The Chopper

Miskende Amerikaanse volkskunst

De chopper is een typisch Amerikaanse uitvinding en steekt jazz, rock-’n-roll, de Beat dichtkunst en abstract expressionisme naar de kroon als belangrijkste culturele exportproducten van de twintigste eeuw. Het meest emblematische chopperbeeld wordt overal ter wereld herkend: Peter Fonda die op de Captain America door een romantisch landschap van het zuidwesten rijdt, zijn buddy naast hem, twee vrijbuiters die meesurfen op de golf van verandering die op het einde van de jaren ‘60 de wereld overspoelde.

Easy Rider en is beladen met een stuk onuitgesproken culturele geschiedenis en implicaties, onbewuste toetsstenen

Het verhaal achter het ontstaan van Captain America bleef meer dan 40 jaar verborgen en is evenzeer beladen met culturele bagage: twee Afro-Amerikaanse mannen, de ene de eren van het begin van de 20e eeuw tot vandaag, via onafhankelijke rijders/bouwers overal ter wereld. De ambachtslieden die de voorgangers van de chopper maakten – specials, cut- downs en bob-jobs – hadden duidelijke redenen en richtlijnen voor hun creaties: een mengeling van prestatieverbetering, de evolutie van de vorm van de motor- een stijlinjectie. Een dergelijke stijl zit trouwens in het individu zelf: de rijder/ bouwer die van plan was zijn machine te wijzigen, was minder of meer succesvol naargelang het oordeel over de mix van kunde en persoonlijke artistieke expressie.

Vaughs; de andere zijn moto-mentor en fabrikant van de machine, een man van een oudere generatie van zwarte chopperbouwers in Watts, Ben Hardy. In 1969 maakten ze de meest herimitatoren en miljoenen fantasieën van escapisme, een droommachine die ogenschijnlijk niet klein te krijgen is. Het verhaal van Vaughs/Hardy is een voorbeeld van de ingewikkelde mix aan invloeden die aan de basis van de chopper lagen; het feit dat dit verhaal verborgen blijft, draagt bij tot de mythes en de veronderstellingen die een accurate geschiedenis van het genre al die tijd onmogelijk maakten.

Choppers hebben diepe wortels in het Amerikaanse motorwezen en sproten na WOII voort uit een mix van onstuimig verlangen naar persoonlijke mobiliteit, vereenzelviging met de westerse, naoorlogse verveling en een interraciale kruisbestuiving die gelijke tred hield met het ontstaan van de rock-‘n-roll. De chopper is een inheems fenomeen dat decennia lang actief met zijn eigen onuitgesproken regels voor zowel machine als rijder, zijn eigen mondelinge overlevering, zijn eigen sterren en een mythische status die aanleunt bij de outlawcultuur.

Diegenen met een ingeboren zin voor lijnen en verhoudingen, verzonnen nieuwe en harmonieuze samenstellingen van de verschillende elementen van de mo- motor en de plaatsing van de wielen. Maar vooral de puur decoratieve elementen – zoals verf, chroom, gravures, - bolen – maakten integraal deel uit van het artistieke succes van een chopper. Weinig of geen van deze bouwers hadden een opleiding in industrieel design of kunsttechnieken genoten en hun werk was nooit bedoeld om in een galerij te plaatsen (tot voor kort), wat hun creaties helemaal pal in het domein van de volkskunst zet.

De bekende kunstcriticus Robert Hughes, auteur van “The Shock of the New”boeken en tv-series, verdedigde het ten- heilige muren van het Guggenheim Museum voor “The Art of the Motorcycle” in zijn kunstcolumn in Time Magazine. vanzelfsprekend als kunst erkend moest worden. Zijn enige klacht was dat er te weinig choppers in de expo stonden, met uitzondering van een replica van

Rider. Hij loofde de “creatieve spitsvondigheid die ervoor zorgde dat het maken kenmerkende vormen van de Amerikaanse volkskunst werd.”

Choppers zijn de ultieme, Amerikaanse volkskunstbeweging, een cultureel explosieve mash-up van bijzondere, Amerikaanse trekken, de cowboy/outlaw, zonder gezin, eigendom of geschiedenis, vrij om de eindeloze highways te verkennen, vrij om zijn persoonlijkheid te uiten via kleding en transportmiddel. Maar er is meer dan enkel dat vleugje Amerikaanse, etnische stijlovervloed, er is de erfenis van Afro-Amerikaanse en Latijnse culturen die vanaf de jaren ’40 hun eigen twee- en vierwielers aanpasten als verre neven van de Anglo-Amerikaanse ‘hot rods’, met hun uitbundige dress code.

In tegenstelling tot vele andere aspecten van volkscultuur, werden de choppers volledig over het hoofd gezien als ernstig studieobject met een historisch belang. Er werden proefschriften geschre- artistieke buitenbeentjes, enz., maar de chopper bleef onzichtbaar voor academici en cultuurhistorici. En zo werd het ware verhaal nooit verteld. Tot nu.

The Chopper, the real story. Paul d’Orléans en Robert Klanten. Formaat: 24,5 × 33 cm. 288 pagina’s. www.gestalten.com