KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI MAĞARA BİYOÇEŞİTLİLİK ARAŞTIRMA PROJESİ BİRİNCİ ÖN RAPOR

Page 1


ANADOLU SPELEOLOJİ GRUBU ASPEG KÜRE DAĞLARI MİLLİ PARKI MAĞARA BİYOÇEŞİTLİLİK ARAŞTIRMA PROJESİ

BİRİNCİ ÖN RAPOR ARALIK 2008


Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne verilen proje ön raporudur. Çoğaltılamaz ve içindeki bilgiler başka bir yerde kullanılamaz. Hazırlayan: Ali Yamaç / ASPEG Ön Kapak: Döngelyanı Mağarası, fotoğraf Ender Usuloğlu Arka Kapak: Çovurmatepe Mağarası 6, triturus sp. fotoğraf Oana Chachula


GİRİŞ:

Anadolu Speleoloji Grubu (ASPEG) olarak yaklaşık bir yıldır Küre Dağları Milli Parkı içinde yer alan yeni mağaraları araştırmakta idik. Bu çalışmalarımız devam ederken, 4 Temmuz 2008 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile imzaladığımız protokole paralel olarak, çalışmakta olduğumuz bu sahada mevcut, yeni bulunan ve eskiden beri bilinen mağaralarda biyolojik örnekleme ve alınan bu örneklerin uluslararası uzmanlar tarafından değerlendirilmesine de başlandı. Mezkur protokol uyarınca 27 ay sürmesi planlanan bu çalışmanın ilk aşamasında, Ekim 2007 ile Aralık 2008 tarihleri arasında bölgede yeni mağaraların tesbit edilmesi, daha önce bilinen ama eksik kalanların ölçümlerinin tamamlanması ve tüm mağaralardan biyolojik örnek toplanmasına yönelik, toplam 7 gezi yapılmıştır. Bu çalışmalar: Ekim 2007 Haziran 2008 Temmuz 2008 Ağustos 2008 Ağustos 2008 Eylül 2008 Kasım 2008

Pınarbaşı – Sümenler Topmeydanı bölgesi Turanlar Köyü - Zoni Yaylası ve YaylaköyArmutlu Yaylası ön araştırma Pınarbaşı - Sümenler Topmeydanı bölgesi Pınarbaşı - Sümenler Topmeydanı bölgesi Pınarbaşı - Ilıca bölgesi Bartın – Yaylaköy, Armutlu Yaylası Pınarbaşı - Uçurum Mağarası

YÖNTEM:

ASPEG’in bu projede izlediği yöntem temel olarak, Milli Park’ın bölgelere ayrılması, her bölgenin belirli bir zaman dilimi içinde çalışılması ve sonucun nihai bir raporla birlikte, “Küre Dağları Milli Parkı Mağaraları” isimli bir kitap halinde basılması şeklindedir. Bu kitapta, Milli Park’ta bulunan tüm mağaraların detaylı anlatımı ve haritaları bulunacaktır. Daha önceki yıllarda Küre Dağları Milli Parkı sınırları ve tampon bölge içinde kalan alanlarda toplam olarak 40 mağara tesbit edilmiş ve haritalanmıştı. Bu çalışmaların çok büyük bir kısmı 1982 ile 1989 yılları arasında bu bölgede kesintisiz çalışan Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü (BÜMAK) tarafından yapılmıştır. Grubumuza üye mağaracı ve biyospeleologlarla, daha önceden tesbit edilmiş bu mağaraların bazılarından örnekleme yapılmış, bu esnada bölgeden yeni mağara ihbarları da alınmıştır, bu yen ihbarların büyük bir kısmı araştırılmış ve haritalanmıştır. ASPEG, önümüzdeki yıl içinde


Küre Dağları Milli Parkı içinde bulunan tüm mağaraları araştırmayı kendisine hedef seçmiştir. Bu araştırmalar sırasında mağaranın değişik noktalarında rastlanan böcekler, tesbit edildikleri yerler mağara haritasına işaretlenerek, alkol veya formaldehitli deney tüplerine ayrı ayrı toplanmakta, tür ve cins tasnifi Bulgar ve Romen biyospeleologlar tarafından mikroskop altında yapıldıktan sonra endemik olma olasılığı bulunanlar, bu alt türde uzman yabancı biyologlar tarafından detaylı bir incelemeye tabi tutulmaktadır.

ÖN SONUÇLAR:

a. YENİ MAĞARALAR: Yukarıda belirtilen bu 7 gezi sonucunda 22 yeni mağara bulunmuş, bunların 10 tanesi ölçülüp haritalanmış ve mağara içinden canlı örnekleri toplanmıştır. Küre Dağları Milli Parkı içinde ve koruma zonunda yeni bulunan ve tarafımızdan araştırılan bu mağaralar: Buzluk İni Sırt Kokurdanı Buzluk Mağarası Kokurdan 1 Kokurdan 2 Mantar Mağarası Şelale Mağarası Kayaarkası Düdeni Kayaarkası Mağarası Kurtyolu 2 Mağarası

Horma Mahallesi Karafasıllı Köyü, Sarma Mahallesi Karafasıllı Köyü, Sarma Mahallesi Kerte Köyü, Kokurdan Yayla Kerte Köyü, Kokurdan Yayla Kazla, Sümenler Pınarbaşı, Ilıca Yaylaköy, Armutlu Yaylası Yaylaköy, Armutlu Yaylası Yaylaköy, Armutlu Yaylası

Öye yandan, 1983 yılında BÜMAK tarafından bulunup araştırılan ve haritalanan Sorkun Düdeni’nde son yıllarda yaşanan su seviyesindeki azalma sonucunda yeni bir kol bulunmuş, bu kol da çizilerek ana haritaya eklenmiştir. Yukarıda mevcut listenin dışında, aşağıdaki mağaralarda da ilk tesbitler yapılmış ama, diğer çalışmalar dolayısıyla bu mağaralar haritalanamamıştır. Bunlar: Çovurmatepe Mağarası 6 Kurtyolu 1 Mağarası Kurtyolu Düdeni Zoni Subatanı Kuş Kayası Mağarası

Kazla, Sümenler Yaylacık Köyü, Ovacık Yaylası Yaylacık Köyü, Ovacık Yaylası Turanlar Köyü, Zoni Yaylası Yukarıdere Köyü, Göksu Mah.


Ayrıca, her ne kadar milli park sınırları dışında kalsa da, Pınarbaşı yakınlarında, Çavuş Köyü’nde yer alan ve 1992 yılında MTA ile birlikte bölgeyi ziyaret eden İngiliz FACC mağara ekibi tarafından bulunup 600 m si ölçülen Uçurum Mağarası’nın tekrar haritalanmasına karar verildi. İngiliz ekibinin raporunda, zaman yetersizliğinden mağaranın sadece 600 m lik kısmının ölçüldüğü, ama iki kilometreden fazla devam etme olasılığından bahsedilmesi bizleri bu kararı almaya sevk etti. Bu kararın ne denli yerinde olduğu ise Kasım ayında yapılan ilk çalışma sırasında hemen anlaşıldı; Uçurum (Atak) Mağarası’nın İngiliz ekip tarafından çizilen haritasında bulunmayan 2 yeni ağız ve birçok kol tarafımızdan bulundu ve yeni bir harita çizilmeye başlandı. Yoğun arkeolojik buluntuları ve etkileyici oluşumları ile, dört ağızlı bu mağara şimdiden bölgedeki en ilginç ve güzel mağara olmaya adaydır. Ayrıca, Milli Park’ın değişik bölgelerinden 20 civarında yeni mağara ihbarı alındı. Bunlar arasında ilk aşamada dikkat çeken, Sarma Mahallesi Dörtgöz Mevkii’ndeki kuyluç Kurtgirmez Dağı zirvesi yakınındaki diğer bir kuyluç Pınarbaşı yakınlarında İn Türbesi Mağarası Kurtgirmez Dağı’nda iki mağara Ulukaya Köyü’nde Şelale Mağarası Alıçlı Köyü’nde bulunan kokurdan gibi yeri ve bilgisi somut olanlar en yakın zamanda incelenecektir. Bu kesin ihbarların dışında, bölgedeki çalışmalarımız sırasında Boyunduruk Yazısı, Çöpbey Köyü / Çakmaklı Yaylası, Turanlar Köyü / Zoni Yaylası gibi, mağara açısından çok önemli potansiyele sahip olabilecek bölgeler tesbit edildi. ASPEG, Pınarbaşı bölgesindeki bu mağaraların çalışmasını tamamladıktan sonra Alıçlı – Yukarıdere hattında, Milli Park’ın güney duvarına, ardından Çöpbey – Turanlar ve Yaylaköy bölgelerine yönelme düşüncesindedir. Milli Park’ın kuzeye bakan kısmı, bahsedilen tüm bu çalışmaların ardından yapılacaktır. b. MAĞARA CANLILARI: Çalışmalar sırasında Milli Park sınırları içinde, aşağıda listesi bulunan 13 mağaradan 218 canlı örneği toplandı. Topmeydanı Kuylucu Kapaklı Kuylucu Sorkun Düdeni Ejder Mağarası


Mantar Mağarası Çovurmatepe Mağarası 6 Ilgarini Mağarası Eşek Çukuru Mağarası Döngelyanı Kuylucu Kurukafa Mağarası Yukarı Döngelyanı Şelale Mağarası Buzluk Mağarası Bu örneklerle ilgili ön değerlendirmeler aşağıdadır. Bahsi geçen bu mağaralardan alınan örnekler içinde, büyük olasılıkla beş yeni tür bulunmuştur. Çalışma yapılan birkaç mağarada birden bulunan bu olası yeni türler; Arachnida / Pseudoscorpiondae Myriapoda / Diplopoda Myriapoda / Chilopoda Amphipoda / Niphargidae Coleoptera / Carabidae familyalarına aittirler. Tüm analiz ve sınıflandırmalar Dr. Petar Beron, Oana Chachula, Milena Nikolova ve tarafından yapılmış, bazı türlerde ise Dr. Ümit Kebapçı’nın fikri alınmıştır. 1985 den bu yana Bulgaristan Mağaracılık Federasyonu ve kuruluşundan bu yana Balkan Mağaracılık Birliği başkanı olan Dr. Petar Beron, yayınlanmış yüzlerce makale ve onlarca kitabı ile Balkan mağaracılığı ve de özellikle biyospeleoloji konusunda dünya çapında tanınmış bir uzmandır. Şimdiye dek 70 ülkede mağara araştırmaları yürütmüş olan Petar Beron, Rodop Dağları’ndaki mağaralarda bulunan birçok yeni türü bilim dünyasına tanıtmıştır. Bir spor eğitmeni, mağara fotoğrafçısı ve biyolog olan Oana Chachula, Romanya Focul Viu Mağara Kulübünün 12 yıllık üyesidir. Romanya mağaralarında yaşayan yarasa türlerinin dağılımı ile ilgili doktorası olan Chachula, uluslararası dergilerde yayınlanmış birçok makalenin yazarıdır. Uzun yıllardır Bulgaristan Helictit Kulübüne üye bir mağaracı olan biyolog Milena Nikolova’nın doktora tez konusu ve uzmanlık alanı bakteriler ve mağara içi mikroskopik canlılardır. Araştırmalar sırasında bulunan türler ve bulundukları mağaraların listesi aşağıdadır:


MAĞARA Buzluk Buzluk Buzluk Buzluk

CLS. Insecta Insecta Insecta Insecta

ORD. Diptera Diptera/larva Diptera Diptera

Buzluk Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma Çovurma

Mammalia Amphibia Amphibia Amphibia Arachnida Arachnida Arachnida Crustacea Crustacea Crustacea Crustacea Crustacea Hirudinae In./Apterigota Insecta Insecta

Chiroptera Caudata Anura Urodela Aranea Opilionida Opilionida Decapoda Isopoda Isopoda Amphipoda Isopoda

Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe Tepe

6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

Thysanura Coleoptera Collembola

Çovurma Tepe 6

Insecta

Collembola

Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Çovurma Tepe 6 Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Ejder Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru

Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Arachnida Arachnida Crustacea Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Mollusca Myriapoda Vermes Arachnida Arachnida Crustacea Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Myriapoda Myriapoda Amphibia Arachnida Arachnida Crustacea

Diptera Diptera Diptera Diptera Diptera Diptera Lepidoptera Trichoptera Opilionida Aranea Amphipoda Isopoda Coleoptera Coleoptera Coleoptera Ephemeroptera/larva Trichoptera/larva Trichoptera Diptera Diptera Gastropoda Diplopoda Oligochaeta Aranea Pseudoscorpionida Amphipoda Isopoda Coleoptera Diptera Diptera Diptera Thysanura Trichoptera Chilopoda Diplopoda Caudata Hydracarina Aranea Amphipoda

FAM.

GEN.

SPEC. sp2

Brachicera Lymnobiidae

Limonia

nubeculossa

Vespertilionidae Salamandridae Ranidae Salamandridae

Myotis Triturus Rana Salamandra

myotis sp.

Onisicidea Niphargidae Onisicidea

Sp. 1 ? Trichoniscus

temporaria salamandra

sp. (yeni tür)

Machilidae

Machilus

sp.

Lymnobiidae Culicidae Mycetophylidae Chironomidae/larva Culicidae Insecta Geometridae Lymnephilidae

Limonia Culex

nubeculossa

Culex

pipiens

Triphosa

dubitata

pipiens

Staphylinidae sp.3 Elateridae

Lymnobiidae Chironomidae/ larva Zonitidae Iuliformia

Limonia

nubeculossa

Oxychilus

sp.

(yeni tür) Onisicidea

Trichoniscus

sp.

Chironomidae Culicidae Lymnobiidae Machilidae Lymnephilidae

Culex Limonia Lepymachys

pipiens nubeculossa sp. (yeni tür) (yeni tür)

Salamadridae

Niphargidae

Triturus

sp.

Niphargus(yeni tür)


Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru Eşekçukuru Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Ilgarini Kapaklı Kapaklı Kapaklı Kapaklı Kapaklı Kapaklı Kapaklı Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa Kurukafa

Insecta Insecta Insecta Insecta Myriapoda Myriapoda Arachnida Crustacea Crustacea Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Mammalia Mollusca Myriapoda Myriapoda Crustacea Crustacea Crustacea Insecta Insecta Insecta Mammalia Arachnida Arachnida Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Mollusca

Collembola Diptera Diptera Trichoptera Chilopoda Diplopoda Pseudoscorpionda Amphipoda Isopoda Isopoda Coleoptera Coleoptera Coleoptera Coleoptera Diptera Diptera Diptera Trichoptera Chiroptera Gastropoda Chilopoda/Symphyla Diplopoda Amphipoda Isopoda Isopoda Diptera Diptera Trichoptera Soricidae Aranea Opilionida Isopoda Collembola Diptera Diptera Lepidoptera Trichoptera Gastropoda

Kurukafa Kurukafa Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Mantar Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun

Myriapoda Vermes Arachnida Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta Insecta Mammalia Mollusca Mollusca Myriapoda Myriapoda Arachnida Crustacea Crustacea Crustacea Crustacea Crustacea Insecta Insecta Insecta Insecta

Diplopoda Oligochaeta Opilionida Isopoda Collembola Diptera Diptera Diptera Trichoptera Chiroptera Gastropoda Gastropoda Chilopoda Diplopoda Hydracarina Amphipoda Cladocera Copepoda Decapoda Ostracoda Diptera Diptera Diptera Diptera

Lymnobiidae Culicidae Lymnephilidae

Limonia Culex

(yeni tür) (yeni tür) (yeni tür) Niphargus(yeni tür)

Niphargidae

Carabidae Culicidae Lymnobiidae Mycetophylidae Lymnephilidae Vespertilionidae Zonitidae

nubeculossa pipiens

Sp. 1 ? Sp. 2 ? Sp. 1 ? Sp. 2 ? Sp. 3 ? Carabus Culex Limonia

intricatus pipiens nubeculossa

Myotis Oxychilus

sp. sp.

Niphargidae Onisicidea Onisicidea Culicidae Lymnobiidae Lymnephilidae Crocidurinae

Niphargus(yeni tür) Trichoniscus Culex Limonia

sp. pipiens nubeculossa

Crocidura

leucodon

Lymnobiidae Lymnobiidae Noctuidae

Limonia Limonia Scoleopteryx

nubeculossa nubeculossa sp.

Zonitidae

Oxychilus

sp.

Paranemastoma Trichoniscus

silii sp.

Culex Limonia

pipiens nubeculossa

Iuliformia

Onisicidea Chironomidae/larva Culicidae Lymnobiidae Lymnephilidae Vespertilionidae Zonitidae Zonitidae

Myotis Oxychilus Oxichylus

Niphargidae

myotis sp. sp. (yeni tür) (yeni tür) Niphargus(yeni tür)

Astacidae

Simuliidae Culicidae Lymnobiidae

Culex Limonia

pipiens nubeculossa


Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Sorkun Şelale Mağarası Şelale Mağarası Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Topmeydanı Yukarı Döngelyanı Yukarı Döngelyanı

Insecta Insecta Insecta Insecta Mollusca Mollusca Myriapoda Arachnida Arachnida Vermes Insecta Insecta Insecta Arachnida Crustacea Crustacea Insecta Mollusca Vermes Insecta Insecta

Ephemeroptera Ephemeroptera Plecoptera Trichoptera Bivalvia Gastropoda Diplopoda Aranea Opilionida Nematoda Diptera Diptera Trichoptera Aranea Isopoda Ostracoda Odonata Gastropoda Oligochaeta Diptera Diptera

Yukarı Döngelyanı Yukarı Döngelyanı

Insecta Mollusca

Trichoptera Gastropoda

Leptophlebiidae Heptageniidae

Haproleptoides Echyonurus

sp. sp.

Lymnephilidae Sphaeriidae Zonitidae

Pisidium Oxychilus

sp. sp.

Culex Limonia

pipiens nubeculossa

Zonitidae

Oxychilus

sp.

Mycetophylidae Lymnobiidae

Tarnaria Limonia

sp.

Zonitidae

Oxychilus

sp.

Culicidae Lymnobiidae Lymnephilidae Asellota

nubeculossa

Bu zamana dek yaptığımız çalışmalar sırasında, Mantar, Uçurum ve Ilgarini gibi yatay mağaralardaki birkaç myotis myotis dışında hemen hiçbir mağarada belirgin bir yarasa popülasyonuna rastlanmadı. Bölgenin 700 – 1000 m ler arasında değişen yüksek irtifasında bu durumun normal olduğu uzmanlar tarafından belirtildi.

c. TAM ENVANTER: Sonuç raporu olarak basılması planlanan kapsamlı bir kitap için, Küre Dağları Milli Parkı Mağaraları envanteri hazırlanmaya başlanmıştır. Bu proje kapsamında, yukarıda bahsettiğimiz, ASPEG tarafından bulunup çalışılanlar dışında, daha önce incelenmiş mağaraları listelediğimiz zaman aşağıdaki tablo ile karşılaşmaktayız: i.

Haritalanmış ve raporlanmış mağaralar: Arpatarlası İni Arpatarlası Kuyusu Ayakkabı Çukuru Ayı Mağarası Buz Kuyusu Çengelkuyu Düdeni Çıkrıkkapı Kuylucu Çovurma Tepe Kuylucu

BÜMAK BÜMAK BÜMAK FACC BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK


Çovurma Tepe Mağarası 1 Çovurma Tepe Mağarası 2 Çovurma Tepe Mağarası 3 Çovurma Tepe Mağarası 4 Çovurma Tepe Mağarası 5 Dağlı Kuylucu Döngelyanı Kuylucu Ejder Mağarası Eşek Çukuru Mağarası 1 Eşek Çukuru Mağarası 2 Gurbettepe Kuylucu Ilgarini Kapaklı Kuylucu Karakış Mağarası Küçük Çıkrıkkapı Kuylucu Mızrak Mağarası Sorkun Düdeni Topmeydanı Kuylucu Uçurum (Atak) Mağarası Ürkülük Kuylucu Yukarı Döngelyanı Kuylucu ii.

BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK FACC BÜMAK FACC BÜMAK BÜMAK FACC BÜMAK BÜMAK

Tesbit edilmiş ama haritası ve raporu olmayan mağaralar: Gavurini Düşenkaya Yarasa Yarasa 2 Dikilitaş (Kafatası) Ignedeligi (Salyangoz) Kurtgirmez Medil 1 Medil 2 Sıçan

BÜMAK FACC FACC FACC LUSS LUSS ? BÜMAK BÜMAK FACC

Bu, yukarıdaki “ii” maddesinde mevcut, çoğu Pınarbaşı bölgesinde yer alan ve henüz belgelenmemiş bu mağaralar da ASPEG tarafından tekrar araştırılacak ve haritalanacaktır. Bölgeye yıllar önce yapılan iki İngiliz araştırması, çalışan yabancı mağaracıların buldukları mağaralara kendilerine göre isimler vermeleri, bazı mağaraları bulmalarına rağmen haritalamamış olmaları ve konum tariflerinin son derece muğlak olması açısından ciddi sorunlar yaratmaktadır.

GENEL DEĞERLENDİRME:


Şimdiye dek yapılan biyolojik çalışma sonucunda milli parkın içindeki 13 mağaradan toplam 97 farklı tür örneklenmiştir. Bu örneklerin incelenmesi sonucunda beş yeni türle karşılaşılmasının yanısıra, aktif düdenlerde dahi inanılmaz bir yaşam çeşitliliği tesbit edilmiştir. Bu denli az sayıda mağarada, bu kadar kısa bir zaman zarfında ortaya çıkan buluntular son derece etkileyicidir. Özellikle, bölgenin yüksek irtifası göz önüne alındığında mağaralarda bulunan canlı çeşitliliği şaşırtıcıdır. Gelecekte bulunma olasılığı yüksek olan yeni canlı türleri ile, bu bölgenin biyologlar için kelimenin tam anlamı ile bir cennet olduğunu söylemek fazla iddialı olmayacaktır. Bilimsel bir çalışma için gerekli olabilecek tüm kriterlerin layığınca yerine getirebilmesi amacı ile, ASPEG bu projenin devamında şimdiye dek işbirliği içinde olduğu yabancı biyospeleologların yanısıra, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü ile birlikte çalışmaya karar vermiştir. Bu işbirliğinin ilk aşaması olarak Prof. Dr. Nüzhet Dalfes, ASPEG Küre Dağları Milli Parkı, Mağara Biyoçeşitlilik Araştırma Projesi’nin bilimsel danışmanlığını yürütecektir. İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü ile yapılacak işbirliği çerçevesinde, Milli Park’ın bulunduğu bölgenin şimdiye dek yapılmamış olan kapsamlı bir jeolojik ve özellikle karstik etüdü de sonuç raporuna eklenecektir.

TAVSİYE VE ÖNERİLER:

a. Ilgarini Mağarası, Küre Dağları Milli Parkı sınırları içinde şu ana dek bulunmuş en büyük ve en önemli mağara olma özelliğini hala sürdürmektedir. Bu mağarada bulunan antik yerleşim kalıntıları yıllar içinde tamamen tahrip edilmiştir ve mağara, 1944 yılında burayı ilk defa bulan Cemal Arif Alagöz’ün raporunu saymazsak, 1982’de BÜMAK tarafından yeniden bulunmasından bu yana yapılan tanıtım, duyuru ve reklamların etkisi ile, tabir caiz ise, yolgeçen hanına dönmüştür. Sümenler Köyü’nde yaşayan ve kendisini Milli Park’ın fahri rehberi ilan eden Kör Ali gibi rehberlerin önderliğinde bu mağaraya her yıl yüzlerce turist gelmektedir. Bu turistleri mağaranın özellikleri konusunda kimse bilgilendirmediği gibi, hem mağaraya giden orman patikasında, hem de Ilgarini’nde oluşan tahribat sürmektedir. Ilgarini Mağarası’nda ve ormanda gözlenen bu kirlenmeye acilen bir çözüm gerekmektedir. Önerimiz, parka gelecek tüm ziyaretçiler için, eğitimli yerel mağara rehberliği sisteminin en kısa zamanda oluşturulmasıdır.


b. Yukarıda mevcut madde ile bağlantılı olarak, büyük olasılıkla Küre Dağları Milli Parkı’nın reklamını yapmak için karayolları tarafından her yere dikilen “Ilgarini Mağarası 89 km” şeklindeki yol tabelaları kelimenin tam anlamı ile komiktir. Bu tabelaları takip ederek Ilgarini’ni bulabileceğini düşünen ziyaretçileri karşılayan son tabela Pınarbaşı içinde bulunan “Ilgarini Mağarası 11 km” tabelasıdır, sonrasında ise hiçbir tabela yoktur. Kaldı ki, zaten orman içinde 2,5 saat yürüyerek ulaşılan bir mağaranın hiçbir tabelası olmaması gerekir. Bu; “Ilgarini Mağarası” tabelaları normal ziyaretçilerin kaybolmasından, definecilerin ise yön bulmasından başka hiçbir amaca hizmet etmemektedir. Bir an önce kaldırılmaları, yerine bir “Küre Dağları Milli Parkı Tanıtım Merkezi” oluşturularak ziyaretçilerin buraya yönlendirilmesi çok yerinde olacaktır. c. 37.000 hektarlık Küre Dağları Milli Parkı’nda şu ana dek 53 mağara tesbit edilmiştir ve henüz araştırması yapılmamış olan bölge, yapılmış olandan çok daha büyüktür. Şu ana kadar bilinen mağaralardan beş tanesi yatay ve ulaşılması nisbeten kolay konumdadırlar. Dikey mağaraların derinlikleri ise, kalker plakasının kalınlığına bağlı olarak değişmekle birlikte, azami -200 m sınırındadır. Devam eden çalışmalar sonunda, Milli Park’ın içinde ve koruma zonunda en az 100 mağara olması büyük olasılıktır. Dolayısıyla, Küre Dağları Milli Parkı, doğal güzelliği, bitki örtüsünün çeşitliliği ve yaban hayatının yanısıra, dünya çapında “Mağara Milli Parkı” olabilecek bir potansiyele sahiptir. Dünyada şu anda, ABD’de bulunan “Carlsbad Caverns National Park” dışında hiçbir milli parkta envanterlenmiş 52 mağara mevcut değildir. Önerimiz, Küre Dağları Milli Parkı’nın dünya çapında bir “Mağara Milli Parkı” olarak tanıtımının ciddi şekilde düşünülmesi ve planlanmasıdır.


KATKI VE TEŞEKKÜRLER:

-

Çevre ve Orman Bakanı Sayın Prof. Dr. Veysel Eroğlu’na

-

Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. M. Kemal Yalınkılıç’a,

-

Böylesine olağanüstü bir projede yer almamızı sağlayan, her konuda verdiği olağanüstü destek ile araştırmalarımızda bizlere sürekli yardımcı olan, Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Mağara Araştırma Birimi Şefi Sayın Selim Erdoğan’a,

-

Kastamonu Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü Sayın İsmail Menteş’e,

-

Bartın Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü Sayın Ercan Yeni’ye,

-

Pınarbaşı Kaymakamı Sayın Yunus Emre Altıner’e,

-

Pınarbaşı Belediye Başkanı Sayın Halil Sarımeşe’ye,

-

Pınarbaşı Jandarma Garnizon Komutanı Sayın J. Kıd. Başçavuş Sami Yıldırım’a,

-

Pınarbaşı Orman Bölge Müdürü Sayın Turan Çakaroğlu’na, Orman Muhafaza Memurları Necati Arı ve Hikmet Yanaşık’a,

-

Arıt Belediye Başkanı Sayın Şahidi Kuşçu’ya,

-

Böyle bir projeyi birlikte yürütmenin gerçek bir keyif olduğu MADAG üyesi tüm mağaracı arkadaşlarımıza,

-

Gösterdikleri olağanüstü misafirperverlik, yardım ve destek dolayısıyla Sümenler Köyü Muhtarı Sayın Recep Dağcı’ya ve tüm yöre halkına

teşekkürü bir borç biliriz. Bu birlikteliğimizin gelecek yıllarda da devamı en büyük dileğimizdir.


ABSTRACT:

ASPEG (Anatolian Speleology Group) had initiated a research program on the biological diversity of the caves of Kure Mountains National Park, in accordance with the protocol signed with the the Ministry of Environment and Forestry. In the first 5 months, 17 new caves have been discovered and 10 of these surveyed and mapped. Biological samples from several caves provided initial proof of the huge diversity in the national park. Among 97 species sampled, 5 are new species. In addition to several new cave leads received, an inventory of 52 known and mapped caves within the National Park and its buffer zone has been prepared. This impressive number makes Kure the second national park with the highest number of caves after “Carlsbad Caverns National Park”. It is clear that a strong protection and park/cave guidance system must be prepared as soon as possible. It can also be foreseen, with this large inventory, to advertise Kure Mountains National Park as a “Cave National Park”. A general book, covering all the caves in addition to geological and biological information about the National Park will be prepared by ASPEG as a final report.

EKLER: Ek Ek Ek Ek Ek Ek

1: 2: 3: 4: 5: 6:

Protokol Mağara Konumlandırma Haritaları Çizilen Mağara Haritaları Toplanan Örneklerden Bazılarının Resimleri İlk 7 Çalışmaya Katılanlar Çalışmalarımıza Ait Bazı Resimler

ANADOLU SPELEOLOJİ GRUBU ASPEG


Ek 1: Anadolu Speleoloji Grubu ile Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol:




Ek 2: Küre Dağları Milli Parkı’nda şu ana dek bulunan tüm mağaraların konumlandırma haritası: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

Arpatarlası İni Arpatarlası Kuyusu Ayakkabı Çukuru Ayı Mağarası Buz Kuyusu Buzluk İni Buzluk Mağarası Çengelkuyu Düdeni Çıkrıkkapı Kuylucu Çovurma Tepe Kuylucu Çovurma Tepe Mağarası 1 Çovurma Tepe Mağarası 2 Çovurma Tepe Mağarası 3 Çovurma Tepe Mağarası 4 Çovurma Tepe Mağarası 5 Çovurma Tepe Mağarası 6 Dikilitaş (Kafatası) Döngelyanı Kuylucu Düşenkaya Ejder Mağarası Eşek Çukuru Mağarası 1 Eşek Çukuru Mağarası 2 Gavurini Gurbettepe Kuylucu Ignedeligi (Salyangoz) Ilgarini Kapaklı Kuylucu Karakış Mağarası Kayaarkası Düdeni Kayaarkası Mağarası Kokurdan 1 Kokurdan 2 Kurtgirmez Kurtyolu 1 Mağarası Kurtyolu 2 Mağarası Kurtyolu Düdeni Küçük Çıkrıkkapı Kuylucu Mantar Mağarası Medil 1 Medil 2 Mızrak Mağarası Sıçan Mağarası Sırt Kokurdanı Sorkun Düdeni Şelale Mağarası Topmeydanı Kuylucu Uçurum (Atak) Mağarası Ürkülük Kuylucu Yarasa Mağarası 2 Yarasa Mağarası Yukarı Döngelyanı Zoni Subatanı Dağlı Kuylucu

BÜMAK BÜMAK BÜMAK FACC BÜMAK ASPEG ASPEG BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK ASPEG LUSS BÜMAK FACC BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK BÜMAK LUSS BÜMAK BÜMAK FACC ASPEG ASPEG ASPEG ASPEG ? ASPEG ASPEG ASPEG BÜMAK ASPEG BÜMAK BÜMAK FACC FACC ASPEG BÜMAK ASPEG BÜMAK FACC BÜMAK FACC FACC BÜMAK ASPEG BÜMAK




Ek 3: ASPEG tarafından yeni bulunan mağaraların haritaları







Ek 4: Küre Dağları Milli Parkı’nda şu ana dek çalışılan 13 mağaradan toplanan örneklerden bazıları:

Cls.Crustaceae / O. Isopoda (Çov. 6)

Gasteropoda / Zonitide / Oxychilis sp

Insecta / Thysanura / Machilus sp.

Diplopoda / Polydesmidae (Mantar)

Insecta / Trichoptera

Arachnida / Pseudoscorpionida


Cls. Insecta/O. Diptera / Culex pipiens Fam. Mycetophylidae

Cls. Insecta/ O.Diptera

Cls. Insecta O. Diptera (larva) Iuliformia

Cls. Myriapoda/ O.Diplopoda/Supraord.

Arachnidae / Opilionida/ Paranemastoma silii

Cls Crustaceae / O. Isopoda


Cls. Insecta / Ord. Diptera / Limonia nubeculossa

Cls. Insecta / Ord. Diptera /larva

Arachnidae / Aranea

Cls. Arachnidae/Ord. Hydracarina

Cls. Insecta / Ord. Thysanura

Arachnidae / Aranea


Ek 5: İlk 7 Çalışmaya Katılan ASPEG üyeleri : Ali Aytan Ali Ethem Keskin Ali Usuloğlu Ali Yamaç Ayla Titiz Ayşe Tunalı Baha Dinçer Barbaros Acartürk Başak Güleken Bilge Topaç Canan Usuloğlu Cansu Yılmaz Cem Eğrikavuk Cem Yürek Çağan Çankırılı Çiğdem Midillili Derin Eğrikavuk Doruk Dundar Durmus Yarimpabuc Elif Tunalı Elif Usuloğlu Emine Azak Emrah Dimrit Emre Kuruçayırlı

Ender Usuloğlu Ertan Köseoğlu Esra Demirkol Fatih Şen Fulya Sezer Gökçen Fidan Göksu Gürer Güzden Varinlioğlu Gülşen Küçükali Hande Ceylan Hande Eğrikavuk İlker Gürbüz Metin Albukrek Milena Nikolova Murat Eğrikavuk Oana Chachula Ongun Tunalı Osman Tunalı Petar Beron Renan Koen Selin Şen Simge Duga Suha Yararbaş


Ek 6: Çalışmalarımıza Ait Resimler:

Ilgarini

Kurtyolu Mağarası

Ilgarini’nde örnek toplama

Kurtyolu Düdeni


Yaylaköy – Armutlu Yaylası yolu

Armutlu Yaylası’nın doğuya bakan kalker sırtı


Kapaklı Kuylucu ilk iniş

Uçurum Mağarası

Uçurum Mağarası’nda örnek toplama



Yaylaköy Armutlu Yaylası araştırma rotası



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.