س س س س سسى وجهه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عققارب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعه‬

‫جاهل س س س س س س س س س س س س س س س سسة ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالوقت ك س س س س س س س س س س س س س س س سسم عّرف س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫أثلث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقت وأرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اعه‬

‫وان تك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تدمله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعة‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسألك الن س س س س س س س س س س س س س س س سساس ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س سساعه‬

‫ولسسه مس سساجلت ش سسعرية ومراس سسلت أدبي سسة م سسع الش سساعر الش سسهي الس سسيد جعف سسر الل سسي‬ ‫والشيخ جواد الشبيب والسيد ابراهيم الطباطبائي والشيخ هادي كاشف الغطسساء وغيهم وم ن‬ ‫روائعه وبدائع غءزله قوله ‪:‬‬ ‫قل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب بش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرع ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى تنص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقاً إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س خصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسره الءزن س س س س س س س س س س س س س س س س س س ر‬

‫كنيسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة تلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أم كنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس‬

‫وغلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أم قطي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤدر‬

‫وك س س س س س س س س س س س م ب س س س س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س س س س سس ن ملي س س س س س س س س س س س س سسك حس س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س سسار عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س س س س س س سساس إذ ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسأمر‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بأجف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه جنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود‬

‫تظفس س س س س س س س س س س س س س س س سسر بالفتس س س س س س س س س س س س س س س س سسح حني س س س س س س س س س س س س س س س س س تكسس س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ورب وع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد بلثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما تع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذر‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س سسققاه مس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسباب حس س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫أين س س س س س س س س س س س س س س س س سسع نب س س س س س س س س س س س س س س س س سست الع س س س س س س س س س س س س س س س س سساذار وأخض س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫عّرف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لم عارضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يه‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدها تن ّك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رس‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سسويت أح س س س س س س س س س س س س س س س سسوى اللث س س س س س س س س س س س س س س س سساث أل س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫أهي س س س س س س س س س س س س س س سسف س س س س س س س س س س س س س س س سساجي الف س س س س س س س س س س س س س س سسون أح س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س سسالليث والظ س س س س س س س س س س س س س س سسب حنيس س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س س سسطو‬

‫وحني س س س س س س س س س س س س س س س س س س يعط س س س س س س س س س س س س س س س س سسو وحني س س س س س س س س س س س س س س س س س س ينظ س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫عنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساي منس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وم س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذوٍل‬

‫يهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا وذاك يهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسل ريقق س س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س س سسهد قل س س س س س س س س س س س سست أحل س س س س س س س س س س س سسى‬

‫أو وجهس س س س س س س س س س س س س س س س سسه البس س س س س س س س س س س س س س س س سسدر قلس س س س س س س س س س س س س س س س سست أنس س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّغره ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذيل ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهد ذاك الدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ك ّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي شس س س س س س س س س س س س س س س س س س سريعة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدللها‬

‫ظنّ س س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س س سسى العش س س س س س س س س س س س سساق ف س س س س س س س س س س س س س ُقبل س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يس س س س س س س س س س س س س سسا ليس س س س س س س س س س س س س سست شس س س س س س س س س س س س س سسعري أي س س س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س س س سسولم‬

‫إن الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريعة سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحة سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهله‬

‫والققصيد ة كلها على هاذا الروي والرقة ‪ .‬وقال ف فتا ة اسها ) شريعة ( ‪.‬‬

‫وله مداعباً بعض الشيو خ ‪:‬‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزوج الش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيخ عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّنة‬

‫جاري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ًة عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذراء تكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي اللل‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سهسا‬ ‫قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه دعن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س افت ّ‬

‫م س س س س س س س س س سسا يفت س س س س س س س س س سسح الب س س س س س س س س س سساب س س س س س س س س س س سسوى اب س س س س س س س س س سس ن اللل‬

‫‪261‬‬


‫وقال ملغءزاً باسم أمني ‪:‬‬

‫وبهج س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س سسد تسس س س س س س س س س س س سّلم مهج س س س س س س س س س س سست‬

‫نققس س س س س س س س س س س س س س س سسداً وألس س س س س س س س س س س س س س س سسوى بالوص س س س س س س س س س س س س س س سسال ديس س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫عجبس س س س س س س س س س س ساً لققل س س س س س س س س س س سسب كي س س س س س س س س س س سسف ض س س س س س س س س س س سساع وإننس س س س س س س س س س س س‬

‫أودعتس س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسب عنس س س س س س س س س س سسد ) أمني س س س س س س س س س س س (‬

‫وم ن نوادره ‪:‬‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوّل أصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسفهان أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س جس س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س يعءزل س س س س س س س س س س س س س س س س س ه إكث س س س س س س س س س س س س س س س س سسار الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسكاية‬

‫فس س س س س س س س س س س س سسأظهر ف س س س س س س س س س س س س س الوليس س س س س س س س س س س س سسة كس س س س س س س س س س س س سسل جس س س س س س س س س س س س سسور‬

‫إلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل تتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه علس س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوليه‬

‫ولسه غي س هسساذا كسسثي وقسد كتسسب بققلدمسسه ترجتسسه بطلسسب مسس ن العلمسسة الشسسيخ مدمسسد علسسي‬ ‫صلس فيها مراحل حياته بصور ة مققتضبة وذكر فيها أنه سيفرد كتاب ع ن حيسساته‬ ‫الورد بادي وف ّ‬ ‫وذكرياته بعنوان ‪ :‬أنا واليام ‪.‬‬

‫‪262‬‬


‫الشيخ عبد ال معتو ق‬ ‫المتوفى ‪1362‬‬ ‫غليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي ل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبُد‬ ‫وقلس س س س س س س س س س س س س س س سسب مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن الوج س س س س س س س س س س س س س س س د ل يس س س س س س س س س س س س س س س س سمرتيح‬

‫وعيش س س س س س س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س س س س س سسا عش س س س س س س س س س س س س س س س سست ل يرغ س س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س سساذكرى مص س س س س س س س س س س س س س س سساب رم س س س س س س س س س س س س س س ى الع س س س س س س س س س س س س س س سسالني‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن مس س س س س س س س س س س س س س س س سسدى الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر ل ينفس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫مص س س س س س س س س س س سساب الس س س س س س س س س س س سسني اب س س س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س س س سسب‬

‫وم س س س س س س س س س س س س سس ن هس س س س س س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س س س س س العس س س س س س س س س س س س س سسال الرش س س س س س س س س س س س س س د‬

‫مصس س س س س س س س س س س س س س سساب اصس س س س س س س س س س س س س س سسيبت بس س س س س س س س س س س س س س سسه الكرم س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسد والس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤدد‬

‫أص س س س س س س س س س س س س سسيب ب س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س سسدي ن ديس س س س س س س س س س س س سس ن اللس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫اصس س س س س س س س س س س س س س س س سسيب بس س س س س س س س س س س س س س س س سسه الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى أحس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫اص س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الرتض س س س س س س س س س س س س س س س س سسى حي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫وفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساطم والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن والم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫اص س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه النبي س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الكس س س س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدياً فحءزن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرمد‬ ‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن واجس س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد قلب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مكدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائل دمع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بغت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى من س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل تدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سُد‬

‫الشيخ عبدال ب ن معتوق الققطيفي ‪ ،‬هو العلمة الجة التولد ف بلد آبائه وأجسسداده‬ ‫) تاروت ( حدود سنة ‪‍ 1274‬ه ‪ .‬م ن قرى الققطيف ‪ .‬تتلدماذ على والده ث هاجر إل النجف‬ ‫الشسسرف سسسنة ‪‍ 1295‬ه ‪ .‬فسسدرس علسسى فطاحسسل العلسسم حسست حصسسل علسسى اجسساز ة اجتهسساد مسس ن‬ ‫الجة السيد الكبي السيد أبو تراب وهناك اجازات م ن علدماء آخري ن ‪.‬‬ ‫ك سسانت بلد الققطي سسف ط سوال رحلت سسه إلس س النج سسف تنتظ سسره بف سسار غ الص سسب ليك سسون الرشس د‬ ‫والوّج هس فطلع عليها كطلعة اللل فساسها بلققه وساحة نفسه وأصبح‬

‫‪263‬‬


‫الب الروحي لاذلك الققطر عنده تل الشاكل وعلى يسده تنتهسسي النازعات ثس هسسو الققسسدو ة لسسم‬ ‫ف الخلق والداب والكدمالت وعلى درجة عالية مس ن العبساد ة والتققسوى ‪ .‬ترجم لسه فس شسعراء‬ ‫الققطيف وذكر ناذج م ن أشعاره ‪.‬‬ ‫آثسساره العلدميسسة ‪ ،‬كتسسب ف س الفققسسه حاشسسية علسسى العسسرو ة السسوثققى ‪ ،‬ورسالة ف س علسسم اليئسسة ‪.‬‬ ‫كسسانت وفاته غسر ة جسسادى الول ليلسة الدميسسس سسنة الثانيسة والسستني بعسسد الثلثدمائسسة واللسسف مسس ن‬ ‫الجر ة ع ن عدمر قارب التسعني عاماً ‪ .‬اقيدمت له الفواتح وأّبنه الشعراء والطباء ‪.‬‬ ‫جسساء ف س أن سوار البسسدري ن ‪ :‬ومسس ن شسسعراء الققطيسسف العسسال الفاضسسل التققسسي الصسسدوق الواه‬ ‫الشيخ عبدال اب ن الرحوم معتوق التاروت ‪ ،‬مسس ن التققيسساء السسورعني الزكيسساء ‪ ،‬زاهسسداً عابسسداً تققيساً‬ ‫ذكيساً ‪ ،‬قسرأ رحه الس فس الققطيسسف عنسسد الفققي س لس صسساحب الكتسساب علدمسسي النحسسو والصسسرف ‪،‬‬ ‫كدمسسا قسرأ عنسسد شسسيخنا العلمسسة ثس سسسافر إلس النجسسف الشسسرف للشسستغال فس العلسسوم وبققسسي فيهسسا‬ ‫مسسد ة مسس ن الءزمان ث س انتققسسل إل س ك سربلء واسسستققل بسسا وهو مسس ن العلسسوم ملن إل س هسساذا الن ‪ ،‬لسسه‬ ‫بعض التصانيف ‪ ،‬على ما سسعت س وم ن جلتهسا رسالة فس الشسسك اسسها ) سسفينة السسساكني (‬ ‫وهو كثي الكاتبة والراسلة لنا كل آن ‪ ،‬وقد اجازه كثي م ن علدماء النجسسف الشسسرف وغيها‬ ‫مسس ن العسسرب والعجسسم ‪ ،‬أدام الس تسسوفيققه وسلمته وأفسساض عليسسه أمسسداده ورعايته ‪ ،‬وم ن شسسعره فس‬ ‫الرثاء ‪:‬‬ ‫ل مرحب س س س س س س س س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س س س سسرم مققبل‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س س س سسرم مققبل ل مرحبس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فلقق س س س س س س س س س س س س سسد فجع س س س س س س س س س س س س سست الص س س س س س س س س س س س س سسطفى وأس س س س س س س س س س س س س سسأت‬

‫قل س س س س س س س س س س س س س س سسب الرتض س س س س س س س س س س س س س س سسى والت س س س س س س س س س س س س س س سسب ب س س س س س س س س س س س س س س سسالتب‬

‫وتركس س س س س س س س س س ت فس س س س س س س س س س س س س قل س س س س س س س س س س س سسب الءزكي س س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س سساطم‬

‫ن س س س س س س س س س س س سساراً تءزي س س س س س س س س س س س س د م س س س س س س س س س س س سسدى الءزم س س س س س س س س س س س س ان تلهب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س يومس س س س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س سسرم أن س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫أبك س س س س س س س س س سسى اللئ س س س س س س س س س سسك فس س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسدماء وأرعب س س س س س س س س س سسا‬

‫وأم س س س س س س س س س س س س س س س سساط أثس س س س س س س س س س س س س س س س سواب الن س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آدم‬

‫فغ س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ب س س س س س س س س س س س س س س س سسابراد الس س س س س س س س س س س س س س س س سسى متجلبب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حي س س س س س س س س س سسث الس س س س س س س س س س سسني ب س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س سستققل بك س س س س س س س س س س سربل‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً تن س س س س س س س س س س س س س س س س سساهبه الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسنة والظب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن عص س س س س س س س س س س س سسبة ق س س س س س س س س س س س سسدماً دعت س س س س س س س س س س س سسه لنص س س س س س س س س س س س سسره‬

‫فع س س س س س س س س س س س س س س س سسدت علي س س س س س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س س س س س سسداو ة وتعص س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫فهن س س س س س س س س س س س سساك ج س س س س س س س س س س س سساد بفتي س س س س س س س س س س س سسة ج س س س س س س س س س س س سسادت ب س س س س س س س س س س س سسأ‬

‫نفس س س س س س س س س سسها وجال س س س س س س س س سسدت الع س س س س س س س س سسدى ل س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س سساذهبا‬

‫‪264‬‬


‫فس س س س س س س س س س س س س س سسمرتى إذا حس س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س سسوطيس قلوبس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أقسس س س س س س س س س سسى مس س س س س س س س س سس ن الصس س س س س س س س س سسخر الصس س س س س س س س س سسم وأصس س س س س س س س س سسلبا‬

‫فالوعس س س س س س س س س س سسد أع س س س س س س س س س س سسرب ع س س س س س س س س س س سس ن طس س س س س س س س س س س سراد عراب س س س س س س س س س س سسا‬

‫وال س س س س س س س س س س س سسبق ع س س س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س س سسع الب س س س س س س س س س س س س سوارق أعربس س س س س س س س س س س س ا‬

‫وغس س س س س س س س س س س سسدت تن س س س س س س س س س س س سسثر م س س س س س س س س س س س سس ن امي س س س س س س س س س س س سسة أرؤس س س س س س س س س س س س س اً‬

‫ول س س س س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س س س س سسدما رعب س س س س س س س س س س س س ساً تنس س س س س س س س س س س س سسثر أشس س س س س س س س س س س س سسهبا‬

‫وتع س س س س س س س س س س سسانق ال س س س س س س س س س س سسبيض الص س س س س س س س س س س سسفاح ول س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س سسرد‬

‫منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ورد الني س س س س س س س س س س س س س س س سسة مطلب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س س س س سست إذا ح س س س س س س س س س س س س سسان الققض س س س س س س س س س س س س سساء وغس س س س س س س س س س س س سسودرت‬

‫صس س س س س س س س س س سسرعى علس س س س س س س س س س سسى تلس س س س س س س س س س سسك الفس س س س س س س س س س سساوز والرب س س س س س س س س س س‬

‫أمس س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س سسني بل نص س س س س س س س س س س س س سسي بع س س س س س س س س س س س س سسدها‬

‫والقق س س س س س س س س س س س سسوم ق س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س سسدوا علي س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س سساذهبا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سساموه ان ي س س س س س س س س س س س س س س س سسرد الني س س س س س س س س س س س س س س س سسة او ب س س س س س س س س س س س س س س س سسأن‬

‫يعطس س س س س س س س س س س س سسي الدنيس س س س س س س س س س س س سسة والب س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س سساذا اب س س س س س س س س س س س س س‬

‫فغ س س س س س س س س س س س سسدا يريه س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س سءزال مواقف س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س س سسدر بهن س س س س س س س س س س سسد ماض س س س س س س س س س س سسي الش س س س س س س س س س س سسبا‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارمه لعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرك أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س سسل يومس س س س س س س س س اً ف س س س س س س س س س الكف س س س س س س س س سساح ول نب س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س سس ن ض س س س س س س س س س سربه عجب س س س س س س س س سست ملئك س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س سسدماء‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقه وي س س س س س س س س س س س س س س س سسق أن تتعجب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسال ل س س س س س س س س س س س س سسو بالش س س س س س س س س س س س س سسم ه س س س س س س س س س س س س سّم ت س س س س س س س س س س س س سسايلت‬

‫)‪(1‬‬

‫دك س س س س س س س س س س س س س س س اً وصس س س س س س س س س س س س س س س سسيها بدمت س س س س س س س س س س س س س س س سسه هب س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وم ن شعره ف الرثاء ‪:‬‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س سسا ذوي العس س س س س س س س س س س س س س س سسءزم والدميس س س س س س س س س س س س س س س سسة حءزم س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫لط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب ده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساكم أدهاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فلقق س س س س س س س س س س س س س س س سسد أص س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت أميدم س س س س س س س س س س س س س س س سسة س س س س س س س س س س س س س س س س سسوء‬

‫ثوبس س س س س س س س س س س س س س س س سسا البغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسي وال س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداء رداه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س سسدعت منك س س س س س س س س س س س س س سسم الن س س س س س س س س س س س س س سسوف جه س س س س س س س س س س س س س سساراً‬

‫فاشس س س س س س س س س س س س س سستفت إذ بس س س س س س س س س س س س س سساذاك كس س س س س س س س س س س س س سسان شس س س س س س س س س س س س س سسفاها‬

‫فانض س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ثراك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم واملوا الر‬

‫ض جي س س س س س س س س س س س س س سساد العت س س س س س س س س س س س س س سساق تط س س س س س س س س س س س س س سسوي فله س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأبعثس س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابات تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحب ذيل‬

‫مس س س س س س س س س س س س س سس ن دل ٍ‬ ‫ ص لكس س س س س س س س س س س س س سسم برحس س س س س س س س س س س س س ب فضس س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫وامتط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا قسُّبه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزال‬

‫وانتض س س س س س س س س س س س س س س سوا م س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س سسيوفكم أمض س س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫ت أدري لَس س س س س س س س س س س س س س الققع س س س س س س س س س س س س سسود وب س س س س س س س س س س س سسالطف‬ ‫لسس س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫أل ِبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س عراك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذٍل‬

‫ني أقس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مثواهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬ ‫أم ل س س س س س س س س س س س س س س سسو ٍ‬ ‫ف م س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س سسروب لققاه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل وحاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساكم وأنت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم إذا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ازدحس س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س سءزال قطس س س س س س س س س س سسب رحاهس س س س س س س س س س سسا‬

‫إن زجرت س س س س س س س س س س س س س بأرض س س س س س س س س س س س س س ها الع س س س س س س س س س س س س سسرب غض س س س س س س س س س س س س سسباً‬

‫أعرب س س س س س س س س س س س ت ع س س س س س س س س س س س سس ن زجيس س س س س س س س س س س س س رع س س س س س س س س س س س د س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫أو تش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساؤن خس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفها لعلت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫بالواضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي عل ّوهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أدناهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن الديوان الطبوع ف النجف الشرف ‪.‬‬

‫‪265‬‬


‫أفيهنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرق س س س س س س س س س س س س س س س س س اد يومس س س س س س س س س س س س س س س س س س اً اليكس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وامس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي أتس س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بظلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم تناهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فلعدم س س س س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س س س س سسورى لقق س س س س س س س س س س س س س س س سسد جّرعتك س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س سربل ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأس كرب س س س س س س س س س س س س س س س س ا وبله س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س سسوم أمس س س س س س س س س س س س س س سسى زعيدمك س س س س س س س س س س س س س سسم مستض س س س س س س س س س س س س س سساماً‬

‫يصس س س س س س س س س س س س س س س سسفق الكس س س س س س س س س س س س س س س سسف ح س س س س س س س س س س س س س س سسائراً بفلهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله فتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال الناي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫دون س س س س س س س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرحيق ُأذب س س س س س س س س س س س س س س س س سّل فاه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫خطبته س س س س س س س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س س س س س س س سسفاح م س س س س س س س س س س س س س س سس ن دعاه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسروس إذ تن س س س س س س س س س س س س س س س س سساثر مه س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وخض س س س س س س س س س س س س س سساب الك س س س س س س س س س س س س س سسف س س س س س س س س س س س س س س سسيل دماه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا ثن س س س س س س س س س س س سست عطفه س س س س س س س س س س س سسا ماف س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س سسوت‬

‫ل ول استس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدمت إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداها‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسءزل هك س س س س س س س س س س س سساذا إل س س س س س س س س س س س س س أن دعته س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حكدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س س س س س سساء رّب س س س س س س س س س س س س س س س س ا س أمض س س س س س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫فث س س س س س س س س س س س س س س س سسوت كالب س س س س س س س س س س س س س س س سسدور يتب س س س س س س س س س س س س س س س سسع بعضس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫بعض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها ُأفل فغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسياها‬

‫وبقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسي مف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً يكاب س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ضس س س س س س س س س س س س س س س س س سرباً‬

‫بع س س س س س س س س س س س س سسدها مس س س س س س س س س س س س سس ن أميس س س س س س س س س س س س سسة ش س س س س س س س س س س س س سسبل طاهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأب عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الوج س س س س س س س س س س س س س س س س س ود وحيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً‬

‫يص س س س س س س س س س س سسطلي ف س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س سسروب ن س س س س س س س س س س سسار لظاه س س س س س س س س س س سسا‬

‫إن غس س س س س س س س س س س س سسدا ف س س س س س س س س س س س س س العس س س س س س س س س س س س سسدا يكس س س س س س س س س س س س سسر تس س س س س س س س س س س س سسال‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوت يس س س س س س س س س س س س س س س س سسعى أم س س س س س س س س س س س س س س س سسامه ووراه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف أن ل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه‬ ‫حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالف الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ال س س س س س س س س س سسروس مغدم س س س س س س س س س سسداً إذ يراه س س س س س س س س س سسا‬

‫وت س س س س س س س س سسرى ال س س س س س س س س س سسرب حنيس س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س سسدعى عروس س س س س س س س س س س اً‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ى دينس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه فلدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أتتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫دعس س س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق طائعس س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً لّباه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فرم س س س س س س س س س س س س س س س اه الضس س س س س س س س س س س س س س س سسلل سس س س س س س س س س س س س س س س سسهدماً ولكس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ح س س س س س س س س س س س سسل فس س س س س س س س س س س س س أعنيس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسدى فعدماه س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فه س س س س س س س س س س س سسوت م س س س س س س س س س س س سساذ ه س س س س س س س س س س س سسوى س س س س س س س س س س س س سساء الع س س س س س س س س س س س سسايل‬

‫وجب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال اله س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد هس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد ذراه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أد ل س س س س س س س س س س س س س س سّم النه س س س س س س س س س س س س س س سسار واخنس س س س س س س س س س س س س س س سسف الب س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫ون س س س س س س س س س س س س سسال الكس س س س س س س س س س س س س س سسوف ش س س س س س س س س س س س س س سسس ض س س س س س س س س س س س س س سسحاها‬ ‫ليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س رمضس س س س س س س س س س س س س س س س س سساها‬

‫ب س س س س س س س س س س سسأب ثاوي س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س سسى الرض ق س س س س س س س س س س سسد ظ س س س س س س س س س س سّل‬ ‫م س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س سساتر س س س س س س س س س س سسوى الري س س س س س س س س س ح منهس س س س س س س س س سسا‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س سسد كسس س س س س س س س س س س س س س س س سساه دبوره س س س س س س س س س س س س س س س س ا وص س س س س س س س س س س س س س س س سسباها‬

‫وبنفس س س س س س س س س س س س س س س سسي حرائ س س س س س س س س س س س س س س سراً ادهش س س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫هجدمس س س س س س س س س س س سسة اليس س س س س س س س س س س سسل بعس س س س س س س س س س س سسد فققس س س س س س س س س س س سسد حاهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسرزت والف س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد يف س س س س س س س س س س س س س س س سسق ش س س س س س س س س س س س س س س س سسجواً‬ ‫بي س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد وجهه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تغطّي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسوناً‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س رياض الدح والرثاء ‪.‬‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س سسرها بع س س س س س س س س س س س س س س سسد خ س س س س س س س س س س س س س س سسدرها وخباه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وب س س س س س س س س س س س س س سسأخرى ت س س س س س س س س س س س س س س سسروم دف س س س س س س س س س س س س س س سسع ع س س س س س س س س س س س س س س سسداها‬

‫‪266‬‬

‫)‪(1‬‬


‫الشيخ جواد الشبيبي‬ ‫المتوفى ‪1363‬‬

‫قال يرثي المام السني ‪ ، 7‬وأوائل البيات على حروف الجاء ‪:‬‬ ‫أم س س س س س س س س س س س س سسا آن أن ت س س س س س س س س س س س س سسري الي س س س س س س س س س س س س سساد الس س س س س س س س س س س س س س سوابق‬

‫فتنس س س س س س س س س س س س س سسدك منهس س س س س س س س س س س س س سسا الراسس س س س س س س س س س س س س سسيات الش س س س س س س س س س س س س س سواهق‬

‫بعيس س س س س س س س س سسدات مهس س س س س س س س س سسوى اللجس س س س س س س س س سسم يدملس س س س س س س س س سس ن فتيس س س س س س س س س سسة‬

‫عليه س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س سواء النص س س س س س س س س س سسر بالفت س س س س س س س س س سسح خ س س س س س س س س س سسافق‬

‫تطّلس س س س س س س س س س س س س س س س سسع فيه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س س س س س سسائم بش س س س س س س س س س س س س س س س س سسروطها‬

‫إذا عارض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س تها بالوش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ج الفيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالق‬

‫ث س س س س س س س س س س س س س س س سوابت يريه س س س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س س س س سوارق بال س س س س س س س س س س س س س س سسدما‬

‫وكي س س س س س س س س س س س س س سسف تس س س س س س س س س س س س س س سسي الثابت س س س س س س س س س س س س س سسات الشس س س س س س س س س س س س س س سوارق‬ ‫إلس س س س س س س س س س س س أمس س س س س س س س س س س سٍد إن يقق س س س س س س س س س س سسض فه س س س س س س س س س س سسي طلئ س س س س س س س س س س سسق‬

‫ح س س س س س س س س س سرام عليهس س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س سسبق إن هس س س س س س س س س سسي أزمنس س س س س س س س س سست‬

‫رباط س س س س س س س س س ساً وص س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س سسدهر بس س س س س س س س س سسالور ضس س س س س س س س س سسائق‬

‫يل س س س س س س س س س س س الم س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س سسا إن موقس س س س س س س س س س سسف‬ ‫خف س س س س س س س س س س سساًء و ّ‬

‫تس س س س س س س س س س س سّل ب س س س س س س س س س س سسه من س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س سسيوف الب س س س س س س س س س س سوارق‬

‫ذوابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح إل أنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أهّلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوائح إل أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواعق‬

‫رق س س س س س س س س س س س س س س س س اق تعّلقق س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الطلس س س س س س س س س س س س س س س س سسى فكأنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س س س س سسا عن س س س س س س س س س س سسد أعن س س س س س س س س س س سساق الكدمس س س س س س س س س س س سسا ة علئس س س س س س س س س س س سسق‬

‫زه س س س س س س س س س ت ظلدم س س س س س س س س س سسات ال س س س س س س س س س سسرب منه س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س سسأنم‬

‫يش س س س س س س س سسق بس س س س س س س سسا فج س س س س س س س سسر م س س س س س س س سس ن الضس س س س س س س سسرب صس س س س س س س سسادق‬

‫س س س س س س س س س سسققت ش س س س س س س س س سسفق اليج س س س س س س س س سساء أح س س س س س س س س سسر أمرع س س س س س س س س س ت‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س سس ن رؤوس الن س س س س س س س س س س س س س سساكثني ش س س س س س س س س س س س س س سسققائق‬

‫ج س س س س س س س س سسرى الم س س س س س س س س سسر أن تبقق س س س س س س س س سسى لم س س س س س س س س سسر حبائسس س س س س س س س س ساً‬

‫دع الس س س س س سسبيض ُتنشس س س س س سسي الس س س س س سسوت اسس س س س س سسود ف س س س س س س الس س س س س سسوغى‬

‫ب س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن دم الققتل س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س سراق طرائ س س س س س س س س س س سسق‬

‫‪267‬‬


‫ش س س س س س س س س س سسققائققها ف س س س س س س س س س س س من س س س س س س س س س سسب ال س س س س س س س س س سسام أفص س س س س س س س س س سسحت‬ ‫ِصس س س س س س س س س س ل س النص س س س س س س س س سسل بالنص س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س سساذرب م س س س س س س س س سسدركاً‬

‫وم س س س س س س س سسا أفصس س س س س س س س سسحت عنس س س س س س س س سسد الس س س س س س س س سسدير الشققاشس س س س س س س س سسق‬ ‫تس س س س س س س س س س س س سراٍث ل س س س س س س س س س س س سسا بيضس س س س س س س س س س س س ساً تع س س س س س س س س س س س سسود الف س س س س س س س س س س س سسارق‬

‫ضس س س س س س س سسحى وقعس س س س س س س سسة بس س س س س س س سسالطف جلّس س س س س س س سست ودك س س س س س س س دكت‬ ‫طوائحه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س س س س س سسد ط س س س س س س س س س س س س س س س سّوحت بلدم س س س س س س س س س س س س س س س سٍة‬ ‫ظلم مثس س س س س س س س س س س س س س سسار النققس س س س س س س س س س س س س س سسع فيهس س س س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س س س سسحابة‬

‫مغاربس س س س س س س س س س س س س س س س ا م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن هول س س س س س س س س س س س س س س سسا والش س س س س س س س س س س س س س س س سسارق‬ ‫دج س س س س س س س س س س س سست وح س س س س س س س س س س س س راب الس س س س س س س س س س س س سسدمهريات ب س س س س س س س س س س س سسارق‬

‫عف س س س س س س سست ص س س س س س س سساحب الط س س س س س س سسب الط س س س س س س سسروق من س س س س س س سسازلً‬

‫لل عل س س س س س س س س س س س س س س س سّي ل س س س س س س س س س س س س س س س س تطأه س س س س س س س س س س س س س س سسا الط س س س س س س س س س س س س س س س سوارق‬

‫ب حربس س س س س س اً تسس س س س س س سّج رست‬ ‫غ س س س س س سسدت اب س س س س س سس ن ح س س س س س سسرب شس س س س س س س ّ‬ ‫فج س س س س س س س س س سساء ب س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س سستدمطر الص س س س س س س س س س سسخر ع س س س س س س س س س س سب ة‬

‫عل س س س س س س س س س سسى مثله س س س س س س س س س سسا تقق س س س س س س س س س سساذى العي س س س س س س س س س سسون الروام س س س س س س س س س سسق‬

‫بس س س س س س س س س س سسه حرم س س س س س س س س س س ات الس س س س س س س س س س سسوحي وهس س س س س س س س س سسي حس س س س س س س س س س سسدائق‬ ‫وم س س س س س س س س سس ن وقعهس س س س س س س س س سسا يلس س س س س س س س س سسوي الشس س س س س س س س س سسباب الغرانس س س س س س س س س سسق‬

‫قضس س س س س س س س س س سسى ظدمس س س س س س س س س س سسأ فيهس س س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س س سسني وس س س س س س س س س س سسيفه‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ب س س س س س س س س س س س س س س س سسارق من س س س س س س س س س س س س س س س سسه وأرسس س س س س س س س س س س س س س س س ل وادق‬

‫كفس س س س س س س س س سسى الطي س س س س س س س س س س أن ترت س س س س س س س س س اد طعدم س س س س س س س س س ساً وكّف ه س س س س س س س س س سسا‬

‫بأس س س س س س س س س س س س س س س س سرابا أن س س س س س س س س س س س س س س س س اس س س س س س س س س س س س س س س س سستدار خواف س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫ل س س س س س س س سسه الص س س س س س س س سسعد ة الس س س س س س س س سسدمرا فقق س س س س س س س سسل قل س س س س س س س سسم الققض س س س س س س س س‍‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س سسرى بالناي س س س س س س س س س س س س س سسا والص س س س س س س س س س س س س س سسدور اله س س س س س س س س س س س س س سسارق‬

‫مضس س س س س س س س سسى ومضس س س س س س س س سسى أصس س س س س س س س سسحابه عس س س س س س س س سساطري الثنس س س س س س س س سسا‬

‫ومص س س س س س س س س س س س س سسرعهم بالدم س س س س س س س س س س س س سسد ل النس س س س س س س س س س س س س سّد ع س س س س س س س س س س س س سسابق‬

‫ن س س س س س س س س س س سسو وجه س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س سسوت ال س س س س س س س س س س سسءزؤام ب س س س س س س س س س س سسأوجه‬

‫وض س س س س س س س س س سساٍح لس س س س س س س س س س سسا تصس س س س س س س س س س سسبو النبس س س س س س س س س س سسال الرواشس س س س س س س س س س سسق‬

‫مه س س س س س س س سوا م س س س س س س س سساذ قض س س س س س س س سوا ع س س س س س س س سسادت بن س س س س س س س سسات مدم س س س س س س س سسد‬

‫قلئس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدها مبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستّءزً ة والنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساطق‬

‫ينُحس س س س س س س س س س س س س س س َ ن ول ح س س س س س س س س س س س س س سساٍم ويعطفس س س س س س س س س س س س س س سس ن هّتف س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫بك س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س سسام في س س س س س س س س س س س سسه تدم س س س س س س س س س س س سسى القق س س س س س س س س س س س سسائق‬

‫الشسسيخ ج سواد الشسسبيب شسسيخ الدب ومفخسر ة العسسرب الشسساعر الالسسد وجامع الش سوارد ‪،‬‬ ‫الشسسيخ ج سواد ابسس ن الشسسيخ مدمسسد بسس ن شسسبيب بسس ن ابراهيسسم بسس ن صسسققر البطسسايي الشسسهي بالشسسبيب‬ ‫الكبي م ن أفاذاذ الءزمان ف أدبه وكدماله وظرفه وأرييته ‪.‬‬ ‫ولد ببغسسداد فس شسسهر شسسعبان عسسام ‪ 1284‬ه س )‪ (1‬وتوف أبسسوه وعدمسسره اسسسبوع وكان والسسده‬ ‫م ن الشخصيات الرموقة ببغداد ‪ ،‬فانتققلت امه بولودها إلس النجسسف بنسسب السسر ة وهي بنست‬ ‫الش سسيخ ص سسادق أطيدم سسش وهسو م سس ن الش سسهوري ن بالفض سسل والعل سسم ولسسه ض سسياع ف س قض سساء الش سسطر ة‬ ‫ويققضي أكثر أيامه هناك فكان ينتققل بسبطه‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ويققول الشيخ السدماوي ف الطليعة انه ولد سنة ‪‍ 1280‬ه ‪ .‬كدما أخبه المرتجم له نفسه ‪.‬‬

‫‪268‬‬


‫إل س هن سساك ف س ك سسل س سسفراته ويسدب علي سسه ويغ سساذيه ‪ ،‬وسسساعدته م سواهبه الفياظ سسة ف سسبع بالش سسعر‬ ‫والدب ومتلف العلوم العربية والسلمية إل أن توف جده عام ‪‍ 1296‬ه ‪ .‬وقد قسارب الائسة‬ ‫عام فس العدمسسر فعسساد السمرتجم لسه إلس النجسف وواصسسل دراسسسته وتيسسءز بالنشسساء والكتابسة حست عسّد هس‬ ‫البعض بأنه أكتب عصسره قسال عنسه الشسيخ السسدماوي فس ) الطليعسة ( فققسال ‪ :‬قبلسة الدب الست‬ ‫ت ج وريانته الت تشم ول تءزج ‪ ،‬وجواده السابق ف مضدماري النسسثر والنظسسم ‪ ،‬عاشسرته فوجدته‬ ‫حس ن العِشسر ة مليسح النسادر ة صساف النيسة حلسو الفكاهسة قسوي العارضة مسع تسسك بالسدي ن والستءزام‬ ‫بالشرع ‪ ،‬وذكره صاحب ) الصون النيعة ( فققال ‪ :‬عال فاضل وأديب كامل ‪ ،‬شساعر مسساهر‬ ‫فصيح بليغ لغوي ملؤر خ حس ن الاور ة جيد الاظر ة ‪ ،‬فطسس ن ذكي ذو ذهسس ن وقاد وفكسر نققساد ‪،‬‬ ‫وأّلف كتاباً ف الراسلت بينه وبني أحبابه سسساه ) الللؤللؤ النثسسور ( وديسوان شسسعره ‪ ،‬وهو مكسسثر‬ ‫مسس ن الشسسعر والنسثر سسريع البديهسة فس كليهدمسسا وترجم لسسه كسسل مسس ن كتسسب عسس ن الشسسعر والدب فس‬ ‫العسراق إذ أن الكسسثي مسس ن التسسأدبني ترج وا علسسى مدرسته وما زالسست النسوادي تتنسّد رس علدمسسه وأدبسسه‬ ‫وقد عّدم رس طويلً فأدرك الدوري ن ‪ :‬المرتكي والسوطن وشعره مققبسول فس السدوري ن وكأنه يتجسدد مسسع‬ ‫الءزم ن ففسسي رس ائله ومققامسساته يسساري مققامسسات الدمسسدان وال سوارزمي وبشسسعره السياسسسي ونققسسده‬ ‫اللذع كشاب يس بتطلبات البلد واستققللا والعجيب أنه مكثر فس الشسسعر وميسسد فس كسسل‬ ‫ما يققول ‪ ،‬وقد داعسب جاعسة مس ن أعضساء نسدوته منهسم الشسيخ ابراهيسم أطيدمسش لسا تسءزوج زوجة‬ ‫بالضافة إل زوجاته السالفات وكان ف السبعني م ن عدمره ‪ ،‬بعث الشيخ له قصيد ة أولا ‪:‬‬ ‫ص س س س س س س س س س س س سواهل م س س س س س س س س س س سسا بلغ س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س سسدى الرهس س س س س س س س س س س ان‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسك أو ٌل منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وث س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وتله الجة الكبى السيد أبو الس ن الصسفهان الوسوي حيسث قسد تسءزوج وهو ابس ن‬ ‫السبعني وتلمها زعيم النجف الدين الشيخ جواد الواهري ث الشيخ جواد عليوي وكلهسسم قسسد‬ ‫تاوزوا السبعني ف أعدمارهم فكتب المرتجم له إل الخي منهم وقال ‪:‬‬

‫‪269‬‬


‫) ج س س س س س س س س سوادك ( م س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س سسد الثدم س س س س س س س سسانني ص س س س س س س س سساهل‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س سس ن ذا ي س س س س س س س س س س س س س سساريه ومس س س س س س س س س س س س س سس ن ذا يط س س س س س س س س س س س س س سساول‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س سسائلة م س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ت س س س س س س س س س س س س س س س س سساول نفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت ل س س س س س س س س س س سسا فت س س س س س س س س س س سسح الص س س س س س س س س س س سسون ت س س س س س س س س س س سساول‬ ‫فققل س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫فقق س س س س س س سسالت أب س س س س س س سسا الس س س س س س س سسيف ال س س س س س س سساذي ه س س س س س س سسو حام س س س س س س سسل‬

‫وم س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س سسيفه ف س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسروع إل حائس س س س س س س س س س س سسل‬

‫ثققي س س س س س س س س سسل حدي س س س س س س س س سسد العض س س س س س س س س سسب تبك س س س س س س س س سسى لض س س س س س س س س سسعفه‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س سراب الع س س س س س س س س س س س س س سوايل وال س س س س س س س س س س س س س سسداد الناص س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وم س س س س س س س س سس ن عج س س س س س س س س س سسب أن الص س س س س س س س س س سسياقل ل س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س سس ن‬

‫تع س س س س س س س س س س س س س س س سساله ب س س س س س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س س س س س سسالته الص س س س س س س س س س س س س س س س سسيادل‬

‫وعند اقمرتان الثان م ن هلؤلء العلم كتب لسدماحة الشيخ عبد الرضا آل راضي ‪:‬‬ ‫يبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساري الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهل الول‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهل الث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬ ‫كل ال ِط رسفنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثر‬ ‫ولك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن طرفن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا استعص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ب عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل‬ ‫وإن خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائس فاسمرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫أردنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالً‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الوثب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستعجل‬

‫وقال يداعب الخر منهم ‪:‬‬ ‫ُأه ّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرع والش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارع‬

‫ثلثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون لتسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعني‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهل الراب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأي ن القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامع‬

‫وم ن مسسداعباته لحسسد زملئسسه وكان فس رأسسسه قسسرع وهو الشسسيخ عبسسد السسسني السواهري‬ ‫والد مدمد مهدي الواهري قال ‪:‬‬ ‫دوح س س س س س س س س س س ة الس س س س س س س س س س س سسم أنبت س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س سست ج‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك رأس مرض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ع ومد بّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫روضس س س س س س س س س س س س س س س سسة تنب س س س س س س س س س س س س س س س سست الش س س س س س س س س س س س س س س س سسققائق فيه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫جلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساراً وسوس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسناً وبنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫قس س س س س س س س س س س س س سسد قرأنس س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س سسديثه مس س س س س س س س س س س س س سس ن قس س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫فوج س س س س س س س س س س س س س س س س دناه ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن جع س س س س س س س س س س س س س س س س سسود م س س س س س س س س س س س س س س س س سّرج‬ ‫نققط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن قيح س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه بءزب س س س س س س س س س س س س س س س س س ردج‬

‫ف س س س س س س س س س س سسوق ك س س س س س س س س س س سسافوره م س س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س س سسعر مس س س س س س س س س س س سسك‬ ‫في س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س سسر للقق س س س س س س س س س س س س سسار م س س س س س س س س س س س س سس ن ظلدم س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫كس س س س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س س س س س س س سّم نشس س س س س س س س س س س س س سسره يتبّنس س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسف يّس س س س س س س س س س س س س س س س سسة فتدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسوج‬

‫أرض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه عسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجد وحصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسباه د ٌر‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسو أُزيل س س س س س س س س س س س س س س س سست أص س س س س س س س س س س س س س س س سسدافه لت س س س س س س س س س س س س س س س سسدحرج‬

‫ط ي س س س س س س س س س س س سساقوت في س س س س س س س س س س س سسه ج س س س س س س س س س س س سسدول ت س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫خسسسسسسسسسسسسس ّ‬

‫‪270‬‬


‫ك س س س س س س س س س س سسم بوس س س س س س س س س س سسى الج س س س س س س س س س س سسام ع س س س س س س س س س س سساد كليدم س س س س س س س س س س سسا‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س س سسعققاً خ س س س س س س س س س س س س س س س س سّر بال س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء مض س س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬

‫ل س س س س س س س سسو عل س س س س س س س سسى اب س س س س س س س سس ن الدم س س س س س س س سسوم ض س س س س س س س سساق خن س س س س س س س سساق‬

‫وكش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفنا عن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لققلن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬

‫عدمدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه بللؤلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤ وعققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬ ‫وهس س س س س س س س س س س س س س و وادي العققي س س س س س س س س س س س س س سسق ك س س س س س س س س س س س س س سسم جس س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫فهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ملس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك معدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ومت س س س س س س س س س س س س س س س س س سّوج‬ ‫عن س س س س س س س س س س سسه ترم س س س س س س س س س س ى معصس س س س س س س س س س سسومة س س س س س س س س س س س سساعة ال س س س س س س س س س س سس ج‬

‫موق س س س س س س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسعلة كعلس س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة عدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسرو‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س سسناها ن س س س س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س س س س سسبوق تأج س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫ذو بي س س س س س س س س س س سسان ل س س س س س س س س س س سسو خاص س س س س س س س س س س سسم الدم س س س س س س س س س س سسر في س س س س س س س س س س سسه‬

‫لنطفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سّره وب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خ وأثلس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫وأديس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ل بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابلي ولكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫أن س س س س س س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س س س س س س سسام ول س س س س س س س س س س س س س أرد ن س س س س س س س س س س س س س سسر في س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫فدم س س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س سسم الققبّ س س س س س س س س س س سسل ق س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س سس ج‬

‫حيس س س س س س س س س س سسث فيس س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س س س سوارض كوس س س س س س س س س س سس ج‬

‫وسعت الشيخ مدمد رضا كاشف الغطاء يتحدث ع ن شاعرية الشبيب الكبي ويققسسول‬ ‫كنسسا بصسسحبة والسسدي السسادي ف س ش سريعة الكوفسة واتسساذنا السسسجد مقق سراً لنسسا فءزارنا الشسسيخ ال سواد‬ ‫وكان نسسازلً علسسى النهسسر فشسسكونا عسسدم وجود حليسسب البققسسر ‪ ،‬والطسسبيب يوصي باسسستعدماله فققسسال‬ ‫الشسسيخ ‪ :‬إنسسه متسسوفر بسسالققرب منسسا وأخسساذ يرس ل لنسسا كسسل يسسوم زجاجسسة ملسسوء ة وك ان يتسسم رأسسسها‬ ‫ببطاقة فيها قصيد ة م ن نظدمه ‪.‬‬ ‫وكتب للعال الليل الشيخ أحد كاشف الغطاء على سبيل الداعبة ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س سساذاتك بيس س س س س س س س س س سست مس س س س س س س س س س سس ن علً سس س س س س س س س س س سسكا‬

‫ص س س س س س س س س س س سّي غ س س س س س س س س س س سسداي غ س س س س س س س س س س سسدا ة الربع س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسكا‬

‫ت بس س س س س س س س سسم يس س س س س س س س سسوم الريس س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س سساذ‬ ‫أم س س س س س س س س سسا اعت س س س س س س س س سسب َ‬

‫ألقق س س س س س س س س س س س سوا أن س س س س س س س س س س سساملهم م س س س س س س س س س س سس ن فوقه س س س س س س س س س س سسا َش س س س س س س س س س س س س بَسكا‬ ‫م س س س س س س س س س س س سسا بينن س س س س س س س س س س س سسا والبققاي س س س س س س س س س س س سسا والل س س س س س س س س س س س سسود لك س س س س س س س س س س س سسا‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س سنس في س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س سسرداً ل يش س س س س س س س س س س س س س س سساركن‬ ‫وخ ّ‬ ‫ق س س س س س س س س س س س سسالوا لن س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س سسرر البُّنس س س س س س س س س س س س س نققس س س س س س س س س س س س سسدمها‬

‫سس س س س س س س س سواك ‪ ،‬ف س س س س س س س سسالنفس ت س س س س س س س سسأب الش س س س س س س س سسرك والُشس س س س س س س س س رسكا‬

‫ضسلس مسس ن السسساك فس شسسط الفسرات وموضع الُسس ّرس ة منسسه أطيسسب‬ ‫نس ( هسسو الف ّ‬ ‫وسك ) البُ ّ‬

‫الواضع ‪.‬‬ ‫وف س مل سسس ضس سّم خنب سسة م سس ن الدب سساء العلدم سساء وهس م الش سسيخ الش سسبيب والش سسيخ آغ سسا رضس ا‬ ‫الصسسبهان والشسسيخ هسسادي آل كاشسسف الغطسساء والسسسيد جعفسسر اللسسي صسساحب دي سوان ) سسسحر‬ ‫بابل ( وف يد أحدهم كتاب ) العققد الفريد ( لب ن عبد ربه إذ مّرت‬

‫‪271‬‬


‫فققر ة م ن كلم العرب وهي ‪ :‬نظرت بعين شادٍن ظدمأن ‪ .‬فاقمرتح أحدهم أن يشمرتك الدميع ف‬ ‫جعل هاذه الفققر ة مطلع قصيد ة ‪ ،‬فاستهلها لسدماحة الشيخ الادي بققوله ‪:‬‬ ‫نظ س س س س س س س س س س س س س س س سسرت بعين س س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س سسادن ظدم س س س س س س س س س س س س س س س سسأن‬

‫ظدميس س س س س س س س س س س س س س س سساء بالتلعس س س س س س س س س س س س س س س سسات مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن نعدمس س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫فققال ساحة الشيخ الشبيب ‪:‬‬ ‫وت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايلت أعطافه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا كغص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسونا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسا أش س س س س س س س س س س س س س سسبه العط س س س س س س س س س س س س س سساف بالغص س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وقال السيد جعفر اللي ‪:‬‬ ‫وش س س س س س س س س س سسدا ب س س س س س س س س س س سساذاك الرب س س س س س س س س س س ع ج س س س س س س س س س س سسرس حّليه س س س س س س س س س س سسا‬

‫فتدم س س س س س س س س س س س س س س سسايلت طرب س س س س س س س س س س س س س س س اً غص س س س س س س س س س س س س س س سسون الب س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وتبعهم ساحة الشيخ الصفهان بققوله ‪:‬‬ ‫هيف س س س س س س س س س س س س سساء غاني س س س س س س س س س س س س سسة ل س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س سس ن طرفه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أس س س س س س س س س س س س سسياف غن س س س س س س س س س س س سس ج فقق س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وإذا هي قصيد ة عامر ة ف ‪ 56‬بيتاً مثبتة بكاملها ف ديوان سحر بابل ‪.‬‬ ‫وقال ‪:‬‬ ‫ل أكس س س س س س س س س سسثر ال س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سس ن قس س س س س س س س س سسومي ول عس س س س س س س س س سسددي‬

‫إن لس س س س س س س يكون س س س س س س وا ل س س س س س سسدى دف س س س س س سسع الط س س س س س سسوب ي س س س س س سسدي‬

‫يل س س س س س س س س س س قات س س س س س س س س س س ٌل فس س س س س س س س س سسوق خ س س س س س س س س س سّد يسسه دمس س س س س س س س س سسي ول س س س س س س س س سسه‬

‫ُح ك س س س س س س س س س س س س س س س س ٌم ُي س س س س س س س س س س س س س س س س ّوسسلهأّن الققتي س س س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫ُمص س س س س س س س س س س س س س س سسفدي بققي س س س س س س س س س س س س س س سسود ل فك س س س س س س س س س س س س س س سساَك ل س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ص س س س س س س س س س سفسد‬ ‫واضس س س س س س س س س سسيعَة النفس س س س س س س س س سسس بني س س س س س س س س س س الققيس س س س س س س س س سسد وال َ‬

‫وخس س س س س س س س س س س س س س س س س ادٍع ج س س س س س س س س س س س س س س س س سساء فّتانس س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بنغدمت س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫حس س س س س س س س س س سسا البحس س س س س س س س س س سساَر وف س س س س س س س س س س أحش س س س س س س س س س سسائه طدم س س س س س س س س س س س ٌع‬ ‫ب ال س س س س س س س س س سساء ل م س س س س س س س س س سس ن ُغل س س س س س س س س س سٍة وظدم س س س س س س س س س ساً‬ ‫واس س س س س س س س س س سستوع َ‬

‫ح س س س س س س س س س س س س سست اس س س س س س س س س س س س س سستققّر فك س س س س س س س س س س س س سسانت زأر ةُ الس س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫إل س س س س س س س س س س س امتصس س س س س س س س س س سسا ص بققايس س س س س س س س س س سسا النس س س س س س س س س س سسءزِر والثدمس س س س س س س س س س سسد‬

‫وص س س س س س س س سساحب ال س س س س س س س س سساء ظدم س س س س س س س س سسثآن الف س س س س س س س س سلؤاد ص س س س س س س س س سسدي‬

‫***‬

‫الب س س س س س س سسس لص س س س س س س سسدمك س س س س س س س س إن لق س س س س س س سساك مفمرتسس س س س س س س اً س س س س س س س س‬

‫مطروق س س س س س س س س س س س س س َة الص س س س س س س س س س س س س سسب ل منس س س س س س س س س س س س س سسوجَة ال س س س س س س س س س س س س سسءزرد‬

‫فه س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س سسي الن س س س س س س س س س س سسثر ةُ الص س س س س س س س س س س سسداء ترقه س س س س س س س س س س سسا‬

‫يس س س س س س س س س سسد القق س س س س س س س س سسوي ال س س س س س س س س سست تع س س س س س س س س سسي ع س س س س س س س س سس ن اللس س س س س س س س س سسد‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س سسل لشس س س س س س س س س س س س س س سسعبك يدمس س س س س س س س س س س س س س سسع شس س س س س س س س س س س س س س سسله لعلً‬

‫فل تُنس س س س س س س س س س س س س س سسال العل ف س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س سسله الب س س س س س س س س س س س س س س سسدد‬

‫‪272‬‬


‫ولينتف س س س س س س س س س سسض م س س س س س س س س س سس ن غب س س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س س سسوت متح س س س س س س س س س سسداً‬

‫ت أول س س س س س س س س س س بشس س س س س س س س س س سسعب غي س س س س س س س س س س س متحس س س س س س س س س س سسد‬ ‫فس س س س س س س س س س سسالو ُ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سّر التقق س س س س س س س س س س س س س س سسدم أن القق س س س س س س س س س س س س س س سسوَم س س س س س س س س س س س س س س س سسعيهم‬

‫لغاي س س س س س س س س س س س س س س س سسة وحس س س س س س س س س س س س س س س س دوها س س س س س س س س س س س س س س س س سسعَي منف س س س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫ق س س س س س س س سسد ض س س س س س س س سّعف ال س س س س س س س سسق َم س س س س س س س س نس تُط س س س س س س سسوى ط س س س س س س س سسويته‬

‫عل س س س س س س س سسى البغيض س س س س س س س سسني ‪ ،‬س س س س س س س س سسوء الُل س س س س س س سسق والس س س س س س س س سسد‬ ‫ف ل تقق س س س س س س س س س س س سسوى عل س س س س س س س س س س س سسى أح س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫إن العواص س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫إجع س س س س س س س س س سسل لنفس س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س سس ن معققول س س س س س س س س سسا ُع س س س س س س س س س سسدداً‬

‫رّك س س س س س س س س س س نس مقق س س س س س س س س س س س س سّرك تس س س س س س س س س س س س سسأم ن كس س س س س س س س س س س س سسل قارع س س س س س س س س س س س س ة‬ ‫وذُّم ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سرار م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مب س س س س س س س س س س س س س س س س سسارزٍ ة‬ ‫ل تقق س س س س س س س س س سسرب الش س س س س س س س س س سسد مرفوع س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س سسه زج س س س س س س س س س ٌل‬

‫ث ق س س س س س س س س سسال س س س س س س س س س سسامُعه‬ ‫أحل س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س سسديث ح س س س س س س س س سسدي ٌ‬ ‫ش س س س س س س س س س س س سستان بنيس س س س س س س س س س س س س خطي س س س س س س س س س س س سسب أمس س س س س س س س س س س س سٍة َخ طسب س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ه س س س س س س س س س س سساذا يي س س س س س س س س س س سسء بُءزبس س س س س س س س س س سسد القق س س س س س س س س س س سسوِل متخض س س س س س س س س س س ساً‬

‫فُع س س س س س س س سسد ة العقق س س س س س س س سسل ك س س س س س س س سسم ت س س س س س س س سسأت عل س س س س س س س سسى الع س س س س س س س سسدد‬

‫إل ف س س س س س س س س س س س س سرارك مس س س س س س س س س س س س سس ن غ س س س س س س س س س س س س سّي إل س س س س س س س س س س س س س رش س س س س س س س س س س س س د‬

‫إن لس س س س س س س س س س يك س س س س س س س س سس ن لص س س س س س س س س سسلح الش س س س س س س س س سسعب والبل س س س س س س س س سسد‬ ‫لتلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققن مش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموَله وِزد‬ ‫سس س س س س س سساٍر علس س س س س س سسى الققصس س س س س س سسد أو نس س س س س س سساٍء علس س س س س س سسى الصس س س س س س سسدد‬ ‫وذاك يدمُعس س س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س سس ن ذاهس س س س س س س س س س س س س س سسب الَءزبَس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫***‬

‫ي س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سس ن يس س س س س س س س س سسوُد ق س س س س س س س س سسبيل وهس س س س س س س س س و س س س س س س س س س سسلؤدده‬

‫أس س س س س س س س س سسدد طريس س س س س س س س س َق العل م س س س س س س س س سس ن هظدم س س س س س س س س سسه وُس س س س س س س س س س دس‬ ‫منهس س س س س س س س س س س س س س سسم بيوم س س س س س س س س س س س س س سسك هس س س س س س س س س س س س س س سساذا معِقق لس لغس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫صس س س س س س س س دس ب س س س س س س س سسم م س س س س س س س سس ن كن س س س س س س س سسوز الس س س س س س س س سسر أثنه س س س س س س س سسا‬ ‫وار ُ‬

‫فقق س س س س س س س س س س س س س سسد تب س س س س س س س س س س س س س سساح إذا أمس س س س س س س س س س س س س س سست بل رص س س س س س س س س س س س س س د‬

‫واخس س س س س س س س س سسمرت رجس س س س س س س س س ال الس س س س س س س س س سساعي الغس س س س س س س س س سسر مس س س س س س س س س سسدخراً‬

‫إن الرج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال دن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ٌي وأخلص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها‬ ‫ول يغرنّس س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س سسردا جس س س س س س س س س س س س ٌد‬

‫ك في س س س س س س س سسه قس س س س س س س سسول منتقق س س س س س س س سسد‬ ‫م س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س سّاذ بس الس س س س س س س س سسب ُ‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س سسالرء قيدمتُس س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س سسالروح ل السس س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وإن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س س س س س سسنه ال س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاتّ بالي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ل يكسس س س س س س س سسب الطس س س س س س س سسوق حسس س س س س س س سسناً جيس س س س س س س سسد لبسس س س س س س س سسه‬ ‫والنس س س س س س س س س س سساس كس س س س س س س س س س سسالنب ِ‬ ‫ت منس س س س س س س س س س سسه عرف س س س س س س س س س س ٌ ج وكب س س س س س س س س س س ساً‬ ‫والشس س س س س س سسعر كالسس س س س س س سسحر ف س س س س س س س مهس س س س س س سسد اليس س س س س س سسال مع س س س س س س ساً‬

‫والش س س س س س س س س س س س س سسعر كالن س س س س س س س س س س س س سساس من س س س س س س س س س س س س سسه جيّ س س س س س س س س س س س س س ٌد وردي‬

‫تاذب س س س س س س س س س س س س س ساً حلدم س س س س س س س س س س س س س سًة واستدمسس س س س س س س س س س س س س سسكا بثس س س س س س س س س س س س س سسدي‬

‫ع عل س س س س س س س س س سسى عَُققس س س س س س س س س س س دس‬ ‫لكندم س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س سسحر مطب س س س س س س س س س سسو ٌ‬

‫والش س س س س س س س س س سسعر مطبس س س س س س س س س سسوعه الس س س س س س س س س سسايل عس س س س س س س س س سس ن العَُقق س س س س س س س س س س دس‬

‫ك س س س س س س س س س سسان الض س س س س س س س س س سسعيف إذا م س س س س س س س س س سّد القق س س س س س س س س س سسوي ي س س س س س س س س س سسداً‬

‫ل ِظ لسدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسه رّده س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مدفوع س س س س س س س س س س س س س س س س س ًة بي س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وارحت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه لظل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوٍم ومض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسطهد‬

‫***‬

‫والي س س س س س س س س سسوم ظ س س س س س س س س سّل ض س س س س س س س س سسعيف القق س س س س س س س س سسوم مض س س س س س س س س سسطهداً‬

‫ك س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س سّج ةس أوضس س س س س س س س س سسحته وه س س س س س س س س س س و معت س س س س س س س س س سسد ٌل‬ ‫بس س س س س س س س س س س سسبيت مضس س س س س س س س س س س سسطرباً ف س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س سسوط ن قلس س س س س س س س س س س سسق‬

‫ب طُ س س س س س س س س س س س سّراق عل س س س س س س س س س س س سسى َوت س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫كدم س س س س س س س س س س س سسا تع س س س س س س س س س س س سساق َ‬ ‫ف مرتع س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س سسأنه زئبس س س س س س س س س س س س س س ٌق فس س س س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫‪273‬‬


‫وقال أيضاً ‪:‬‬

‫بّك س س س س س س س س س س س رس عل س س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س س سسيدك ف س س س س س س س س س سسالوقت ف س س س س س س س س س سسر ص‬

‫ول ت س س س س س س س س س س سسئ فس س س س س س س س س س س س ُأخري س س س س س س س س س س ات َمس س س س س س س س س س س س نس قن س س س س س س س س س س سسص‬

‫واجع س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س سساذي النف س س س س س س س س س س سسس من س س س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س س س سسوً ة‬

‫يكنه س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س سسب عل س س س س س س س س سسى ص س س س س س س س س سساب الغص س س س س س س س س سسص‬

‫وابت س س س س س س س س س س س س س س س سسدع الث س س س س س س س س س س س س س س س سسار يُققف س س س س س س س س س س س س س س س سسى نجه س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فخي س س س س س س س س س س س س آث س س س س س س س س س س س سسار الف س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س سسا يُس س س س س س س س س س س سستققص‬

‫ول تققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل كس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س فإنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س سسديثه الاض س س س س س س س س س س س س س سسي أس س س س س س س س س س س س س س سساطي قص س س س س س س س س س س س س س سسص‬

‫إعدم س س س س س س س س سسل فدم س س س س س س س س سسا بع س س س س س س س س سسد الص س س س س س س س س سسبا م س س س س س س س س سس ن عدم س س س س س س س س سسل‬

‫والب س س س س س س س س س س س س سسدر إم س س س س س س س س س س س س سسا بل س س س س س س س س س س س س سسغ الت س س س س س س س س س س س س س سّم نقق س س س س س س س س س س س س سسص‬

‫إذا تكاسس س س س س س س س س س س س س س سسلت فدمس س س س س س س س س س س س س س سسا ترب س س س س س س س س س س س س س س ح سس س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫م س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س سسمرتك الوس س س س س س س س س سسى بع س س س س س س س س س سسارض الح س س س س س س س س س سسص‬

‫وطس س س س س س س س س س س س س س س س س سسامع لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س تكف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه جفنت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وك س س س س س س س س س م ذبي س س س س س س س س س س سسح فس س س س س س س س س س س س حواش س س س س س س س س س س سسيها فح س س س س س س س س س س سسص‬

‫تطس س س س س س س س س س س س س س س س سساحنت مالس س س س س س س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا لس س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫فه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراه قانعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً أم أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وقّس س س س س س س س س س س دمست مس س س س س س س س س سس ن أجلس س س س س س س س س سسه تلس س س س س س س س س سسك الصس س س س س س س س س سسص‬ ‫ي س س س س س س سسثرد ق س س س س س س سسر ص الش س س س س س س سسدمس م س س س س س س سسع تل س س س س س س سسك القق س س س س س س سسر ص‬

‫فل يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسومّ ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساته‬

‫م س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س سساوز القق س س س س س س س سسدار ف س س س س س س س س الض س س س س س س س سسغ فغ س س س س س س س سسص‬

‫م س س س س س س س س س س سسا أجه س س س س س س س س س س سسل النس س س س س س س س س س س سسان ام س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س سستوي‬

‫بلج س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوجه ل س س س س س س س س س س س س س س س سسديه وال س س س س س س س س س س س س س س س سسب ص‬

‫***‬

‫َم س س س س س س س س س س نس يل س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س سس ن الفتي س س س س س س س س س سسان ب س س س س س س س س س سساب ن ح س س س س س س س س س سسرٍ ة‬

‫ني س س س س س س س س س س س س س س س س س س أجس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل‬ ‫يفتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسح للققتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ع َ‬

‫إن ت س س س س س س س س س س س س س س س سسدعه لّب س س س س س س س س س س س س س س س سساك من س س س س س س س س س س س س س س س سسه ناش س س س س س س س س س س س س س س س سسيء‬ ‫يققط س س س س س س س س س س س س س س س سسع ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالرأي وريس س س س س س س س س س س س س س س س د خص س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫م س س س س س س س س س س سسا نّك س س س س س س س س س س س سس البن س س س س س س س س س س سسد ول يومس س س س س س س س س س س اً نك س س س س س س س س س س سسص‬ ‫كأن س س س س س س س س س س س س س س س سسا الع س س س س س س س س س س س س س س س سسثي كح س س س س س س س س س س س س س س س سسل للرمس س س س س س س س س س س س س س س س ص‬ ‫قس س س س س س س س س سسد نشس س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س سسوفر ة بعس س س س س س س س س سسد مس س س س س س س س س سسا عققس س س س س س س س س سسص‬ ‫وقس س س س س س س س س س س وله ف س س س س س س س س س س س موق س س س س س س س س س سسف الحك س س س س س س س س س س سسام ن س س س س س س س س س س سسص‬

‫يا ربة الفسطاط ‪:‬‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س سسافل الص س س س س س س س س س س س س س سسدق ب س س س س س س س س س س س س س سسأرقى العص س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫واحتجس س س س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س س س سسق بعهس س س س س س س س س س س س س س سسد السس س س س س س س س س س س س س س سسفور‬

‫وانتش س س س س س س س س س س س س س س س سسر الرع س س س س س س س س س س س س س س س س ب ب س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الفض س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فكس س س س س س س س س س س س س سسل يس س س س س س س س س س س س س سسوم هس س س س س س س س س س س س س سسو يس س س س س س س س س س س س س سسوم النشس س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫واش س س س س س س س س س س س س س س سستدمل ال س س س س س س س س س س س س س س سسدهر ح س س س س س س س س س س س س س س سسداد الس س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫م س س س س س س س س س س سساذ ع س س س س س س س س س س سسوف ال س س س س س س س س س س سسءزن ومس س س س س س س س س س سسات الس س س س س س س س س س س سسرور‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س سوادح عّدمس س س س س س س س س س س س س س س س س تس فأض س س س س س س س س س س س س س س س سسحت ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س س سسداول تعدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسى وعني س س س س س س س س س س س س س س س س س تغس س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫وصس س س س س س س س س س س س س س س ّوحت أري س س س س س س س س س س س س س س اف ه س س س س س س س س س س س س س س سساذي ال س س س س س س س س س س س س س س سسدنا‬

‫وانتبس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الف س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجُر مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسومه‬

‫ف س س س س س س س س س سسأي ن س س س س س س س س س س س ل أي س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س ري س س س س س س س س س اض الءزه س س س س س س س س س ور‬ ‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدعارات ون س س س س س س س س س س س س س س س سسام الغي س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫‪274‬‬


‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغت اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق انعكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس ول‬

‫يعت س س س س س س س س س س س س س س سسدل العي س س س س س س س س س س س س س س سسش بعك س س س س س س س س س س س س س س سسس الم س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫ص س س س س س س س س س س سسدور ق س س س س س س س س س س سسوم أص س س س س س س س س س س سسبحت ف س س س س س س س س س س س س الققف س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأظه س س س س س س س س س س س س س س س سسر حّل س س س س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س س س س سّل الص س س س س س س س س س س س س س س س سسدور‬

‫ل يفخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدان إذا مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا عل‬

‫إن اللب س س س س س س س س س س س س سساب ال س س س س س س س س س س س س سسض ت س س س س س س س س س س س س سست الققشس س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫***‬ ‫آلف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الققب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ‪،‬‬

‫ورب س س س س س س س س س س س س س س س ة الفس س س س س س س س س س س س س س س س سسطاط أي س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدور‬

‫طبع س س س س س س س س س س س س س سسك طب س س س س س س س س س س س س س سسع الريس س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س سسو أن س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫دام عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسادته ف س س س س س س س س س س س س س س س س س النف س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫لكندمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمةُ هس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س س س س س سسويت إل لرف س س س س س س س س س س س س س س س س ع الس س س س س س س س س س س س س س س س س سستور‬

‫ل ترفع س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الُرقس س س س س س س س س س س س س س س س سسع ف س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س سسوكب‬

‫وجه س س س س س س س سسك في س س س س س س س سسه ي س س س س س س س سسا ابن س س س س س س س سسة الع س س س س س س س سسرب ) نس س س س س س س سسور (‬

‫ول ت س س س س س س س س س س س س س س س سسءزوري ف س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدجى ج س س س س س س س س س س س س س س س سسار ة‬

‫ففس س س س س س س س س س س س س س سسي غواشس س س س س س س س س س س س س س سسي الليس س س س س س س س س س س س س س سسل إفس س س س س س س س س س س س س س سسك وزور‬

‫بلدك ‪:‬‬ ‫بلدك إن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س البقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫فققس س س س س س س س س س س س س سسم ثّبس س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س س س س س سسدم الس س س س س س س س س س س س س سسدفاع‬

‫بلدك أرض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س عتك العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحفظ‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س س س س س س سسق المومس س س س س س س س س س س س س س س س سسة والرضس س س س س س س س س س س س س س س س س اع‬

‫بلدك أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت لدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً غريض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫تط س س س س س س س س س س س س س س س س سسق في س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أش س س س س س س س س س س س س س س س س سسداق الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسباع‬

‫فقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل للض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساريات أل اق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذفيه‬ ‫أرى ض س س س س س س س س س س س س س س س سسرماً ولي س س س س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه لي س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ففس س س س س س س س س س س س س س س س سسي أوص س س س س س س س س س س س س س س س سساله س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم الفس س س س س س س س س س س س س س س س سساعي‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س ل نس س س س س س س س س س س س س س س س سسار تكس س س س س س س س س س س س س س س س سسون بل شس س س س س س س س س س س س س س س س سسعاع‬

‫وأنسس س س س س س س س س س س س س س س سسدمة يسس س س س س س س س س س س س س س س سسبل السس س س س س س س س س س س س س س س سسدمُ ن منهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوزع بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواه جيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫وقطعان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تلوذ وهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغب‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س سسا زالس س س س س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س س س س سسى فس س س س س س س س س س س س سسءزع ورع س س س س س س س س س س س س ب‬

‫وتنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع عس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا ة الراعس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬ ‫تف س س س س س س س س س س س س سّر م س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سساذئاب إل س س س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س س س سسباع‬

‫نظرنس س س س س س س س س س س س س س س ا ف س س س س س س س س س س س س س س س س السياس س س س س س س س س س س س س س س سسة فاجته س س س س س س س س س س س س س س سسدنا‬

‫وخض س س س س س س س س س س سسنا ف س س س س س س س س س س س الققيس س س س س س س س س س سساس وف س س س س س س س س س س السس س س س س س س س س س سسدماع‬

‫فألفين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بيت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا َس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س رساباً‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س س سسوهم من س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س سسى التدم س س س س س س س س س س س سساع‬

‫إذا ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت فققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساط بص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫أو اكتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت فققنطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار بصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساع‬

‫‪275‬‬


‫وم ن روائعه قوله ‪:‬‬ ‫ي س س س س س سسا م س س س س س سسا ط س س س س س سسل الوع س س س س سسد م س س س س س سسا ه س س س س س سساذي الس س س س س س سساطُي‬ ‫الع س س س س س س س س س س س س سسدل من س س س س س س س س س س س س سسك س س س س س س س س س س س س س سسعناه ولس س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س س س سسره‬

‫وال س س س س س س س س س س سسور من س س س س س س س س س س سسك أم س س س س س س س س س س سسام العنيس س س س س س س س س س س س منظ س س س س س س س س س س سسور‬

‫إن قل س س س س س س س سست عص س س س س س س س سسري عص س س س س س س س سسر الن س س س س س س س سسور مفتخ س س س س س س س س سراً‬

‫فظلدم س س س س س س س س سسة الظل س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س فجره س س س س س س س س ا ن س س س س س س س س سسور‬

‫وه س س س س س س س س س س س ل يفي س س س س س س س س س س س سسد ج س س س س س س س س س س س سسال ال س س س س س س س س س س س سسوجه ن س س س س س س س س س س س سساظره‬

‫وال س س س س س س س س س سسبقع ال س س س س س س س س س سسدك ن في س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س سستور‬

‫أف س س س س س س س س س س سراد قوم س س س س س س س س س سسك عاش س س س س س س س س س س سوا عيشس س س س س س س س س س سسة رغ س س س س س س س س س س داً‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س سسا دروا أن س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س سساتت ج س س س س س س س س س س س س س س س سساهي‬

‫بي س س س س س س س س سسوتم م س س س س س س س س سس ن بي س س س س س س س س سسوت الش س س س س س س س س سسعب م س س س س س س س س سسدخلها‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س سس ن عدم س س س س س س س س س س س س س س س سسايره تل س س س س س س س س س س س س س س س سسك الققاص س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫تس س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س سواًء ل س س س س س س س س س سسو أن ال س س س س س س س س س سسال أنص س س س س س س س س س سسفها‬

‫لكندم س س س س س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س س س س س سسي مه س س س س س س س س س س س س س س س سسدوم ومعدم س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫أقس س س س س س س س س س س س س س س سسول للغس س س س س س س س س س س س س س س سسرف اللت س س س س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س س س س سستائرها‬

‫ل س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س سسح ج س س س س س س س س س س سسبني الش س س س س س س س س س س سسدمس ت س س س س س س س س س س سسأثي‬

‫تواضس س س س س س س س س س سسعي واعرف س س س س س س س س س س قس س س س س س س س س س سسدر البُن س س س س س س س س س سسا ة فدمس س س س س س س س س س سس ن‬

‫صس س س س س س س س س س س س س سسنايع الشس س س س س س س س س س س س س سسعب رص س س س س س س س س س س س س س تك الققس س س س س س س س س س س س س سسادير‬

‫ف س س س س س س س س سسأي ن م س س س س س س س س سسا ثب س س س س س س س س سست الب س س س س س س س س سسانون م س س س س س س س س سس ن أُطس س س س س س س س سسم‬

‫زادت علس س س س س س س س س س س سسى السس س س س س س س س س س س سسدمع هاتيس س س س س س س س س س س سسك العس س س س س س س س س س س سساذير‬

‫وأي س س س س س س س س س س سس ن م س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س سساده كس س س س س س س س س س س سسرى وس س س س س س س س س س سسابور‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س سساذا الورن س س س س س س س س س س س س س س ق مطدمس س س س س س س س س س س س س س سسوس بل أثس س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وذي ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدائ ن ل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌو ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫إذا أت س س س س س س س س س س س س س سساك رج س س س س س س س س س س س س س ال ال س س س س س س س س س س س س س سسر ص ف س س س س س س س س س س س س س سسألققهم‬

‫بطلع س س س س س س س س س س س س س س س سسة برق س س س س س س س س س س س س س س س ت منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س س سسارير‬

‫إن بس س س س س س س س س س س س س س سساغتوك بنس س س س س س س س س س س س س س سسار ش س س س س س س س س س س س س س س سّبها غضس س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س ّعرتا مس س س س س س س س س س س س س سس ن العسس س س س س س س س س س س س س سسف العاصس س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫طس س س س س س س س سسارت مس س س س س س س س سس ن الغس س س س س س س س سسرب والطدمس س س س س س س س سساع أجنحس س س س س س س س سسة‬

‫والغاي س س س س س س س س س س س س س سسة الش س س س س س س س س س س س س س سسرق واللقق س س س س س س س س س س س س س سسط ال س س س س س س س س س س س س س سسدناني‬

‫أل نك َيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى أعلم حاضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫قضس س س س س س س س س س س س س س سست بتعريفهس س س س س س س س س س س س س س سسم تلس س س س س س س س س س س س س س سسك النس س س س س س س س س س س س س س سساكي‬

‫ي س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س سسارث الرض والس س س س س س س س س س س سساقي وباذرهس س س س س س س س س س س ا‬

‫فس س س س س س س س سسأحفظ بققايس س س س س س س س سسا حبس س س س س س س س سسوب منهس س س س س س س س سسم سس س س س س س س س سسققطت‬

‫كالعب س س س س س س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س س س س س س سسبغته الس س س س س س س س س س س س س س س سسوداء ثابت س س س س س س س س س س س س س س سة ٌ‬

‫ق ّمرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س إذا نفس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسروم تققس س س س س س س س س س س س س س س س س سستي‬

‫فللبققايس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ببغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداد منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساقي‬

‫عل س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سسدمى ب س س س س س س س س س سسا والس س س س س س س س س س سسم ك س س س س س س س س س سسافور‬

‫تقق س س س س س س س س س س س س س س سسدموا ف س س س س س س س س س س س س س س سسانتظر يوم س س س س س س س س س س س س س س س اً ت س س س س س س س س س س س س س س سسأخرهم‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س سسدهر يومس س س س س س س س س س س س س س سسان تقق س س س س س س س س س س س س س س سسدي وتس س س س س س س س س س س س س س سسأخي‬

‫ل تعجب س س س س س س س س س س س س س س إذا راجس س س س س س س س س س س س س سست لس س س س س س س س س س س س س سسم صس س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫فالعص س س س س س س س س س س س س س س سسر رائجس س س س س س س س س س س س س س س سسة في س س س س س س س س س س س س س س سسه التص س س س س س س س س س س س س س س سساوير‬

‫ول ت س س س س س س س س س س س س س س س سسل أن س س س س س س س س س س س س س س س سسم حس س س س س س س س س س س س س س س س سّراس ملك س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫فطالس س س س س س س س س س س س س س س سسا تسس س س س س س س س س س س س س س س سسرق الكس س س س س س س س س س س س س س س سسرم الن س س س س س س س س س س س س س س س سواطي‬

‫مس س س س س س س س س س س سس ن الغرائس س س س س س س س س س س سسب أن ال س س س س س س س س س س س سّر ف س س س س س س س س س س س س وطن س س س س س س س س س س س س‬

‫ث ي س س س س س س س س س س س س س س س سسدّل وان اللي س س س س س س س س س س س س س س س سسث س س س س س س س س س س س س س س س س سّنور‬ ‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫‪276‬‬


‫جري س س س س اً عل س س س س سسى العك س س س س سسس ك س س س س سسم وج س س س س ه يك س س س س سسون قف س س س س ساً‬ ‫ي س س س س س س س س سسا لنققلٍب ب س س س س س س س س سسه العص س س س س س س س س سسفور ص س س س س س س س س سسققر ربس س س س س س س س س‬

‫وكس س س س س س س س س س س م قف س س س س س س س س س س س س ساً ول س س س س س س س س س س س سسه وج س س س س س س س س س س س س ه ٌ وتص س س س س س س س س س س س س سسدير‬ ‫والص س س س س س س س س س س سسققر ذو الخل س س س س س س س س س س سسب الع س س س س س س س س س س سسوج عص س س س س س س س س س س سسفور‬

‫تب س س س س س س س س س س س سسدل الن س س س س س س س س س س س سساس والرض الفض س س س س س س س س س س س سساء عل س س س س س س س س س س س سسى‬

‫أديه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لح تب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديل وتغييس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫يس س س س س س س سسا مس س س س س س س سس ن رأى الس س س س س س س سسدير والس س س س س س س سسابور مس س س س س س س سس ن قس س س س س س س سسدم‬

‫ل الس س س س س س س س س س س س س سسدير دي س س س س س س س س س س س س س س ٌر ول الس س س س س س س س س س س س س سسابور خ س س س س س س س س س س س س سسابور‬

‫خس س س س س س س س س سسوف علس س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س سسوط ن البس س س س س س س س س سسوب ألدمن س س س س س س س س س س‬

‫فل س س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س سساذع يل س س س س س س س س س س س س س منظ س س س س س س س س س س س س سسو ٌم ومنث س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫)‪(1‬‬

‫ك س س س س س س س سسأنن م س س س س س س س سساذ غ س س س س س س س سسدا حتدمس س س س س س س س ساً عل س س س س س س س سسى ش س س س س س س س سسفت‬

‫لي س س س س س س س س س سسث يك س س س س س س س س س سسظ عل س س س س س س س س س سسى أش س س س س س س س س س سسداقه الءزي س س س س س س س س س ر‬

‫أفحس س س س س س س سسص ف س س س س س س س سلؤادي ي س س س س س س س سسا دهس س س س س س س سسر ت س س س س س س س سسد حج س س س س س س س سراً‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سسلداً ولكن س س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س س سسالطب منقق س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫ُيرم س س س س س س س س س س ى الس س س س س س س س س س سسبئ نءزي س س س س س س س س س س ه النفس س س س س س س س س س سسس طاهره س س س س س س س س س س ا‬

‫بالوبقق س س س س س س س س س س س س س سسات وذن س س س س س س س س س س س س س سسب الل س س س س س س س س س س س س س سسص مغف س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫مث س س س س س س س س س س سسل البغي س س س س س س س س س س سسة يط س س س س س س س س س س سسوي العه س س س س س س س س س س سسر رايته س س س س س س س س س س سسا‬

‫وبنس س س س س س س س س س س س س سُد هسا ف س س س س س س س س س س س س سسوق ذات ال س س س س س س س س س س س س سسدر منش س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫في س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسيوفاً قي س س س س س س س س س س سسون الغ س س س س س س س س س س سسدر تش س س س س س س س س س س سسهرها‬

‫مس س س س س س س س س س سسا هكس س س س س س س س س س سساذا تفعس س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س سسبيض الشس س س س س س س س س س سساهي‬

‫ب م س س س س س س س س س س س س س س سسوطنكم‬ ‫نرتس س س س س س س س س س س س س س س وطعنت س س س س س س س س س س س س س س سسم قلس س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س سست يقق س س س س س س س س س س س س س س س سسال مط س س س س س س س س س س س س س س س سساعني من س س س س س س س س س س س س س س س سساحي‬

‫ل تس س س س س س س س س س س س س سستهينوا بض س س س س س س س س س س س س سسعف ف س س س س س س س س س س س س س جوارحن س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س سسم دم ق س س س س س س س س س س س س س س سسد أس س س س س س س س س س س س س س س سسالته الظ س س س س س س س س س س س س س س سسافي‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س سسبت النف س س س س س س س س س س س س س سسس اللت س س س س س س س س س س س س س س مش س س س س س س س س س س س س س سساعرها‬

‫لس س س س س س س س س س سسا وان طس س س س س س س س س س سسال فيهس س س س س س س س س س سسا العدمس س س س س س س س س س سسر تققصس س س س س س س س س س سسي‬

‫زجاج س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س سسط ان أمس س س س س س س س س س س س س سست تكّب ه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فال س س س س س س س س سساذّر لي س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س العني س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س سسبي‬

‫م س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س ي س س س س س س س سسديك خس س س س س س س س سسوف الب س س س س س س س سسدر مكتدملً‬

‫ولي س س س س س س س س سسس فيه س س س س س س س س سسا لقق س س س س س س س س سسر ص الش س س س س س س س س سسدمس تك س س س س س س س س سسوير‬

‫انظس س س س س س س س س س س س سسر إل س س س س س س س س س س س س س الققبس س س س س س س س س س س س سسة الءزرق س س س س س س س س س س س س اء عاليس س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س سسققفها بنج س س س س س س س س س س س س س سسوم الءزهس س س س س س س س س س س س س س ر مس س س س س س س س س س س س س س سسدمور‬

‫واس س س س س س س س س س س سستغرق الفكس س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س سسرى مّرتس س س س س س س س س س سسا‬

‫فس س س س س س س س س سساذاك ب س س س س س س س س س س ٌر يفيس س س س س س س س س سسض اللطس س س س س س س س س سسف مسس س س س س س س س س سسجور‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأنه والنج س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الءزهس س س س س س س س س س س س س س س س ر طالع س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسجنجل نبت س س س س س س س س س س س س س س سست فيه س س س س س س س س س س س س س س سسا الزاهي س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا ط س س س س س س س س س س س سسائري ن عل س س س س س س س س س س س سسى بي س س س س س س س س س س س سسض منح س س س س س س س س س س س سسة‬

‫حطس س س س س س س س س سوا عل س س س س س س س س سسى الوكن س س س س س س س س سسات الس س س س س س س س س سّو أو طي س س س س س س س س س سوا‬

‫مط س س س س س س س س سساول الفل س س س س س س س س سسك العل س س س س س س س س سسى قص س س س س س س س س سسرت ي س س س س س س س س سسداً‬

‫م س س س س س س س س س س سسوج م س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س سسور ع س س س س س س س س س س سسال ل يسس س س س س س س س س س س سّك نسه‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س الءزير ‪ :‬الدن ‪.‬‬

‫ف س س س س س س س س س س سسالن أيس س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س سساولت ميس س س س س س س س س س س سسور‬

‫إل ال س س س س س س س س س س سساذي م س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س سسناه ذل س س س س س س س س س س سسك الن س س س س س س س س س س سسور‬

‫‪277‬‬


‫م س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س سساذه الرض تبقق س س س س س س س س س سسى وك س س س س س س س س ر طيك س س س س س س س س م‬

‫ول الوقس س س س س س س س س سسوف ل س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسور مقق س س س س س س س س س سسدور‬

‫لقق س س س س س س س س س س سسد أمنت س س س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س س س سسى خّف اسقه س س س س س س س س س س سسا خطس س س س س س س س س س س سراً‬

‫وك س س س س س س س س س م تيس س س س س س س س س س س سُء م س س س س س س س س س س سس ن الم س س س س س س س س س س سس ن الخ س س س س س س س س س س سساطي‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسوى م س س س س س س س س س س س سس ن اله س س س س س س س س س س س سسة العلي س س س س س س س س س س س سسا لوتس س س س س س س س س س س سسا‬

‫والصس س س س س س س س س س س س سسور منحط س س س س س س س س س س س س س ٌم والظهس س س س س س س س س س س س سسر مكسس س س س س س س س س س س س سسور‬

‫رح س س س س س س س س س س ى ت س س س س س س س س س س سسدور ل س س س س س س س س س س سساذا الققط س س س س س س س س س س سسر طاحن س س س س س س س س س س سسة‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س سس ن مطاعدمهس س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س سسديار والس س س س س س س س س س س س س س سسدور‬

‫الشس س س س س س س س سسرق يبكس س س س س س س س سسي وس س س س س س س س س ّ ن الغس س س س س س س س سسرب ضس س س س س س س س سساحكة‬

‫لص س س س س س س س س س س س س س س س سسوتا أه س س س س س س س س س س س س س س س سسو رعس س س س س س س س س س س س س س س س د أم مءزامي س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ي س س س س س س س سسا ربس س س س س س س س ة ال س س س س س س س سسدر ع س س س س س س س سس ن نظ س س س س س س س سسارك احتج س س س س س س س سسب‬ ‫وطّه س س س س س س س س س س س س س س رس النفس س س س س س س س س س س س س سسس بس س س س س س س س س س س س س سسالخلق فاضس س س س س س س س س س س س س سسلة‬ ‫ُشس س س س س س س س س س س س س س ّاذسيس أزارك م س س س س س س س س س س س س سسدوداً فك س س س س س س س س س س س س سسم نظ س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫وم ن شعره أيضاً ‪:‬‬

‫ ص ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأثور‬ ‫إن الج س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب لنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ٌ‬

‫فان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك تنءزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه وتطهي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫علس س س س س س س س س سسى اليانس س س س س س س س س سسة أضس س س س س س س س س سسحى وه س س س س س س س س س و مققصس س س س س س س س س سسور‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س سساذه خيلنس س س س س س س س س س س س س س س سسا اليس س س س س س س س س س س س س س س سساد الصس س س س س س س س س س س س س س س سسفواف ن‬

‫أنف س س س س س س س س س س س سست أن تقق س س س س س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س سسد راس س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ل تسس س س س س س س س س س س س س س سسها فك س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س سسا ذات متس س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسدرك ال س س س س س س س س س س س سسس م س س س س س س س س س س س سس ن يين س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س سساي ن‬

‫نف س س س س س س س س س س سسرت ع س س س س س س س س س س سس ن من س س س س س س س س س س سسابت ال س س س س س س س س س س سسون مرعس س س س س س س س س س س ًى‬ ‫أن تفس س س س س س س س س س سسض ف س س س س س س س س س س س الرم س س س س س س س س س س ال فهس س س س س س س س س س سسي سس س س س س س س س س س سسيول‬

‫وي س س س س س س س س س س سسداها م س س س س س س س س س س س سسا خاض س س س س س س س س س س س سستا ال س س س س س س س س س س س سساء آج س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫أو ت س س س س س س س س س سسض فس س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسدماء فه س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س سسفائ ن‬

‫تطح س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س سسوس ف س س س س س س س س س س س رحاه س س س س س س س س س سسا دقيقق س س س س س س س س س س ساً‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س سسدم ال س س س س س س س س س س س س س س سساء والنس س س س س س س س س س س س س س س سسور الع س س س س س س س س س س س س س س س سواج ن‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س سست أدري مط س س س س س س س س س س س س س سساعم م س س س س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س س س س س سرام‬

‫الطي س س س س س س س س س لل س س س س س س س س سسوحش ف س س س س س س س س س ال س س س س س س س س سسوغى أم مط س س س س س س س س سساع ن‬

‫كي س س س س س س س س سسف تظدم س س س س س س س س سسى وال س س س س س س س س سسبيض مث س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س سواقي‬

‫مائجس س س س س س س س س س س س س سسات يفعدمس س س س س س س س س س س س س سس ن غس س س س س س س س س س س س س سسدر الواشس س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسبت ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الناي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وجس س س س س س س س س س س س س س س س س ازت‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحليها مياسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً ومي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ن‬

‫ورأت مس س س س س س س س س س س س س س سس ن صس س س س س س س س س س س س س س سسنايع الس س س س س س س س س س س س س س سسبيض فيهس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسأكف الرح س س س س س س س س س س س س س ى الرمس س س س س س س س س س س س س س اح م س س س س س س س س س س س س س سساج ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س سسه موقس س س س س س س س س س س س س س سسف اختلط فس س س س س س س س س س س س س س س سسهم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س سراب وانصس س س س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س س س كنس س س س س س س س س س س س سسائ ن‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س سساليب أج س س س س س س س س س س س س س س س سسدل فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيي ٍ‬ ‫ب‬

‫ونواص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي طدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرٍ ة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س براث س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫أي س س س س س س س س س س س س س س سس ن ل أينه س س س س س س س س س س س س س س سسا أخ س س س س س س س س س س س س س س سسافت فأمس س س س س س س س س س س س س س س سسى‬ ‫باعس س س س س س س س س س س س س س سسدت مشس س س س س س س س س س س س س س سسرع الفراتني س س س س س س س س س س س س س س س طوع س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫س س س س س س س س س س س س س سّبها ف س س س س س س س س س س س س س الوك س س س س س س س س س س ون لي س س س س س س س س س س س سسس ب س س س س س س س س س س س سسثآم ن‬ ‫وعل س س س س س س س س س س سسى الك س س س س س س س س س س سسره تتس س س س س س س س س س س سسي الن س س س س س س س س س س سسءزر آس س س س س س س س س س س سس ن‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ظنن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن السس س س س س س س س س س س س س س س س س سوابق منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ملحققس س س س س س س س س س س س س س س س سسات ب س س س س س س س س س س س س س س س سسا اقتنس س س س س س س س س س س س س س س س سساه الراهس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫م س س س س س س س س س س س سسا أراه س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س سسانت ف س س س س س س س س س س س سساذّلت ولك س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫درس س س س س س س س س س س س س س س ت حس س س س س س س س س س س س س س سسال ش س س س س س س س س س س س س س س سسعبها الته س س س س س س س س س س س س س س سساون‬

‫‪278‬‬


‫فبكتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه المس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال دوح خلف‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س يققس س س س س س س س س س س س سسم تس س س س س س س س س س س س سست ظل س س س س س س س س س س س س سسه متض س س س س س س س س س س س س سسام ن‬

‫أي دوح ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسله ع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذل لٍح‬

‫وعلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى فرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه ترّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س لحس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫س تس س س س س س س س س س س سسرى ف س س س س س س س س س س س س دواهس س س س س س س س س س س سسا‬ ‫ضس س س س س س س س س س س سسعفت أنف س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س س و الس س س س س س س س س س س س س س س س سسداء حفظهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا بعس س س س س س س س س س س س س س س س سساون‬

‫وإذا صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارع الري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ض النايتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والط س س س س س س س س س س س س س سسبيب الع س س س س س س س س س س س س س سسدو ف س س س س س س س س س س س س س سسالوت ح س س س س س س س س س س س س س سساي ن‬

‫كي س س س س س س س س سسف يرج س س س س س س س س ى إش س س س س س س س س سسفاق أع س س س س س س س س سسدى ط س س س س س س س س سسبيب‬ ‫يصس س س س س س س س س س س س س س سسف الس س س س س س س س س س س س س س سسدم للجسس س س س س س س س س س س س س س سسوم علج س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ح س س س س س س س س س س س سّرك الس س س س س س س س س س س سسداء طبعس س س س س س س س س س س سسه وه س س س س س س س س س س س و سس س س س س س س س س س س سساك ن‬ ‫فكس س س س س س س س س س س س س س س سسأن البنس س س س س س س س س س س س س س س سساء نققس س س س س س س س س س س س س س س سسض السس س س س س س س س س س س س س س س سساك ن‬

‫ن س س س س س س س س س س س سساعم البس س س س س س س س س س س سسال لي س س س س س س س س س س س سسس تءزه س س س س س س س س س س س و بش س س س س س س س س س س س سسيء‬

‫ب عنهس س س س س س س س س س س س س س س سسا ماشس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫نعدمس س س س س س س س س س س س س س س سسة ل يس س س س س س س س س س س س س س س سساذ ّ‬

‫غيس س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سسوف عه س س س س س س س س س س س سسداً علي س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س سساي ن‬

‫إن م س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س سسات ف س س س س س س س س س س سسوق لني س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س سسايا‬ ‫قس س س س س س س س س س س س س سسد يعني س س س س س س س س س س س س س س الِعس س س س س س س س س س س س س سسدا عليس س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س سرأي‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيف مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال ومه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادن‬

‫ظه س س س س س س س س س س س س س س س سسرت للعي س س س س س س س س س س س س س س س سسان من س س س س س س س س س س س س س س س سسك خفاي س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س سس ن السس س س س س س س س س س س س س س س سسمرت إن يك س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن ك س س س س س س س س س س س س س س س سوام ن‬

‫قل س س س س س س س س س س س س س س س سست ان س س س س س س س س س س س س س س س س للدمحس س س س س س س س س س س س س س س س سسنني مس س س س س س س س س س س س س س س س سساو‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س سساوي تقق س س س س س س س س س س س س س س س سسول أن س س س س س س س س س س س س س س س سست مب س س س س س س س س س س س س س س س سساي ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسا دري س س س س س س س س س س س س الث س س س س س س س س س س س سسار ج س س س س س س س س س س س سسدد ح س س س س س س س س س س س سسديثاً‬

‫مرس س س س س س س س س س س س س لً عن س س س س س س س س س س س س سسك ل ح س س س س س س س س س س س س سسديث العن س س س س س س س س س س س س سساع ن‬

‫أح س س س س س س س س س س س س س س س سسءزم الن س س س س س س س س س س س س س س س سساس ن س س س س س س س س س س س س س س س سساهض بعظ س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س سساعيه ل عظ س س س س س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س س س س س سسدفائ ن‬

‫ك س س س س س س س س س س س س سسم ركبن س س س س س س س س س س س س سسا ليس س س س س س س س س س س س س سستظل اب س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س سّ ج‬ ‫كس س س س س س س س س س س س س س س س سسم صس س س س س س س س س س س س س س س س سسروح تبّلط س س س س س س س س س س س س س س س سست برخس س س س س س س س س س س س س س س س ام‬

‫م س س س س س س س س س سس ن هجي س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س سسحى ويعص س س س س س س س س س سسم راك س س س س س س س س سس ن‬ ‫طحنتهس س س س س س س س س س س س سسا رحس س س س س س س س س س س س ى الطس س س س س س س س س س س س سسوب الط س س س س س س س س س س س س سواح ن‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س سسل له س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س سواد ل ج س س س س س س س س س س س س س س سساورتم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س الب س س س س س س س س س س س س س س س سوادي ش س س س س س س س س س س س س س س سسققايق وسواس س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربتكم أيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديكم فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافمرتقتم‬

‫وخل معب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد وف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادن‬

‫وض س س س س س س س س س س س س س س س سسيع قضس س س س س س س س س س س س س س س س سسي عليهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا ضس س س س س س س س س س س س س س س س سسياع‬

‫وكن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوز ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّولت لءزائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ص مس س س س س س س س س س س س س س س سساذ رأتكس س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫فلققتكس س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س سواح ٌ‬

‫وب أل ٌ ‪:‬‬

‫ت عيس س س س س س س س س س س س سساء دائس س س س س س س س س س س س سسي‬ ‫طبيس س س س س س س س س س س س سسب مس س س س س س س س س س س س سسا عرف س س س س س س س س س س س س َ‬ ‫أن س س س س س س س س س س س س س س سسا أدري ب س س س س س س س س س س س س س س سسدائي فه س س س س س س س س س س س س س س سسو ض س س س س س س س س س س س س س س سسعف‬ ‫وبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أ ل ٌ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤرقن فتعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫وحّس س س س س س س س س س س س س سسى خ س س س س س س س س س س س س س س سسالطت عرق س س س س س س س س س س س س س س اً بس س س س س س س س س س س س س س س سسدمي‬

‫هض س س س س س س س س س س س سسباً ق س س س س س س س س س س س سسد رك س س س س س س س س س دن ف س س س س س س س س س س س سسوق مع س س س س س س س س س س س سسادن‬

‫وأنس س س س س س س س س س س س س س س س س سست معال س س س س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداء العيس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س سواعد عس س س س س س س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س س س س س س سراع القوي س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫يين س س س س س س س س س س س س س في س س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س سساذب ال س س س س س س س س س س س س سسرداء‬ ‫فبات س س س س س س س س س س س س س س سسا مءزمعنيس س س س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س س س س سسى اص س س س س س س س س س س س س س س سسطلئي‬

‫‪279‬‬


‫ت مس س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س سساء وطني س س س س س س س س س س س س‬ ‫ت خلقق س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫وكن س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ت م س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س سساٍر ومس س س س س س س س س سساء‬ ‫فه س س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س س سسا ص س س س س س س س س س سسر ُ‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا ‪ :‬إن ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحته ترّقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫فققلس س س س س س س س س س س س س س س س س سست ‪ :‬أرى انط س س س س س س س س س س س س س س س س سساطي بارتقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسائي‬

‫وق س س س س س س س س س سسالوا ‪ :‬قس س س س س س س س س س سسد شس س س س س س س س س س سسفيت فققلس س س س س س س س س س سست كف س س س س س س س س س س سوا‬

‫فدمس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن عللس س س س س س س س س س س س س س س س سسي تعاليس س س س س س س س س س س س س س س س سسل الشس س س س س س س س س س س س س س س س سسفاء‬

‫أرى شس س س س س س س س س س س س س س س سسبحاً يسس س س س س س س س س س س س س س س سسي أمس س س س س س س س س س س س س س س سساَم عين س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫لغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايته فأحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبه ورائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ملل س س س س س س س س س س س س س س س سست العائ س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن وقس س س س س س س س س س س س س س س سسد أم س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا‬

‫وآخس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر عس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مظس س س س س س س س س س س س س س س س س سساله تن ّح س س س س س س س س س س س س س س س س س س ىس‬

‫تب ّك يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواعظ ل اختي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساراً‬

‫ب إخس س س س س س س س س س س س س س س س س سوان الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاء‬ ‫إ ّيلس س س س س س س س س س س س س س س س س س رق س س س س س س س س س س س س س س س س ا َ‬

‫وأك س س س س س س س س س س س س س س س س سسره ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س مغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسادر ة الش س س س س س س س س س س س س س س س س سسققاء‬ ‫فس س س س س س س س س س س سسأي ن الضس س س س س س س س س س س سسحك ف س س س س س س س س س س س س زم س س س س س س س س س س س ن العنس س س س س س س س س س س سساء‬

‫مشس س س س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س س س س غي س س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س س سسادته الس س س س س س س س س س س س سسوين‬

‫ولك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابق بالريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اء‬

‫وق س س س س س س س س س س س س سسد أل س س س س س س س س س س س س س سسف الس س س س س س س س س س س س س س سسكينة ل ص س س س س س س س س س س س س س سسلحاً‬

‫كل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ص ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب أي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام الوبس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫في س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س سباء ه س س س س س س س س س س س سساذا العص س س س س س س س س س س س سسر كون س س س س س س س س س س س س وا‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً تط س س س س س س س س س س س س س س س س سسوي لب س س س س س س س س س س س س س س س س سساس الكبي س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س سسيوا فس س س س س س س س س س س س س س س س تواض س س س س س س س س س س س س س س سسعكم بش س س س س س س س س س س س س س س سسعب‬

‫تواض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعكم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه درج ارتقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫وأنققس س س س س س س س س س س س س س س سسى رب س س س س س س س س س س س س س س س و ة ف س س س س س س س س س س س س س س س س الرض قلس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫أع س س س س س س س س س س س س س س س س سّد لغ س س س س س س س س س س س س س س س سسرس فس س س س س س س س س س س س س س س س سسلن الخ س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ول مث س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الققناع س س س س س س س س س س س س س س س س سسة كن س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍءز‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوم وك س س س س س س س س س س س س س س س س س ل كن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءز للفن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ويس س س س س س س س س س سسا عص س س س س س س س س س س سسر الدي س س س س س س س س س س سسد أوثس س س س س س س س س س سسق وص س س س س س س س س س س س ّفدس‬ ‫وي س س س س س س س س س س سسا مطس س س س س س س س س س س سسر الققس س س س س س س س س س س سساذائف كس س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س سواٍظ‬

‫وكه س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا زم س س س س س س س س س س س س س س س س ان الكهرب س س س س س س س س س س س س س س س س اء‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س سسو دق س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س نف س س س س س س س س س س س س سسوس البري س س س س س س س س س س س س اء‬

‫وأذي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال العاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسم لذ أرب س س س س س س س س س س س س س س س س س اب ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسثراء‬

‫وعقق س س س س س س س س س س س س س سسب الظل س س س س س س س س س س س س س سسم ان ح س س س س س س س س س س س س س سسانت ن س س س س س س س س س س س س س سسءزولً‬

‫ج س س س س س س س س س سسرى منه س س س س س س س س س سسا العقق س س س س س س س س س سساب عل س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س سواء‬

‫ع‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سنسه درو ٌ‬ ‫فل الكاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ت ّ‬ ‫حي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرء أطيبه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حي س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ول العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساري يلحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسظ للع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء‬

‫وأنف س س س س س س س س س س س س س س س سسس م س س س س س س س س س س س س س س س سسا يّل س س س س س س س س س س س س س س س سسف معجس س س س س س س س س س س س س س س س سءزات‬ ‫وَم س س س س س س س س س س س س نس غس س س س س س س س س س س س سسال وأغس س س س س س س س س س س س سسرق ف س س س س س س س س س س س س س مديس س س س س س س س س س س س سسح‬ ‫كدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدخٍر ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواهره الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوايل‬

‫ب م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّدح إفك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وزوراً‬ ‫ور ّ‬ ‫وم س س س س س س س س س س س سسا بن س س س س س س س س س س س س سست القق س س س س س س س س س س س س سواف بي س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وم س س س س س س س س س س س سسا أثس س س س س س س س س س س س سسر الفس س س س س س س س س س س س سست بالشس س س س س س س س س س س س سسعر يبققس س س س س س س س س س س س سسى‬

‫فل تط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة بل حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫يرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل آيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا داٍن ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائي‬ ‫وف س س س س س س س س س س س سسرط حنيس س س س س س س س س س س س س س أف س س س س س س س س س س س س سسرط فس س س س س س س س س س س س س س الثن س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫لش س س س س س س س س س س س س س س س س سسدته ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيعت فس س س س س س س س س س س س س س س س س س الرخ س س س س س س س س س س س س س س س س اء‬ ‫أتس س س س س س س س س س س س سساه الس س س س س س س س س س س س سسدح م س س س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س س س سساب الجس س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫ض البن س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س س س سسد ب س س س س س س س س س س س س سسات منققس س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫ولكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بالعفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساف وبالبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫‪280‬‬


‫ومص س س س س س س س س س س س س س س س سسطنع الرج س س س س س س س س س س س س س س س ال ب س س س س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س س س س سوالت‬

‫عليه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم راحت س س س س س س س س س س س س س س س س سساه م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن العط س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫إذا دمهتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه نازل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوه‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س سسابققهم إل س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س سسرف الف س س س س س س س س س س س س س س س سسداء‬

‫ك س س س س س س س س س س سساذا النس س س س س س س س س س س سسان مهدم س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س سساء يعل س س س س س س س س س س سسو‬

‫وإل فه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن إب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل وش س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫أل قتل النسان ‪. .‬‬ ‫وأعرضس س س س س س س ت ي س س س س س س سسا لي س س س س س س سساء ع س س س س س س سس ن نفح س س س س س س سسة الع س س س س س س سسرف‬

‫تباعس س س س س س س س سسدت ع س س س س س س س سس ن ري س س س س س س س س ان ريفس س س س س س س س سسك والعص س س س س س س س سسف‬ ‫توس س س س س س س س س س س س س س سسط ِ‬ ‫ت أزه س س س س س س س س س س س س س س ار الربي س س س س س س س س س س س س س س سسع جديب س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وكي س س س س س س سسف يك س س س س س س سسون ال س س س س س س سسدب فس س س س س س س س الكل الوحس س س س س س س ف‬

‫خي س س س س س س س س سسال الك س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س سّر من س س س س س س س س سسك بققل س س س س س س س س سسة‬

‫فرح س س س س س س س ت م س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س سسجان مطروف س س س س س س سسة الط س س س س س س س سسرف‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسهرت وغلدم س س س س س س س س س س س س س س سسان ال س س س س س س س س س س س س س س سسدائق ن س س س س س س س س س س س س س س سّو ٌمس‬ ‫وجس س س س س س س س س س س س اورت هاتي س س س س س س س س س س س سسك الققص س س س س س س س س س س س سسور شس س س س س س س س س س س س سواهققاً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسدار بل ب س س س س س س س س س س س س س سسو وبي س س س س س س س س س س س س س سست بل س س س س س س س س س س س س س س سسققف‬

‫ط س س س س س س س سسوى الس س س س س س س س سسائح الققت س س س س س س س سسص ص س س س س س س س سسفحة ذكرهس س س س س س س س ا‬

‫وأص س س س س س س س س سسبح مكس س س س س س س س س سسوراً ل س س س س س س س س سسا قل س س س س س س س س سسم الص س س س س س س س س سسحفي‬

‫ومس س س س س س س س س س ّر عليه س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س سساعر الفح س س س س س س س س س سسل مطرق س س س س س س س س س اً‬

‫أج س س س س س س س س س سسار ة ه س س س س س س س س س سساذا الققص س س س س س س س س س سسر نوحس س س س س س س س س س ك مءزعس س س س س س س س س س ٌ ج‬ ‫أدرِت الرح س س س س س س س س ى فس س س س س س س س س س اللي س س س س س س س س سسل يققل س س س س س س س س سسق ص س س س س س س س س سسوتا‬

‫ك س س س س س سسأن ل س س س س س س يك س س س س س سس ن ف س س س س س س ش س س س س س سسعره ب س س س س س سسارع الوص س س س س سسف‬ ‫لنسس س س س س س س س س س س سٍة في س س س س س س س س س س سسه أكبّ س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س سسءزف‬ ‫ف‬ ‫وجارت س س س س س س س س س س س س س ك الس س س س س س س س س س س س س س سسناء تنقق س س س س س س س س س س س س س سسر بال س س س س س س س س س س س س س سسد ّ‬

‫تط س س س س س س س س س س س س سسوف عليه س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س سسالكلؤوس نواص س س س س س س س س س س س س سسعاً‬

‫كس س س س س س س س س سواعب أتس س س س س س س س س سراب طبع س س س س س س س س سس ن عل س س س س س س س س سسى اللط س س س س س س س س سسف‬

‫ُيرّش س س س س س س س س س س فسنها م س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س سسا غ بالك س س س س س س س س س س سسأس ش س س س س س س س س س س سربه‬

‫وشس س س س س س س ربك م س س س س س س سس ن ض س س س س س س سّح وكأس س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن ك س س س س س س سسف‬

‫ل س س س س س س س سسو اس س س س س س س س سسطاع ه س س س س س س س سساذا الص س س س س س س س سسرح شس س س س س س س س سّح بظل س س س س س س س سسه‬

‫أه س س س س س س س س سسم ح س س س س س س س س سسرس الزه س س س س س س س س ار أم فتي س س س س س س س س سسة الكه س س س س س س س س سسف‬

‫علس س س س س سسى بيتس س س س س سسك العس س س س س سساري عس س س س س سس ن السس س س س س سسمرت والسس س س س س سسجف‬

‫إل س س س س س س س س س س أي س س س س س س س س سس ن يعل س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س سسرون حدي س س س س س س س س سسده‬

‫أه س س س س س سسل ي س س س س س سسأت فس س س س س س س أم س س س س س سس ن م س س س س س سس ن الس س س س س س سّد والنس س س س س س سسف‬

‫يس س س س س س س س س س سساول نطس س س س س س س س س س سسح الكبس س س س س س س س س س سسش وه س س س س س س س س س س و بس س س س س س س س س س سسبجه‬

‫وي س س س س س س س س س س س سساذهل عدمس س س س س س س س س س س س سسا راع قس س س س س س س س س س س س سسارون بالسس س س س س س س س س س س س سسف‬

‫أل قتس س س س س س س س س س س س س س س سسل النسس س س س س س س س س س س س س س س سسان مس س س س س س س س س س س س س س س سساذا يري س س س س س س س س س س س س س س س ده‬

‫وق س س س س س س سسد ج س س س س س س س سساز ح س س س س س س س سّد الس س س س س س س س سرفني أم س س س س س س س سسا يكف س س س س س س س سسي‬

‫أب س س س س س س س س س س س أن يس س س س س س س س س س س سساوي ن س س س س س س س س س س سسوعه ف س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س سسلؤونه‬

‫فجس س س س س س س س سسار علس س س س س س س س سسى صس س س س س س س س سسن ٍ‬ ‫ف ورّق علس س س س س س س س سسى صس س س س س س س س سسنف‬

‫وعال س س س س س س س س س س لع س س س س س س س س سس ن حكدمس س س س س س س س س سسة ض س س س س س س س س سسعف نفسس س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س سست عولس س س س س س س س س الض س س س س س س س س سسعف ال س س س س س س س س س سّبح بالض س س س س س س س س سسعف‬

‫وَمس س س س س س س س س نس نبّ س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س سءزار م س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س سسنة الك س س س س س س س س سسرى‬

‫لينحرهس س س س س س س س س س س س س ا غي س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س سسنات والعج س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫ت حيّس س س س س س س س س س سسي الرك س س س س س س س س ائب وال س س س س س س س س س سسدجى‬ ‫في س س س س س س س س س سسا بن س س س س س س س س س س س َ‬ ‫س س س س س س س س س س س س س سسعت الغ س س س س س س س س س س س س سسان فاس س س س س س س س س س س س س سستدمالك لنه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عل س س س س س س س سسى ص س س س س س س س سسهوات ال س س س س س س س سسي منس س س س س س س س سسدل الس س س س س س س س سسدف‬ ‫ومل س س س س س س سست س س س س س س س س وحاش س س س س س س سسا س س س س س س س س للخلع س س س س س س سسة والققص س س س س س س سسف‬

‫‪281‬‬


‫نشس س س س س س س س س سسدتك مس س س س س س س س س سسا أحلس س س س س س س س س سسى وأحسس س س س س س س س س سس ن موقع س س س س س س س س س ساً‬

‫أنغدم س س س س س س س س سسة ه س س س س س س س س سساذا اللح س س س س س س س س سس ن أم نغدم س س س س س س س س سسة الش س س س س س س س س سسف‬

‫ل س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س م س س س س س س س سسا أحلك م س س س س س س س سس ن غيس س س س س س س س س حلي س س س س س س س سسة‬

‫فجي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌد بل طس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق واذ ٌن بل ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسنف‬

‫إذا طس س س س س س س س س س س س س سسرق الس س س س س س س س س س س س س سسان عريشس س س س س س س س س س س س س سسك لبس س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫فضاض س س س س س س سسة وج س س س س س س ه قُس س س س س س س سّد م س س س س س س سس ن جل س س س س س س سسد ة العس س س س س س س سسف‬

‫أيرجس س س س س س س س ع ف س س س س س س س س س ُخ ّفس س س س س س س س س سىس حنني س س س س س س س س س كدمس س س س س س س س سسا أتس س س س س س س س سسى‬

‫بغي س س س س س س س س س س س س حن س س س س س س س س س س سسان أم تراج س س س س س س س س س س سسع ف س س س س س س س س س س س س خ س س س س س س س س س س سسف‬

‫ترومني س س س س س س س س س من س س س س س س س سسه العط س س س س س س س سسف أن س س س س س س س س س ول س س س س س س س نك س س س س س س س سس ن‬

‫س س س س س س س س س س سسعنا لص س س س س س س س س س سسدماء الج س س س س س س س س س سسار ة م س س س س س س س س س سس ن عط س س س س س س س س س سسف‬

‫تنس س س س س س س س س س س سسدمت نش س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س سسورد وهس س س س س س س س س س س و لهل س س س س س س س س س س سسه‬

‫وم س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س سسك من س س س س س س س س سسه غي س س س س س س س س س ش س س س س س س س س سسك ب س س س س س س س س سسالنف‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س سسو علدمس س س س س س س س س س س س س س س سوا أن النس س س س س س س س س س س س س س س سسيم يس س س س س س س س س س س س س س س سسوقه‬

‫لسس س س س س س س س س سساقوكم يس س س س س س س س س سسا أبري س س س س س س س س س اء إل س س س س س س س س س س » العرف س س س س س س س س س «‬

‫حس س س س س س س س س س سست نبلس س س س س س س س س س سسغ الغايس س س س س س س س س س سسات سس س س س س س س س س س سسعياً بأرجس س س س س س س س س س ل‬

‫تعس س س س س س س س سسامت خطاهس س س س س س س س سسا عس س س س س س س س سس ن مققاوم س س س س س س س سسة الرس س س س س س س س س ف‬

‫إذا م س س س س س س س س س س س س س س سسا قطعن س س س س س س س س س س س س س س سسا للم س س س س س س س س س س س س س س سسام فراس س س س س س س س س س س س س س س سسخاً‬ ‫وقفن س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س سسرى م س س س س س س س س س س سسا ل يص س س س س س س س س س س سسح ارتك س س س س س س س س س س سسابه‬

‫ن س س س س س س س س س سسرّد مس س س س س س س س س س سسافات م س س س س س س س س س سس ن الل س س س س س س س س س سسف للخل س س س س س س س س س سسف‬ ‫وليس س س س س س س س س س س سسس لن س س س س س س س س س س سسا أمس س س س س س س س س س س سسر فنثبس س س س س س س س س س س سست أو ننفس س س س س س س س س س س سسي‬

‫ت س س س س س سسرى ي س س س س س سسا مري س س س س س ض الققل س س س س س سسب من س س س س س سسك اب س س س س س سس ن عل س س س س س سسة‬

‫يعاله س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا جهلً بشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمولة صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرف‬

‫وتتس س س س س س س س س س س س س س س سسار موبس س س س س س س س س س س س س س سسوء ال س س س س س س س س س س س س س س س سواط ن للش س س س س س س س س س س س س س س سسفا‬

‫ومس س س س سس ن ذا ال س س س س سساذي م س س س س سس ن م س س س س سسوط ن ال س س س س سسداء يستش س س س س سسفي‬

‫ومس س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س سّر ف س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س سساذاته ع س س س س س س س س س س س سس ن بلده‬

‫كدمس س س س س سس ن ف س س س س س سّر عس س س س س سس ن طيس س س س س سسب اليس س س س س سسا ة إل س س س س س س التس س س س س سسف‬

‫فدم س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س سساذي البلد بص س س س س س س س س س سسلح‬

‫يققس س س س س س س س س س س س س سسول ليس س س س س س س س س س س س س سسدي العس س س س س س س س س س س س س سسابثني أل ُك ف س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫ويعله س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاً ل س س س س س س س س س س س س س س س س سرأي وراي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ف س س س س س س س سسإن خ س س س س س س س سسالفوه يض س س س س س س س سسرب الصس س س س س س س س سسف بالصس س س س س س س س سسف‬

‫س س س س س س س س س س س س س سواء ف س س س س س س س س س س س س سرار ال س س س س س س س س س س س س سسرء ف س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س سسهواته‬

‫إل س س س س س س س حي س س س س س س سسث ي س س س س س س سسردى أو فس س س س س س س سرا ٌر م س س س س س س سس ن الءزح س س س س س س ف‬

‫تنهدات ‪. .‬‬ ‫ع س س س س س س س س س س س س س س سسب الءزم س س س س س س س س س س س س س س ان اس س س س س س س س س س س س س س س سستجلبت عس س س س س س س س س س س س س س س سبات‬

‫والنس س س س س س س س س س س س س س س س سست الي س س س س س س س س س س س س س س س سسام صس س س س س س س س س س س س س س س س سسدر قن س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ان س س س س س س س س س س س س أع س س س س س س س س س س س سسان عل س س س س س س س س س س س سسى اله س س س س س س س س س س س سساد بواح س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ت جه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫وخطوبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وإذا أردت ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراعها ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س سساقتن الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن نض س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫نفس س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س س س سساء الراف س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن يس س س س س س س س س س س س س س س س سسيلها‬ ‫ييس س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س سسه خصس س س س س س س س س س سسدمي فأشس س س س س س س س س س سسرق بس س س س س س س س س س سسالردى‬

‫نف س س س س س س س س س س س س س س سسس يص س س س س س س س س س س س س س س س سّعده ج س س س س س س س س س س س س س س سسوى الءزفس س س س س س س س س س س س س س س رات‬

‫وأذاد عنس س س س س س س س س س س س س س س س سسه وفيس س س س س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س س س سساء حيس س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ل دجلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أّم السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيول بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدجلت‬

‫كل ول ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرات فرات س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ت رأي س س س س س س س س س س سست خطب س س س س س س س س س س س ساً ه س س س س س س س س س س سسائلً‬ ‫ان س س س س س س س س س س س س التف س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫فكأن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الهس س س س س س س س س س س س س س س س س سوال فس س س س س س س س س س س س س س س س س س لفت س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫‪282‬‬


‫يل س س س س س س م س س س س سس ن جن س س س س سساي س س س س س س ومس س س س سسا اقس س س س س سسمرتفت جناي س س س س سسة س س س س س س س‬

‫أشس س س س س س س س س س س س س س س سواكه والققط س س س س س س س س س س س س س س سسف عن س س س س س س س س س س س س س س سسد جن س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫واض س س س س س س س س س س س س س سسيدمة الكف س س س س س س س س س س س س س سساء بع س س س س س س س س س س س س س سسد مناص س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫حفظ س س س س س س س س س س س س س س سست مققاع س س س س س س س س س س س س س س سَد هسسا لغي س س س س س س س س س س س س س س س ُك ف س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫ول س س س س س س س س س س وا المس س س س س س س س س س سسور ول س س س س س س س س س سسو أطس س س س س س س س س س سساعوا رش س س س س س س س س س س دهم‬ ‫م س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسل ك س س س س س س س س س س سسأس يس س س س س س س س س س س سستجد لنفس س س س س س س س س س س سسه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعوا وراء ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعَي ول ة‬

‫حللً ولكس س س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن جلس س س س س س س س س س س س س س س سسود ع س س س س س س س س س س س س س س س سرا ة‬

‫الن س س س س س س س س س س س س س س سساهب رم س س س س س س س س س س س س س س س ق الض س س س س س س س س س س س س س س سسعيف وقس س س س س س س س س س س س س س سسوته‬

‫والقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتلي الوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات بالش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهوات‬

‫قطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا البلد ومنهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أوص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالا‬

‫والققط س س س س س س س س س س س سسع ي س س س س س س س س س س س سسلؤل م س س س س س س س س س س س سس ن أك س س س س س س س س س س س سسف ُج ف س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫س س س س س س س س س س س سسكروا بدم س س س س س س س س س س سسر غروره س س س س س س س س س س م والعام س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س س‬

‫الهس س س س س س س س س س س س س س سسود بني س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س سسوت والسس س س س س س س س س س س س س س سسكرات‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س سسءزوا الص س س س س س س س س س س س س س سسايف وال س س س س س س س س س س س س س سسوى يققت س س س س س س س س س س س س س سسادهم‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارح الفتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان والفتي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س سسم أغندم س س س س س س س س س س س س س س سوا مغ س س س س س س س س س س س س س س سّاذ وسسهم وتراجع س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫أفه س س س س س س س س س س س س س س س سساذه العقق س س س س س س س س س س س س س س س سسب م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الغ س س س س س س س س س س س س س س س سساذوات‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سسال تكلف س س س س س س س س س س س س س س سست الب س س س س س س س س س س س س س س سسا ة بعس س س س س س س س س س س س س س س سسفهم‬

‫إحض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره لءزائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذات‬

‫ب م س س س س س س س سس ن الج س س س س س س س س سرات ص س س س س س س س سسيح ب س س س س س س س سسه وف س س س س س س س س‬ ‫ن س س س س س س س س س ٌ‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س سسءزف الققيس س س س س س س س س س س س س س س سسان يس س س س س س س س س س س س س س س سسرّد للحج س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫طس س س س س س س س س سسارت شس س س س س س س س س سسعاعاً فيس س س س س س س س س سسه أيس س س س س س س س س سسد ل س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س سسءزل‬

‫مض س س س س س س س س س س س س س س س سسوبة ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالراح فس س س س س س س س س س س س س س س س س الان س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أدريس س س س س س س س س س س س س ت » عالي س س س س س س س س س س س س سسة « الص س س س س س س س س س س س س سسايف إن س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س سسهرت عي س س س س س س س س س س س س س سسون الع س س س س س س س س س س س س س سساملني لفظ س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا ٌل تس س س س س س س س س س س س س سّد رس م س س س س س س س س س س س س سس ن عي س س س س س س س س س س س س سسون بُك س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫فأض س س س س س س س س س س س س س س سساعه القس س س س س س س س س س س س س س س سوام ف س س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س س س سسهرات‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س سساذل الققنس س س س س س س س س س س س س س سساطي الك س س س س س س س س س س س س س س سرام وم س س س س س س س س س س س س س سسا دروا‬ ‫فه س س س س س س س سسم كدم س س س س س س س سس ن يه س س س س س س س سسب الواش س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س يك س س س س س س س سس ن‬

‫أو س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساقها ُي دمسسع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سَ ن م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ذّرات‬ ‫فيه س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س سس ن ناق س س س س س س س س س س س س س سسة أو ش س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫ي س س س س س س س س س س سسا مفقق س س س س س س س س س س سسر العدم س س س س س س س س س س سسال إن ي س س س س س س س س س س سسك غيه س س س س س س س س س س م‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبباً لثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء البلد فه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ه س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س سسد ة الس س س س س س س س س س س سسلطان ف س س س س س س س س س س س الزم س س س س س س س س س س ات‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسم ح س س س س س س س س س س س س سساملوا العب س س س س س س س س س س س س سساء ف س س س س س س س س س س س س س الدملت‬

‫هس س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س سساله الخس س س س س س س س س س سسءزون والس س س س س س س س س س سسرس الس س س س س س س س س س سساذي‬

‫يف س س س س س س س س س س سسديه ي س س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س س سسروع ف س س س س س س س س س س س س الجدم س س س س س س س س س س سسات‬

‫انظس س س س س س س س س س س س س س س سسر لس س س س س س س س س س س س س س س سسالتهم تس س س س س س س س س س س س س س س سسد أحيس س س س س س س س س س س س س س س سساَءهم‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سسوراً مش س س س س س س س س س س س س س س سسني بأرج س س س س س س س س س س س س س س ل الم س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫بس س س س س س س س س س س س سساتوا وس س س س س س س س س س س س سسققفهم السس س س س س س س س س س س س سسدماء وأصس س س س س س س س س س س س سسبحت‬

‫خي س س س س س س س س س س س سسل الب س س س س س س س س س س س سسا ة تغُيس س س س س س س س س س س س س فس س س س س س س س س س س س س البي س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وتس س س س س س س س س س س سسمرتوا بنيس س س س س س س س س س س س الكه س س س س س س س س س س سسوف ف س س س س س س س س س س سسأي ن م س س س س س س س س س س سسا‬

‫رفع س س س س س س س س س س سسوه م س س س س س س س س س س سس ن ط س س س س س س س س س س سسرف وم س س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س س س سسهوات‬

‫غرق س س س س س س س س س س س س س س ى وأم س س س س س س س س س س س س س س سواج الدم س س س س س س س س س س س س س س سسوم تقق س س س س س س س س س س س س س س سساذفت‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسم لش س س س س س س س س س س س س س سساطي الظل س س س س س س س س س س س س س سسم والظلدم س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫‪283‬‬


‫ه س س س س س س س س س س س س سساذي الض س س س س س س س س س س س س سرائب ل تس س س س س س س س س س س س س سءزال س س س س س س س س س س س س س سسياطها‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوقف الءزعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء للض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سربات‬

‫ل س س س س س س س سسو ي س س س س س س س سسدرك ال س س س س س س س سسوط ن ال س س س س س س س سساذي ض س س س س س س س سسيدموا ب س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سساذا لقق س س س س س س س س س س س س س س س سوا لن س س س س س س س س س س س س س س س سسال بالس س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫م س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س سساذه الص س س س س س س س س س سوات ضعض س س س س س س س س سسعت الربس س س س س س س س س‬

‫واس س س س س س س س س س س س س س سستبكت الس س س س س س س س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س س س س س س الج س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أصس س س س س س س س س س سسدى الجيس س س س س س س س س س سس ج وق س س س س س س س س س سسد أنس س س س س س س س س س سساب لرب س س س س س س س س س س ه‬

‫طلب س س س س س س س س س س س س س ساً لعف س س س س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س س س عرفس س س س س س س س س س س س س ات‬

‫أم ه س س س س س س س س س س س س س سساذه الس س س س س س س س س س س س س س سسر الكري س س س س س س س س س س س س س س ة أوقف س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ه س س س س س س س س س س س س س س س سساذه الب س س س س س س س س س س س س س س س سواب بالعتب س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س سوات مهتض س س س س س س س س س س س س س سسدمني ف س س س س س س س س س س س س س س أوط س س س س س س س س س س س س سسانم‬

‫وارحت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذه الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫وع س س س س س س س سست اللئ س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسدماء ص س س س س س س س س سراخهم‬

‫وم س س س س س س س س سس ن انتجس س س س س س س س س س سوا فس س س س س س س س س س س الرض غيس س س س س س س س س س س وع س س س س س س س س سسا ة‬

‫عقق س س س س س س س س س س س س سسدات رمس س س س س س س س س س س س س ل الراف س س س س س س س س س س س س سسدي ن تض س س س س س س س س س س س س سساعفي‬

‫بعواص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف الرزاء والنكب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س سّل اص س س س س س س س س س س س س س س سسطبار النازلي س س س س س س س س س س س س س س سسك وغّله س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزداد ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالبرام والعقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدات‬

‫أرث س س س س س س س س س س س س س س س ي لاض س س س س س س س س س س س س س س سسرهم فأح س س س س س س س س س س س س س س سسل بلؤسس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أحلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل آت‬

‫قهرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م ُأم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفور وذلل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫للناش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسئات مص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعب الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادات‬

‫أص س س س س س س س سسبح ن يققع س س س س س س س سسدن الصس س س س س س س سسيف عس س س س س س س سس ن الج س س س س س س س سسى‬

‫ويققف س س س س س س س س س س س س س سس ن أغص س س س س س س س س س س س س س سساناً عل س س س س س س س س س س س س س سسى الطرقس س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫م س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س سساذه الوقف س س س س س س س س س س سسات وه س س س س س س س س س سسي خلع س س س س س س س س س س سسة‬

‫تفض س س س س س س س س س س س س س س سسي ب س س س س س س س س س س س س س س سس ن لوق س س س س س س س س س س س س س سسف الش س س س س س س س س س س س س س س سسبهات‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا ان مش س س س س س س س س س س س س سسني وراء س س س س س س س س س س س س س سسلطان ال س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫إل سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققط ن ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ة العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثرات‬

‫تل س س س س س س سسك الوج س س س س س س وه ه س س س س س س سسي الري س س س س س س اض ب س س س س س س سسا ازده س س س س س س سست‬

‫للن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساظري ن ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققائق الوجن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫كس س س س س س س س س س س سسانت تكتّس س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سباقع خيفس س س س س س س س س س س سسة‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س سس ن أن تس س س س س س س س س س س س س س سسس حص س س س س س س س س س س س س س سسانة الف س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫والي س س س س س س س س س س س س س سسوم فّتحه س س س س س س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س س س س س س سسبا فتس س س س س س س س س س س س س س سساقطت‬

‫بققواطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساظ والققبلت‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س سسون جالس س س س س س س س س س س س س س س س سسك بس س س س س س س س س س س س س س س س سسالباقع إنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سسمرت الس س س س س س س س س س س س س س سسان ومظه س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س سسنات‬

‫وإذا يلحققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسديث ول س س س س س س س س س س س س س س س س سسو أب‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سمرتاجعي ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غّن س س س س س س س س س س س س س س س س سسة الن س س س س س س س س س س س س س س س س سبات‬

‫خي س س س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س سسديث إذ جس س س س س س س س س س س س س سسرى مصس س س س س س س س س س س س س سسبوبه‬

‫للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامعني بقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالب الخف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫اي س س س س س س س س س س س س س س س سساك واله س س س س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س س س س سساذي حص س س س س س س س س س س س س س س س سسياته‬

‫يققس س س س س س س س س س س س س س سساذف ن حس س س س س س س س س س س س س س سسول مسس س س س س س س س س س س س س س سسامع الس س س س س س س س س س س س س س سسارات‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س سسالهر للرج س س س س س س س س س س س س س ل الاج س س س س س س س س س س س س س سس ج خص س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫أو للخطي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س الفلت‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسفور كتابن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ونبّين س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستنطققي الث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار والي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫‪284‬‬


‫فضس س س س س س س س س س س س س س س س سسل الفس س س س س س س س س س س س س س س س سست إخ س س س س س س س س س س س س س س س س سوانه بعفس س س س س س س س س س س س س س س س سسافه‬

‫وفض س س س س س س س س س س س س سسل ِ‬ ‫ت أن س س س س س س س س س س س س سست عف س س س س س س س س س س س س سسائف الخ س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫وضس س س س س س س س س سسعي الص س س س س س س س س س سسدار عل س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س سمرتائب ان س س س س س س س س س سسه‬

‫ح س س س س س س س س س س س سسق علي س س س س س س س س س س س سسك فح س س س س س س س س س س س سسق ن س س س س س س س س س س س سسدك ن س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وت س س س س س س س س س س سساثلي ف س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسبيت ص س س س س س س س س س س س سسور ة دمي س س س س س س س س س س س سسة‬

‫مكنون س س س س س س س س س س س س س سسة العض س س س س س س س س س س س س س س سساء ف س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س سبات‬

‫ق س س س س س س س س سسد تعش س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س سسناء لس س س س س س س س س س ينظ س س س س س س س س سسر ل س س س س س س س س سسا‬

‫إل الث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال بص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفحة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرآ ة‬

‫والعشس س س س س س س س س س سسق أطهس س س س س س س س س س سسر مس س س س س س س س س س سسا يكس س س س س س س س س س سسون لسس س س س س س س س س س سسامع‬

‫الخلق ل بتبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادل النظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫والس س س س س س س س سسوجه مثس س س س س س س س سسل الس س س س س س س س سسورد ل س س س س س س س س س ي س س س س س س س س سسك عرض س س س س س س س س ة‬

‫للش س س س س س س س س س س س س س س س سسم أص س س س س س س س س س س س س س س س سسبح ذاب س س س س س س س س س س س س س س س سسل الءزه س س س س س س س س س س س س س س س رات‬

‫وب س س س س س س س س س س س س سسروق ثغ س س س س س س س س س س س س س سسرك للدمغ س س س س س س س س س س س س س سسازل أس س س س س س س س س س س س س س سسققطت‬

‫درر الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسألق البس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمات‬

‫أح س س س س س س س س س س س س س سسدائق ال س س س س س س س س س س س س س سسءزوراء لطف س س س س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س س سسوى‬

‫بعب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائر الرواح والنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمات‬

‫قص س س س س س س س س س س س س سسدوك يققتنص س س س س س س س س س س س س سسون س س س س س س س س س س س س س سربك س س س س س س س س س س س س س سساناً‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سسأزور وجه س س س س س س س س س س س س سسك مش س س س س س س س س س س س س سسرق الققس س س س س س س س س س س س س سسدمات‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س سست إذا نص س س س س س س س س س س س س س س سسبوا الب س س س س س س س س س س س س س س سسال تواثبس س س س س س س س س س س س س س س سوا‬ ‫لعبس س س س س س س س س س س س س سست مققس س س س س س س س س س س س س سسابيس الِط لسبس س س س س س س س س س س س س سسك دوره س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫ووقع س س س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س س س سسا زوراء فس س س س س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س س س س سسبكات‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س سسأذابت الدم س س س س س س س س س س س س س سرات ف س س س س س س س س س س س س س س الكاسس س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ورأيتهس س س س س س س س س س س س س س سسا عجب س س س س س س س س س س س س س س ساً فققلس س س س س س س س س س س س س س سست لصس س س س س س س س س س س س س س سساحب‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س س سساذه النيس س س س س س س س س س س س سسان فس س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ك س س س س س س س س س س س س سسان اللؤّمس س س س س س س س س س س س س لس أن س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س سساُر القق س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫ي س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س سسرب أو ه س س س س س س س س س سسي ج س س س س س س س س س سساذو ةُ العءزم س س س س س س س س س س ات‬

‫ف س س س س س س س س سسإذا ه س س س س س س س س سسي الن س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س سست س س س س س س س س س سسطع الس س س س س س س س س سسنا‬

‫منه س س س س س س س س س س س س س س سسا عل س س س س س س س س س س س س س س سسى الق س س س س س س س س س س س س س س سسداح والام س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أتوض س س س س س س س س س س س س س سسها ذم س س س س س س س س س س س س س س سسر الش س س س س س س س س س س س س س س سسباب ب س س س س س س س س س س س س س س سسدافع‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س سس ن جهله س س س س س س س س س س س س س س سسم لنتائ س س س س س س س س س س س س س س سس ج النشس س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫هبهس س س س س س س س س س س سسم أض س س س س س س س س س س سساعوا الس س س س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س س س لس س س س س س س س س س س سساذاتم‬

‫أيضس س س س س س س س س س سساع مثس س س س س س س س س س سسل العققس س س س س س س س س س سسل ف س س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س س سسهوات‬

‫م س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س سسان أض س س س س س س س س س سسعفها نفوس س س س س س س س س س س اً أذعن س س س س س س س س س سست‬

‫للجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائري ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوقت والقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫عجس س س س س س س س س س س سسءز الس س س س س س س س س س س سسدليل بس س س س س س س س س س س سسأن يقق س س س س س س س س س س س سّر سس س س س س س س س س س س سسفينها‬

‫يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بس س س س س س س س س س س س س س س س س سساحل راح س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ون س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫وإذا النف س س س س س س س س س س س س سسوس تلبس س س س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س س س جهله س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل تطدمئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن لكدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وعظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫قس س س س س س س س س سسالوا ‪ :‬التدمس س س س س س س س س سسدن سس س س س س س س س س سساح واختس س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س سسثرى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سرأى » الع س س س س س س س س س س س س سراق « س س س س س س س س س س س س س سريعة النب س س س س س س س س س س س سسات‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرس اللف بأرض س س س س س س س س س س س س س س س س س ها فتهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلت‬

‫منهس س س س س س س س س س س س س س سسا قطس س س س س س س س س س س س س س سسوف الوي س س س س س س س س س س س س س سسل واللكس س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫س س س س س س س س س س س سسالت ب س س س س س س س س س س سسا عنيس س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س سسا ة بءزعدمه س س س س س س س س س س سسم‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ل الي س س س س س س س س س س س سسا ة ت س س س س س س س س س س س سسئ م س س س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ي س س س س س س س س س سسا ظ س س س س س س س س س سسالني أم س س س س س س س س س سسا لك س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س سس ن نءزعس س س س س س س س س س ة‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س سس ن هس س س س س س س س س س س س س س س سساذه الط س س س س س س س س س س س س س س س سوار والنءزع س س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫‪285‬‬


‫س س س س س س س س س س س س س س سسدمتم الفك س س س س س س س س س س س س س سسار وه س س س س س س س س س س س س سسي ص س س س س س س س س س س س س س سسحيحة‬

‫وخنققت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم القط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار بالغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسازات‬

‫يس س س س س س س س س سسا حققس س س س س س س س س سسب أيس س س س س س س س س سسام » الرش س س س س س س س س س يد « ذواهب س س س س س س س س س ساً‬

‫بحاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال والبكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬

‫يهني س س س س س س س س سسك ان س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س سسد ذهبس س س س س س س س سست ول س س س س س س س تس س س س س س س س سسرى‬

‫نوبس س س س س س س س س س س س س س س س س اً جري س س س س س س س س س س س س س س س س ن بس س س س س س س س س س س س س س س س سساذه السس س س س س س س س س س س س س س س س سسنوات‬

‫ح س س س س س س س س س س سسق يض س س س س س س س س س س سساع وأم س س س س س س س س س س سسة نكص س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س سسى‬

‫العقق س س س س س س س س س س س س س سساب بع س س س س س س س س س س س س س سسد بلوغه س س س س س س س س س س س س س سسا الغاي س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ولققس س س س س س س س س س س س س س سسد سس س س س س س س س س س س س س س سسألت م س س س س س س س س س س س س س س سواطن بس س س س س س س س س س س س س س سسدامعي‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س سس ن ه س س س س س س س س س س س س س سساذه الركس س س س س س س س س س س س ات والس س س س س س س س س س س س س س سسكنات‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسل حرم س س س س س س س س س س س ة ب س س س س س س س س س س س سسك للعل س س س س س س س س س س س سسوم وأهله س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدارس السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلف ل لفوائس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫أّن س س س س س س س س س س س س س س س س ودهس س س س س س س س س س س س س س س سسرك هات س س س س س س س س س س س س س س س سسك الرم س س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجد الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم ل لص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ة‬

‫فاس س س س س س س س س س سستعبت ب س س س س س س س س س سسدم الف س س س س س س س س س س سلؤاد وقس س س س س س س س س سسد رمس س س س س س س س س س ت‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسالدمر ترجس س س س س س س س س س س س س س س ه م س س س س س س س س س س س س س س سسع الكلدم س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫فص س س س س س س س س سسدمت ع س س س س س س س س سسرى الرح س س س س س س س س م الققريب س س س س س س س س سسة عص س س س س س س س س سسبت‬

‫واستدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكت إيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدات‬

‫فبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأي سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابغة ارد س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهامهم‬ ‫زعدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سوا حايتن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وتومه س س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫و النب س س س س س س س س س س س س س س س س سُل نبل س س س س س س س س س س س س س س س سسي والرمس س س س س س س س س س س س س س س س ا ةُ رمس س س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫ان تسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستظل حاتنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫م س س س س س س س س س سساذا الس س س س س س س س س س سسكوت ه س س س س س س س س س سسو الض س س س س س س س س س سسوع وإن س س س س س س س س س سسه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسو يعلدم س س س س س س س س س س س س س س س سسون تربس س س س س س س س س س س س س س س س ص الوثب س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أع س س س س س س س س س س س س س س سسدو ة النص س س س س س س س س س س س س س س سساف اذن س س س س س س س س س س س س س س سسك مال س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫رتققس س س س س س س س س س س س س سست عس س س س س س س س س س س س س سس ن الصس س س س س س س س س س س س س سسغاء والنصس س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫كس س س س س س س س س س س سسم قس س س س س س س س س س س سسد نفيس س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س سسدعني بققهس س س س س س س س س س س سسم‬

‫والنف س س س س س س س س س س س س س س س سسي آيته س س س س س س س س س س س س س س س سسم علس س س س س س س س س س س س س س س سسى الثبس س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وم س س س س س س س س س س سس ن الققضس س س س س س س س س س س سساء علس س س س س س س س س س س سسى البلد خصس س س س س س س س س س س سسومها‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسو رافعوه س س س س س س س س س س س س س س س س س ا منهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم لققضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫بليس س س س س س س س س س س س س س س سست بثآفس س س س س س س س س س س س س س س سسات البحس س س س س س س س س س س س س س س سسار بلدنس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س س سسبابا م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أك س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الف س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫رقطس س س س س س س س سسا حس س س س س س س س سسويَ ن الس س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س وج س س س س س س س س ه الس س س س س س س س سسثرى‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س سست يت س س س س س س س س س س س س س س س س سساح لققبض س س س س س س س س س س س س س س س س سسها ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا ة‬

‫لس س س س س س س س س س س س س ن س س س س س س س س س س س سسام ث س س س س س س س س س س س سسائركم وواتركس س س س س س س س س س م مش س س س س س س س س س س س سست‬

‫خيلؤه منكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم علس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الامس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫أنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيتم الراء أج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع أمره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫أن ل يظلك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى الراي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ارفعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم عققب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانم وجعلت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫الوكس س س س س س س س س س ان منهس س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س جسس س س س س س س س س س س سسوم عتس س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫وأط س س س س س س س س س س س س س س س سسار أس س س س س س س س س س س س س س س س سراباً عليك س س س س س س س س س س س س س س س سسم حّومس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س سسبه ال س س س س س س س س س س س س س سسبءزا ة ولس س س س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س س س س سسبءزا ة‬

‫بيض س س س س س س س س س س س س س س س ساً تناذره س س س س س س س س س س س س س س س ا النس س س س س س س س س س س س س س س س سسور ب ّوهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فص س س س س س س س س س س س س س س س سسعدت وال س س س س س س س س س س س س س س س سسوت منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س س س س سسازل‬

‫وتافه س س س س س س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س س س س س سساد ف س س س س س س س س س س س س س س س س الجس س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫ووقفتس س س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س أرف س س س س س س س س س س س س س س س س ع الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدرجات‬

‫‪286‬‬


‫بّيتدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوهم فاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستفّاذ هسسم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسردى‬ ‫وضس س س س س س س س س س س س س س س ربتم شس س س س س س س س س س س س س س سسرك الصس س س س س س س س س س س س س س سسار عليهس س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وتنققل س س س س س س س س س س س س س س س س سوا م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ظلدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسة لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبات‬ ‫فارت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّد هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساربم عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الفلت‬

‫واس س س س س س س س س س س س س س س س سستققتم مث س س س س س س س س س س س س س س س سسل الربس س س س س س س س س س س س س س س س ائق منه س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫اس س س س س س س س س س س سسرى ي س س س س س س س س س س سسدار ب س س س س س س س س س س سسم عل س س س س س س س س س س سسى البه س س س س س س س س س س سسات‬

‫)‪(1‬‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحبتهم الغلل لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكوات‬

‫شس س س س س س س س س س س س سسادت بعاصس س س س س س س س س س س س سسدمة الع س س س س س س س س س س س س سراق سس س س س س س س س س س س س سسيوفكم‬

‫عرش س س س س س س س س س س س س س س س س اً قواعس س س س س س س س س س س س س س س س سسده مس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الدمس س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫بلطتدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه فاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستققّر ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراره‬

‫واعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدتوه أبلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج النبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ح س س س س س س س س س سست أتس س س س س س س س س س سوا لدم س س س س س س س س س سسى الوص س س س س س س س س سسي فرنس س س س س س س س س س ة‬

‫توجع وحنني ‪. .‬‬

‫كت س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسوى وال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمع أعل س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ب بأهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الري س س س س س س س س س س س س س س س س س ف يفت س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبابة مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن صس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫ه وداؤه س س س س س س س س س س س س س س س س ا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س الققلس س س س س س س س س س س س س س س س سسب أزم س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫تبك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الدمام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة إن بك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫وتئ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الغص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن إن أن‬

‫ذك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ر ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ن تريف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬ ‫والعيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس أطرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س سسحب ح س س س س س س س س س س س س س س س سسول ال س س س س س س س س س س س س س س س سسي هّتس س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ء وخيله س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبق تعت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروض ألبسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وسس س س س س س س س س س س س س س س س سسري ه س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيطره‬

‫حللً مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّونس‬ ‫الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وهيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ي حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديُثه‬ ‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز الَنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ّ‬ ‫يكف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن التاريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س خ م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن متس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد العس س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب العنعس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫مل الققلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ودّونس‬

‫داع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ة بنب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫داع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلت الوف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أذن‬

‫يمرتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل البط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الفص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيح‬ ‫بنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائح لبلغه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوته ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو قس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد َرن‬ ‫ب العلن س س س س س س س س س س س س س س س سسد الص س س س س س س س س س س س س س س س سسلب أذع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫قلس س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ورق الراك غط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساؤهم‬ ‫الطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعنون وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ومه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساُدهم ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ٌح وَس وسَس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنة الوصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمات مطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساعلون بيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوتم‬

‫للخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائف الطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرود مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأم ن‬

‫ل يتبع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون عط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساءهم‬

‫وص س س س س س س س س س س س س س س س س سسنايع العس س س س س س س س س س س س س س س س س سسروف ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س يشي إل وصول قسم م ن اسرى النكليءز ال النجف بعد ثور ة سنة ‪ 1920‬م ‪.‬‬

‫‪287‬‬


‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوا بققيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارهم‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار عقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ل ُيث ّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو أعطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذبته زينته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا فيظع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س سس ن أيس س س س س س س س س س س س س س سس ن أقبس س س س س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س س س س سسا وع س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫أذن لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ‪ ،‬أو قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم أحسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنوا وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكوتم‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ذكري س س س س س س س س س س س س س س س س ات الس س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن أحس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرء يرج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح فضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسله‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا دام بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنات ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوزن‬

‫أنفس س س س س س س س س س س س س س سسق حطامس س س س س س س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س س س س س س سسا اسس س س س س س س س س س س س س س سستطععت‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار ُي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ءزسسن‬

‫رب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ح الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سمرتيف‬

‫ل َمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس تص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر أو ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫إن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدائ ن أص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت‬

‫لنتائس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج المس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدف ن‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الغرائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائ ٌح‬ ‫َه ّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا البلَد برغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دها‬

‫وص س س س س س س س س س س س س س سسف الع س س س س س س س س س س س س س س سراق الرح س س س س س س س س س س س س س س ب ب س س س س س س س س س س س س س س سسالظ ن‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو اهتس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى للحس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق أ بّس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا للسياس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لراسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الوه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ام ترك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫تبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س علس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س البس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحرها الص س س س س س س س س س س س س س س س سسرح الص س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫وعلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ا لُس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداع ترن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت‬

‫حققب س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ففس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتت مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرن‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ترغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د المس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحت مي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادي ن الره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ان‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديارها الخط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫وعنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدها الققصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبات تره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫وبرأيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرس الكريس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه هجني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرن‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوط ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذياب عل وطنط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مغرس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي زاٍك ومعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن‬

‫أتلفتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه وقلت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫من س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمار وأن س س س س س س س س س س س س س س س س سست تض س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم ن‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا الب س س س س س س س س س س س س س س س س سواخر ه س س س س س س س س س س س س س س س س سسل غ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫م س س س س س س س س س س س سس ن غيس س س س س س س س س س س س س ه س س س س س س س س س س س سساذا النه س س س س س س س س س س س سسب تُشس س س س س س س س س س س سسح ن‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا الققوافس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا علس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫تل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الظه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور وم س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تبط س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا الناص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أهله س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تعن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلوا الراسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيم ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫أقلمه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا للح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق تطع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذا الج س س س س س س س س س س س س س س س س سسم انك س س س س س س س س س س س س س س س س سسص فقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫لق س س س س س س س س س س س س س س س س سساك كب س س س س س س س س س س س س س س س س سسش النط س س س س س س س س س س س س س س س س سسح أق س س س س س س س س س س س س س س س س سسرن‬

‫أو فات س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذ ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫غ س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س سس ن نس س س س س س س س س س س سسي ج الص س س س س س س س س س س سسب جوشس س س س س س س س س س سس ن‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغني خراج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫‪288‬‬


‫ل ترك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دن كهضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبة‬

‫فالس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء إن ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر يأسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫حاجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساورك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي‬

‫خل س س س س س س س س س س س س س س س سسط ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدال ال س س س س س س س س س س س س س س س سسض ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالف ن‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا انتفاع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك بال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدخيل‬

‫إذا تققحط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أو تع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن ن‬

‫متص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساغراً ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست إذا‬

‫ثني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادته تفرع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراء فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫إيققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعلتها تفنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫فانشس س س س س س س س س س س س س س س س سسر لس س س س س س س س س س س س س س س س سسه النسس س س س س س س س س س س س س س س س سسب الص س س س س س س س س س س س س س س س س سريح‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ل لكن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ‪ :‬ترطّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خان س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسائي الغريس س س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫أتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك مهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزولً ليسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم ن‬

‫لكندم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الدن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الققري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ب‬

‫لقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك النص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ص أخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫وللشسسيخ الشسسبيب ديسوان ضسسخم عسسدا مسسا ضسساع مسس ن شسسعره ‪ ،‬أمسسا شسسعره فس أهسسل السسبيت ‪:‬‬ ‫فكثي ‪ ،‬وبعد بث وتنققيب عثرت له على ثلث قصائد ف المام السسسني )ع( يبتسدء بسسرف‬ ‫م ن حروف الجاء ف أوائل أبيات الققصائد الثلث ‪ :‬فواحد ة منه ن جعلناها ف صدر المرتجة‬ ‫‪ ،‬والققصيدتان ناذكر الطلع منهدما فققط ‪ ،‬قال ياطب حجة آل مدمد صاحب الءزمان ‪: 7‬‬ ‫أمس س س س س س س س س س س س س س س سسا هاجتس س س س س س س س س س س س س س س سسك للس س س س س س س س س س س س س س س سسوتر الطفس س س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمي الرض منص س س س س س س س س س س س س س س س س سسلك الرعس س س س س س س س س س س س س س س س س وف‬

‫والثانية أولا ‪:‬‬ ‫أمققيس س س س س س س س س س س س س س س سسم قاعس س س س س س س س س س س س س س س سسد ة الس س س س س س س س س س س س س س س سسدى والس س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س سسان انس س س س س س س س س س س س س س س س سءزاع قواع س س س س س س س س س س س س س س س سسد التك س س س س س س س س س س س س س س س سسوي ن‬

‫وله تدميس وتشطي لبيات السيد حسني الققءزوين ف مدح المام أمي السسلؤمنني علسسي‬ ‫بسس ن أب س طسسالب ‪ .‬كدمسسا لسسه تدميسسس لققصسسيد ة السسسيد السساذكور ف س مسسدح المسسامني الكسساظدمني ‪، 8‬‬ ‫ذكر التخدميسسس الشسسيخ السسسدماوي فس ترجتسسه فس كتسسابه ) الطليعسسة مسس ن شسسعراء الشسسيعة ( ج ‪/ 1‬‬ ‫‪. 75‬‬ ‫ومس ن روائعسسه رث اؤه للسسسيد مدمسسد سسسعيد البسسوب بطسسل العلسسم والدب والهسساد ‪ ،‬ومطلسسع‬ ‫الققصيد ة ‪:‬‬

‫‪289‬‬


‫ف فل جهس س س س س س س س س س س س س س س س سساُد‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سواء الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ل س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫تارس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساول والواض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س سساب العل س س س س س س س س س س س س س س سسم ُسس س س س س س س س س س س س س س س س ّدس فل اجته س س س س س س س س س س س س س س سساُد‬ ‫فلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدال أو جلد‬

‫بكيس س س س س س س س س س س س س س س سست معسس س س س س س س س س س س س س س س سسكر السس س س س س س س س س س س س س س س سسلم لس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ُأتيس س س س س س س س س س س س س س س سسح عدميس س س س س س س س س س س س س س س سسدها وه س س س س س س س س س س س س س س س وى العدمس س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ورائعته الت عنوانا ) قدمرية السدوح ( وقد نظدمهسا بناسسبة وصول ام كلثسوم إلس العسراق‬ ‫وعلى أثر الحتفال الاذي أقيم لا ف بغداد ‪ ،‬وأولا ‪:‬‬ ‫قدمريس س س س س س س س س س س س س س س ة ال س س س س س س س س س س س س س س سسدوح ي س س س س س س س س س س س س س س سسا ذات الس س س س س س س س س س س س س س س سمرتانيم‬

‫م س س س س س س س س سسع النس س س س س س س س س سسور عل س س س س س س س س سسى ورد الن س س س س س س س س سسدى ح س س س س س س س س سسومي‬

‫تسسوف رحه الس فس بغسسداد عسسام ‪‍ 1363‬ه ‪ .‬ونققسسل جثدمسسانه إلس النجسسف ودفسس ن فس مققسب ة‬ ‫بنب داره ‪ ،‬وُأقيدمست لسه ذكرى أربعينيسة فس مدرسة الصسدر مس ن أضسخم الساذكريات تبسارى فيهسا‬ ‫فحول الشعراء ‪.‬‬

‫‪290‬‬


‫السيد مضر الحلي‬ ‫المتوفى ‪1363‬‬ ‫قال ف قصيد ة حسينية ‪:‬‬ ‫إل س س س س س س س س س س س س س س َم أغس س س س س س س س س س س س س سسض الطس س س س س س س س س س س س س سسرف وال س س س س س س س س س س س س س سسم لزم‬

‫ويل س س س س س س س س ع س س س س س س س سسءزم ص س س س س س س س سسدق عن س س س س س س س سسه تنب س س س س س س س سسو الصس س س س س س س س سوارم‬

‫إذا ل س س س س س س س س س س س س س س س أقس س س س س س س س س س س س س س سسدها ضس س س س س س س س س س س س س س سسابات بققفرهس س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫عليه س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س سس ن الفتي س س س س س س س س س سسان غل س س س س س س س س س سسب عواص س س س س س س س س س سسم‬

‫فل عّرفس س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س سسوي عص س س س س س س س س س س سسابة‬

‫ول كس س س س س س سسان يل س س س س س س س مس س س س س س سس ن غس س س س س س سسالب الغلس س س س س س سسب هاشس س س س س س سسم‬

‫إل أن يققول ‪:‬‬

‫أل أيهس س س س س س س س سسا الس س س س س س س س سساري بس س س س س س س س سسرف لس س س س س س س س سسدى السس س س س س س س س سسرى‬

‫تس س س س س س س س س س س س سسءزف زفيف س س س س س س س س س س س س ساً ل س س س س س س س س س س س س س تنهس س س س س س س س س س س س سسا القق س س س س س س س س س س س س سوائم‬

‫إذا أنس س س س س س س س س س سست أبصس س س س س س س س س س سسرت الغس س س س س س س س س س سسري فعس س س س س س س س س س سس ج بس س س س س س س س س س سسه‬

‫ونس س س س س س س س س س س س س س سسادع علي س س س س س س س س س س س س س س سسا وال س س س س س س س س س س س س س س سسدموع س س س س س س س س س س س س س س س س سواجم‬

‫أب س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س سس ن إن س س س س س س س س س س س س س ترك س س س س س س س س س س ت بك س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫حسس س س س س س س س س س س س س س سسيناً ص س س س س س س س س س س س س س س سريعاً وزعتس س س س س س س س س س س س س س سسه الص س س س س س س س س س س س س س س سوارم‬

‫قضس س س س س س س س س سسى ضس س س س س س س س س سسامياً دام س س س س س س س س س سسي الوري س س س س س س س س س د وبعس س س س س س س س س سسدذا‬

‫عققس س س س س س س س س س س س س س سسائلكم س س س س س س س س س س س س س س سسارت ب س س س س س س س س س س س س س سس ن الرواسس س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫الطيسسب الديسسب السسسيد مضسسر ابسس ن السسيد مسسرز ة س التققدمسسة ترجتسسه فس السسءزء الثسسام ن مسس ن‬ ‫هاذه الوسوعة س ابس ن السسيد عبساس بس ن علسي العسروف بالسسيد علوي ابس ن السسني بس ن سسليدمان‬ ‫الكبي م ن اسر ة الشعر والدب والباء والشدمم تثل السياد ة حق تثيلهسسا وتطفسسح علسسى شسسائلها‬ ‫الشدمائل العلوية تعرف هاذه النفسية م ن شعرهم وقد قيل ‪ :‬الشعر شعور ‪.‬‬ ‫ولسد شسساعرنا ف س قري ة ) الصسسني ( قسسرب اللسسة ‪ 22‬شسسعبان مسس ن سسسنة ‪‍ 1319‬ه ‪ .‬وأر خ‬ ‫أبوه عام ولدته بأبيات والتاريخ منها جلة ‪:‬‬

‫‪291‬‬


‫أعوامه أرخت ) غ ٌر حسان ( ‪ .‬ونشأ مطبوعاً بطابع السر ة الشريفة ‪ ،‬وكدما رباه أبسسوه )‬ ‫وم ن يشابه أبه فدما ظلم ( وشعره يعطيك صور ة ع ن نفسه وما جبل عليه م ن فخر وكرم وإبسساء‬ ‫وشم وذلسسك مسسا حبسسب هسساذه السسر ة فس الوساط فكسسان نسساديهم فس ) الصسسني ( مسسط الدبسساء‬ ‫والتأدبني ‪ ،‬وم ن شعره قصيدته الت عارض با قصيد ة البارودي الت أولا ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س سواي بتحن س س س س س س س س س س س س س سسان الغاري س س س س س س س س س س س س س د يط س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫وغيس س س س س س س س س س س س س س سسي باللس س س س س س س س س س س س س س سساذات يلهس س س س س س س س س س س س س س سسو ويلعس س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فققال ‪:‬‬ ‫إل س س س س س س س س س س س س س س س س َم التدمن س س س س س س س س س س س س س س س س والم س س س س س س س س س س س س س س سسانّ خّل س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فلي س س س س س س سسس بغي س س س س س س س س العض س س س س س س سسب م س س س س س س سسا أن س س س س س س سست تطل س س س س س س سسب‬

‫مس س س س س س س سس ن العس س س س س س س سسار تغضس س س س س س س سسي راغدم س س س س س س س ساً غي س س س س س س س س راك س س س س س س س ٍ‬ ‫ب‬

‫م س س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س س سسءزم طرق س س س س س س س س س س اً للدمهدم س س س س س س س س س سسات يرك س س س س س س س س ب‬

‫عجبس س س س س س س س س س سست لعدمس س س س س س س س س س سسرو الس س س س س س س س س س سسد ترض س س س س س س س س س س خ للس س س س س س س س س س سست‬

‫تشس س س س س س س س سسني وت س س س س س س س سسرك الصس س س س س س س س سسم جس س س س س س س س سساذلن أعجس س س س س س س س سسب‬

‫ألس س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س سساذي ل س س س س س س س س س س س س يك س س س س س س س س س س سسمرتث للدم س س س س س س س س س س سسة‬

‫)‪(1‬‬

‫وأنس س س س س س س س سست لس س س س س س س س سسدى الُلّ س س س س س س س سسى عس س س س س س س س سساذيق ُمرسّجس س س س س س س س بس‬ ‫إل س س س س س س س س س س س س س س س غايس س س س س س س س س س س س س س سسة شس س س س س س س س س س س س س س سسرق البلد ومغس س س س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ح س س س س س س س س س س س سرام إل س س س س س س س س س س س س غي س س س س س س س س س س س س العس س س س س س س س س س س سسايل مس س س س س س س س س س س سساجري‬

‫تص س س س س س س س س س س س سّد ول ف س س س س س س س س س س س س غيه س س س س س س س س س س س ا يل س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س سسأرب‬

‫ول س س س س س س سسول العلس س س س س س س سسى ل س س س س س س س س أرت س س س س س س س ض العيس س س س س س س سسش والبققس س س س س س س سسا‬

‫ولك س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س سسبيل ال س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س س س سسا أدأب‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س سس ن إن حي س س س س س س س س س س س س سسل دون مرام س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫يص س س س س س س س س س س س س سّعد ل ي س س س س س س س س س س س س سسدري ال س س س س س س س س س س س س سسدى ويص س س س س س س س س س س س س سّوب‬ ‫لنس س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س سّنها قس س س س س س س س س س س س سسدماً ن س س س س س س س س س س س س سءزار ويعس س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫فل ضس س س س س س س س س سسدمن مس س س س س س س س س سس ن هاشس س س س س س س س س سسم بيس س س س س س س س س سست سس س س س س س س س س سسلؤدد‬

‫س س س س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س س س سرفاً ف س س س س س س س س س س سسوق الضس س س س س س س س س س س سراح مطن س س س س س س س س س س سسب‬

‫ول وخ س س س س س س س س س دت ب س س س س س س س س س س للس س س س س س س س س سسوغى بنس س س س س س س س س سست أعس س س س س س س س س سسوج‬ ‫فدمس س س س س س س س س س سسا أنس س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س سس ن مهس س س س س س س س س س سسه صس س س س س س س س س س سسر خديس س س س س س س س س س سسة‬

‫ول اه س س س س س س س س سستّءز ف س س س س س س س س س كف س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س سسام الش س س س س س س س س سسطب‬ ‫وع س س س س س س س س س سسود إذا مس س س س س س س س س س سسا ينتشس س س س س س س س س س سسي فيس س س س س س س س س س سسه يضس س س س س س س س س س سسرب‬

‫وخ س س س س س س س س س س س س س س س س ود تغّني س س س س س س س س س س س س س س س سسه وتسس س س س س س س س س س س س س س س س سسققيه نش س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫ويص س س س س س س س س س سسبح ل ي س س س س س س س س س سسدري إل س س س س س س س س س س أي س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س سساذهب‬

‫ولكنن س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س سس ن تقق س س س س س س س س س س س س س سّر ل س س س س س س س س س س س س س سسه الع س س س س س س س س س س س س س سسدا‬ ‫ومس س س س س س س س سسا الفخ س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س سسو وعس س س س س س س س سسوٍد وقين س س س س س س س س سسة‬

‫صس س س س س س س س س س س س س سبس‬ ‫ل س س س س س س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س س س س س س سسول ل أل س س س س س س س س س س س س سسوي ول أتن ّ‬

‫س س س س س س س س س س س س سواء لس س س س س س س س س س س سسديه ان رن س س س س س س س س س س س ا طس س س س س س س س س س س سسرف عينس س س س س س س س س س س سسه‬

‫ف س س س س س س س س سسان أن س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س أبل س س س س س س س س سسغ ب س س س س س س س س سسدى مس س س س س س س س س سساعيا‬

‫وك س س س س س س س س اس ب س س س س س س س س س سسا يطف س س س س س س س س س سسو الب س س س س س س س س س سساب ويرسس س س س س س س س س س ب‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س العاذيق مصغر عاذق ‪ .‬والرجب ‪ :‬الفوف بالشوك ‪.‬‬

‫‪292‬‬


‫ب س س س س س س س سسل الفخ س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س ض س س س س س س س سسرب وطع س س س س س س س سس ن ونائ س س س س س س س سسل‬

‫وحل س س س س س س س س س س س س س سسم رزي س س س س س س س س س س س س س ن ل يطي س س س س س س س س س س س س س سسش ويش س س س س س س س س س س س س س سسعب‬

‫)‪(1‬‬

‫وقلس س س س س س س س س س س س س س س سسب بس س س س س س س س س س س س س س س سسأفواج البس س س س س س س س س س س س س س س سساء مجس س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وق س س س س س س س س س س س س سسول ك س س س س س س س س س س س س س سسوخءز الس س س س س س س س س س س س س س سسدمهري مس س س س س س س س س س س س س س سسدد‬

‫وقل س س س س س س س س س س سسب ج س س س س س س س س س س سسرئ ث س س س س س س س س س س سسابت لي س س س س س س س س س س سسس يره س س س س س س س س س س ب‬

‫قبي س س س س س س س س س س س س س س سسح لعدم س س س س س س س س س س س س س س سسري ان أكس س س س س س س س س س س س س س سسون م س س س س س س س س س س س س س س سساتل‬

‫وأقبس س س س س س س س س س س س س سسح مس س س س س س س س س س س س س سس ن ذا أن يققس س س س س س س س س س س س س سسال ماذبس س س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫فخ س س س س س س س س س س سساطر بنف س س س س س س س س س س سسس إن س س س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س س س سست واح س س س س س س س س س س س س ٌد‬

‫فام س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حي س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة أو ح س س س س س س س س س س س س س س س س سسام مب س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فل س س س س س س س س س س س س س س سسم أَر خلً ف س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س سسود ة صس س س س س س س س س س س س س س سسادقاً‬

‫إذا قل س س س س س س س س س س س سسب ه س س س س س س س س س س س سساذا ك س س س س س س س س س س س سساذب ذاك أك س س س س س س س س س س س سساذب‬

‫ويلس س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س سسيدمة ت س س س س س س س س س سسأب ال س س س س س س س س س سسدنايا وعءزم س س س س س س س س س ة‬

‫وقال م ن قصيد ة يرثي با أمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب ‪: 7‬‬ ‫أب س س س س س س سسا حس س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س فقق س س س س س س سسدك الي س س س س س س سسوم أص س س س س س س سسبحت‬

‫رب س س س س س س س س س وع ال س س س س س س س س س سسدى وال س س س س س س س س س سسدي ن قف س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س سوانب‬

‫وجس س س س س س س س س س س س ار عل س س س س س س س س س س س سسى أطراف س س س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س س س سسل ظ س س س س س س س س س س س سسال‬

‫وغ س س س س س س س س س س سسار عل س س س س س س س س س س س سسى أبي س س س س س س س س س س س سساته ك س س س س س س س س س س س سسل ن س س س س س س س س س س س سساهب‬

‫فدم س س س س س س س س س س س سسا زل س س س س س س س س س س س س ت ترعس س س س س س س س س س س س اه بعني س س س س س س س س س س س س س بص س س س س س س س س س س س س سي ة‬

‫كدم س س س س س س س س سسا كن س س س س س س س س سست تدمي س س س س س س س س سسه باض س س س س س س س س سسي الض س س س س س س س س سسارب‬

‫لتب س س س س س س س س س س س س س سسك اليت س س س س س س س س س س س س س سسامى والرام س س س س س س س س س س س س س سسل مطعدمس س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ل س س س س س س س س سسا والن س س س س س س س س سسدى وال س س س س س س س س سسدي ن أص س س س س س س س س سسدق ص س س س س س س س س سساحب‬

‫وتب س س س س س س س س س س س س س س س سسك مع س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌد ليثه س س س س س س س س س س س س س س س سسا وعدماده س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتب س س س س س س س س س س س سسك ن س س س س س س س س س س س سءزار غوثه س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س سوائب‬

‫ب أعظ س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س سسارس‬ ‫وتب س س س س س س س س س سسك الي س س س س س س س س س سساد القق س س س س س س س س س س س ّ‬

‫يققحدمه س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س سسروع م س س س س س س س س س سس ن آل غ س س س س س س س س س سسالب‬

‫وتبس س س س س س س س س سسك غدمس س س س س س س س س سسار الس س س س س س س س س سسرب خ س س س س س س س س س سواض بره س س س س س س س س س ا‬

‫وتب س س س س س س س سسك الض س س س س س س س سسبا والس س س س س س س س سسدمر م س س س س س س س سسردي الكت س س س س س س س سسائب‬

‫فققس س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س سّو ضس العس س س س س س س س سسروف وانطدمس س س س س س س س سسس التققس س س س س س س س سسى‬

‫ولس س س س س س س س يب س س س س س س س س سسق ب س س س س س س س س سسر للن س س س س س س س س سسدى غي س س س س س س س س س ناض س س س س س س س س سسب‬

‫وب س س س س س س س س س س س س سسالفق ن س س س س س س س س س س س س س سسادى جبئي س س س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س س س سسدمت‬

‫قواع س س س س س س س س س س س س س س سسد أركس س س س س س س س س س س س س ان ال س س س س س س س س س س س س س س سسدى والن س س س س س س س س س س س س س س سساقب‬

‫في س س س س س س س س س س س س س سسا نف س س س س س س س س س س س س س سسس مهلً ان للث س س س س س س س س س س س س س سسار قائدم س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ع س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س سسدي ن يل س س س س س س س س سسو داجي س س س س س س س س سسات الغي س س س س س س س س سساهب‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك ث س س س س س س س س س س س س س س س سسار الرتض س س س س س س س س س س س س س س س سسى ووص س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫الءزكس س س س س س س س س س س س ي وث س س س س س س س س س س س س سسار الاج س س س س س س س س س س س س س سسدي ن الط س س س س س س س س س س س س س سسائب‬

‫لققس س س س س س س س س س سسد منع س س س س س س س س س س سوا يس س س س س س س س س س سسوم الطفس س س س س س س س س س سسوف مضس س س س س س س س س س سسارباً‬

‫لس س س س س س س س س س س س س سسم بس س س س س س س س س س س س س سسدود الاضس س س س س س س س س س س س س سسيات الققواضس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وأج س س س س س س س س س سسروا ب س س س س س س س س س سساراً م س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س سساء تلطدم س س س س س س س س س سست‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سسفائنهم فيه س س س س س س س س س س س س س سسا ظه س س س س س س س س س س س س س سسور الشس س س س س س س س س س س س س س سوازب‬

‫وهي طويلة تققع ف مائة بيت ‪.‬‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س صدور البيت لشاعر مصر الكبي مدمود سامي البارودي الت كانت هاذه الققصيد ة جواباً لتلك ‪.‬‬

‫‪293‬‬


‫كانت وفاته ف الققرية الت ولد فيها بالسكتة الققلبية ‪ ،‬ليلة الحد سابع جسسادى الول‬ ‫مسس ن سسسنة ‪‍ 1363‬ه ‪ .‬الصسسادف ‪ 30/4/1944‬م ‪ .‬وحسل جثدمسسانه إل س اللسسة بسسوكب حافسسل‬ ‫وم ن ث س شسسيع إل س النجسسف تشسسييعاً يليسسق وكرامتسسه ورثاه جسسع مسس ن أصسسدقائه وم واطنيه بسساللغتني ‪:‬‬ ‫الفصحى والدارجة )‪ (1‬ومنهم أخوه السيد سليدمان بققصيد ة مطولة جاء فيها ‪:‬‬ ‫أبس س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س سساكر ل راق يل س س س س س س س س س س بعس س س س س س س س س سسدك الس س س س س س س س س سسدهر‬

‫ول ل س س س س س س س سّاذ يل س س س س س س س س عي س س س س س س س سسش وق س س س س س س سسد ض س س س س س س س سسدمك القق س س س س س س س سسب‬

‫ب طرف س س س س س س س ف س س س س س س س س دج س س س س س س س سسى اللي س س س س س س س سسل س س س س س س س س سساهراً‬ ‫ُأقلّ س س س س س س س س ُ‬ ‫ص ب س س س س س س س س س س سسالققوم ملس س س س س س س س س س س سسي‬ ‫ذكرت س س س س س س س س س س ك لس س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ويققلققنس س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س سسل آن ل س س س س س س س س س س سسك الفك س س س س س س س س س س سسر‬ ‫وكن س س س س س س س سست تُس س س س س س س سسرى في س س س س س س س سسه ل س س س س س س س سسك النه س س س س س س س سسي والم س س س س س س س سسر‬

‫مس س س س س س س س س س س س سسا سس س س س س س س س س س س س سسليدمى وم س س س س س س س س س س س سسا هنس س س س س س س س س س س س سساك سس س س س س س س س س س س س سسعاد‬

‫فعليس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك السس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم يس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بغس س س س س س س س س س س س س س س س س سسداد‬

‫مس س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س سسب نس س س س س س س س س سساٍء بس س س س س س س س س سسه شس س س س س س س س س سسطت الس س س س س س س س س سسبني‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأدن دي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره البع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫سس س س س س س س س س سساهر الليس س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س سَر النس س س س س س س س س سسوم عينس س س س س س س س س سساه‬

‫ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدياه يققظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهاد‬

‫أقسسول ‪ :‬وعنسسد الرج وع إل س صسسحف بغسسداد ونش سراتا نسسد للدمسسمرتجم لسسه بعسسض الن سوادر‬ ‫الدبية والراسلت الودية أمثال رسالته لصديققه الرحوم ابراهيم صسسال شسسكر س الديسسب الشسسهي‬ ‫بققوله م ن قصيد ة ‪:‬‬

‫وقال يشسكر هسان بس ن عسرو ة س زعيسم ماذحس ج س علسى مسوقفه الشسّرف دون سسفي السسني‬ ‫ب ن علي ب ن أب طالب وهو مسلم ب ن عققيل ب ن أب طالب ‪:‬‬

‫ج س س س س س س س س سسءزى ال س س س س س س س س س خي س س س س س س س س ساً هاني س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س ص س س س س س س س س سسنيعه‬

‫مس س س س س س س س سسع ابس س س س س س س س سس ن عققيس س س س س س س س سسل نعس س س س س س س س سسم شس س س س س س س س سسيخ الكس س س س س س س س سسارم‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة دع س س س س س س س س س س س س س س سسوه أن يسس س س س س س س س س س س س س س س سّلم مس س س س س س س س س س س س س س س سسلدما‬

‫فققس س س س س س س س سسال بعيس س س س س س س س سسد منس س س س س س س س سسك نيس س س س س س س س سسل ابس س س س س س س س سس ن هاشس س س س س س س س سسم‬

‫اسس س س س س س س س س س س س سّلم ض س س س س س س س س س س س سسيفي واب س س س س س س س س س س س سس ن ع س س س س س س س س س س س سسم مدم س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ول س س س س س س س س س س ترت س س س س س س س س س س س وي من س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س سسدود الص س س س س س س س س س س س سوارم‬

‫س س س س س س س س س س س سسأدفع عن س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س سسا حيي س س س س س س س س س س سست برهس س س س س س س س س س س ف‬

‫وقس س س س س س س س سسومي ل س س س س س س س س سسدى اليج س س س س س س س س سسا ط س س س س س س س س س سوال العاص س س س س س س س س سسم‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س نشرت نبأ وفاته صحف بغداد وأبنته وكتبت عنه جريد ة الهايل كلدمة ملؤثر ة ‪.‬‬

‫‪294‬‬


‫كلدمة ف هان ب ن عرو ة ‪:‬‬ ‫كسسان هسسان بسس ن عسسرو ة بسس ن نسراذ السساذحجي الغطيفسسي صسسحابيا كسسأبيه عسسرو ة وكان معّدمس راسً ‪،‬‬ ‫وهو وأبوه م ن وجوه الشيعة ‪ ،‬وحضر مع أمي اللؤمنني علي ب ن أب طالب حروبه الثلث وهو‬ ‫الققائل يوم وقعة الدمل ‪:‬‬

‫يس س س س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ك حرب س س س س س س س س س س س س س اً حثّه س س س س س س س س س س س س سسا جالس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يققوده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لنققص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسللا‬

‫هاذا عل ٌي حوله أقياُل اس‬ ‫قسال ابس ن سسعد فس الطبققسسات كسسان عدمسره يسوم قتسل بضسعا وتسسسعني سسنة وكان يتوكأ علسسى‬ ‫عصى بسا زّج وهي الست ضسربه ابس ن زياد بسا ‪ ،‬وهو شسيخ مسراد وزعيدمهسا يركب فس أربعسة آلف‬ ‫دارع ‪ ،‬فسسإذا تلهسسا أحلفهسسا مسس ن كنسسده ركب فس ثلثنيس ألفساً ‪ .‬ولسسسيدنا بسسر العلسسوم الطباطبسسائي‬ ‫كلم ضاف ف ترجته ف ) رجاله ( وقد أغسسرق نءزع اً فس اثبسات جللتسسه والسدفاع عنسه والسواب‬ ‫عدمسسا قيسسل فيسسه وتسابعه علسسى رأيسسه السسسديد السسسيد الققسسق العرج ي ف س ) عسسد ة الرج ال ( وبسالغ‬ ‫شيخنا الجة الامققان ف ) تنققيح الققال ( بمرتجته ف مدحه والثناء عليه ‪.‬‬ ‫قسسال أهسسل السسسي لسسا دخسسل ابسس ن زياد الكوفة وتفسسرق النسساس عسس ن مسسسلم بسس ن عققيسسل بعسسدما‬ ‫بايعوه خسرج مسسلم مس ن دار الختسار الست كسان قسد نءزلا إلس دار هسان بس ن عسرو ة وفهسم ابس ن زياد‬ ‫باذلك أرسل مدمد ب ن الشعث وأسا ب ن خارجة وقال لدمسا ‪ :‬ائتيسان بسان آمنساً ‪ ،‬فققسال وهل‬ ‫أحدث حدثاً حت تققول آمناً قال ل ‪ ،‬فأتياه به فلدمسسا رآه ابس ن زياد قسال ‪ :‬أتتسسك بسسائ ن رجله‬ ‫تسعى ‪ .‬قسال هسان وما ذاك أيهسا الميس ‪ ،‬قسال يسا هسان أمسا تعلسم ان أبس قتسل هساذه الشسيعة غيس‬ ‫أبيسسك وأحسسس ن صسسحبته فكسسان جءزائسسي منسسك أن خبسسأت رجلً فس بيتسسك ليققتلنس س وطال الكلم‬ ‫بينهدما إل أن أخاذ العكءز ة م ن يد هان وضرب با وجه هسسان حست نسدر السءزج واتسّءز بالسسدار ثس‬ ‫ضسسرب وجهسسه حسست هشسسم أنفسسه وج بينه وس ع النسساس اليعسسة فأطسسافت ماذحسس ج بالققصسسر ‪ ،‬فخسسرج‬ ‫اليهم شريح الققاضي فققال لم إن أميكم حي وقد حبسه المي ‪ ،‬فققالوا ل بأس ببس المي‬ ‫وتفرقوا ‪.‬‬

‫‪295‬‬


‫قال أهل السسي ولا قتسل مسسلم بس ن عققيسل ورمي مس ن أعل الققصسر أمسر ابس ن زياد بساخراج‬ ‫هان وقتله ‪ ،‬فأخرج إل السوق الست يبساع فيهسا الغنسسم مكتوف اً فجعسسل يققسول ‪ :‬وامسساذحجاه وأيس ن‬ ‫من س ماذحسس ج ‪ ،‬فلدمسسا رأى أن ل أحسسداً ينصسسره نسسءزع يسسده مسس ن الكتسساف وقسال أمسسا مسس ن عصسسى أو‬ ‫سكني يدافع به رجل ع ن نفسه ‪ ،‬فتواثبوا عليه وشدوه كتافساً ثس قيسل لسه ‪ :‬مسّد عنققسسك ‪ ،‬فققسسال‬ ‫‪ :‬ما انابا بسخي فضربه رشيد المرتكي علسسى رأسسه فلسم تعدمسل بسه شسيئاً ‪ ،‬فققسسال هسسان ‪ :‬إلس الس‬ ‫العسساد اللهسسم إلس رحتسسك ورض وانك ثس ضسربه ثانيساً فققتلسسه ‪ ،‬فققسسام أهسسل الكوفة وربطسوا البسال فس‬ ‫رجل سسي مس سسلم وهس ان وجعل سوا يس سسحبوندما ف س الس سواق ‪ .‬وفس ذل سسك يقق سسول عب سسدال اب سس ن الءزبَي س‬ ‫السدي كدما روى اب ن الثي ف الكامل ‪:‬‬

‫ف س س س س س سسان كنس س س س س س س ِ‬ ‫ت ل ت س س س س س سسدري ن م س س س س س سسا ال س س س س س سسوت ف س س س س س سسانظري‬

‫إل س س س س س س س س س ه س س س س س س س س سسان ف س س س س س س س س س الس س س س س س س س س سسوق وابس س س س س س س س سس ن عققي س س س س س س س س سسل‬

‫إل س س س س س س س س س بطس س س س س س س س سسل قس س س س س س س س سسد هشس س س س س س س س سسم السس س س س س س س س سسيف أنفس س س س س س س س سسه‬

‫وآخ س س س س س س س س س س س سسر يه س س س س س س س س س س س سسوي م س س س س س س س س س س س سس ن طدم س س س س س س س س س س س سسار قتي س س س س س س س س س س س سسل‬

‫‪296‬‬


‫السيد عباس آل سليمان‬ ‫المتوفى ‪1363‬‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س سوادر دمس س س س س س س س س س س س س س سسع ل يس س س س س س س س س س س س س س سسف انسس س س س س س س س س س س س س س سسكابا‬

‫وني س س س س س س س س س سسان ح س س س س س س س س س سسءزن لي س س س س س س س س س سسس يطف س س س س س س س س س سسى التهاب س س س س س س س س س سسا‬

‫خليل س س س س س سسي م س س س س س سسا ه س س س س س سساجت عل س س س س س سسى الش س س س س س سسوق لوعس س س س س سست‬

‫ول اسس س س س س س س س س س س س س سسهرت من س س س س س س س س س س س س س س العيس س س س س س س س س س س س س سسون كعابس س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ولك س س س س س س سس ن عرتنس س س س س س س س م س س س س س س سس ن ج س س س س س س سسوى الط س س س س س س سسف لوعس س س س س س سسة‬

‫ب بأحن س س س س س س س س س س س س س سساء الض س س س س س س س س س س س س س سسلوع التهاب س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫يش س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫غس س س س س س س س س سسدا ة انتضس س س س س س س س س سست أبنس س س س س س س س س سساء حس س س س س س س س س سسرب مواضس س س س س س س س س سسباً‬

‫أراق دم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلم ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدراً ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرابا‬

‫وقس س س س س س سسد أودع س س س س س س سست ف س س س س س س س س مهج س س س س س س سسة ال س س س س س س سسدي ن حرقس س س س س س س ة‬

‫فل س س س س س س س س س س سسم يلس س س س س س س س س س سستئم طس س س س س س س س س س سسول الءزم س س س س س س س س س س ان انشس س س س س س س س س س سسعابا‬

‫لقق س س س س س س س س س س س س س سسد غص س س س س س س س س س س س س س سسبت آل الرس س س س س س س س س س س س س س الة حققه س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بك س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ف مس س س س س س س س سسدى الس س س س س س س س سسدهر اسس س س س س س س س سستدمّر اغتصس س س س س س س س سسابا‬

‫فقق س س س س س سسل للع س س س س س سسدى امن س س س س س س ساً قض س س س س س سسى الض س س س س س سسيغم ال س س س س س سساذي‬ ‫وأص س س س س س س س س س س س س س س سسبح ذاك اللي س س س س س س س س س س س س س س سسث بني س س س س س س س س س س س س س س س س امي س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ي س س س س س س س س س س سسرّد الكدم س س س س س س س س س س سسا ة الغل س س س س س س س س س س سسب تُس س س س س س س س س س سسدمى رقاب س س س س س س س س س س سسا‬

‫تناهشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ذؤبان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وكلب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أص س س س س س س س س س سسباً وآل الس س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س سسى عل س س س س س س س س س سسى الظدم س س س س س س س س س سسا‬

‫ذع س س س س س س س س س سساف الناي س س س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س س س الطف س س س س س س س س س سسوف شس س س س س س س س س س سرابا‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س س سسباً وأم س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س سسائفني بك س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫يس س س س س س س س س س س سسرّوع حس س س س س س س س س س س سست فيس س س س س س س س س س س سسه ضس س س س س س س س س س س سساقت رحابس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س س س سساذب أي س س س س س س س س س س س سسديها إل س س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س س سسفققة ب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫يعس س س س س س س س س س سّءز عل س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س سسادي الرس س س س س س س س س س ول ان س س س س س س س س س سساذابا‬

‫إم س س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س س سسدى نض س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س سسإن دم س س س س س س س س س س سساءكم‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى الرض ه س س س س س س س س س س سسدرا يس س س س س س س س س س س سستباح انص س س س س س س س س س س سسبابا‬

‫أص س س س س س س س س سسباً وف س س س س س س س س س الط س س س س س س س س سسف الس س س س س س س س س سسني تن س س س س س س س س سساهبت‬

‫قواض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبها اش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلءه وحراب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أص س س س س س س س س س س س سباً وتلس س س س س س س س س س س سسك الفاطدميس س س س س س س س س س س سسات أصس س س س س س س س س س س سسبحت‬

‫يبس س س س س س س س س س س س س س س سساح جهس س س س س س س س س س س س س س س سساراً سس س س س س س س س س س س س س س س سسبيها وانتهابس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫كدم س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س سساءت الع س س س س س س س س سسداء تس س س س س س س س س سسب حواس س س س س س س س س سراً‬

‫تط س س س س س س س س س س سسوف ب س س س س س س س س س س سسا البي س س س س س س س س س س سسداء وخ س س س س س س س س س س داً ركاب س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪297‬‬


‫فدم س س س س س س س س س س س سس ن مبل س س س س س س س س س س س سسغ الخت س س س س س س س س س س س سسار عن س س س س س س س س س س س س ألوك س س س س س س س س س س ة‬

‫علس س س س س س س س سسى نشس س س س س س س س سسر رزء الطس س س س س س س س سسف يطس س س س س س س س سسوى كتابس س س س س س س س سسا‬

‫ش س س س س س س س سسفت حقق س س س س س س س سسد ب س س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س س بني س س س س س س س سسك بوقع س س س س س س س سسة‬

‫أص س س س س س س س س س س س س س سساب جي س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س سسلدمني مص س س س س س س س س س س س س س سسابا‬

‫السسسيد عبسساس ابسس ن السسسيد حسسسني ابسس ن الشسساعر السساذائع الصسسيت السسسيد حيسسدر اللسسي‬ ‫الشهور بثآل السيد سليدمان ‪ .‬ولد ف اللة حوايل سنة ‪‍ 1299‬ه ‪ .‬وكان عدمسسره يسسوم وفا ة جسسده‬ ‫خسسس سسسنوات ‪ ،‬أوفسده أبسسوه إل س النجسسف وهو دون العش سري ن فدمكسسث أربع سسسنني مكب ساً علسسى‬ ‫الدراسة والتحصيل ولا توف أبوه سنة ‪‍ 1339‬ه ‪ .‬قام مققامه فس مهدمساته الءزراعيسة يققسول الشسيخ‬ ‫اليعققسسوب ‪ :‬وكانت تسسرى آثسسار النجابسسة علسسى أسسسارير وجهسسه مءزية بالرييسسة والنبسسل وكرم الطبسساع‬ ‫وخفة الروح ‪ ،‬وله شغف شديد وولع عظيسسم بطالعسسة الكتسسب الدبيسسة ودواوي ن الشسسعراء ‪ ،‬ولققسسد‬ ‫س سساهم ف س نش سسر ) العقق سسد الفص سسل ( أح سسد آث سسار ج سسده الس سسيد حي سسدر حني س طب سسع ببغ سسداد س سسنة‬ ‫‪‍ 1331‬ه ‪ .‬وم ن روائعه العصدماء قصيدته ف تأبني العلمة السيد حسني الققءزوينس التسسوف سسسنة‬ ‫‪‍ 1325‬ه ‪.‬‬ ‫ق س س س س س س س سسم م س س س س س س س سسا عل س س س س س س س سسى مض س س س س س س س سسض الص س س س س س س س سساب مقق س س س س س س س سسام‬

‫ق س س س س س س س س س سسد ح س س س س س س س س س سسان م س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س سسوم الققي س س س س س س س س س سسام قي س س س س س س س س س سسام‬

‫وانظ س س س س س س س س س س س س س س س سسم س س س س س س س س س س س س س س س س سسويداء الف س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد مراثي س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫علس س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س سسدى الراسس س س س س س س س س سسي تدكس س س س س س س س س دك بعس س س س س س س س س سسدما‬

‫فالس س س س س س س س س س س س سسدي ن منس س س س س س س س س س س س سسه اليس س س س س س س س س س س س سسوم ح س س س س س س س س س س س س سّل نظس س س س س س س س س س س س سسام‬

‫من س س س س س س س س س س س س س سسه ت س س س س س س س س س س س س س سسوّقر ف س س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س س سسدي ش س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫سس س س س س س س س س س س س سسار تس س س س س س س س س س س س سسف بس س س س س س س س س س س س سسه الرجس س س س س س س س س س س س ال وقبلس س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ب س س س س س س س س س س سسر الن س س س س س س س س س س سسدى الءزخ س س س س س س س س س س ار غ س س س س س س س س س س سساض عب س س س س س س س س س س سسابه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أن تتدك س س س س س س س س س س س س س س س س س س دك العلم‬ ‫فلتغت س س س س س س س س س س س س س س س س سِد الم س س س س س س س س س س س س س س س س سسال وه س س س س س س س س س س س س س س س سسي حي س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫أدرى ) الفي س س س س س س س س س س س س سسد ( فل مفيس س س س س س س س س س س س سسد ) مرتض س س س س س س س س س س س س سسى (‬

‫بن س س س س س س س س س س سسداه ) لب س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س سسا ( الرج س س س س س س س س س س اء قس س س س س س س س س س س سوام‬

‫ذهس س س س س س س س سسب الدمس س س س س س س س سسام ) بع س س س س س س س س سّد ةس الس س س س س س س س سسداعي ( الس س س س س س س س سست‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س سسي كالصس س س س س س س س س س س س س س س س سوارم للع س س س س س س س س س س س س س س س سسدو ح س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫يس س س س س س س س سسا مبم س س س س س س س س اً تققض س س س س س س س سسى اللس س س س س س س س سسوم بفققس س س س س س س س سسد َم س س س س س س س س س نس‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س س سسان من س س س س س س س س س س س سسه النقق س س س س س س س س س س س سسض والبس س س س س س س س س س س س سرام‬

‫فس س س س س س س س س س س س س ليل س س س س س س س س س س س سسة ص س س س س س س س س س س س سسبغت بال س س س س س س س س س س س سسك لون س س س س س س س س س س سسا‬

‫وج س س س س س س س س س س س س س س س ه النهس س س س س س س س س س س س س س س سسار فعس س س س س س س س س س س س س س س سساد وه س س س س س س س س س س س س س س س و ظلم‬

‫ول س س س س س س س س س س س س سسدت فل لققح س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س سسا العس س س س س س س س س س س س س س سوام‬

‫رزًء يش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيب ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س و غلم‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد أنك س س س س س س س س س س س سسرت س س س س س س س س س س س س سسود اللي س س س س س س س س س س س سسايل وقع س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وت س س س س س س س س س س س س س س س س س س بأت ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مثل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫رزء ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه جبي س س س س س س س س س س س س س س سسل أص س س س س س س س س س س س س س س س سسبح ناديس س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآث ف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء تقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫‪298‬‬


‫بس س س س س س س س س س س س س س سسوى كدمنققس س س س س س س س س س س س س س سسدح الش س س س س س س س س س س س س س س سواظ زفيس س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ق س س س س س س س سسد ك س س س س س س س سساد ي س س س س س س س سسورى الش س س س س س س س سسدمس من س س س س س س س سسه ضس س س س س س س س سرام‬

‫ل غ س س س س س س س س س س س سسرو إن بك س س س س س س س س س س س سست اللئ س س س س س س س س س س س سسك ش س س س س س س س س س س س سسجوها‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س أدمس س س س س س س س س س س س سسع تنه س س س س س س س س س س س س سّل وهس س س س س س س س س س س سسي سس س س س س س س س س س س س سسجام‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن والثكل س س س س س س س س س س س س س س سسى ه س س س س س س س س س س س س س س سسي الحك س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س سسالّيت السس س س س س س س س س س س س س س سسلم والفجس س س س س س س س س س س س س س سسوع فيس س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫والن س س س س س س س س س س س س سسادب التوحي س س س س س س س س س س س س سسد والن س س س س س س س س س س س س سساعي ال س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الفضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسائل كلهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أيتس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫أأب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد العل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي فخ س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره‬

‫ل راع قلب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادث مقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدام‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س سسط ذاك الط س س س س س س س س س س سسود وهس س س س س س س س س س س و منس س س س س س س س س س س س ٌع‬ ‫ي طح س س س س س س س س س س س س س س سس ن طوائ س س س س س س س س س س س س س س سسح‬ ‫أب س س س س س س س س س س س س س س سساذلك الع س س س س س س س س س س س س س س سساد ّ‬

‫ف كهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬ ‫وبنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذاك الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫كس س س س س س س س س س س سسم أنفس س س س س س س س س س س سسس غس س س س س س س س س س س سساليت ف س س س س س س س س س س س س إعءزازه س س س س س س س س س س س ا‬

‫أض س س س س س س س س س سسحت رخاص س س س س س س س س س س ساً فس س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سوان تس س س س س س س س س س سسام‬

‫وأخ س س س س س س سسا وم س س س س س سسا ض س س س س س س سسدمنت ب س س س س س س سسرودك م س س س س س س سس ن حج س س س س س س سسى‬

‫خ ّفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ستس ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوزن ثققيل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه العلم‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا زال س س س س س س س س س س س س سست الحلم في س س س س س س س س س س س س سسك رواجحس س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست حل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست فطاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست الحلم‬

‫حل س س س س س س س س س س س س س س سوا س س س س س س س س س س س س س س س سريرك واللئ س س س س س س س س س س س س س س سسك خّش س س س س س س س س س س س س س س س ٌعس‬

‫فبه س س س س س س س س س س س س س س س سسم تس س س س س س س س س س س س س س س س سساوت تت س س س س س س س س س س س س س س س سسه الق س س س س س س س س س س س س س س س سسدام‬

‫أم حّل س س س س س س س س س س س س س سست الق س س س س س س س س س س س س س سسدار حب س س س س س س س س س س س س س س سو ة ماج س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫يتدمس س س س س س س س س س س س س س س سسكون بفضس س س س س س س س س س س س س س سسل ب س س س س س س س س س س س س س س سسردك وقّع س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫وأبس س س س س س س س س س س س س سساد ذاك العضس س س س س س س س س س س س س سسب وه س س س س س س س س س س س س س و حسس س س س س س س س س س س س س سسام‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س بردتيس س س س س س س س س س س س س س س سسه الطس س س س س س س س س س س س س س س سسود والصدمصس س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫فله س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم قع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسود ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوله وقي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام‬

‫حس س س س س س س س س س س س سست أت س س س س س س س س س س س س سوا جس س س س س س س س س س س س سسدثاً تقق س س س س س س س س س س س س سّد سس ترب س س س س س س س س س س س س ة‬

‫فيه س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س سوارى من س س س س س س س س س س س سسك أم س س س س س س س س س س س سسس إم س س س س س س س س س س س سسام‬

‫ج س س س س س س س س س سسدث ي س س س س س س س س س سسوج البح س س س س س س س س س سسر ت س س س س س س س س س سست ص س س س س س س س س س سسفيحه‬

‫ويص س س س س س س س س س س سسوب في س س س س س س س س س س سسه الغي س س س س س س س س س س سسث وه س س س س س س س س س س س و رك س س س س س س س س س ام‬

‫والققصيد ة كلها باذه التانة والروعة واكتفينا ببعضها ‪.‬‬ ‫وله ف مدح والده السيد حسني اب ن السيد حيدر قصيد ة ف مطلعها ‪:‬‬ ‫ب س س س س س س س س س سسادر بن س س س س س س س س س سسا نتع س س س س س س س س س سساطى أك س س س س س س س س س سسلؤوس الط س س س س س س س س س سسرب‬

‫ع س س س س س س سس ن ثغ س س س س س س سسر أغي س س س س س س سسد معس س س س س س س سسول اللدم س س س س س س سسى ش س س س س س س سسنب‬

‫واخرى ف مدح والده اولا ‪:‬‬ ‫ميس س س س س س س س س س سساك ام بس س س س س س س س س س سسدر علس س س س س س س س س س سسى الفس س س س س س س س س س سسق اشس س س س س س س س س س سسرقا‬

‫وري س س س س س س س س س س اك ام نش س س س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س سسك عبقق س س س س س س س س س س سسا‬

‫وله ف المام السني مرثية جاء فيها ‪:‬‬ ‫غس س س س س س س س سسدا ة اسس س س س س س س س سستهاج الرجس س س س س س س س س جيس س س س س س س س سسش ضس س س س س س س س سسللة‬

‫علس س س س س س س س س سسى ابس س س س س س س س س سس ن هس س س س س س س س س سسداها بس س س س س س س س س سسالطفوف تس س س س س س س س س سساجه‬

‫اراع قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلدمني ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهش‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س سسدد حءزن س س س س س س س س س س س س س س س س اً ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسل آن م س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآثه‬

‫أص س س س س س س س س س س س سسباً وق س س س س س س س س س س سسد آل س س س س س س س س س س س سست امي س س س س س س س س س س س سسة ل ت س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫لل الس س س س س س س س س س س س س س سسدى ع س س س س س س س س س س س س س س سءزاً تشس س س س س س س س س س س س س س سساد دع س س س س س س س س س س س س س سسائدمه‬

‫‪299‬‬


‫فيس س س س س س س س س س سسا مققلس س س س س س س س س س سسة الس س س س س س س س س س س سسلم دون س س س س س س س س س سسك والبك س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب س س س س س س س س س سسدمع م س س س س س س س س س سس ن الحش س س س س س س س س س سساء ينه س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س سساجه‬

‫ف س س س س س س س س سسان اب س س س س س س س س سس ن بن س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س سسوحي بني س س س س س س س س س س امي س س س س س س س س سسة‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س سّد الواض س س س س س س س س س س س س س س سسي تس س س س س س س س س س س س س س س سستحل م س س س س س س س س س س س س س س سسارمه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س س س س س س س س دام ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالطفوف م س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسته ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسابراد الثنس س س س س س س س س س س س س س س س سساء مك س س س س س س س س س س س س س س س س سسارم‬

‫وقال اخرى ف رثاء السني )ع( ‪:‬‬ ‫طرق س س س س س س س س س س س س س س ت تءزل س س س س س س س س س س س س س س ءزل أرض س س س س س س س س س س س س س س ها وسس س س س س س س س س س س س س س س اءها‬

‫نكبس س س س س س س س س س س س س س س سساء تققس س س س س س س س س س س س س س س سسدح بالشس س س س س س س س س س س س س س س سسا إيراءهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ال س س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن نكب س س س س س س س س س س سسة‬

‫أسس س س س س س س س س سسدت علس س س س س س س س س سسى افس س س س س س س س س سسق الس س س س س س س س س سسدى ظلدماءهس س س س س س س س س سسا‬

‫عّدم س س س س س س س س س س س س س س س تس جي س س س س س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س س س س س سسلدمني بققرح س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫للحش س س س س س س س س س س س س س س سسر ل زال س س س س س س س س س س س س س س سست تعال س س س س س س س س س س س س س س س داءه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وب س س س س س س س س سسا اقت س س س س س س س س س سسدى التوحي س س س س س س س س س سسد يش س س س س س س س س س سسكو لوع س س س س س س س س سسة‬

‫طس س س س س س س س س س س س س س س سسول الليس س س س س س س س س س س س س س س سسايل ل يس س س س س س س س س س س س س س س سسرى إبراءهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س س سسامته إم س س س س س س س س س س س س سسا ان يس س س س س س س س س س س س س سسال ف س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫م س س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س س سسالت ف س س س س س س س س س س س س س ذل س س س س س س س س س س س س سسة أع س س س س س س س س س س س س سسداءها‬

‫أو أن ي س س س س س س س س س سسوت عل س س س س س س س س س سسى ظدم س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س سربل‬

‫ت س س س س س س س س س س سسروي الض س س س س س س س س س س سسبا م س س س س س س س س س س سس ن ن س س س س س س س س س س سسره إظدماءه س س س س س س س س س س سسا‬

‫وقال يفتخر بنسبه ويدح أهل البيت ‪:‬‬ ‫خليلس س س س س س س س سّي م س س س س س س س سسا ه س س س س س س س سساج اش س س س س س س س سستياقي ص س س س س س س س سسبا ن س س س س س س س سسد‬ ‫وإن س س س س س س س س ف س س س س س س س سست ب س س س س س س س س يش س س س س س س س سسهد الفض س س س س س س س سسل والعل س س س س س س س سسى‬

‫ول طرب س س س س س س س س ت نفسس س س س س س س س سسي لشس س س س س س س س سسيء سس س س س س س س س سسوى الس س س س س س س س سسد‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسأن فريس س س س س س س س س س س س س س س س د بالف س س س س س س س س س س س س س س س سساخر والدم س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وإن س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س سست ليس س س س س س س س س س س س سست تلني س س س س س س س س س س س س جوان س س س س س س س س س س س سسب‬

‫لداهي س س س س س س س س س سسة دمه س س س س س س س س س سساء ت س س س س س س س س س سسوهي ق س س س س س س س س س سسوى الص س س س س س س س س س سسلد‬

‫ت يجس س س س س س س س س س سسم الليس س س س س س س س س س سسث دون س س س س س س س س س سسا‬ ‫ويل س س س س س س س س س س عءزم س س س س س س س س س س ا ٌ‬

‫تورثته س س س س س س س س س سسا ع س س س س س س س س س سس ن حي س س س س س س س س س سسدر الس س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س سسوردي‬

‫ف س س س س س س س س س س سست يققط س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س سسوت ال س س س س س س س س س س سسءزوام حس س س س س س س س س س س سسامه‬

‫إذا اس س س س س س س س س س سستّله ي س س س س س س س س س سسوم الكف س س س س س س س س س سساح م س س س س س س س س س سس ن الغدم س س س س س س س س س سسد‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسو البط س س س س س س س س س س س سسل الفت س س س س س س س س س س س سساك عءزم س س س س س س س س س س س ة بأس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫تغ س س س س س س س سسل بي س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س سسرب ح س س س س س س س سسد ض س س س س س س س سسبا الن س س س س س س س سسدي‬

‫حس س س س س س س س س سسى حس س س س س س س س س سسوز ة السس س س س س س س س س سسلم خس س س س س س س س س سسائض دون س س س س س س س س سسا‬

‫كفاحس س س س س س س س س س ساً بن س س س س س س س س س سسار ال س س س س س س س س س سسرب تلف س س س س س س س س س سسح بالوقس س س س س س س س س سسد‬

‫وله ف السني م ن قصيد ة اخرى ‪:‬‬ ‫مس س س س س س س س س س سسا لفهس س س س س س س س س س سسر هجس س س س س س س س س س سسرت ماضس س س س س س س س س س سسي ضس س س س س س س س س س سسباها‬

‫فلتصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوت أرواح عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداها‬

‫أتناس س س س س س س س س س س س س س س سست فع س س س س س س س س س س س س س س سسل ح س س س س س س س س س س س س س س سسرب أم عل س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س سسك الض س س س س س س س س س س س س س س سسيم أق س س س س س س س س س س س س س س سّرت مققلتاه س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وفاته باللة الفيحساء سسنة ‪‍ 1363‬ه ‪ .‬ونققسل إلس النجسف ودفس ن بسا ورثاه أخسوه السسيد‬ ‫مدمد وار خ عام وفاته ‪.‬‬

‫‪300‬‬


‫الشيخ علي العّو اـمي‬ ‫المتوفى ‪1364‬‬ ‫ل تس س س س س س س س س س س س س س س سسر ال س س س س س س س س س س س س س س سر ة الس س س س س س س س س س س س س س س سسناء ميءزان س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بققوله ‪:‬‬

‫فالشس س س س س س س سسيب ب س س س س س س س سسان ومن س س س س س س س سسك العدم س س س س س س س سسر قس س س س س س س سسد بانس س س س س س س سسا‬

‫يفتتسح هساذه الققصسيد ة بالوعظسة السسنة ويتخلسص لسدح السسني بس ن علسي شسهيد البساء‬

‫أف س س س س سسدي نفوس س س س س س اً تس س س س س سسامت فس س س س س س العل س س س س سسى رخص س س س س سست‬

‫فس س س س س س س س س س سسامها الكف س س س س س س س س س سسر ي س س س س س س س س س سسوم ال س س س س س س س س س سسروع نققص س س س س س س س س س سسانا‬

‫تلبب س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س سسرداء الص س س س س س س س س س س س س س سسب واس س س س س س س س س س س س س س سستبققت‬

‫لنص س س س س س س س س س س س س س س سر ة الصس س س س س س س س س س س س س س سسطفى شس س س س س س س س س س س س س س سسيباً وشس س س س س س س س س س س س س س س ّبانا‬ ‫م س س س س س س سس ن نققط س س س س س س سسة الفيس س س س س س سسض بالتقق س س س س س س سسديس قس س س س س س سسد حانس س س س س س سسا‬

‫وخلفس س س س س س س س س س س س س س س سوا واح س س س س س س س س س س س س س س سسد اليج س س س س س س س س س س س س س س سساء منف س س س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫يس س س س س س س س س سساذري الس س س س س س س س س سسدموع حري س س س س س س س س س ق الققلس س س س س س س س س سسب لفانس س س س س س س س س سسا‬

‫يس س س س س س س س سسرى الصس س س س س س س س سسحاب علس س س س س س س س سسى البوغ س س س س س س س سساء جلببهس س س س س س س س سسا‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س سسض الن س س س س س س س س س س س س س س سساحر أب س س س س س س س س س س س س س س سراداً وقدمص س س س س س س س س س س س س س س سسانا‬

‫ح س س س س س س س س س س سست ت س س س س س س س س س س سساووا وك س س س س س س س س س ٌل نفس س س س س س س س س س س سسه ش س س س س س س س س س س س سربت‬

‫ومنها ‪:‬‬ ‫أيققت س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س سسبط عطش س س س س س س س س س س س س س سساناً بل ت س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫والس س س س س س س س س س س سساء طس س س س س س س س س س س سسام فليس س س س س س س س س س س سست الس س س س س س س س س س س سساء ل كانس س س س س س س س س س س سسا‬

‫أروح طاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بل دف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ترضض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫الع س س س س س س س س س سسداء ح س س س س س س س س س سست غ س س س س س س س س س سسدا للخي س س س س س س س س س سسل مي س س س س س س س س س سسدانا‬

‫الشسسيخ علسسي ابسس ن الشسسيخ جعفسسر آل أب س الكسسارم الع سوامي ‪ .‬ترجم لسسه البسساحث الديسسب‬ ‫الشسسيخ سسسعيد الشسسيخ علسسي آل أبس الكسسارم فس كتسسابه ) أعلم العواميسسة فس الققطيسسف ( وقال فس‬ ‫حقق سسه ‪ :‬عظي سسم م سس ن عظدم سساء النس سسانية وبسسر م سس ن ب سسور الس سسدماحة والفض سسل وإم سسام م سس ن أئدم سسة‬ ‫الدماع سسات والدمع سسات ‪ ،‬أخل سسص للس سسلم وأبن سسائه ‪ُ .‬ول سسد ف س غ سر ة ش سسهر رمض سسان الب سسارك س سسنة‬ ‫‪‍ 1313‬ه ‪ .‬وار خ مولده أبوه الشيخ جعفر المرتجم له سابققاً ‪ ،‬فققال ‪:‬‬

‫‪301‬‬


‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خليلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي غنن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فلقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد زال الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وأدر ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأس الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأزح عنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسققم‬

‫فعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌي قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أرخس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت‬

‫وبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمل انتظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫نوره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا يل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الظل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫تلققى علسى أبيسه ومربيسه فس العلسوم الوليسة كسالنحو والصسرف والنطسق والبيسان وق رأ الفققسه‬ ‫والص سسول ثس س قص سسد النج سسف الش سسرف فحض سسر هن سساك عن سسد ثل سسة م سس ن العلدم سساء العلم وحج سس ج‬ ‫الس سسلم العظ سسام كالعلم سسة الس سسيد مه سسدي الغريف سسي النجف سسي والج سسة الش سسيخ عب سسدال العت سسوق‬ ‫الققطيف سسي الت سسوف س سسنة ‪‍ 1362‬ه ‪ .‬والج سسة الك سسبي والرجس ع ال سسدين الش سسهي الش سسيخ أح سسد آل‬ ‫كاشسسف الغطسساء ‪ ،‬فسسأت ق سراء ة الفققسسه والصسسول وقس رأ الكدمسسة الليسسة والكلم وتلسسك زمام سسسائر‬ ‫العل سسوم الرياض سسية وغيهس ا كاليئ سسة والس سساب والغرافي سسة والندس سسة ح سست ن سسال درجس ة الجته سساد‬ ‫بشسسهاد ة أسسساتاذته السساذي ن درس عليهسسم ‪ .‬وهكسساذا قضسسى عدمسسره ف س درس وتسدريس وج ّد واجتهسساد‬ ‫حسست توفساه ال س يسسوم الدميسسس ‪‍ 6/5/1364‬ه ‪ .‬ودفسس ن ف س ) سسسيهات ( مسس ن مسسدن الققطيسسف ‪،‬‬ ‫واقيدمت له الفواتح ف الققطيف والبحري ن وغيمها وأّبنه الكثي م ن الدباء والشعراء وخلسسف مسس ن‬ ‫الثار العلدمية تبلغ ‪ 13‬ملؤلفاً منها ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س الللؤللؤ النظوم ف تاريخ السني )ع( جءزءان ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س الامع الكبي ف الفققه الستدليل ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س أوضح دليل فيدما جاء ف علي وآله م ن التنءزيل ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س الوجيءز ة ف الصل ة اليومية ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س الستدرك على الفوائد ف شرح الصدمدية ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س س علي سسة ال سسوعظ وهس ي مدموعسسة خطب سسة ال سست أنش سسأها فس س الدم سسع والعي سساد ال سست ت سسث‬ ‫السلدمني على اللفة وتوحيد الكلدمة ‪.‬‬ ‫‪ 7‬س ديسوان شسسعره إلس غيها مسس ن التعليققسسات والراسسسلت وأجوبة السسسائلني عسس ن مهدمسسات‬ ‫امسسور السسدي ن ‪ .‬أورد لسسه صسساحب ) العلم ( عسسد ة قصسسائد وعظيسسة ورثاء للمسسام السسسني ‪ 7‬وف‬ ‫أغراض ُأخر ‪.‬‬

‫‪302‬‬


‫الشيخ محمد حرز الدين‬ ‫المتوفى ‪1365‬‬ ‫رس س س س س س س س س س س س س س وماً عفته س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س سساذاهبات العوائ س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ب س س س س س س س س س س س س سسا اندرس س س س س س س س س س س س س ت فاس س س س س س س س س س س س س سستوطنتها الواب س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ف عنه س س س س س س س سسا قطينه س س س س س س س سسا‬ ‫فس س س س س س س س سسل دمن س س س س س س س سسة ق س س س س س س س سسد خس س س س س س س س س ّ‬

‫وأبيس س س س س س س س س س س س س س س س سسات ع س س س س س س س س س س س س س س س س سّءز بس س س س س س س س س س س س س س س س سسالريق مواقس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫س س س س س س س س س س سستنبيك ع س س س س س س س س س سس ن تل س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س سسديار طلولس س س س س س س س س سسا‬

‫وأعلم ص س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س سسديار خوالس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ول س س س س س س س س س س يبس س س س س س س س س س س سسق حس س س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س س سسدار إل ثامهس س س س س س س س س س س سسا‬

‫ونلؤي س س س س س س س س س س س س س اً ب س س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س س سسد غّي ت س س س س س س س س س س س س س سسه الرواع س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وقف س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س سسا وال س س س س س س س س س سسدمع أدم س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س سساجري‬ ‫واس س س س س س س س س س س س س س س س سسألا ع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س س س سساكنيها وإن س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫اناش س س س س س س س س س س س س سسد رس س س س س س س س س س س س س اً ع س س س س س س س س س س س س سّءز في س س س س س س س س س س س س سسه الناشس س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وان جس س س س س س سساوبت ل س س س س س س س تشس س س س س س سسف مس س س س س س سسا أنس س س س س س سست واجس س س س س س سسد‬

‫كس س س س س س س س س س سسأن بفتيس س س س س س س س س س سسان تس س س س س س س س س س سسداعب إل س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسردى‬

‫ورح س س س س س س س س س س س ب الفل باليس س س س س س س س س س س سسل والنس س س س س س س س س س س سسد حاشس س س س س س س س س س س سسد‬

‫ع س س س س س س س س س س س س س س سوابس تع س س س س س س س س س س س س س س سسدو للحف س س س س س س س س س س س س س س سساظ كأن س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ث لواب س س س س س س س سسد‬ ‫ل س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س سسروع فس س س س س س س س س اليج س س س س س س س سسا لي س س س س س س س سسو ٌ‬

‫أق س س س س س س س سسامت بن س س س س س س س سسب النه س س س س س س س سسر ص س س س س س س س سسرعى جس س س س س س س س سسومهم‬

‫عليهس س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س سس ن النققس س س س س س س س س س س سسع الطس س س س س س س س س س س سسل ماسس س س س س س س س س س س سسد‬

‫وأقب س س س س س س س س س س س س س سسل ك س س س س س س س س س س س س س سسالليث العب س س س س س س س س س س س س س سسوس بره س س س س س س س س س س س س س ف‬

‫مه س س س س س س س س س س سسام علس س س س س س س س س س س سسى ظهس س س س س س س س س س س سسر الطهس س س س س س س س س س س سسم ماجس س س س س س س س س س س سسد‬

‫ب س س س س س س س س سسه أح س س س س س س س س سسدقت م س س س س س س س س سس ن آل ح س س س س س س س س سسرب كت س س س س س س س س سسائب‬

‫يض س س س س س س س س س سسيق الفض س س س س س س س س س سسا عنه س س س س س س س س س سسا وق س س س س س س س س س س ّل الس س س س س س س س س س سساعد‬

‫فلهفس س س س س س س س س س سسي لس س س س س س س س س س سسه يلققس س س س س س س س س س سسى الكتس س س س س س س س س س سسائب ظامي س س س س س س س س س س ساً‬

‫إل س س س س س س س س س س س ان قض س س س س س س س س س س سسى وال س س س س س س س س س س سساء ج س س س س س س س س س س سسار وراك س س س س س س س س س سسد‬

‫الشسسيخ مدمسسد ابسس ن الشسسيخ علسسي ابسس ن الشسسيخ عبسسد الس ابسس ن الشسسيخ حسسد الس ابسس ن الشسسيخ‬ ‫مدمسسود حسسرز السسدي ن النجفسسي مسس ن مشسساهي علدمسساء عصسسره ‪ ،‬وآل حسسرز مسس ن السسبيوت العلدميسسة ف س‬ ‫النجف ‪ ،‬فان والد المرتجم له وجده م ن العلدماء الشهوري ن وكاذلك‬

‫‪303‬‬


‫أعدمسسامه واخسسوته وأكسسثرهم مسسمرتجون فس مسلؤلفه الوسوم ‍ب ) معسسارف الرجال ( ولكنسسه هسسو واسسسطة‬ ‫عققسسد الققلد ة لسسه شسسهرته العلدميسسة والدبيسسة والتارييسسة وك اذلك اولده وأحفسساده ‪ .‬ولسد ف س النجسسف‬ ‫الشرف سنة ‪‍ 1273‬ه ‪ .‬ودرس مبادئ العلوم ف سّ ن مبكسر ة ‪ ،‬وقد منحسه الس موهبسة الساذكاء‬ ‫والفطنسسة فقق سرأ الكتسسب الربعسسة الشسسهور ة ‪ :‬الش سرائع واللدمعسستني والسسسالك والسسدارك كدمسسا قسسال هسسو‬ ‫رحه ال ‪ :‬قرأنا الكتب الربعة علسى عسد ة مس ن فضسلء العصسر وجهسابءز ة الفققسه ‪ ،‬وكان الفققسه فس‬ ‫عصرنا مديد الباع طويل الاذراع ‪ ،‬وكان أكثر تصيله على التهد الكبي الشيخ مدمسسد حسسسني‬ ‫الكسساظدمي ‪ ،‬وعلسسى العسسال الصسسويل البسسارع الشسسيخ الامققسسان ‪ 1‬وغيه م مسس ن ذكره م هسسو أثنسساء‬ ‫ترجته لم ‪ ،‬وعكف على الدرس والتدريس حت جاوز التسعني عاماً ودّو نس ف متلسسف العلسسوم‬ ‫أك سسثر م سس ن س سسبعني ملؤلفس ساً ‪ ،‬ق سسام حفي سسده العلم سسة الش سسيخ مدم سسد حس سسني بنش سسر بعض سسها منه سسا‬ ‫) معارف الرجال ( بثلثة أجءزاء ومنها مراقد العارف ف جءزئني ‪ ،‬وعّد دس حفيده أساء ملؤلفسساته‬ ‫وذكر منها ‪ 44‬ملؤلفاً ‪ .‬كنت ُأشاهده ف مالس سيد الشهداء وأي ن ما حّل فله صدر النادي‬ ‫‪ ،‬وأبرز ميءزاته تققشفه وزهده ف السدنيا ورضي بالققليسل مس ن شسظف العيسش ‪ .‬ذكره السسيد الجسة‬ ‫السيد حس ن الصدر ف ) التكدملة ( فققال ‪ :‬عال فاضل كامسل أديسب متبحسر فس جيسع العلسوم‬ ‫العققلية والنققلية والرياضية ‪ ،‬حس ن الاظر ة حلو الفاكهة والناظر ة ‪ ،‬متضلع ف السسسي والتواريخ‬ ‫وأيسسام العسسرب ووقائعهسسا وحافظ لخبسسار العلدمسساء وقصصسسهم لسسه اليسسد الطسسول فس العلسسوم الغريبسسة ‪،‬‬ ‫وذكره الققق الطهران ف نققباء البشر بنحو ذلك ‪.‬‬ ‫ت سسوف ب سسالنجف الش سسرف عن سسد ال سسءزوال م سس ن ي سسوم الدمي سسس غ سر ة ج سسادى الولس م سس ن س سسنة‬ ‫‪‍ 1365‬ه ‪ .‬ودفسس ن بقق سبته الاصسسة السساور ة لسسداره ومسسسجده ‪ ،‬وترجم لسسه البحاثسسة العاصسسر علسسي‬ ‫الاقسسان فس شسسعراء الغسسري وذكر جلسسة مسس ن أشسسعاره ‪ .‬وهنسساك ملحظسسات علسسى كتسساب ) معسسارف‬ ‫الرجال ( بالرغم م ن أن ل استققصه مطالعة ولكن أرجع إليه ف بعض كتابات ‪:‬‬

‫‪304‬‬


‫‪ 1‬س ذكر ف س السسءزء الول منسسه ف س صسسفحة ‪ 327‬ترج ة للشسسيخ زي ن العابسسدي ن العسساملي‬ ‫التوف سنة ‪‍ 1175‬ه ‪ .‬ونسب له الققصيد ة الشهي ة الت يرثي با السني بققوله ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س سسا أيهس س س س س س س س س س س س س سسا الغس س س س س س س س س س س س س سسادون من س س س س س س س س س س س س س س لكس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ش س س س س س س س س س س س س س س سسوق أذاب الس س س س س س س س س س س س س س س سسم من س س س س س س س س س س س س س س س س أرقس س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫والصحيح ان هاذه الققصيد ة للسيد الشريف اليزا جعفر الققءزوين التوف سسسنة ‪1298‬‬ ‫‍ه ‪ .‬كدما ف ) العفريات وغيها ( وأولا ‪:‬‬ ‫س س س س س س س سسل ع س س س س س س سس ن اهي س س س س س س سسل ال س س س س س س سسي م س س س س س س سس ن وادي النقق س س س س س س سسا‬

‫مغّربس س س س س س س س س س س س س س س س س س اً ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد يدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا أم مش س س س س س س س س س س س س س س س س س سرقا‬

‫‪ 2‬س وف صسفحة ‪ 358‬مس ن السءزء الول ترجم للسسيد شسب الوسوي السويءزي ; وعلّسق‬ ‫حفيسسده سسسلدمه ال س فققسسال ‪ :‬وهو غي س السسسيد شسسب السساذي ينتسسسب اليسسه السسسيد مدمسسد رضا وابنسسه‬ ‫السيد عبدال شب الققاطنني ف الكاظدمية ‪.‬‬ ‫أقسسول وليسسس مسس ن أجسسدادنا مسس ن يسسسدمى بالسسسيد شسسب ‪ ،‬إنسسا هسسو لققسسب مسس ن جسسدنا العلسسى‬ ‫السيد حس ن اللققب بُش ّبس وقد عاش ف الققرن الثام ن الجري ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س جاء فس السءزء الثسان مس ن معسارف الرجال صسفحة ‪ 314‬قصسيد ة السسيد شسريف بس ن‬ ‫فلح الكاظدمي التوف سنة ‪‍ 1220‬ه ‪ .‬واللؤلف نسبها للشيخ مدمد علي كدمونة التسسوف سسسنة‬ ‫‪‍ 1282‬ه ‪ .‬والققصيد ة أولا ‪:‬‬ ‫ق س س س س س س س س سسف ب س س س س س س س س سسالطفوف وج س س س س س س س س د بفي س س س س س س س س سسض الدم س س س س س س س س سسع‬

‫ان كن س س س س س س س س س س س س سست ذا ح س س س س س س س س س س س س سسءزن وقل س س س س س س س س س س س س سسب موجس س س س س س س س س س س س س ع‬

‫وأظ ن ان الاذي أوقعه باذا الشتباه هو الرحوم السيد المني فققد ذكر الققصيد ة مرتني‬ ‫ف ) العيان ( ففي جءزء ‪ 36‬م ن أعيان الشسيعة صسفحة ‪ 74‬جعلهسا مسس ن نظسسم السسيد شسريف‬ ‫بسس ن فلح الكسساظدمي وهو الصسسحيح ثس فس جسسءزء ‪ 46‬صسسفحة ‪ 110‬نسسسبها لبسس ن كدمونة وهو‬ ‫غي صحيح ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س ترجم للشاعر السيد مهدي العرجي التسوف سسنة ‪‍ 1358‬ه ‪ .‬فققسال ‪ :‬انسه دفس ن فس‬ ‫الصح ن العلوي والققيققة انه دف ن بوادي السلم ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س س رج ائي مسس ن الققسسق الفيسسد أن ل تفسسوته بعسسض الخطسساء اللغويسة ففسسي السسءزء الثسسان‬ ‫ص سسفحة ‪ 277‬عن سسد ترجس ة الش سسيخ مدم سسد رضس ا النح سسوي ق سسال ‪ :‬فأوعسسده الس سسيد ب سسر العل سسوم ‪.‬‬ ‫والصحيح وعده لن ) أوعد ( للتهديد ‪.‬‬

‫‪305‬‬


‫محمد امين شم س الدين‬ ‫المتوفى ‪1366‬‬ ‫يث س س س س س س س س س س س س س س س سسل روح ال س س س س س س س س س س س س س س س سسب من س س س س س س س س س س س س س س س س س مدم س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وابنت س س س س س س س س س س س س س س س سسه وابن س س س س س س س س س س س س س س س سساه والص س س س س س س س س س س س س س س س سسهر حي س س س س س س س س س س س س س س س سسدُر‬ ‫ب س س س س س س سسم لس س س س س س س سست أخش س س س س س س سسى هولس س س س س س سسا حنيس س س س س س س س انش س س س س س س سسر‬

‫عل س س س س س س س س س س سسي تع س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسبي عل س س س س س س س س س س سسى الل‬

‫وفس س س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س س س سسبعة الفلك أعل س س س س س س س س س س س س سسى وأك س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫فع س س س س س س س سس ن س س س س س س س س سسيفه س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س سسوم أح س س س س س س س سسد وخن س س س س س س س سسدقا‬

‫وب س س س س س س س سسدراً وس س س س س س س س سسل م س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س سسبئر عن س س س س س س س س سسه وخي س س س س س س س س سسب‬

‫حقق س س س س س س س س س سسائق يكب س س س س س س س س س سسو دون س س س س س س س س سسا ط س س س س س س س س س سسرف واص س س س س س س س س س سسل‬

‫وفيه س س س س س س س س س س سسا بأه س س س س س س س س س س سسل الغ س س س س س س س س س س سسور ط س س س س س س س س س س سسال التفك س س س س س س س س س س سسر‬

‫يقق س س س س س س س س س سسال عل س س س س س س س س س سسى عثدم س س س س س س س س س سسان ضس س س س س س س س س س سّنت ص س س س س س س س س س سسلته‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س سسلدمان منه س س س س س س س س س س س س س س س سسا حظ س س س س س س س س س س س س س س س سسه مت س س س س س س س س س س س س س س س سسوفر‬

‫فل زل س س س س س س س س س ت فس س س س س س س س س س س أمريهدم س س س س س س س س س سسا فاق س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س سسدى‬

‫ولي س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س سساذا اللب س س س س س س س س س س سسس كش س س س س س س س س س س سسف م س س س س س س س س س س سسرر‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س سسائلت م س س س س س س س س س س س س س س سسايل أخال س س س س س س س س س س س س س س سسك مك س س س س س س س س س س س س س س سسثراً‬ ‫أل فس س س س س س س س س س س س س س سسدعي عن س س س س س س س س س س س س س س س ِ‬ ‫ك مققالس س س س س س س س س س س س س س سسة ملحس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫فققل س س س س س س س سست وه س س س س س س س س ل ف س س س س س س س س س حي س س س س س س س سسدر ق س س س س س س س سسال مك س س س س س س س سسثر‬ ‫لققس س س س س س س س س سسد قال س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س سس ن قبس س س س س س س س س سسل قس س س س س س س س س سسوم فُك ّف س س س س س س س س س سرسوا‬

‫أل س س س س س س س س س س س س س س س تعلدم س س س س س س س س س س س س س س سسي أن العل س س س س س س س س س س س س س س سسي قس س س س س س س س س س س س س س س سسيدمها‬

‫ومن س س س س س س س س س س س سسه لن س س س س س س س س س س س سسا القق س س س س س س س س س س س سسدح العل س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س سسوفر‬

‫علس س س س س س س س س س س س س سسي حب س س س س س س س س س س س س سساه ال س س س س س س س س س س س س س س أمس س س س س س س س س س س س س سسر معس س س س س س س س س س س س س سساده‬

‫نققيب س س س س س س س س س س س س س س س ساً عل س س س س س س س س س س س س س س سسى مثقق س س س س س س س س س س س س س س سسال ذر ة يض س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س سسالت ي س س س س س سسرى ف س س س س س س س القق س س س س س سسب قل س س س س س سست ل س س س س س سسا أج س س س س س سسل‬

‫عل س س س س س س س س س س سسى حكدم س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س سسأت نكيس س س س س س س س س س س س ومنك س س س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س س س س سسالت ومس س س س س س س س س س س سس ن ذا ي س س س س س س س س س س س سسوم ل ذو ش س س س س س س س س س س س سسفاعة‬ ‫فققس س س س س س سسالت يس س س س س س سسرى يس س س س س س سسوم الظدمس س س س س س سسا قلس س س س س س سست كفكفس س س س س س سسي‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س سرس‬ ‫فققل س س س س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س س س س سسا ان الش س س س س س س س س س س س س س سسفيعني ح ّ‬

‫فع س س س س س س س س س سس ن كف س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س سسوض الندميس س س س س س س س س س س والك س س س س س س س س س سسوثر‬

‫فققس س س س س س س س سسالت إذا مس س س س س س س س سسا قيس س س س س س س س سسل ُغلّس س س س س س س س سسوه مس س س س س س س س سسا تس س س س س س س س سسرى‬

‫فققل س س س س س س س س س س س سست ي س س س س س س س س س س س سسول حس س س س س س س س س س س س سّل غلس س س س س س س س س س س س سّي حي س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسم ع س س س س س س س س س س س س سسدت ح س س س س س س س س س س س س سست ناي س س س س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫‪306‬‬


‫فقق س س س س س س س س سسالت أب س س س س س س س س سسا ل كس س س س س س س س س سسي ش س س س س س س س س سسبهت حبه س س س س س س س س سسم‬

‫فققلس س س س س س س س س سست نعس س س س س س س س س سسم ذري س س س س س س س س س ة ف س س س س س س س س س س النس س س س س س س س س سسار تنفس س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س سسالت ) وآت س س س س س س س س سسون ( فققل س س س س س س س س سست فل س س س س س س س س سسم يك س س س س س س س س سس ن‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س سسوى ق س س س س س س س س س س س س س س سسولم ان الن س س س س س س س س س س س س س س سسب ليهج س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فققس س س س س س س س سسالت وه س س س س س س س س ل م س س س س س س س سس ن س س س س س س س س سسبة سس س س س س س س س سس ن مثلهس س س س س س س س سسا‬

‫فققل س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س سسا ل فه س س س س س س س س س سسي للحش س س س س س س س س س سسر تش س س س س س س س س س سسهر‬

‫فقق س س س س س س س س س س سسالت أعج س س س س س س س س س س سءزاً حيندم س س س س س س س س س س سسا قي س س س س س س س س س س سسد عن س س س س س س س س س س سو ة‬

‫فققل س س س س س س س س س س س س س سست ل س س س س س س س س س س س س س سسا ل ذاك ش س س س س س س س س س س س س س سسيء مقق س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫فقق س س س س س س س س س سسالت وم س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س سسأن البت س س س س س س س س س سسول وض س س س س س س س س سسلعها‬

‫فققلس س س س س س س س سست غس س س س س س س س سسداً ف س س س س س س س س س موق س س س س س س س سسف ال س س س س س س س س س تظهس س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س س س سسالت وم س س س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س س س سسبط الءزكس س س س س س س س س ي وق س س س س س س س س س سسبه‬

‫فققلس س س س س س س س س س س س سست دعس س س س س س س س س س س س سسي قلب س س س س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س س س سسا يتفطس س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فقق س س س س س س س س سسالت ومس س س س س س س س سسا الس س س س س س س س س سسبط الش س س س س س س س س سسهيد بك س س س س س س س س س سربل‬

‫وم س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س سساله وه س س س س س س س س س س س و الص س س س س س س س س س س س سريع العّف س س س س س س س س س س س س رس‬

‫فققلس س س س س س س س سست بكتس س س س س س س س سسه الشس س س س س س س س سسدمس والفس س س س س س س س سسق والسس س س س س س س س سسدما‬

‫دم س س س س س س س س ساً فه س س س س س س س س سسو ف س س س س س س س س س خ س س س س س س س س سّد الس س س س س س س س س سسدما يتح س س س س س س س س سسدر‬

‫في س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسدماء ق س س س س س س س س س سسد أُري س س س س س س س س س ق ب س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س سسدى‬

‫وضس س س س س س س سسلت ل س س س س س س س سسا فس س س س س س س س س ال س س س س س س س سسدي ن عدمي س س س س س س س سساء تع س س س س س س س سسثر‬

‫علس س س س س س سسى رغ س س س س س س م أنس س س س س س سسف الس س س س س س سسدي ن سس س س س س س سسارت حواس س س س س س س سراً‬

‫سس س س س س س س س س س سسبايا علس س س س س س س س س س سسى عجس س س س س س س س س س سسف الطايس س س س س س س س س س سسا تسس س س س س س س س س س سسي‬

‫عل س س س س س س سسى الس س س س س س سسون ل س س س س س س س تلغ س س س س س س سسى لس س س س س س سسا م س س س س س س سس ن ييه س س س س س س ا‬

‫وح س س س س س س س س س س س س س س س رب عل س س س س س س س س س س س س س س س سسى أعواده س س س س س س س س س س س س س س س سسا تت س س س س س س س س س س س س س س س سسأمر‬

‫لس س س س س س سسا ال س س س س س س س حسس س س س س س سسرى ل س س س س س س س تس س س س س س سسد مس س س س س س سس ن يصس س س س س س سسونا‬

‫وهن س س س س س س س س س س س س س س س سسد بأذي س س س س س س س س س س س س س س س سسال اللع س س س س س س س س س س س س س س س سسة تظ س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫لس س س س س س سسا ال س س س س س س س حسس س س س س س سسرى ل س س س س س س س تس س س س س س سسد مس س س س س س سس ن يصس س س س س س سسونا‬

‫س س س س س س س س س س س س س سسوى ان س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س س س سسونا تتس س س س س س س س س س س س س سسمرت‬

‫في س س س س س س س س س س س سسا لص س س س س س س س س س س س سساب ه س س س س س س س س س س س سسدد ال س س س س س س س س س س س سساذكر وقع س س س س س س س س س س س سسه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س سسديه عظيدمس س س س س س س س س س س س س سسات الصس س س س س س س س س س س س س سسائب تصس س س س س س س س س س س س س سسغر‬

‫ت مع س س س س س س س سسانققي‬ ‫وي س س س س س س سسا ح س س س س س س س سسب أه س س س س س س س سسل ال س س س س س س س سسبيت ب س س س س س س س س ّ‬

‫ف س س س س س س س س س س سسدم فعلي س س س س س س س س س س سسك ال س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س سسءزي ويش س س س س س س س س س س سسكر‬

‫كتاب الضدمي البارد يبحث ف العققائد واصولا تصنيف العلمسة الليسل الشسيخ مدمسد‬ ‫أمني شس الدي ن العاملي طبع سنة ‪‍ 1353‬ه ‪.‬‬ ‫وقد نققلت عنه هاذه الققصيد ة ‪.‬‬ ‫وجاء ف الاذريعة ج ‪ 15‬صفحة ‪: 118‬‬ ‫كتسساب الضسسدمي البسسارد نسسثر ونظسسم للشسسيخ مدمسسد أمني س آل شسسس السسدي ن الشسسهيد الول‬ ‫العاملي العاصر التوف بل عققب سنة ‪‍ 1366‬ه ‪ .‬ف بلد ة عرب صاليم‬

‫‪307‬‬


‫م ن قرى جبل عامل ف ثلثة أجءزاء ‪ ،‬طبع منسه جسءزءان فس سسنة ‪‍ 1353‬ه ‪ .‬فس بيسوت ‪ ،‬وف‬ ‫أول الكتاب تصويره ‪ ،‬وف آخره نسبه هكاذا ‪:‬‬ ‫مدمد أمني ب ن مهدي ب ن السني ب ن علي ب ن أحد ب ن حيسدر السون ابس ن شسس السدي ن‬ ‫ب ن مدمد ب ن ضياء الدي ن مدمد الهاجر ب ن جّءزي ن ب ن علي السبط ب ن الشهيد مدمسسد بسس ن مكسسي‬ ‫النتهى إل سعد ب ن معاذ أباً ‪ ،‬وإل الشريف الطلب ُأماً ‪.‬‬

‫‪308‬‬


‫الشيخ محمد تقي المازندراني‬ ‫المتوفى ‪1366‬‬ ‫بسس ن الشسسيخ مدمسسد حسسس ن ابسس ن السساج علسسي الطسسبي الازندران السسائري ‪ ،‬أديسسب شسساعر ‪،‬‬ ‫ولد بكسربلء يسسوم ‪ 24‬شسوال سسسنة ‪‍ 1289‬ه ‪ .‬ونشسسأ نشسسأ ة دينيسسة ودرس الفققسسه والصسسول علسسى‬ ‫العسسال الليسسل الشسسيخ غلم حسسسني الرندي واتصسسل بادبسساء عصسسره وحضسسر مسسالس الدب كسسثآل‬ ‫الوهاب والسسسيد الجسسة الطباطبسسائي ونظسسم وساجل وشارك فس حلبسسات أدبيسة حسست جسسع ديسوان‬ ‫شعر ضخم رأيت نسخة منه ف مكتبسة الديسسب الشساعر السسيد سسلدمان السسيد هسادي الطعدمسة‬ ‫يتسسوي علسسى أل سوان مسس ن الشسسعر وفيسسه الكسسثي ف س أهسسل السسبيت وف المسسام السسسني خاصسسة فدمنهسسا‬ ‫قصيد ة أولا ‪:‬‬ ‫أحس س س س س س س س س س س س س س س س سسامَي ديس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن البشس س س س س س س س س س س س س س س س سسي النس س س س س س س س س س س س س س س س سساذير‬

‫وميس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي منهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساجه السس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني‬

‫واخرى ف أب الفضل العباس ب ن أمي اللؤمنني ‪ 7‬أولا ‪:‬‬ ‫أبس س س س س س س س س س أب س س س س س س س س سسو الفض س س س س س س س س سسل إل الفض س س س س س س س س سسل والكرمس س س س س س س س س ا‬

‫وج س س س س س س س س س اد بس س س س س س س س س سسالنفس يس س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س سسرب مبتسس س س س س س س س س سسدما‬

‫توف بكربلء سنة ‪‍ 1366‬ه ‪.‬‬

‫‪309‬‬


‫السيد مهدي القزويني‬ ‫المتوفى ‪1366‬‬ ‫ص س س س س س س س س س س سبسا‬ ‫ب الصس س س س س س س س س س سسبا وفس س س س س س س س س س س لؤاد السس س س س س س س س س س سستهام َ‬ ‫ه سسسسسسسسسسس ّ‬

‫إلس س س س س س س س س س س س الدم س س س س س س س س س س سسى ف س س س س س س س س س س سسأزال الغس س س س س س س س س س س سّم والوص س س س س س س س س س سسبا‬

‫أخنس س س س س س س س س س س الءزمس س س س س س س س س س ان عليه س س س س س س س س س سسا فه س س س س س س س س س سسي موحش س س س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س سسدما أنس س س س س س س س سست فس س س س س س س س س أهله س س س س س س س سسا حققب س س س س س س س سسا‬

‫أمس س س س س س س س س س س س س س س س س سست خلًء ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الرواح خافقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وف س س س س س س س س س ثراه س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س سراب ال س س س س س س س س سسبني ق س س س س س س س س سسد نعب س س س س س س س س سسا‬

‫وّل س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س سسباب وأي س س س س س س س س س سسام الص س س س س س س س س س سسبا درسس س س س س س س س س س ت‬

‫وش س س س س س س س س سسعلة الش س س س س س س س س س سسيب منهس س س س س س س س س سسا مفرق س س س س س س س س س ي التهبس س س س س س س س س سسا‬

‫وال س س س س س س س س س س س سسدهر ش س س س س س س س س س س س سّ ن عل س س س س س س س س س س س سّي اليس س س س س س س س س س س سسوم غ س س س س س س س س س س س سسارته‬

‫كأن س س س س س س س س س س س س س سسا ت س س س س س س س س س س س س س سر ة عن س س س س س س س س س س س س س سسدي ل س س س س س س س س س س س س س سسه طلب س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مراب س س س س س س س سسع ق س س س س س س س سسد مض س س س س س س س سسى ش س س س س س س س سر خ الش س س س س س س س سسباب ب س س س س س س س سسا‬

‫وص س س س س س س س س س س س س يتن ي س س س س س س س س س س س سسد الغّدمس س س س س س س س س س س س س ىس ل س س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س س سسدفاً‬

‫ول ملذ ول ملجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ألس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوذ بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫طل س س س س س س سسق العن س س س س س س سسان س س س س س س س سسوى الفس س س س س س س سراح م س س س س س س سسا ص س س س س س س سسحبا‬

‫وريّش س س س س س س سست يل س س س س س س س س س س س س س س س سسهدماً ف س س س س س س س س الشس س س س س س س سسى نشس س س س س س س سسبا‬ ‫م س س س س س س س س س سس ن الءزمس س س س س س س س س س ان إذا ط س س س س س س س س س سسرف الءزمس س س س س س س س س س ان كب س س س س س س س س س سسا‬

‫سس س س س س س س س سسوى إمس س س س س س س س سسام الس س س س س س س س سسدى الهس س س س س س س س سسدي معتصس س س س س س س س سسدمي‬

‫وجّنس س س س س س س س س س س س س سسة أتققس س س س س س س س س س س س س سسي عن س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س سسا النوب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س سس ن يل الرض ع س س س س س س س سسدلً بع س س س س س س س سسد م س س س س س س س سسا ملئ س س س س س س س سست‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً ‪ ،‬ويوردن س س س س س س س س س س س س س س س سسا تي س س س س س س س س س س س س س س س سساره الع س س س س س س س س س س س س س س س سساذبا‬

‫م س س س س س س س س س سست ن س س س س س س س س س س سراه وقس س س س س س س س س سسد حف س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س سسه زمس س س س س س س س س س ر‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آل هاش س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم والملك والنققب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س سس ن ك س س س س س س سسل أش س س س س س س سسوس غطريس س س س س س س ف ك س س س س س س سساذي لب س س س س س س سسد‬

‫ي س س س س س س س س س س س سسوم الطع س س س س س س س س س س س سسان يع س س س س س س س س س س س سّد الراح س س س س س س س س س س س سسة التعب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س سس ن فس س س س س س سسوق كس س س س س س سسل سس س س س س س سسبوح ف س س س س س س س بس س س س س س سسار وغ س س س س س سسى‬

‫ي س س س س س س س س س س سسوم الره س س س س س س س س س س ان يلق س س س س س س س س س س سسي رأس س س س س س س س س س س سسها ال س س س س س س س س س س سساذنبا‬

‫ح س س س س س س س سست َم تص س س س س س س س سسب ي س س س س س س س سسا غ س س س س س س س سسوث الن س س س س س س س سسام وق س س س س س س سسد‬

‫أبص س س س س س س سسرت فيئ س س س س س س سسك فس س س س س س س س أي س س س س س س سسدي الع س س س س س س سسدى نب س س س س س س سسا‬

‫ض جفني س س س س س س س سسه عل س س س س س س س سسى مض س س س س س س س سسض‬ ‫ي س س س س س س س سسا ث س س س س س س س سسائراً غ س س س س س س س س ّ‬

‫غس س س س س س س س س س سسدا ة ح س س س س س س س س س س سّل أبس س س س س س س س س س سسو السس س س س س س س س س س سسجاد سس س س س س س س س س س سساحتها‬

‫هل أت س س س س س س س س س س س س س سساك بأخب س س س س س س س س س س س س س سسار الطف س س س س س س س س س س س س س سسوف نب س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وأس س س س س س س س س س س سسد هاش س س س س س س س س س س سسم للهيج س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س سسد انت س س س س س س س س س س سسدبا‬

‫‪310‬‬


‫وشّس س س س س س س س س س س سسر ابس س س س س س س س س س س س سس ن علس س س س س س س س س س س س سسي للس س س س س س س س س س س س سسوغى طرب س س س س س س س س س س س س اً‬

‫ض س س س س س س س س س س رسبا‬ ‫يس س س س س س س س س سسال ضس س س س س س س س س سسرب الواضس س س س س س س س س سسي عنس س س س س س س س س سسده ال َ‬

‫يي س س س س س س س س س س سسل بش س س س س س س س س س س س سراً غ س س س س س س س س س س سسدا ة ال س س س س س س س س س س سسروع مبتس س س س س س س س س س س سسدما‬

‫ل س س س س س س يره س س س س س ب ال س س س س س سسوت ب س س س س س سسل من س س س س س سسه ال س س س س س سسردى ارتب س س س س س سسا‬

‫ي س س س س س س س س س سسأب الدني س س س س س س س س س سسة س س س س س س س س س س سسبط الص س س س س س س س س س سسطفى فل س س س س س س س س س سساذا‬

‫عس س س س س س سس ن ذلس س س س س س سسة العيس س س س س س سسش ف س س س س س س س ع س س س س س س سّءز الس س س س س س سسوغى رغبس س س س س س سسا‬

‫تصس س س س س س س س س س سسيخ كس س س س س س س س س س سسل نفس س س س س س س س س س سسوس الققس س س س س س س س س س سسوم ماذعن س س س س س س س س س س سًة‬

‫ف أوله س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س سسثآخرهم‬ ‫وبع س س س س س س س س س س س س س س سسدما لس س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ل س س س س س س س س س س س سسه إذا م س س س س س س س س س س س سسا عليه س س س س س س س س س س س سسا س س س س س س س س س س س س سسيفه خطب س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وسس س س س س س س س س س س س سسامهم فس س س س س س س س س س س س س سسققاهم أكلؤس س س س س س س س س س س س س س اً عطب س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫أص س س س س س س س س س س س سسابه حج س س س س س س س س س س س سسر ق س س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س سس ج جبهت س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وشس س س س س س س س س س س سسيبه م س س س س س س س س س س س سس ن مي س س س س س س س س س س س سساه ق س س س س س س س س س س س سسد اختض س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫وك س س س س س س م رضس س س س س س س س يع ف س س س س س س س سسرى من س س س س س س س سسه الظدم س س س س س س س سسا كب س س س س س س س سسداً‬

‫قضس س س س س س س س سسى وغي س س س س س س س س س لبس س س س س س س س سسان النح س س س س س س س س سسر م س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س سربا‬

‫السسسيد مهسسدي ابسس ن السسسيد هسسادي ابسس ن اليسزا صسسال ابسس ن العلمسسة الكسسبي السسسيد مهسسدي‬ ‫السسسين الققءزوينس اللسسي ‪ .‬علسسم مسس ن العلم وف ٌاذ مسس ن أفسساذاذ السسر ة الققءزوينيسسة ويطلسسق عليسسه لققسسب‬ ‫الصسسغي تييسءزاً لسسه عسس ن جسسده العلسسى ‪ .‬ولد فس بلسسد ة طويري ج ) النديسسة ( عسسام ‪‍ 1307‬ه ‪ .‬ونشسسأ‬ ‫فيهسسا منشسسأ العسسءز والفخسسار متفيسسأ ظسسل والسسده السسادي عليسسه الرح ة وبعسسد ذلسسك أخسساذ يتدملسسى مسس ن‬ ‫دروس اخوته العلم فحضر عند أخويه ‪ :‬الباقر والواد واستفاد منهدما كثياً وهاجر إل بلسسد‬ ‫جده أمي اللؤمنني فأتّ علومه اللسانية والبيانية كدما حضر على السيد كاظم اليءزدي ف الفققه‬ ‫والصسسول كدمسسا حضسسر عنسسد الجسسة الشسسيخ هسسادي كاشسسف الغطسساء وغيمه ا مسس ن السسساطني ث س‬ ‫هساجر إلس مسسسققط رأسسه ليسسّد الثغسر ة ويرشد الضسال ويهسسدي التدمسع ‪ ،‬وكان علسسى جسانب مس ن‬ ‫دماثة اللسق والتواضسع رحب الصسدر يسوّد جليسسه أن يطيسل معسه اللسوس وان ل ينتهسي اللسس‬ ‫مهدمسسا امتسسدت سسساعاته الطسوال حيسسث كسسان لطيسسف العشسسر خصسسب العلومات ‪ ،‬والسسديث عنسسه‬ ‫وع ن أدبه مس ن أرق الحساديث ‪ .‬حضسر النديسة عسّم والسده وهو العلمسة الكسبي السسيد مدمسد أبسو‬ ‫العءز التوف سنة ‪‍ 1335‬ه ‪ .‬واستنشده فققرأ له م ن شعره ألواناً س وكانت فس لسسسانه تتدمسسة حلسو ة‬ ‫تءزيد منطققه حسناً وحلو ة فنظم أبو العءز بيتني خاطبه بدما ملدمحساً ببسسة لسسسانه ومشسسياً إلس‬ ‫طريققة سالفة للشيخ صال الكواز ; وقوله ‪:‬‬

‫‪311‬‬


‫أخس س س س س س س س س س س س س سسرت أخ س س س س س س س س س س س س سسرس بغ س س س س س س س س س س س س سسداد وناطققه س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومس س س س س س س سسا تركس س س س س س ت لب س س س س س س س سساقي الش س س س س س س س سسعر م س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س سساقي‬

‫أقول ‪ :‬ضدم ن شطر هاذا البيت ف بيتيه فققال ‪:‬‬ ‫قول س س س س س س س س س س س س س س وا لخ س س س س س س س س س س س س س سسرس قءزويس س س س س س س س س س س س س سس ن إذا تلي س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫فرائس س س س س س س س س س س س سسد فكس س س س س س س س س س س س سسره قس س س س س س س س س س س س سسد صس س س س س س س س س س س س سسا غ رائققهس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س س س تبس س س س س س سسق نس س س س س س سساطق شس س س س س س سسعر ف س س س س س س س الس س س س س س سسورى ولققس س س س س س سسد‬

‫) أخرس س س س س س س س س س س ت أخ س س س س س س س س س س سسرس بغ س س س س س س س س س س سسداد وناطققه س س س س س س س س س س سسا (‬

‫هاذا وكانت وفا ة المرتجم له عشية الربعاء ‪ 13‬ربيسسع الول مسس ن سسسنة ‪‍ 1366‬ه ‪ .‬وقد‬ ‫شيع إل مرقده الخي ف مققب ة السر ة بالنجف الشرف ‪ ،‬ول يعققب م ن الاذكور ذرية ‪.‬‬ ‫وم ن فرائد شعره قوله راثياً جده أمي اللؤمنني )ع( م ن قصيد ة طويلة ‪:‬‬

‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لئدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي تّنب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا التفني س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫و ص س س س س س س س سسحوت م س س س س س س س سس ن س س س س س س س س سسكر الش س س س س س س س سسباب ولس س س س س س س سسوه‬ ‫ف قل س س س س س س س سسب ح س س س س س س س سسب هيف س س س س س س س سساء ال س س س س س س س سسدمى‬ ‫م س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س ّ‬

‫فلقق س س س س س س س س س س س س س س س سسد تنب س س س س س س س س س س س س س س س سست السس س س س س س س س س س س س س س س سسان ال س س س س س س س س س س س س س س س سسودا‬ ‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رأي س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاءه تنكيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬ ‫شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغفاً ول رم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت اللح الغيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س سسداً ول أوقف س س س س س س س س س س س س س سست ص س س س س س س س س س س س س س سسحب باكي س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫مس س س س س س س س س س س س سس ن رس س س س س س س س س س س س س م رب س س س س س س س س س س س س ع بالي س س س س س س س س س س س س ساً وجديس س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫كل ول اص س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغيت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعي مطرب س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬ ‫لكنن س س س س س س س س س س س س س أص س س س س س س س س س س س س سسبحت مش س س س س س س س س س س س س سسغوف الش س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ي ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا تغري س س س س س س س س س س س س س س س س س دا‬ ‫لنني س س س س س س س س س س س س س س س س س س قدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ّ‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س ح س س س س س س س س س س س س س س س سسب آل مدم س س س س س س س س س س س س س س س سسد معدم س س س س س س س س س س س س س س س سسودا‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانعني ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وراء ظه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورهم‬

‫والطيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبني سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسللة وج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دودا‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسوم أت س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س سسص الكت س س س س س س س س س س س سساب ببه س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسولهم ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ق س س س س س س س س س س س س س س س س سسارن التوحي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫ي فيهس س س س س س س س س س س س س سسم معلن س س س س س س س س س س س س س ساً‬ ‫فلققس س س س س س س س س س س س س سسد عققس س س س س س س س س س س س س سسدت ول َ‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسولء حي س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ة فكن س س س س س س س س س س س س س س س سست س س س س س س س س س س س س س س س س سسعيدا‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س سسنو النس س س س س س س س س س س س س س س س سسب وص س س س س س س س س س س س س س س س سسهره ووص س س س س س س س س س س س س س س س سسيه‬

‫نصس س س س س س س س س س س س س س س س ساً بف س س س س س س س س س س س س س س س سسرض ولئ س س س س س س س س س س س س س س س سسه مش س س س س س س س س س س س س س س س سسهودا‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسو علّس س س س س س س س س س س سسة الي س س س س س س س س س س س سساد ل س س س س س س س س س س س سسول شخص س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وعله م س س س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س س س سسان الوجس س س س س س س س س س س س س س ود وجس س س س س س س س س س س س س س ودا‬

‫ه س س س س س س س سسو ذل س س س س س س س سسك الش س س س س س س س سسبح ال س س س س س س س سساذي ف س س س س س س س س س جبه س س س س س س س سسة‬

‫العس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرش اسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستبان لدم مرص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ودا‬

‫هس س س س س س س س سسو جس س س س س س س س سسوهر النس س س س س س س س سسور الس س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س س سسد شس س س س س س س س سساقه‬

‫موس س س س س س س س س س س س س س س سسى بسس س س س س س س س س س س س س س س سسينا فس س س س س س س س س س س س س س س سسانثن رعديس س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫يس س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س سسامع الضس س س س س س س س س س س سسداد ف س س س س س س س س س س س س أوص س س س س س س س س س س سسافه‬

‫جّلس س س س س س س س س س س س س س سست صس س س س س س س س س س س س س س سسفاتك مبس س س س س س س س س س س س س س سسدءاً ومعيس س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫‪312‬‬


‫ل س س س س س س س س س س س س س يفس س س س س س س س س س س س سسرض ال س س س س س س س س س س س س س الجيس س س س س س س س س س س س سس ج لس س س س س س س س س س س س سسبيته‬

‫ل س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س تك س س س س س س س س س س سس ن ف س س س س س س س س س س س بيت س س س س س س س س س س سسه مول س س س س س س س س س سسودا‬

‫للنبي س س س س س س س س س سساء فس س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س سسر كن س س س س س س س س س سست معاض س س س س س س س س س سسداً‬

‫ومس س س س س س س س س س س س س س س س سسع الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب مدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسد مش س س س س س س س س س س س س س س س س سسهودا‬

‫ولك س س س س س س س س س س س س س س سسم نص س س س س س س س س س س س س س س سسرت مدم س س س س س س س س س س س س س س سسداً ب س س س س س س س س س س س س س س س سواط ن‬

‫فيه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يع س س س س س س س س س س س س س س س س سساف الوال س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الول س س س س س س س س س س س س س س س سسودا‬

‫َم س س س س س س س س س س س س س س س س نس أبس س س س س س س س س س س س س س س سسر الملك ف س س س س س س س س س س س س س س س س حلتس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ول س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تس س س س س س س س س س س س س س س س س سّدح جبئي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل نش س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدا‬

‫) ل سس س س س س س س س س س س س س س س س سسيف ال ذو الفققس س س س س س س س س س س س س س س س سسار ول فس س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫إل عل س س س س س س س س س س س س س سسي ( حي س س س س س س س س س س س س س سسث ص س س س س س س س س س س س س س سساد الص س س س س س س س س س س س س س سسيدا‬

‫وم س س س س س س سس ن اغت س س س س س س س سسدى ف س س س س س س س س فت س س س س س س س سسح خي س س س س س س س سسب مقق س س س س س س س سسدماً‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س واه ك س س س س س س س س س س س س س سسان الن س س س س س س س س س س س س س سساكص الرعدي س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫ولك س س س س س س س س س س سسم كف س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س الققت س س س س س س س س س س سسال بس س س س س س س س س س س سسيفه‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س سسلم ي س س س س س س س س س س س س س سسوم الن س س س س س س س س س س س س س سسدق الش س س س س س س س س س س س س س سسهودا‬

‫أردى ب س س س س س س س س س س س س س سسا عدم س س س س س س س س س س س س س سسرو ب س س س س س س س س س س س س س سس ن وّد بض س س س س س س س س س س س س س س سربة‬

‫ق س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س سسيدت دي س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س سسدى تش س س س س س س س س س س سسييدا‬

‫أس س س س س س س س س س س س سسن م س س س س س س س س س س س سس ن الققدمري س س س س س س س س س س س ن ك س س س س س س س س س س س سسان وإن س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عدمي س س س س س س س س س س س س س سست عي س س س س س س س س س س س س س سسون معان س س س س س س س س س س س س س سسديه جح س س س س س س س س س س س س س سسودا‬

‫والققصيد ة طويلة ياذكر فيها مصرع المام أمي اللؤمنني ‪ .‬ذكرها الباحث السيد جودت‬ ‫الققءزوين ف كتاب ) مققتل أمي اللؤمنني ( للدمرحوم السيد ميزا صال الققءزوين ‪.‬‬

‫‪313‬‬


‫الشيخ حسن الدجيلي‬ ‫المتوفى ‪1366‬‬

‫ه س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س سسدار م س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س سسكانا‬

‫ط بعنوان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تري س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫فرحس س س س س س س س س س س س س س س س ت تققبس س س س س س س س س س س س س س س س سسل منهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا الطلس س س س س س س س س س س س س س س س سسول‬

‫وتعتنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسق الغصس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بانس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س س سساذرف ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س ربعه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمعاً‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستاف ملعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب غءزلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسو ال س س س س س س س س س س س سسدهر أخن س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س سسى ربعه س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وقف س س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ومس س س س س س س س س س س س س س س س سساذاب الف س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤاد‬

‫فحط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامَخ بنيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن العنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س يهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي بتان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت بس س س س س س س س س س س س س س س س سسه رب س س س س س س س س س س س س س س س س ع آل الرس س س س س س س س س س س س س س س س س ول‬ ‫ذك س س س س س س س س س س س س س س س س ر ُ‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالت عي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسون بأجفان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لقق س س س س س س س س س س س سسد ك س س س س س س س س س س س سسان مهب س س س س س س س س س س س سسط وحس س س س س س س س س س س س ي الل س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ومص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر آي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات قرآن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومنب س س س س س س س س س س س س س سسع أحك س س س س س س س س س س س س س سسام دي س س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س س سسب ) ص(‬

‫ومعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن حكدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة د ّيانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ومطلس س س س س س س س س س س س س س س سسع شس س س س س س س س س س س س س س س سسس هس س س س س س س س س س س س س س س سسدى العس س س س س س س س س س س س س س س سسالني‬

‫بس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أبصس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت نس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج إيانس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫أط س س س س س س س س س س س س س س س س سساحت امي س س س س س س س س س س س س س س س س سسة من س س س س س س س س س س س س س س س س سسه العدم س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحت بض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمر كفران س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س سسادت جيوشس س س س س س س س س س س س س س س اً ل س س س س س س س س س س س س س س سسرب الس س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اءت ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادى بطغيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساول اطفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء نس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ونش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر عب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ة أوثان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪314‬‬


‫وح س س س س س س س س س س س س س س س امي الش س س س س س س س س س س س س س س س سريعة ه س س س س س س س س س س س س س س س سساجت ب س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫عليهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا حيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة غضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبانا‬

‫فهبس س س س س س س س س س س س س س سست لينققس س س س س س س س س س س س س س سساذ ديس س س س س س س س س س س س س س سس ن النس س س س س س س س س س س س س س سسب ) ص(‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أني س س س س س س س س س س س س س س س س س سساب ثعبان س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى بالبهالي س س س س س س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن هاش س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬ ‫اس س س س س س س س س س س س سسوُد وغ س س س س س س س س س س س س ًى ف س س س س س س س س س س س سسوق ج س س س س س س س س س س س سسرٍد عت س س س س س س س س س س س سساق‬ ‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوامُر ان حفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزت للوث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوب‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤُم الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراق بأضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعانا‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواف ن أمثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال عققبانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ث بنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالب‬ ‫عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ُ‬

‫بدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع تصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر بثآذان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫يض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوع الفخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار بأردان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وش س س س س س س س س س س س س سسيدت خي س س س س س س س س س س س س س سسامهم فس س س س س س س س س س س س س س س الطف س س س س س س س س س س س س س سسوف‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدما دون أش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكانا‬

‫أح س س س س س س س س س س س س س س س سساطت ب س س س س س س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س س س س س سسرق الظ س س س س س س س س س س س س س س س سسالني‬

‫احاط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ع ٍنيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بإنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانا‬

‫***‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سساول اذعان س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لبس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن هنس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وقط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُع ال طُل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى دون اذعان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت إل إذا ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسردت‬

‫رق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اف ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواض بأيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت كرام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ول تلتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوي‬ ‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ُ‬

‫لّبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغار برثانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا غن س س س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س س سسبيض ف س س س س س س س س س س س س س سسوق ال س س س س س س س س س س س س س سسرؤوس‬

‫تي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل نش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساوى بألان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتس س س س س س س س س س س س سسب فس س س س س س س س س س س سسوق الظبس س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س الب س س س س س س س س س س س سساه‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسروع معقق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تيجان س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذا الحف س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س سسر س س س س س س س س س س س س س س سسمرت الفج س س س س س س س س س س س س س سساج‬

‫عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساقت بش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجعانا‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س سسالته ن س س س س س س س س س س س س س س س س سسثراً ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاح‬

‫ونظدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأطراف خرص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س انا‬

‫أراق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُم من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلعات اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫تل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوُك الناي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا بأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنانا‬

‫فوالفتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا إذ غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدت‬

‫معفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرً ة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق كثبانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ولس س س س س س س س س س س س تلوهس س س س س س س س س س س س س ا غيس س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س سسف الققض س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫إذ القق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ليسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا بأقران س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س يبس س س س س س س س س س س س س س سَق غيس س س س س س س س س س س س س س س ام س س س س س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س س س س س سسدى‬ ‫يع س س س س س س س س س س س س س س سسان الظدم س س س س س س س س س س س س س س سسا وعجي س س س س س س س س س س س س س س سس ج النس س س س س س س س س س س س س س س سساء‬ ‫يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الرض أنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساره‬ ‫يع س س س س س س س س س س سسان الع س س س س س س س س س س سسدى مث س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س سسيل البط س س س س س س س س س س سساح‬

‫وحي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسداً بوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة مي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س سساذيب الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا وقس س س س س س س س س س س س س س س س سسع أرنان س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫وعف س س س س س س س س س س س س س س س س سُر الس س س س س س س س س س س س س س س س سسثرى نس س س س س س س س س س س س س س س س س سُ ج أكفانس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وفقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد النص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي للققيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪315‬‬


‫يع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده طفل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ذبيح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بأسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم وغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدانا‬

‫فللس س س س س س س س س س س س سسه نفسس س س س س س س س س س س س سسك يس س س س س س س س س س س س سسا علس س س س س س س س س س س س سسة الوج س س س س س س س س س س س س ود‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب أكوانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الفط س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائم لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س تثنه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ع س س س س س س س س س س س س سس ن الفك س س س س س س س س س س س س سسر ف س س س س س س س س س س س س س س أم س س س س س س س س س س س س سسر رحان س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرع بالص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س موق س س س س س س س س س س س س س س س س سسف‬

‫يءزل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ءزل موق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف تلن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وش س س س س س س س س س س س س س س س س س ّد عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسى جعه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم مف س س س س س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫ث علس س س س س س س س س س س س سسى ضس س س س س س س س س س س س سسانا‬ ‫كدم س س س س س س س س س س س س سسا ش س س س س س س س س س س س س سّد لي س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫ف س س س س س س س س س س سسأروى الظب س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س س سساء الكدم س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫ف الرج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال بفرسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س انا‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫فل س س س س س س س س س س سسم تس س س س س س س س س س س سَر فس س س س س س س س س س س س الرض غيس س س س س س س س س س س س الس س س س س س س س س س س سسوم‬

‫وخي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر بأرسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س انا‬ ‫طروبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بهج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ظدمثآن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وأطعدمهس س س س س س س س س س س س س س س س سسا مهس س س س س س س س س س س س س س س س سس ج الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدار عني س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسي الضس س س س س س س س س س س س س س س س سسبا والققنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا والسس س س س س س س س س س س س س س س س سسهام‬

‫فخ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرت سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسجوداً لذقانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫***‬ ‫ب‬ ‫أصس س س س س س س س س س س س س س س س سسابوا الش س س س س س س س س س س س س س س س س سريعًة ّل س س س س س س س س س س س س س س س س س اس اصس س س س س س س س س س س س س س س س سسي َ‬ ‫وط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأظلدمت الني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وُهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّدستس قواع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أركان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫والرض م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسادت بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسكانا‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س م طفل س س س س س س س س س س س س س س س س سسة بج س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫وطف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراع بران س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسررن النس س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ك س س س س س س س س س س س س س س س س سسرب اهي س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫مروع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدو ة ذؤبان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫حي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى تعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ج بأكباده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫اذيبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالب نيانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم فتكب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثر فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أحءزان س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتت س س س س س س س س س س س س س سسف باس س س س س س س س س س س س س س سسم أبيه س س س س س س س س س س س س س سسا الن س س س س س س س س س س س س س سسب ) ص(‬

‫وطس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوراً بأس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستاء فتيان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وسس س س س س س س س س س س س س س س س سسيققت برغس س س س س س س س س س س س س س س س س م الس س س س س س س س س س س س س س س س س س حسس س س س س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫)‪(1‬‬

‫ف النجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوَد بغيطانس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫تل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫الشسسيخ حسسس ن ابسس ن الشسسيخ مسسس ن ابسس ن الشسسيخ أحسسد ابسس ن الشسسيخ عبسسد ال س السسدجيلي‬ ‫النجفسسي ‪ ،‬عسسال مرم وق مشسسهور بالتحصسسيل ومس ن العسسدودي ن مسس ن الفققهسساء ‪ ،‬ولسد ف س النجسسف‬ ‫الشرف عام ‪‍ 1309‬ه ‪ .‬نشأ على الدرس والتدريس وحلققات‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س أنشدت ف مأت السني )ع( الققام مس ن قبسل اليئسة العلدميسة بسالنجف الشسرف فس ‪ 23‬مسرم السرام سسنة ‪1359‬‬ ‫‍ه ‪.‬‬

‫‪316‬‬


‫الفققهسساء مضسسافاً إل س شسسهر ة والسسده العسسال الشسسهي علسسى تدريسسسه والعتنسساء بسسه ‪ ،‬كنسست كسسثياً مسسا‬ ‫اشسساهده مسسسرعاً قاصسسداً جسسامع النسسدي س وه و أكسسب مسسسجد ف س النجسسف وك ان الرح وم الي سزا‬ ‫حسني النائين يلققي دروسه على تلماذته هناك ومنهم المرتجم له ‪ ،‬وكان إذا حضر ف الافل‬ ‫تكسسون لسسه صسسدار ة اللسسس وتطسسرح السسسألة العلدميسسة ويشسستّد النققسساش ح سوله فكسسان مسس ن اللّني س ف س‬ ‫تققيققسسه وخ بته وم ن يلؤخاذ برأيسسه ويمرتم قسوله ‪ ،‬طلسسب منس أن أسسسهر علسسى ولده الشسسيخ صسسال‬ ‫ليكون منبياً مرموقاً بني الطباء فلزمن هاذا الولد حرسه الس ملزمة الظسل مسسد ة ل تققسسل عس ن‬ ‫عشر سنوات فكان كدما أراد أبوه فهو اليوم م ن خطباء النجسسف اللمعنيس وبكسسم هسساذه الصسسلة‬ ‫فققسسد كسسانت السسود ة أكيسسد ة مسسع الوالسسد والثققسسة أصسسيلة فعرفت منسسه طيسسب الققلسسب وسلمة السساذات‬ ‫وحس ن العاشر ة والنصح لكل أحد م ن قريب وبعيد ويب الي لكل ملوق مع رجاحسة عققسسل‬ ‫واتءزان كامل وربا تاذاكرنا ما بيننا بسألة نوية وهو يصغي فيفيض علينا م ن معسسارفه وكأنه قسسد‬ ‫راجعهسسا وأتققنهسسا فس تلسسك الونة ‪ ،‬كسسان يسسرج فس السسسنة مسر ة واحسسد ة إلس الريف حسسول النجسسف‬ ‫والسدما ة بنطققسسة ) الشسخاب ( بطلسب مس ن أهسسايل تلسك النطققسسة لجسسل التعليسم السدين والرشاد‬ ‫ت هنسساك فرأيسست مسس ن تواضسسعه ولطسسف أخلقسسه مسسا جسساذبن إليسسه‬ ‫والسسوعظ وصسسادف م سر ة ان كن س ُ‬ ‫وجعلن س أثسسق بسسه كسسل الوثسوق سسسيدما وقسد دار البحسسث بين س وبينسسه حسسول معن س بيسست مسس ن الشسسعر‬ ‫للسيد مي علي أبو طبيخ قاله ف رثاء الرحوم الشيخ عبد الرضا آل الشيخ راضي م ن قصسسيد ة‬ ‫وهو ‪:‬‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ل تع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذب الخلق من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ى وم س س س س س س س س س س سساءا‬ ‫وك س س س س س س س س س س ان اب س س س س س س س س س س س سس ن الع س س س س س س س س س س س سراق ه س س س س س س س س س س س سسو ً‬

‫وهل ان الضسسدمي يعسسود علسسى الدمسسدوح بنصسسب ) ابسس ن ( أو أنسسا جلسسة مسسستأنفة فتكسسون‬ ‫) اب ن ( مرفوعة لنا اسم لكان ‪ .‬وقد كرر الاذهاب إل تلك النطققة حت توف با فجسسأ ة سسسنة‬ ‫‪‍ 1366‬ه ‪ .‬ونققل إلس النجسف فسدف ن بسا فرثاه جسع مس ن الشسعراء ل زلت أتساذكر مطلسع قصسيد ة‬ ‫أكب أولده وهو العلمة الشيخ أحد سلدمه ال قال ‪:‬‬

‫‪317‬‬


‫أب س س س س س س لس س س س س سست أدري كيس س س س س سسف أرثيس س س س س سسك ف س س س س س س نظدم س س س س سسي‬

‫وقس س س س س س سسد س س س س س س س سسامن م س س س س س س سس ن بع س س س س س س سسدك ال س س س س س س سسدهر ب س س س س س س سساليتم‬

‫وأعل س س س س س س س س س س س س س س س سسم أن ال س س س س س س س س س س س س س س س سسوت لّفس س س س س س س س س س س س س س س س س كس بغت س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وغّي س س س س س س س س س س س س س س سسض ينب س س س س س س س س س س س س س س سسوع الفض س س س س س س س س س س س س س س سسيلة والعلس س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫آثاره ‪ 1 :‬س حاشية على ) كفاية الصول ( ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س منظومة ف النطق ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س ديوان شعره مضافاً إل رسائله م ن منثور ومنظوم ‪.‬‬ ‫أصارحة الغصِ ن الخضر ‪. .‬‬ ‫أنشأها على ضفة دجلة ف حديققة غناء ذات أشجار يانعة وأطيسار صسارحة فس ) قلعسة‬

‫سكر ( على شط الفرات ‪ ،‬وفيها يدح الغري ) النجف ( ومرقد المام علي ‪: 7‬‬

‫أصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارحَة الغص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سِ ن الخضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫هن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك نعيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك فاستبش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س س س سيي ن سس س س س س س س س س س س س س س س س سسابًة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س الفضس س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ووكس س س س س س س س س س س س س س س س رك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الشس س س س س س س س س س س س س س س س س سسجر الثدمس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسإن ش س س س س س س س س س س س س س س س سسئت تققتطفنيس س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س سسورود‬

‫وان ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسئت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنبلة البي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫ملكس س س س س س س س س س س س س س سست ال س س س س س س س س س س س س س س سواء ملكس س س س س س س س س س س س س س سست الفضس س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫ملك س س س س س س س س س س س س س س س س سست الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسان م س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫ولي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلطة امس س س س س س س س س س س س س س س س س س سر ة‬

‫علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ول نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُي مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستهمرت‬ ‫يضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ول صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت مستنص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫وأهلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍه مققفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا للدمحاسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سِ ن م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن آمس س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍر‬

‫ول للققبائ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن منك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫تبي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني رافلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سًة فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س النعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وقل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيت عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫أح س س س س س س س س س س س س س س سساطت ب س س س س س س س س س س س س س س سسه حالك س س س س س س س س س س س س س س سسات الدم س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا نققط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫بض س س س س س س س س س س س س س س س سسفة دجل س س س س س س س س س س س س س س س سسة جس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمي مققي س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وقل س س س س س س س س س س س س س س س س سسب يرفس س س س س س س س س س س س س س س س س رف ف س س س س س س س س س س س س س س س س سسوق الغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ذرو ة الفرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س دي ن‬

‫علً وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا ذرو ة الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرتي‬

‫تضس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدم ن مرق س س س س س س س س س س س س س س س س س س د س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر اللس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ومطل س س س س س س س س س س س س س س س سسع ش س س س س س س س س س س س س س س س سسس ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدى حي س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫ول س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س سسدمعي أن س س س س س س س س س س س س سًة م س س س س س س س س س س س سس ن ض س س س س س س س س س س س سسعيف‬ ‫وقلبس س س س س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س س س س سس ن قبس س س س س س س س س س س س سسح هس س س س س س س س س س س س سساذا الءزم س س س س س س س س س س س س ان‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س سساب مدينس س س س س س س س س س س س س س سسة علس س س س س س س س س س س س س س سسم النس س س س س س س س س س س س س س سسب ) ص(‬ ‫وحام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل رايت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س غس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍد‬

‫وس س س س س س س س س س س س س س س سساقي العطاش س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س س س س س س سسوثر‬ ‫إذا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيققت الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس للدمحش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫‪318‬‬


‫وقس س س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س س س سّيد ال س س س س س س س س س س س س سسدي ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيفه‬ ‫ومس س س س س س س س س س سس ن ح س س س س س س س س س س سسارب ال س س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س س سسوم الققلي س س س س س س س س س س سسب‬

‫فت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّم ولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوله ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذكر‬

‫وم س س س س س س س س س س س س سس ن قلس س س س س س س س س س س س س سسع البس س س س س س س س س س س س س سساب ف س س س س س س س س س س س س س س خيس س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ومس س س س س س س س س س سس ن ناط س س س س س س س س س س سسح الش س س س س س س س س س س سسرك ح س س س س س س س س س س سست انل س س س س س س س س س س سسى‬

‫الضس س س س س س س س س س س س س س س سسلل بنس س س س س س س س س س س س س س س سسور الس س س س س س س س س س س س س س س سسدى السس س س س س س س س س س س س س س س سسفر‬

‫وم س س س س س س س س س س سس ن لس س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س سسرد الش س س س س س س س س س س س سسدمس إل الي س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ويوشس س س س س س س س س س س س س س س سسع فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالف العص س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وم س س س س س س س س س س س سس ن طّهس س س س س س س س س س س س س س رس ال س س س س س س س س س س س س سسبيت ل س س س س س س س س س س س س سسا ارتقق س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫علس س س س س س س س س س س س س س سسى كتس س س س س س س س س س س س س س سسف الص س س س س س س س س س س س س س سسطفى الطه س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫***‬

‫ام س س س س س س س س س س س س س س س س س سسام يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول لن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار الحي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ذا الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك وه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ذري‬

‫ش بعس س س س س س س س س س س س س س سَد ولئ س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ول س س س س س س س س س س س س س أخس س س س س س س س س س س س س س س َ‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلؤال نك ٍي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ول منكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫بس س س س س س س س س س سسه أكدمس س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س سسدي ن ) يس س س س س س س س س س سسوم الغس س س س س س س س س س سسدير (‬

‫وأعل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ط س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫ل ل س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫وقس س س س س س س س س س س س سسال فدم س س س س س س س س س س س س سس ن كن س س س س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س س س س سسو ً‬

‫فدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوله بع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي أب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّب‬ ‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الاض س س س س س س س س س س س س س س س س س سري ن وف س س س س س س س س س س س س س س س س س منظس س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫فتب س س س س س س س س س س س س س س س س ساً لس س س س س س س س س س س س س س س س سسم خس س س س س س س س س س س س س س س س سسالفوا الصس س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫وجثدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سُد ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س يقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلوا بع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد عرف س س س س س س س س س س س س س س س س س انم‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد العلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم والصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬

‫لبيع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة تي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسده‬

‫اديلس س س س س س س س س س س س س س س س س سست ضس س س س س س س س س س س س س س س س س سسللً ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س حبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت‬

‫وق س س س س س س س س س س سسدك ك س س س س س س س س س س س سسان ذل س س س س س س س س س س س سسك فس س س س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س س س س سسدمٍع‬

‫***‬ ‫وله أيضاً ف رثاء سسيد الشسسهداء وقد اشستدملت علسى مسسدح العسمرت ة السسدا ة ‪ ، :‬وقد تليست‬ ‫ف مفل اللئية الاذي اقيم لعءزاء السني ‪ 7‬ف العشر ة الثالثة م ن الرم سنة ‪‍ 1360‬ه ‪ .‬وكان‬ ‫انشاد الققصيد ة يوم ‪ 26‬مرم م ن السنة الاذكور ة ‪:‬‬ ‫س رصس س س س س س س س س نها بالققناع س س س س س س س س سسة والءزهس س س س س س س س س د‬ ‫ه س س س س س س س س سسي النفس س س س س س س س س س ُ‬ ‫وج س س س س س س س س س س انب ب س س س س س س س س س س سسا الرع س س س س س س س س س س ى الوبي س س س س س س س س س س سسل ترفقق س س س س س س س س س س ساً‬ ‫فدم س س س س س س س س س س سسا ه س س س س س س س س س س سسي إل آي س س س س س س س س س س سسة في س س س س س س س س س س سسك اودع س س س س س س س س س س سست‬ ‫ومس س س س س س س س س س سسا علدم س س س س س س س س س س سست إل ي س س س س س س س س س س س سُد ال س س س س س س س س س س س س كنهه س س س س س س س س س س سسا‬ ‫فف ّجس س س س س س س س س س س س س س س س س رس ين س س س س س س س س س س س س س س س سسابيع العل س س س س س س س س س س س س س س س سسوم وغس س س س س س س س س س س س س س س س ّاذ هسسا‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س سرس خطاه س س س س س س س س س س س س سسا بالوعي س س س س س س س س س س س س سسد وبالوعس س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وق ّ‬ ‫ع س س س س س س سس ن ال س س س س س س سساذل واحله س س س س س س سسا عل س س س س س س سسى منه س س س س س س سس ج الرش س س س س س س د‬ ‫لس س س س س س س س س سسمرتقى بس س س س س س س س س سسا أعلس س س س س س س س س سسى ذرى الدم س س س س س س س س س سِد والس س س س س س س س س سسد‬

‫وان وص س س س س س س س س س س سسفت ب س س س س س س س س س س س سسالققول ب س س س س س س س س س س س سسالوهر الف س س س س س س س س س س س سسرد‬ ‫م س س س س س س سس ن اله س س س س س س سِد بس س س س س س سسالعلم الصس س س س س س سسحيح إل س س س س س س س اللح س س س س س س سسد‬

‫‪319‬‬


‫ب ال س س س س س س س س س س سسدا ة الغ س س س س س س س س س س سّر م س س س س س س س س س س سس ن آل أح س س س س س س س س س س سٍد‬ ‫وح س س س س س س س س س س ّ‬ ‫ه س س س س س س سسم عص س س س س س س سسدمة اللج س س س س س س سسي وه س س س س س سسم ب س س س س س س سساب حط س س س س س س سٍة‬ ‫هس س س س س س س س س س س س س سسم سس س س س س س س س س س س س س سسفراء ال س س س س س س س س س س س س س س بني س س س س س س س س س س س س س س عبس س س س س س س س س س س س س سساده‬ ‫س الققيقق س س س س س س س س س س س س س س س سِة حيس س س س س س س س س س س س س س س سسدر‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س سسأولم ش س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫ه س س س س سسم الم س س س س سس ن ف س س س س س الخ س س س س سسرى م س س س س سس ن الف س س س س سسءزع ال س س س س سسردي‬ ‫وه س س س س س س س س سسم أبس س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س سسدوى لسس س س س س س س س س سستدمطر الرف س س س س س س س س س د‬ ‫ض عل س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س سّر والعب س س س س س س س س س س سسد‬ ‫ولؤه س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س سسر ٌ‬

‫وآخره س س س س س س س س م ب س س س س س س س س سسدر ال س س س س س س س س سسدى القق س س س س س س س س سسائم اله س س س س س س س س سسدي‬

‫***‬

‫فل تققب س س س س س س س س س س س س س س سسل العدم س س س س س س س س س س س س س س سسال إل س س س س س س س س س س س س س س س ببه س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وبغس س س س س س س س سسض معس س س س س س س س سساديهم علس س س س س س س س سسى الققس س س س س س س س سسرب والبعس س س س س س س س سسد‬ ‫كدمس س س س سسا ل غًن س س س س س ف س س س س س الفس س س س سسرض عس س س س سس ن سس س س س سسور ة الدم س س س س سِد‬ ‫فضس س س س س س سسلت بليس س س س س س سسل الهس س س س س س سسل عس س س س س س سس ن سس س س س س س سسن ن الققصس س س س س س سسد‬

‫تعي س س س سسب ل س س س سسم فضس س س س سلً ه س س س سسو الش س س س سسدمس فس س س س س الض س س س سسحى‬

‫وكي س س س س س س س سسف تع س س س س س س س سساب الش س س س س س س س سسدمس بالش س س س س س س س سسعل الرمس س س س س س س س د‬

‫ولي س س س س س س س سسس ل س س س س س س س سساذا الل س س س س س س س سسق ع س س س س س س س سس ن حبه س س س س س س س سسم غًنس س س س س س س س س‬

‫عدم س س س س س س س س س سًى لعي س س س س س س س س سسون ل ت س س س س س س س س سسرى ش س س س س س س س س سسس فض س س س س س س س س سسلهم‬ ‫ويكف س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س سس ن التنءزي س س س س س س س س س س ل آي س س س س س س س س س س سسة ) إن س س س س س س س س س س سسا (‬

‫و ) ق س س س س س س س س س س س سسل ل ( لثب س س س س س س س س س س س سسات الولي س س س س س س س س س س س سسة وال س س س س س س س س س س س سسوّد‬ ‫وبرهس س س س س س س س س س ان ح س س س س س س س س س سسق قامع س س س س س س س س س س ساً ش س س س س س س س س س سسبهة الح س س س س س س س س س سسد‬

‫وذا خ س س س س س س س س س س س س سسب الثققلني س س س س س س س س س س س س س يكفي س س س س س س س س س س س س سسك ش س س س س س س س س س س س س سساهداً‬ ‫رمتهس س س س س س س س س س سسم يس س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س سسدهر ال س س س س س س س س س سسلؤون ب س س س س س س س س س سسادٍث‬

‫جس س س س س س س س س س سسيم أل ش س س س س س س س س س سسلت ي س س س س س س س س س سسد الءزم س س س س س س س س س ن النكس س س س س س س س س سسد‬

‫وق س س س س س س س س سسامت عليه س س س س س س س س س سسم بع س س س س س س س س س سسدما غ س س س س س س س س س سساب أح س س س س س س س س س سسد‬

‫عص س س س س س س س س سسائب غ س س س س س س س س سسي أظه س س س س س س س س سسرت ك س س س س س س س س سسام ن القق س س س س س س س س سسد‬

‫وقس س س س س س س س سسد نققض س س س س س س س س سست عه س س س س س س س س سسد الن س س س س س س س س سسب ) ص( ب س س س س س س س س سسثآله‬

‫ال س س س س س س س س س س سسدا ة وقس س س س س س س س س س س ّل الت س س س س س س س س س س سسائبون عل س س س س س س س س س س سسى العه س س س س س س س س س س سسد‬

‫ش وقع س س س س س س س س س سسه‬ ‫وأعظ س س س س س س س س س سسم خط س س س س س س س س س سسب زل س س س س س س س س س ءزل الع س س س س س س س س س سسر َ‬ ‫غ س س س س س س س سسدا ة اب س س س س س س س سس ن هنس س س س س س س س سٍد أظه س س س س س س س سسر الكف س س س س س س س سسر طالبس س س س س س س س ساً‬

‫ب الرضس س س س س س س س س س عات ع س س س س س س س س س سس ن الُول س س س س س س س س س سسد‬ ‫وأذه س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س س ّ‬

‫***‬

‫بث س س س س س س س س س س س س س س سسارات قتله بب س س س س س س س س س س س س س س سسدٍر وف س س س س س س س س س س س س س س س أُحس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ورام ب س س س س س س س س س سسأن يققض س س س س س س س س س سسي عل س س س س س س س س س سسى دي س س س س س س س س س سس ن أح س س س س س س س س س س سٍد‬

‫ويرج س س س س س س س س س س س س س س س ع دي س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الاهلي س س س س س س س س س س س س س س س سسة والس س س س س س س س س س س س س س س س سوأد‬

‫فقق س س س س س س س سسام ال س س س س س س س سسدى يس س س س س س س س سستنجد الس س س س س س س س سسبط فاغت س س س س س س س سسدى‬ ‫ب رحي س س س س س س س سسب الص س س س س س س س سسدر ف س س س س س س س س خي س س س س س س س س فتي س س س س س س س سٍة‬ ‫وه س س س س س س س ّ‬ ‫ب الكف س س س س س س س س سساح وليس س س س س س س س س سسدهم‬ ‫يشس س س س س س س س س سسب عل س س س س س س س س سسى ح س س س س س س س س س س ّ‬

‫يلبّي س س س س س س س س س سسه فس س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س سسءزم ل س س س س س س س س س سسه ماض س س س س س س س س س سسي الس س س س س س س س س س سّد‬ ‫ل س س س س س س سسا النس س س س س س س سسب الوض س س س س س سساح م س س س س س س سس ن ش س س س س س س سسيبة الدمس س س س س س س سِد‬

‫ول س س س س س س س س سسو يرتققس س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س سُد السس س س س س س س س س سسدماكني لرتقق س س س س س س س س س سوا‬

‫ولس س س س س س س س يب س س س س س س س س سسد ري س س س س س س س س اُن الع س س س س س س س س سساذار عل س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س سسد‬ ‫الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسأطراف الثققفس س س س س س س س س س س س س س س س سسة الُلس س س س س س س س س س س س س س س س س ِد‬

‫***‬

‫إذا شس س س س س س س س س س س س س سّبت ال س س س س س س س س س س س س سسرب العس س س س س س س س س س س س س سوان تباش س س س س س س س س س س س س سسروا‬ ‫اس س س س س س س س س سسوُد وغ س س س س س س س س س ًى في س س س س س س س س سسض النجي س س س س س س س س سسع خض س س س س س س س س سسابم‬

‫ت تس س س س س س س سست شس س س س س س س سسبا الظبس س س س س س س سسا‬ ‫رجس س س س س س س ال يس س س س س س س سسرون الس س س س س س س سسو َ‬

‫وص س س س س س س س سسالوا علس س س س س س س س سسى أعس س س س س س س س سسدائهم ص س س س س س س س س سولة السس س س س س س س س سسد‬ ‫وطيبه س س س س س س س س س سسم نقق س س س س س س س س س سسع ال س س س س س س س س س سسوغى ل ش س س س س س س س س س سساذا الَنس س س س س س س س س س سّد‬ ‫ودون اب س س س س سس ن بن س س س س سست ال س س س س سسوحي أحل س س س س سسى م س س س س سس ن الش س س س س سسهد‬

‫‪320‬‬


‫فراح س س س س س س س س س س س س س س سوا يي س س س س س س س س س س س س س سسوَن الواض س س س س س س س س س س س س س سسي ب س س س س س س س س س س س س س سسأنف ٍ‬ ‫س‬ ‫وق س س س س س س س س س سسد أفرغ س س س س س س س س س س وا فس س س س س س س س س س سسوق السس س س س س س س س س س سسوم قلس س س س س س س س س س سسوبم‬ ‫ولس س س س س س س س س س سسا قض س س س س س س س س س س س سوا ح س س س س س س س س س س سسق الك س س س س س س س س س س سسارم والعل س س س س س س س س س س سسى‬ ‫وخطّس س س س س س س س سوا لس س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س جبهس س س س س س س س سسة الس س س س س س س س سسدهر ُغس س س س س س س س سسرً ة‬ ‫ت س س س س س س س س س سساووا عل س س س س س س س س س سسى وج س س س س س س س س س ه الص س س س س س س س س س سسعيد كواكبس س س س س س س س س س ساً‬ ‫ض س س س س س س س س س سسحًى قّبلته س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س س النح س س س س س س س س س سسور وقبّلس س س س س س س س س س سوا‬

‫ص س س س س سسفت فس س س س س سسدمت م س س س س سسداً عل س س س س سسى ك س س س س سسل ذي م س س س س سسد‬ ‫دروع س س س س س س س س س س س س س س س س س اً بي س س س س س س س س س س س س س س س س سسوٍم للققيام س س س س س س س س س س س س س س س س سسة متس س س س س س س س س س س س س س س س س سّد‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س سسبيض الواض س س س س س س س س س س س س س سسي والطهدم س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س سسرِد‬ ‫م س س س س س سس ن الفخ س س س س س سسر فس س س س س س س ي س س س س س سسوم م س س س س س سس ن النف س س س س س سسع مس س س س س س سسوِد‬ ‫وق س س س س س سسد أكلته س س س س س س سسم فس س س س س س س س ال س س س س س س سسوغى قض س س س س س س سسب النُس س س س س س س ِد‬

‫عشس س س س س س س س سسياً نس س س س س س س س سسور الس س س س س س س س سسور ف س س س س س س س س س جنس س س س س س س س سسة اللس س س س س س س س سسد‬

‫***‬

‫ول س س س س س س س س س س يبس س س س س س س س س س س سسق إل قطس س س س س س س س س س س سسب دائس س س س س س س س س س س سسره الُعلس س س س س س س س س س س سسى‬

‫يس س س س س س س س س سسدير رح س س س س س س س س س ى اليجس س س س س س س س س سساء كالسس س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س سسورد‬

‫وحي س س س س س س سسداً أح س س س س س س سساطت في س س س س س س سسه م س س س س س س سس ن ك س س س س س س سسل ج س س س س س س سسانب‬

‫جحاف س س س س س س س س س س س سسل ل تص س س س س س س س س س س س سسى بص س س س س س س س س س س س س سٍر ول ع س س س س س س س س س س س س سّد‬

‫ى لس س س س س س سسك فس س س س س س سسرداً ل س س س س س س س يكس س س س س س سس ن لس س س س س س سسك ناص س س س س س س س ٌر‬ ‫فس س س س س س سسد ً‬ ‫وقف س س س س س س سست لنص س س س س س س سسر ال س س س س س س سسدي ن ف س س س س س س س الط س س س س س س سسف موقفس س س س س س س ساً‬

‫س س س س س س س س س سسوى الع س س س س س س س س سسءزم والبت س س س س س س س س سسار والس س س س س س س س س سسلهب النه س س س س س س س س سسد‬ ‫يش س س س س س سسيب ل س س س س س سسه الطف س س س س س سسل ال س س س س س سساذي ه س س س س س سسو ف س س س س س س اله س س س س س سِد‬

‫وأرخص س س س س س س س س س س س س س سست نفس س س س س س س س س س س س س س ساً ل ت س س س س س س س س س س س س س سوازن قيدمس س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫بدملس س س س س س س س س س سسة هس س س س س س س س س س سساذا الكس س س س س س س س س س سسون للواح س س س س س س س س س س سِد الفس س س س س س س س س س سسرِد‬

‫ت س س س س س س س س س سسرد س س س س س س س س س س سسيول الحف س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س سسر والش س س س س س س س س س سسى‬

‫لقق س س س س س س س سسرط الظدم س س س س س س س سسا وال س س س س س س س سّر والس س س س س س س سسرب ف س س س س س س س س وق س س س س س س سسد‬ ‫َسس س س س س س س س س نسا ال س س س س س س س سسبق فس س س س س س س س س ق س س س س س س س سسط الكت س س س س س س س سسائب والغس س س س س س س س سِد‬ ‫بك س س س س س س س س س س س س س س سسل كدمس س س س س س س س س س س س س س س سّي دارٍع زج س س س س س س س س س س س س س س ل الرع س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫بعض س س س س س س س س س سسب الش س س س س س س س س س سسبا م س س س س س س س س س سسا ٍ‬ ‫ض ك س س س س س س س س س سسأّن فرن س س س س س س س س س س ده‬ ‫وتس س س س س س س س س س سسب ف س س س س س س س س س س س الام س س س س س س س س س سسات وقس س س س س س س س س سسع ص س س س س س س س س س سسليله‬ ‫فيكس س س س س س س س س س س س س سسو جس س س س س س س س س س س س س سسوَم ال س س س س س س س س س س س س سسدارعني مطارف س س س س س س س س س س س س اً‬

‫مس س س س س س سس ن الضس س س س س س سسرب ح س س س س س س سءزاً ان تع س س س س س س سّرى مس س س س س س سس ن الغدمس س س س س س سسد‬

‫ول س س س س س س س س سسا دنس س س س س س س س س سسا منس س س س س س س س س سسه الققضس س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س سسام سس س س س س س س س س سسيَف هس‬

‫وليس س س س س س س س س سسس ل س س س س س س س س سسا قس س س س س س س س س سسد خطس س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س س مس س س س س س س س س سس ن رّد‬ ‫بغل س س س س س س س س س سسة قل س س س س س س س س س سسب ل س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س سساذق ب س س س س س س س س س سسارد ال س س س س س س س س س سسورد‬

‫ه س س س س س س س س س س سسوى فه س س س س س س س س س س سسوى ركس س س س س س س س س ن الداي س س س س س س س س س س سسة لل س س س س س س س س س س سسثرى‬

‫وأمس س س س س س س س س س سسى عدم س س س س س س س س س سساد ال س س س س س س س س س سسد منفط س س س س س س س س س سسم العقق س س س س س س س س س سسد‬

‫ب السس س س س س س س س س س سسنة والظبس س س س س س س س س س سسا‬ ‫هس س س س س س س س س س سسوى للس س س س س س س س س س سسثرى ن س س س س س س س س س س س َ‬ ‫وق س س س س س س س س س سسام عليس س س س س س س س س س سسه الس س س س س س س س س س سسدي ن ينس س س س س س س س س س سسدب صس س س س س س س س س س سسارخاً‬

‫ويلط س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س كلت س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س سسديه عل س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س سّد‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س سسامته ان ت س س س س س س س س س س س س س س س سسدنو علي س س س س س س س س س س س س س س س سسه ع س س س س س س س س س س س س س س س سسداته‬

‫ص س س س س س س س س س سريعاً فع س س س س س س س س سسادوا عن س س س س س س س س سسه مرتع س س س س س س س س سسش الي س س س س س س س س سسدي‬

‫فيس س س س س س س س س س س س سسا غي س س س س س س س س س س س سس ة السس س س س س س س س س س س س سسلم أيس س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س سساته‬ ‫تس س س س س س س سسول ب س س س س س س س سوادي الطس س س س س س س سسف ل س س س س س س س س تلس س س س س س س سسف مفءزع س س س س س س س اً‬

‫ت الس س س س س س س س س س س سسوحي مسس س س س س س س س س س س سسلوبة الس س س س س س س س س س س سسبد‬ ‫وذي خف س س س س س س س س س س س سرا ُ‬ ‫تل س س س س س س س سسوذ ب س س س س س س س سسه م س س س س س س س سس ن ش س س س س س س س سسد ة الض س س س س س س س سسرب والط س س س س س س س سسرد‬

‫وتس س س س س س س س س س س س س س سستعطف الن س س س س س س س س س س س س س سساذال فس س س س س س س س س س س س س س س عبات س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ب وال س س س س س س س س س س س س سسرّد‬ ‫فتجبس س س س س س س س س س س س س سهُ ي س س س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س س س س بالسس س س س س س س س س س س س س س ّ‬ ‫فدم س س س س س س س س سس ن ظ س س س س س س س س سساٍل وغ س س س س س س س س س ٍد إل س س س س س س س س س س ظ س س س س س س س س سساٍل وغ س س س س س س س س س ِد‬

‫***‬

‫برغس س س س س س س س س س س م الُعل س س س س س س س س س س سسى وال س س س س س س س س س س سسدي ن ُتس س س س س س س س س س س س دسسى أذلس س س س س س س س س س س سًة‬

‫‪321‬‬


‫السيد حسن البغدادي‬ ‫المتوفى ‪1367‬‬ ‫يس س س س س س سسا قلس س س س س س سسب زين س س س س س س سسب م س س س س س س سسا لقي س س س س س س سست مس س س س س س سس ن مس س س س س س سس ن‬

‫فيس س س س س س س س سسك الرزايس س س س س س س س سسا وك س س س س س س ل الصس س س س س س س س سسب قس س س س س س س س سسد ُج ع س س س س س س س س سسا‬

‫ل س س س س س سسو أّن م س س س س س سسا في س س س س س سسك م س س س س س سس ن ح س س س س س سسءزن وم س س س س سس ن كدم س س س س س سسد‬

‫فس س س س س س س س قل س س س س س س سسب أق س س س س س س سسوى جب س س س س س س سسال الرض لنص س س س س س س سسدعا‬

‫يكفي س س س س س س س س سسك فخ س س س س س س س س س سراً قل س س س س س س س س سسوب الن س س س س س س س س سساس كله س س س س س س س س سسم‬

‫تققطعس س س س س س س س س س س س س س س سست للس س س س س س س س س س س س س س س سساذي لقيتس س س س س س س س س س س س س س س سسه جءزع س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س ل رض س س س س س س س س س س س س س س س يع يغت س س س س س س س س س س س س س س س سساذي دّر أم س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ويرض س س س س س س س س س س س س ع مس س س س س س س س س س س س سس ن ألبانس س س س س س س س س س س س سسا ث س س س س س س س س س س س س س ُيفطَس س س س س س س س س س س س سسم‬

‫تبّس س س س س س س س س س س س س س مس لس س س س س س س س س س س س سسا جس س س س س س س س س س س س سساءه سس س س س س س س س س س س س سسهم حتفس س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س ل رضس س س س س س س س س س س س س س س س يع للحلوبس س س س س س س س س س س س س س س سسة يبس س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫سس س س س س س س س س س سسوى أن عبس س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س كس س س س س س س س س س سسان رض س س س س س س س س س س اعه‬ ‫تّيل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوي غليلس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫دم س س س س س س س س س س س سساه وغس س س س س س س س س س س س ّاذ تسسه ع س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س سسدّر أس س س س س س س س س س س س سسهم‬ ‫ففس س س س س س س س س س س س س س س سساض عليس س س س س س س س س س س س س س س سسه الغدمس س س س س س س س س س س س س س س سسر لكنس س س س س س س س س س س س س س س سسه دم‬

‫السيد حس ن اب ن السيد عبساس ابس ن السسيد علسي بس ن حسسني بس ن درويش بس ن أحسد ابس ن‬ ‫قاسم ب ن مدمد ب ن كاسب ب ن قاسم ب ن فاتك ب ن أحد بس ن نصسسر الس بس ن مدمسسود بس ن علسسي بس ن‬ ‫يىيس بسس ن فضسسل بسس ن مدمسسد بسس ن ناصسسر بسس ن يوسف بسس ن علسسي بسس ن يوسف بسس ن علسسي ابسس ن مدمسسد بسس ن‬ ‫جعفسسر ) السساذي يققسسال لسسه الطويسل وبسه عسسرف بنسسوه ببن س الطويسل ( ابسس ن علسسي بسس ن السسسني شسسيت‬ ‫وُيكن بأب عبد بس ن مدمسد السائري ) وقبه فس واسسط وهو العسروف بالعكسار ابس ن المسام مدمسد‬ ‫الباقر إب ن المام زي ن العابدي ن ب ن السني الشهيد اب ن علي ب ن أب طالب )ع( ‪.‬‬

‫‪322‬‬


‫نظ سسم وال سسده الس سسيد عب سساس الت سسوف س سسنة ‪‍ 1331‬ه ‪ .‬ه سساذا النس سسب ف س ارج وز ة ل سسه وهس ي‬ ‫ماذكور ة ف ترجته ‪ .‬ولد المرتجم له سنة ‪‍ 1298‬ه ‪ .‬ونشأ ف ظسسل والسسده حيسسث وجهسسه للخطابسسة‬ ‫والدمسسة الروحيسسة مسس ن طريق النسسب السسسين ‪ ،‬وكان كري الطلعسسة بسسي النظسسر تنسّم عليسسه السسسياد ة‬ ‫وتءزدهيه الشدمائل العلوية قد أوت بسطة ف العلم والسم واسع الطلع ملدماً بالتاريخ العرب‬ ‫والسسسلمي بسسل والتاري خ المسسي وعققيسسدت انسسه ب سّءز اقرانسسه فكسسان منسسبه مسس ن أغسسءزر النسسابر مسساد ةً ‪،‬‬ ‫ت اليسه اكثر مس ن مسر ة فرأيتسه متثبتساً كسل التثبّست فيدمسا يققسول وكلمسه كسالللؤللؤ النظسوم فسإنه‬ ‫اسستدمع ُ‬ ‫يسساذكر اليسسة الش سريفة ث س يسسأت بسسا يناسسسبها مسس ن الحسساديث النبويسة والق سوال الكدميسسة والش سواهد‬ ‫الشعرية ‪ ،‬وكان يفسظ الكسثي مس ن شسعر العسرب امسا ديسوان الهيسار السديلدمي فيكساد ان يسستظهره‬ ‫حفظ ساً وقسسال يل س م سر ة ان هسساذا السسديوان السساذي طبعتسسه دار الكتسسب بصسسر وزعدمسست انسسا شسسرحته‬ ‫وحققققتس سسه ودقققتس سسه فس سسإن س س سّج لست أغلطهس سسا واللؤاخس سساذات عليهس سسا ولعلس سسه ف س س كس سسل صس سسفحة مس سس ن‬ ‫ت اليه يتكلم منبياً فس موضوع المامسسة وإذا مسس ن اشسسبع‬ ‫الصفحات عشر ملؤاخاذات ‪ ،‬واستدمع ُ‬ ‫الوضوع بثاً ‪ ،‬وصادف مسر ة أن قصسسد زيار ة المسامني العسسكريني بسسامراء وكان هنساك الرجع‬ ‫السسدين الكسسبي السسسيد أبسسو السسس ن الصسسفهان وأكسسثر السسوز ة العلدميسسة بسسدمته ‪ ،‬فجسساء خطيبنسسا‬ ‫للسلم عليه فطلب منه التحدث منبياً فاستجاب وتدث أكثر م ن ساعة با لّاذ وطاب عسس ن‬ ‫الل الطياب وسللة داحي الباب وشنف الساع واللباب وهكاذا اسسستدمر كسسل يسسوم صسسباحاً‬ ‫يضسسر ويرقى النسسب حسست أكدمسسل شسسهراً كسساملً كلسسه حسسول أهسسل بيسست الرحة السسساد ة الئدمسسة وف‬ ‫كل يوم يءزداد السيد ابو الس ن اعجاباً به أكثر م ن سابققه ‪.‬‬ ‫مؤلفاته ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س الدر النظوم ف السني الظلسسوم وهو مققتسل السسني وما يسدور حسول فاجعسة الطسسف‬ ‫ت عنسسه فس السسءزء السسسابق مسس ن هسساذه الوسوعة ‪،‬‬ ‫والشسسعر السساذي قيسسل فيهسسا ‍ب ‪ 1500‬صسسفحة روي ُ‬ ‫فر غ م ن تأليفه ‪ 15‬جادى الول سنة ‪‍ 1339‬ه ‪.‬‬

‫‪323‬‬


‫‪ 2‬س الطالب النفيسة ‪ .‬اخبن هو عنها وقال تدمع تراجم عظدماء السلم ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س سسسفينة النجسسا ة ف س الئدمسسة السسدا ة ‪ ،‬ابتسسدأ بدمعسسه ف س ‪ 15‬شسسهر رمضسسان ‪‍ 1325‬ه ‪.‬‬ ‫وانتهى منه ف ‪ 5‬ذي الققعد ة سنة ‪‍ 1334‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س السدر النضسيد فس رثاء الشسهيد يشستدمل علسسى مدموعة كسبي ة مس ن الققصسائد فس المسسام‬ ‫السني )ع( ‪.‬‬ ‫‪ 5‬س كنانسسة العلسسم اشسسبه بالكشسسكول يضسسم الن سوادر الدبيسسة والتارييسسة بسسدأ بسسه بتاريخ ‪11‬‬ ‫صفر ‪‍ 1346‬ه ‪ .‬وانتهى منه ‪ 26‬رمضان سنة ‪‍ 1351‬ه ‪.‬‬ ‫‪ 6‬س مدمسسوع كسسبي يدمسسع الشسسعر والنسسثر وفيسسه ) انيسسل برنابسسا ( الطبسسوع والدمنسسوع قسسد كتبسسه‬ ‫بطه بالرغم م ن ان ايطاليا قد جعت هاذا النيل ومنعت نشره ‪.‬‬ ‫ولسه مطوطسات تققسسارب ‪ 12‬مطسسوط كلهسسا علسسم وادب وشسعر ونسثر مفوظسة عنسسد ولسده‬ ‫السيد شس الدي ن الطيب ‪.‬‬ ‫توف ببغداد يوم الدمعة ‪ 19‬صسسفر سسسنة ‪‍ 1367‬ه ‪ .‬علسسى أثسسر انفجسسار فس السسدما غ وكان‬ ‫موته فس مستشسفى اليديسة ونققسل إلس كسربلء وذلسك ليلسة زيار ة الربعنيس وكانت هنساك مسواكب‬ ‫الءزائري ن مسس ن جيسسع العسراق فاشسسمرتكت جيسسع السواكب بتشسسييعه وش ّيعه مسسا ل يققسسل عسس ن ربع مليسسون‬ ‫نسدمة ‪ ،‬وقد أظهر البصريون ف تلك الليلة حبهم وولءهم له فكسانوا فس طليعسة الشسيعني لنسه‬ ‫كان خطيبهم ف مرم الرام لسد ة ‪ 36‬عامساً ثس نققسل جثدمسانه إلس النجسف الشسرف ودفس ن عنسد‬ ‫رأس المام أمي اللؤمنني )ع( تت الساباط مس ن جهسة ينيس السداخل إلس السسجد هنساك بققسسرب‬ ‫قب الشاعر السيد حيدر اللي رحهدما ال ‪ .‬كتب عنه البحاثة السيد الشريف العاصسسر السسسيد‬ ‫جودت الققءزوين وجع أكسثر شسعره ونثره قسال ‪ :‬وله فس وصف ) نس ج البلغسة ( لميس السلؤمنني‬ ‫علي ب ن أب طالب ‪: 7‬‬ ‫ن س س س س س س س س س س ٌ ج ل س س س س س س س س س سسه ك س س س س س س س س س سسل الن س س س س س س س س س سسام ق س س س س س س س س س سسد غ س س س س س س س س س سسدت‬ ‫فل س س س س س س س س س س س س سسم ن س س س س س س س س س س س س سسد أفص س س س س س س س س س س س س سسح من س س س س س س س س س س س س سسه منطقق س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سساذا كلم ق س س س س س س س س س س س س س س س سساله ال س س س س س س س س س س س س س س س سسول العل س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫خرس س س س س س س س س س س س س س اً وأه س س س س س س س س س س س س س سسدى للطري س س س س س س س س س س س س س ق الع س س س س س س س س س س س س س سسدل‬ ‫س س س س س س س س س سسوى لئ س س س س س س س س سسال الص س س س س س س س س سسحف الغ س س س س س س س س سسض الل س س س س س س س س سسي‬ ‫وذا كلم ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساله ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫‪324‬‬


‫وم ن رثائه للمام السني ‪: 7‬‬ ‫تبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س س سساللوى ثغ س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الق س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫ومنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه الرض ضس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساحكة الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سواحي‬

‫وق س س س س س س س س س س س س س س س س سسد نسس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج الربيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسع لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه رداًء‬

‫تفس س س س س س س س س س س س س س س س س سّوقس وشس س س س س س س س س س س س س س س س سسيه أي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي الريس س س س س س س س س س س س س س س س س اح‬

‫ق س س س س س س س س س س س سسد اعتن س س س س س س س س س س س سسق البش س س س س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س س س س سسه الءزام س س س س س س س س س س س سسى‬

‫معانقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستيم للدملح‬

‫إل أن يققول ‪:‬‬ ‫لعدمس س س س س س س س س س س سسرو أبيس س س س س س س س س س س سسك مس س س س س س س س س س س سسا جءزع س س س س س س س س س س س ي لرك س س س س س س س س س ب‬

‫أغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّاذ عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ذرى الني س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الطلح‬

‫ولكس س س س س س س س س س س س س س س سس ن للول س س س س س س س س س س س س س س س ج س س س س س س س س س س س س س س سسءزروا عطاشس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بعرص س س س س س س س س س س س س س س ة ك س س س س س س س س س س س س س س سربل جس س س س س س س س س س س س س س سسءزر الضس س س س س س س س س س س س س س سساحي‬

‫بي س س س س س س س س س س س س س سسوم لي س س س س س س س س س س س س س سسس اس س س س س س س س س س س س س س سستأ من س س س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫عل في س س س س س س س س س س س س س سسه الفس س س س س س س س س س س س س س سساد عل س س س س س س س س س س س س س سسى الص س س س س س س س س س س س س س سسلح‬

‫لقق س س س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س س س سسبوا ب س س س س س س س س س س س سساذاك الي س س س س س س س س س س س سسوم ص س س س س س س س س س س س سسباً‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ظف س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروا بام س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة النج س س س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫تأس س س س س س س س س س س سوا فس س س س س س س س س س س أّب س س س س س س س س س س س الض س س س س س س س س س سسيم َم س س س س س س س س س س س نس ق س س س س س س س س س سسد‬

‫أق س س س س س س س س س س س س س س سسام ال س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ح س س س س س س س س س س س س س س سّي عل س س س س س س س س س س س س س س سسى الفلح‬

‫وعس س س س س س س س س س س س سساد اب س س س س س س س س س س س س سس ن الن س س س س س س س س س س س س سسب هن س س س س س س س س س س س س سساك ف س س س س س س س س س س س س سسرداً‬

‫يعاله س س س س س س س س س س س س س س س سسا اب س س س س س س س س س س س س س س س سس ن معتل س س س س س س س س س س س س س س س سس ج البط س س س س س س س س س س س س س س س سساح‬

‫جل لي س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الققت س س س س س س س س س س س س س س س س سسام ب س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر وجس س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن جس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبينه فلس س س س س س س س س س س س س س س س س سسق الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسباح‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن دن س س س س س س س س س س س س س س س س سسا القق س س س س س س س س س س س س س س س س سسدار منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س سساذ نس س س س س س س س س س س س س س سسور اللس س س س س س س س س س س س س س سسه لس س س س س س س س س س س س س س سسه تّلس س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫ب س س س س س س س س س س س سوادي الطس س س س س س س س س س س سسف آنس س س س س س س س س س س سسس نس س س س س س س س س س س سسار قس س س س س س س س س س س سسدس‬ ‫وب س س س س س س س س س س س س س س س سسات معانقق س س س س س س س س س س س س س س س س ساً س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الع س س س س س س س س س س س س س س س س سوايل‬

‫‪:‬‬

‫ه س س س س س س س س س س س سسووا م س س س س س س س س س س س سسا بني س س س س س س س س س س س س س مش س س س س س س س س س س س سستبك الرمس س س س س س س س س س س س اح‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساداه فل ّب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالرواح‬

‫فخ س س س س س س س س س س س س س س س س سّر مكّلدم س س س س س س س س س س س س س س س س ساً دام س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ال س س س س س س س س س س س س س س س س سراح‬

‫وبي س س س س س س س س س س س سسض الن س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س لي س س س س س س س س س س س سسل الكف س س س س س س س س س س س سساح‬

‫وقال ماذيلً أبيات ابنة حجر ب ن عدي الكنسسدي فس رثاء أبيهسا والست رواهسسا السسعودي‬

‫ُترفّ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع ايه س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الققدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫لعل س س س س س س س س س س س س س س س سسك أن ت س س س س س س س س س س س س س س س سسرى حج س س س س س س س س س س س س س س س سراً يس س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫يس س س س س س س س س س س س س سسي إل س س س س س س س س س س س س س معاوي س س س س س س س س س س س سسة بس س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫ليققتل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه كدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا زعس س س س س س س س س س س س س س س س س س م المي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ترفّع س س س س س س س س س س س س س س س سست الب س س س س س س س س س س س س س س س س سسابر بع س س س س س س س س س س س س س س س س سسد حج س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وط س س س س س س س س س س س س س س سساب لس س س س س س س س س س س س س س س سسا الورن س س س س س س س س س س س س س س س ق والسس س س س س س س س س س س س س س س سسدير‬

‫وأص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبحت البلد لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ملً‬

‫كس س س س س س س س س س س س س سسأن ل س س س س س س س س س س س س س س يغنهس س س س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س س س سسءز ٌن مطي س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ي‬ ‫أل يس س س س س س س س س س س سسا حجس س س س س س س س س س س سسر حجس س س س س س س س س س س سسر بن س س س س س س س س س س س س عس س س س س س س س س س س سسد ّ‬

‫تلققت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلمة والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرور‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سسان تل س س س س س س س س س س س س سسك فك س س س س س س س س س س س س سسل زعي س س س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫ع س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س سسدنيا إلس س س س س س س س س س س س س س هل س س س س س س س س س س س س سسك يص س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫أل يس س س س س س س س س س س سسا ليس س س س س س س س س س س سست حج س س س س س س س س س س س سراً مس س س س س س س س س س س سسات موتس س س س س س س س س س س س اً‬

‫ول س س س س س س س س س س س س ُينحس س س س س س س س س س س س س سسر كدمس س س س س س س س س س س س س سسا نس س س س س س س س س س س س س سسر البعي س س س س س س س س س س س س س س‬

‫‪325‬‬


‫فققال ‪:‬‬ ‫وذب س س س س س س س س س س سسح الس س س س س س س س س س س سسبط ش س س س س س س س س س س سسابه ذب س س س س س س س س س س سسح حج س س س س س س س س س س سسر‬

‫وك س س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل ذب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إ ث ٌ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبي‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س سسلبوا إل س س س س س س س س س س س س س حج س س س س س س س س س س س سسر نس س س س س س س س س س س س سساًء‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س ل هتكس س س س س س س س س س س س س س س سست لنسس س س س س س س س س س س س س س س سسوته خس س س س س س س س س س س س س س س سسدور‬

‫ولك س س س س س س س س س س س سس ن اي س س س س س س س س س س س سس ن حج س س س س س س س س س س س س ٌر م س س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س س سسني‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ل رضس س س س س س س س س س س س ت ل س س س س س س س س س س س سس ن مع س س س س س س س س س س س سسه ص س س س س س س س س س س س سسدور‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س ل ذبس س س س س س س س س س س س س س س س سوا ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه طفلً ص س س س س س س س س س س س س س س س سسغياً‬

‫أل بس س س س س س س س س س س س س س س سسأب وبس س س س س س س س س س س س س س س س الطف س س س س س س س س س س س س س س س سسل الصس س س س س س س س س س س س س س س سسغي‬

‫وه س س س س س س س س س س س س ل ترك س س س س س س س س س س وه ف س س س س س س س س س س س س س الرمضس س س س س س س س س س س س سسا ثلث س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫تري س س س س س س س س س س س س س س س ب السس س س س س س س س س س س س س س س سسم يصس س س س س س س س س س س س س س س سسهره الجي س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س ل حلس س س س س س س س س س س س س سوا ل س س س س س س س س س س س س سسه رأسس س س س س س س س س س س س س ساً قطيعس س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبينه الققدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر النيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س ل ق س س س س س س س س س س س س س س س سسادوا ل س س س س س س س س س س س س س س س سسه مض س س س س س س س س س س س س س س س سسن عليلً‬

‫علس س س س س س س س س س س س سسى القتس س س س س س س س س س س س سساب ف س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س س سّل يسس س س س س س س س س س س س سسي‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س ل نكث س س س س س س س س س س س س س سوا ل س س س س س س س س س س س س سسه ب س س س س س س س س س س س س سسالعود ثغ س س س س س س س س س س س س س سراً‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س س ل سس س س س س س س س س س س س س س س سسكبت بس س س س س س س س س س س س س س س سسانبه الدمس س س س س س س س س س س س س س س سسور‬

‫حجر ب ن عدي الكندي رحة ال عليه م ن فضسسلء الصسسحابة وُيع ّد مسس ن البسسدال وكان‬ ‫صاحب راية رسول ال ) ص( وهو رئيسس زاهسد مسب وإخلصسه لميس السلؤمنني أكسثر مسا يساذكر‬ ‫‪ ،‬وله مواقسسف مشسسرفة ف س مغسسازي السسسلدمني وقائسسد مظفسسر ف س الفتسسح السسسلمي وم ن أكسسب ق سواد‬ ‫السلدمني يوم حرب السلدمني مع الروم وهو الاذي فتح مرج عاذراء )‪ (1‬جعله أمي اللؤمنني علي‬ ‫)ع( يسوم صسفني علسى كنسد ة وف يسوم النهسروان علسى ميسسر ة الجسع ‪ .‬وقد ُقتل حجسر وأصسحابه‬ ‫برج عاذراء صباً بأمر مس ن معاوية بس ن أبس سسفيان حيسث لس يتسبأوا مس ن علسي بس ن أبس طسالب ‪7‬‬ ‫ودفنوا هناك ‪ .‬وقد أوثر عنه ف ساعة شهادته قوله ‪ :‬أما وال لئ ن قتلتدمون با إن لول فسسارس‬ ‫م ن السلدمني سلك ف واديها ‪ ،‬وأول رجل م ن السلدمني نبحته كلبا ‪.‬‬ ‫__________________‬ ‫‪ 1‬س عاذراء بفتح الهدملة وسكون العجة ‪ .‬قرية بغوطة الشام ‪.‬‬

‫‪326‬‬


‫الشيخ محمد حسن ِدكسن‬ ‫المتوفى ‪1368‬‬

‫حت س س س س س س س س س س س سساَم ي س س س س س س س س س س س سسا دني س س س س س س س س س س س سسا التص س س س س س س س س س س س سسب للك س س س س س س س س س س س سسرب‬

‫كأن س س س س س س سسك م س س س س س س سس ن أع س س س س س س سسدى الع س س س س س س سسدى لب س س س س س س سس ن حس س س س س س س سر ة‬

‫وانس س س س س س سست علس س س س س س سسى البغضس س س س س س سسا أقدمس س س س س س سست علس س س س س س سسى حرب س س س س س س‬ ‫فكيس س س س س س سسف ت س س س س س س سواخين وم س س س س س سسا أنس س س س س س سست مس س س س س س سس ن صس س س س س س سسحب‬

‫طبعس س س س س س س س س سست علس س س س س س س س س سسى البلس س س س س س س س س سسوى إل س س س س س س س س س س أن ألفتهس س س س س س س س س سسا‬

‫وقل س س س س س س س س س س س سست لص س س س س س س س س س س س سسحب ل يه س س س س س س س س س س س س سولنكم كرب س س س س س س س س س س س س‬

‫ت للس س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا م س س س س س س س س س س س س س س س سرار ة كأسس س س س س س س س س س س س س س س سسها‬ ‫ترع س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫إلس س س س س س س س س أن حل س س س س س س س سسى عن س س س س س س س سسدي ول س س س س س س س س ّاذ ب س س س س س س س سسه ش س س س س س س س سسرب‬

‫ت فس س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س سسبي جه س س س س س س س س س سسات ثلث س س س س س س س س س سسة‬ ‫فقق س س س س س س س س س سسابل ُ‬

‫رغبس س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سساتلف تش س س س س س س س س س س سسارك ن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلب‬

‫ففرق س س س س س س س س س س س س س س س س س ة أوط س س س س س س س س س س س س س س س س سسان وفققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أحبس س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫وج س س س س س س س س س س ور زم س س س س س س س س س س ان ح س س س س س س س س س سسار منس س س س س س س س س س سسه ذوو اللس س س س س س س س س س سسب‬

‫ت علس س س س س سسى الض س س س س س سراء مس س س س س سسا ري س س س س س ع يل س س س س س س حشس س س س س سسى‬ ‫فطس س س س س سسر ُ‬

‫ولك س س س س س س س س س س سس ن ي س س س س س س س س س س سسوم الط س س س س س س س س س س سسف رّوع يلس س س س س س س س س س س س قل س س س س س س س س س س سسب‬

‫فلل س س س س س س س س س س س سسه ي س س س س س س س س س س س سسوم طب س س س س س س س س س س س سسق ال س س س س س س س س س س س سسدهر ش س س س س س س س س س س س سسجوه‬

‫وأج س س س س س س س سسرى دم س س س س س س س ساً في س س س س س س س سسه ل س س س س س س س سسه أعني س س س س س س س س الس س س س س س س س سسحب‬

‫ف س س س س س س س س س سساذلك ي س س س س س س س س س سسوم ق س س س س س س س س س سسام في س س س س س س س س س سسه اب س س س س س س س س س سس ن أح س س س س س س س س س سسد‬

‫خطيب س س س س س س س س ساً بس س س س س س س س سسدرع الصس س س س س س س س سسب واللس س س س س س س س سسدن الققضس س س س س س س س سسب‬

‫أب س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه عل س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل يققس س س س س س س س س س س س س س س س س سساس بغي س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ب س س س س س س سسرب وه س س س س س سساذا الن س س س س س س سسدب م س س س س س س سس ن ذل س س س س س س سسك الن س س س س س س سسدب‬

‫فل س س س س س س س س س س سسوله قض س س س س س س س س س س سساء الس س س س س س س س س س س س يس س س س س س س س س س س سسكه قض س س س س س س س س س س سسى‬

‫بس س س س س س س س س س سسرب علس س س س س س س س س س سسى كوفانس س س س س س س س س س سسا وبن س س س س س س س س س س س حس س س س س س س س س س سسرب‬

‫فل س س س س س س س س س س س سسم ت س س س س س س س س س س س سسره إل عل س س س س س س س س س س س سسى ظه س س س س س س س س س س س سسر س س س س س س س س س س س س سسابح‬

‫يش س س س س س س سسق غب س س س س س س سسار ال س س س س س س سسرب فس س س س س س س س ص س س س س س س سسدره الرح س س س س س س ب‬

‫إل س س س س س س س س أن اتس س س س س س س سساه السس س س س س س س سسهم مس س س س س س س سس ن كس س س س س س س سسف كس س س س س س س سسافر‬

‫فخ س س س س س س س س سّر ب س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س سس ن ص س س س س س س س س سسهو ة اله س س س س س س س س سسر لل س س س س س س س س سسمرتب‬

‫فك س س س س س س س س س س سّور نس س س س س س س س س س سسور الشس س س س س س س س س س سسدمس حءزن س س س س س س س س س س اً لفققس س س س س س س س س س سسده‬

‫وأعس س س س س س س س س س س س سولت الملك ن س س س س س س س س س س س سسدباً عل س س س س س س س س س س س سسى ن س س س س س س س س س س س سسدب‬

‫‪327‬‬


‫وق س س س س س س س س س س س س سسل ليت س س س س س س س س س س س س سسامى السس س س س س س س س س س س س س سسلدمني أل اع س س س س س س س س س س س س سسويل‬ ‫وي س س س س س س س س س س س س س س سسا زعدم س س س س س س س س س س س س س س س سساء ال س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن ل تتفيئس س س س س س س س س س س س س س س س سوا‬

‫عطوف س س س س س س س س س س اً علي س س س س س س س س س سسك حل س س س س س س س س س سسلؤه ع س س س س س س س س س سس ن الش س س س س س س س س س سسرب‬ ‫ِظ لسلً وفس س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س سسدمس الس س س س س س س س س س سسني بل ث س س س س س س س س س سسوب‬

‫الطيب الديب الورع التققي الشيخ مدمد حس ن ب ن عيسى ب ن مال ال ب ن طاهر ب ن‬ ‫أحد ب ن مس ن ب ن حبيب ب ن ياسني السدي البصري نسال شسهر ة واسسعة فس الطابسة ‪ .‬ولد فس‬ ‫النجف سنة ‪‍ 1296‬ه ‪ .‬ونشأ با على أبيه ودرس الققسسدمات وأخسساذ الطابسة عس ن الشسيخ علسسي‬ ‫العروف ‍ب ) اب ن عياش ( فكان م ن ألع أقرانه وتوال عليه الطلب م ن البصر ة والدمر ة للخطابة‬ ‫هنسساك وإحيسساء مسسثآت سسسيد الشسسهداء وعلسسى منسسبه مسسسحة مسس ن قبسسول فل يكسساد يطسسب ويتخلسسص‬ ‫للدمصسسيبة حسست تسسري دمعتسسه ‪ ،‬وألّسسف مسسالس العلدمسساء هنسساك كالسسسيد ناصسسر ابسس ن السسسيد عبسسد‬ ‫الصدمد البحران وم ن بعسده السسيد عسدنان الغريفسي ولع نسم الشسيخ دكسس ن وطلبسه أميس الدمسر ة‬ ‫وحاكدمهسسا الرحوم الشسسيخ خءزعل الكعسسب فكسسانت لسسه النءزلة السسسامية عنسسده وف أيسسام التحصسسيل‬ ‫يكسسون النجسسف الشسسرف مققسسره مهسساجراً اليهسسا بعيسساله وينكسسب علسسى الدراسسسة إل س جنسسب الطابسسة‬ ‫وكنسست اسستدمع اليسسه يققسرأ الققصسسائد الطسوال فس رثاء السسسني ‪ 7‬واكثر مسسا يققسرأ مسس ن الراثسسي للحسساج‬ ‫هاش سسم الكع سسب فك سسان يتف سسظ ب سسديوانه الخط سسوط ال سساذي يت سسوي عل سسى الراث سسي والغ سسءزل والدي سسح‬ ‫والتهان ‪ ،‬أما أساتاذته ف الدراسة فهم كدما يلي ‪:‬‬ ‫‪ 1‬س العلمة السيد مهدي البحران ف النحو والنطق ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س العلمة السيد مدمد علي الصائغ ف الفققه ‪.‬‬ ‫‪ 3‬س العلمة الشيخ مدمد رضا كاشف الغطاء معال الصول ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س العلمة الشيخ نعدمة ال الدامغان السفار والكدمة ‪.‬‬ ‫مضسسافاً إلس انضسسدمامه فس حسسوز ة التهسسد الكسسبي الشسسيخ علسسي الشسسيخ بسساقر السواهري ‪ .‬وله‬ ‫آث سسار مطوطسسة من سسه ‪ :‬ش سسرح الص سسحيفة الس سسجادية ‪ ،‬مط سسوط ج سسع في سسه الن سوادر والدب والعل سسم‬ ‫والاذي طبع له ) الروضة الدكسنية ( وهو ديوانه‬

‫‪328‬‬


‫باللغسسة الدارج ة وكلسسه ف س مراثسسي أهسسل السسبيت مسس ن أرّق الشسسعر وأعسساذبه نستشسسهد بسسه ف س مالسسسنا‬ ‫السينية فيهّءز العواطف ويثي الدمعة ‪ ،‬وله ديوان باللغة للفصحى ومنسسه قسوله فس النسسب العظسسم‬ ‫‪:6‬‬ ‫ع س س س س س س س س س س س سس ج بالني س س س س س س س س س س س سساق لي س س س س س س س س س س س سسثرب ي س س س س س س س س س س س سسا ح س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫نب س س س س س س س س س سسك الولس س س س س س س س س س م س س س س س س س س س سس ن أه س س س س س س س س س سسل ذاك الن س س س س س س س س س سسادي‬

‫وأذرى ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموع وخّلنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ولواع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ج‬

‫وحشاش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست وزفيهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا الوق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫م س س س س س س س سسا يلس س س س س س س س س أرى ال س س س س س س س سسدار ال س س س س س س س سست ق س س س س س س س سسد أش س س س س س س س سسرقت‬

‫بالبشس س س س س س س س س س س س س س س سسر ده س س س س س س س س س س س س س س س سراً جلببس س س س س س س س س س س س س س س سست بس س س س س س س س س س س س س س س س سواد‬

‫فأج س س س س س س س س س س س س سساب بال س س س س س س س س س س س س سسدمع الط س س س س س س س س س س س س سسول ل س س س س س س س س س س س س سسادث‬

‫أه س س س س س س س س س س س س س س س سسل الدم س س س س س س س س س س س س س س س سسى وبنفث س س س س س س س س س س س س س س س سسة الكب س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫فالي س س س س س س س س س س سسك عن س س س س س س س س س س س ل تس س س س س س س س س س س سسل عدم س س س س س س س س س س سسا ج س س س س س س س س س س سسرى‬

‫ف س س س س س س س س س س س س سسالمر ص س س س س س س س س س س س س سسعب والط س س س س س س س س س س س س سسوب ع س س س س س س س س س س س س سوادي‬

‫ض م س س س س س س س س سسا لق س س س س س س س س سسى الدم س س س س س س س س سسى ي س س س س س س س س سسو ٌم ب س س س س س س س س سسه‬ ‫وأم س س س س س س س س س س ّ‬

‫طرقت س س س س س س س س س س س س س س س سسه طارق س س س س س س س س س س س س س س س ة النس س س س س س س س س س س س س س س سسوى بالس س س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫م س س س س س س س س س س سسا مس س س س س س س س س س س سّر ي س س س س س س س س س س سسوم مث س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س سسوم مدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫أش س س س س س س س س س س سسجى الن س س س س س س س س س س سسام اس س س س س س س س س س س سسى إل س س س س س س س س س س س س اليع س س س س س س س س س س سساد‬

‫ي س س س س س س س س س س س س سسوم ب س س س س س س س س س س س س سسه جبيس س س س س س س س س س س س سسل أعل س س س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س س س سسائلً‬

‫الس س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س سسب أك س س س س س س س س س س سسب وال س س س س س س س س س س سسدموع بس س س س س س س س س س س سوادي‬

‫وي س س س س س س س س سسح الءزم س س س س س س س س س ان وي س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س سس ن غ س س س س س س س س س سسادر‬ ‫وأمس س س س س س سسض شس س س س س س سسيء ف س س س س س س س الشس س س س س س سسي صس س س س س س سسدع الشس س س س س س سسا‬

‫ت بالعض س س س س س س س س س س س س س سساد‬ ‫أبك س س س س س س س س س س س س س سسى المني س س س س س س س س س س س س س س س وف س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫ص س س س س س س س س س س سسوت البتولس س س س س س س س س س سسة م س س س س س س س س س س سس ن حش س س س س س س س س س س سسي وقس س س س س س س س س س سساد‬

‫ابتس س س س س س س س س سساه مس س س س س س س س س سس ن يل س س س س س س س س س س بعس س س س س س س س س سسد فققس س س س س س س س س سسدك سس س س س س س س س س سسلو ة‬

‫فلبكين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك يققظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ورقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ادي‬

‫كيس س س س س س س س س س س س س س س س سسف اصس س س س س س س س س س س س س س س س سسطباري أن أراك مفس س س س س س س س س س س س س س س س سسارقي‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س سسالعني ع س س س س س س س س س س س س س سسبى والس س س س س س س س س س س س س س سسى بف س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س ص س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الرتض س س س س س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س س س س س سسا رأى‬

‫فققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب وفرحس س س س س س س س س س س س س س س س س ة الس س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س أدري أي رزي س س س س س س س س س س س س س س س ة أبك س س س س س س س س س س س س س س س سسي ل س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ألغص س س س س س س س س س س س س س سسب حقق س س س س س س س س س س س س س سسي أم لفقق س س س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س س س سسادي‬

‫الس س س س س س س س س س س س أك س س س س س س س س س س سسب ي س س س س س س س س س س سسا ل س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن فجع س س س س س س س س س س سسة‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س سسامت نوادب س س س س س س س س س س س س س س س سسا بس س س س س س س س س س س س س س س س سسبع ش س س س س س س س س س س س س س س س سسداد‬

‫وبققس س س س س س س س س س س س س س س س سسبه قس س س س س س س س س س س س س س س س سسد أُل س س س س س س س س س س س س س س س سسدت أكبادنس س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وتراجعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ثكلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى بل أكبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد‬

‫توفاه ال يوم الحد ف قرية الدعيجي م ن لواء البصر ة سنة ‪‍ 1368‬ه ‪ .‬ونققل جثدمسانه‬ ‫إل النجف وار خ وفاته الطيب الشيخ علي البازي بققوله ‪:‬‬ ‫ومن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط بك س س س س س س س س س س س س س س س س سسى ت س س س س س س س س س س س س س س س س سساريه‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف الطيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسب السس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫وسبب تلققيبسسه بسسا ) الدكسسس ن ( يققسسول هسسو رحه ال س عنسسدما سسسئل عسس ن ذلسسك قسسال ‪ :‬لسسا‬ ‫ت قصسي الققامسة جهسسوري الصسسوت شسبهن النساس بالبندقيسة العروفة ‍ب ) الدكسس ن ( لمتيازها‬ ‫كن ُ‬ ‫بالققصر وقو ة الصوت ‪.‬‬

‫‪329‬‬


‫السيد حسن قشاقش‬ ‫المتوفى ‪1368‬‬ ‫قال يصف شهداء الطف ‪:‬‬ ‫وردوا عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى اليج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ورود الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ورأوا عظي س س س س س س س س س س س س س سسم الطس س س س س س س س س س س س س سسب غي س س س س س س س س س س س س س س عظيس س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وتن س س س س س س س س س س س س س س س سسازعوا ك س س س س س س س س س س س س س س س سسأس الني س س س س س س س س س س س س س س س سسة بينه س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س غي س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س سسا لغ س س س س س س س س س س س س س سٍو ول ت س س س س س س س س س س س س س سسأثيم‬

‫يتس س س س س س س س س س س س س س س سسابققون إلس س س س س س س س س س س س س س س س الج س س س س س س س س س س س س س س سسوم وك س س س س س س س س س س س س س أنم‬

‫خلققس س س س س س س س س س س س س س س س سوا لي س س س س س س س س س س س س س س س سسوم تس س س س س س س س س س س س س س س س سسابق وهج س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫وكس س س س س س س س س س س س س س س أنم والس س س س س س س س س س س س س س س س سسرب تءزف س س س س س س س س س س س س س س س س ر ناره س س س س س س س س س س س س س س س س ا‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن انس س س س س س س س س س س س س سسهم فس س س س س س س س س س س س س س جن س س س س س س س س س س س س سسة ونعي س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫و كأن س س س س س س س س س سسا بي س س س س س س س س س سسض الظب س س س س س س س س س سسا بي س س س س س س س س س سسض ال س س س س س س س س س سسدمى‬

‫لقته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم برحيققه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الخت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫ت س س س س س س س س س سسروي ح س س س س س س س س س سسديث ال س س س س س س س س س سسوت عس س س س س س س س س سس ن عءزم س س س س س س س س س اتم‬

‫بي س س س س س س س س س سسض الص س س س س س س س س س سسفاح عل س س س س س س س س س سسى الققض س س س س س س س س س سسا الت س س س س س س س س س سسوم‬

‫م س س س س س س س س س سس ن كس س س س س س س س س سسل أصس س س س س س س س س سسيد ق س س س س س س س س س سسد نس س س س س س س س س سساه أصس س س س س س س س س سسيد‬

‫وكري س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ينتدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي لكري س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫يسس س س س س س س س س س س س س س س سستعجلون البس س س س س س س س س س س س س س س سساذل قبس س س س س س س س س س س س س س س سسل أوانس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ويس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارعون ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدعو ة الظل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫ن س س س س س س س س سسثروا كدم س س س س س س س س سسا نظدم س س س س س س س س س سوا الدم س س س س س س س س سساجم والطل س س س س س س س س سسى‬

‫فتش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابه النث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالنظوم‬

‫وجس س س س س س س س س س س دوا الي س س س س س س س س س س سسا ة م س س س س س س س س س س سسع الس س س س س س س س س س س سوان ذميدم س س س س س س س س س س سسة‬

‫وال س س س س س س س س س س س سسوت فس س س س س س س س س س س س س العلي س س س س س س س س س س س سساء غي س س س س س س س س س س س س س ذمي س س س س س س س س س س س سسم‬

‫وتقق س س س س س س س س س س س س س س سسدموا للدم س س س س س س س س س س س س س س سسوت قب س س س س س س س س س س س س س س سسل إم س س س س س س س س س س س س س س سسامهم‬

‫ولقق س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوز تققس س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد مس ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأموم‬

‫السيد حس ن ب ن مدمود ب ن علي ب ن مدمد المني ب ن أب الس ن موسى ب ن حيدر بسس ن‬ ‫إبراهيسسم بسس ن أحسسد السسين الشسسققرائي العسساملي العسسروف ‍ب ) قشسساقش ( والشسسهي بسالمني وينتهسسي‬ ‫نسبه إل السني ذي الدمعة ب ن زيد الشهيد ب ن علي ب ن‬

‫‪330‬‬


‫السسسني بس ن علسسي بس ن أبس طسسالب ‪ :‬عسسال جليسسل وشاعر مطبسسوع ‪ .‬ولد عسسام ‪‍ 1299‬ه ‪ .‬فس قرية‬ ‫عثرون الت انتققل اليها أبوه م ن شققراء ‪ ،‬قرأ على أخيه السيد علسي وف مدرسته سسست سسنوات‬ ‫‪ ،‬قسسال السسسيد المنيس فس العيسسان ‪ :‬هسساجر إلس العسراق عسسام ‪‍ 1316‬ه ‪ .‬فققسرأ فيهسسا علسّي علدمسسي‬ ‫الصول والفققه إل أن خرجت م ن النجف عام ‪‍ 1319‬ه ‪ .‬وكان يسك ن معي ف دار واحسد ة‬ ‫نواً م ن ثلث سنوات كان فيها مكباً على التحصيل والسسدرس والتسسدريس ‪ ،‬وق رأ علسسى الشسسيخ‬ ‫أحد كاشف الغطساء ‪ ،‬وعلسى الشسيخ علسي ابس ن الشسيخ بساقر آل السواهر ثس سسافرت إلس الشسام‬ ‫وبققي هو ف النجف نواً م ن عشر سنني يظر دروس الارج ويققرأ عليه الطلب ‪ ،‬وعاد إلس‬ ‫جبل عامل عام ‪‍ 1330‬ه ‪ .‬وأراد السكن ف مسققط رأسه عثرون فاذهب اليها فلم تستققر بسسه‬ ‫الدار فخرج منها إل شققراء وبققي فيها عد ة سنني استفاد منه جاعة وانتهلوا م ن علسسومه منهسسم‬ ‫الشيخ مدمد جواد الشري قبل ذهابه للعراق ث انتققل إل خربة سلم بطلب م ن أهلهسا فساكرموا‬ ‫وفادته وقاموا بسسا يسسب حيساً وميتساً ‪ .‬وكان عالساً فاضسلً فققيهساً بارع اً مققققساً مسسدقققاً حسساد الفهسسم‬ ‫وأديب ساً شسساعراً متدمي سءزاً ف س حسسس ن نظدمسسه ورصانة شسسعره ‪ ،‬وترجم لسسه صسساحب الصسسون النيعسسة ‪،‬‬ ‫وخّلف م ن الثار العلدمية رسالة ف الرد على الوهابية ‪ ،‬ملد ف الطهار ة ‪ ،‬منظومة فس الرضاع‬ ‫أساها ) فصيلة الياع ف مسائل الرضاع ( ‪ ،‬منظومة فس الجتهساد والتققليسد ‪ ،‬فدمسس ن شسعره وهو‬ ‫يتشوق إل الوط ن عندما توجه العراق سنة ‪‍ 1316‬ه ‪.‬‬ ‫لئ س س س س س س س س س سس ن كن س س س س س س س س س سست مأس س س س س س س س س س سسور الف س س س س س س س س س س سلؤاد بن س س س س س س س س س سسأيكم‬

‫فطرف س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س ق س س س س س س س س س س س سسان ال س س س س س س س س س س س سسدامع مطل س س س س س س س س س س س سسق‬

‫وم س س س س س س س س سس ن عجس س س س س س س س س سسب قل س س س س س س س س سسب وجسس س س س س س س س س سسدمي تباعس س س س س س س س س سسدا‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ش س س س س س س س س س س س س س س س سسئام ٌي وذل س س س س س س س س س س س س س س س سسك مع س س س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫وكنس س س س س س س س س س س س سسا جيع س س س س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س س س سّرق الس س س س س س س س س س س س سسدهر بيننس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ت يومس س س س س س س س س س س س س اً أنن س س س س س س س س س س س س سسا نتف س س س س س س س س س س س س سسرق‬ ‫وم س س س س س س س س س س س سسا خل س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫سس س س س س س س س س س س سسققاك اليس س س س س س س س س س س سسا امس س س س س س س س س س س سسا تس س س س س س س س س س س سساذكرت جي س س س س س س س س س س سس ة‬

‫بس س س س س س س سسك اسس س س س س س س سستوطنوا أو شس س س س س س س سسكت بس س س س س س س سسالريق أشس س س س س س س سسرق‬

‫أن س س س س س س س س س س سسام إذا م س س س س س س س س س س سسا هءزن س س س س س س س س س س س الش س س س س س س س س س س سسوق حيل س س س س س س س س س س سسة‬ ‫في س س س س س س س س سسا دارن س س س س س س س س ا بالش س س س س س س س س سسام ه س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س سسك رجع س س س س س س س س سسة‬

‫لع س س س س س س س س س س س سّل خيس س س س س س س س س س س سسالً منكس س س س س س س س س س س سسم اليس س س س س س س س س س س سسوم يطس س س س س س س س س س س سسرق‬ ‫لص س س س س س س س س س س ٍ‬ ‫ب يصس س س س س س س س س سسب الس س س س س س س س س سسدمع طس س س س س س س س س سسوراً ويغس س س س س س س س س سسدق‬

‫‪331‬‬


‫ول س س س س س س س سسول دم س س س س س س س س سسوعي ك س س س س س س س س سسدت بالوج س س س س س س س س د أح س س س س س س س س سسرق‬

‫وبني س س س س س س س س س س س ض س س س س س س س س س سسلوعي ن س س س س س س س س س سسار وجس س س س س س س س س س د تس س س س س س س س س س س سّعرت‬ ‫لقق س س س س س س س س س سست بقق س س س س س س س س س سسومي ف س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س سسارم والعل س س س س س س س س س سسى‬

‫وم س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س سسل م س س س س س س س س س س سس ن رام الك س س س س س س س س س س سسارم يلح س س س س س س س س س س سسق‬

‫وأص س س س س س س س سسبحت ل أبغ س س س س س س س سسي س س س س س س س س سسوى الع س س س س س س س سسءز متجس س س س س س س س سراً‬

‫وك س س س س س س س س س ل ام س س س س س س س س س س سسرء ل يبتغ س س س س س س س س س س سسي الع س س س س س س س س س س س سّءز أح س س س س س س س س س س سسق‬

‫أراب وقلس س س س س س س س س س س س س س س سسب ق س س س س س س س س س س س س س س سسد تعّلس س س س س س س س س س س س س س س سسق ف س س س س س س س س س س س س س س س س ول‬

‫أب س س س س س س س س س س س حسس س س س س س س س س س سس ن الك س س س س س س س س س س سرار والققلس س س س س س س س س س سسب يعلس س س س س س س س س س سسق‬

‫وصس س س س س س س سسرت ل س س س س س س س سسه ج س س س س س س س سساراً ومس س س س س س س سس ن ك س س س س س س س سسان ج س س س س س س س سساره‬

‫عل س س س س س س س س س س س س س س س ٌي أب س س س س س س س س س س س س س سسو الس س س س س س س س س س س س س س سسبطني ذاك الوفس س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫يل س س س س س س س س س س س س جس س س س س س س س س س س س سسم أض س س س س س س س س س س س سسناه ذكس س س س س س س س س س س س ر الغ س س س س س س س س س س س سسان‬

‫وف س س س س س س س س س س س س س س س س لؤاد أص س س س س س س س س س س س س س س س سسدماه ح س س س س س س س س س س س س س س س سسب الغس س س س س س س س س س س س س س س س سوان‬

‫وض س س س س س س س س س س س س س س س سسلوع م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الغس س س س س س س س س س س س س س س س س سرام تثّققف س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫فه س س س س س س س س س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س س س س س س س س س س سّ ن كالققس س س س س س س س س س س س س س س س س سسي حس س س س س س س س س س س س س س س س س سوان‬

‫ترجم له علي الاقان فاذكر مراسلته ومدموعة م ن أشعاره وقال ‪ :‬توف بدينسسة بيسسوت‬ ‫جسسادى الخسر ة عسسام ‪‍ 1368‬ه ‪ .‬ودفسس ن فس ) خربة سسّلم ( بسسوكب مهيسسب مشسسى فيسسه أكسثر مسس ن‬ ‫مائة سيار ة اشمرتك فيه جيع العيان والوجوه ورثاه جسع مس ن الشسعراء فس اليسوم السسابع وهو يسوم‬ ‫اسبوعه ‪ ،‬وعّد دسوا مءزاياه وميءزاته وعدد الشعراء والطباء ‪. 26‬‬ ‫وترجم له السيد المني ف العيان وذكر طائفة م ن أشعاره فدمنها قوله ‪:‬‬

‫‪332‬‬


‫الشيخ محسن ابو الحب‬ ‫المتوفى ‪1369‬‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو الئدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن للخلئ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ج س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء رح س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا الس س س س س س س س س س س س س س س س س سسني ومس س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بس س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫ط ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س إس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرش خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّ‬

‫وبققلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل موح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّور الرح س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن رس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسليل مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا ابس س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن بنس س س س س س س س س س س س س س س س س سست الصس س س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى‬

‫ف وعص س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬ ‫لبن س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسول كه س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌ‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسول لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه شس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن وحرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن أه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل بي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست زان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم ومعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسروف وحشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهر ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعبان علين س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ال َي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س خالققن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أ تّ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫جبيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل هّن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأ ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد هس‬

‫وأب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه والءزه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س راء أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب إذا رآه‬

‫الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أدن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه وض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ّدم هس‬

‫في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّبك فط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرس‬ ‫وكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اذاك دردائيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل اعتققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى الرح س س س س س س س س س س س س س س س س س س ن جرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س ه‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني ونس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّاذ اسسه م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن إب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامه‬

‫م س س س س س س س س س س س س سساذ شس س س س س س س س س س س س س سّع أذه س س س س س س س س س س س س سسب ك س س س س س س س س س س س س سسل ظلدم س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫لبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً وقّبل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وشّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وأذه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ولس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه أجس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساقب‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س سسم ق س س س س س س س س س س س س سسد أف س س س س س س س س س س س س سساض عل س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س سسورى‬

‫وفض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائل ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدهر جّ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ج س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوده فض س س س س س س س س س س س س س س س س س سلً ونعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وإذا أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه لجي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسء‬

‫يومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً كفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساه مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أ مهّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫‪333‬‬


‫ول س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سريح طال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تتعاه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزوار لثدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّع نس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبينه‬

‫فجل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى اللي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدلدمه‬

‫رام الع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى إطف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساءه‬ ‫بش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراكم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسولد ة الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبط‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ُيت ّدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س هس‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني أب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الئدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫لف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى‬

‫جثدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانه لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبيض طعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا راقب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا لدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س آل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه إل وذم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫الطيسسب الشسسهي الشسسيخ مسسس ن ابسس ن الشسسيخ مدمسسد حسسس ن ابسس ن الشسساعر الشسسهي الشسسيخ‬ ‫مس ن أبو الب صاحب الققصائد السينية العروفة والاذي سبق وأن ترجنا لسسه ‪ .‬واسسر ة آل أبس‬ ‫السسب مسس ن السسسر العربيسسة السست تنتسسسب إل س خثعسسم وكان مبسسدأ هجرتا مسس ن السسويءز ة إل س ك سربلء‬ ‫بققصسسد طلسسب العلسسم السسدين ‪ .‬ولد السسمرتجم لسسه ف س سسسنة ‪‍ 1305‬ه ‪ .‬وهي السسسنة السست مسسات فيهسسا‬ ‫جده ونشأ بتوجيه والده ودرس الققدمات وتصص بالطابة حت نال شهر ة واسعة واحتضسسنته‬ ‫ك س سربلء واعت س سبته خطيبه سسا الول وشسسارك ف س س الف سسل الس سسين الك سسبي ال سساذي عقق سسدته الش سسبيبة‬ ‫الكربلئية يسوم ‪ 13‬مس ن مسرم السرام سسنة ‪‍ 1367‬ه ‪ .‬أي ‪ 1947‬م ‪ .‬لساذكرى استشسهاد المسام‬ ‫السسسني ‪ 7‬ف س الروضسة السسسينية الققدسسسة وقسد ألققسسى قصسسيدته ويوم أنشسسد شسساعر العسسرب مدمسسد‬ ‫مهسسدي ال سواهري رائعتسسه الالسسد ة ‪ ،‬وللدمسسمرتجم لسسه مواقسسف أدبيسسة وسياسسسية وطبسسع لسسه دي سوان بعسسد‬ ‫وفساته والسسديوان يضسسم طائفسسة كسسبي ة مسس ن النتسسف والققصسسائد ف س أغ سراض شسست قسسد قالسسا بناسسسبات‬ ‫متلفسسة ‪ .‬وك ان نشسسر السسديوان بسسسعي وتققيسسق الديسسب السسستاذ السسسيد سسسليدمان هسسادي الطعدمسسة‬ ‫وبالناس سسبة أق سسول ان ه سساذا الس سسيد الط سساهر خ سسدم بلده بك سسل م سسا يقق سسدر وس س ّخ رس قلدم سسه وم س واهبه‬ ‫لدمتها كّثر ال م ن أمثاله الغيارى وكان طبع السديوان بطبعسة الداب بسالنجف الشسرف سسنة‬ ‫‪‍ 1385‬ه ‪ 1966 .‬م ‪.‬‬ ‫وتوف المرتجم له ف كربلء فجأ ة صباح اليوم الامس م ن ربيع الول سنة ‪‍ 1369‬ه ‪.‬‬ ‫ودفسس ن ف س مقق سب ة خاصسسة لسسه ف س روضسة أب س الفضسسل العبسساس ‪ 7‬واقيسسم لسسه حفسسل تسسأبين رائسسع ف س‬ ‫الصح ن الشريف يوم اربعينيه ساهم فيه ثسُّلة م ن الدباء ‪ ،‬ورجال الفكر ‪.‬‬

‫‪334‬‬


‫المستدركات‬

‫‪335‬‬


336


‫عبد المحسن الصوري‬ ‫المتوفى ‪419‬‬ ‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي ول تسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأم التحيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫حس س س س س س س س س س س س س س س س سّي دي س س س س س س س س س س س س س س س سساراً أص س س س س س س س س س س س س س س س سسخت معاله س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وق س س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س س س سسا ي س س س س س س س س س س س س سسا دي س س س س س س س س س س س س سسار آل رس س س س س س س س س س س س س ول‬ ‫وق س س س س س س س س س س سسل علي س س س س س س س س س س س سسك الس س س س س س س س س س س س سسلم م س س س س س س س س س س س سسا ان س س س س س س س س س س س سسبِت‬

‫ون س س س س س س س س س سساج م س س س س س س س س س س سسا اس س س س س س س س س س س سسطعت مس س س س س س س س س س سس ن مناجس س س س س س س س س س سساِت‬ ‫ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالطف معلومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة العلم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا مع س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدن الرس س س س س س س س س س س س س س س س س س الت‬ ‫الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمس أو الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر للبي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫نِع س س س س س س س س س س س س س س س سسم من س س س س س س س س س س س س س س س س سسا خ ال س س س س س س س س س س س س س س س س سسدى ومنتج س س س س س س س س س س س س س س س س سسع‬ ‫نِعس س س س س س س س س س س س سسم مص س س س س س س س س س س س س سسلى الرض الضس س س س س س س س س س س س س سّدم نس َمس س س س س س س س س س س س س س نس‬ ‫إن يت س س س س س س س س س س س س س س سسل ت س س س س س س س س س س س س س س سساِل الكت س س س س س س س س س س س س س س سساب فض س س س س س س س س س س س س س س سسلهم‬

‫يت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنوفاً م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن التلوات‬

‫خص س س س س س س س س س س س س س س س سوا بتلس س س س س س س س س س س س س س س سسك اليس س س س س س س س س س س س س س س سسات تكرم س س س س س س س س س س س س س س س ة‬

‫أك س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم بتلس س س س س س س س س س س س س س س س سسك الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات آي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ه س س س س س س س س سسم خيس س س س س س س س س س م س س س س س س س س سساش مش س س س س س س س س سسى عل س س س س س س س س سسى ق س س س س س س س س سسدم‬

‫وخي س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن يتط س س س س س س س س س س س س س س س س سسي الطي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫قس س س س س س س س س س س س س س س سسد عّلدم س س س س س س س س س س س س س س س سوا العس س س س س س س س س س س س س س س سسالني أن عبس س س س س س س س س س س س س س س سسدوا‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وألغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوا عب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد ة اللت‬

‫ت بأبي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساتم اس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسائلها‬ ‫عج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬ ‫عل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى قب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسور زكيس س س س س س س س س س س س س س س س س س سٍة ض س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمنت‬

‫ت منه س س س س س س س س س س س س س س س س سسم بي س س س س س س س س س س س س س س س س س أبي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫فعج س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫أزكس س س س س س س س س س س س س س س ى نس س س س س س س س س س س س س س س س س سسيدماً ل س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن تنسس س س س س س س س س س س س س س س س س سّدم هسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س سس ن زاهس س س س س س س س س س س س س س س س سرات الربس س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س سساذكيات‬

‫وآص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلها الغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث بالغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدّو ول‬ ‫الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسافعون الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفعون إذا‬

‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوحي ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستوط ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدايات‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلى عليه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم رب الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماوات‬

‫لوُده س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أعظدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا زكي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارمها الغي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسث بالعش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيات‬ ‫م س س س س س س س س س س س س س س سسا لس س س س س س س س س س س س س س س س يُش س س س س س س س س س س س س س سسفع ذوو الش س س س س س س س س س س س س س س سسفاعات‬

‫‪337‬‬


‫م س س س س س س س سس ن حني س س س س س س س س م س س س س س س س سساتوا ُأحب س س س س س س س سوا ولي س س س س س س س سسس كدم س س س س س س س سس ن‬

‫أحبس س س س س س س س س س س س س س س س سساؤهم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س ع س س س س س س س س س س س س س س س س سسداد أم س س س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫جّل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست رزاي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهم فلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست أرى‬

‫بعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد رزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اتم رزي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ات‬

‫نوح س س س س س س س س س س اً عل س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س سسيدي الس س س س س س س س س س س سسني نع س س س س س س س س س س سسم‬

‫نوح س س س س س س س س س س ا عل س س س س س س س س س س سسى س س س س س س س س س س س سسيدي اب س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س سسادات‬

‫نوحس س س س س س س س س س س س ا تنوحس س س س س س س س س س س س ا من س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س سسى ش س س س س س س س س س س س سسرف‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّد لس بني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س مش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرفيات‬

‫ذيس س س س س س س س س س س س سَد حس س س س س س س س س س س س سسني عل س س س س س س س س س س س سسى الفس س س س س س س س س س س س سرات في س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫م س س س س س س س سسا ل س س س س س س س سسك م س س س س س س س سسا غ س س س س س س س سسرت ي س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س سرات ول س س س س س س س‬

‫بلّيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة أحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدثت بليس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫تسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق البيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثني والبيثس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫كس س س س س س س س س س س سسم ف س س س س س س س س س س سساطدميني منس س س س س س س س س س س سسك ق س س س س س س س س س س سسد فطدم س س س س س س س س س س س سوا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن غي س س س س س س س س س س س س س س س س س س ج س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم وفاطدمي س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫وي س س س س س س س س س س س س س سسل يءزي س س س س س س س س س س س س س س د غس س س س س س س س س س س س س س سسدا ة يققس س س س س س س س س س س س س س سسرع بس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لققض س س س س س س س س س س س س س س سسيب م س س س س س س س س س س س س س س سس ن س س س س س س س س س س س س س س س سسيدي الثني س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن والنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس واللئكس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرام تبك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى بل ماش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫عل س س س س س س س س س سسى خض س س س س س س س س س سسيب الطس س س س س س س س س س سراف م س س س س س س س س س سس ن دم س س س س س س س س س سسه‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س س سسا هس س س س س س س س س س س س س س س س سسول أطرافس س س س س س س س س س س س س س س س سسه الضس س س س س س س س س س س س س س س س سسيبات‬

‫فس س س س س س س س س س س س ّلس س س س س س س س س س س س ةس م س س س س س س س س س س سس ن بنس س س س س س س س س س س س أبي س س س س س س س س س س سسه ح س س س س س س س س س س سسوت‬

‫طي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب الب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوات والبن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوات‬

‫م س س س س س س س س س س س س سس ن يسس س س س س س س س س س س س س سُل وقتس س س س س س س س س س س س س ساً ف س س س س س س س س س س س س سسان ذكره س س س س س س س س س س س س م‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسدد يل س س س س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س س س س ك س س س س س س س س س س س س س سسل أوقس س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س سسم أُج س س س س س س س س س س س س س سسازي ي س س س س س س س س س س س س س س سسوم الس س س س س س س س س س س س س س س سساب إذا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س سسا حوس س س س س س س س س س س س س س سسب اللس س س س س س س س س س س س س س سسق للدمجس س س س س س س س س س س س س س سسازات‬

‫ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارت حبه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم وحّبه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫)‪(1‬‬

‫م س س س س س س س س س س س س س سسا زال م س س س س س س س س س س س س س سس ن أرب س س س س س س س س س س س س س ح التج س س س س س س س س س س س س س سسارات‬

‫عبد الس ن بس ن مدمسد بس ن أحسد بس ن غسالب بس ن غلبسون أبسو مدمسد الصسوري شساعر بسديع‬ ‫اللفاظ حس ن العان رائق الكلم مليح النظام مشهور بالجاد ة بني شعراء أهل الشسسام ‪ ،‬مسس ن‬ ‫حسسسنات الققسسرن الرابسسع الجسسري جسسع شسسعره بنيس جءزالسسة اللفسسظ وفخامسسة العنس ‪ ،‬وله ديسوان شسسعر‬ ‫يتوي على خسة آلف بيت تققريباً وهو خيس شساهد علسسى مسا نققسسول رأيتسسه بكتبسة دار الثسار س‬ ‫بغسداد قسسم الخطوطات )‪ (2‬برقم ‪ 14622‬وهو مس ن أقسوى النصسو ص علسى تشسيعه وع ّد هس ابس ن‬ ‫شهر آشوب م ن شعراء أهل البيت الاهدي ن ‪ ،‬ذكره ف اليتيدمة وذكر م ن ماسنه قوله ‪:‬‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س الطليعة م ن شعراء الشيعة للشيخ مدمد السدماوي ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س وتوجد نسخة م ن السديوان بسط الشسيخ جسواد الشسبيب استنسسخها عس ن نسسخة كتبست فس الققسرن السسادس كسانت‬ ‫بكتبة السيد عيسى العطار ببغداد ‪.‬‬

‫‪338‬‬


‫عن س س س س س س س س سسدي ح س س س س س س س س سسدائق ش س س س س س س س س سسكر غ س س س س س س س س سسرس ج س س س س س س س س سسودكم‬ ‫ت س س س س س س س س س س س س س س س سسداركوها وفس س س س س س س س س س س س س س س س أغص س س س س س س س س س س س س س س س سسانا رم س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫قس س س س س س س سسد مّس س س س س س س س س هسا عطس س س س س س س سسش فليسس س س س س س س سسق مس س س س س س س سس ن غرس س س س س س س س ا‬

‫فل س س س س س س س س س سس ن يع س س س س س س س س س سسود اخض س س س س س س س س س سرار الع س س س س س س س س س سسود إن يبس س س س س س س س س س سسا‬

‫وم ن شعره قوله ‪:‬‬ ‫يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سءزالً صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساد قلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب‬ ‫بالس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي أل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سَم تعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذيب‬ ‫والس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّي حظس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫بلح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساظ فاص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسابا‬ ‫ثناي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك ال ِع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذابا‬ ‫منس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك هج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراً واجتنابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ألب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس خ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديك‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورد نققاب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذي ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالته عين س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك‬

‫لققلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب فأجابس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫وم ن تلوياته اللطيفة قوله ف صب اسه عدمر ‪.‬‬ ‫نس س س س س س س س س س س س س س س س س سسادمن َم س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس وجهس س س س س س س س س س س س س س س س س سسه روض س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ف س س س س س س س س س س س سسانظر مع س س س س س س س س س س س سسي تنظ س س س س س س س س س س س سسر إلس س س س س س س س س س س س س معج س س س س س س س س س س س سسءز‬

‫مشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرقة ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرح في س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه النظ س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر‬ ‫س س س س س س س س س س س س سسيف عل س س س س س س س س س س س سسي بني س س س س س س س س س س س س س جفن س س س س س س س س س س س س س عدم س س س س س س س س س س س سسر‬

‫وعققسسد ابسس ن خلكسسان لسسه ترجة ضسسافية أطسراه ووصف شسسعره كدمسسا ترجم لسسه ابسس ن كسسثي فس‬ ‫تاريه ‪ ،‬وم ن شعره ‪:‬‬ ‫س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفرن ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسدوراً وانتققب س س س س س س س س س س س س س س س س س أهّل س س س س س س س س س س س س س س س س سًة‬

‫ومسس س س س س س س س س س س س س س سس ن غصس س س س س س س س س س س س س س سسوناً والتفت س س س س س س س س س س س س س س س جس س س س س س س س س س س س س س سسثآذرا‬

‫وأبس س س س س س س س س س س س س س سسدي ن أط س س س س س س س س س س س س س س سراف الشس س س س س س س س س س س س س س سسعور تسس س س س س س س س س س س س س س سسمرتاً‬

‫فاغ س س س س س س س س س س س س س س سسدرت ال س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا علين س س س س س س س س س س س س س س سسا غ س س س س س س س س س س س س س س سسدائرا‬

‫ورّبتدم س س س س س س س س س س س س س س س سسا أطلع س س س س س س س س س س س س س س س سس ن واللي س س س س س س س س س س س س س س س سسل مققب س س س س س س س س س س س س س س س س س ٌل‬ ‫فه س س س س س س س س س س س س س سّ ن إذا مس س س س س س س س س س س س س سسا شس س س س س س س س س س س س س سسئ ن أمسس س س س س س س س س س س س س سسني أو إذا‬

‫شس س س س س س س س س س سسوس وج س س س س س س س س س س وه توق س س س س س س س س س سسف الليس س س س س س س س س س سسل حس س س س س س س س س س سسائرا‬ ‫تعرض س س س س س س س س س س س س س ن أن يس س س س س س س س س س س س س س سسبح ن ك س س س س س س س س س س س س س سّ ن ق س س س س س س س س س س س س س سوادرا‬

‫تب س س س س س س س س س س س سسارك َم س س س س س س س س س س س س س نس ع س س س س س س س س س س س س سّم الن س س س س س س س س س س س سسام بفض س س س س س س س س س س س سسله‬

‫وبس س س س س س س س س سسالوت بنيس س س س س س س س س س س الل س س س س س س س س س سسق س س س س س س س س س س سساوى بع س س س س س س س س س سسدله‬

‫وقال يرثي الشيخ الفيد مدمد ب ن مدمد ب ن نعدمان التوف ‪: 413‬‬

‫مض س س س س س س س س س س س س س س سسى مس س س س س س س س س س س س س س س سستققلً ب س س س س س س س س س س س س س س سسالعلوم مدم س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وهيه س س س س س س س س س س س س س س س سسات يأتين س س س س س س س س س س س س س س س سسا الءزمس س س س س س س س س س س س س س س س ان بثل س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫وقال ف صب اسه مققاتل وله فيه شعر كثي ‪:‬‬

‫احف س س س س س س س س س س س س س س س سسظ فس س س س س س س س س س س س س س س س سلؤادي ف س س س س س س س س س س س س س س س سسأنت تلك س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫واسس س س س س س س س س س س س س س س سسمرت ضس س س س س س س س س س س س س س س سسدميي فس س س س س س س س س س س س س س س سسأنت تتكس س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫هجس س س س س س س س س س س س س س س سسرك سس س س س س س س س س س س س س س س سسهل علي س س س س س س س س س س س س س س س سسك أصس س س س س س س س س س س س س س س سسعبه‬

‫وهس س س س س س س س س س س س س س س س س و ش س س س س س س س س س س س س س س س س سسديد علس س س س س س س س س س س س س س س س س سّي مس س س س س س س س س س س س س س س س س سسلكه‬

‫‪339‬‬


‫بس س س س س س س س س س س س سسيف عيني س س س س س س س س س س س سسك ي س س س س س س س س س س س سسا مققات س س س س س س س س س س س سسل ك س س س س س س س س س س س سسم‬

‫قتل س س س س س س س س س س س سست قبل س س س س س س س س س س س سسي م س س س س س س س س س س س سس ن كن س س س س س س س س س س س سست تلك س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ت آمل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫أ ّم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اس عءزائ س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي فلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫فيس س س س س س س س س س س سسك وص س س س س س س س س س س سسبي مس س س س س س س س س س س سسا لسس س س س س س س س س س س سست أدرك س س س س س س س س س ه‬

‫وقال تدح با علي ب ن السني الغرب والد أب الققاسم الوزير ‪:‬‬

‫أت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرى بث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار أم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسديِ ن‬

‫علققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ماسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسنها بعين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س لظه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وقوامه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الهنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد والردين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وبوجهه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبا‬

‫ب خلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسط ن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار الوجن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني‬

‫بك س س س س س س س س س س س س س س س س سسرت عل س س س س س س س س س س س س س س س س سّي وق س س س س س س س س س س س س س س س سسالت اخ س س س س س س س س س س س س س س س س سسمرت‬

‫خص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلة م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن خص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلتني‬

‫إم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدود أو الفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراق‬

‫فليس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس عنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي غي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ذي س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫فأجبته س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ومس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدامعي‬ ‫ل تفعلس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي إن حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدك‬

‫تنهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّل مث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسازمني‬

‫أو فراقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان حين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫فكأن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا قل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست انض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي‬

‫فدمض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست مس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارعة ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبين‬

‫ث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اس س س س س س س س س س س س س س س س س س سستققّلت أي س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن حّل س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫عيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسها ورمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ت ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأي ن‬

‫ون س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وائب أظه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرن أي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسامي‬

‫إيل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورتني‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّودنا وأطلنه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فرأي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً ليل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستني‬

‫ومنها ‪:‬‬

‫هس س س س س س س س س س س س س سسل بعس س س س س س س س س س س س س سسد ذلس س س س س س س س س س س س س سسك َم س س س س س س س س س س س س س س نس يعّرفن س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫فلققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد جهلتهدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا لبعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫متك ّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بساً بالشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعر يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانت كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذلك قبس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أن‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساليوم حس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال الشس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعر‬

‫النض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسار م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن اللجني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫العه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد بينهدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا وبين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬ ‫بئ س س س س س س س س س س س س س س س س سسس الص س س س س س س س س س س س س س س س س سسناعة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س س س س س س سسدي ن‬ ‫ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأت عل س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسني‬ ‫حالي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة كح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسعرتني‬

‫وم ن شعره الاذي رأيته ف ديوانه الخطوط قوله ‪:‬‬ ‫وأ خ م ّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س هس نءزويل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بققس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرح‬ ‫ت ضس س س س س س س س سسيفاً لس س س س س س س س سسه كدمس س س س س س س س سسا حكس س س س س س س س سسم الس س س س س س س س سسدهر‬ ‫بسسسسسسسسس ّ‬

‫مثلدمس س س س س س س س س س س س سسا مسس س س س س س س س س س س س سسن مس س س س س س س س س س س س سس ن الس س س س س س س س س س س س سسوع قس س س س س س س س س س س س سسرح‬ ‫وفس س س س س س س س س س س س س حكدم س س س س س س س س س س س س سسه عل س س س س س س س س س س س س سسى ال س س س س س س س س س س س س سّر قب س س س س س س س س س س س س سسح‬

‫‪340‬‬


‫فابتدائي يققول وهو م ن السكر ة بالّم طافح ليس يصحو‬ ‫ت قلت قال رسول ال والققول منه نصح ونح‬ ‫ل تغّرب َ‬ ‫)‪(1‬‬ ‫سافروا تغندموا فققال وقد قال تام الديث صوموا تصحوا‬ ‫ونسسسبها السسسيد المني س ف س العيسسان ج ‪ 53/80‬لب س الفسسرج ابسس ن الققاضسسي أب س الصسسني‬ ‫علسسي بسس ن عبسسد اللسسك الرقي ‪ ،‬نققلً عسس ن الثعسسالب فس تتدمسسة اليتيدمسسة مسسا نصسسه ‪ :‬أبسسو الفسسرج ابسس ن أبس‬ ‫الصني اللب م ن أظرف الناس وأحلهم أدباً ‪ ،‬وابوه الاذي كاتبه ابو فراس وساجله ومدحه‬ ‫السري وأخاذ جائءزته ول أسع لبس الفسرج أصسلح مس ن قسوله فيدمس ن أبس أن يضسيفه ) البيسات ( ‪،‬‬ ‫وم ن شعره ‪:‬‬ ‫آل الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ه س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم الن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب وإن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬ ‫أب س س س س س س س س س س س س س س سست المام س س س س س س س س س س س س س س سسة ان تلي س س س س س س س س س س س س س س سسق بغيه س س س س س س س س س س س س س س م‬

‫ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالوحي ف س س س س س س س س س س س س س س س س سّرق بينه س س س س س س س س س س س س س س س سسم فتفرقس س س س س س س س س س س س س س س س وا‬

‫ان المام س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة بالرسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الة ألي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫وله م ن قصيد ة ف أهل البيت ‪: :‬‬ ‫ص س س س س س س س س س س س س س س س سرس بس س س س س س س س س س س س س س س سساللوام‬ ‫هس س س س س س س س س س س س س س س سسي دار الغس س س س س س س س س س س س س س س سسرور ق ّ‬ ‫وأراه س س س س س س س س س س س س س س سسا ل تس س س س س س س س س س س س س س س سستققيم ل س س س س س س س س س س س س س س سساذي الءزه س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا تط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساول العش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬ ‫إذا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال بالعن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫فلهس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذا أبنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء أحس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد أبنس س س س س س س س س س س س س س س س س س سساء‬

‫علس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي طرايس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫فقق س س س س س س س س س س سراء الج س س س س س س س س س س سساز بع س س س س س س س س س س سسد الغن س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س سسب‬

‫أسس س س س س س س س س س س س س س س س سسرى الشس س س س س س س س س س س س س س س س سسئام قتلس س س س س س س س س س س س س س س س سسى الع س س س س س س س س س س س س س س س س سراق‬

‫ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسانبتهم جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س سوانب الرض ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫خل س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ان الس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدماء ذات انطب س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س سرس ب س س س س س س س س س س س س س س سسثآل أح س س س س س س س س س س س س س س سسد أو اغ س س س س س س س س س س س س س س سسرق‬ ‫إن اق ّ‬

‫كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان التققصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي كس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالغراق‬

‫لسس س س س س س س س س س س سست ف س س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س س سسفكم بس س س س س س س س س س س سساذا وهس س س س س س س س س س سساذا‬

‫لحقق س س س س س س س س س س س س س س س س ساً غي س س س س س س س س س س س س س س س س س أن ت س س س س س س س س س س س س س س س سسروا إل س س س س س س س س س س س س س س س سساقي‬

‫ان أه س س س س س س س س س س س س س س س سسل الس س س س س س س س س س س س س س س س سسدما فيك س س س س س س س س س س س س س س س سسم وأه س س س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫الرض مس س س س س س س س س س س س س س سسا دامتس س س س س س س س س س س س س س سسا لهس س س س س س س س س س س س س س سسل اف س س س س س س س س س س س س س س سمرتاق‬

‫عرف س س س س س س س س س س س س س س س ت فضس س س س س س س س س س س س س س س سسلكم ملئكس س س س س س س س س س س س س س س سسة ال س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسدانت وق س س س س س س س س س س س س س س سسومكم فس س س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س س سسققاق‬

‫___________‬ ‫‪ 1‬س ويرويهسسا العلمسسة الشسسيخ مدمسسد رضا الشسسبيب للشسساعر عبسسد السسس ن الصسسوري وانسسه عدملهسسا فس اخيسسه عبسسد الصسسدمد ‪،‬‬ ‫كاذا ف مققال كتبه ف ملة العرفان م ‪. 32/20‬‬

‫‪341‬‬


‫يس س س س س س س س س س س س س س سستحققون حققك س س س س س س س س س س س س س سسم زعدم س س س س س س س س س س س س س سوا ذل س س س س س س س س س س س س س سسك‬

‫س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحققاً س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س سسم م س س س س س س س س س سس ن اس س س س س س س س س س سستحققاق‬

‫وأرى بعض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهم يب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسايع بعضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫بانتظ س س س س س س س س س س س س س س سسام م س س س س س س س س س س س س س س سس ن ظلدمك س س س س س س س س س س س س س س سسم واتس س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫واس س س س س س س س س س س س س س سستثارو الس س س س س س س س س س س س س س سسيوف فيك س س س س س س س س س س س س س سسم فققدمن س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫نسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سستثي القلم ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الوراق‬

‫أي عنيس س س س س س س س س س س س س س س س ل س س س س س س س س س س س س س س سسول الققيام س س س س س س س س س س س س س س سسة والرج س س س س س س س س س س س س س س ّو‬ ‫فك س س س س س س س س س س س س س س س س سسأن ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س س س س س سسودون ل س س س س س س س س س س س س س س س س سسو أن‬

‫فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر ة اللق‬ ‫ال س س س س س س س س س س س س س س س س سوايل م س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن اللي س س س س س س س س س س س س س س س س سسايل الب س س س س س س س س س س س س س س س س سواقي‬

‫ليتوب س س س س س س س س س س س س س س س وا إذا يُ س س س س س س س س س س س س س س سساذادون ع س س س س س س س س س س س س س س سس ن أك س س س س س س س س س س س س س س سسرم‬

‫ح س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوض علي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه اك س س س س س س س س س س س س س س س س سسرم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساق‬

‫وإذا مس س س س س س س س س س س س س س س سسا التقق س س س س س س س س س س س س س س س سوا تققاسس س س س س س س س س س س س س س س سست النس س س س س س س س س س س س س س س سسار‬

‫علي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً بالعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدل يس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم التلق‬

‫قي س س س س س س س س س س س س سسل ه س س س س س س س س س س س س سساذا ب س س س س س س س س س س س س سسا كفرتس س س س س س س س س س س س س ف س س س س س س س س س س س س سساذوقوا‬

‫م س س س س س س س س س س سسا كس س س س س س س س س س س سسبتم ي س س س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س س س سسلؤس ذاك ال س س س س س س س س س س سساذاق‬

‫تسسوف يسسوم الحسسد تاسسسع شسوال سسسنة ‪ 419‬عسس ن ثسسانني مسس ن العدمسسر ‪ ،‬وترجم لسسه فس أمسسل‬ ‫ل ‪.‬‬ ‫المل مفص ً‬

‫‪342‬‬


‫فارس بن محمد بن عنان‬ ‫المتوفى ‪437‬‬ ‫بحدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد وب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب آل مدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫علقق س س س س س س س س س س سست وس س س س س س س س س س سسائل ف س س س س س س س س س س سسارس ب س س س س س س س س س س سس ن مدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫ي س س س س س س س س س س سسا آل اح س س س س س س س س س س سسد ي س س س س س س س س س س سسا مصس س س س س س س س س س سسابيح ال س س س س س س س س س س سسدجى‬

‫ومنس س س س س س س س س س س س س س سسار منهس س س س س س س س س س س س س س سساج السس س س س س س س س س س س س س س سسبيل القصس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫لكس س س س س س س س س س س سسم الطيس س س س س س س س س س س سسم وزم س س س س س س س س س س س ءزم ولكس س س س س س س س س س س سسم من س س س س س س س س س س س س‬

‫وبك س س س س س س س س س س سسم إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسبل الداي س س س س س س س س س س سسة نت س س س س س س س س س س سسدي‬

‫يس س س س س س س س س س س س س س س سسا زائ س س س س س س س س س س س س س س س سراً ارض الغس س س س س س س س س س س س س س س سسري مسس س س س س س س س س س س س س س س سسدداً‬

‫ت عل س س س س س س س س س سسى الم س س س س س س س س س سسام الس س س س س س س س س س سسيد‬ ‫س س س س س س س س س س س سّلم س س س س س س س س س س سسلدم َ‬

‫بّل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ أمي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلؤمنني تي س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫واذكس س س س س س س س س س س ر ل س س س س س س س س س س سسه ُح ّب س س س س س س س س س س س س وص س س س س س س س س س سسدق ت س س س س س س س س س س سسوددي‬

‫وزر الس س س س س س س س س س س س س س س سسني بكس س س س س س س س س س س س س س س سربلء وق س س س س س س س س س س س س س سسل ل س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫ي س س س س س س س س سسا ب س س س س س س س س سس ن الوصس س س س س س س س سسي ويس س س س س س س س سسا س س س س س س س س س سسللة أح س س س س س س س س سسد‬

‫قتل س س س س س س س س س س س س س س سسوك وانتهك س س س س س س س س س س س س س س سوا حري س س س س س س س س س س س س س س ك عن س س س س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫ورم س س س س س س س س س س س س س س وك بس س س س س س س س س س س س س س سسالمر الفظيس س س س س س س س س س س س س س سسع النكس س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س سسو أننس س س س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س س س س سساهدت نص س س س س س س س س س س س س س س سسرك اولً‬

‫ت منه س س س س س س س س س س س س س س سسم ذابل س س س س س س س س س س س س س س سسي ومهن س س س س س س س س س س س س س س سسدي‬ ‫رّوي س س س س س س س س س س س س س س س س ُ‬

‫من س س س س س س س س السس س س س س س س سسلم عليس س س س س س س سسك ي س س س س س س سسا ب س س س س س س سس ن الص س س س س س س سسطفى‬

‫أبس س س س س س س س س س س سسداً ي س س س س س س س س س س سسروح مس س س س س س س س س س س سسع الءزم س س س س س س س س س س س ان ويغت س س س س س س س س س س سسدي‬

‫وعلس س س س س س س س سسى أبيس س س س س س س س سسك وج س س س س س س س س ّد كس الختس س س س س س س س سسار والثس س س س س س س س سساوي ن‬

‫منك س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س بققي س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسع الغرقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س د‬

‫وب س س س س س س س س س سسأرض بغ س س س س س س س س س س سسداد عل س س س س س س س س س س سسى موس س س س س س س س س س سسى وف س س س س س س س س س س‬

‫ط س س س س س س س س س س س س س سسوس عل س س س س س س س س س س س س س سسى ذاك الرضس س س س س س س س س س س س س س اء الف س س س س س س س س س س س س س سسرد‬

‫وبس س س س س س س س س س سّر مس س س س س س س س س سس ن را والسس س س س س س س س س سسلم علس س س س س س س س س سسى الس س س س س س س س س سسدى‬

‫وعل س س س س س س س س سسى التقق س س س س س س س س سسى وعل س س س س س س س س سسى العل س س س س س س س س سسى والس س س س س س س س س سسلؤدد‬

‫بالعس س س س س س س س س س س س س سسكريني اعتص س س س س س س س س س س س س سسامي م س س س س س س س س س س س س سس ن لظ س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫إن اب س س س س س س س س س سس ن عن س س س س س س س س س سسان بك س س س س س س س س س سسم كب س س س س س س س س س سست الع س س س س س س س س س سسدى‬ ‫فلن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأخر جس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه لض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرور ة‬ ‫ت ببكس س س س س س س س س س س سسم أبس س س س س س س س س س س سسداً وم س س س س س س س س س س سس ن‬ ‫إن س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س سسعد ُ‬

‫وبقق س س س س س س س س س س س سسائم م س س س س س س س س س س س سس ن آل أح س س س س س س س س س س س سسد ف س س س س س س س س س س س س س غ س س س س س س س س س س س سسد‬ ‫وعل ببك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم رق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اب ال ّس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ِدس‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س س سسالققلب من س س س س س س س س س س س س س س س سسه مّيس س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالش س س س س س س س س س س س س س س س سسهد‬ ‫يببك س س س س س س س س س س س س س سسم ي س س س س س س س س س س س س س سسا آل أح س س س س س س س س س س س س س سسد يس س س س س س س س س س س س س س سسعد‬

‫__________________‬ ‫‪ 1‬س ع ن الطليعة م ن شعراء الشيعة مطوط الشيخ مدمد السدماوي ج ‪. 2/50‬‬

‫‪343‬‬

‫)‪(1‬‬


‫الميس حسسسام الدولة أبسسو الشسسوك فسسارس بسس ن مدمسسد بسس ن عنسسان تسسوف سسسنة ‪‍ 437‬ه ‪ .‬بققلعسسة‬ ‫السيوان ذكره ف الكامل ‪ ،‬وف تاريخ آل سسلجوق تسوف فس شسهر رمضسان مس ن السسنة الساذكور ة‬ ‫‪ ،‬وذكسره ابسس ن شسسهر اشسسوب ف س معسسال العلدمسساء ف س شسسعراء أهسسل السسبيت السساهري ن ‪ .‬قسسال الشسسيخ‬ ‫السدماوي ف ) الطليعة ( مالسك البسل مس ن السدينور وقرميسسني وغيمها ‪ .‬كسان أميساً فارس اً أديبساً‬ ‫شاعراً مادحاً للئدمسة ‪ :‬مسسدحاً لس ن سسواهم مس ن النسسام ‪ .‬وف تاريخ ابس ن الثيس ‪ :‬فس سسنة ‪342‬‬ ‫‍ه ‪ .‬أرسل الليفسسة الطيسسع رس لً إلس خراسسسان للصسسلح بنيس نسسوح بسس ن أحسسد السسسامان صسساحب‬ ‫خراسان ورك ن الدولة ب ن بويه فلدما وصلوا حلسوان خسسرج عليهسم ابس ن أبس الشسسوك الكسسردي وقومه‬ ‫فنهب سسوهم وقسسافلتهم وأس سسروهم ثس س أطلقق سسوهم فارسس ل مع سسءز الدولسسة عس سسكراً إلس س حلس سوان ف سسأوقع‬ ‫بالكراد ‪ .‬انتهى ‪.‬‬

‫‪344‬‬


‫الشيخ صالح الحريري‬ ‫المتوفى ‪1305‬‬ ‫قال م ن قصيد ة حسينية ‪:‬‬ ‫أل إن رزء أودع الققل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب غل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫مس س س س س س س سسدى الس س س س س س س سسدهر ف س س س س س س س س إيققادهس س س س س س س سسا ليس س س س س س س سسس تنققس س س س س س س سسع‬

‫وأض س س س س س س س س س سسحت ب س س س س س س س س س سسه جس س س س س س س س س س سّم الط س س س س س س س س س سسوب كأن س س س س س س س س س سسا‬

‫لي س س س س س س س س س س س سسال ب س س س س س س س س س س س سسا وج س س س س س س س س س س س ه البس س س س س س س س س س س س سسيطة أس س س س س س س س س س س س سسفع‬

‫غ س س س س س س س س س س س س س س س س سسدا ة ب س س س س س س س س س س س س س س س س سسا آل الن س س س س س س س س س س س س س س س س سسب بك س س س س س س س س س س س س س س س س سربل‬

‫بي س س س س س س س س س س س س سسوم غ س س س س س س س س س س س س سسدا زن س س س س س س س س س س س س د الس س س س س س س س س س س س س سسنة واري س س س س س س س س س س س س اً‬

‫تاذب س س س س س س س س س س س س س س س سسا أي س س س س س س س س س س س س س س س سسدي الن س س س س س س س س س س س س س س س سسون وتس س س س س س س س س س س س س س س س سسرع‬ ‫ض س س س س س س س س س سراماً ب س س س س س س س س سسه يص س س س س س س س س سسلى الكدم س س س س س س س س س سّي الس س س س س س س س س سسدميدع‬

‫إذ ال س س س س س س س س س سسبيض فس س س س س س س س س س س لي س س س س س س س س س سسل الققت س س س س س س س س س سسام كس س س س س س س س س س سواكب‬

‫تغيس س س س س س س س س س س س س س سسب بامس س س س س س س س س س س س س س سسات الرجس س س س س س س س س س س س س س ال وتطلس س س س س س س س س س س س س س سسع‬

‫تققيس س س س س س س سسم فس س س س س س س سسروض الس س س س س س س سسرب ف س س س س س س س س سس س س س س س س سسبط أحس س س س س س س سسد‬

‫فتس س س س س س س س س س سسجد في س س س س س س س س س سسه ال س س س س س س س س س سسبيض والس س س س س س س س س س سسدمر تركس س س س س س س س ع‬

‫إلس س س س س س س س س س س أن ه س س س س س س س س س سسوى ف س س س س س س س س س سسوق الص س س س س س س س س س سسعيد م س س س س س س س س س سسءزملً‬

‫تس س س س س س س س س س س س س س س سسروح عليس س س س س س س س س س س س س س س سسه العاديس س س س س س س س س س س س س س س سسات وترجس س س س س س س س س س س س س س س ع‬

‫صال ب ن مدمد السواد الريري البغسدادي الشسهي بالشسيخ صسال الريري ‪ ،‬كسان أديبساً‬ ‫ملدمساً ببعسض العلسوم الليسة ‪ ،‬يتحسرف بصسناعة الدب وكان شساعراً متوسط الطبققسة ينسءزل بغسداد‬ ‫والكاظدميني فدم ن شعره قوله ‪:‬‬

‫ق س س س س س س س س س س سسد جلون س س س س س س س س س سسا م س س س س س س س س س س سس ن الك س س س س س س س س س س سسلؤوس عروس س س س س س س س س س سسا‬

‫فتجّل س س س س س س س س س س س س س س سست عل س س س س س س س س س س س س س س سسى الك س س س س س س س س س س س س س س سسف شوس س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫واسس س س س س س س س س س س س س س س سستحالت بس س س س س س س س س س س س س س س سسأن تراهس س س س س س س س س س س س س س س سسا عيس س س س س س س س س س س س س س س سسون‬

‫بعي س س س س س س س س س س س س سسان ل س س س س س س س س س س س س سسو لس س س س س س س س س س س س س س تس س س س س س س س س س س س س سّل الكلؤوسس س س س س س س س س س س س سسا‬

‫فس س س س س س س س س س س س س س س سساذا ذاق عاشس س س س س س س س س س س س س س س سسق مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن طلهس س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫تركت س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س ي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدرك السوس س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫‪345‬‬


‫وقوله ‪:‬‬ ‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك رزق‬

‫أي فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سر خ ل ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسءزق‬

‫فلكس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم مس س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن قب س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل عاشس س س س س س س س س س س س س س س س س س سست‬

‫أم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست وخل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّرت الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا عليهس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم‬

‫مثلدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّر ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سّو ضس الم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن‬

‫هس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسو بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالمر أحس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬ ‫فب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه لل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرّق عت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫ان تك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن للص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب رّقس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫أي ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد تققض س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسى‬

‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك رزق‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأرض فيدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا أن س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست في س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه‬

‫انس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ملس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوك ورق‬

‫ولقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد يكفي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ملك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سست ين س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساك م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذق‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدع ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ص ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسإن‬

‫الس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسر ص عصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسيان وفسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫سس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوف تاتيتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك النايس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫بغت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالوت ح س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫أيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الغ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرور رفقق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ساً‬

‫لي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسس بع س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد الي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم رفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫إن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا الش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوكة تُ س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدميك‬

‫كدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا يلؤذيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك بس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س أنفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫م س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سراب الرض نش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساذه ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا لعدم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسري‬

‫للس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسورى فتس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق ورت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫إن ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفا للعي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسش ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأس‬

‫فص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفاء الك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسأس رنس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫إن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنيا كب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساٍب‬

‫فيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه للفس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات طس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدع الباط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ق س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد دق عن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫واجتن س س س س س س س س س س س س س س س س س سسب ص س س س س س س س س س س س س س س س س س سسحبة م س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫طبعس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه للغس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدر عس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرق‬

‫واغتن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم فرص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ة ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم‬

‫رب ي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوم في س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه ره س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل آن ف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الباي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسهام ال س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوت رش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ق‬

‫ان خيس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س الن س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساس فضس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سلً‬

‫َم س س س س س س س س س س س س س س س س نس لس س س س س س س س س س س س س س س سسه ف س س س س س س س س س س س س س س س س الي س س س س س س س س س س س س س س س س سس س س س س س س س س س س س س س س سسبق‬

‫ك س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سس ن ب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدنياك ص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدموتاً‬

‫آف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان نط س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫حلي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة النس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسان فيه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسا‬

‫عف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسة من س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه وصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدق‬

‫وقص س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسارى الل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق يوم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س اً‬

‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسم ل س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسد يش س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسق‬

‫‪346‬‬


‫وم ن شعره قوله ‪:‬‬ ‫ولي س س س س س س س س س س س س س س س سست لمي س س س س س س س س س س س س س س س س النحس س س س س س س س س س س س س س س سسل تكفين س س س س س س س س س س س س س س س س‬

‫عنس س س س س س س س س س س س س سسد الدمس س س س س س س س س س س س س سسات وتغسس س س س س س س س س س س س س سسيلي وتكفين س س س س س س س س س س س س س س‬

‫وطين س س س س س س س س س سست عجن س س س س س س س س س سست م س س س س س س س س س سس ن قب س س س س س س س س س سسل تك س س س س س س س س س سسوين‬

‫ب حي س س س س س س س س س سسدر كي س س س س س س س س س سسف الن س س س س س س س س س سسار تك س س س س س س س س س سسوين‬ ‫بسسسسسسسسسسس ّ‬

‫توف سنة الف وثلثدمائة وخس ببغداد ونققل إل النجف فدف ن با ورثاه بعض الشعراء‬ ‫رحه ال وكان مولده سنة ‪‍ 1265‬ه ‪ .‬ول تءزل اسرته معروفة ببغسسداد تتعساطى التجسسار ة وتعسسرف ب‬ ‫) آل الريري ( ‪ ،‬وقد ترجه العلمة السدماوي ف ) الطليعة ( ‪.‬‬

‫‪347‬‬


‫لطف ال العاملي‬ ‫المتوفى ‪1035‬‬ ‫أهلل ش س س س س س س س س س س س سسهر العش س س س س س س س س س س س سسر مال س س س س س س س س س س س سسك كاس س س س س س س س س س س س سسفاً‬

‫حس س س س س س س س س س سست كأنس س س س س س س س س س سسك قس س س س س س س س س س سسد كسس س س س س س س س س س سسبت حس س س س س س س س س س سسدادا‬

‫أفه س س س س س س س س س س سسل علدم س س س س س س س س س س سست بققت س س س س س س س س س س سسل س س س س س س س س س س س سسبط مدم س س س س س س س س س س سسد‬

‫فلبسس س س س س س س س س س س سست مس س س س س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س س س س سسءزن عليس س س س س س س س س س س سسه س س س س س س س س س س س س سوادا‬

‫وأنس س س س س س س س س س س سسا الغري س س س س س س س س س س س ب ببلس س س س س س س س س س س سسد ة قس س س س س س س س س س س سسد صس س س س س س س س س س س سسيت‬

‫أي س س س س س س س س س س س س س س س سسام ح س س س س س س س س س س س س س س س سسءزن الص س س س س س س س س س س س س س س س سسطفى أعي س س س س س س س س س س س س س س س سسادا‬

‫فليبل س س س س س س س س س س س س س س س س سسغ الع س س س س س س س س س س س س س س س س سسداء عنس س س س س س س س س س س س س س س س س س حال س س س س س س س س س س س س س س س س سسة‬

‫ترض س س س س س س س س س س س س س ي العس س س س س س س س س س س س س سسدا ة وتشس س س س س س س س س س س س س سسدمت السس س س س س س س س س س س س س سسادا‬

‫أألّس س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س سسل الص س س س س س س س س س س س سسب بع س س س س س س س س س س س سسد عص س س س س س س س س س س س سسابة‬

‫راحس س س س س س س س س س س س س س س سوا فرح س س س س س س س س س س س س س س ن الكرمس س س س س س س س س س س س س س س ات ب س س س س س س س س س س س س س س سسدادا‬

‫س س س س س س س س س س س س س س سسبققوا الن س س س س س س س س س س س س س سسام فض س س س س س س س س س س س س س سسائلً وفواض س س س س س س س س س س س س س سسل‬

‫وم س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسثآثراً ومف س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساخراً وس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسدادا‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسل وتس س س س س س س س س س سسر إن يس س س س س س س س س س س سسل حس س س س س س س س س س س سسامه‬

‫راح س س س س س س س س س س س س س س س سست ج س س س س س س س س س س س س س س س سسوع ع س س س س س س س س س س س س س س س سسداته آح س س س س س س س س س س س س س س س سسادا‬

‫وأخ س س س س س س س س س سسي ن س س س س س س س س س سسدى إن س س س س س س س س س س سسال في س س س س س س س س س سسض بن س س س س س س س س س سسانه‬

‫غدم س س س س س س س س س س س س س س س س سسر الءزم س س س س س س س س س س س س س س س س ان مفس س س س س س س س س س س س س س س س سساوزاً ون س س س س س س س س س س س س س س س سسادا‬

‫فه س س س س س س س س س س س سسم الك س س س س س س س س س س س سساثر فس س س س س س س س س س س س س الع س س س س س س س س س س س سسايل ع س س س س س س س س س س س سسد ة‬

‫بنيس س س س س س س س س س س س س ال س س س س س س س س س س س سسورى وه س س س س س س س س س س سسم الق س س س س س س س س س س س سسل ع س س س س س س س س س س س سسدادا‬

‫لط سسف الس س ب سس ن عب سسد الكريس ب سس ن ابراهي سسم ب سس ن عل سسي ب سس ن عب سسد الع سسايل الع سساملي اليس سسي‬ ‫الصسسفهان ‪ .‬قسسال السسسدماوي فس ) الطليعسسة ( ‪ :‬كسسان فاضسلً جامعساً ومصسسنفاً أديبساً بارع اً وكان‬ ‫معتدمداً عند الشيخ باء الدي ن العاملي ; ف الفتوى ‪ ،‬وكان حس ن التصنيف وحس ن الشسسعر ‪،‬‬ ‫وله ف الئدمة شعر عثرت له على عد ة قصائد فس الئدمسة ‪ :‬فس مساميع وف كنسءز الديسب فدمس ن‬ ‫شعره قوله ف حسينية ‪:‬‬ ‫أهلل ش س س س س س س س س س س س سسهر العش س س س س س س س س س س س سسر مال س س س س س س س س س س س سسك كاس س س س س س س س س س س س سسفاً‬

‫حس س س س س س س س س س سست كأنس س س س س س س س س س سسك قس س س س س س س س س س سسد كسس س س س س س س س س س سسبت حس س س س س س س س س س سسدادا‬

‫‪348‬‬


‫وهاذه البيات قالا ف سفر له إل بعض الهات ‪.‬‬ ‫توف رحه ال سنة الف وخس وثلثني كدما ذكره فس ) الروضات ( علسى مسا اسستظهره‬ ‫مسس ن تاريخ فارسي ذكره صسساحب مسسالس السسلؤمنني ‪ ،‬ودفسس ن فس أصسسفهان رحه الس تعسسال ورضي‬ ‫عنه ‪ .‬انتهى ‪.‬‬ ‫أقسسول ‪ :‬راجعسست موسسوعة ) اعيسسان الشسسيعة ( للدمرحوم السسسيد مسسس ن المني س عسسسى أن‬ ‫أجسسد ترجة للشسساعر فرأيسست أن الرحوم المنيس لسسا سسسار بوسوعته علسسى حسسسب السسروف نسسسي‬ ‫) حرف اللم ( برّم تسه ول يمرتجم لكل مبدئ باللم وانا ذكر حرف الكاف وعب إل اليم ‪.‬‬ ‫وترجم له الونساري ف ) الروضات ( فققال ‪ :‬كسسان عالساً فاضسلً فققيهساً متبحسراً عظيسم‬ ‫الشسسان جليسسل الققسسدر أديب ساً شسساعراً معاص سراً لشسسيخنا البهسسائي يعسسمرتف لسسه بالفضسسل والعلسسم والفققسسه‬ ‫ويأمر بالرجوع اليه ‪ ،‬كاذا فس أمسل المسل ‪ ،‬وقال السدث النيسسسابوري بعسسد المرتجة ‪ :‬ومسسجده‬ ‫معروف بيدان الشاه باصبهان ‪ ،‬وفاته بعد وفا ة الشيخ البهائي العاصر له بدمس سنني ‪.‬‬ ‫يققول صاحب روضات النات عند ترجة والده عبد الكري ‪ :‬ث ان لاذا الشيخ ولدي ن‬ ‫عسسالني فاضسسلني صسسالني مسساذكوري ن فس أمسسل المسسل وغيسسه ‪ ،‬احسسدمها السسس ن والخسسر عبسسد الكري‬ ‫وهو والد الشيخ لطف ال ‪ .‬قال وقد رأيت للشيخ عبد الكري هسساذا إجسساز ة أبيسسه الشسسيخ ابراهيسسم‬ ‫وكان هسسو ايض ساً حسسس ن السسط ‪ ،‬رأيسست بطسسه كتسساب تفسسسي جوامسسع السسامع للطبسي ف س ملسسد‬ ‫صغي ‪ .‬وهو ابو الشيخ لطف ال ب ن عبد الكري العاملي النتققل ف اوائسسل عدمسسره مسس ن ) ميسسس (‬ ‫ضسسيعة فس جنسسوب لبنسسان ‪ .‬إلس الشسسهد الرضوي الققسسدس والشسستغل هنسساك بالتحصسسيل عنسسد مولنسسا‬ ‫عبسسد ال س التسسسمرتي وغيسسه إل س أن انتظسسم ف س سسسلك مدّرسسسي تلسسك الض سر ة الققدسسسة والسسوظفني‬ ‫بوظائف التدريس ‪ ،‬بل الناظرية لدام تلك الروضة النور ة مس ن قبسل سسلطان السوقت ‪ ،‬ثس انتققسل‬ ‫إلس دار السسلطنة قءزوي ن برهنسة مس ن الءزم ن ثس التسوط ن بعسد ذلسك فس دار السسلطنة اصسفهان بسأمر‬ ‫ذلك السلطان وهو الاذي ذكر‬

‫‪349‬‬


‫ف امل المل بعسد وصف علدمسه وصلحه وتبحسره وتققيققسه وجللسة قسدره ‪ ،‬ان شسيخنا البهسائي‬ ‫كسسان يعسسمرتف لسسه بالفضسسل والعلسسم ويأمر بسسالرجوع اليسسه ‪ .‬وذكر صسساحب رياض العلدمسساء انسسه كسسان‬ ‫فاضلً ورعاً تققياً عابداً زاهداً مققبولً قوله وفتواه ف عصره ‪ ،‬وقد بن لسسه السسلطان شساه عبسساس‬ ‫الصفوي السجد والدرسة النتسبني اليه باصفهان ف مققابلة عدمار ة علي قابو ف ميسسدان نققسسش‬ ‫جهسان ‪ ،‬وكان هسو وابنسه الشسيخ جعفسر ووالسده وجده الدنس وجده العلسى أعنس الشسيخ ميسس‬ ‫م ن مشاهي فققهاء المامية إل أن قال ‪ :‬وبالدملة هسساذا الشسسيخ يعنس بسسه الشسيخ لطسسف الس مسس ن‬ ‫فاز بعلّو الشأن ف الدنيا وف الخسر ة وكان معظدمساً مبجلً جسداً عنسد السسلطان الساذكور ‪ ،‬مس ن‬ ‫يعتققد وجوب صل ة الدمعة عيناً فس زم ن الغيبسة ‪ ،‬وكان يققيدمهسا فس مسسجده الساذكور وي واظب‬ ‫عليها وكان رحه ال فس جسوار ذلسك السسجد ‪ ،‬وله رسائل كسثي ة فس مسسائل عديسد ة ‪ ،‬ويظهسر‬ ‫ان وفاته كانت باصبهان ف اوائسل سسنة اثننيس وثلثنيس والسف قبسل وفا ة ذلسك السسلطان بدمسس‬ ‫سنوات تققريباً وقبل فتحه لبغداد بققليل ‪.‬‬

‫‪350‬‬


‫الشيخ عبد ال آل نصرال‬ ‫المتوفى ‪1341‬‬ ‫‪:‬‬

‫قال متوسلً إل ال بحدمد وآلسه بسدفع البلء والوباء ويتخلّسص إلس رثاء سسيد الشسهداء‬

‫ص س س س س س س س س س س س س س س سساح ان الص س س س س س س س س س س س س س س سسب مفت س س س س س س س س س س س س س س سساح الف س س س س س س س س س س س س س س سسرج‬ ‫مس س س س س س س س سسا علس س س س س س س س سسى الصس س س س س س س س سسابر طوع س س س س س س س س اً مس س س س س س س س سس ن حس س س س س س س س سسرج‬

‫فلكس س س س س س س س س س س س س س س س سسم بالصس س س س س س س س س س س س س س س س سسب تنح س س س س س س س س س س س س س س س س سّل الرت س س س س س س س س س س س س س س س س ج‬

‫فاش س س س س س س س س س س س س سسكر ال س س س س س س س س س س س س س س عل س س س س س س س س س س س س سسى م س س س س س س س س س س س س سسا وعس س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫م ن عطاياه لدى الصب الدميل‬ ‫وتوس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل ان عرت س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ك الادث س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ودهتس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسك الفادحس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات العضس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسلت‬

‫بانس س س س س س س س س س س س س س س سساس حبهس س س س س س س س س س س س س س س سسم ينجس س س س س س س س س س س س س س س سسي العصس س س س س س س س س س س س س س س سسا ة‬

‫م س س س س س س س س س س سس ن لظ س س س س س س س س س س سسى الن س س س س س س س س س س سسار ومس س س س س س س س س س سس ن ك س س س س س س س س س س سسل ردى‬

‫وعند رثاء المام يققول ‪:‬‬

‫يوم ل يشفع خ ٌل لليل‬

‫فَِنسس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سساهُ أبرزوه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س ا حاس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سرات‬ ‫فَسس س س س س س س س س س س س س س س سسعت ن س س س س س س س س س س س س س س س سسو حاه س س س س س س س س س س س س س س س سسا نادب س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫مس س س س س س س س س س س س س س س سس ن خباهس س س س س س س س س س س س س س س سسا حس س س س س س س س س س س س س س س سسائرات عس س س س س س س س س س س س س س س سساثرات‬ ‫م س س س س س س س س س س س سس ن ل س س س س س س س س س س س سسا ك س س س س س س س س س س س سسان الدم س س س س س س س س س س س سسى والعض س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫بل عدما ٌد وسنا ٌد ودليل‬

‫أبعس س س س س س س س س س س س س س سسدوها عنس س س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س س سسالعنف الشس س س س س س س س س س س س س س سسديد‬

‫ض س س س س س س س س س س س س س س س س سربوها بسس س س س س س س س س س س س س س س س سسياط كس س س س س س س س س س س س س س س س سسي تيس س س س س س س س س س س س س س س س سسد‬

‫وه س س س س س س س س س س س س س س سسي ت س س س س س س س س س س س س س س س سسأب نادب س س س س س س س س س س س س س س س سسات واش س س س س س س س س س س س س س س س سسهيد‬

‫كن س س س س س س س س س س س س س س س سست ب س س س س س س س س س س س س س س س سسالمس ل س س س س س س س س س س س س س س س سسدينا عدم س س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫فبققينا اليوم م ن غي كفيل‬ ‫اركب س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوه ن ج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسالً ه س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسازلت‬

‫لس س س س س س س س س س س س س س ت س س س س س س س س س س س س سسءزل ن س س س س س س س س س س س س سسو حاه س س س س س س س س س س س س سسا ن س س س س س س س س س س س س سساظرات‬

‫بنني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س وأنني س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س باكي س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسات‬

‫ق س س س س س س س س س س س س س س سسائلت كي س س س س س س س س س س س س س س سسف نس س س س س س س س س س س س س س س سسري والع س س س س س س س س س س س س س س سسدا‬

‫قّيدوا السجاد بالققيد الثققيل‬

‫‪351‬‬


‫ل س س س س س س س س س س س س س س س س س سسف نفس س س س س س س س س س س س س س س س س س سسي لعلي س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل أسس س س س س س س س س س س س س س س س س س سرا‬

‫فس س س س س س س س س س سسوق قتس س س س س س س س س س سسب النيس س س س س س س س س س سسب يشس س س س س س س س س س سسكو الضس س س س س س س س س س سسررا‬

‫جس س س س س س س س س س س س س س س س سسدمه أنل س س س س س س س س س س س س س س س سسه ط س س س س س س س س س س س س س س س سسول الس س س س س س س س س س س س س س س س سسرى‬

‫داعيس س س س س س س س س س س ساً قوم س س س س س س س س س س س اً س س س س س س س س س س س سسققوا ك س س س س س س س س س س سسأس ال س س س س س س س س س س سسردى‬

‫فلاذا م ن بعدهم أمسى ذليل‬ ‫العلمسسة السسورع الءزاهسسد العابسسد الشسسيخ عبسسدال ابسس ن الشسسيخ ناصسسر بسس ن احسسد بسس ن نصسرال آل‬ ‫أب السعود ‪ ،‬ترجم له الشسيخ العاصسر الشسيخ فسسرج آل عدمسران فس ) الزهار الرجيسة ( وقال ‪:‬‬ ‫هسسو أول عسسال اتصسسلت بسسه وتلققيسست منسسه التسسوجيه نسسو العلسسم والدراسسسة وكان مطبوع اً علسسى حسسب‬ ‫الي والرشاد فققد أرشدن إلس الفققسه والعلسوم السسلمية ويثنس علسى التققسوى ويستشسهد بققسول‬ ‫الققائل ‪:‬‬ ‫ل يتلس س س س س س س س س س س س س س سسي السس س س س س س س س س س س س س س سسناء مس س س س س س س س س س س س س س سس ن خس س س س س س س س س س س س س س سسدرها‬

‫إل امس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسرء ميءزان س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسه راج س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسح‬

‫فأسس س س س س س س س س س س س س س س س س سسو بعينيس س س س س س س س س س س س س س س س س سسك إل س س س س س س س س س س س س س س س س س س نس س س س س س س س س س س س س س س س س س سو ة‬

‫صس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسوره ن العدمس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسل الصس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسال‬

‫وه و موضسع ثققسسة عنسسد جيسسع الطبققسسات وعلسسى يسسديه تسسري العققسسود واليققاعسسات وسسائر‬ ‫العس سساملت وعنس سسده تسس سسم الصس سسومات والنازع س ات ‪ ،‬وق سسد زّودسه مراجس سسع الطائفس سسة بشس سسهادات‬ ‫ووكالت ممرتمة أمثال آية ال الشيخ مدمد حسني الكاظدمي والشيخ مدمسسد طسسه نسسف ‪ ،‬وكان‬ ‫يلس ف داره لققضساء حوائس ج النساس فيحضسر عنسده متلسف الطبققسات وترر فس ملسسه السسائل‬ ‫الدينية وكان يهيئ السحور طيلة شهر رمضان لس ن يضسسر ويققسرأ معسه دعسساء السسحر ‪ ،‬ويتعساطى‬ ‫الطابة ف السثآت السسينية وقراءتسه مشسجية مءزنة وله شسعر كسثي وقد رثى اسستاذه الشسيخ احسد‬ ‫ابسس ن الشسسيخ صسسال آل طّعسسان البحران س التسسوف صسسبيحة عيسسد الفطسسر سسسنة ‪‍ 1315‬ه ‪ .‬بققصسسيد ة ‪.‬‬ ‫وترجم له صاحب انسوار البسدري ن باختصسار عنسدما ترجم ابساه وقال ‪ :‬إن لسه منظومة فس اصسول‬ ‫الدي ن ومنظومة ف الجة الهدي سلم ال عليه ‪.‬‬ ‫توف رحه ال يوم الثلثاء ‪ 16‬جادى الول سنة ‪‍ 1341‬ه ‪ .‬وشيع جثدمانه إل مقق سب ة‬ ‫الباكة الشرقية بتشييع باهر ‪. .‬‬

‫‪352‬‬


‫تقدير وتقريظ‬ ‫السيد المجاهد الجواد آل شبر المحترم‬ ‫السسسلم عيسسك بققسسدر شسسوقي اليسسك ‪ .‬وبعسسده فققسسد تسسسلدمت بيسسد الشسسكر السسءزء الثسسام ن مسس ن‬ ‫موسسسوعتك الال سسد ة ) أدب الط سسف ( وقسسد قض سسيت مع سسه س سساعات متص سسلة دّرت عل سّي ملم سسح‬ ‫تارييسة صسافية ‪ ،‬وصفاء قرائسح متققسد ة بلهسب السوال ة الققسة لئدمسة أهسل السبيت الطهسار س سسلم‬ ‫ت مسس ن أجلسسه ليلتسسك‬ ‫ال س عليهسسم س س وان س إذ اهنئسسك بسساذا الهسسد الهيسسد السساذي تدملتسسه ‪ ،‬ووصسل َ‬ ‫ِ‬ ‫ك لتسسام بققيسسة الج سءزاء‬ ‫ف اُل نسساجسسا ة متض سّرعاً اليسسه ج سّل اسسسه أن يءزي َد مننَسسه علي س َ‬ ‫بنهاره ا أرف ع ك س َ‬ ‫التية ليتم الخطط ‪ ،‬وُي ف سسظ شعراء السني ف سسجل الباقيسات الصسالات ‪ .‬وكان علسّي س أيهسا‬ ‫السيد الفضال س أن اطيَل ف تققريض الكتاب ؛ بيَد أنس لسست باجسة إلس التعريف بسه بعسسد مسا‬ ‫نطق هو ع ن ذاته وأشار إل مكنونات صفاته ول عجب فان سسسطوره تنسّم عسس ن ذوٍق ‪ ،‬وترتيبَسسه‬ ‫يفصسسح عسس ن مهسسود ‪ ،‬وجعسسه يَسسدّل علسسى خ سب ة ومارس ة ف س الغنسساء بسسب السسسني ‪ 7‬وأهسسل بيتسسه‬ ‫الطسساهري ن وخدمتهم طسوال سسسنني عسسد ة وأعسوام طسوال ‪ .‬وإن س لسسا عسسدلت عدمسسا سسسلف لسسأت إلس‬ ‫بيان بعض الوارد الت استوقفتن علسى صسفحات الكتساب أحببست أن اسسطرها خدمسة للحققيققسة‬ ‫‪ ،‬وبياناً لا يمرتتب عليها م ن أمٍر وهي بطبيعتها ل تلؤثر على عدمل كبي مثل هاذا ول تنال م ن‬ ‫أمهيته شيئًا!!‬ ‫‪ 1‬س ذكرت أساء الشعراء الاذي ن رثوا الشاعر الالسد الساذكر السسيد حيسدر اللسي ‪ ،‬واحسسب‬ ‫ان اضيف إل أن حلبة رثاء السيد الشيف الاذكور وقفت‬

‫‪353‬‬


‫عليهسا كاملسة ضسدم ن ماميعنسا الخطوطة وهي ملحققسة براثسسي جسدنا العلمسسة السسيد اليسزا صسال‬ ‫الققءزوين التوف ف السنة الت توف با السيد اللسسي وكلهسا تنتهسي بتعءزية عدمنسا العلمسة أبس العسسءز‬ ‫السيد مدمد الققءزوين التوف سنة ) ‪‍ 1335‬ه ‪ ) .‬وأخيسه العلمسسة السسسني التسوف ) ‪‍ 1325‬ه ‪.‬‬ ‫) وفيها م ن الققدمات النثرية ما ل يشر اليها أحد ‪ .‬كدمسسا ل يفسسوتن ان الشسساعر الديسسب السسسيد‬ ‫عبد الطلسب اللسي ; ذكر قسسدماً منهسا فس مققدمسة ديسوان السسيد حيسدر الطبسوع طباعسة حجرية‬ ‫ف مستهل هاذا الققرن ‪.‬‬ ‫‪ 2‬س س ذكرتس ف س ترج ة الي سزا ص سسال الققءزوين س الل سسي الت سسوف ) ‪‍ 1304‬ه ‪ ) .‬قص سسيد ةً ل سسه‬ ‫مطلعها ‪:‬‬ ‫طري س س س س س س س س س س ق الع س س س س س س س س س س سسايل ف س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س سسدوق الراق س س س س س س س س س س سسم‬

‫وني س س س س س س س س س س سسل الم س س س س س س س س س س سسان فس س س س س س س س س س س س ب س س س س س س س س س س سسروق الصس س س س س س س س س س س سوارم‬

‫والصواب أنا للسيد صال الققءزوين البغدادي التسسوف سسنة ) ‪‍ 1306‬ه ‪ ) .‬وقد اشستبه‬ ‫ت عليها ف مققدمسسة مققتسسل‬ ‫الاقان أيضاً كدما ف شعراء اللة ‪ ،‬كدما اشتبه ف قصائد اخر نبه ُ‬ ‫أمي اللؤمنني ‪ 7‬الاذي طبع بتحققيققنا سنة ) ‪ 1394‬هس ‪. ( .‬‬ ‫‪ 3‬س ذكرت فس ترجة ) آغسا أحسد النسواب ( انسه تسوف سسنة ) ‪‍ 1311‬ه ‪ ( .‬والصسواب انسه‬ ‫وفاته كانت ف الثلثينسات علسى مسا ظهسر لنسا ‪ ،‬وقد حققسق نسسبه الصسديق عبسد السستار السسن‬ ‫كدما رأيته بطه ‪.‬‬ ‫‪ 4‬س س أوردت س ف س ترج ة اسسسطا علسسي البنّسساء التسسوف سسسنة ) ‪‍ 1336‬ه ‪ ) .‬قسسول اللوسسي ؛‬ ‫السسسيد علسسي علء السسدي ن ; فيسسه كدمسسا ف س ) السسدر النتسسثر ( ‪ :‬بسسأنه كسسان اعجوبسة بغسسداد ؛ ينظ سُم‬ ‫الشعر مع كونه اّميساً ل يققرأ ول يكتب!!‬ ‫ث س ذكرت أنسسه جسساء ف س هسسامش ) السسدر النتسسثر ( صسسحيفة )‪ (166‬مسسا يلسسي ‪ » .‬جسساء ف س‬ ‫صهس ‪ :‬اّن هاذا الشاعر اوسطا‬ ‫هامش صفحة )‪ (57‬م ن مطوطة الصل ما ن ّ‬

‫‪354‬‬


‫علي الاذكور كان ل ُي ي سسد النظم ؛ إنا كان هناك شخص اسه الشسيخ جاسسم ابس ن اُل لس مدمسسد‬ ‫البصي الاذي كان ينظم له « انتهى ‪.‬‬ ‫والسساذي يتبسسادر مسس ن هسساذا الققسسول انسسه للسسسيد علسسي اللوسسي نفسسسه ‪ ،‬ولك سّ ن الص سواب انسسه‬ ‫للستاذ يوسف عءز الدي ن س الدكتور س وقد سّج لس اسسه مسع تاريخ كتسابته لساذه السسطر فس سسنة‬ ‫) ‪ 1953‬م ‪ . ( .‬ول يُشسر مقققق ساً » السسدر النتسسثر « السسستاذان جسسال السسدي ن اللوسسي وعبسسدال‬ ‫البوري إل ذلك رغم اعتدمادمها على هاذه النسخة ‪ ،‬ونققلهدما كلم عءز الدي ن عنها!!‬ ‫ب أن اشس سَي إلس س أّن النس سسختني الل سستني اعتدم سسد عليه سسا مققققس ساً ال سسدر ل تلس سوان م سس ن‬ ‫واحس س ّ‬ ‫ت إل س أص سسل‬ ‫ف ع سس ن الص سسل الكتسسوب بسسط اللوسسسي وفيهدمسسا زيس ادات ل ت س ّ‬ ‫اشسستباهات تتل س ُ‬ ‫الكتاب بشيء!‬ ‫ت علسسى الكتسساب » اُل نستسسثر « مسسستدركاً لس ُينشسسر مسس ن قبسسل جعتسسه عسس ن مدموعة‬ ‫وقد أورد ُ‬ ‫ف كلسسه فس النققسسد الوّس عس للسسدر النتسسثر السساذي لس يسسءزل فس‬ ‫ت مسسا سسسل َ‬ ‫اللوسي الخطوطة ‪ ،‬وذكر ُ‬ ‫عداد الخطوطات!!‬ ‫بققي شي ٌء متعل ٌق بشاعرية البّناء ؛ حيث أنه كان يستعني بالشاعر الديب ‪ ،‬الطيب‬ ‫الفسّوه ‪ ،‬فسارس حلبسات البلغسة والبيسان ؛ الشسيخ جاسسم اُل لس اللسي س نظدمساً بعسض الحيسان فس‬ ‫مراس سسلت الشخص سسيات ‪ ،‬ولي سسس ذل سسك عل سسى ال سسدوام ‪ .‬فل سسه نفس سسه الش سسعري التدمي سسءز ‪ ،‬واس سسلوبه‬ ‫الس سسافر ‪ ،‬ويظه سسر ذل سسك جليس ساً فس س ش سسعره الف سسوظ فس س مدموعسسة مراث سسي الس سسيد عب سساس الطي سسب‬ ‫البغدادي التوف سنة ) ‪ 1333‬هس ( الخطوطة الفوظة فس مكتبست ‪ ،‬ففيهسا مس ن الشسعر الساذي‬ ‫ل يكسس ن أن ُينسسسب إل اليسسه ‪ ،‬وقسد أط سراه السسسيد حسسس ن الطيسسب نسسل السسسيد عبسساس السسسالف‬ ‫ٍ‬ ‫ت ذلسسك فس كتسساب » الرجال‬ ‫ذكره فيدما أنشأه م ن مققدمات لراثي والده ومدائحه ‪ .‬وقد سسّج لس ُ‬ ‫« الخطوط ف ترجة البّناء ‪.‬‬

‫‪355‬‬


‫‪ 5‬س كسسان بسوّديس لسسو قدمتسم بدراسسٍة تليليسٍة عس ن عصسسور أدب الطسسف ‪ ،‬واسستجلء الصسسور‬ ‫التباينة ف التعبي ‪ ،‬ومققارنتهسا بكسل عصسٍر مس ن العصسور ‪ .‬ول شسسك أّن هساذه الدراسسة ستكشسسف‬ ‫ع ن اموٍر بعيد ة الغور ف جانب السياسة والجتدماع مسسع لسساظ التطسسور » الدائسسي « و » الفنس‬ ‫« لشعراء السني )ع( ‪.‬‬ ‫ت بيانه باذه العجالة ‪ ،‬تاركاً بققية اللحظات لضيق الوقت ‪.‬‬ ‫هاذا ما أرد ُ‬ ‫وبالتسام أتنس للسسيد » السواد « مءزيداً مس ن » العطساء « ‪ ،‬ويا دام فس مضسدمار البحسث‬ ‫مظفراً ‪.‬‬ ‫جودت القزويني‬

‫بغداد‬

‫غّرة ذي القعدة ‪‍ 1397‬ه‪.‬‬

‫‪356‬‬


‫وتفضل الستاذ الديب الشيخ عبد المير الحسيناوي‬ ‫بتاريخ الجزء السادس من هذه الموسوعة بقوله ‪:‬‬ ‫ف س س س س س س س س س سساق ال س س س س س س س س س س سواد س س س س س س س س س س س الك س س س س س س س س س س سّل فس س س س س س س س س س س س س س س س س س س س س سسفره‬

‫ذا س س س س س س س س س س س س س أدب الط س س س س س س س س س س س سسف س س س س س س س س س س س س س ش س س س س س س س س س س س سسهي ٌد ل س س س س س س س س س س س سسه‬ ‫ف س س س س س س س س س س س س س س طّيس س س س س س س س س س س س س سسه ترجس س س س س س س س س س س س س م َم س س س س س س س س س س س س س س نس ناصس س س س س س س س س س س س س سسروا‬

‫إن ف س س س س س س س س س س س س س سسات نص س س س س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س س س س سسبط ت س س س س س س س س س س س س س سسأريهم‬

‫فحس س س س س س س س س س س س س س س سساز سس س س س س س س س س س س س س س س سسبققا وخطس س س س س س س س س س س س س س س سسى بالره س س س س س س س س س س س س س س س ان‬ ‫فقق س س س س س س س س س س س س سسد س س س س س س س س س س س س س سسا في س س س س س س س س س س س س سسه بس س س س س س س س س س س س س سسحر البي س س س س س س س س س س س س سسان‬ ‫بش س س س س س س س س س س سسعرهم م س س س س س س س س س س سساذ ف س س س س س س س س س س سسات نص س س س س س س س س س س سسر الس س س س س س س س س س س سسنان‬ ‫فس س س س س س س س س س س س س س س س سسان هس س س س س س س س س س س س س س س س سساذا نصس س س س س س س س س س س س س س س س سسرهم باللسس س س س س س س س س س س س س س س س سسان‬

‫‪357‬‬


‫المصادر المخطوطة‬ ‫للشيخ مدمد السدماوي‬ ‫للشيخ علي كاشف الغطاء‬ ‫للسيد حس ن البغدادي‬ ‫للسيد جودت الققءزوين‬ ‫للسيد جودت شب‬ ‫للسيد جودت شب‬ ‫الشيخ هادي كاشف الغطاء‬ ‫للسيد احد اللؤم ن‬ ‫الشيخ عدماد سيسم‬ ‫السيد حبيب العرجي‬ ‫للسيد مي الدي ن الغريفي‬

‫الطليعة م ن شعراء الشيعة‬ ‫سي الاظر ومتاع السافر‬ ‫الدر النظوم ف السني الظلوم‬ ‫كتاب الرجال‬ ‫سوانح الفكار‬ ‫الضرائح والءزارات‬ ‫مدموع‬ ‫مدموع‬ ‫ديوان الشيخ مدمد حس ن سيسم‬ ‫ديوان السيد مهدي العرجي‬ ‫مطوط‬

‫‪358‬‬


‫المصادر المطبوعة‬ ‫للشيخ آغا بءزرك الطهران‬ ‫للشيخ آغا بءزرك الطهران‬ ‫للشيخ عباس الققدمي‬ ‫للشيخ عباس الققدمي‬ ‫للشيخ يوسف البحران‬ ‫للسيد مس ن المني‬ ‫للشيخ جعفر النققدي‬ ‫لي الدي ن الءزركلي‬ ‫للشيخ مدمد علي اليعققوب‬ ‫للشيخ علي البلدي‬ ‫للشيخ فرج آل عدمران‬ ‫للشيخ علي الاقان‬ ‫للشيخ علي الاقان‬ ‫للشيخ علي منصور‬ ‫للشيخ فجر الققطيفي‬ ‫للشيخ مدمد حرز الدي ن‬ ‫للسيد سلدمان هادي الطعدمة‬ ‫للسيد مدمد حس ن الشخص‬

‫الاذريعة إل تصانيف الشيعة‬ ‫نققباء البشر‬ ‫الكن واللققاب‬ ‫سفينة البحار‬ ‫للؤللؤ ة البحري ن‬ ‫اعيان الشيعة‬ ‫من ن الرح ن ف شرح قصيد ة الفوز والمان‬ ‫العلم‬ ‫البابليات‬ ‫رياض الدح والرثاء‬ ‫الروضة الندية ف الراثي السينية‬ ‫شعراء اللة‬ ‫شعراء الغري‬ ‫شعراء الققطيف‬ ‫تفة اهل اليان ف تراجم آل عدمران‬ ‫معارف الرجال‬ ‫شعراء م ن كربلء‬ ‫ذكرى السيد ناصر الحسائي‬

‫‪359‬‬


‫لسون كاظم البصري‬ ‫للشيخ سعيد اب الكارم‬ ‫لحد شوقي‬ ‫للستاذ عدنان مردم بك‬ ‫للستاذ عدنان مردم بك‬ ‫للشيخ مدمد حسني الصفهان‬ ‫للشيخ عبد السني صادق‬ ‫للشيخ عبد السني صادق‬ ‫للشيخ عبد السني صادق‬

‫ذكرى الشيخ صال باش اعيان‬ ‫العلم العوامية‬ ‫الشوقيات‬ ‫مدمد اقبال‬ ‫ديوان اقبال‬ ‫النوار الققدسية‬ ‫سققط التاع‬ ‫عفر الظباء‬ ‫عرف الولء‬ ‫ديوان السيد ابو بكر ب ن شهاب‬ ‫ديوان الشيخ كاظم سبت‬ ‫ديوان الشيخ مدمد حس ن اب الاس ن‬ ‫النواء‬ ‫ديوان‬

‫ديوان السيد مي علي ابو طبيخ‬ ‫اب ن معتوق‬

‫‪360‬‬


‫الفهرس‬ ‫الققدمة ‪5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫تققريض ساحة العلمة السيد حسني نل الغفور له السيد مدمد هادي الصدر ‪6. . . . .‬‬

‫‪361‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.