Renovation and Sustainable Tourism in Kairouan, Tunisia (arabic)

áq«LPƒªædG á«∏ª©dG ¿GhÒ≤dG áæjóÃ

π«gCÉàdG IOÉYEG áÁóà°ùŸG áMÉ«°ùdGh ¿GhÒ≤dG ‘ (á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷G) ó«dÉ≤àdG ¿ÉμŸGh ìÉ«°ùdGh

¢ùfƒàH çGÎ∏d »æWƒdG ó¡©ŸG

áq«LPƒªædG á«∏ª©dG ¿GhÒ≤dG áæjóÃ

π«gCÉàdG IOÉYEG áÁóà°ùŸG áMÉ«°ùdGh ¿GhÒ≤dG ‘ (á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷G) ó«dÉ≤àdG ¿ÉμŸGh ìÉ«°ùdGh EL PRESENTE PROGRAMA ESTÁ FINANCIADO POR LA UNIÓN EUROPEA

EUROMED

EUROMED HERITAGE

AGENCIA ESPAÑOLA DE COOPERACIÓN INTERNACIONAL

COL·LEGI D’APARELLADORS I ARQUITECTES TÈCNICS DE BARCELONA

MINISTÈRE DE LA CULTURE ET DE LA SAUVEGARDE DU PATRIMOINE RÉPUBLIQUE TUNISIENNE

INSTITUT NATIONAL DU PATRIMOINE TUNISIE

:“Oɪ«HÉ¡jQ” ´hô°ûŸ ᫪∏©dG áæé∏dG (ƒμ°ùfƒ«dG ) ¿’ƒc â«éjôH (IEMed) âdGÒL ∞jRƒL (OQƒØ°ùcCG á©eÉL) »«Ø«dhCG ∫ƒH

(á£HGQ) Oɪ«HÉ¡jQ áYƒª›

:ájõ«∏μf’G ¤EG áªLÎdG GóæjOCG

:AÉ°†YC’G ¢UÈ≤H çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh ä’É°üJ’G IQGRh …Qƒ«a »ØjG :∫hDƒ°ùŸG

:á«fÉÑ°S’G ¤EG áªLÎdG »æѪc ÉqfCG :á«Hô©dG ¤EG áªLÎdG ÊÓ©dG óq«°ùdG ìÉeôdG OGôe :áYÉÑ£dG Qqƒ°üJ …ΰùe …ƒd

:´hô°ûŸG øY ∫hDƒ°ùŸG ¢SÉaƒfGRÉc »«aGõcG

É°ùfôØH á«Hô©dG ô°üe ájQƒ¡ªL IQÉØ°ùd ‘É≤ãdG ÖàμŸG QÉKCÓd ≈∏YC’G ¢ù∏éŸG …ôHÈdG óªfi ó«Mhh π«Yɪ°SG Oƒªfi :¿’hDƒ°ùŸG É«fÉÑ°SG ,áfƒ∏°TÈH Ú«æ≤àdG Ú°Sóæ¡ŸG ó¡©e ¢SÉaƒfGRÉc »«aGõcG :∫hDƒ°ùdG É°ùfôØH “¿ƒ«æ«aCG” ó¡©e Ò°S-ähQƒe ¢ùjôJÉH :∫hDƒ°ùŸG

:ÊhÎμd’G ¿Gƒæ©dG www.rehabimed.net

-É«fÉÑ°SG -áfƒ∏°TÈH Ú«æ≤àdG Ú°Sóæ¡ŸG ó¡©e © “Oɪ«HÉ¡jQ” áYƒª› -É«fÉÑ°SG - áfƒ∏°TôH 08021-5 ,Qƒà°SÉH ¿ƒH

Üô¨ŸG ,¢ûcGôà áÄ«Ñ∏d »£°SƒàŸG õcôŸG …óæbôª°S ΩÓ°ùdG óÑY …’ƒe :∫hDƒ°ùŸG á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷ÉH çGÎ∏d »æWƒdG ó¡©ŸG ìÉqeôdG OGôe :∫hDƒ°ùŸG

rehabimed@apabcn.cat

∞«æ°üàdG Gòg êÉàfEG ≈∏Y Oɪ«HÉ¡jQ ´hô°ûe (âëf ) ™ qé°ûj .√Qó°üe ôcP ™e √Gƒàfi ô°ûf ≈∏Y ∂dòch çGÎdG èeÉfôH πÑb øe ´hô°ûŸG Gòg πjƒ“ ™bh ó≤d á«fÉÑ°S’G ádÉcƒdGh »HhQhC’G OÉ–Ód ™HÉàdG »£°SƒàehQhC’G .(AECI) ‹hódG ¿hÉ©à∏d ∞bƒe ≈∏Y IQhô°†dÉH È©J q ’ á≤«KƒdG √òg ‘ IOQGƒdG QÉμaC’G ¿EG .»HhQhC’G OÉ–’G ISBN: 84-87104-90-8 DL: B-11333/2008

:ôjóŸG ¢SÉaƒfGRÉc »«aGõcG :äÉ≤«≤– …Qɪ¨dG øjódG Qƒf :ôjƒ°üàdG ôeÉ°ùdG ¿hQÉg h ìób óªMCG

áeó≤ŸG

ô°UÉæY øe »°SÉ°SCG ô°üæY ƒg å«M øe çGÎdG ádCÉ°ùà ójó÷G ó¡©dG ¢ùfƒJ »Yh ¿Eq G äÉjóq – ¬«a Oóq ¡J ô°üY ‘ Égõ«q “ h É¡àdÉ°UCG ܃©°û∏d ßØëj ,áÁóà°ùŸG ᫪æàdG ,É¡JGQÉ¡e ‘ ∂μq °ûJ h É¡ªMÓJ äÉeƒq ≤e ∂μq ØJ h É¡JÉ«M §‰ ∂HÎa äÉ©ªàéŸG ៃ©dG IOÉ«°S ¿PCG óbh .çGÎdG Gòg »MÉæe πq c ¢ùe q É©jƒæJ É¡KGÎH ÉfOÓH ájÉæY ™jƒæJ AGQh ¿Éc ógÉ©ŸG å©ÑH ájQƒ¡ª÷G ¢ù«FQ âfƒq μJ ɪc ,çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸG ‘ á°ü°üîàŸG q âaôY h ,¢ùjQóàdG h åëÑdG h á°SGQó∏d ÉYƒ°Vƒe çGÎdG øe òîqàJ »qàdG á«q ª∏©dG ¢ùdÉéŸG ≈∏Y »M q øFÉc ƒg Éà çGÎdÉH á≤∏q ©àŸG äÉ°UÉ°üàN’G øe á∏ªL ¢ùfƒJ ‘ äÉ©eÉ÷G q ÚfGƒ≤dG QGó°UEG ÖfÉL ¤G ,¿ÉeõdG ióe Gô¡°T ¢ùfƒJ â°ü°üN h ,´É£≤dG Gò¡d ᪶æŸG q á∏ªL øe ÉLPƒ‰CG Ò«¨àdG ¢ùfƒJ øe π©L √ÒZ h ∂dP πq c .çGÎdÉH AÉØàMÓd ÓeÉc ∫É› ‘ á°UÉîH q §°SƒàŸG q ¢†«HC’G ôëÑdG ‘ h »Hô©dG ⁄É©dG ‘ áëLÉædG êPɪædG .¬æe IOÉØà°S’G h ¬H ájÉæ©dG h çGÎdG ‘ »LPƒ‰ ´hô°ûe RÉ‚EG ¤EG zOɪ«HÉ¡jQ{ ´hô°ûà ™aO …qòdG ƒg ìÉéædG Gòg πq ©d h m ∫GõJ ’ »qàdG h É«q ŸÉY ÉKGôJ á∏é°ùŸG q áæjóŸG √òg äGòdÉH ¿GhÒ≤dG áæjóe ‘ h ¢ùfƒJ .´hô°ûŸG Gòg RÉ‚E’ záHGô÷G{ ¥hQR AÉë£H QÉ«àNG ºàa q ,Iõ«q ªŸG É¡Jɪ°S ≈∏Y ßaÉ– É¡«∏Y íàØæJ PEG IÉ«◊ÉH ¢†HÉædG á≤«à©dG áæjóŸG Ö∏b πãÁ ™bƒŸG Gòg ¿Éa ,π©ØdÉH h

3

áeó≤ŸG

É¡H »qàdG á«q KGÎdG ⁄É©ŸG h ¥Gƒ°SC’G h á«q æμ°ùdG AÉ«MCÓd ájODƒŸG ∂dÉ°ùŸG h è¡fC’G πq c q h ¿GhÒ≤dG âfÉc Gòg ádÉ°SQ äGòdÉH »g ∂∏J h ,∫óà©ŸG íª°ùdG ΩÓ°SEÓd IQÉæe π¶à°S IQÉ°†◊G ¿GƒdCG øe Úfƒd ÚH h §°SƒàŸG q ôëÑdG »àØ°V ÚH ¿hÉ©àdG ≈∏Y ºFÉ≤dG ´hô°ûŸG øe ƒg h ,á«q aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG ó°ü≤e §Ñ°†dÉH ƒg Gòg h .É¡«q «bô°T h É¡«q «HôZ á«q fÉ°ùfE’G ∞°ûμæàa ¢†©H ≈∏Y É¡°†©H ájq ô°ûÑdG äÉ©ªàéŸG ôFÉ°üH íàØj ¬qfC’ á∏«∏÷G ó°UÉ≤ŸG ó∏q îJ ºMÓe øe AGƒ°S óq M ≈∏Y …Oq ÉeÓdG h …Oq ÉŸG É¡KGôJ ¬fõàîj Éà ܃©°ûdG ájq ô≤ÑY h äÉHƒ©°üdG √òg ≈∏Y É°†jCG ¬JGQÉ°üàfEG πé°ùJ q h á©«Ñ£dG äÉHƒ©°üd ¿É°ùfE’G á¡LGƒe á∏«◊G h OÉà©dG h Ióq ©dG ¬ëæ“ h ,ìGôJCG h ìGôaCG øe É¡«a Éà ¿ÉeRC’G äÉÑ∏q ≤J ≈∏Y √Rƒa áæ«μe óYGƒb ≈∏Y á«q aÉ≤K áMÉ«°ùd ¢ùfƒJ ¢ù°SDq ƒJ Gòμg h .ÖYÉ°üª∏d ¬jóq – á∏°UGƒŸ .áYƒq æàŸG äGQÉ°†◊G øe áæ°S ±’BG áKÓK IhôK çôj ™ªà› ¥ÉªYCG ‘ á°Sô¨æe ó«°ùdG º¡°SCGQ ≈∏Yh çGÎdG øjOÉ«e ≈qà°T ‘ Ú°üàîŸG øe á∏q K ´hô°ûŸG Gòg ™HÉJ ó≤d h q áæjóe ßaÉfi ìÉeôdG OGôe ó«°ùdGh Oɪ«HÉ¡jQ ´hô°ûe ≥°ùæe ¢SÉaƒfGRÉc Ò«aÉN ìÉ‚ ¿Éμa ,º¡JÉ¡LƒJ q h ºgQÉμaCG âØdBÉJ h º¡JGOƒ¡› äô¡°üfÉa ,á≤«à©dG ¿GhÒ≤dG äɨ∏dG âØ∏àNEG ɪ¡e ¿É°ùfE’G ¬«NCG h ¿É°ùfE’G ÚH ¿hÉ©àdG ¿Cq G ≈∏Y GógÉ°T ´hô°ûŸG Gòg .¬°ùØf ¿É°ùfEÓd GÒN ɪFGO ôªãj ,äGó≤à©ŸG h äÉaÉq≤ãdG h

4

áeó≤ŸG

∫É«LCÓd ≥Kƒj ÜÉàc ô°ûf ‘ Oɪ«HÉ¡jQ ´hô°ûe áÄ«g »°û“ ìÉ«JQG πμH πé°SCG ɪc ‘ ¬H iòàëj ’Éãe ¢UÉ°üàN’G πgCG áeP ≈∏Y ™°†jh »LPƒªædG ´hô°ûŸG Gòg áeOÉ≤dG .ÊGôª©dG É¡é«°ùf ≈∏Y á¶aÉëŸGh á«£°SƒàŸG á«îjQÉàdG Éæfóe áfÉ«°U ICÉ°ûf òæe ¬∏MGôe ™«ªL ‘ ¬MÉ‚EG h ,´hô°ûŸG Gòg RÉ‚EG ‘ ºgÉ°S øe πq μd Gôμ°ûa .ô°ûædGh º«°ùéàdG ≈àM IôμØdG »eÉe øH »LÉÑdG óªfi çGÎ∏d »æWƒdG 󡩪∏d ΩÉ©dG ôjóŸG

5

6

â°Sô¡ØdG

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG .1 .çGÎdG ‘ πYÉa ±qô°üJ ƒëf . á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdGh çGÎdG 1 .1 ¿GhÒ≤dG áæjóe .2 á«îjQÉJ áëŸ 2 .1 Ωƒ«dG ¿GhÒ≤dG 2 .2 ¿GhÒ≤dG áæjóŸ áqjQɪ©ŸG äGõ«ªŸG 2 .3 QhódG áØ«æ°üJ 2 .4 AÉæÑdG ¥ôW 2 .5 á«fGhÒ≤dG IQɪ©dG á¨d 2 .6 áq«LPƒªædG á«∏ª©dG .3 zOɪ«HÉ¡jQ{ ±GógCG 3 .1 ¿GhÒ≤dÉH á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG 3 .2 áHGô÷G AÉë£H π«gCÉJ IOÉYEG 3 .3 ¿GhÒ≤dÉH áÁóà°ùŸG áMÉ«°ùdGh Oɪ«HÉ¡jQ : zOɪ«HÉ¡jQ { Ihóf 3 .4 áHGô÷G AÉë£H 3 .5 á°SGQqódG ´ƒ°Vƒe 3 .5. 1 π qNóàdG ´hô°ûe 3 .5. 2 ¬à¨«°Uh πNóàdG áq«é¡æe 3 .5. 3 IõéæŸG ∫ɨ°TC’G 3 .5. 4 ÉgOGóYEG §£flh ¬«∏Y ±QÉ©àŸG AÉë£ÑdG ¬LƒJ 3 .5. 5 IõéæŸG áÄ«¡àdG 3 .5. 6 ∫ɨ°TCÓd »∏«°üØJ ∞°Uh 3 .5. 8

7

â°Sô¡ØdG

áq«LPƒªædG á«∏ª©dG øe IÉæàéŸG èFÉàædG .4 q»◊G ∫ÉØWCG ™e §«°ûæJ 4 .1 AÉë£ÑdÉH ábÓY º¡£HôJ øjòdG ‹ÉgC’G ¢†©H ÜGƒéà°SEG 4 .2 á«fGhÒ≤dG ájó«∏≤àdG IQɪ©dG π«gCÉJ IOÉYEG ¢üî∏e •ÓŸÉH ÉgDhÉ°ùcEGh ¿GQó÷G º«eôJ .1 (∞°Uƒà°ùŸG) ájó«∏≤àdG ∞≤°SC’G .2 (Ò÷ÉH AÓ£dGh …Ò÷G •ÓŸG ™æ°Uh √ÒªîJh √DhÉØWEG) …ó«∏≤àdG Ò÷G q .3 á«ÑbC’G AÉæH .4 (êÉàfE’G) …ó«∏≤àdG ôLB’G áYÉæ°U .5 ¢ùÑ÷G ¢û≤f (iôNC’G IQɪ©dG ô°UÉæY ¢†©Hh §«∏Ñà∏d) IQÉé◊G ¢û≤f .6 π°UÉØŸG Aπeh ™°VƒdG - §«∏ÑàdG .7 á«Ñ°ûÿG IQÉéædGh ájôî°üdG ôWC’G .8 á«FÉHô¡μdG äÉμÑ°ûdG ™°Vh .9 ájó«∏≤àdG áq∏¶dG .10 »Ñ°ûÿG ¥GhôdG .11

8

1. á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

ÉjQƒ°S :√ô°üH

ÜÉ°ùàcBÉH ¢ùfƒàd íª°ùJ á«aÉ≤ãdGh á«KGÎdG áMÉ«°S ΩÉ``ë`à`b’ á``jQhô``°`†`dG Iƒq ` ≤` dG •É``≤`f . IAÉØch QGóàbBÉH πÑ≤à°ùŸG ‘ É«q °SÉ°SCG Gô°üæY πãÁ Ωƒ«dG çGÎ``dG ¿Eq G ¬ëæà ∂``dP ¿É``c AGƒ``°`S »MÉ«°ùdG ¢Vô©dG Gòg ™``e ábÓ©dG ÚªãàH hCG á«aÉ°VEG ᪫b .¬°ùØf çGÎdG

9

á«ŸÉ©dG ä’ƒq ëàdG ó¡Y ‘h ô°VÉ◊G ‘ É``eq CG êƒàæŸG ™jƒæJ …Qhô°†dG øe äÉH ó≤a ,iÈμdG ¢Vô©H ∂dPh IójóL ¥Gƒ°SCG ∞°ûch »MÉ«°ùdG Ú©dƒŸG Ò``Z Ö∏L ≈∏Y QOÉ``b ójóL êƒàæe »KGÎdGh ‘É≤ãdG êƒàæŸG ‘ ÒμØàdG …CG ôëÑdÉH . »Ä«ÑdGh áKÓK òæe óટG É¡îjQÉàH á«æ¨dG ¢ùfƒJ ¿Eq G äÉaÉ≤K É¡«°VÉe ‘ âaôY ób ,áæ°S ±’BG É¡«°VGQCG ≈∏Y âÑbÉ©J IOóq ©àe äGQÉ°†Mh “êÉWôb ” QÉ``KBG QGôZ ≈∏Y É¡Jɪ°üH ácQÉJ á«eÓ°SE’G ⁄É`` ©` `ŸGh “º÷G ìô°ùeh” äGhÌdG √òg πq c , á°Sƒ°Sh ¢ùfƒJh ¿GhÒ≤dÉH

πH Ö°ùëa …OÉ°üàbEG QhóH áMÉ«°ùdG Ωƒ≤J ’ ≥∏£æJ ájq ô°ûH áYÉæ°U ∂dP ¤EG áaÉ°VEG Èà©J Öjô≤J ¤EG ó°ü≤Jh ¬«dEG Oƒ©àd ¿É°ùfE’G øe OOGƒàdGh íeÉ°ùàdG º«b ï«°SôJh ܃©°ûdG .QGƒ◊Gh øjôªãà°ùŸGh áeƒμ◊G äGOƒ¡› â¡LƒJ q ó≤dh áMÉ«°ùdG ¤EG äÉ``æ`«`à`°`ù`dG ò``æ`e Ú``dƒq ` ª` ŸGh ∫ƒW ≈∏Y πMÉ°ùH ™qàªàJ ¢ùfƒJ ¿C’ á«ÄWÉ°ûdG Gó«°UQ ôqaƒj Ée ƒgh ,ÅWGƒ°ûdG øe º∏c 1300 πãq Á ɪc ™°VGƒàe πHÉ≤à »æà≤jo É``jq QÉ``Œ Iõ«q ªàe á¡Lh á«Hô¨dG É``HhQCG øe øjóaGƒ∏d .ájó«∏≤àdG ¥Gƒ°SC’ÉH áfQÉ≤e

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

Úæμq ªàe Gƒfƒμj ¿CG Öéj QÉ`` KB’G Ωƒ∏Y »é«JGΰSE’G §«£îàdG äÉ«æ≤J ø``e ɪc çGÎ``dG Ëó≤Jh ‘É≤ãdG ≥jƒ°ùàdGh ‘ ±ô°üqàdG ≈∏Y øjQOÉb Gƒfƒμj ¿CG Öéj ∫ƒ°üë∏d í°TôJ ∞∏e qp OGóYEG hCG ám «fGõ«e m . ‹hO èeÉfôH QÉWEG ‘ áëæe ≈∏Y

¿CG á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG ≈∏Y …òdG Qhóq dG ójó– øëf Éæ©ªà› ‘h Ú©e q §«fi ‘ ¬H Ωƒ≤J ™°†j É©k ªà› »æ©r fn ÉæfEÉa π©ØdÉHh .äGqò`n `dÉ``H ´ô°ûjh ∂°T ™°Vƒe …ó«∏≤àdG ¬à«ªæJ §``‰ Ωƒ¡Øe ≈∏Y õμJôJ á∏jóH •É``‰CG Qƒq °üJ ‘ .§«ëŸG ΩGÎMBGh áeGóà°SE’G

ƒëf :á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdGh çGÎdG 1 .1 q N ±ôq °üJ .çGÎdG ‘ ¥Ó

‘ ±öüàdGq åjó– ÊÉãdG ΩÉ≤ŸG ‘ Éeq CG ™°Vh øe óq H ’ ∫ÉéŸG Gòg ‘h .çGÎ``dG

¿ƒ°ü°üîàŸG øëf Éæ«∏Y ¬``fCG »æ©j ∂dP ¿Eq G q ≥qaƒŸG QhóH ÌcCÉa ÌcCG ™∏£°†f ¿CG çGÎdG ‘ ¿Cq G QÉÑàYE’G ‘ ÉfòNCG GPEG ɪ«q °S’ »YɪàLE’G ¢†jôY ¥Éah øY nåëÑdGh á«©ªàéŸG án ªgÉ°ùŸG äGQƒq °üàdG §«£îJ í«JÉØe »g ‹ÉgC’G ÚH .... áÁóà°ùe ᫪æàd Iójó÷G

ΩɪàgG OGOREG »°VÉŸG ¿ô≤dG äÉæ«©°ùJ òæe á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG Qɪãà°SÉH á«£°SƒàŸG ÉHhQCG ;ä’’O GP GOÉ```jORG »``YÉ``ª`à`LE’G ¿CÉ`°`û`dG ‘ IÌc ß``MÓ``f ¿CG »Øμj ∂``dò``H ´É``æ` à` bEÓ` dh âëàa »àdG ∞jô©àdG õcGôeh ⁄É©ŸGh ∞MÉàŸG »àdG ™jQÉ°ûŸG Iôah ∂dòch ,Qƒ¡ªé∏d É¡HGƒHCG .äõ‚CG

,çGÎdG π«gCÉJ ó°üb ójóL …ô¶f Qƒq °üJ á«q ∏ëŸG ᫪æàdG º«gÉØe ≈∏Y óªà©j Qm ƒq °üJ »©ªàéŸG Qɪãà°S’Gh »ª«∏bE’G ó©ÑdGh º«gÉØŸÉH í∏°ùàdG q »Øμj ’ ¬fCG ÒZ .çGÎ∏d Ò¨àdG ¤EG »©°ùdG É°†jCG Öéj πH ájq ô¶ædG π«“ »àdG á«dÉ◊G ájGQOE’G áμ∏«¡∏d ≥«ª©dG »ØàμJ »àdG ∂∏J áÁó≤dG Iô¶ædG ¤EG ‘ çGÎ``dG ‘ ±ôq °üàdG ≈∏Y ±Gô°TE’ÉH á«é«JGΰSG Iô¶f ¤EG áLÉëH ÉæfCG ÚM . ábÓq Nh Ú°üàîŸG øe ójóL π«÷ ºFÓŸG On GóYE’G ¿Eq G q n åjóëàdG º«gÉØe n≥«Ñ£J ∂dòch çGÎdG ‘ π«gCÉJ èeGôH iƒà°ùe ‘ É≤HÉ°S ÉfôcP »àdG …ôgƒ÷G …óq ëàdG á¡LGƒÃ ¿É몰ùj çGÎdG ¿Gò∏dG »°SÉ°SC’G pô£ÿG áp `¡`LGƒn `Ão p ∂dòch …ó«∏≤àdG …QÉ``ª`©`ŸG çQE’G Ωƒ``«` dG ¿GOóq ` ¡` j :»£°SƒàŸG

¿Eq Éa ìÉéædÉH »°ûªàdG Gòg π∏q μj ≈àMh ¬qfCG ÒZ : IQhô°†dÉH ɪgôaƒJ Öéj ÚÄ«°T Ú°ü°üîàe øjƒμJ ∫hq C’G ΩÉ≤ŸG »Øa q ójó– »¨Ñæj π©ØdÉHh :çGÎdG ‘ OóL

™°Vhh Ú°üàîª∏d Ió``jó``÷G í``eÓ``ŸG ¬qfEG . áªFÓŸG øjƒμàdG äGQhó``d Qƒq °üJ m ` `LEG Ωóq ` ≤` f ¿CG Ωƒ``«` dG »Øμj ’ hCG äGRÉ` m `jPÉ``à` °` SCG â©°Vho ák jó«∏≤J ák `«`©`eÉ``L äÉ` . Iò``JÉ``°` SCGh ÚKÉëH q øjƒμàd π``°` UC’G ‘ Ú°üàfl Ωƒ«dG Ö∏£àj ójó÷G ™bGƒdÉa q Oq Gƒe ‘ º¡fƒq μJ ¤EG áaÉ°VEG çGÎ``dG ‘ ‘ hCG á``°`SÉ``fE’G º∏Y ‘h ï``jQÉ``à`dGh øØdG

»g á«cP á≤jô£H ÆGôØdG Aπe ≈∏Y IQó≤dG ¿Eq G” “ IQÉ°†ë∏d iƒ°ü≤dG áé«àædG

π°ShQ ófGôJôH

áMÉ«°ùdG ‘h çGÎdG ‘ ¿hQÉ°ûà°ùe ÉæqfCG ÉÃh ÚYƒaóe IÒãc ¿É«MCG ‘ Éqæc ó≤a ,á«aÉ≤ãdG …òdG Ée :‹É``à`dG ∫GDƒ°ùdG ≈∏Y á``HÉ``LE’G ¤EG “Éæà°ù«æμH” hCG “Éfô°ü≤H” ¬∏©Øf ¿CG ™«£à°ùf ?“»îjQÉàdG ÉfõcôÔ hCG “Éæ©eÉéH” hCG ∫CÉ°ùfo ’ ÉæqfCG ƒg ∫GDƒ°ùdG ‘ º¡ŸG ¬LƒdG ¿Eq G OhOôe ø°ùëf q ∞«c hCG áfÉ«°üdG á«Ø«c øY IóFÉØd áfÉ«°ü∏d √Éæ°ü°üN q …òdG Qɪãà°SE’G Ö∏£dG ¿Eq É` `a ™``bGƒ``dG ‘h .á``«`∏`ë`ŸG ᫪æàdG áZÉ«°U óæY ¬«qn Ñ∏f ¿CG Éæ«∏Y ¿Éc …òdG »°ù«FôdG ‘ ¢ü qî∏àj çGÎdG pπ«gCÉJ ™n jQÉ°ûe ¬«LƒJ hCG

10

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

ó«©°SƒH …ó«°S

hCG äÉjôØ◊G √ò``g IóFÉa º¡d ìô°û«d ¿É``c ádÉ◊G √ò``g ‘h ¬«dEG ∫hDƒà°S Éà º¡ªn ∏p ©r «o d ¿CG »æ©j ∑ƒ∏°ùdG ∂dP ¿Eq Éa ,äGòdÉH á«fÉãdG áªgÉ°ùŸG á«fÉμeEÉH ¿ƒÑdÉ£j äÉjó∏ÑdG AÉ°SDhQ áªgÉ°ùe º¡JÉjó∏H çGô``J π«gCÉJ á≤jôW ‘ ÚãMÉÑdG áeP ≈∏Y πq fi ™°Vh Oôq › RhÉéàJ ∑ƒ∏°ùdG Gòg . º¡J’BGh º¡JGhOCG ¬«a ¿ƒ¶Øëj ÊóŸG ™ªàéŸG áªgÉ°ùe ∞n ©r °Vo ™Ñ£dÉH RÈj áÑ°ùædÉH QGô≤dG PÉîJG ô``eCG ¬«dEG Oƒ©j …ò``dG .çGÎdG π«gCÉJ ™jQÉ°ûe ¤EG

11

ô°ù©j »àdG ∂∏J á«q LÉ©dG º``¡`LGô``HCG ‘ º¡Jɪq ¡e ióMEG ¿Cq G ¿ƒ°ùæjh É¡«dEG ∫ƒNódG ÚH Qƒ``°`ù`÷G óq ` `en ‘ πãªàJ á``«q `°`SÉ``°`SC’G . ™ªàéŸGh çGÎdG äÉjó∏H AÉ``°` SDhQ Iôq ` e ø``e Ì``cCG Éæ«≤àdBG ó≤d ájQÉL á``jô``KCG äÉ``jô``Ø` M ÖÑ°ùH Ú``Ñ`°`VÉ``Z ƒg º¡Ñ°†Z ÖÑ°Sh ,º¡JÉjq ó∏H á≤£æe ‘ ɇ q Ì``cCG º¡ªq ¡J ó``b ∫É``¨`°`TCG ¢†©H Ò``NCÉ`J iôNCG ä’ÉM ‘h . ájôKC’G çƒëÑdG º¡ªq ¡J …Cq G º¡H π°üàj ⁄ ¬``fq CG º¡Ñ°†Z ÖÑ°S ¿ƒμj

±hô¶dG ∫Ó¨à°SBG »æ©«a …óëàdG É``eq CG ∑Ó¡à°SBG óYÉ°üJ É¡°VôØj »àdG á©é°ûŸG á«aÉ°VEG Oo QGƒe ôaƒàJ ≈qàM á«aÉ≤ãdG IOq ÉŸG É¡«dEG OÉ©jo h áo «aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG ™LÎn °ùor àa o á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG á°†¡f ¿Eq G. É¡fGRƒJ çGÎdG π«gCÉJ äGQƒq `°`ü`J ™°VƒH íª°ùJ ¢ù«dh ¥ƒ``°`ù`dG OÉ``°`ü`à`bG ≥£æe Ö°ùM hCG ájôgƒ÷ÉH ≥∏©àJ ÒjÉ©e ¢SÉ°SCG ≈∏Y p Gògh .Ö°ùëa É«Lƒdhój’ÉH hCG á«aô◊ÉH ∂dP π``c ø``Y Ó°†a , íª°ùj »°ûªàdG äÉ°ù°SDƒe AÉ°SDhQ ) ÊóŸG ™ªàéŸG ™«é°ûàH ïdG äÉYƒª›h äÉ«©ªLh ¿ƒq °üàflh ±ô°üqàdG ‘ áªgÉ°ùŸG ≈∏Y (... ∂``dP Gòg ∞μj q ÉgóæYh á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG ‘ ¢UÉ°üàNBG øe ¿ƒμj ¿CG ≈∏Y ±ôq °üqàdG Iƒ£ÿG ƒ£îfh ÉgóMh á«eƒª©dG IQGOE’G »≤«≤M »WGô≤ÁO QGƒM ƒëf á«q °SÉ°SC’G .á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG ∫Ó¨à°SBG ∫ƒM ∫hq C’G : Ú``¡` Lh hP ƒ``¡`a ô``£``ÿG É`` ` eq CGh •É‰CG äÉØ∏q fl øe »qJCÉàj ô£N ɪ¡æe ≈∏Y ¢ù«dh äÉHQÉ°†ŸG ≈∏Y Ωƒ≤J ᫪æJ ¢ù◊G áÁóY •É``‰CG »``gh áeGóà°SE’G q ÊÉK Éeq CG. á«©«Ñ£dGh á«aÉ≤ãdG º«≤dG √ÉŒ ∑ƒ∏°S øe É°†jCG »JCq Éàj √ô£îa Ú¡LƒdG çGÎdG »°üàfl ´É£b ¤EG ÚªàæŸG ¢†©H º¡°ùØfCG ≈∏Y ¿ƒ≤∏¨æj Ée GÒãc øjòdG

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

’h »Øjô©J ∫Éãe Ö°ùM π¨à°ûJ ¿CG »¨Ñæj ÉYhô°ûe Qôq ëf ¿CG ádÉ◊G √òg ‘ »Øμj ™e »≤à∏f ¿CG Öéj π``H ≥∏¨æe Öàμe ‘ ɪ«a º``gAGQBG ∞°ûàμfh Ú«∏ëŸG ‹É``gC’G .çGÎdÉH ≥∏©àj hCG IQhô``°`†`dG ™aóJ Ú``M IÒãc ¿É``«`MCG »Øa É«FÉ≤∏J ôq μØf Ée º«∏bEG çGôJ π«gCÉJ ¤EG IOGQE’G ∂∏J ‘ ôμØf hCG ‘GôZƒæJEG ∞ëàe çGóMEG ‘ »gh Gô`` qNDƒ` e äóq ` L »àdG ájq ôë°ùdG É°ü©dG .çGÎdÉH ∞jô©àdG õcGôe çGóMEG ô``eC’G ≥∏©àj Ú``M Iô``JGƒ``à` ŸG AÉ``£` NC’G øªa πãªàj lCÉ£N á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG π«gCÉJ ´ƒ°VƒÃ ≈∏Y hCG OôØæe ºm ∏n ©r en ≈∏Y ¢TÉ≤ædG õ«côJ ‘ m É¡∏ª°ûj »àdG Iójó©dG √ƒLƒdG øe óMGh ¬Lh »Øa ,á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG √ò``g ‘ ±ô°üàdG õ«cÎdG ™≤j ∫ÉãŸG π«Ñ°S ≈∏Y ¿É«MC’G ¢†©H ¿É«MCG ‘h Ö°ùëa áfÉ«°üdGh áfÉ«°üdG ≈∏Y hCG çGÎdG ô°ûf ƒg πZÉ°ûdG π¨°ûdG ¿ƒμj iôNCG .¬H ∞jô©àdG »ª«∏bEG ¬LƒJ q ÜÉ«Z ¤EG CÉ£ÿG Gò``g Oƒ©jh ÓeÉ°T ÉHÉ«Z ‘É≤ãdG çGÎ``dG ‘ ±ô°üqà∏d É¡Lh õ«q ‰ ÚM ÉæfCG ƒg ∂dP èFÉàf ô£NCGh ób ¿ƒμf iôNC’G √ƒLƒdG πq c ÜÉ°ùM ≈∏Y GóMGh m m¿RGƒJ ΩóY ÉæÑÑq °S ’k Éãn ep o¥ƒ°ùno æ°Sh n .±GôëfGh

º«eÎdG äÉjƒdhCÉH .1 ‘ ¬H ΩÉ«≤dG ìÎ≤ŸG •É°ûædG ´ƒæH .2 ádÉ°SôdG ¬∏«ª– ÖLGƒdG hCG ¤hCG á∏Môe çGÎdG ≥jôW øY É¡¨«∏ÑJ OGôŸG πªàëŸG Qƒ¡ª÷ÉH .3 ¿CG IQGOE’G ≈∏Y …òdG çGÎ``dG ´ƒæH .4 ¬o «n æp àn ≤r Jn ¿CG hCG ¬«a ±ô°üàJ ‘ ÖZôf »àdG äGOÉ©dGh ó«dÉ≤àdÉH .5 É¡«dEG IOƒ©dG áæμ‡ É¡JQÉjR íÑ°üJ »àdG ⁄É©ŸÉH .6 ≈àM É¡YÉÑJEG ” »``à`dG á≤jô£dÉH .7 ¬æμ‡ IQÉjõdG √òg âëÑ°UCG OhOô`` e øª°†J »``à` dG ᨫ°üdÉH .8 GPEGh ∂dP ïdEG çGÎdG ‘ äGQɪãà°SE’G øe ¿ƒμ«°ùa äÉ££îŸG √ò``g âHÉZ IõéæŸG äÉMÎ≤ŸG èFÉàf º««≤J Ò°ù©dG .É¡«∏Y ºμ◊G hCG …Qhô°†dG ø``e íÑ°UCG á«fÉK á¡L ø``eh ᨫ°üdG ≈``∏`Y º``LÉ``æ`dG π``∏`ÿG á``¡`LGƒ``Ÿ á«dBG í°Vƒf q ¿CG äGQGô≤dG PÉîJB’ á«dÉ◊G ÚdhDƒ°ùŸG ≈∏Y πo ¡qp °ùon à°Sn n »àdG áªgÉ°ùŸG ‘ Ú``YÉ``ª`à`L’G ¿Gƒ`` ` YC’Gh Ú«°SÉ«°ùdG º¡JÉaƒ qîJh º¡◊É°üe RGôHEG Ú©e q º«∏bEG ∂dòch º``¡` KGô``J π``«` gCÉ` J ¤EG áÑ°ùædÉH á≤∏©àŸG QÉμaC’G ájq ƒdhCG §Ñ°V ¤EG áÑ°ùædÉH á«∏ªY á«dB’G √òg ¿ƒμJ ≈àMh . åëÑdÉH

á°SQGód á°ü°üîŸG OQGƒ``ŸG ¿Cq G º∏©j Éæ∏q ch q ájOhóëŸG √òg øYh .IOhófi ¬∏«gCÉJh çGÎdG á«Ø«c AÉ≤àfBGh QÉ«àNBG IQhô°V ºéæJ äGòdÉH ¿Eq G º``K .É``g pô``jOÉ``≤`eh Op QGƒ`` `ŸG √ò``g Qɪãà°SBG √òg πãe PÉîJÉH íª°ùJ ám ë°VGh Òn jÉ©e ÜÉ«Z íàØj ,É¡«∏Y ≥Øàf ¿CG øμÁ ÒjÉ©e , äGQGô≤dG øe ÒÑc OóY òîàj »c ¬«YGp ôn °ür ep ≈∏Y ÜÉÑdG º¡J á«q æ¡e Òn jÉ©n en ¢SÉ°SCG ≈∏Y äGQGô≤dG √òg »g IóMGh áª∏c ‘ …CG Ö°ùëa ´É£≤dG QÉ°üfCG .á«WGô≤ÁO ÒZ äGQGôb ¢VQÉ©àd á«WGô≤ÁO áØ°üH Óq M ó‚ ≈àMh :ÚeR’ ÚÄ«°T ¿CG iôf øëæa ,Gòg ídÉ°üŸG äÉ«dBG ø``e π«L óLƒj ¤hCG á¡L øªa á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG Qɪãà°SBG §«£îJ ” ʃμ°Sƒ∏μfC’G” ⁄É``©`dG ‘ ±hô``©` ŸG »é«JGΰS’G §£îŸG” º``°` SEG â``– ¬fCÉ°T §£îŸG Gòg ,“çGÎdÉH ∞jô©à∏d ᫪«∏bE’G á«é«JGΰSE’G äÉ££îŸG ¿CÉ°T øe É``bÓ``£` fEG √OGó`` ` YEG »¨Ñæj iô`` `NC’G ∫ƒ°UƒdG ¬àjÉZ ¿ƒμJh ‹É``gC’G áªgÉ°ùe äÉμ∏ટG Qɪãà°SBÉH ≥∏©àj ɪ«a ¥Éah ¤EG øe ´ƒ``æ`dG Gò``g. Ú©e q º«∏bE’ á«aÉ≤ãdG ôjƒ£J øe øμªàf ≈àM »°SÉ°SCG äÉ«dB’G Ö«Œ ám «©bGhh çGÎ∏d áªFÓe äÉ°SÉ«°S :á≤∏©àŸG πFÉ°ùŸG ≈∏Y

12

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

¿GhÒ≤dG

áæμeCG QÉ``Ñ`à`YE’G ‘ ò``NCÉ`f ¿CG »æ©j án ªFÉ≤dG . IôcGqòdG §«£îàdG êQq óJ ¿Eq Éa ,√òg ô¶ædG ájhGR øeh πjƒ– ¿ÉμeE’G ‘ π©éj …òdG »é«JGΰS’G øμÁ á«∏fi ᫪æJ ∑ôq fi ¤EG »KGôJ Qó°üe çÓK Ö°SÉæJ á«°ù«FQ •É≤f çÓK ‘ ¬dGõàN ¤EG π«– ¤hC’G á£≤ædG : áØ∏àfl äɶ◊ ¬«a πª©æ°S …ò``dG ¿ÉμŸG É¡«∏Y »àdG ádÉ◊G ,±GógC’G ójó– ¤EG π«– á«fÉãdG á£≤ædGh ɪq Y ÉæJ’DhÉ°ùJ ‘ πãªààa áãdÉãdG á£≤ædG Éeq CG ɪq Yh ?±Gó``gC’G √òg ≥≤ëf ≈àM ¬∏ªY Öéj

13

QÉ°üàf’G IQhô°†dG øe ¿ƒμj çGÎdG øe óMGh √QÉÑàYÉH º¡Øj ¿CG Öéj çGÎdG ¿Cq G Iôμa ¤EG o ∞FÉXƒdG ɡ檰V ¿RGƒ``à`J ák Ñqcôe ák eƒ¶æe √ôn KCGh çGÎ``dG Qn ɪãà°SBG ∫õàîJ »àdG ¢ùªÿG çƒëÑdGh ≥«KƒàdGh áfÉ«°üdG »æ©fh »YɪàL’G . ∞jô©àdG hCG ô°ûædGh AÉæàbE’Gh π«gCÉJ ¿Eq É`a »ª«∏bEG ¬LƒàH q ô``eC’G ≥∏©àj ÚMh ¿GQó``÷G π``NGO Qôq `≤`j ’ ¿CG »¨Ñæj çGÎ`` dG QGô≤dG ¿ƒμj ¿CG Öéj øμdh Éeq ¢Vô©Ÿ á©HQC’G òNCÉj …òdG ó¡°ûª∏d á∏eÉ°T Iôμa ≈∏Y ÉëàØæe p p äÉjÉæÑdGh á∏«°UC’G äGOÉ¡°ûdG QÉÑàYE’G ‘

¿GhÒ≤dG

á°SÉ«°S ¿hO »ª∏©dG åëÑdG Qƒq £àna ∂dP ≈∏Y »àdG IôμØdG »gh ,Qƒ¡ª÷G ™e ∫É°üJBGh ô°ûf É¡fCÉ°T á«KGÎdG äÉ°ù°SDƒŸG áZÉ«°U AGQh âfÉc Gògh .IóFÉØdG Oo hófi ᫪∏©dG πcÉ«¡dG ¿CÉ°T õqcôJ »àdG äÉ°SÉ«°ùdG ™e çóëj Ée §Ñ°†dÉH ´ÉØàfE’G ø``e óq `ë`o `àn `an Ö°ùëa á¶aÉëŸG ≈∏Y ¿Cq G ɪc .√Qƒq £J ™æ“h çGÎ``dG øe »Yɪ÷G ¿hOh ≥«KƒJ ¿hO ¬H ∞jô©àdG hCG çGÎdG ô°ûf ÜÉ«Z ¿Cq G ɪc ™bGƒdG ±ôq ëj ≥Ñq °ùe »ª∏Y åëH . ¬YÉ«°Vh çGÎdG ÜGôN ÖÑq °ùj áfÉ«°üdG ÖfÉéH »æà©J »àdG ájDhôdG √òg á¡LGƒe ‘h

á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG

áMƒàØe πFÉ°ùŸG ¢†©H ∑Îf ¿CG Oq ƒf ΩÉàÿG ‘h π«Ñ°S ≈∏©a É¡ÑfGƒL ‘ …CGôdG ∫ɪYEGh ¢TÉ≤æ∏d ™ªàéŸG Ωõà∏j ¿CG …Qhô°†dG øe πg ∫ÉãŸG πg ?È``cCG ÉeGõàdEG áÁóà°ùe áaÉ≤ãH Êó``ŸG ¿ƒjOÉ°üàb’G ¿ƒ∏YÉØdG ∫òÑj ¿CG ΩRÓ``dG øe ΩGõàdGh ø°ùMCG ¢SGô¨fBG π«Ñ°S ‘ ÈcCG Gó¡L πg ? Égôjƒ£Jh º¡ª«dÉbCG ᫪æJ ÉjÉ°†≤H ÈcCG ¿ƒ«°SÉ«°ùdG ¿ƒdhDƒ°ùŸG »©j ¿CG …Qhô°†dG øe óq °TCG É«k Yr hn áMÉ«°ùdG ‘h çGÎdG ‘ ¿ƒ°üàîŸGh ? §«£îàdG áaÉ≤ãH á∏Ä°SC’G √ò``g ≈``∏`Y äÉ`` HÉ`` LE’G â``fÉ``c GPEGh Ée .iô`` NCG á∏Ä°SCG ìô£f òFóæY ÜÉ``é`jE’É``H ¿ƒμjh √QÉàîf ¿CG Éæ«∏Y …òdG »∏μ«¡dG êPƒ‰C’G ‘ ¬LÉeOEGh çGÎdG ‘ ±ôq °üà∏d áeAÓe ÌcCG iôNCG ᨫ°üHh ? äGAÉ°†ØdG §«£îJ ¥É«°S ¿ƒdhDƒ°ùŸG ¢ù∏éj ¿CG Ö``Lh ádhÉW …CG ∫ƒ``M áÄ«¡J ≈∏Y ¿ƒdhDƒ°ùŸGh á«aÉ≤ãdG äÉμ∏ટG ≈∏Y á›óæe áØ°üH Éjq ƒ°S Ghôμq Øj ≈àM º«∏bE’G çGÎdG ™«£à°ùj …ò``dG Qhr ó`qn ` dG ∫ƒ``M á«q ª∏Yh ™p ªàéŸG ‘ ¬``H Ωƒ≤j ¿CG »©«Ñ£dGh ‘É≤ãdG ¬JÉ°†bÉæJ ºgC , pô°UÉ©ŸG m q G ióMEG øªμJ ™ªà› øe ¢`` VQC’G ≈∏Y ∞°ù©àdG q Ú``H ´Gô``°`ü`dG ‘ ÉÁóà°ùe GQɪãà°SBG ÉgQɪãà°SBG Ú``Hh á«MÉf .§«ëŸGh áÄ«ÑdG ΩÎëj

á«°ùaÉæàdG IQó≤dG ºYO ó°üb á«àëàdG »æÑdG øjQOÉb ¿ƒμf ¿CG »¨Ñæj »°ûªàdG Gòg ájÉ¡f ‘h á«é«JGΰSE’G äÉWÉ°ûædG øe á∏ªL Ëó≤J ≈∏Y ‘ çGÎdG õ«côJ »g á«∏ª©dG √òg øe ájɨdGh çGÎdG IóFÉØd ∂dPh á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG ¥ƒ°S É¡«a êQó``æ`j »àdG áYƒªéŸG IóFÉØdh ¬°ùØf ´hô°ûe …Cq G ¥Ó£fBG á£≤f ¿Eq Éa GÒNCGh .É°†jCG √Qƒ¡ªL í«°VƒJ ‘ πãªàJ çGÎ`` dG AÉ``«` ME’ ¿CG ÖLGƒdG øe ≈≤Ñj ô``NBG ÒÑ©àHh πªàëŸG ∫É«LCÓd ¬fƒ°üf ¿CGh çGÎdG Gòg ≈∏Y ßaÉëf ∫É«LC’G iód ¬H ∞jô©àdG Öéj ɪc áeOÉ≤dG äÉbÓY §HQ øe É¡∏q c øμq ªàJ ≈qàM Iô°VÉ◊G ¬fCG ÒZ . ¬H ájÉæ©dGh ¬eGÎMBÉH ¬©e π°UGƒJ ¬jôFGRh çGÎdG ÚH QRBÉJ äÉbÓY ≥∏îf ≈àMh »¨Ñæj ( AGƒ°S óq M ≈∏Y ÖfÉLCGh »æ©J Ú«∏gCG ) çGÎ``dG Ëó``≤`Jh ìô°ûH ≈``æn `©r `Jo è``eGô``H ™``°`Vh ‘ »Ñ∏J ¬°VôY ¿ƒæØH ≈æ©oJ iô``NCG èeGôHh º¡JGQɶàfBGh QGhq õdG A’Dƒg äÉLÉM ¬°ùØf ¿B’G ájOhOôŸG ¿Éª°V Öéj ∂``dP ¤EG áaÉ°VEGh . ¿ƒμj ’ …CG) ájOÉ°üàbG ô¶f á¡Lh øe AGƒ°S øehCG ( äÉjó∏ÑdG äÉ«fGõ«e π≤ãj ÉÄÑY çGÎdG áYƒªéŸG óYÉ°ùj …CG ) á«YɪàLG ô¶f á¡Lh óFGƒa øe ¬æY ôq éæj Ée Qɪãà°SBG ≈∏Y á«∏ëŸG øe óq H’ ¬∏c Gòg ≥«≤– πLCG øeh (¢Uôa h øe á«dÉàdG á«°SÉ°SC’G á∏Ä°SC’G øe ¥Ó£f’G ∑Qój ≈àM π©Øf ¿CG Éæ«∏Y GPÉe h áæjóŸG Qhõj ? É¡æe ó«Øà°ùjh ÉgQGô°SCG

Éeh ? É¡YÉÑqJEG Öéj »àdG á«é«JGΰSE’G »g É¡≤q≤ëf ∞«ch ? á«FÉ¡ædG èFÉàæ∏d ÉfQƒq °üJ ƒg äÉWÉ°ûædG »``g É``eh ? (»∏ª©dG §£îŸG ) øe πª©æ°S ∞«ch ? ¬dƒM óqdƒàà°S »àdG iÈμdG Ée Gk ÒNCGh ?(≥jƒ°ùàdG §£fl ) ? ¬à«ªæJ πLCG ?(á«q ∏HÉ≤dG §£fl ) …OÉ°üàbE’G √Góe ƒg äÉeóq ≤ŸG á÷É©e »¨Ñæj ∫hq C’G ΩÉ≤ŸG »Øa ±hô¶dG ∂dòch ¤hC’G QÉ``μ`aC’G …CG áªq ¡ŸG ≥ë∏j ɪ«a π∏q ëæ°Sh .πª©dG RÉ‚E’ ájQhô°†dG ™jQÉ°ûŸG É¡«∏Y õμJôJ »àdG án KÓãdG ¢ùn °SCo ’G ÉæàjÉZ ¤EG ÉfOƒ≤J »``à`dG án ``jDhô``dGh á``«`KGÎ``dG ±ó¡à°ùŸG Qƒ¡ª÷G ójó– πãe á«MÉ«°ùdG ¬JGP óq ` M ‘ º∏©ŸG ójó– (¬Lƒàæ°S ø``Ÿ) q Gòg êQóæj ¥É«°S …CG ‘h (Ωóq ≤æ°S GPÉ``e ) .?º∏©ŸG ójóëàH Ωƒ≤f áKÓãdG ¢ù°SC’G √òg π«∏– ó©Hh ôWÉîŸGh ¬Jƒb •É≤fh çGÎ``dG ∞©°V •É≤f Iô¶ædG å``«` M ø``e ¬``H á``≤`∏`©`à`ŸG ¢``Uô``Ø` dGh É¡æμÁ »àdG ᨫ°üdG Qn Éàîf ≈àM qn á«MÉ«°ùdG ¬JGRÉ«àeG áØYÉ°†e πLCG øe º∏bCÉn àn Jn h n∫ó©o qn J ¿CG . á«°ùaÉæàdG Iôμa AÉæH ≈∏Y óYÉ°ùj π«∏ëàdG Gòg πãe ¿Eq G »àdG äGÒ`q `¨`à`dG ‹É``à`J á«Ø«c ∫ƒ``M áë°VGh rn iƒà°ùe ‘ hCG OQGƒ``ŸG iƒà°ùe ‘ ¿Er G çóo ` –

14

2. ¿GhÒ≤dG áæjóe :á«îjQÉJ ᣰùH 2 .1 ≥aGƒŸG Iôé¡∏d Ú°ùªN áæ°S ¿GhÒ≤dG ¢ù°SCÉàJ ájôμ°ùY IóYÉb ¿ƒμJ »c ÉjOÓ«e 670 áæ°ùd øe ¿GhÒ≤dG äOÉØà°SBG ó≤dh .Üô¨ŸG íàØd ¤EG ∫ƒq `ë`à`J ≈``àqn ` M á``jô``HÈ``dG á``ehÉ``≤`ŸG ∫ƒ``W âaô©a .¢ùfƒàd ájq OÉ°üàbBGh á«q °SÉ«°S ᪰UÉY É¡à≤aGQ …QÉ`` Œh …OÉ``°`ü`à`bEG QÉ`` `gORBG IÎ``a ™HÉ°ùdG ¿ô≤dG §``°`SGhCG òæe á«fGôªY á°†¡f ÉgÉÑM ó≤dh . …OÓ«e ™°SÉàdG §°SGhCG ≈àM πãe É¡ŸÉ©e πªLCÉH (Ω909-Ω800) áÑdÉZC’G óé°ùeh (Ω839/`` ` g226) º¶YC’G ™eÉ÷G ∑ÈdGh (Ω866/`` ` g252 ) áKÓãdG ÜGƒ`` HC’G .Ω862/`g248 áæ°S â°ù°SCÉJ »àdG á«Ñ∏ZC’G ájɪM ó«YCG ô°ûY ådÉãdG ¿ô≤dG òæªa .á«Ñ°ùf ’q EG »£¨J ’ É¡qæμd .áªî°V QGƒ°SCÉH áæjóŸG âfÉc »àdG á«q ∏°UC’G É¡àMÉ°ùe ôn o°ûYo ‹Gƒ``M ô°üæà°ùŸG »æàYBG ó≤dh .É``¡`LhCG óæY É¡«∏Y ™eÉ÷ÉH √ƒØ∏N øjòdG ¿ƒ«°üØ◊G AGô``eC’Gh GhOóq ` Lh ¬fÉ£«M GƒªYóa q ,á°UÉN q º``¶`YC’G OÉgõdGh Úaƒq °üàŸG øe ¢†©H ≈æHh ,¬Ø≤°SCG ɇ q IÒãc ÉHÉÑbh äGQGõeh äÉeÉ≤e AÉ¡≤ØdGh .Gõ«ªàe É«æjO É©k HÉW áæjóŸG ≈∏Y ≈°†aCG hóÑdG ¢†©H É¡H ôq ≤à°SBGh ¿Éμq °ùdG É¡«∏Y óaGƒàa “¿hÒN øHG” óé°ùªc ÉgóLÉ°ùe äôªq Yh ¥Gƒ°SC’G º«¶æJ ó``«`YCGh “ q≥∏©ŸG” óé°ùeh

15

IOÉbôH ¿ƒ«ªWÉØdG ôq ≤à°SG Ω909 áæ°S ‘h óàÁ á«©«°T á``aÓ``ÿ õ``cô``e íÑ°üà°S »``à`dG QOÉZ ɪæ«Mh ô°üe ¤EG Üô¨ŸG øe É¡fÉ£∏°S Gƒª∏°S Ω961 áæ°S á«≤jôaG ¿ƒ«ªWÉØdG AÉØ∏ÿG øjòdG …ôjR »æH AGôeCG ºgQÉ°üfCG ¤G Üô¨ŸG ÉjQÉ°†Mh É«aÉ≤K Gõcôe ¿GhÒ≤dG øe Gƒ∏©L ‹Ó¡dG áØMõdG É¡ªμM ên hr CG ≥aGƒjh .Gõ«ªàe ÜGôN É¡æY èàf »``à`dG (Ω1057/`` ` ``g449) ™LGôJh É¡fÉμ°S pÖ``∏` ZCG Io ô``é` gh ¿GhÒ``≤` dG . É¡JQÉ°†M ∫ƒ°UCGh É¡fGôªY q `J É``Ÿh á°†¡f áæjóŸG âaôY ¿ƒ«°üØ◊G ‹ƒ`

¿GhÒ≤dG áæjóe

¿GhÒ≤dÉH ™eÉ÷G »◊ ájƒL IQƒ°U

øe »bô°ûdG Ö``fÉ``÷G ‘ á°UÉN q ÊGô``ª`©`dG .º¶YC’G ™eÉ÷ÉH §«ëŸG AÉ°†ØdG ƒgh áæjóŸG áYɪL ô≤à°SBG É«fÉÑ°SEG øe Úª∏°ùŸG OôW ôKEGh øjhGô°†ÿG »``M ‘ ¢``ù`dó``fC’G ø``e ¿ƒ``eOÉ``b øe ¢ùdófC’ÉH AGô°†ÿG Iôjõ÷G ¤EG áÑ°ùf ÜôZ »◊G Gòg ™≤jh .A’Dƒg Ö∏ZCG Ωób å«M .áHGô÷G AÉë£H ≈àM óàÁh º¶YC’G ™eÉ÷G ÚjOGôŸG ájÉæY øe ¿GhÒ≤dG äOÉØà°SBG ó≤dh o Gh ¬à°TÉY m¿É«°ùf øe Égƒ°ü∏q N øjòdG Úæ«°ù◊ øH Ú°ùM” É¡d ±ôn °üa n .Êɪã©dG ó¡©dG ‘ ÉgQGƒ°SCG áeÉbEG IOÉYEÉH á°UÉN q ájÉæY “»∏Y

q ƒJ ÉqŸh .É¡àÄ«¡J GhOÉ``YCGh É¡bƒ°S Gƒ``‡Q ¤ o qn ób (Ω1697-1676 ) ºμ◊G …OGôŸG …ÉH óªfi ΩÉbCGh äGƒæ°S ô°ûY Ióq Ÿ ¿GhÒ≤dG ‘ ôq ≤à°SG ¿Éc ɇ q ¬àdhO Ao É¡Lh äGqòdÉH »◊G Gòg ‘ p ¬æp «ªãJ p AGQh øe ÒãμdG π©L É``‡ q ¬∏p «ªŒh ¬à°Sóæg áYhQ ≈∏Y ßaÉëj »◊G Gòg øcÉ°ùe §ªædG ≈∏Y á«∏£e ∞≤°SCÉHh ¬Jƒëæe äÉ¡LGƒH .»Hô¨ŸG øeÉãdGh ô°ûY ™HÉ°ùdG ¿Éfô≤dG ±ôY Gòμgh ¢``TÉ``©` à` fE’Gh QGô``≤``à``°``SE’G ø``e IÎ`` a ô``°`û`Y è«°ùædG ‘ Qƒ``£`à`H É``bƒ``aô``e …OÉ``°` ü` à` bE’G

™e ¿ƒ«fGhÒ≤dG º∏bCÉJh “πLGƒŸG” ¥ƒ°ùc ¢VG m Qn nCGhn ܃Ñë∏d ∫ƒ≤M øe ¿ƒq μàŸG º¡£«fi õcôe ¤EG ¿GhÒ≤dG âdƒq –h .»p Yr ôqn ∏d ám ©°SGh Ék bƒ°S âëÑ°UCGh ,è«°ùædGh Oƒ∏÷Gh áZÉHó∏d §°SƒdGh Ö°SÉÑ°ùdG á≤£æe ∫ƒq “ ájOÉ°üàbEG .»°ùfƒàdG øe Ghò``î` JBG ó≤a “á«HÉ°ûdG” AGô```eCG É`` eq CG ¿ô≤dG ‘ º``¡``JQÉ``eE’ ák ` ª` °` UÉ``Y ¿GhÒ`` ≤` `dG IQÉeEÓd GQGO É¡«a Gƒ°ù°SCGh ô°ûY ¢SOÉ°ùdG “AÉë£H ∫ƒ`` M º``¡` dRÉ``æ` e Gƒ``æ``Hh á``Ñ`°`ü`bh º¡∏Ñb øe ¿ƒ«°üØ◊G ¿Éc »àdG “áHGô÷G

16

¿GhÒ≤dG áæjóe

ºë∏H ñƒÑ£ŸG »°ùμ°ùμdGh π°ù©dBÉH äÓq ëŸG á≤«≤◊G ‘ â°ù«d ´GƒfC’G √òg πq c h ±hôÿG . ÊGhÒ≤dG ïÑ£dG AGôK ÚÑJ q á∏ãeCG iƒ°S

r n .ˆG ∫ƒ°SQ ÖMÉ°U ΩÉ≤e ‘ áæjóŸG Ö∏p Œh QGhqõ` dG øe Ik ÒØZ GOk Gó`` YCG äÉÑ°SÉæŸG √ò¡H .ÖfÉLC’Gh Ú«°ùfƒàdG

¿ƒæØ∏d É«q M ÉØëàe É≤M πã“ ¿GhÒ``≤`dG ¿Eq G »àdG É¡ŸÉ©Ã á«eÓ°SE’G á«Hô©dG IQɪ©∏dh »àdG É¡àbRCGh É¡bGƒ°SCÉHh º∏©e áFÉŸG øY ójõJ .ó«éŸG É¡«°VÉe ≈∏Y Éëjô°U GógÉ°T ≈≤ÑJ

√òg .É°†jCG ó«dÉ≤àdG πã“ ¿GhÒ≤dG áæjóeh äÉYÉæ°üdG ≈∏Y á¶aÉëŸG AGQh âfÉc ó«dÉ≤àdG Iójó©dG É¡bGƒ°SCÉa . É``gQp É``gOp Rr BGh ájó«∏≤àdG – äÉ°UÉ°üàNE’G äÉYÉ£b Ö°ùM áYRƒàe ¥ƒ°Sh ÚLÉ°ùædG q ¥ƒ``°`Sh ,±Gƒ``°``UC’G ¥ƒ``°`S »HGQõdG ¥ƒ``°` Sh Ú``°`TÉ``≤q `æ`dG ¥ƒ``°` Sh Oƒ``∏` ÷G √òg . IGOÉæŸÉH Ωƒ«dG ¤EG »HGQõdG ´ÉÑJ å«M ôNBG É°†k ©r Hn øμdh qn áæjóŸG õcôe πà– ¥Gƒ°SC’G êQÉN ⪫boCG áKn ƒ∏n oŸG ájó∏≤àdG äÉWÉ°ûædG øe (øjQÉqØ°üdG) Ú°SÉëædG q ¥ƒ°S πãe QGƒ°SC’G ¿CG ÒZ . ÚZÉÑq °üdG ¥ƒ°Sh øjOGó◊G ¥ƒ°Sh áYÉæ°U »g Gƒqk `‰o ÌcC’G ájó«∏≤àdG áYÉæ°üdG á«FÉ°ùf É¡Ño ∏n rZCG ám ∏eÉY ón jn πq¨°ûJ »¡a á«HQõdG ∂dòch .á«q ŸÉY Iô¡°T äGP á«fGhô≤dG á«HQõdGh m äGP ájó«∏≤J äÉYÉæ°U ¢†©H o áæjóŸG ‘ƒªæJ …ó«∏≤àdG ¢SÉÑ∏dG áWÉ«N πãe á©°SGh Iô¡°T ±ƒ°üdG ø``e ´ƒ``æ`°`ü`ŸG ¢``ù` fÈ``dGh á``Ñq `÷É``c ICGô``ŸG ¬``H ∞ëà∏J …ò``dG ∂``FÉ``◊Gh ‘É``°`ü`dG êhô°S áYÉæ°Uh (á°SÉc) ∫É°ùàZE’G äGRÉqØbh . ∂dP ÒZ ¤EG π«ÿG

áFɪKÓãdG áæjóà ±ô©oJ ¿GhÒ≤dG âfÉc ó≤d ÉØ«XƒJ É¡ŸÉ©e ¢†©H ∞«XƒJ º``ZQh óé°ùe iƒ°S Ωƒ«dG ≥Ñj ⁄ rPEG É¡°†©H ¢SGQófBp Ghn GójóL k ¿Eq Éa ,™eGƒL á©HQCG É¡æe Góé°ùe 66 Úà°Sh ám à°S ô°ûàæJ ám Áób óLÉ°ùà è©J n q ¿GhÒ≤dG án æjóe ¬°ù°SDƒe º°SÉH É¡Ñ∏ZCG ±ô©r jo AÉ«MC’G π``NGO »HCG” óé°ùeh “ˆG AÉ£Y” óé°ùe πãe ∫hq C’G ... ïdEG »∏Ño ◊G óé°ùeh “Iô°ù«e IOÉÑ©dG QhO ø``e Oó``©` dG Gò``g ¤EG ±É``°`†`jh å«M äÉeÉ≤e É¡æ«H øe ák jhGR ¿ƒ°ùªN ‹GƒM ™HQCG É¡æe ôKBÉe äGP äÉ«°üî°T ¢†©H âæaO á©HÉààe äÉ©aO ≈∏Y ¬Ñ«JôJ ™bh ɪ∏©e ¿hô°ûYh ⁄É©ŸG πã“h .øjô°û©dG ¿ô``≤`dG π`` FGhCG òæe »àdG IQɪ©∏d á«fGhÒ≤dG á°SQóŸG QÉ``KBG Rô``HCG πq c ‘ IójóY ¿hôb ∫GƒW ™ÑàŸG ∫ÉãŸG â∏μq °T »b q p ôr °ûdG ¢Vƒ◊G πeÉc ‘ â«æHo »àdG ìhô°üdG CGõq éàj ’ AõL ⁄É©ŸG √ògh .»eÓ°SE’G ⁄É©∏d

17

áKQGƒàe ïÑ£dG ‘ Ék fƒæa ¿GhÒ≤∏d ¿Eq Éa GÒNCGh ôFÉ£ØdGh Iójó©dG õÑÿG ´Gƒ``fCGh ¢Vhô≤ŸBÉc

øe áHô≤e ≈∏Y á«æ«°ù◊G á°SQóŸG ¢ù«°SCÉàHh ¬é¡æe ¢ùØf √DhÉØ∏N è¡àfBG ó≤dh .“áHGô÷G” øe ¿GhÒ``≤`dG áæjóe ∞bƒÃ º¡æe Ék ` aGnÎ`p `YEr G .É°TÉH »∏Y Oôq “ ‘ (Guérin)“¿GÒb” ádÉMôdG Qóq b ó≤dh ô°ûY »àæKBÉH É¡fÉμq °S OóY ô°ûY ™°SÉàdG ¿ô≤dG á«°ùfƒàdG ádÉj’G ¿óe ÊÉK âfÉch ᪰ùf ∞dCG â¶aÉM Gòμgh ;á«fGôª©dG ɡ૪gCG å«M øe á«q ≤H ¤EG áÑ°ùædÉH Ωóq ≤àe ™bƒe ≈∏Y ¿GhÒ≤dG ájɪ◊G â– ’q EG ¬«a •ôØJ ⁄h ádÉjE’G p¿óo eo . á«°ùfôØdG

: Ωƒ«dG ¿GhÒ≤dG 2 .2 OóYh áj’h õcôe »g Ωƒ«dG ¿GhÒ≤dG áæjóe ∞rn dnCG øjô°ûYh á°ùªNh áFÉŸG RhÉéàj É¡fÉμq °S á≤«à©dG áæjóŸG øe áæjóŸG ¿ƒq μàJh .᪰ùf å«M ájô°ü©dG AÉ``«`MC’G É¡H §«– IQƒq °ùŸG AÉ«MC’Gh ¥OÉæØdGh á``jQGOE’G ídÉ°üŸG ™ªàŒ ≈∏Y áæjóŸG ¿GhÒ≤dG â¶aÉM ó≤dh .ájQÉéàdG ᪰UÉ©dG Ék `ehO Èà©J »¡a »æjódG É¡YÉ©°TG á«æjódG OÉ``«` YC’G »°ùàμJh OÓÑ∏d á``«`Mhôq `dG .∫ÓLh áYhQ ‘ ÉgDhÉ«MEG ™≤j rPEG ¢UÉN q ôë°ùH »Øà–h ≈°ùræJo ’ ¿GhÒ≤dG ‘ ¿É°†eQ p∫É«n ∏n an ‘ ∞jô°ûdG …ƒÑædG ódƒŸÉH Éjq ƒæ°S ¿GhÒ≤dG ∂dòch º¶YC’G ™eÉ÷G ‘ ΩÉ≤j »ª°SQ πØM

¿GhÒ≤dG áæjóe

QGƒ°SC’G

ÜÎ≤f Ée Qó≤Hh.IòaÉf ÒZ áqbRCG ¤EG É¡°†©H ∂dÉ°ùŸG á«æH ´ôq ØàJ º``¶` YC’G ™``eÉ``÷G ø``e A»∏ŸG áÑ°ùf ‘ πeq CÉàdG ¿Eq G º`q `K ;ÌcCÉa Ì``cCG ƒgh á≤∏£ŸG A»``∏`ŸG áÑ∏Z âÑãj ÆQÉ``Ø`dG ¤EG ájó«∏≤àdG á«fGôª©dG áé°ùfC’G ¬H ºo °ùqp àn JÉe è«°ùædG ¿CG ∂dP »æ©jh ,á«eÓ°SE’G á«Hô©dG Góq L á«dÉY á«fÉμ°S áaÉãμH õ«q ªàj ÊGôª©dG Qhó``dG ¿ƒ``ë`°`U É``¡`fƒq `μ`à`a äÉ``ZGô``Ø` dG É``eq CÉ` a .äÉMÉ°ùdGh ìÉ£ÑdG ∂dòch è¡fC’Gh ∂dÉ°ùŸGh PEG É«q Ñ°ùf áªq ¡e áMÉ°ùe Qhó``dG ¿ƒë°üd ¿Eq G äÉZGôØdG øe á°Sƒ°ùëŸG AGõLC’G ÈcCG πãqp “o ,ÒãμH ô¨°UCG áeq É©dG äÉMÉ°ùdG hóÑJ ɪæ«H á«q æÑŸG ÒZ äGAÉ°†ØdG iôMC’ÉH hCG äÉMÉ°ùdÉa

∫óq ©eh Î``e ∞``dCG ¬``dƒ``Wh GQk É``à`μ`g ¿ƒ°ùªNh QhÉëŸG OÉ©HCG »g ∂∏J Îe áFɪ°ùªN ¬°VôY √É``Œ’G Ö°ùM áæjóŸG ‘ áªFÉ≤dG iÈ``μ`dG .ÜôZ / ¥ô°T h ܃æL /∫ɪ°T ∫ɪ°ûdG ø``e ¬éàj GQƒ``fi á``æ`jó``ŸG º``°`Sô``Jh Ú«°ù«FôdG áæjóŸG »r Hn ÉHn π°üjh ܃æ÷G ¤EG Ö∏b πà– »àdG ¥Gƒ°SC’G πNóe ≈∏Y íàØæjh …òdG Ȫaƒf 7 ´QÉ°T ƒn gh r ÊGôª©dG è«°ùædG âpÑãr jo hn .Üô``¨`dG ƒëf á«q ∏L áØ°üH ±ôëæj äGP ∂dÉ°ùŸG án Ñ∏Z áæjóŸG ∂dÉ°ùe ΩɶàfB o G .(á«dƒW ∂dÉ°ùe ) Üô``Z /¥ô``°`T √É`` ŒE’G »¡àæj ´hôa Égóq ëàb ,á«°ù«FôdG è¡fC’G É``eq CG

º¶YC’G ™eÉ÷G

ɪk àr Mn 7 ôq ``“o n É¡«∏Y á¶aÉëŸGh áæjóŸG ø``e …Qɪ©ŸG É¡£«fi πeÉc ≈∏Y á¶aÉëŸG Èr Yn k Gògh .Ék≤«Kh ÉWÉÑJQG É¡H §ÑJôŸG ÊGôª©dGh áæjóe π«é°ùJ QÈ q j …òdG ƒg …Qɪ©ŸG AGÌdG øe 1988 Ȫ°ùjO øe ™°SÉàdG ‘ ¿GhÒ≤dG óbh ,»ŸÉ©dG çGÎdG áªFÉb ≈∏Y ƒμ°ùfƒ«dG πÑb ÒjÉ©e á∏ªL øe ÒjÉ©e á°ùªÿ âHÉéà°SEG .áà°ùdG º««≤àdG

áæjóª∏d ájq Qɪ©ŸG äGõ«ªŸG 2 .3 …P ÊGôªY è«°ùf øY IQÉÑY ¿GhÒ≤dG áæjóe ¿ÉæKEG ¬àMÉ°ùe ±ôëæe ¬Ñ°T π«£à°ùe πμ°T

18

¿GhÒ≤dG áæjóe

§HGôŸG QGO

»°VQCG Ú≤HÉW äGP hCG Ö°ùëa »°VQCG ≥HÉW IQÉÑY ƒgh ;ÉeÉ“ q k ΩÉéMC’G »jhÉ°ùnàeo …ƒ∏Yh øë°UCG äGhP Qm hóo ` `d áØ∏àfl º°SÉ≤e ø``Y ∫ƒM á«q æÑe ô``NC’G ¢†©ÑdG É¡°†©H ≥°UÓj É¡JGP áæjóŸG Éeq CG .¥Gƒ°SC’G »g ájõcôe á∏àc ” πãe (äÉeƒM) AÉ«MCG Ióq Y øe áfƒq μàe »¡a áeƒM “h “…ÉÑdG áeƒM ” h” ™eÉ÷G áeƒM ¿CG É``eq EG ¬``JGP óq `M ‘ øμ°ùŸG“h áeOGó°üdG q hCG √ÒZ ≥°UÓj øë°U GP Ékà«H …CG GQk GOn ¿ƒμj ôNBG øμ°ùe ¥ƒa ™≤J á∏q ≤à°ùe á≤°T »æ©j Éjqk ƒ∏o Yo øcÉ°ùŸG áÑ°ùf πã“h.¿õfl ≈àM hCG ¿ÉqcO hCG . ÊGôª©dG áæjóŸG è«°ùf øe%80 ‹GƒM

ÊGôª©dG è«°ùædG §«fi ‘ áaÉãμH Iôqaƒàe ΩƒîJ ‘ ∂dòch É¡bô°Th áæjóŸG ∫ɪ°T ‘ …CG ÊGôª©dG è«°ùædG πNGO Éeq CG º¶YC’G ™eÉ÷G áæjóŸG Ö∏b ‘ Iõ«q ªàe IóMGh AÉë£Ña ¬JGP øe CGõq éàj ’ AõL »gh áHGô÷G AÉë£H »g è«°ùædÉH ᣫëŸG ≥WÉæŸG ‘h . ¥Gƒ``°` SC’G äGAÉ°†ØdG áÄ«g äÉMÉ°ùdG òîàJ ÊGôª©dG hCG á°Uƒ°üfl áØ«Xh É¡d ¢ù«d PEG á«q ≤ÑàŸG å«M ádÉ°ù¨dG q AÉë£H AÉæãà°SÉH º¶àæe πμ°T π©L Ée ƒgh Oƒ∏÷G π°ù¨d r ÉkfÉμe ÉÁk ób âfÉc .Góq L IQƒ¡°ûe á«q eƒªY áMÉ°S Ωƒ«dG É¡æe äGP äGAÉæH øe ¿ƒq μà«a A»∏ŸG Aõ``÷G É``eq CG

¢SGƒbCÉH áeƒYóŸG ábRC’G

19

¢SGQƒH QGO

¿GhÒ≤dG áæjóe

Ȫaƒf 7 è¡f

ô°üæY hCG óé°ùe á``fò``Ä`e π``ã`e á``jQÉ``ª`©`ŸG RÈj “•ÉHÉ°S” hCG ájhGR ‘ ‘ôNRh …Qɪ©e •É‰CG ∞∏àfl ÚH ’ƒq `– ¿É«MC’G Ö∏ZCG ‘ πã“ »¡a á``bRC’G É``eq CG .äÉMÉ°ùdGh ∂dÉ°ùŸG (è¡ædG) »eƒªY AÉ°†a øe ∫ƒq ëàdG ¿Éμe GOGóàeG Èà©Jh(øμ°ùŸG) ¢UÉN q AÉ°†a ¤EG øμÁh .“áØ«≤°ùdG” hCG “áÑjQó∏d” Gô°TÉÑe ák KÓK hCG ÚLô©æe óMGƒdG ¥ÉbõdG ‘ ó‚ ¿CG ¿É«MC’G ÌcCG ‘ ɪ¡æe óMGƒdG ¢VôY ¿ƒμj ´Éb ‘ Ωƒ``≤`j Qhó`` dG º``¶` YCGh .Î``e ø``e π``bCG

¬dƒWh ¬``°`Vô``Y º```ZQh iô`` `NCG á``«`MÉ``f ø``e íæÁ ¬eɶàfEG Ωó``Y ¿EÉ`a (Ω 425 ‹Gƒ``M) ±ô©J ’ á«μ«eÉæjO ájq ó¡°ûe ™WÉ≤e ôXÉæ∏d .Oƒª÷G ÚH ìhGÎ``J ¢``VGô``YCG äGP áæjóŸG ∂dÉ°ùeh ÚÑfÉ÷G øe áaƒØfi QÉàeCG á°ùªÿGh áKÓãdG hCG á«°VQCG ≥``HGƒ``W ¿ƒμJ É``e ÉÑdÉZ äÉjÉæÑH É¡«a ihÉ``°`ù`à`J ó```MGh …ƒ``∏` Y äGP äÉ``jÉ``æ` H ógÉ°ûŸG ¢†©H É¡æjõJ ∂dÉ°ùe »gh ¢ù«jÉ≤ŸG

țȚǞŮȖ ǀŰǾƅŽȚ ǃƷſ

ÚàFÉe ‹GƒëH Qhó``dG áMÉ°ùe ∫óq ©e Qó≤jh ‘ Éà ∂dP ‘ Éà ɩHôe Îe ÚfɪKh á°ùªNh áMÉ°ùŸG ìhGÎJ å«M IÒÑμdG ¿ƒë°üdG ∂dP á°ùªNh É©Hq ôe GkÎe Ú©Ñ°Sh á°ùªN ÚH ájOÉ©dG . ™m Hq ôe Îm e áFÉeh øjô°ûYh ±ô©jh IQÉéàdG õcôe hCG “¥ƒ°ùdG” É``eCG »°ù«FôdG ∂∏°ùŸG πãÁ ƒ¡a Ȫaƒf 7 ´QÉ°ûH Ú«°SÉ°SC’G áæjóŸG »HÉH π°üjh áæjóŸG ‘ ¢ùfƒJ ÜÉ```Hh á``«` MÉ``f ø``e ø``jOÓ``÷G ÜÉ`` H

20

¿GhÒ≤dG áæjóe

á«HÉë°üdG á°SQóŸG

áæjóe ¿Eq É` `a á«LƒdƒaQƒe ô¶f áp ` ¡n ` Lpr h ø``eh áØjô£dG √ƒLƒdG øe ÒãμH õ«ªàJ ¿GhÒ``≤`dG :πãe ™eÉ÷Gh ¥Gƒ°SC’G ÚH »FÉ°†ØdG π°üØdG • º¶YC’G É«q FÉ°†a …QÉéàdG áæjóŸG Qƒfi á«q ªgCG • É«q Ø«Xhh ≥°UÓJh É¡μdÉ°ùe ‘ »Fõ÷G êQóq `à`dG • …Qɪ©ŸG É¡é«°ùf

21

AÉë£H ≈àM (á«éZÓÑdG ¥ƒ°S – øjQÉ£©dG ÚLÉ°ùqædG Ú``cÉ``cO ø°†à– »``à`dG á``HGô``÷G ájó«∏≤àdG ájQɪ©ŸG áé°ùfC’G πq c QGôZ ≈∏Yh π°ù∏°ùàdG ¿Eq É`a »eÓ°SE’G »Hô©dG §ªædG øe äÉfƒμe ∞∏àfl º«¶æJ õ«q Á …òdG »FÉ°†ØdG ÉYƒq æJ QGhq õdGh ‹ÉgC’G íæÁ ájq Qɪ©ŸG áæjóŸG »àdG ájq ô°üÑdG ¥É``aB’Gh ájó¡°ûŸG ™WÉ≤ŸG ‘ á«q °Sóæ¡dG ô°UÉæ©dGh IQɪ©dG á¨d É¡°û©æJ .QƒædGh π¶dG ôFGhO ÖbÉ©Jh

…ƒ∏ÑdG á©eR »HCG »HÉë°üdG q ΩÉ≤e

¿CG ÒZ É©°VGƒJ Ì``cCG GQhO ¬eóq ≤àJ ¥ÉbõdG áaÉM ≈∏Y Ék ªFGO ¿ƒμJ iÈμdG øcÉ°ùŸG áeÉbEG á°UÉN q ᪰S πãÁ Ée ƒgh á«°ù«FôdG è¡fC’G . ¿GhÒ≤dG áæjóà hóÑJ äÉWÉ°ûædG π`qp `co põ``cn ôr `en áæjóŸG Ö∏b ‘h »gh …QÉ``ª`©`ŸG è«°ùædG πàc º`q ` gCG ¥Gƒ``°` SC’G å«M Ȫaƒf 7 á°ù«FôdG ≥jô£dG ™e óeÉ©àJ √òg óà“h äGRÉ``¨`ŸGh ÚcÉcóq dG º``gCG ∞ãμàJ ¥ƒ°S -»``HGQõ``dG ¥ƒ``°`S) áaƒ≤°ùŸG ¥Gƒ``°` SC’G

¿GhÒ≤dG áæjóe

á©°VGƒàŸG øcÉ°ùŸG Éeq CG .“Ωƒ¶Y” á∏FÉYh .Ú«fGhÒ≤dG Ö∏ZCG 䃫H »¡a ÇOÉÑe πq `c ôo μrp æjo øcÉ°ùŸG √ò``g º«¶æJh iÈμdG øcÉ°ùŸG ¿Cq G PEG á«YɪàLE’G ábôØàdG Ée ÉÑdÉZ »gh á©°VGƒàŸG øcÉ°ùŸG QhÉŒ É¡JÉ¡LGh íàØJh º°SÉ≤ŸG §«fi ‘ ¿ƒμJ ¿Eq G ºK ,äÉMÉ°ùdGh á«°ù«FôdG ¥ô£dG ≈∏Y OóY) Éjq Qɪ©e Qhó``dG √òg äÉ¡LGh AGôK Oƒ``Lho hn É¡dÉμ°TCGh É¡JÉ°SÉ≤eh äÉëàØdG äÉ¡LGh áWÉ°ùH ™e øjÉÑàJ (äÉ«Hô°ûŸG øe á«dÉN ¿ƒμJ OÉμJ »àdG ájOÉ©dG øcÉ°ùŸG .IÒÑμdG øcÉ°ùŸG ≥°UÓJ É¡æμdh äÉëàØdG

.( áÑjQódGh áØ«≤°ùdG) øë°üdG

áæjóŸG QhO ±Éæ°UCG 2 .4

øμq Á ÊGhÒ≤dG …ó«∏≤àdG øμ°ùŸG §‰ ¿Eq Gh Ö°SÉæàJ ±Éæ°UCG áKÓK ‘ øcÉ°ùŸG Ö«JôJ øe øe ÉbÓ£fG á«YɪàLE’G äÉ≤Ñ£dG êQq ó``J ™e : ™°VGƒàŸG øμ°ùŸG ¤EG ’ƒ°Uh ÒÑμdG øμ°ùŸG

ºFÓj ÊGhÒ≤dG …ó«∏≤àdG â«ÑdG §‰ ¿Eq G §‰h á``jq ô``°`SC’G á∏μ«¡dG ºFÓj ɪc ñÉ``æ`ŸG ‹ÉgCÓd á``«`YÉ``ª`à`LE’G ó``«`dÉ``≤`à`dGh IÉ``«` ◊G CGóÑe á«£ªædG √ò``g ‘ ºμq ëàjh Ú«∏ëŸG áÑ°ùædÉH øμ°ùŸG á«q ª«ªM CGóÑe ƒg »°SÉ°SCG ƒg CGó``Ñ` ŸG Gò``g . »``LQÉ``ÿG AÉ``°`†`Ø`dG ¤EG ¬H õ«ªàj …òdG »FGƒ£fE’G πμ°ûdG ‘ ¢SÉ°SC’G ≥«°ùæJ ‘ CGóÑŸG ó°ùéàjh …ó«∏≤àdG øμ°ùŸG q øë°üdG »``g á``jq õ``cô``e áMÉ°S ∫ƒ``M â«ÑdG ¤EG áaÉ°VEG äÉLô©æe …P πNóe ‘ ∂dòch ¤EG ´QÉ°ûdG øe ∫ƒq ëà∏d ÌcCG hCG óMGh AÉ°†a

äÓFÉ©dG É¡μ∏“ iÈ``μ` dG ø``cÉ``°`ù`ŸÉ``a “¢SGQƒH” á∏FÉY πãe á``«`WGô``≤`à`°`SQC’G øcÉ°ùŸG É`` ` eq CG ,“§HGôŸG” á``∏` FÉ``Yh QÉéqàdG QÉÑc äÓFÉY É¡μ∏àªàa ájRGƒLÈdG πãe AÉ°†≤dG ∫ÉLQh º∏©dGh ÜOC’G ∫ÉLQh “ÊÓ©dG” á``∏`FÉ``Yh “ìÉeôq dG” á∏FÉY

øë°üdG

¢SGQƒH QGO

22

¿GhÒ≤dG áæjóe

PEG ®ƒë∏e πμ°ûH á∏jƒW »gh “QGóq dG ¢SCGQ π¨à°ùoJ h .É¡°VôY øe ÒãμH ºgCG É¡dƒW ¿Cq G â«H) ¢Sƒ∏L áaôZ h Ωƒf áaôZ ¬°ùØf ¿B’G ‘ Ö∏ZCG É¡«a åμ“ å«M â«ÑdG á``Hq Q (OÉ``©`b . äÉbhC’G “ájôjhódG” hCG “ádGƒq ædG” .5

.ÜÉ«ãdG ô°üY ‘ πq ¨à°ùoJ øë°üdG ±ôZ ™``HQCG hCG çÓ``K øë°üdG ∫ƒ``M º¶àæJh √òg ¿ƒμJ ¿CG øμÁh Iô°TÉÑe É¡«dEG »°†Øj ¿ƒμJ ¿CG hCG ÒZ’n π«£à°ùe πμ°T äGP ±ô¨dG .“Ék °ù∏›” òÄæ«M ≈ªq °ùJh T πμ°T ≈∏Y ICÉ«q ¡e ¢ù∏éŸG .3

¬«Øa ¬JÉ≤ë∏eh ïÑ£ŸG ¿É«æ©j ¿ÉaOGÎe ɪ¡fEG “≥LƒdG” √Ò°†–h ïÑ£dG OGóYE’ Ék æcQo ó‚ Ék °VÉMôeh áfhDƒŸG ßØ◊ øFGõN ó‚ ɪc ƒgh ïÑ£ŸG áFƒ¡J É`` eq CG .“Iô¡n £r e” n AÉ``e â``«`Hh “iƒ°†e” hCG QÉæe ≥jôW øY ™≤«a √ôjƒæJh ƒ∏©j …òdG ™WÉ≤àŸG ƒÑ≤dG πØbo iƒà°ùe ‘ ¿ƒμj Ò°†ëàdGh OGó``YE’G AÉ°†a º`q `YC’G ÖdɨdG ‘ .“≥LƒdG” “IQƒª£ŸG” h “õ«∏gódG” .6

õ«∏éH É£∏Ñe “õ«∏gódG” ¿ƒ``μ`j É``e ÉÑdÉZ á∏FÉe äÉëàa √Ò``æ`Jh (•Gƒq ` °` T ) ܃``W ø``e Oq GƒŸG ¿õÿ ᪫¶Y Ql Gôn ` pL ¬∏NGO º¶àæJh . áàHÉK á``eq É``Y IQGô`` M á``LQO ø`o `enqp Dƒ``Jo á«FGò¨dG øeh .áæ°ùdG á∏«W OGƒ``ŸG √ò``g ßØëH íª°ùJ ΩÉNQ øe áWÓH ≥jôW øY É°†jCG è∏f øë°üdG å«M ¢VQC’G ‘ IQƒØfi IQƒª£e πNGOn ¤EG .AGôgC’G ¤EG É¡©aQ πÑb ܃Ñ◊G ¿õîJ

23

/܃æL hCG √É`` ŒE’G »bô°T ¿ƒ``μ`j É``e ÉÑdÉZ º°ù≤æjh á«°ù«FôdG øμ°ùŸG áaôZ πãÁh .¥ô°T ´OÉfl çÓK :IOóq ©àe ô¨°UCG äGAÉ°†a ¤EG §``°` ShC’G ´ó``î` ŸG .Ú``JQƒ``°`ü`≤`eh (AÉ`` Ñ` `bCG) AÉ°†a ƒgh “áÑJôdG” hCG “ƒÑ≤dG” ¬fƒªq °ùjh ¿Gó≤Y íàØæj ɪæ«H . Iô°SoC’G ¢Sƒ∏÷ πo ¨n àn °ùr jo Ú°TGôØH Újõ¡éŸG ÚÑfÉ÷G »Yófl ≈∏Y Ióq °S ɪgƒ∏©J øjôjô°ùH hCG (ΩÉéM ¢Tôa) äÉ°ThôØŸG AÉ``Ø`NE’ ío ∏o °üj “¥Gΰùe” hCG ¤EG áÑ°ùædÉH ¢ù∏éŸG ∞≤°S É``eq CG .É¡ª«¶æJh ≈∏q ëŸG Ö°ûÿG ø``e ƒ¡a IÒÑμdG øcÉ°ùŸG ¿É£«◊G ¿ƒ``μ`J Ú``M ‘ ,á«JÉÑf ±QÉ``Nõ``H .±õÿG äÉ©Hôà Iƒq °ùμe á«∏NGóq dG “¿GƒjódG â«H” hCG “»°Vô©dG” .4

äGP ÉfÉ«MCG ¿ƒμJ πμ°ûdG á∏«£à°ùe áaôZ ¬qfEG â«H” hCG “¢ù∏éŸG” ƒÑb øe á«q ªgCG πq bCG ƒÑb

øe ¿ƒq `μ`à`J É``e ÉÑdÉZ á``«`fGhÒ``≤`dG QGóq ` `dG ¿EG :á«dÉàdG ô°UÉæ©dG : äÉLô©æe hP πNóe .1 π°üØ∏d ÌcCG hCG Gk õLÉM πNóŸG êô©æe ¿ƒq μj . »``∏` NGóq ` dG ⁄É``©` dGh »``LQÉ``ÿG ⁄É``©` dG Ú``H ∫hq CG »g áÑjQódG ¿Eq É` a IÒÑμdG øcÉ°ùŸG ‘h íàa Oôq éà ¬Ø°ûàμf …òdG ™jRƒàdG äGAÉ°†a ¿ÉK AÉ°†a ¤EG »°†Øjh (QGóq dG ÜÉH) πNóŸG ¤EGh “áØ«≤°ùdG” ƒg É°†jCG äÉLô©æe …P .Ωónn ÿG øμ°ùe ¤EGh ¿õîŸG ¤EGh “…ƒ∏©dG” :øë°üdG .2 ¬«ah øμ°ùŸG äGAÉ``°`†`a πq ` c ¬``dƒ``M º¶àæJh ‘ ƒ``gh á``«`∏`FÉ``©`dG äÉ``WÉ``°`û`æ`dG Ì`` cCG …ô``Œ íª°ùjh “¿Gƒq °üdG” •ÓÑH §∏q Ñn eo ÖdɨdG .ÉgôjƒæJh á«∏NGóq dG øμ°ùŸG äGAÉ°†a áFƒ¡àH ΩƒædG á``aô``Z á¡÷ áaQÉ©àŸG á``¡`LGƒ``dG É`` eq CG ¬«ÑfÉL ≈∏Yh ôWDƒe …õcôe ÜÉH øe ÖqcÎàa ó‚ øë°üdG AÉ°†a ‘h ¿ÉJôXÉæàe ¿ÉJòaÉf √É«e ™ªéàJ å«M AÉŸG ¿GqõN ƒgh ,“πLÉŸG” IOÉØà°SE’G øμÁ …òdG ôÄÑdG ó‚ ɪc ,QÉ£eC’G ó‚h …ƒ∏©dG ø``e hCG ïÑ£ŸG ø``e AGƒ``°`S ¬æe ∂dòc øe Ék °üYn øY IQÉÑY ƒgh “QÉ°ü©dG” q äÉ¡LGh øe á¡LGh ‘ áàÑãe ¿ƒàjõdG Ö°ûN

¿GhÒ≤dG áæjóe

¢ù∏éŸG

áÑ°ùædÉH ájQÉæ≤H Gk õ¡› ¿ƒμj h “¢ù∏›” á«Hô°ûeh ÚJòaÉæH h IÒÑμdG øcÉ°ùŸG ¤EG IQhÉéŸG äÉ¡LGƒdG ≈∏Y ô£«°ùJ (ájQÉæb) .áæjóŸG ≈∏Y áeq ÉY Ik ô¶nf QGóq dG ÖMÉ°U íno æ“hn QGO” hCG ±ƒ«°†dG áaôZ ó‚ É°†jCG …ƒ∏©dG ‘h ¤EG ΩÉ≤ªa Ωó``ÿG øμ°ùe É``eCqn G “áaÉ«°†dG .AGôgC’G ÖfÉL

AGôgC’G

É¡dÉ°üjEG ºà«a á«FGò¨dG Oq Gƒ``ŸGh ܃Ñ◊G É``eq CG ¥ƒa áàÑãe Im Qn Gôq Ln Im ôn μr Hn ≥jôW øY AGôgC’G ¤EG .øë°üdG ≈∏Y íàØæJ IÒÑc IòaÉf …ƒ∏©dG .8 ‘ á«æÑŸG ≥≤°û∏d ∫hGó``à` ŸG º``°`S’G ƒ``g Gò``g ÖMÉ°üd ¢ü°üfl q AÉ°†a ƒgh …ƒ∏©dG ≥HÉ£dG áaôZ øe …ƒ∏©dG ¿ƒq μàjh .¬aƒ«°V hCG â«ÑdG øe É``°`†`jCG É`` ÃQh q Ió``jó``Y ±ô``Z hCG Ió`` MGh

AGôgC’G .7 ‘ ™≤J á©HÉààe IójóY ±ôZ øe á∏°ù∏°S ¬fEG ±ƒ°üdG ∞«Øéàd á°ü°üfl …ƒ∏©dG ≥HÉ£dG AGôgC’Gh .܃Ñ◊G ¿õÿh ɪ¡¶ØMh πHGƒàdGh ÜÉë°UCG Qp hOo h IÒÑμdG øcÉ°ùª∏d Iõ«‡ ᪰S äGAÉ°†ØdG √òg ∞≤°SCG ´ÉØJQG É``eq CG .QÉ°ù«dG äGΪ«àæ°U Iô°ûYh øjΟG RhÉéàj ’ ƒ¡a iƒco ∫ÓN øeh QÉYô©dG OƒY øe »gh 2Ω10 .ÉgôjƒæJh äGAÉ°†ØdG √òg áFƒ¡J ™≤J Im Ò¨°U

24

¿GhÒ≤dG áæjóe

á∏«Wh ô``°`û`Y ™``HÉ``°`ù`dG ¿ô``≤` dG á``jÉ``¡`f ò``æ` eh »àdG á«Ñ°ûÿG ∞≤°SC’G äÌc ô°ûY øeÉãdG .»Hô¨ŸG ܃∏°SC’G ≈∏Y ÉgDhÓWh ÉgRÉ‚EG ” ‘ ÖdɨdÉa á©°VGƒàŸG Qhó``dG ¤EG áÑ°ùædÉHh ßMÓŸGh .QÉYô©dG OƒY ∫ɪ©à°SG ∞«≤°ùàdG áfÉ«°U ÖLƒà°ùJ ájó«∏≤àdG AÉæÑdG á≤jôW ¿CG ∂dPh 샣°ùdG ¥ƒ≤°T ¤EG áÑ°ùædÉH á∏°UGƒàe GOk ón Yn ¿Eq G ºK Ò÷ÉH »r∏£dGh •ÓŸG ∫ɪ©à°SBÉH IQÉéM øe ¢ù°SCG ≈∏Y Ωƒ≤j ’ QhódG øe GÒÑc qk πμ«¡dG π©éj •Óªc Ú£dG ∫ɪ©à°SBGh ’ É°ûg .í£°ùdG ≈∏Y ìÓeC’G RhôH ΩhÉ≤j

:ÊGhÒ≤dG …Qɪ©ŸG ó«°UôdG 2 .5 ô°UÉæ©dÉH ÊGhÒ≤dG …Qɪ©ŸG ¿hõîŸG õ«ªàj :á«dÉàdG Iô°ùμæŸGh IRhÉéàŸG Oƒ≤©dG á«bÉW äGP møªqn ãn eo ÉjGhn Rn ≈∏Y ΩÉ≤J ÜÉÑb .IQƒq μe hCG áª∏q ≤e äGOÉ°†Y q äGP á«Ñ°ûN ∞≤°SCG äÉ«Hô°ûe á«dƒW hCG á©WÉ≤àe AÉÑbCG á©Hôe á«æaCG hCG ¿ƒë°U É¡£°SƒàJ øcÉ°ùe πμ°ûdG ±õÿÉHh ¢Tƒ≤æŸG ¢ùÑ÷ÉH AÉ°ùcEG

25

• • • • • • •

´ƒæ°üŸG (∞°üædG hCG) …ƒ°ûŸG ôLB’ÉH AÉæÑdG •ÓŸG É``eq CG .áæjóŸG øe áÑjô≤dG ¿Gô``aC’G ‘ ≈∏£Jh Ò÷ÉH •ƒ∏fl ÚW øe Öcôe ƒ¡a á∏jƒW ájÉbƒd Éfɪ°V ∫ƒ∏ëŸG Ò÷ÉH äÉjÉæÑdG .ióædG óq °V ióŸG Éeq EG âfÉc ó≤a ∞≤°SCÓd ¤hC’G •É``‰C’G É``eq CG ≈∏Y áeÉ≤e ÉHÉÑb hCG á©∏q °†e hCG á«q dƒW AÉÑbCG Ö°ûÿG πª©r ào °SBG Ée GQOÉ``fh .á«æcôdG ÉjGhõdG º¶YC’G ™eÉ÷G AÉæH ¤EG áÑ°ùædÉÑa ,∞≤°SCÓd .“á«∏≤°U” øe Ö°ûÿG ójQƒJ ¤EG è«àMBG p à°SBG ∂dP ó©H ∞«≤°ùàd ôHƒæ°üdG Öo n°û nN πn ª©o . QhódG ¢ùdÉ›

AÉæÑdG á≤jôW 2 .5 √Oq Gƒ`` `eh …ó``«`∏`≤`à`dG AÉ``æ` Ñ` dG äÉ``«`æ`≤`J πãªàJ :‹ÉàdÉc ™£b §∏n îoàan “∞°üædG” ôLBÉH ¢ù°SC’G õéæJ ¢Uôjh Ò``÷Gh πeôdG ™e ô``LC’G øe IÒÑc q “ÊÓn Ø°ùdG” qp Éeq CG .Ö°ûN øe ám cqn ópn à §«∏ÿG ¿GôaCG ÉjÉ≤H øe »qJCÉàŸG OÉeôq dG øe Üô°V ƒgh ‘ ™°Vƒ«a áæjóŸG ±GôWCG ‘ IóLGƒàŸG ôLB’G .ióædG ∫õY øª°†j ≈àM ¢ù°SC’G iƒà°ùe áHƒ∏éŸG áJƒëæŸG áªî°†dG Qƒî°üdG πª©à°ùJh π°UGƒàj ºqn Ko ¿É£«ë∏d óYGƒb áÁób äÉjÉæH øe

3. »LPƒªædG ´hô°ûŸG ™e â``î`°``q Sô``J ám `aô``©`e ,…ó``«`∏`≤`à`dG …QÉ``ª` ©` ŸG .Corpus “¢ù«HQƒc” ≥HÉ°ùdG èeÉfÈdG hP ¬l LƒJ q π«gCÉàdG IOÉ``YEG •É°ûf ºYO ¿Eq G ºK Ò¨°U ´É£≤H ≥∏q ©àj ¬qfCG Éà ¢Uƒ°üfl ≈æ©e ᫪æJ ô°TDƒe …Ph iÈc ájOÉ°üàbEG ábÉW …P É``HhQCG ‘ ¬``fCG πgÉéàf ¿CG øμÁ ’h .í``°`VGh áfÉ«°Uh π«gCÉàdG OÉYEG ‘ Qɪãà°S’G áÑ°ùf ≠∏ÑJ ´É£b äÉ°ü°üqn flo á∏ªL øe % 50 ÊÉÑŸG §°SƒàŸG ܃``æ`L ¿Gó``∏`H ‘ ¬`` fq CG Ò``Z AÉ``æ`Ñ`dG øe Iô°ûY ¤EG ’q EG áÑ°ùædG √òg π°üJ ’ ¬bô°Th . %10 áFÉe ,∞YÉ°†e ≈æ©e É¡d äÉWÉ°ûædG √òg ᪫b ¿Eq G IÉ«M QÉWEG Ú°ù– ≈∏Y óYÉ°ùJ »g á«MÉf øªa ájq ƒ¡dG ≈∏Y ßaÉ– á«fÉK á«MÉf øeh ÚæcÉ°ùàŸG …ó«∏≤àdG …Qɪ©ŸG çQEÓd á«q aÉ≤ãdGh á«q îjQÉàdG ’ ájƒØY äÓ`` qNó``à`H ∂¡àæjo É``e ÉÑdÉZ …ò``dG ôeC’G ¿Eq G .á«q îjQÉàdG ¢üFÉ°üÿG ¤EG Ö«éà°ùJ ô°Sn oC’G ÚjÓe ø°†àëj ¬qfCG Éà »M q çGÎH ≥∏©àj .á«dÉ◊G áæjóŸG pÖ∏nb ‘ πH §p °Sn hn ‘ óLGƒàjh Éjq OÉ°üàbBG Iójó°T ÉWƒ¨°V ¬``LGƒ``j ¬`` fq EG º``K øe ¬«a ÊÉ©j …òdG âbƒdG ¢ùØf ‘ É«q YɪàLBGh .åjó◊G øμ°ùdG äÉLÉM á«Ñ∏J áHƒ©°U è¡æe øY åëÑdG ƒg ¿PEG Oɪ«HÉ¡jQ ±ó¡a Ú°ù– ÚH ¿RGƒàdG ¿Gô°ùqp «n jo á≤jôW oï«°SôJh

Oɪ«HÉ¡jQ ±GógCG 3 .1 øe Aõ`` L ƒ``g OÉ`` ` ª` «` H É``¡` j Q ´hô`` ` °` û` e ¿Eq G Euromed “»£°SƒàehQhC’G çQE’G” èeÉfôH èeÉfôH ¬qfEG .»HhQC’G ¢ù∏éª∏d ™HÉàdG Heritage »àdG á«£°SƒàŸG á«HQhC’G IhóædG ó© n Hn nå©p Ho ‘É≤K ±ó¡H 1995 áæ°S ¬fƒ∏°TôH áæjóe ‘ äó≤©fBG ôëÑdG ¢VƒM ‘ º∏°ù∏dh ¿hÉ©à∏d AÉ°†a å©H ‹hódG QÉ``WE’G Gò``g ‘h .§°SƒàŸG ¢†«HC’G “Oɪ«HÉ¡jQ” Oóq ` M 샪W èeÉfôH øª°Vh π«gCÉàdG èeÉfôH ºYO ƒgh ¬dɪYCG øe ±ó¡dG ¢†«HC’G ôëÑdG ¿Gó``∏`H πq ` c π``NGO ÊGô``ª`©`dG . Ëóà°ùe ƒq `‰ πeÉY ƒg å«M øe §°SƒàŸG çGÎdG ᪫≤d Ió«L ám aô©e øe Éæ≤∏£fBG ó≤dh

26

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

π∏îàj q ≥l Ñn Yn É¡fEG ,á∏«dh á∏«d ∞dCG øe á∏«d »g .“Ú◊G äGP ‘ öüÑàJh »°ûàæàa ∂eÉ°ùe q q

á°†¡ædG IÎ`` a ∫Ó``î` a ,∂`` dP ¤EG á``aÉ``°` VCG ,øjô°û©dG ¿ô≤dG ájGóH ‘ á«ŸÉ©dG á«MÉ«°ùdG á«°SÉ°SCG á¡Lh ¢ùfƒJ ‘ ¿GhÒ≤dG áæjóe â∏n ãn en »MÉ«°ùdG ∂∏°ùŸG π``MGô``e º``gCG ø``e Ió`` MGhh QhõJ »àdG á«MÉ«°ùdG äÉYƒªéŸG ¬é¡àæJ …òdG GhQo GnR øjòdG ìGƒq °ùdG OóY ¿Eq É`a Gòμgh .¢ùfƒJ ∞dCGh áFɪ©°ùJh Ú°ùªNh ióMEG áæ°S ¿GhÒ≤dG çÓãdG á∏ªL øe ÉØdCG ô°ûY á°ùªN ¿Éc 1951 ¢ùfƒJ ¤EG Gƒeób øjòdG íFÉ°S ∞dCG Ú©Ñ°ùdGh áMÉ«°ùdG QÉéØfBG ÜÉ≤YCG äÉæ«©°ùàdG òæe É``eq CG PEG ∞«fl ™LGôJ CGóH ó≤a á«ÄWÉ°ûdGh ájôëÑdG IQÉjõd ôcGòJ Gƒnæàn bBG øjòdG ìGƒq °ùdG OóY π°Uh 1975 áæ°S 264^000 ¿GhÒ≤dG áæjóe ⁄É©e ∞YÉ°†J ɪæ«H ,1995 áæ°S 243^000 ¤EG n äGôq e çÓK ¢ùfƒJ ¿hQhõj øjòdG ìGƒq °ùdG OóY á£∏°ùdG iód É«Yh äóqdh áfõëŸG ádÉ◊G √òg . áMƒªW á«é«JGΰSEG á£N â©°Vƒa á«q eƒª©dG ¿GhÒ≤dÉH á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdÉH ¢†¡æJ ≈àM ᫪æàdG º``FÉ``YO ø``e á``eÉ``YO É``¡`æ`e π``©` Œh ¿PCG ó≤a ∂dòd É©ÑJh .áæjóª∏d ájOÉ°üàbE’G ¢ù∏éŸG ‘ á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷G ¢ù«FQ IOÉ«°S ó≤©æŸG ¿GhÒ≤dG áj’ƒH ¢UÉÿG õ«q ªàŸG …QGRƒdG ΩÉ«≤dÉH 2004 ÚØdCGh ™``HQCG áæ°S ¿Gƒ``L14 ‘ .“ ¿GhÒ≤dÉH á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG” ∫ƒM á°SGQóH

27

âÑLh äÉgÉŒEG ™``HQCG äRô``H “Oɪ«HÉ¡jQ” IOÉYEG ’hq CG »gh º«eÎdG á«q ∏ªY ‘ É¡à÷É©e (¢UÈb -GQÉμØd) …ô°†◊G ó¡°ûŸGh π«gCÉàdG IôgÉ≤dG) ¿ƒ«q aô◊Gh π«gCÉàdG IOÉ``YEG É«fÉK áMÉ«°ùdGh π«gCÉàdG IOÉ``YEG ÉãdÉK (ô°üe– GÒNCGh É©HGQ (¢ùfƒJ – ¿GhÒ≤dG) áÁóà°ùŸG -¢ûcGôe) »YɪàLE’G πª©dGh π«gCÉàdG IOÉYEG .(Üô¨ŸG

:¿GhÒ≤dG ‘ á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG 3 .2 ∫É› ‘ IóFGôdG ¿ó``ŸG øe ¿GhÒ≤dG Èà©J øH áÑ≤Y ™eÉéa .¢ùfƒàH á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG ÚeÉ°SôdG ‘h ájôFGR ‘ É``ehO ô``Kq CG ób ™aÉf »b” »°ùfôØdG º``gô``¡`°`TCG πq ` ©` dh .ÜÉ``à` μ` dGh …òdG Guy De Manpassant “¿É°SÉHƒehO ¿Eq G” :∞dCGh áFɉɪKh Ú©°ùJh ™°ùJ áæ°S Öàc Ö°SÉæàdG ¬ÑÑ°S óÑ©ŸG Gò¡d Ö«é©dG ≥°SÉæàdG Gòg πª– »àdG á©FGôdG IóªYC’G OóYh ≥«bódG ¬«∏Y ƒgÉe ≈∏Y ¬∏©Œh √AÉ°†a CÓ“h ìöüdG Oó©J q ¿Eq Gh .᪶©dGh áaÉ£∏dGq ¬«a å©ÑJh ¿B’G ÓdG q ´ÉÑ£fBG öüÑ∏d íæ“ IóªYC’G √òg ¿GƒdCG ¿ÉÑn ¡n jn ´ÉØJQ’Gh OGóàe’G ¿Cq G ÚM ‘ »¡àæe “»∏c ∫ƒH” ∂dòc h .“áÑgôdÉH GQƒ©°T ìhn ôdGq

áæ°S Öàμa áæjóŸG ¬à°ûgOCG …òdG Paul Klee â°ù«d” :1914 ∞``dCGh áFɪ©°ùJh Iô°ûY ™``HQCG πeÉμàe πc q É¡fEG ’hõ©e ÉYÉÑ£fBG ¿GhÒ≤dG

çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh ÚæcÉ°ùàŸG ¢û«Y QÉWEG áeGóà°S’G ¢`n `ù` °`o`SoCG QÉ``Ñ` à` YE’G ‘ ò`` NC’G ™``e ô°UÉæ©dG π``c ‘ ôμØf ¿CG »¨Ñæjh .á``KÓ``ã`dG áªgÉ°ùe ‘h π«gCÉàdG IOÉYEG á«∏ªY ‘ á∏YÉØdG á©°SGƒdG áëjô°ûdGh QGô≤dG ÜÉë°UCG ÚÑîàæŸG . ÚæcÉ°ùàŸGh Ú«æ¡ŸG øe Ènp à©r Jn Oɪ«HÉ¡jQ πÑb øe áMÎ≤ŸG á≤jô£dG ¿Eq G o∫õnqn æàn Jn ájó«∏≤àdG IQɪ©dG π«gCÉJ IOÉ``YEG ¿CG ´ÉLΰSGh AÉ«ME’G IOÉ``YEG IQhÒ°S QÉ``WEG ‘ .¬fGƒØæYh ¬àjƒ«M »îjQÉàdG ÊGôª©dG è«°ùædG ¿ƒμj …Oq ÉŸG §«ëŸG ≈∏Y ¿ƒμj ɪc π qNóàdÉa ¬àeAÓe ¿Éª°V ™e ¬«a ÚæcÉ°ùdG ‹ÉgC’G ≈∏Y IÉ«◊G äGQhô``°`V ™e º∏bCÉàJ ¿CG »¨Ñæj »àdG ¤EG É«k ©°S ¿ƒμj ¿CG »¨Ñæj πNóàdG ¿Eq G . Iô°UÉ©ŸG ÉaGógCG n≥q≤p ë«d á≤«bO á›ôH ™Ñqàn jn mÇOp Ég ∫ƒq – á¡Lh øeh . ¬à£°Sƒàe iô``NCGh ió``ŸG Ió«©H “Oɪ«HÉ¡jQ” án ≤jôW ¿Eq É` a á«æ≤J Ì``cCG ô¶f É¡Ñ«JôJh π«gCÉàdG IOÉYEG πMGôe º«¶æJ ìÎ≤J -á«é«JGΰSE’G – ∞°ûμdG – äÉ¡LƒàdG) πª©dG äGhOCG ó``jó``– ™``e (á©HÉàŸG ∫É``¨`°`TCG óq H’ »àdG (á«fƒfÉ≤dGh ájGpQOn E’Gh á«q æp ≤qàn dG) ¬J’BGh É¡«a ±ôq °üàdG ó°üb QÉÑàYE’G Ú©H ÉgòNCG øe ™aóJ ÒjÉ©e §Ñ°V âbƒdG ¢ùØf ‘h Égôjƒ£Jh »àdG äÉ«é«JGΰSE’Gh πcÉ°ûŸG ‘ ÒμØàdG ¤EG . » q°ûªàdG Gòg ìÉ‚ ¿Éª°†d É¡©°Vh Öéj ´hô°ûe á``ZÉ``«`°`U á``YÉ``°` S 2001 á``æ`°`S ‘h

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

´hô°ûe QÉ``«`à`NBG QÈ`q `j Ö°üÿG ñÉ``æ`ŸG Gò``g ‘ á«LPƒ‰ á«∏ªY RÉ`` ‚EG “Oɪ«HÉ¡jQ” π«gCÉàdG IOÉYEG” ´ƒ°Vƒe ∫ƒM QƒëªàJ ¢ùfƒJ ó©Hh .“¿GhÒ≤dG ‘ áÁóà°ùŸG áMÉ«°ùdGh ójóY øY Ú∏ã‡h ájq ƒ¡÷G §∏°ùdG ™e QhÉ°ûàdG á«q LPƒªædG á«∏ª©dG õéæJ ¿CG Qôq ≤J äÉ«©ª÷G .“ áHGô÷G” AÉë£H π«gCÉJ IOÉYEGh áÄ«¡J ‘

:áHGô÷G AÉë£H π«gCÉJ IOÉYEG 3 .3

πq c »bÓàd ™FGQ AÉ°†a ƒg å«M øe »îjQÉàdG ™HÉ£dG áfÉ«°U ¿Eq É`a Gòμgh ,á«aÉ≤ãdG äɨ∏dG ƒ‰ πbô©j ’ ¿CG »¨Ñæj äÉMÉ°ù∏d …Qɪ©ŸG ¿Cq G ≈∏Y ≈¡°ùf’ ¿CG Öéjh »≤«≤◊G áæjóŸG …OÉ°üàbEG QhóH Ωƒ≤J á«q M áæjóà ≥∏©àj ôeC’G ¬LƒàH q ¬ªYO Éæ«∏Y »¨Ñæj h º¡e »YɪàLBGh .ójóL »MÉ«°S …OÉ°üàbE’Gh ‘É≤ãdG ¿ÉgôdG ™e á◊É°üŸÉa ≥∏©àj »≤«≤M ΩÉ``ª`à`gBÉ`H º``LÎ` n `jo ¿CG Ö``Lh ™e á``HGô``÷G áMÉ°S §«°ûæàd èeÉfôH ™°VƒH

.ô°üÑJh q áæμMh QòëH øμd ∫Ó¨à°SEÓd á∏HÉb »MÉ«°ùdGh ‘É≤ãdG ™HÉ£dG ºYO øe ¿PEG óq H Óa ,áHGô÷G AÉë£Ñd ɪ«q °S’h ¿GhÒ≤dG áæjóŸ ¿GhÒ≤dG ‹ÉgCG É¡«dƒj »àdG ájÉæ©dG ¿Cq G ∂dP ºgOOq ôJ h É¡H º¡bÉ°üàdBGh AÉë£ÑdG √ò¡d Éà âÑãJ á©HÉààeh á∏°UGƒàe áØ°üH É¡«∏Y ¿ƒq μJ ¿GhÒ≤dG áæjóe ¿CG ∂°û∏d ’É› ´ój’ πeÉμd á``jõ``eôq `dG á``jq ƒ``¡`dG ø``e ɪq ¡e Gô°üæY QÉÑàY’G ‘ ‘É≤ãdG ¿ÉgôdG òNCG ¿Eq G .á≤£æŸG õcôª∏d Iõ«ªŸG ¢üFÉ°üÿG áfÉ«°U »æ©j

á«≤«≤M IQƒK Ωƒ«dG á«îjQÉàdG õcGôŸG ¢û«©J äGAÉ°†ØdG ∫Ó``¨` à` °` SBG ≠``«`°`U ¢``Uƒ``°`ü`î`H ájô°†◊G á«cô◊G ‘ §jôØàdÉa .ájô°†◊G Ωƒ«dG ¬°û«©f Ée ¤EG áaÉ°VpEG á«∏ëŸG ájq Qɪ©ŸGh ä’ÉM ¤EG »°†Øj ÒÑc ‘Gô¨ÁO m≥``ar On øe ÖLƒà°ùJ áÑYôe ¿ƒμJ Ée ÉÑdÉZ áKóëà°ùe π qNóà∏d äÉ«é«JGΰSEG ™°Vhh ∫ɨ°TCÉH ΩÉ«≤dG .á©LÉfh á©jô°S áØ°üH π«gCÉàdGh áfÉ«°üdGh ∫ÉNOEÉH íª°ùJ ¿CG ∫ɨ°TC’G √òg ≈∏Y »¨Ñæjh Qƒq £J ¿Éª°V ≈∏Y IQOÉ`` b á«HÉéjG á``«q `cô``M πãe …OÉ°üàbG ™HÉW äGP IójóL äÉWÉ°ûf GOQƒe Ωƒ«dG πã“ äÉWÉ°ûædG √ò¡a .áMÉ«°ùdG Gòg ≈∏Yh.çGÎdG ≈∏Y »HÉéjEG ÒKCÉJ GP ɪ¡e qm o á¶aÉëŸG ¿Éª°V ¿ƒμà°S äÉjƒdhC’G ¤hn CG ¿Eq Éa o ∫ɨ°TCÉH ΩÉ«≤dÉH Io QOÉÑŸGh ógGƒ°ûdG √òg ≈∏Y á«îjQÉàdG äÉYƒªéŸG áfÉ«°U ¤EG ±ó¡J π«gCÉJ IÒÑc á«MÉ«°S IÒNP Èà©J É¡qfC’ É¡FÉ«MEGh

28

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

z§°SƒàŸG ¢†«HC’G ôëÑdG ‘ IÉ«◊G{ :¢Vô©e Ú°TóJ

᫪æJ ègÉæe øe Ωq Ég è¡æe Gògh .»MÉ«°ùdG .¿GhÒ≤dG áæjóe ‘ Iójó÷G äÉWÉ°ûædG

áMÉ«°ùdGh π«gCÉàdG IOÉ``YEG ≈≤à∏e 3 .4 :¿GhÒ≤dG ‘ á«aÉ≤ãdG ¿GƒL 26 ¤EG 19 ø``e ¿GhÒ``≤` dG âæ°†àMBG π«gCÉàdG IOÉYEG” : ¿GƒæY â– ≈≤à∏e 2007 …òdG ™HGôdG »≤à∏ŸG ƒgh ,“á«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdGh »°SÉ°SC’G ±ó¡dG ¿Éch .“Oɪ«HÉ¡jQ” √õéæj …ó«∏≤àdG çGÎdG ‘ äÓ qNóàdG πo «∏– ƒg ¬æe ó«dÉ≤àdG ™e ΩAÓàJ áMÉ«°S º«¶æJ ¤EG ¬LƒŸG q áÄ«ÑdG ≈∏Y ßaÉ– áÁóà°ùe ᫪æàH íª°ùJh

29

q ák jÉæ©dG ¿CG GP ∂dPh ‘É≤ãdG ¿Égôq dÉH ᣰûŸG AÉë£ÑdG π«gCÉJ πbô©J ¿CG É¡æμÁ »MÉ«°ùdGh .á«q eƒ«dG IÉ«◊G äGQhô°V ¤EG áHÉéà°S’G ¤EG AÉë£ÑdG AÉ«MEG õ««“ ¿Eq Éa ∂dP ¢ùμY ≈∏Yh áÑbGôŸG äGAGôLEGh äÉWÉ«àM’G òîqàn Jo ¿CG Ò¨H √n ƒqp n°ûjo ¿CG ±É£ŸG ájÉ¡f ‘ ¬æμÁ á``eRÓq ` dG n ∫ÉéŸG ón °ùrp Øjo h ôn °TÉÑŸG É¡£«fih An Éë£ÑdG .¬«∏Y á¶aÉëŸG ‘ Ö``Zô``f …ò``dG …QÉ``ª`©`ŸG áHGô÷G AÉ``ë`£`H áÄ«¡J ¿EÉ` `a ∂``dP π`` `LC’h n G QÉÑàYE’G ‘ òNCÉJ ¿CG »¨Ñæj ÉgAÉ«MEGh ±GógC âbƒdG ¢ùØf ‘ á¶aÉëŸGh AÉ°†ØdG Gòg Ú°ù– áªq ¡e AÉë£Ñd õ«ªŸG •É°ûædG iƒà°ùe ≈∏Y ∂∏°ùŸG ‘ É¡LÉeOE n G ºKq ,¿GhÒ≤dG áæjóe ‘

OÉÃÉ¡jQ á«ÑjQóàdG IQhódG ìÉààaG

á°ùaÉæe ≈∏Y QOÉb …ô°†M AÉ°†a ÒaƒJ Ωhõd √QGƒLCG íæe ≈∏Y É°†jCG QOÉbh iôNCG äGAÉ°†a É¡«∏Y ¿ƒ∏°üëj ób »àdG ™aÉæŸG …RGƒJ ™aÉæe AÉ°†ØdG Gòg ≈∏Y »¨Ñæj ɪc .iôNCG øcÉeCG ‘ øª°V »∏°üØeh …õ``cô``e Qhó```H Ωƒ``≤` j ¿CG áæjóŸG ÜÉ``H π°üj …ò``dG »MÉ«°ùdG ∂∏°ùŸG ¿Éc ∂``dP πq ` c .º``¶` YC’G ™eÉ÷ÉH »Hƒæ÷G áÄ«¡J ‘ Éæ›ÉfôH É¡«∏Y ΩÉb á«°SÉ°SCG IóYÉb â°ù«d á◊É°üŸG √òg ¿Eq G .É¡FÉ«MEGh AÉë£ÑdG ‘ á q°ûgh Ió≤©e É¡fEG p≥«≤ëàdG Ú` p q `g ôeC’ÉH è«°ùf ‘ Ó qNóJ ÖLƒà°ùJh rPEG ,âbƒdG ¢ùØf .ïjQÉàdÉH π≤ãe Ëób

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

øjô°û©dG ¿ô≤dG ájGóH ‘ É¡àÄ«¡J â©bh óbh É¡à©°SƒJ â``©`bhh É¡æ«cÉcO ¢†©H o â``eóq ` gh o ÚH π°Uh á≤r∏Mn ¤EG âdƒq – ïjQÉàdG ∂dP òæeh .áæjóŸG Ö∏b ‘ á«°ù«FôdG ¥ô£dG í°ù“ ,Éæ∏ qNóJ ´ƒ°Vƒe »``gh á≤£æŸG √ò``g ÊÉÑe ™ªŒh 2Ω1000 ™Hôe Îe ∞dCG áMÉ°ùe óé°ùeh ¥Gƒ°SCGh ∞°Uƒà°ùeh óé°ùe øe ᪡e .“Ö«£dG …’ƒe” ΩÉ≤eh “áKÓãdG ÜGƒHC’G” ∂∏°ùŸG πeÉc áÄ«¡J â©bh 1998 áæ°S òæeh

¢VƒM ‘ ≈æμ°ùdG :” ´ƒ°Vƒe ∫ƒM ¢Vô©e ∫ÉL É``gó``©`Hh ,” §°SƒàŸG ¢``†`«`HC’G ôëÑdG ájɨdGh iôNCG á«°ùfƒJ ¿óe ‘ ¢Vô©ŸG ¢ùØf ÚæcÉ°ùàŸG á«YƒJ ƒ``g ∂``dP ø``e á«°SÉ°SC’G .º¡gÉÑàfG Ö∏Lh

:áHGô÷G AÉë£H 3 .5 Ωƒ≤j É«îjQÉJ AÉ°†a áHGô÷G AÉë£H ¿ƒq μJ ÚcÉcO …ƒ``ë`j ƒ¡a …QÉ``é`à`dG õ``cô``ŸG Qhó`` H .ÚZÉÑq °üdGh ±ƒ°üdG ‹RÉZh ÚLÉ°ùædG

.äÓNóàdG √òg áo én ¡n ær en ∂dòch º¡∏q ch ,≈≤à∏ŸG Gòg ‘ ¿hô°VÉëŸG ∞àμj ⁄hn ,ájó«∏≤àdG IQɪ©dG π«gCÉJ IOÉ``YEG ‘ AGÈN π«∏ëàH É°†jCG GƒeÉb h πH á«é¡æŸG ¢Vô©H íª°S ó≤dh .¢ùfƒJ ‘ äõ‚CG »àdG ∫ɨ°TC’G á°SGQO ´hô°ûe OGó``YEÉ`H É°†jCG ≈≤à∏ŸG Gò``g »g å«M øe áHGô÷G AÉë£H áÄ«¡àH ≥∏©àJ .á«LPƒ‰ á«q ∏ªY ¿GhÒ≤dG ‘ º«bCG ≈≤à∏ŸG Gòg ¢ûeÉg ≈∏Yh

áHGô÷G AÉë£ÑH ¿ƒLÉ q°ùædGh ´Éqæ°üdG

30

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

áæjóŸG ∫Éãe

31

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

∞∏àfl ÚH πl °ürn Øen »g å«M øe ÉgQhO ó«cCÉJ á°UÉNh áæjóŸG q≥°ûJ »àdG á«MÉ«°ùdG ∂dÉ°ùŸG ¥Gƒ°SC’ÉH ÒÑμdG ™eÉ÷G §Hôj …òdG ∂∏°ùŸG .ájq ó«∏≤àdG á£≤f ¿ƒ``μ` J ¿CG á`` HGô`` ÷G AÉ``ë` £` H ≈``∏` Yh …ó«∏≤J »¡≤à Iõ«q ‡ á©àe á£fih Üò``L ÚcÉcO º«eôJ Ö``Lh ∂dòdh .É«qk dÉMOƒLƒe n øe á«Øjô©J áMƒd â«ÑãJh äGQÉ``cò``à`dG ™«H ⁄É©e ∞∏àfl ƒëf íFÉ°ùdG ¬``Lƒ` q `J ±õ``ÿG ÚcÉcO º«eôJ ∂``dò``ch á«îjQÉàdG á``æ`jó``ŸG (á°SÉμdG) ∫É°ùàZE’G äGRÉØb áYÉæ°Uh è°ùædG ≈àM …ó«∏≤àdG ¢SÉÑ∏dG áWÉ«Nh ájó«∏≤àdG .ájó«∏≤àdG äÉYÉæ°üdG ™é°ûf q ÉgÉæ«NƒJ »``à`dG áÄ«¡àdG á``«`é`«`JGÎ``°`SBG ¿Eq G √ÉŒEG ‘ ∫ó`qp `©n ` jo ƒëf ≈∏Y á©LÉfh ᣫ°ùH Qò◊G ó°üb ∂dPh äÉ©bƒàdG É©ÑW »HÉéjEG AÉë£ÑdG ó°ùrp ØJo ¿CG øμÁ »àdG äÉgƒq °ûàdG øe Ωóq ≤j ¿CG øμÁ AÉ°†ah Ék ªq ¡eo ÉfÉμe ípn Ñ°üor J »c å©Hh AÉ``«` ME’G ≈∏Y IQOÉ``b Ió``jó``L ∞``FÉ``Xh . á∏eÉ°T á«côM ’k ɨ°TCG πª°ûJ ÉgÉæ©ÑJG »àdG á«é«JGΰS’Éa :‹ÉàdÉc á∏°üØæe É¡qfn CG º rZQ áæeGõàe ÊGôª©dG è«°ùædG AÉ«MEG á«∏ªY ¢SÉ°SCG ¿EG .1 »àdG ∫ƒ∏◊Éa πq≤æàdG äÉ«∏ªY Ú°ù– ƒg

ÉfOóM É¡eƒîJh AÉë£Ñ∏d ΩÉY ¢üëØd áé«àfh ó≤dh .Ó qNóJ ÖLƒà°ùJ »àdG iÈμdG πcÉ°ûŸG p √RÉ‚EG ‘ Éæ≤aƒJ áÄ«¡à∏d GAk õL ÉfOóq M Éq檰Vh áeƒ¶æŸG Ú°ù–h ó«q ÷G •É°ûædG AÉë£Ñ∏d AÉë£ÑdG π``«` gCÉ` J IOÉ`` `YEG á``jÉ``¨`H á``«`dÉ``ª`÷G .á«aÉ°VEG ájƒ«M É¡HÉ°ùcEGh

™eÉ÷Gh »Hƒæ÷G áæjóŸG ÜÉ``H ÚH §``HGô``dG ∂dÉ°ùŸG º`` gCG ø``e ∂∏°ùe ƒ`` gh ,º`` ¶` `YC’G ≈∏Y É¡ªq gCG øμj ⁄ ¿EG áæjóŸG ‘ á«MÉ«°ùdG ”h äÉ``¡` LGƒ``dG πq ` L â``‡Q ó≤a .¥Ó`` `WE’G ä’É°üJ’G áμÑ°Th á«FÉHô¡μdG áμÑ°ûdG AÉØNEG â©°Vho h QhódG ¢†©H â‡q Qo h á«°VQC’G â£∏q Ho hn .¬«LƒàdG äÉeÓY

á°SGQódG ´ƒ°Vƒe 3 .5. 1 èeÉfôH OGóYEG ƒg á°SGQódG √òg øe ájɨdG ¿Eq G IOÉYEGh É¡àÄ«¡Jh áHGô÷G AÉë£H π«gCÉàd »∏ªY ó≤a Ωq É¡ŸG Éeq CG ÚdhDƒ°ùŸG ¤EG ¬Áó≤Jh É¡∏«gCÉJ :‹ÉàdÉc Égójó– ™bh »àdG πcÉ°ûŸG áeÉî°Vh á©«ÑW ˃``≤`J • .AÉë£ÑdG äó°ùaCG ó°üb áHƒ∏£ŸG ∫ɨ°TC’G ´ƒª› ójó– • äó°ùaCG »àdG áØ∏àîŸG πcÉ°ûŸG ™«ªL πqp Mn .áHGô÷G AÉë£H AÉë£ÑdG AÉ«ME’ ≥°SÉæàe ìÎ≤e Ëó≤J • .É¡∏«gCÉJh πNóàdG ´hô°ûe 3 .5. 2 ∂∏°ùŸG ‘ AÉë£ÑdG êÉ``eOEÉ` H ô`` eC’G ≥∏©àj øjOÓq ÷G ÜÉH øe ¿GhÒ≤dG áæjóŸ »MÉ«°ùdG ƒ¡a ±ó¡dG É``eq CG ;™aÉf øH áÑ≤Y ™eÉL ≈àM

™bh »``à`dG á``HGô``÷G AÉ``ë`£`H iƒ``°`S ≥``Ñ`J ⁄h Ék jq õcôe Ék ©bƒe πq à– É¡fCG ºZQ É¡æY »∏îàdG q ÉYhô°ûe ¿Eq Éa ∂dP øe ÌcCG πH ∂∏°ùŸG øª°V ∫ƒq ‡ ≥HÉ°ùdG ´hô°ûŸÉH ¬l «Ñ°T π«gCÉàdG IOÉYE’ äÉbô£dÉH ≥∏©àjh »ŸÉ©dG ∂æÑdG øe ¢Vô≤H ≥WÉæŸG ¢†©Hh º``¶` YC’G ™eÉé∏d á``jPÉ``ë`ŸG ºZQ ô``NB’G ƒ``g É¡∏ØZCG áæjóŸG ‘ iô`` NC’G .»é«JGΰS’G É¡©bƒeh ɡ૪gCG IOÉYEGh áÄ«¡J ´hô°ûe Oƒ©j iôNCG Iôq e ƒg Égh øe í£°ùdG ≈∏Y ƒØ£«a áHGô÷G AÉë£H π«gCÉJ ∂∏°ùŸG ‘ »é«JGΰSE’G É¡©bƒŸ Gô¶f ,ójóL å«M øe ¿PEG ´hô°ûŸG Gòg Ωóq ≤à«na »MÉ«°ùdG »MÉ«°ùdG ∂∏°ùŸG ájƒ«◊ á«q °SÉ°SCG á«∏ªY ƒg •É‰CG πq c »£¨J á«∏ª©dG √òg .Ó«LCÉJ πÑ≤J ’ »¡a ,áæjóŸG ‘ õéæJ ¿CG øμÁ »àdG äÓNóq àdG äÉWÉ°ûædGh πNGóŸÉH ≥∏©àj Éen πq μd á©eÉL á«∏ªY ...§«ëŸGh áÄ«ÑdGh ≈æμ°ùdGh π«ªéàdGh

32

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

≥jô£dG §°Sh ‘ »é«JGΰS’G É¡©bƒŸ Gôk ¶fh ó«ÑY ÊÉjô¨dG …ó«°S øe ≥∏£æJ »àdG iÈμdG ∂∏°ùe È`` cCG) º``¶` YC’G ™``eÉ``÷G ¤EG ’ƒ``°`Uh ™àªàJ áHGô÷G AÉë£H ¿Eq Éa ,(áæjóŸG ‘ »MÉ«°S Iõ«q ªàe áÑJôe ∫ÓàMBÉH É¡d íª°ùj Oôq Øàe ™bƒÃ .áªq ¡eo ák «MÉ«°S ák £fi íÑ°üJ ¿CG É¡d íª°ùJ ≈¡≤ŸG π``ã`e ¬«aÎ∏d äGõ``«`¡`Œ õ``«`cô``J ¿Eq G n ≥WÉn p æehn ∞«°UôdGh ƒq ÷G ¤EG áaÉ°VEG π∏qo ¶à∏d QGhqõ` `dG ™é°û«°S ∂``dP πq ` c AÉë£Ñ∏d ΩÉ``©`dG q ÉgAhóg ¿ƒªæ¨«a AÉë£H ≈∏Y óaGƒàdG ≈∏Y :`H ∂dPh É¡àæ«μ°Sh

33

º«q ≤à°Sh á``æ`gGô``dG á``dÉ``◊Gh á«îjQÉàdG ióe ¤EG ¢SÉ«≤dÉH Iójó÷G äÓNóq àdG .áªFÉ≤dG á∏μ«¡dG ‘ É¡LÉeófEG ¬ª«eôJ ∫ÓN øe çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸG .4 π«gCÉJ IOÉ``YEGh ¬æ«ªãJh ¬Ø«XƒJ IOÉ``YEGh .⁄É©ŸG ∂∏°ùŸG πeÉc ‘ ¬«LƒàdG äÉMƒd ™°Vh .5 . »MÉ«°ùdG πμ«¡dG ák ©ªà› âfƒq c á°ùªÿG QhÉëŸG √òg ¢Uƒ°üîH Éfôμa â¡Lh q á«é«JGΰSE’ ΩÉ©dG p `cn πo `ãqp `“n o É¡qfEG .äÓNóq àdG áÄ«¡J èeÉfôH π`n `eÉ` .É¡FÉ«MEGh áHGô÷G AÉë£H

äGQÉ«°ùdG ácôM èeóf ≈àM ÉgÉæ«æÑJ Ée ƒgh ájɨ∏d á≤«bO âfÉc AÉë£ÑdG ‘ AÉ°†a AÉë£ÑdG íÑ°üJ ¿CG Öqo æn énn àfn Éæ∏©L ¢ùØf ‘h äGQÉ``«` °` ù` dG á``cô``M º``FÓ``j ’ ÚJÉg ÚH ≥«aƒàdG ¿Eq G .∫hõ©e ÒZ Ú◊G ɪq ¡e É«q æ≤J GOk ƒ¡› ÖLƒà°SBG ÚàØ«XƒdG çó– »àdG πcÉ°ûŸG øY OÉ©àHE’ÉH íª°S .äGQÉ«°ùdG ¥Gƒq °Sh Ú∏LΟG q ÚH äÉ``WÉ``°` û` æ` dG á`` Ñ` `bGô`` e â``ë` ª` °` S ó``≤``d .2 ¿Éc É``e ≈``∏` Y AÉ``≤``HE’É``H á``jOÉ``°` ü` à` bE’G Ú°ùëàd Ékfɪ°V AÉë£Ñ∏d ɪFÓe É¡æe )§«ëŸG Ú``°`ù`–h á``eq É``©` dG äÉ``eó``ÿG ™ªL /»eƒª©dG ôjƒæàdG /Ò¡£àdG /AÉŸG (.... ∂dP ïdEG á«dõæŸG äÓ°†ØdG ióMEG ƒg …ô°†◊G AÉ°†ØdG AGô``KEG ¿EG .3 øe ±ó¡dG ¿Eq Éa π©ØdÉHh ,á«dhq C’G Éæ∏ZÉ°ûe ‹Éª÷G AÉë£ÑdG ô≤a Îo r °Sn ƒg Éædɨ°TCG .É¡£«fih ¿hõîŸÉH É°UÉN k G Éæ«dhCG ó≤dh q ÉeɪàgE êQóæJ »àdG ájq Qɪ©ŸG ô°UÉæ©∏d ‹Éª÷G øμd ájq ô°†◊G äGAÉ°†ØdG Qƒq °üJ øª°V É¡∏«ªμJ øe óq H ’ πH Égn ƒqp n°ûof ’ ¿CG »¨Ñæj ‘ π``Nó` qo `J πq ` c ¿Eq Gh .Ió``jó``L äÓ`` qNó``à`H ÖÑq °ùj ’ ¿CG Öéj ä’É``◊G øe ádÉM …CG »©°ùj ¿CG ¬«∏Y PEG ¢ùμ©dG ≈∏Y πH á©«£b ádÉ◊G ÚH Iô°TÉÑe á≤HÉ£e ≥«≤– ¤EG

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

É¡∏«°ürØJn ºK É¡©«ªŒ ºK É¡«∏Y §HôdG ƒg Éæ∏q Nóàd √ÉfGÎNBG …òdG ¬LƒàdG q ¿Eq G Gòg .Am ó`r ` Hn ≈∏Y GOk ƒr ` `Yn Úà£≤ædG ÚJÉg ÚH §HGhôq dG ójóëàH íª°S …ò``dG »°ûªàdG ƒ``g . Ohó◊Gh AÉ°†a ƒgh ¿ÉμŸG Gòg ¿Eq É`a ¤hCG á∏Môe ‘h ∞∏àfl ¤EG ¬æe Qhôª∏d ™Ñ£dÉHh ∞qbƒà∏d íª°S ˃≤J ¤EG ï°VQ ¿GhÒ≤dG áæjóe •É≤f m∫ƒ∏M ≥«≤–h ihóL äGP m∫ɨ°TCG í«°VƒàH Éæd RGôHEG πãe ,»KGÎdG ¿hõîŸG ‘ ám ªFÉb Op ôLh º°ù≤e ‘ »eƒªY ≈æÑe k êÉ``eOEGh É``eq Ö«côJ qm Îp r °Sn hCG AÉØNEG πLCG øe ¢ûq m “n áp eƒ¶æe ™p °Vhh ‘ Éq≤k M •ôîæJ ≈àM áãjóM ájÉæH äÉgƒq °ûJ .èeóq dG á«∏ªY ô°UÉæ©dG OôL ¤EG Éæ«©°S á«fÉK á∏Môe ‘h êPƒªædG ¿ƒq ` μ` J »``à`dG ájó«∏≤àdG á``jQÉ``ª`©`ŸG . áeOÉ≤dG äÓ qNóà∏d »©LôŸG Éæd íª°S ä’É◊G ™«ª÷ π°üØŸG q π«∏ëàdG ¿Eq G QGô≤à°SE’G ¿Éª°V ±ó¡H äÓ qNóàdG §Ñ°†H »∏μdG AÉ``Ø` N’Gh á«dɪ÷G ≈∏Y á¶aÉëŸGh q ™HÉ£dG äó°ùaCG »àdG ∂∏J ágƒq °ûŸG ä’Éë∏d .AÉë£Ñ∏d ΩÉ©dG

π°üØe q π«∏– ¤EG Éæ«©°S ¤hCG á∏Môe ‘ äGõ¡éàdGh øμ°ùdGh ÊÉÑŸÉH ≥∏©àJ πFÉ°ùŸ QÉÑàYE’G ‘ øjòNBG AÉë£ÑdG ≈∏Y áMƒàØŸG äÉfƒq μŸG √òg ∞∏àfl ÚH π°üJ »àdG äÉbÓ©dG á°UÉN q ᪰S √ògh . πeÉμàe πμ«g ‘ É¡ª«¶æJh .…ó«∏≤àdG iô°†◊G º«¶æàdG äɪ°S øe

ÚcÉcóq dG º«eôJ »àdG AÉ≤àdE’G á£≤f ÚH pπ°üro تn àqn dG ó«cCÉJ ∂dÉ°ùŸG ∞∏àflh áHGô÷G AÉë£H »g iôNC’G íÑ°üJ ≈àM AÉë£ÑdG ¿CÉ°T øe ™«aÎdG .πYÉØJ á£≤f .Égôjƒ£Jh ájó«∏≤àdG áYÉæ°üdG ™«é°ûJ

• • • •

øe Aõ÷G Gò¡H ¢UÉÿG π«∏ëàdG Éæ¡LGh ó≤dh :ƒg å«M øe ¿GhÒ≤dG áæjóe

:¬à≤jôWh πNóq àdG á«é¡æe 3 .5. 3

ºK áFõéàdG ºK πeq CÉàdG Ö∏£àj πeÉμàe πq c • .Ö«cÎdG IOÉYEG ºK Ö«JÎdG ±ôq ©qàdG ºqà– ô°UÉæY øe πeÉμàe πq c •

äÉ¡LGh áÄ«¡J ´hô°ûe RÉ‚EG ‘ Éæaôq °üJ ó≤d á≤jô£dÉH É¡∏«gCÉJ IOÉ``YEGh áHGô÷G AÉë£H :á«dÉàdG

34

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

¿CG øμÁh .πNóàdG ±Éæ°UCG Ö°ùM áYƒaôŸG :á«dÉàdG ä’É◊G õ«‰ :AÉæÑdG á«îjQÉJ ᪫b Ò¨H áãjóM ΩÉéMCG ’k hq CG • ÒZh IÒ≤a ájQɪ©e á¨d πã“ á«≤«≤M ܃∏°SC’Gh Ö°SÉæàdG å«M ø``e á∏«ªL .≥°SÉæàdGh è«°ùædG ‘ á``›ó``æ` e ΩÉ`` é` `MCG É``«` fÉ``K • ô°UÉæY πã“ øμd Ëó``≤` dG …ô``°`†`◊G πãe É``¡` ∏` ã` e á``ª` FÓ``e Ò`` Z á``jQÉ``ª` ©` e .É¡JÉ≤HÉ°S :á«°VQC’G q∫ój ôKCG …CG πã“ ’h á£∏Ñe ÒZ á«°VQCG • ádÉ°UC’G ≈∏Y .IOóq fi Ò¨a áMÉ°ùdG Éeq CG • :ájq ô°†◊G äGõ«¡éàdG ≈∏Y áHÉàc) á``Ä`jOQ ¬«LƒàdG äGQÉ``°` TEG • ( á«fó©e äÉMƒdh ¿GQó÷G »eƒª©dG ôjƒæàdG ÜÉ«Z • ¢ùª°ûdG øe »qbƒà∏d äÓ¶e ÜÉ«Z •

ä’É°üJBG Öàμe h äGhGô°†N ™FÉHh ¥Óq M) äÉLGQódGh äÉLGQódG ìÓ°UE’ »μ«fÉμ«eh …ƒà–h GkRQÉ``H Ék fÉμe πà– ájÉæHh ,ájq QÉædG .AÉHô¡c ∫ƒq fi ≈∏Y πã“ ’ äÉjÉæH AÉë£ÑdG ±GôWCG ≈∏Y Ωƒ≤Jh Éeq CG . á«îjQÉJ hCG ájq Qɪ©e ᪫b ájCG É¡JÉ¡LGh áeóq ≤àe ∞∏qàdG øe ádÉM ≈∏Y »¡a á«°VQC’G .á¡jôμdG íFGhôdGh πHGõŸÉH øqØ©e ¬∏q c ¿ÉμŸGh ∫ɪgE’G ádÉM ≈∏Y Ó«dO ¢†¡æj ∂``dP πq ` c ∫GõàNBG øμÁh . ≈°VƒØdGh ∫Ó¨à°SE’G OÉ°ùah :‹ÉàdÉc É¡«∏Y ÉæØbh »qàdG πcÉ°ûŸG áÑjôZ ájq Qɪ©e á¨d äGP o m¿ÉÑn en äÉ¡LGh o »∏ëŸG §ªædG ≈∏Y .ÉeÉ“ k §«∏ÑàdG ÜÉ«Z ™e á°ùfÉéàe ÒZ ájq OÉ°üàbG äÉWÉ°ûf . AÉë£ÑdG ≈∏Y GÒ°S AGƒ°S Qhô``ŸG •É°ûf ‘ §∏N .äGQÉ«°ùdGh äÉHô©dG ‘ hCG ΩGóbC’G ¿ÉμŸG ∂dP ‘ »FÉHô¡μdG ∫ƒq ëŸG OƒLh :πcÉ°ûe ΩÉeCG Éæ©°†j πμ°ûdG ∂dP ≈∏Yh ácôM ¤EG áÑ°ùædÉH π°üتàdG πμ°ûe ∑GP ‘ ∫ƒq ëŸG Gòg áØ«Xh πμ°ûe h QhôŸG .ájq Qɪ©ŸG ¬à¨d πμ°ûeh äGqò`dÉ``H ™bƒŸG

• • • • •

πcÉ°ûŸG Ö«JôJ ¤EG ÉæJɶMÓe ÉæJOÉb ó≤dh

35

É¡≤«Ñ£J ‘ Éæë‚ »àdG á«æ≤àdG ∫ƒ∏◊G Éeq CG …ó«∏≤àdG AÉæÑdG äÉ«æ≤J ™e ≥HÉ£àJ ∫ƒ∏M »¡a ióe ≈∏Y É¡æe ≥≤ëàdG ø``e Éæμq “ ó``≤` dh »àdG á«dBÓd ÉæcGQOEGh É檡ah Éæ∏«∏– äGƒ£N áæjóŸ …ó«∏≤àdG AÉ°†ØdG á∏μ«g ‘ ºμëàJ .¿GhÒ≤dG IGƒædG øª°V êQó``æ` J á``HGô``÷G AÉ``ë`£`H ¿Eq G ¥ƒ°S …PÉ``– »gh ¿GhÒ≤dG áæjóŸ áÁó≤dG Ò¡°ûdGh º°SE’G ¢ùØf πªëj …ò``dG áHGô÷G ±ƒ°üdG øe ÊGhÒ≤dG QÉKóq dG è«°ùf ∫GƒfCÉH äGP ∫É°ùàZE’G äGRÉØb ¤EG áaÉ°VEG ¢üdÉÿG Gòg ¥ƒ°ùdG äónn ≤an ónr ≤an Ωƒ«dG Éeq CG ,Oƒ°SC’G ¿ƒ∏dG ájq ó«∏≤àdG äÉLƒàæŸG ‘ ¢ü°üîààd ¬LƒàdG q . á«MÉ«°ùdG q ácô◊ÉH ∂dP ¤EG ák Yƒaóe ΩƒîJ ≈∏Y è°ùædG äÉ°TQh ¢†©H Ωƒ«dG óLƒjh QGƒéH ÉgOƒLh ≈∏Y IOÉjRh Iô°TÉÑŸG AÉë£ÑdG ɪqk p¡eo É©bƒe πà– áHGô÷G AÉë£H ¿Eq Éa ¥ƒ°ùdG óé°ùe É¡æe Góq ` L Im Ò¡°T ⁄É©e ¤EG Oƒ≤j …òdG ¿hÒ``N ø``H óé°ùe hCG ÜGƒ`` HCG çÓ``ã`dG ó«ÑY …ó«°S ΩÉ``≤` eh Iô°TÉÑe ¬«∏Y íàØæJ º¶YC’G ™eÉ÷G ≈àMh áWhôq H ôÄHh ÊÉjô¨dG .ΩGóbE’G ≈∏Y GÒ°S ≥FÉbO ó©H ≈∏Y ™≤j ƒ¡a ∞°Uƒà°ùŸG Éæd ô¡¶j AÉë£ÑdG ‘ Éædƒ∏ëHh áYƒq æàe äÉeóÿ ÚcÉcOh è«°ùædG äÉ°TQhh

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

äÉWÉ°ûf ‘ É¡o dÓ¨àp °SEr G øμÁ AÉë£ÑdG á«æÑe πcÉ«g â– õéæJ á«MÉ«°Sh á«aÉ≤K ™bh ô°UÉæY ≈∏Y õμJôJ áØ«ØN Oq Gƒ``e øe .§«∏ÑàdG §«£îJ AÉ``æ` KCG É¡«dEG ø£ØàdG

” »àdG ájq Qɪ©ŸG ô°UÉæ©dG ¢ùq Án n ¬æμdh áaÉ°VEG ™``e Im É``≤n `àn `æ`eo •É``‰CÉ` H É¡°†jƒ©J .äÉ¡LGƒdG π«ªŒ ó°üb iôNCG ô°UÉæY

IõéæŸG ∫ɨ°TC’G 3 .5. 4 ô°UÉæ©dG â∏ª°T ÉgÉfõ‚CG »àdG ∫ɨ°TC’G ¿Eq G :á«dÉàdG

: á«°VQC’G : AÉæÑdG

:ájô°†◊G äGõ«¡éàdG á«¡«LƒJ äGQÉ``°`TEG áμÑ°T õ«côJ ìGÎ``bEG • AÉë£ÑdG ™HÉW ™e ºFBÓàJ IójóL á«q ØN ¿ƒμJ AÉë£ÑdG IAÉ``°` VE’ ô°UÉæY • AÉë£ÑdG IAÉ°VE’ É«aÉc GQk ƒf π°SôJ É¡qæμdh . ÉgRGôHEGh Ók «d Ékfɪ°V á«∏«d äGôgɶJ AÉ«MEG ™bƒàf ɪc • ódƒŸÉH AÉØàM’G πãe »MÉ«°ùdG §«°ûæà∏d .∞jô°ûdG …ƒÑædG

äGóMh øe ¿ƒq μŸG §«∏Ñà∏d §«£îJ Oo GóYEG • AÉë£ÑdG §«∏ÑàH É``æ`d íª°S á∏°üØæe ÉgOhóM RGôHEÉHh á«q °Sóæg ¢ù«jÉ≤e Ö°ùM äÉWÉ°ûæ∏d øn °ùn Mr nCG Ék ©jRƒJ ∂dòH Éæ≤q≤ëa .äÉWÉ°ûædG ∂∏J º«¶æJ ™e É¡æ°†à– »àdG ∫É``NOEG É°†jCG §«£îàdG ‘ Éæ›ôH ó``bh • Ée Ö°ùM èeój âëf hCG »°Sóæg ô°üæY .AÉë£ÑdG ájõcôe Rn Èp r fo ≈àM ¿ÉμŸG ¬H íª°ùj á«°VQCG ¿Eq Éa QhôŸG ácôM Ò°ù«J ≈∏Y IhÓYh •

» qNƒàH áãjó◊G äÉjÉæÑdG iƒà°ùe ‘ πo Nqo ónn J • ÉeóæY ΩÉ``é` MC’G áZÉ«°U IOÉ`` YEG á≤jôW m m H hCG ∂``dP ô``eC’G ÖLƒà°ùj ójóL Ö«cÎp É¡°†jƒ©J ºàj »àdG ájq Qɪ©ŸG ô°UÉæ©∏d . ÊGhÒ≤dG §ªædG ºFÓJ iôNCG ô°UÉæ©H øe øμd ,É°†jCG ΩÉéMC’G iƒà°ùe ‘ π qNónn J • ¬fCG ÉfQóq b GPEG ¬°ùØf ºé◊G ¢ùÁ q ¿CG ÒZ ÊGôª©dG è«°ùæ∏d ΩÉ©dG ô¡¶ŸG ™e ΩAÓàj

36

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

è«°ùædGh AÉë£ÑdG á«q ªgCÉH »YɪL »Yh å©H .áeÉY áØ°üH Ëó≤dG ÊGôª©dG

Éeq CG πjƒW ¥GhQ É¡eó≤àj ÚcÉcóq dG øe á∏°ù∏°S ÚcÉcóq dG ¢†©H ÉæªbCG ó≤a á«fÉãdG á¡LGƒdG ‘ .á«MÉ«°S ¬«LƒJ án Mƒdh

:IõéæŸG áÄ«¡àdG 3 .5. 6 : á«dÉàdG ∫ɨ°TC’G Éfõ‚CG ó≤d ∞°üfh QÉàeCG á©HQCG ∫ƒ£H ák ∏qn Xo Éfõ‚CG ¬àjÉ¡f ¤EG π``Nó``ŸG ¢`` SCGQ ø``e ≥∏£æJ ôq ªŸG Gò``g á``«q `ª`gCG ¤EG √É``Ñ`à`f’G Ö∏Œ ≥∏îjh ≈¡≤ŸGh ¥Gƒ°SC’G ¤EG »°†Øj …òdG .π∏q ¶à∏d ᪡e á≤£æe É©«°SƒJ »FÉHô¡μdG ∫ƒq ëŸG ájÉæH Éæeóq g ¬°ùØf ¿B’G ‘ øª°†f ≈``àqn ` Mh áMÉ°ù∏d .ÜGƒHCG çÓãdG óé°ùe IógÉ°ûe QÉé°TCG øe É°†©Hh äÓîf ™HQCG Éæ°SôZ .AÉë£Ñ∏d »Ä«ÑdG ™HÉ£dG óqcƒæd áæjõdG ÜÉH áeÉbEÉH ∞°Uƒà°ùŸG á¡LGh §‰ Éædóq H .“Ö«q £dG …’ƒe ΩÉ≤e” ÜÉÑH ¬«Ñ°T π«ªL ≈∏Y ºo ªqn ©jo GQôq μàe É«aôNR Óμ°T É檪q °U .á£∏q ÑŸG AÉë£ÑdG áMÉ°ùe ión en ¤EG áaÉ°VEG á«¡«LƒJ äÉeÓY Éæ©°Vh •É≤fh IQÉjõdG •É≤f ºgC q G ¤EG q∫óo J áWQÉN á«°ù«FôdG ⁄É©ŸÉH á≤∏©àŸG OÉ°TΰSE’G . IQhÉéŸG á≤£æŸG ‘ IóLGƒàŸG /܃æL á¡÷G ∫ƒW ≈∏Y ÉkØ«°Up Qn ÉæªbCG ¿CG øμÁh AÉë£ÑdBG ÜôZ /܃æLh ¥ô°T

37

•

• • • • •

•

ΩÉeCG Égõ«côJ ”q »àdG á«Ñ°ûÿG ábhQC’G ¿Eq G ºKqn ¿ÉμŸG Gòg ᪫b øe ™aôdG ‘ ºgÉ°ùJ ÚcÉcódG ájQɪ©e á¨d ¬ëæà ∂dPh Óª¡e πq X …òdG á¶aÉëŸG Ók Ñ≤à°ùe øª°†j Ée ƒ``gh Iõ«q ªàe ¿ÉμŸG ≈∏Y πãe äÉWÉ°ûædG ¢†©H ¿CG á¶MÓe øe óq H’ h ¬«∏Y …òdG) ô°†ÿG ™«Hh äÉLGQóq dG ìÓ°UEG ¢Vô©dh áë°üdG óYGƒ≤d •ÉÑ°†f’G πbC’G ≈∏Y äÉWÉ°ûædG øe Èà©J (Ió«L áØ°üH ¬àYÉ°†H . ÉgÒ¨H É¡∏jóÑJ ÖLƒà°ùjh áKƒq ∏ŸG íæà »``°`VÉ``≤`dG ¬``Lƒ` q `à` dG ¢ùØf ‘h Gò``μ` gh Gõcôe çGóMEG ìÎ≤f ‘É≤ãdG ™HÉ£dG AÉë£ÑdG ‘ §jôØàdG ¿hO ¿ƒæØ∏d m¥GhQh á«eÓYEÓd ¿ƒμj ó``b ∂``dò``dh .¿Éμª∏d »Ñ©°ûdG ™HÉ£dG “»°ùHÉ≤dG O’hCG” õ``cq ô``f ¿CG π``°`†`aC’G ø``e ¬©«Hh “»HÓÑ∏q dG” ïÑW ‘ Ú°ü°üîàŸG q ôFÉ£ØdG »``©`fÉ``°`U ¢``†`©`H õ``«` cô``J ∂``dò``ch . ÊGhÒ``≤` dG ¢``Vhô``≤`ŸGh á«Ñ©°ûdG äÓ`` cC’Gh RÉ‚EÓd πHÉb ÒZ ¿Éμª∏d ÉfQƒq °üJ hóÑj ób ´hô°ûŸG Gòg ≥«≤– á«fÉμeEÉH ¿ƒ©æà≤e Éææμdh ¤EG …Qɪ©ŸG Qƒq °üàdG ¤EG áaÉ°VEG ,»eôj …òdG

IRhÉéàe Oƒ≤Y äGP Ip ófÉ°S ¢SGƒbCG áeÉbEG • .IÒ¨°üdG ÉjÉæãdGh ábRC’G ±GôWCG ≈∏Y o ¬Ø«≤°ùJ ™bh Ú©°SGƒdG Ú∏NóŸG ó``MCG • ám ∏q ¶H ´QÉ°T ‘ OƒLƒe ƒg Ée á∏cÉ°T ≈∏Y Ö°ûN øe ±ƒ≤°ùªa ôNB’G πNóŸG Éeq CG .ÒÑμdG ¥ƒ°ùdG ΩÉéMC’G»bÉH™eπ°üتàj»æÑe“•ÉHÉ°ùH” .AÉë£ÑdG ¤EG Ò°ûjh iôNB’G á«æÑŸG ¬«∏Y ±QÉ``©` à` ŸG AÉ``ë` £` Ñ` dG ¬`` Lƒ` q ` J 3 .5. 5 q ÉgOGóYEG §£flh »àdG ÖdÉ£ŸG ∞∏àfl QÉÑàY’G Ú©H ò``NC’G ≥∏q ©àj »ª««≤J åëH OGó``YEG ó©H Égôjô– ” .¿GhÒ≤dG áæjóe ‘ áHGô÷G AÉë£H á«q ªgCÉH IõéæŸG ∫ɨ°TC’G øe IÉæàéŸG IóFÉØdÉH »YƒdG .AÉë£ÑdG π«gCÉJ IOÉYEG ó°üb á∏HÉb É``¡`fCG É``fQóq ` b »àdG ø``cÉ``eC’G ¢†©H ‘h ≈∏Y ø``jÈ``› É``æq `c ó``jó``L π``Nó``J ¿É°†àM’ ™bh »àdG á«dɪ÷G áeƒ¶æŸG IOÉYEG ¤EG »©°ùdG Gòg ÚH ≥«aƒàdG ó°üb ∂dPh É¡«a §jôØàdG ¿GhÒ≤dG áæjóe πeÉc ™e …ô°†◊G ™ªq éŸG ¥ƒ°S á``¡`L ø``e F1 á``¡` LGƒ``dG ¿Eq É` ` a Gò``μ` gh ∫ƒq ëŸG á¡L ø``e F3 á``¡`LGƒ``dGh ÚLÉ°ùædG ‘ ‹Gƒ``à`dG ≈∏Y Úàdqõæn eo É``àn `fn É``cn »FÉHô¡μdG Éæªr bn nCG ¤hC’G á¡LGƒdG ¤EG áÑ°ùædÉÑa Éæà°SGQO

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

áÄ«¡J ´hô°ûà á≤∏©àŸG á«°Sóæ¡dG ™WÉ≤ŸGh Ωƒ°SôdG øe OóY .áHGô÷G AÉë£H

38

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

39

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

40

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

41

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

áfÉ«°üdG á°übÉf ÚcÉcO ™HQCG º°†j »°VQCG πq c ¢†jƒ©J ‘ Iõ``é`æ`ŸG ∫É``¨` °` TC’G πãªàJh É¡«∏Y äó``Hh â∏gGôJ »àdG á«Ñ°ûÿG Oq Gƒ``ŸG á«Ñ°ûÿG Oq GƒŸG ∂dòch .ÒÑc ∞∏J äÉeÓY õ«q ªŸG …Qɪ©ŸG ó«°UôdG ™e á°ùfÉéàŸG ÒZ ¢†©H AGõ``LC’ πjóÑJ ºK . ¿GhÒ``≤`dG áæjóŸ AÉæH É¡∏jóÑJ IQhô°V âë°†JBG »àdG ∞≤°SC’G ÉæeÉ«b óæY É¡æe AÉŸG ÜÉ«°ùfG πcÉ°ûe ≈∏Y GÒNCGh . äÉjÉæÑdG äÉ¡LGh ‹É``YCG IOÉ``YEÉ`H …Qɪ©e ô°üæ©c Ö°ûÿG øe ¥GhQ áaÉ°VEG .ó¡°ûŸG π``eÉ``c …Ì``j ¿CG ¬``fCÉ`°`T ø``e ó``jó``L Ö°ûÿÉH ±ƒ≤°ùe ôq ``‡ á``aÉ``°` VEG ∂``dò``ch ∫ÉNOEG ó°üb ∂dPh á∏«ªL áaôNR ±ôNõŸG π∏q ¶J á≤£æe ≥∏îH íª°ùj ó``jó``L ô°üæY . ÚcÉcóq dG πc ™ªŒ …Qɪ©ŸG ó¡°ûŸG ≈∏Y Ó«NO »æÑŸG Gòg Èà©j ¬YÉØJQEG ¿Cq G ∂dP .ÖfÉ÷G Gòg øe AÉë£Ñ∏d GkÎe ô°ûY á°ùªÿG RhÉéàj …ò``dG •ôØŸG ÚH ≥°SÉæà∏d Ék HÉ«Zh ó¡°ûŸG ‘ ’k Ón àNEG óo dqp ƒj â“ »àdG äÉ«q ∏ª©dG ¿Éa ∂dòd . ÚàYƒªéŸG »q ªn ér Mn ÚH m¿RGƒ``J áeÉbEG ¤EG ±ó¡J âfÉc IójóY äGôq e É¡à©LGôe â©bhh ÚàYƒªéŸG π°UGƒàdG øª°†J ám ∏qn Xo áeÉbEG ¤EG Éæ≤qaƒJ ¿CG ¤EG Éeq CG .πk ∏qp ¶J á≤£æe ≥∏îH íª°ùJh ÚàjÉæÑdG ÚH É¡à÷É©e â©bh ó≤a É¡JGP óq M ‘ áHÉ«ædG ¥GhQ áaÉ°VEÉH »``°`VQC’G ≥HÉ£dG iƒà°ùe ‘

.»Ñ°ùædG §¨°†∏d GQk É``Ñ` à` YEGh π`` qNó``à`dG QÉ`` WEG Éé¡æe k ÉfòîJG RÉ`` ‚E’G pπ``Ln nCÉ` H ≥∏©àj ɪ«a Ú©H oò oNCÉj É«qk ∏ªp Yn Ék £«£îJ √É°†à≤à ÉfOóqn Mn »°Sóæ¡dG ™aôdG ɪ¡æe ∫hq C’G :ÚÑfÉL QÉÑàYE’G ™°Vhh áeÉbEG ≈qàM §«∏ÑàdG øe á«°VQC’G á÷É©Ÿ ≈∏Y ΩɪàgE’G õ«côJ ɪ¡«fÉKh ,äGõ«¡éàdG .äÉ¡LGƒdG áÄ«¡J IOÉYÉH á∏°üàŸG ÖfGƒ÷G :AÉæÑdG ójó–h ™jRƒJ πo °ün o q Ñn jo ≥MÓq dG ∫ÉãŸG qp Øjo h Ú ÒjÉ©e ) »ª«¶æJ ≥£æà á£HGΟG AGõLC’G á¡LGƒdG Ö«JôJh π«°UCÉàH á∏°üàŸG §``Hô``dG øe Éææμq e ™jRƒàdG Gòg .( É¡àdÉMh É¡gÉŒBGh .AÉæÑdÉH ¢UÉN mπ qNóJ ≥WÉæe ™HQCG §Ñ°V F1 ÚLÉ°ùædG ¥ƒ°S ´É£b .1 F2 ∞°Uƒà°ùŸG ´É£b .2 F3

“¿hÒN øH” óé°ùe ´É£b .3 F4 øjhGô°†ÿG ´É£b .4 F1 :ÚLÉ°ùædG q ¥ƒ°S ´É£b .1

Úà∏q ≤à°ùe ÚàYƒª› øe ¿ƒq μàJ á≤£æŸG √òg áMÉ°S ≈∏Y íàØæj ¢†jôY ôq ‡ n n ɪ¡æ«H π°üØj .è«°ùædG ÚcÉcO Ö∏ZCG ™ªŒ IÒ¨°U ≥HÉW ø`` e Ió```MGƒ```dG á``Yƒ``ª` é` ŸG Ö`` cq Î`` J

. ºm Fp Ón eo môjpƒær Jn OÉéjEG ≈∏Y óYÉ°ùJ AÉë£ÑdG ¥ô°T /∫ɪ°T ‘ ºFÉ≤dG ≈æÑŸG • ájÉæY Ö∏q £J “»HGhõdG á∏FÉY” ¬μdÉŸ ∫ɨ°T’G πª°ûJ ⁄h ¬JÉ¡LGƒH á°UÉN IOÉ`` `YG ìÎ``≤``f …ò`` `dG ≈``æ` Ñ` ŸG π`` `NGO á°ù°SDƒe çGó`` MEÉ` `H É`` `eq EG ‘ ¬``Ø`«`Xƒ``J hCG (Óãe ójôH õcôe) á«q eƒªY äÉeóN »MÉ«°S ™HÉW äGP ÚcÉcO ¤EG ¬∏jƒ– .AÉë£ÑdG §«°ûæJ ó°ü≤H .π«°üØàdÉH äÉ«∏ª©dG ∞°Uh 3 .5. 7 á«°SÉ°SCG á∏Môe âfÉc π°üØe q ∞°ûc OGóYEG ¿Eq G . ÉgRÉ‚EG ™eõŸG ∫ɨ°TC’G πq c á«q Yhô°ûe πLCG øe •É≤f §``Ñ`°`V ‘ É``æ`ë`‚ ∫É``é` ŸG Gò`` g ‘h Ó qNóJ âÑLƒà°SBG »àdG ä’É`` ◊Gh ∞©°†dG ójó– ‘ Éæë‚ Éªc ¿É«MC’G ¢†©H ‘ ÓLÉY q m ÓH ΩÎë ájOÉ°üàbE’G •hô°ûdG ∂°T o jn ±m ón gn ∫ƒM á«côM å©H ¤EG »eôJ »àdG á«YɪàLE’Gh ó©H ’q EG Éæμ‡ ∂dP øμj ⁄h .áHGô÷G AÉë£H äÉ«∏ª©dG Ro Èp jo mπ°ün qn Øeo ∫ɨ°TCG §«£îJ OGóYEG πq μH ¢UÉÿG ¢ùfÉéàdG ≥°ùfh ò«ØæàdG πMGôeh . ÉgRÉ‚EG ” á›Èe á«q ∏ªY Éæd ín ªn °Sn “ƒjQÉæ«°S”™°VƒH≥∏q ©àŸGπeq CÉàdGGòg¿Eq G á«q °Uƒ°üîH á∏°üàŸG RÉ``‚E’G πMGôe ójóëàH

42

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

á¡ÑL Oƒ``Lh ø``e ∫óq `©`j (êPƒ```‰C’G ô``¶`fCG) ™£≤Jh ≥jô£dG πq à– áªq ¶æe ÒZ áeóq ≤àe ‘ Éeq CG . ¿GhÒ≤dG áæjóŸ …Qɪ©ŸG ÒÑ©àdG ™e m äÉLôîH äÉëàØdG á÷É©e ¿Eq Éa ∫hq C’G ≥HÉ£dG øe π«∏≤àdÉH âr ën ªn °Sn »∏ëŸG ôLB’ÉH äõ‚CG Gò¡d GójóL k áZÉ«°U â檰V ɪc ´ÉØJQE’G ôKCG .AÉë£Ñ∏d …Qɪ©ŸG ó¡°ûŸGh ≈°TɪàJ »æÑŸG F2

™°Vh »°SÉæàH ÉeÉ“ k É¡æY πaɨàdG ™bh áØ«Xh ≈∏Y AGƒ°S Ò°ùdG ácôM ≥aO ‘ ºμq ëàj Ωɶf …òdG AÉ°†ØdG Gò``g .äÉ``Hô``©`dG ‘hCG ΩGó`` bC’G íjhÎ∏d á«q ≤«≤p Mn á«MÉ«°S á£fi πn ãqp Án o ¿CG ¬æμÁ ’h ΩÉ``à`dG ∫É``ª` gE’G ø``e ádÉM ‘ »≤H á©àŸGh ¬©bƒe ºZQ ∫ƒëàdGh AÉ≤ÑdG ‘ áÑZQ …CG Òãj á£HGôdG IÒÑμdG ≥jô£dG ∞°üàæe ‘ õ«q ªàŸG “º¶YC’G ™eÉ÷G”h “ó«ÑY …ó«°S” Ú``H AÉ°†ØdG Gòg π«gCÉJ ≥q≤ëf ≈qàMh .¿GhÒ≤dÉH qp ÉgÉfôcP …òdG ¢üFÉ≤ædG πcRhÉŒ ¤EG πn °Uƒàfh qn øe ám ©Hôe äGóMh ‘ πãªàj Ék £«∏ÑJ Éfõ‚CG ÉØfBG m ádƒ°üØe “¢SQõdG” ôî°U ádƒ≤°üe äÉWÓÑH AÉë£ÑdG íæ‰ ≈àM ∂dPh ¢†«HC’G ôî°üdG øe AÉ°†Ød Ú∏¨à°ùŸG πq `c ÚH ∞dDƒj …ò``dG GQk hOn .(Úª«≤eh Ékaƒ«°V áæjóŸG

43

F4 : øjGhö†ÿG ´ƒª› .4

OGƒŸG ™«ÑH á°UÉN âëÑ°UCG »àdG ÚcÉcódG ¿Eq G ÖjôZ Gògh á«fó©e Ék HGƒHCG πª©à°ùJ á«FGò¨dG ÒZh ¿GhÒ``≤` dG áæjóe ‘ IQÉ``ª`©`dG á¨d ø``Y ‘ πãªàJ á``›È``ŸG á«∏ª©dÉa É¡©e ºFÓàe ÒeÉ°ùe áaÉ°VEG hCG á«Ñ°ûN ÜGƒHCÉH É¡°†jƒ©J á«JÉÑfh á«°Sóæg ±QÉ`` NR πμ°ûJ á``jó``jó``M ¤EG ,…QÉ``ª`©`ŸG É¡£«fi ™``e ΩAÓ``à`J É¡∏©Œ m ≈∏Y Ék fÉ«MCG πcBÉàŸG •ÓŸG IOÉYEG ÖfÉL AõL .á¡LGƒdG øe ÒÑc :á«q °VQC’G .2Ω 1000 ¤EG áHGô÷G AÉë£H áMÉ°ùe π°üJ »gh π°UGƒàdGh »bÓà∏d Ak É°†a ¿ƒμJ ¿CG »¨Ñæ«a

:∞°Uƒà°ùŸG ´ƒª› .2

‘ ∫ÉéŸG Gò``g ‘ á›ÈŸG á«∏ª©dG πãªàJ øª°†J ájq Qɪ©e ô°UÉæ©d ójóL Ö«côJ RÉ‚G áªFÓàeh á°ùfÉéàe IójóL IQƒ°U »æÑŸG Gò¡d AÉ°†a á©°SƒàH íª°ùj ºFÉ≤dG êÉ«°ùdG Ωo ór ¡n an ∫ƒNódG É``eq CG .∞°Uƒà°ùŸG π``NGO ∫ÉÑ≤à°SE’G áØ«≤°S ¬HÉ°ûJ Im ÒÑc m∫ƒ`` oNOo áØ«≤°S ¬æeDqp ƒào an ™bƒª∏d QhÉéŸG “Ö«q £dG …’ƒe” ΩÉ≤e ∫ƒNO .á«eƒª©dG äGAÉ°†ØdG πNGóe á¡HCG øª°†Jh F3 :“¿hÒN øHEG” óé°ùe ´ƒª› .3

πq àëj …ò``dG »FÉHô¡μdG ∫ƒq ` ë` ŸG Oƒ``Lh ¿Eq G á«∏ª©H πq îop J AÉë£ÑdG øe á«é«JGΰSEG á£≤f Gô°üæY πãq Á h ÊGôª©dG è«°ùædG π°üØ“ Éeq CG . á``HGô``÷G AÉë£H πeÉc √ƒq °ûj Ó«NO IQôq °†àe »¡a ∫ƒq ëŸG Gò¡d IQhÉéŸG ÚcÉcódG á«¡«LƒJ ám Mƒd á``eÉ``bEGh .áeóq ¡àe É¡Ø≤°SCGh m ójóL mô¡¶e ≥«≤ëàH â몰S ∫ƒq ëŸG ¿Éμe .AÉë£Ñ∏d áeq É©dG ìhôdG ™e èeóæe

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

F

1 :¤hC’G á¡LGƒdG

∫ɨ°TC’G ó©H

∫ɨ°TC’G AÉæKCG

∫ɨ°TC’G πÑb

F

2 :á«fÉãdG á¡LGƒdG

∫ɨ°TC’G ó©H

∫ɨ°TC’G AÉæKCG

∫ɨ°TC’G πÑb

44

»LPƒªædG ´hô°ûŸG

F

3 :áãdÉãdG á¡LGƒdG

∫ɨ°TC’G ó©H

∫ɨ°TC’G AÉæKCG

∫ɨ°TC’G πÑb

F

4 :á©HGôdG á¡LGƒdG

∫ɨ°TC’G ó©H

45

∫ɨ°TC’G AÉæKCG

∫ɨ°TC’G πÑb

4. á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

.AÉ°†ØdG Gòg ‘ ±ô°üdGh ójÈ∏d õcôe å©Ñd ¿CG AÉë£ÑdG QGƒLCGh ¿ƒ«fGhÒ≤dG Èà©jh »g “áHGô÷G” AÉë£H π«gCÉJ IOÉYEG á«∏ªY ,¿GhÒ≤dG ‘ äõ‚CG »àdG äÉ«∏ª©dG í‚G ÓjƒW ¿ƒØbƒàj GƒëÑ°UCG ó≤a ìGƒ°ùdG ÉeCG …òdG …Qɪ©ŸG ó¡°ûŸG ∫ɪéH ´Éàªà°SÓd .¿ÉμŸG √ôaƒj ÚH ¿hÉ©à∏d Gó«L ÉLPƒ‰CG á«∏ª©dG πã“h IQGRh ƒdhDƒ°ùe ¿Éc ó≤∏a ,äGQGOE’G ∞∏àfl á«∏ª©dG √ò¡d Ú°ùªëàe óL á«eƒª©dG áë°üdG ≈∏Y º¡à≤aGƒÃ ´hô°ûŸG ìÉ‚EG ‘ GƒªgÉ°Sh π«ªŒ πjƒ“ ‘ º¡àcQÉ°ûÃh áÄ«¡àdG ìÎ≤e

¿B’G øe “áHGô÷G” ¥hQR AÉë£H πãªà°S ¿GhÒ≤dG áæjóe πNGO òÑëŸG ôqªŸG GóYÉ°üa »MÉ«°ùdG ∂∏°ùŸG ‘ É«°SÉ°SCG Gô°üæYh á≤«à©dG ó≤dh .º¶YC’G ™eÉ÷Gh ¥Gƒ°SC’G ÚH π°UGƒdG Qƒ¡¶dG ‘ AÉë£ÑdG ¢TÉ©àfG íeÓe äCGóH á∏ª¡e âfÉc »àdG ÚcÉcódG ¢†©H ¿CG ∂dP øe IÉ«◊G É¡«a âqHOh É¡HGƒHCG âëàa á∏Ø≤eh •É°ûf ‘ ºgÉ°ùà°S É¡fCG ∂°T øe Éeh ,ójóL øe Ö°üàfGh .…QÉéàdGh …OÉ°üàb’G AÉë£ÑdG ÜÉ«ãdG ƒ©FÉHh ¿ƒLÉ°ùædGh ¿ƒbÓ◊G ójóL ÚcÉcódG AGôc äÉæ«©e äó¡°T ó≤dh á°ûªbC’Gh ¢†©H Ú«aô◊G ¤EG OÉYh ,ÉXƒë∏e ÉYÉØJQG ójÈdG ídÉ°üe ™e ä’É°üJG â©bh ɪc,πeC’G

46

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

º°SqôdG ‘ äÉjQÉÑe ∫ÓN øe ´hô°ûŸG ᫪gC’ ÜÉÑ°ûdG á«YƒJ

≈£N ≈∏Y :¿GhÒ≤dÉH á«Yƒà∏d Ωƒj 4 .1 ÚeÉ q°SôdG QÉÑc ¿GhÒ≤dÉH õ‚CG …òdG …ƒYƒàdG §«°ûæàdG q¿EG ™aO :ƒg Úaó¡dG ∫hCÉa ±ó¡dG êhOõe ¿Éc ∫ƒM áeƒ°SôŸG ≥FÉKƒdG ᪫b ±É°ûàc’ ¢SÉædG Ú°ù– ƒg ,Úaó¡dG ÊÉKh .¿GhÒ≤dG áæjóe áMÉ«°ù∏d h º¡KGÎd º¡°ùØfCG ∫ÉØWC’G Iô¶f á≤HÉ°ùe ≥jôW øY Iô¶ædG √òg ôjƒ£J h Éæ«©°S ó≤a ∫hC’G ±ó¡dG ÉqeCG .º°SôdG ‘ ∫ƒH” Ωƒ°SQ ¢VôY ᣰSGƒH ¬≤«≤– ¤EG Ωƒ°SQ h (1940-1879) Paul Klee “»∏c Ωƒ°SQ h August Macke “∑Ée â°ùchCG”

47

≥HÉ£dG πªμà°ùJ ≈àM á°UôØdG “ìójOƒH” áeõà∏e AÉë£ÑdG ≈∏Y —ÉØdG É¡dõæŸ ∫hC’G ´hô°ûŸG ≈∏Y ∫hDƒ°ùŸG ≥jôØdG íFÉ°üæH Gò¡H ¢UÉÿG »æØdG ∞∏ŸG óYCG ób ¿Éc …òdG äó¡Y ó≤a “»HGhõdG” á∏FÉY ÉeCG .≥HÉ£dG á«dhDƒ°ùe ¿GhÒ≤dG áæjóe áfÉ«°U á«©ªL ¤EG OGƒŸÉH AÉë£ÑdG ≈∏Y á–ÉØdG ájÉæÑdG ójóŒ ™aóH “»HGhõdG” á∏FÉY ΩGõàdG ™e ájó«∏≤àdG ÚH QRBÉàdG Gòg ¿EG .∫ɨ°TC’G ∞jQÉ°üe πeÉc …òdG ƒg ∫ɨ°TC’G ÚH πeÉμàdG Gògh Ú∏YÉØdG “áHGô÷G” AÉë£H áÄ«¡J IOÉYEG øe π©L áÁóà°ùŸG ᫪æàdG êPɉ øe ÉëLÉf ÉLPƒ‰CG .É¡«a »°SÉ°SC’G ô°üæ©dG çGÎdG ¿ƒμj å«M

ácô°ûdG ⪡ØJ ɪc .∞°Uƒà°ùŸG á¡LGh IQhô°V AÉæY ¿hO RɨdGh AÉHô¡μ∏d á«°ùfƒàdG ¿ÉμŸG ó°ùØj ¿Éc …òdG »FÉHô¡μdG ∫ƒëŸG ádGREG á«dÉ©dG á«æ≤àdG º¡aQÉ©Ã GƒªgÉ°S ó≤dh ¬©bƒÃ ¬Jôah …òdG πëŸG ¤EG ∫ƒëŸG π≤f ≈∏Y Gƒ≤aGhh ¢ùqª–h ´hô°ûŸG ófÉ°ùJ âμØfG Ée »àdG ájó∏ÑdG .¬«a •Gôîf’G ≈∏Y ÚæWGƒŸG É°SÉ«≤e â∏ãe IõéæŸG ∫ɨ°TC’G áeÉî°V ¿EG IQOÉÑŸG ≈∏Y ÚμdÉŸG ™«é°ûàH É°†jCG íª°S ∂dP ¤EG ÚYƒaóe äÉ«∏ª©dG ¢†©H RÉ‚ÉH AÉë£H ¬«∏Y âëÑ°UCG …òdG ójó÷G ô¡¶ŸÉH á∏FÉY äõ¡àfG ó≤∏a “áHGô÷G” ¥hQR

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

GhQqƒ£j h áq«∏YÉØJ á≤jô£H √ƒ∏≤æj »c ‘É≤ãdG ‘ áÄ«ÑdG h §«ëŸG ΩΖ áÁóà°ùe áMÉ«°S .Öjô≤dG πÑ≤à°ùŸG

h º¶YC’G ™eÉ÷G ¿hQhõj äÉ©jƒ°S øe ÌcCG ióMEG øe áq«HQR AGô°T ¢Sƒ≤W ‘ ¿ƒcQÉ°ûj hCG ¿ÉqæØdG Iô¶f πq ¶J h äGRɨŸG äÉjÈc º¡æY Ió«©H á°Só≤ŸG áæjóŸG ‹EG OGqhôdG Qhõj …òq dG åMÉÑdG Iô¶f É°†jCG ∂dòc h óMCG ±É°ûàcG ‘ áÑZQ Iqôe ∫hC’ áæjóŸG ±É°ûàcG hCG ΩÓ°SE’G ‘ áqjQƒ£°SCG áæμeC’G .É¡«a ܃ZôŸG áq«KGÎdG ⁄É©ŸG óMCG á¡Lh ‘ ÒμØà∏d ∫ÉØWC’G Ωƒ°SQ Éæà©aO ó≤d ‹EG ¿hô¶æj É°†jCG ºg º¡qfEG PEG √òg ô¶ædG º¶YC’G ™eÉ÷G Qƒ°†M ∫ÓN øe áæjóŸG πq c ‘ »°ù«FôdG ô°üæ©dG ‹EG ∫qƒ– …òq dG ÉehO â∏qãe ⁄É©ŸG IQɪ©a ,ÉÑjô≤J º¡eƒ°SQ ¿ƒæeDƒj …òq dG º«≤dG ºq∏°S ‘ á≤∏£ŸG áqjƒdhC’G áWÉ°ùÑH ƒ¡a …ó«∏≤àdG çGÎdG »bÉH ÉqeCG ,¬H É°†jCG ÉæeQ GPEG h ⁄É©ŸÉH §«fi Oqô› ÉæfEÉa º¡eƒ°SQ ‘ áMÉ«°ùdG Qƒ°†M º««≤J áMÉ«°ùdG ¿EG :‹ÉàdG êÉàæà°S’G ‹EG π°üæ°S áq«eƒ«dG ∫ÉØWC’G IÉ«M ‘ ÉeÉ“ ó©Ñà°ùe ôeCG h ÉFQÉW GôeCG ’q EG º¡«dEG áÑ°ùædÉH πqã“ ’ h »¡«aÎdG •É°ûædG Gòg èFÉàæa .Góq L GQOÉf ºqà– h ájÉæY πq fi ¿ƒμJ ¿CG »¨Ñæj »ª«∏©àdG ≈àM •É°ûædG øe ´ƒædG Gòg ºYO Éæ«∏Y øqjòdG πÑ≤à°ùŸG ∫É«LCG ºgh ∫ÉØWC’G Oqƒ©àj ´Éàªà°S’G ≈∏Y çGÎdG ‘ ¿ƒaqô°üà«°S çhQƒŸG h …ó«∏≤àdG çGÎdÉH á∏eÉ°T áØ°üH

-1880) Louis Moillet “»«dGƒe ¢ùjƒd” ™bh ájQÉ¡°TEG äÉMƒd ¢Vô©d áaÉ°VEG (1960 ≥jôW ø©a . øjô°û©dG ¿ô≤dG á∏«W É¡LÉàfEG ´É£à°SG ∫ÉØWC’G ‹EG √Éæeób …òdG ∞∏ŸG q øjòq dG ÖfÉLC’G ÚfÉqæØdG Iô¶f ±É°ûàcG A’Dƒg Gƒª°SQ h 1914 áæ°S Iqôe ∫hC’ ¿GhÒ≤dG GhQGR ájÉ¡f ‘ ∫ÉØWC’G A’Dƒ¡d øμÁ h .º¡àæjóe ÌcCG Iô¶f ≥«≤– ‹EG Gƒ∏°üj ¿CG ±É£ŸG …òq dG ¿ÉμŸG ÉeCG .áeOÉ≤dG ∫É«LC’G ‘ GÒKCÉJ ∫ÉØWC’G Ωƒ°SQ ‘ √ó«°ùŒ ™≤«d √QÉ«àNG ”q ∫ɨ°TC’G RÉ‚G AÉæKCG áHGô÷G AÉë£H ƒ¡a .ô°TÉÑŸG É¡£«fi ∂dòc h π«gCÉàdG IOÉYEG É¡àbô¨à°SG »qàdG äÉYÉ°ùdG á∏«W ∑QÉ°T ó≤d h ∂dòc h ¿ƒª q¶æŸG h AÉ«dhC’G ¢†©H ,á≤HÉ°ùŸG »MGƒ°V ‘ ¿ƒ∏ª©j hCG ¿ƒ°û«©j øjòdG ‹ÉgC’G ∫ƒM º¡≤«dÉ©J h ºgQƒ°†ëH AÉë£ÑdG âfÉc h . áq«£«°ûæàdG á°ü◊G q äGô≤a Ò°S ìÉ«°ùdG OóY q¿CG ∂dP iÈc É©«ªL ÉæJCÉLÉØe áYÉ°ùdG √òg πãe ‘ áMÉ°ùdG øe Ghqôe øjòq dG Éæd óqcCG Ée ƒg h Góq L Ó«∏b ¿Éc QÉ¡ædG øe ¿hQhõj øjòq dG ìÉ«°ùdG äÉÄe q¿CG iôNCG Iqôe ∂∏°ùe IQÉjõH ¿ƒØàμj GƒdGR Ée ¿GhÒ≤dG áqjQƒ£°SCG áæjóe ¿GhÒ≤dG q¿CG ºZQ »FõL h πH Ö°ùëa ≥°SÉæàdG h ∫ɪ÷G ’ ¿õàîJ ìÉ«°ùdG A’Dƒ¡a .á«dÉY áqjƒ«M ∂dòc ßØ– Ωhój ’ …òq dG ¿GhÒ≤dG áæjóe ºgQƒÑY AÉæKCG

48

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

º¡£HôJ øjòdG ‹ÉgC’G ¢†©H AGQBG 4 .2 AÉë£ÑdG ™e ábÓY

:ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,…OGqƒ÷G ∞«£∏dG óÑY:Ö≤∏dG h º°SE’G .≈¡≤e ‘ ±qô°üàe :áæ¡ŸG ,áæ°S42 ±ó¡J áq«é«JGΰSEG ‘ áqeÉg Iƒ£N πqãÁ ´hô°ûŸG Gòg q¿CG qøXCG òqÑMCG ÉfCG ,Éæàæjóe ìhQ áfÉ«°U h …Qɪ©ŸG ÉæKGôJ PÉ≤fEG ‹EG òNDƒj ¿CG ≈æ“CGh á∏«°UCG ábhQC’G √òg q¿CG ó≤àYCG h §ªædG Gòg ¬àÄ«¡J ™≤J ’ ⁄ h áªFÉ≤dG ∫ɨ°TC’G AÉæKCG QÉÑàYE’G Ú©H …É¡≤e .AÉë£ÑdG ºFÓj ÉÃ

50:ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,¢TƒdÉe øjódG Qƒf :Ö≤∏dG h º°SE’G .»MÉ«°S óq≤Øàe :áæ¡ŸG ,áæ°S ∂æÑdG Én¡dn Gqƒn ne »qàdG ™jQÉ°ûŸG º qYój ™jQÉ°ûŸG øe ´ƒædG Gòg ≥q∏©àj ɪ«a ɪq«°S ’ ¿GhÒ≤dG áæjóe ‘ ÉgRÉ‚EG ”q h »ŸÉ©dG É°†jCG øμÁ h ÉæàdÉ°UCG ≈∏Y á¶aÉëŸGh IQɪ©dG IQƒ°U Ú°ùëàH äÉ«fÉμeEG ‘ ójóL øe IÉ«◊G å©ÑJ h áMÉ«°ùdG ´É£b ™«é°ûJ ¿CG .áæjóŸG √òg

,áæ°S48:ôª©dG ,ôcP:¢ùæ÷G ,…hGõª◊G ¿Gƒ°VQ:Ö≤∏dG h º°SE’G .äÉLGqQódG QÉ«Z ™£b ™«H :áæ¡ŸG q¿CG øXCGh ¿ÉcQC’G √òg πãà ΩɪàgE’G ™≤j ¿CG Ióq«L IôμØd É¡fEG ¤EG áaÉ°VEG AÉë£ÑdG ‘ IÉ«◊G ±hôX øe ø q°ùë«°S ´hô°ûŸG Gòg Ö∏é«°S RÉ‚E’G Gòg ¿CG ɪc QGhõdG Üò÷ IGƒf íÑ°üà°S É¡fƒc .ÌcCG AÉaôM Éæd

,áæ°S 39 :ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,…OGƒ÷G ídÉ°U :Ö≤∏dG h º°SE’G .ôLÉJ :áæ¡ŸG πNGO ™jQÉ°ûŸG øe ´ƒædG Gòg õéæf ≈àM âbƒdG ¿ÉM ó≤d Ék ≤q M ó«cC’G øe h áqjƒ«M øcÉeC’G ÌcCG »g PEG AÉë£ÑdG á°UÉN q áæjóŸG .ɪ«¶æJ ¥OCG AÉë£ÑdG ¿ƒμJ h ø°ùMCG ¿ƒμà°S IÉ«◊G q¿CG

49

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

53:ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,Ú°ù◊G »Ø£°üe :Ö≤∏dG h º°SE’G .¿GhÒ≤dG ájó∏H ¢ù«FQ :áæ¡ŸG ,áæ°S ÉfóYÉ°ùj ƒg ’qhCG Ió«cCG ihóL ™jQÉ°ûŸG øe ´ƒædG Gò¡d ¿CG qøXCG IOÉYEG h QhôŸG ácôM Óãe)áæjóŸÉH πcÉ°ûŸG ¢†©H πq M ≈∏Y ƒg h ÉæKGÎd á∏«ªL IQƒ°U h ÉLPƒ‰CG Ωqó≤j É«fÉK (....π«gCÉàdG ᪰UÉY ¿ƒμà°S ¿GhÒ≤dG q¿CG hɪ«°S’ .Ú«aÉ°VEG GQGhR Ö∏éj Ée .2009 áæ°S á«qeÓ°SE’G áaÉ≤ãdG

,áæ°S 44:ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,…hGô°üædG »LÉf :Ö≤∏dG h º°SE’G .AÉë£ÑdG »∏Y íàØj ¿ÉcO ¬d “áqÑL …RQÉJ” :áæ¡ŸG ¬dƒM Gƒª«≤J h ≥aGO AÉe ™Ñf AÉë£ÑdG Ö∏b ‘ GhõqcôJ ¿G òqÑMCG πNGO áMGôdG øe Å«°ûH ™qàªàdG øe øqμªàf »qàM »°SGôμdG ¢†©H h Égô¡¶e øe Ò¨«°S q ´hô°ûŸG q¿CG …OÉ≤àYEG ºZQ Gòg AÉë£ÑdG ¬qfCG Éà Góq L »æÑé©j §‰ ‘ É°†jCG á«eƒ«dG É¡JÉ«M ´É≤jEG øe áªFÓe ÌcCG Oq Gƒe ∫ɪ©à°SE’ Gô¶f Éæàq«°Uƒ°üN øY ºLÎj .Éæàæjóe ñÉæŸ

,áæ°S65 :ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,¢TƒdÉe º«gGôHEG :Ö≤∏dG h º°SE’G .É≤HÉ°S áqjó∏H ¢ù«FQ h óYÉ≤àe PÉà°SCG :áæ¡ŸG òæe âdhÉM ó≤a áæjóŸÉH áqjó∏ÑdG IôFGódG ¢ù«FQ âæc »æfCG Éà Gòg áÄ«¡J qºàJ »àM ÚdhDƒ°ùŸG ô¶f âØdCG ¿CG áæ°S øjô°ûY ÉfCÉa ∂dòd ¿GhÒ≤dG áæjóe ¤EG áÑ°ùædÉH ¬à«ªgCG QÉÑàYEÉH ™bƒŸG Ò«¨àdG ¿C’ IGƒædG √òg º q¶æ«°S …òdG ´hô°ûŸG Gò¡H Öé©e áqjOÉ°üàbE’G h áq«dɪ÷G »MGƒædG πàe IójóY øjOÉ«e πª°û«°S Gòg áØYÉ°†e Éæ«∏Y ¿B’G h .áq«aÉ≤ãdG áMÉ«°ùdG h áq«YɪàLE’G h ‘ ÊGôª©dG è«°ùædG πeÉc »∏Y ¬Ñë°S h äÓ qNóàdG øe ´ƒædG .¿GhÒ≤dG áæjóe

:áæ¡ŸG ,áæ°S27:ôª©dG ,≈ãfCG:¢ùæ÷G ,ÊGhó¡ŸG ΩÓMCG: Ö≤∏dG h º°SE’G .áq«∏NGO äGAÉ°†a ᪪°üe q¿CG â¶M’ É¡æe ó«©H ÒZ øμ°SCG PEG AÉë£ÑdG √ò¡H É«qeƒj ôq eCG »æfCG Éà §ªædG Gòg ¤EG π«eCG Éq«°üî°T ÉfCG h .qΩÉg A≈«°T Gòg h ™≤à°S äɪ«eôJ hõ¨H ¬«a ô©°ûf ô°üY ‘ äÓ qNóàdG øe ´ƒædG Gòg ™ qé°TCGh ió«∏≤àdG áªFÓe ÌcCG ƒg ájó«∏≤àdG OGƒŸG øe ´ƒædG Gòg q¿CG ó≤àYC’ ÊEG h áKGó◊G ÖZQC’ ÊEG h.≥«ªY ÒμØJ ó©H AÉL QÉ«àNE’G Gòg q¿CG ó≤àYCG ɪc ÉæNÉæŸ áÑ∏£d πªY á«°VQCÉc AÉë£ÑdG √òg ∫Ó¨à°SG á°Uôa ‹ ìÉàJ ¿CG Iqó°ûH É¡«a Gƒ°SQÉÁ ≈àM áq«∏NGódG äGAÉ°†ØdG º«ª°üJ h á∏«ª÷G ¿ƒæØdG ...ÉgÒZ h º°SôdG ∫ɪYCG

,áæ°S 44:ôª©dG ,ôcP :¢ùæ÷G ,ΫYR Ò°ûH :Ö≤∏dG h º°SE’G AÉë£ÑdG »∏Y íàØj ¿ÉcO ¬d “áqÑL …RQÉJ” :áæ¡ŸG ¿CG q∂°T ’ h GÒãc Êó©°ùj áHGô÷G AÉë£ÑH ájÉæ©dG q¿EG áMGô°üH .É¡«dEG ¢SÉædG Ö∏éj h É¡H ácô◊G º q¶æj h Qqƒ£«°S ´hô°ûŸG Gòg

50

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

.áÑ°SÉæŸÉH ΩÉ≤ŸG ¢Vô©ª∏d ¬à©HÉàeh …QÉcòàdG Ö°üæ∏d çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh áaÉ≤ãdG ôjRh ó«°ùdG IQÉjR

h áq«°ùfƒàdG áeƒμ◊G øY ¿ƒ∏q㇠h õ«¡éàdG . q»◊G ¿É«YCG h ‹ÉgC’G øe ÒØZ ™ªL ôjRh Qƒ°TÉY øHG õjõ©dG óªfi ó«°ùdG ÈYh ¬LÉ¡àHG ≈∏Y çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh áaÉ≤ãdG ΩGÎMG ‘ ´hô°ûŸG É¡é¡àfG »àdG äÉ¡Lƒà∏d ó©Hh .ÊGhÒ≤dG ‘ôNõdGh …Qɪ©ŸG ó«°UôdG áaÉ≤ãdG ôjRh ó«°ùdG ∞bƒJ AÉë£ÑdG IQÉjR º«bCG …òdG ¢Vô©ŸG óæY çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh ìÉeôdG OGôe ó«°ùdG ¬Áó≤J ¤ƒJh áÑ°SÉæŸÉH ´hô°ûe ≥°ùæeh ¿GhÒ≤dG áæjóe ßaÉfi §°ùH óbh ,á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷ÉH OÉÃÉ¡jQ ÚHh q ¬éFÉàf RôHGh ´hô°ûŸG πMGôe ∞∏àfl

51

¬°ùØf ƒg ¿Éc ób h ,Ú°TóàdG πØM ¢SCGôJh ´hô°ûe ∫ɨ°TCG ¥Ó£fEG IQÉ°TEG ≈£YCG øe Gòg πqãe h .2007 »ØfÉL ô¡°T ‘ Öjò¡àdG áq«∏ª©dG ∫ɨ°TCG πeÉc ‘ IhQ oòdG á£≤f çó◊G .2007 áæ°S á∏«W âdGƒJ »qàdG áq«LPƒªædG »æWƒdG ó¡©ŸG øe πq c πØ◊G Gòg º q¶f ó≤d h h ¿GhÒ≤dG áæjóe áfÉ«°U áq«©ªL h çGÎ∏d ¿GhÒ≤dG ‹Gh ¢TƒHôH Ú°SÉj ó«°ùdG √ô°†M áqjó∏H ¢ù«FQ Ú°ù◊G »Ø£°üe óq«°ùdGh ≥°ùæŸG ¢SÉaƒfGRÉc Ò«aÉN ó«°ùdG h ¿GhÒ≤dG äGQGRƒdG ƒ∏q㇠∂dòch ,OÉÃÉ¡jQ ´hô°ûŸ ΩÉ©dG h øμ°ùdG h çGÎdÉH ájÉæ©dÉH á∏°üdG äGP

áHGô÷G AÉë£H Ú°TóJ 4 .2 AÉë£H π«gCÉJ IOÉYEG ∫ɨ°TCG πq c â∏ªàcG ÉqŸ ∫ɪYC’G ¢†©H RÉ‚EG ”q É¡Ñjò¡J h áHGô÷G ,AÉ°†ØdG Gòg ø°SÉfi RÈJ ¿CG É¡fCÉ°T øe »qàdG ô¡°T ∫ÓN äÉqjƒ£e â©ÑWh .¬æqªãJ h ójó÷G áqjójôH äÉbÉ£H h äÉ≤q∏©e h ,2008 »ØfÉL OGóYEG ”q ó≤a ,∂dP øe ºgC’Gh ,äÉq«eƒjh .∫ɨ°TC’G Ωqó≤J í°Vƒj q ¢Vô©e ±qô°T …ôØ«a ô¡°T øe ™°SÉàdG âÑ°ùdG Ωƒj ‘h çGÎdG ≈∏Y á¶aÉëŸGh áaÉq≤ãdG ôjRh ‹É©e ´hô°ûŸG Qƒ°TÉY øHG õjõ©dG óqªfi PÉà°SC’G

á«LPƒªædG áq«∏ª©dG èFÉàf

.πÑb øe É¡dɨ°TCG ≥°ùf Qƒ£J Gƒ©HÉJ »àdG AÉë£ÑdG Ú°TóJ áÑ°SÉæà áeÉ≤ŸG ä’ÉØàM’G ‘ ¿ƒcQÉ°ûj »◊G ‹ÉgCG

Gòg ió°U á«°ùfƒàdG áaÉë°üdG äOOQ óbh :LE TEMPS IójôL âÑàch »KGÎdG çó◊G AÉë£H áÄ«¡J ¤ƒJ ób OÉÃÉ¡jQ ´hô°ûe ¿EG” á∏eÉ°ûdG ᫪æàdG ‘ º¡°ùJ ≈àM áHGô÷G äô°ûfh .“™bƒª∏d »MÉ«°ùdG QhódG ºYóJh ’É≤e â«°üdG á©FGòdG :ìÉÑ°üdG IójôL É«aÉ≤Kh ÉjQÉŒ ¿ÉμŸG AÉ«ME’”:¿GƒæY â– áHGô÷G AÉë£H áÄ«¡J ´hô°ûe É«MÉ«°Sh âdƒJh .“ìÉ«°ùdG Ö∏L ‘ ºgÉ°S ¿GhÒ≤dÉH á«HQɨŸG IQɪ©dG ‘ á°üàîŸG Archibat á∏› .´hô°ûŸG ∫ƒM ∫ƒ£e ∫É≤e ô°ûf

…Qɪ©e AÉ°†a πjƒ– ‘ OÉÃÉ¡jQ äÉ¡LƒJ »MÉ«°ùdG ≥qaóà∏d áq«∏°üØe IGƒf ¤EG …ó«∏≤J ≈∏Y ºgóYÉ°ùJ h QGqhõdG Qhôe ácôM ô q°ù«J ÒZ .ÊGôª©dG áæjóŸG è«°ùf AGôK ±É°ûàcEG ìÉq«°ù∏d AÉ°†ØdG Gòg 𫪖 »æ©j ’ ∂dP q¿CG ¢ûjÉ©à∏d ¿Éμe ≥∏N âfÉc ájɨdÉa Ö°ùëa ÚªãJ ∂dòch ‹ÉgCÓd ¬«aÎ∏d h áMGô∏d h Ú«aô◊G QGôZ ≈∏Y …qOÉŸG ÒZ h …OÉŸG º¡KGôJ øqªK óbh .áHGô÷G AÉë£H ∫ƒM øjóLGƒàŸG Gò¡H ∞jô©àdÉH iOÉfh πª©dG Gòg ôjRƒdG ó«°ùdG Ió°TGôdG áHôéàdG √òg ô°ûf ¤EG ÉYOh ´hô°ûŸG øe ójó©∏d áÑ°ùædÉH ¬H iòàëj ’Éãe ¿ƒμJ ≈àM .á«£°SƒàŸGh á«°ùfƒàdG ¿óŸG

52

áfqhóe IQɪ©dG ájó«∏≤àdG á«fGhÒ≤dG

53

54

•ÓŸGh ¿É£«◊G º«eôJ

Ékfɪ°V AÉŸÉH §FÉ◊G π°ù¨oj qºK ¬æe á∏cBÉàŸG ≥WÉæŸG ìÓ°UEG ó°üb •ÓŸG ádGREG ™≤J ¿É£«◊G ºYO ó©H RhôHh AÉnŸG ÜÉ«°ùfEG ∫ÉM ‘ πcBÉàdG Inô pgÉX á÷É©Ã π°UGƒàŸG óq¡©àdG íª°ùjh .Góq«L Gqó°T k •np ÓŸp G óq °ûpd .í£°ùdG ≈∏Y áHƒWôdG

55

∫ɨ°TC’G ájGóH πÑb

•

ºYO πLCG øe Úà¡LGƒdG RÉ¡L ´ÉLΰSEG ɪ¡à«ÑãJh ¿É£«◊G

•

¿É£«◊G ájOƒªYh áeÉ≤à°S’G áÑbGôe

•

áfqƒμàŸG á«LQÉÿG ájQɪ©ŸG áaôNõdG q»∏ëŸG ôLB’G øe á∏°ù∏°S øe

•

AÉŸÉH §FÉë∏d á«ë£°ùdG á≤Ñ£dG r»≤ n°S •ÓŸG óq °ûd

•

•ÓŸG øe ¤hC’G á≤Ñ£dG ™°Vh

•

(á≤©∏ŸG) áp éqn n°ùpŸÉH á≤Ñ£dG Ú«∏J

•

‘ ¬æ««∏Jh §FÉë∏d »FÉ¡ædG í£°ùŸG o»r≤°S Ò÷ÉH ¬p «p ∏r nW QɶàfBG

•

Ò÷ÉH ¬p «r∏ nW ó©H »LQÉÿG QGó÷G ádÉM »©«Ñ£dG

•

áqjó«∏≤àdG ∞≤°SC’G

äÉMƒdh ¢VQGƒb πμ°T ≈∏Y ±ƒ°Uôe Ö°ûN øe hCG pô nYrô©n dG OƒY øe âfÉcCG AGƒ°S ájó«∏≤àdG ∞≤°SC’G q¿EG ∞°üf áfÉ«°U oÖq∏£àJh ¬£«fih ¥PÉ◊G ÊGhÒ≤dG AÉqæÑdG ÚH (á©«Ñ£dGh ¿É°ùfE’G ÚH) πYÉØàdG ô q°ùØJ .áqjƒæ°S ∫ɨ°TC’G πÑb ±ƒ≤°ùdG ádÉM

•

∞≤°ùdG πnªfi r n Ò°†–

•

á«Ñ°ûÿG ¢VQGƒ©dG ™°Vh

•

Égó«°†æJ ó©H ìGƒdC’Gh á«Ñ°ûÿG ¢VQGƒ©dG

•

A»∏ŸG ôLC’G ™£b øe á≤ÑW ∞«°UôJ

•

•ÓŸG øe á«fÉK á≤ÑW ™°Vh

•

∫RÉ©dG •ÓŸG øe áãdÉK á≤ÑW ™°Vh

•

á¡LGƒ∏d »FÉ¡ædG ô¡¶ŸG

•

QÉ£eC’G √É«e Öjô°ùJ

•

56

…ó«∏≤àdG Ò÷G

ºKqn QÉqædÉH É¡LÉ°†fEG á≤jôWh IQÉé◊G Qó°üà ≥q∏©àJ ák ≤qªn ©n eo ák a pôr© ne …ó«∏≤àdG Ò÷G OGóYEG äÉ«æ≤J »°†à≤J .á«Ø°üàdG …CG á∏Hô¨dGh §∏ÿG ≈àM AÉnŸÉH »≤ q°ùdG òæe ÒªîàdG äÉ«æ≤Jh AÉØWE’G á«∏ªY

57

É¡Ø«°UôJ øμÁ ≈àM QÉéMC’G πjó©J óbƒª∏d ΩÉ©dG πμ°ûdG òîàJ å«ëH

•

πNGO (á«°ù∏μdG) ájÒ÷G QÉéMC’G ™°Vh óbƒŸG

•

QÉéMC’G êÉ°†fEG ó©H Ò÷G êGôîà°SEG á«°ù∏μdG

•

Ò÷G ¥ƒë°ùe øY QÉéMC’G π°üa »©«Ñ£dG

•

™«ÑdG ó°üb ¢SÉ«cCG ‘ Ò÷G qÖ°U

•

AÉŸÉH ¬æéY ó©H Ò÷G AÉØWEG

•

áKÓãdG ≈qàM π°üJ IqóŸ Ò÷G ÒªîJ ô¡°TCG

•

øe ¿qƒμŸG …Ò÷G •ÓŸG áYÉæ°U øe ᫪c ™e +πeôdG + Ò÷G Ö∏ëà°ùe .øé©∏d á«aÉc AÉŸG

•

AÓ£∏d πª©à°ùŸG Ò÷G

•

AÉÑbC’G AÉæH

πª©dG º«¶æJ ≥jôØdG ¢ù«FQ ≈∏Yh ám °Uƒ n cG Ö∏q £àj á«qdƒ£dGh á©WÉ≤àoŸG AÉÑbC’G AÉæH ¿Eq G o °üfl o Im ÈN ÜÉ°ùàr ¢ùÑ÷G øe •Ón ep Op Gón YEr ’ πl eÉp Yn :‹ÉàdG ™jRƒàdG Ö°ùM ≥jôØdG OGôaCG øe Om ôr a πqp μo dp á«dhDƒ°ùŸG πo ªnqp –o á≤jô£H mπμ n°T Ön °ùn Mn ôLB’G ™£≤d ôNBG πeÉYh ¬«aôW øe §«ÿG óqp n°ûpd ¿GôNBG ¿ÓeÉYh ôLB’G ™°Vƒd ¿ÓeÉYh .¢Uƒ°üfl o IqóŸ AÉŸG øe ácôH ‘ ôLB’G ¥GôZEG ≈∏Y •ÓŸG óq °T ø°ù◊ Éfɪ°V Úeƒj ôLB’G í£°S hCG øÁC’G ÖfÉ÷G øe ƒÑ≤dG AÉæH ¥Ó£fEG ÖdÉZ ‘ ™≤j ɪc ájôî°U ÖdGƒb ™°Vh ¿É«MC’G É¡«∏J »àdG ÖfÉL ¤EG IôLB’G ó«°†æJ ¢ùÑ÷G) ∞qØéàdG ™jô°S •Óe ᣰSGƒH (√òg ÉæàdÉM ‘

•

™WÉ≤àŸG ƒÑ≤∏d ¢Sqƒ≤ŸG πμ°ûdG AÉæH Ö°ùM ôLB’G øe ™£b π«°üØJ ÖLƒà°ùj ¢Uƒ°üfl πμ°T

•

Ö∏£àJ ôLB’G ó«°†æJ áeÓ°Sh áÑbGôe ™bƒe ójóëàH íª°ùj §«N ∫ɪ©à°SG (áæÑq∏dG) IqôLC’G

•

ƒÑ≤dG πØob ≥∏Z ájGóH

•

ƒÑ≤dG πØb ≥∏Z

•

π°UÉØŸG Ao rπ ne

•

Ap rπ ne á«∏ªY ΩÉ“EG ó©H ƒÑ≤dG ô¡¶e π°UÉØŸG

•

•

•

58

…ó«∏≤àdG ôLB’G áYÉæ°U

áp ©«ÑWh AÉŸG áMƒ∏e Qp Gó≤eh ¿Gƒ«◊G çhQ ´p ƒf h Ú£dG ´ƒæH ánbÓn ©n dG áo æn «μ ne …ó«∏≤qàdG pô oLB’G áq«Yƒf q¿EG áYÉæ°üd áqjQhoô°Vn πMGnô ne É¡q∏c ¬LÉ°†fEG i nó ne GkÒNCGh ¬Ø«ØŒ In óen qn h §«∏ÿG Gòg On GóYEG q¿EG ºK .äÉbhôëŸG ÚKÓKh É keƒj øjô°ûY h óMGh ÚH nΩhoóJn ¿CG øμÁ çÓãdG πMGôŸG √òg ´ƒª›h ,…ó«∏≤àdG »∏ëŸG ôLB’G .É keƒj

59

Ú£dG AÉ≤àfEG

•

¿Gƒ«◊G çhôH á£∏N

•

AÉŸÉH ¿Gƒ«◊G çhQh Ú£dG øéY

•

á°UÉN q ÖdGƒb ‘ ôLB’G π«μ°ûJ

•

∫GƒW ≥∏£dG AGƒ¡dG ‘ ôLB’G ∞«ØŒ ΩÉjCG áà°ùdG ¤EG π°üJ ób Im óq eo

•

óbƒŸG πNGO ôLB’G ∞«°UôJ

•

ôLB’G êÉ°†fEG

•

…òdGh Ió°SÉØdG á«YƒædG …P ôLB’G π°üa ÒjÉ©e ¢ùØf ¤EG Ö«éà°ùj ’Ée ÉÑdÉZ êÉ°†fE’G

•

ôLB’G π≤°U

•

IQÉé◊G ¢û≤f

äGOn ƒ¡› Ö∏£àJ É¡qfn EG ánØ∏p μeo h Gk óq L áÑ©°U á«q ∏ªY AÉë£ÑdG §«∏ÑJ πLCG øe …Qhô°†dG IQÉé◊G π«°üØJ ¿Eq G É¡fÉμe ‘ É¡©°Vh ≈qàM π«°üØàdG á°TQh ¤EG É¡©WÉ≤e øe áªî°†dG IQÉé◊G ™£b πjƒëàd IQÉÑqn Ln .»FÉ¡ædG ôî°üdG pπnàco π≤f

•

∂ª p q°ùdG Ö°ùM ájôî°U πàc π«°üØJ ܃∏£ŸG

•

πjó©Jh Ió«Mh Ik ôq e áq«∏≤°üH ¬LƒdG Ú«©J É¡μjô– π¡°ùj ≈àM á∏àμdG ¢ù«jÉ≤e Ék jq hój

•

Ö°ùM ábô£ŸG ᣰSGƒH á∏àμdG π«°üØJ áHƒ∏£ŸG ¢ù«jÉ≤ŸG

•

∂ª°ùdG qo πjó©àd ∞«°UÎdG

•

π``eôdGh âë`ædG :á``«eÉ``àÿG ∫É``¨°TC’G π≤°ü∏d

•

πeôdG ܃ÑëH Gk óq«L ¬qμëH í£°ùdG π≤°U

•

±QÉNõdG ¢û≤f

•

∂dPh â∏ªàcBG »àdG §«∏ÑàdG πàc ßØM »FÉ¡ædG ∞«°UÎdG ó°üb

•

60

§«∏ÑàdG

É¡∏NGO ‘ CÓ“o ádƒ≤°üe äÉWÓH øe §jô°T Égqóëoj IQqônp μàe án©Hqn ôn eo I nóMh øe AÉë£ÑdG §«∏ÑJ ÖqcÎj Én¡co ôJ ™bh áqjó«∏≤J á«æ≤J ƒg §«∏ÑàdG øe Üô°†dG Gògh .äGΪàæ°U ô°ûY á°ùªN ∂ª°ùH (¢SQõdG) ôî°üH .á«fGhÒ≤dG ájQɪ©ŸG ¿ƒæØdG ádÉ°UCG ™e á°ùfÉéàe ÒZ o¿ƒμJ Ée Ék ÑdÉZ áq«YÉæ°U á≤jô£H Én¡°†jƒ©Jh o Gk ôNDƒe

61

§«∏ÑàdG πàc AÉ≤àfEG á≤jôW è¡àæj πeÉ©dG Ö°ùMh ¬«a ™°Vƒà°S …òdG ™bƒŸG Ö°ùM áHƒ∏£ŸG ¢ù«jÉ≤ŸG

•

ádƒ≤°üŸG ájôî°üdG äÉWÓÑdG §Ñ°V ™HôŸG äGóMh ÖqcôJ »àdGh ≈∏YC’G í£°ùdG

•

™HôŸG CÓ“ »àdG ôî°üdG πàc ™°Vh á«æ≤J

•

»£©J ≈àM ádƒ≤°üŸG äÉWÓÑdG ™°Vh Ék©Hqn ôn eo Óμ°T

•

πàc ᣰSGƒH á°Shô¨ŸG äÉMÉ°ùŸG ójó– ôî°üdG øe IÒÑc

•

øY åëÑdGh π°UÉØŸG Ap π ne •Óe áYÉæ°U Ö°SÉæŸG ¿ƒq∏dG

•

â檰S’G øe •Óà π°UÉØŸG Ao π ne (¤hC’G á≤Ñ£dG) πeôdGh

•

â檰SE’G øe •Óà π°UÉØŸG Ao π ne (á«fÉãdG á≤Ñ£dG) πeqôdGh ¢†«HC’G

•

á«FÉ¡ædG ∫ɪYC’G ∫ɪàcG ó©H §«∏ÑàdG

•

Ö°ûÿG IQÉ‚h IQÉé◊ÉH ÜGƒHC’G ÒWCÉJ

q¿EGh áæjóª∏d ájó«∏≤àdG áqjQɪ©ŸG áqjƒ¡dG øY Gk ÒÑ©J oº q°ùŒ áq«aôNR Ik óMh πqãÁ óaGƒædGh ÜGƒHC’G ÒWCÉJ q¿EG á«æ≤àdG ≈∏Y Iô£«°Sh áaô©e Ö∏£àJ ójó◊G áYÉæ°Uh Ö°ûÿG IQÉ‚ ò«ØæJh ájôé◊G ô oWC’G √òg OGóYEG .pI nóq≤n ©n oŸG áp ©n æ°üdG qn p¥òMh (IÉμ°ûŸG)á∏«∏¡qà∏d ájôî°üdG ô oWC’G ™°Vh »HGhõdG QGód Iô¡¶à°ùŸG

•

IòaÉf ÒWCÉàd ôî°U øe ∞p pcÉ n°S ™°Vh ∞°Uƒà°ùŸG

•

õFÉcô∏d …Oƒª©dG ™°VƒdG áenÓ n°S áÑbGôe …ôî°üdG ∞cÉ°ùdG ™°Vh ÜGƒ°Uh

•

QÉWE’G øe »ØÿG Aõ÷G ÆGôa Aπe ôLB’ÉH …ôî°üdG

•

p¥qô£oŸG ójó◊G ∞«¶æJh IQÉéædG ∫ɨ°TCG

•

äƒëæe πNó ne

•

´oQPnCG ᣰSGƒH §FÉ◊G ‘ ÜÉÑdG â«ÑãJ §FÉ◊ÉHh ÜÉÑdG π°üJ á«fó©e

•

á«bGƒdG øgódG øe á≤Ñ£H Ö°ûÿG »∏W

•

∫ɨ°TC’G ájÉ¡f ó©H IòaÉædGh ÜÉÑdG ô¡¶e

•

62

á«FÉHô¡μdG áμÑ q°ûdG

É«∏c ÉgójóéàH ¿É£«◊G •Óe â– á«ØîŸG hCG ¢VQC’G â– áehOôŸG áÁó≤dG äÉμÑ q°ûdG Éæ°VqƒY ó≤d .AÉHô¡μdG ∫qƒfi πjƒ– øY πaɨàf ¿CG ÒZ øe πHGƒμdG πq c AÉØNEGh

63

≥ØædG ôØM

•

πHGƒμdGh á«°VQCG âëàdG πHGƒμdG §HQ ¿É£«◊G •Óe â– á«ØîŸG

•

¢VQC’G â– πHGƒμdG ΩOQ

•

πeôdG øe á≤Ñ£H πHGƒμdG ájɪM

•

áÁó≤dG ∫qƒëŸG πHGƒc Ò«¨J

•

áÑbGôŸG ¥hóæ°U

•

¿É£«◊G ‘ πHGƒμdG äGqô‡ íàa

•

Ö«HÉfC’G ™°Vh

•

Ö«HÉfC’Gh πHGƒμdG äGô‡ ≥∏Z

•

ájó«∏≤àdG áq∏ o¶dG

IóMh ô°üæ©dG Gòg íÑ°UCG ó≤dh á©àeh πq∏¶J ≥WÉæe ≥∏ÿ áæjóŸG ¬àqæÑJ …òdG π◊G á«Ñ°ûÿG áq∏¶dG πã“ .ájó«∏≤àdG IQɪ©∏d Iõq«ªŸG äGóMƒdG øe

¥ƒ°S ÚH π°üj ±ƒ≤°ùe ÒZ ≈°û‡ AÉë£ÑdGh ÚLÉ°ùædG

•

É¡æcÉeCG ‘ á«Ñ°ûÿG óaGhôdG ™°Vh IOqóëŸG

•

Ω 4^50 ∫ƒ£H á«Ñ°ûÿG πeÉëŸG â«ÑãJ ≥ª©dG øe º°U 30 äGP ܃≤K ‘

•

ÖfÉ÷G ≈∏Y Ö°ûÿG øe äÉMƒd â«ÑãJ øª°†J á∏FÉe á≤jô£H óaGhô∏d ≈∏YC’G QÉ£eC’G √É«e ÜÉ«°ùfEG πNGO áq∏¶dG πμ«g πeÉc øe ÖfÉL ΩOQ √É«ŸG Üqô°ùJ øe »qbƒàdG ó°üb §FÉ◊G øe á≤Ñ£H áq∏¶dG »ÑfÉL ∞«∏¨J Ö°ûÿG ájɪ◊ ¢SÉëædG hCG ∂«à°SÓÑdG √É«ŸG Üqô°ùJ øe

•

á≤£æŸG »£¨j Ö°ûÿG øe AÉ£Z ™°Vh á∏«∏¶dG

•

á«FÉ¡ædG ∫ɪYC’Gh AÓ£dG ∫ɨ°TCG

•

∫ɨ°TC’G ó©H ΩÉY ô¶æe

•

•

•

64

»Ñ°ûÿG ¥GhôdG

äGAÉ°†ØdG ‘ ΩÉn≤jo Ée ÉÑdÉZh ∫ÓX äGP ≥WÉæe ≥∏ÿ É°†jCG áæjóŸG ¬o àr æqn ÑJ …Qɪ©e πlq M »Ñ°ûÿG ¥GhqôdG .ájQÉéàdG

65

:Ö°ûÿG øe ¥GhqôdG ô°UÉæY áYÉæ°U É¡JÉfGƒ£°SBGh IóªYC’G ¿Éé«J

•

•Óà á«Ñ°ûÿG IóªYC’G â«ÑãJh ™°Vh ôî°üdG øe πàμH •ƒ∏fl â檰SE’G øe áqjOƒª©dG É¡àeÉ≤à°SG áÑbGôeh

•

á∏¶dG øe ≈∏YC’G Aõ÷G â«ÑãJh ™°Vh á«Ñ°ûÿG ¿Éé«àdG ≈∏Y

•

øe º°U20 äGP ܃≤K ‘ ¢VQGƒ©dG Ro ôr nZ ≥ª©dG

•

øe ±ƒμ°ûŸG Aõ÷G ≈∏Y ¢VQGƒ©dG ™°Vh ¥GhqôdG

•

ÒeÉ°ùŸÉH ¢VQGƒ©dG â«ÑãJ

•

±Éc m m¿Ó«e ójóëàH íª°ùj ìƒd â«ÑãJ √É«ŸG p¿Ó«°ùd

•

á«FÉ¡ædG ∫ɪYC’Gh »∏ q£dG ∫ɨ°TCG

•

ΩÉ©dG ô¡¶ŸG ‘ ¥GhôdGh ¿ÉcódG êÉeOEG AÉë£Ñ∏d

•

66

67

68

áq«LPƒªædG á«∏ª©dG ¿GhÒ≤dG áæjóÃ

69

áq«LPƒªædG á«∏ª©dG ¿GhÒ≤dG áæjóÃ

EL PRESENTE PROGRAMA ESTÁ FINANCIADO POR LA UNIÓN EUROPEA

EUROMED

EUROMED HERITAGE

AGENCIA ESPAÑOLA DE COOPERACIÓN INTERNACIONAL

COL·LEGI D’APARELLADORS I ARQUITECTES TÈCNICS DE BARCELONA

MINISTÈRE DE LA CULTURE ET DE LA SAUVEGARDE DU PATRIMOINE RÉPUBLIQUE TUNISIENNE

INSTITUT NATIONAL DU PATRIMOINE TUNISIE

www.rehabimed.net

70