Atlantic Review Edition #3 2020 by Atlantic Airways

FOR ATLANTIC AIRWAYS TRAVELLERS – FREE COPY

ATLANTIC REVIEW EDITION #3 – 2020

ALDA MOHR EYÐUNARDÓTTIR

GRIEF HAS MANY FACES AND I TRY TO CONVEY THAT OLAF JOHANNESSEN

YOU GROW HUMBLE

THE BIGGEST TV PROJECT IN FAROESE HISTORY

ON THE EDGE WITH TROM

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

FAREWELL 2020! It is no secret that 2020 has been a year of great challenges for the world’s aviation and travel industries. Back in March, Covid-19 grounded virtually all air traffic. In concrete terms, for Atlantic Airways it means that we at present only fly to two of our twelve regular destinations. A cut this deep hurts, of course. Nevertheless, we hope that you, our passengers, still feel that we are here for you. We cannot yet offer you the whole range of our high standard services or offer you refreshments, and we have to wear face coverings at work. But, as one of our flight attendant’s so fittingly put it, “We are smiling behind our masks, and we do our utmost to make sure that all travellers feel welcome on board.” This is another digital volume of our magazine, as we are avoiding print to minimize any risk of transmission on board. However, less paper does not mean less quality or any less fascinating reads. This time let us introduce you to people like young Faroese artist Alda Mohr Eyðunardóttir, who is studying at the Royal Danish Academy of Fine Arts in Copenhagen. “Grief drives my art,” says only 23-year-old Alda. She reveals that her pieces are about universal grief, the sorrow everyone will come to experience at some stage of life. And join us to visit acclaimed actor Olaf Johannesen, who earlier this year won his 4th Reumert Award in the category Best Male Actor of 2020. Olaf tells us how awards make you humble and that if you start thinking of yourself as something special you stop growing. Swipe through the pages to find the great interview with Olaf. The biggest TV project in Faroese history will

launch in 2021, when the new detective series TROM starts filming. The series, which is based on Faroese author Jógvan Isaksen’s novels, has already been acquired by the German/French TV broadcaster ZDF/Arte and Viaplay. TROM’s producer is convinced that it has the power to really put the Faroe Islands on the map as a film destination. Read on to find an article about TROM. In this edition we also visit the village Hellurnar, which is home to a striking driftwood house. And we have articles for you about the North Atlantic upper secondary class in Kambsdalur, as well as the women’s shelter, Kvinnuhúsið, which has given women shelter for 30 years now. With this year’s final magazine, we wave goodbye to the most turbulent year in recent aviation history, in the hope that brighter times lie ahead

We wish you all a good and safe journey. Jóhanna á Bergi CEO, Atlantic Airways

THE ORIGINAL

ICELANDIC LIQUORICE & MILK CHOCOLATE IN A SATISFYINGLY CRUNCHY SHELL

F O E T S A T

D N A L E IC

Innihaldsyvirlit / Contents:

SORG HEVUR NÓGV ANDLIT OG TAÐ ROYNI EG AT MIÐLA GRIEF HAS MANY FACES AND I TRY TO CONVEY THAT

EINI HÚS AV LIVAÐUM LÍVI A HOUSE OF LIVED LIFE

OLAF JOHANNESSEN: EIN GERST EYÐMJÚKUR YOU GROW HUMBLE

ÚR SAVNINUM: BINDIKLUBBAR – FORNLEIVD ELLA TREND? FROM THE ARCHIVE: KNITTING CLUBS – RELICS OR ON TREND?

ÚT AV TROMINI VIÐ TROM ON THE EDGE WITH TROM

NØVNINI Á FLOTANUM HJÁ ATLANTIC AIRWAYS FLEET NAMES

KVINNUHÚSIÐ: HAVA VEITT KVINNUM SKJÓL Í 30 ÁR THE WOMEN'S SHELTER

FACTS ABOUT THE FAROE ISLANDS

SØGAN UM ATLANTIC AIRWAYS THE STORY OF ATLANTIC AIRWAYS

ATLANTIC REVIEW is published by Atlantic Airways, Vagar Airport, FO-380 Sørvágur, tel. +298 34 10 00. Advertising: atlanticreview@atlantic.fo. Editor: Ingrid Bjarnastein – ingrid@atlantic.fo. Layout: B árður Mikkelsen – bmi@atlantic.fo and Benjamin Hansen – benjamin@atlantic.fo. Responsibility: Jóhanna á Bergi. Proof and translation: Sprotin.fo. This publication may only be reproduced in agreement with the publishers. Cover: Dom Reardon – instagram.com/dom_reardon_photo

Photo: Swen Stroop

KNÝTIR VIRÐISMIKIL SAMBOND OG STYRKIR SAMSTARVIÐ LANDANNA MILLUM LIFELONG CONNECTIONS AND REGIONAL COOPERATION

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Sorg hevur nógv andlit og tað royni eg at miðla

Alda Mohr Eyðunardóttir var bert 11 ára gomul, tá ið hon misti lítlu systur sína. Hóast hon bert er 23 ár, hevur hon fleiri ferðir upplivað deyðan og ta sváru hjartasorgina, ið fylgir ungdómslívinum. Lýsing hennara av sorg og trauma er blivin eitt eyðkenni, sum millum annað gjørdi sítt til, at hon sum fyrsti føroyingur í fleiri áratíggju fekk eitt lestrarpláss á Kongliga Danska Kunstakademiinum SKRIV AÐ MY ND IR :

H E V UR M A R I T A Á R Ó G V I R ÓGV I L A N G G A A R D O G P R I V A T A R

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

byrgingum og varðum, og ætlanin er at gera inn Tað er summar, og árið er 2019. Vit eru í Keyp setingarlist við teimum báðum.“ mannahavn. Fyrstu árini sum listafólk tók hon serliga foto Alda Mohr Eyðunardóttir tekur í hurðina. journalistiskar myndir, har hon avmyndaði veru Framman fyri henni eru tólv andlit – andlit, sum leikan. Síðani hevur hon ment sín stíl, so hon nú mynda Kongliga Danska Kunstakademiið, og sum arbeiðir við øðrum tilfari. hava ávirkan á framtíðina hjá Aldu. Professarar, „Eitt nú eri eg farin at veva,“ sigur hon. listafólk. Fólk, sum skulu avgera, hvørt Alda fær Hon tykist at hvíla í sær sjálvari sum listafólk, eitt av teimum 25 lestrarplássunum. hóast hon framvegis sigur „Orðið er títt,“ sigur ein í seg leita eftir úttrykkinum. dómsnevndini. Men soleiðis hevur tað ikki Til upptøkuroyndina hev altíð verið. Í roynd og veru ur Alda gjørt fimm verk, ætlaði hon als ikki at fara sum skulu sannføra tey tólv listaligu leiðina. fólkini um, at hon er egnað at vera mill um tey fimm prosentini, sum á hvør LISTAFÓLK ELLA jum ári fáa eitt lestrarpláss. POLITISKT AKTIV? Hon hevur tíggju minuttir at Hóast Alda las á listabreytini greiða frá verkunum. í Hoydølum og so við og við „Eitt verk eitur ‚Hang ing gjørdist varug við, at hon my tears out to dry,‘“ sigur hevði áhuga fyri list, var hon og greiðir frá, at hetta málið ikki at gerast listafólk er ein tilvísing til sangin hjá í sjálv um sær – hon vildi Teiti Lassen við heitinum gerast búskaparfrøðingur „Hanging my worries out to ella samfelagsfrøðingur og dry“. vera aktiv í politikki. Mál „Tað umboðar ta sorgina, ið var at gera samfelagið til ið hevur formað lív mítt,“ ein betri heim við politiska Jón Sonni Jensen, listamaður legg ur hon aftur at og vísir handverkinum. á tey sjálvportrettini, hon „Soleiðis hugsaði eg – eg hevur tikið, tá ið hon nøkur vildi broyta samfelagið, so ár frammanundan hevði hjartasorg. Hon tosar eg gjørdi nógv fyri at fáa gott miðaltal, og tað fekk skjótt, og spenningurin veksur í kroppinum. eg,“ sigur hon. „Eitt annað verk snýr seg um kópakonuna. Tað „Men eg hugsaði ikki um, at tað eru nógvir hættir lýsir eisini ta sorgina, sum tekur seg upp, tá ið hon at gera mun. Eg eri vaksin upp í einum samfelagi, missir hamin,“ sigur hon. har listafólk eru millum tey fimm lægst løntu fólk Brádliga fer hon at gráta. Hon veit ikki hví. ini, og tað vísir bara, at vit ikki hava virðing fyri tí, Trýstið gerst stórt. listin broytir, og teimum virðunum, hon skapar í „Fer hetta nakrantíð at eydnast?“ spyr hon seg samfelagi okkara,“ sigur hon. sjálva. Sum tannáringur var hon virkin í Unga Tjóðveldi Vit venda aftur til upptøkuroyndina. og í bólkinum ‚Frítt Val‘, og eftir lokið miðnáms skúlaprógv kundi hon í roynd og veru søkja inn á tær útbúgvingarnar, henni lysti. Men okkurt helt EITT LISTAFÓLK Í MENNING henni aftur. Eg hitti Aldu Mohr Eyðunardóttir ein vátan hósdag „Eg var als ikki til reiðar at flyta av landinum at í august á verkstovu hennara í Keypmannahavn. lesa, so mamma spurdi meg, hví eg ikki fór á lista Hon er í ferð við at fyrireika seg til eina fram háskúla. Hon visti, at mær dámdi at taka myndir. sýning á Norðuratlantsbryggjuni í oktobur. Ótilvitað hevði hugurin til listina ligið har, uttan „Føroyar fylla nógv í míni list, og hetta er eg visti tað.“ einki undantak. Í løtuni havi eg serliga áhuga fyri

”

Hon er ómetaliga dugnalig at miðla sorg og trauma. Hon er veruliga ein av teimum spennandi røddunum á listapallinum í dag

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Alda flutti tískil niður til tess at ganga á politiskt tilvitaða háskúlanum Krogerup í Humlebæk. Eitt val, ið skuldi vísa seg at fáa týdning fyri lívsleið hennara.

Á EGNUM BEINUM Í DANMARK VIÐ SORGINI SUM DRÍVMEGI Á Krogerup fór Alda at dyrka greinina foto journalist ikk, og her tóktist hon í fyrstu atløgu at vera komin á røttu hill. Á skúlanum kjakaðust næming ar nir um politikk, samstundis sum tey evnaðu list. Tey vitjaðu Ísrael og Palestina, og her tók Alda fyrstu myndirnar, sum seinni vórðu ein partur av tí verkinum, hon læt inn til upp tøkuroyndina áKongliga Danska Kunstakademi inum. Seinni tók hon enn eitt háskúlaskeið í list og design – hesa ferð á háskúlanum Vera. Tað var her, hon tók avgerð um at søkja inn á ymsar lista útbúgvingar í 2018. „Øll hini søktu inn í Keypmannahavn, Malmø, Oslo og Reykjavík. Men eg tordi ikki at siga hinum, at eg eisini søkti inn. Eg óttaðist fyri, hvat onnur hildu um verk míni. Í Føroyum ræður ofta hugsan in um, at list er málningalist. Eg málaði ikki – eg tók myndir, so gjørdi eg veruliga list?“ spyr hon. Hon søkti ikki inn í Keypmannahavn í fyrstu at løgu. Hon vildi skilja seg burtur frá tí konvention ella valinum, so hon leitaði sær heldur móti Oslo, Reykjavík og Malmø. Púra óvæntað fekk hon boðið lestarpláss í Oslo og Reykjavík, men hon tók ikki av. Hon var ikki klár. Árið eftir, í 2019, søkti hon aftur – hesa ferð eisini á nógv virda Kongliga Danska Kunst akademiið, har millum onnur føroysku listafólkini Sámal Joensen-Mikines, Ruth Smith, Ingálvur av Reyni og Hans Pauli Olsen hava lisið. Tá ið hon skapti upptøkuverkið, fór hon av álvara at granska ta sorgina, sum hevur verið stórur partur av lívi hennara. „Eg hevði hjartasorg, meðan eg var á háskúla, og eg skilti als ikki, at hesin drongurin ikki vildi hava meg,“ sigur hon grínandi. Burtur úr tí spurdist eitt sjálvportrett, meðan hon græt av hjartasorg. Hetta gjørdist partur av upptøkuverkinum. Sorg er eitt alfevnandi tema, sum nógv listafólk fáast við. Edvard Munch er víðagitin fyri lýsing sína av sorg og angist, og Sámal Joensen-Mikines lýsti deyðan og sorg. Bátar og skip, sum gingu burt 10

ur. Sjúku. Vanlukkur. Longsul. Eins og Alda hevði hann eisini systkin, sum fóru hiðani alt ov tíðliga. Pápi hansara fór eisini frá foldum av somu sjúku sum systkini. Fyri summi listafólk er sorgin ein lívstreyt, sum skal miðlast. „Míni verk snúgva seg um ta universellu sorg ina,“ sigur hon og sipar til, at øll uppliva sorg fyrr ella seinni í lívinum. „At missa systur mína og at uppliva eina so traumatiska hending sum ung hevur sett sín dám á listina. Hendan kenslan av, at alt er relativt, og at alt hevur ein enda, fyllir nógv í lívi mínum. Eg stríðist enn við angist fyri deyðanum og at missa, og eg haldi, at sorgin hevur nógv andlit. Hon kemur bara aftur í nýggjum hami, og tað royni eg at miðla,“ leggur hon afturat. Hon fær íblástur frá øðrum føroyskum lista fólkum – Jóhan Martini Christiansen, vinkonuni Anný Øssursdóttur Djurhuus og Jón Sonna Jensen. Júst Jón Sonni Jensen metir eisini, at eginleikin og dirvið hjá Aldu at lýsa sorgina er tað, sum ger hana spennandi. „Hon er ómetaliga dugnalig at miðla sorg og trauma. Hon er veruliga ein av teimum spennandi røddunum á listapallinum í dag,“ sigur hann. Hesin eginleikin var eisini ein av teimum, sum próv dómararnir spurdu um á sumri í 2019, tá ið Alda var til upptøkuroynd á Kongliga Kunst akademiinum.

OUR REGION OF EXPERTISE

AUDITING ACCOUNTING TAX ADVISORY In order to foresee the future you must know the past.

WWW.JANUAR.FO

Handmade Faroese design from fish-, seal- and sheepskin Available on fosaadesign.com, Östrøm and the Duty Free Shop

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

BRÆVIÐ Vit eru aftur á sumri í 2019. Alda hevur júst verið til upptøkuroynd, og hon er ikki nøgd. Hon tosaði skjótt, græt, fekk blackout og var øgiliga nervøs. „Hatta gekk av fananum til,“ hugsar hon, tá ið hon letur hurðina aftur. „Eg komi aldrin inn“. Eina viku seinni fær hon bræv í e-boks. „Vit kunnu hervið bjóða tær eitt lestrarpláss á Kong liga Danska Kunstakademiinum,“ stendur í brævinum. Harvið er hon fyrsti føroyingur, sum lesur á Kunst akademiinum, síðan myndahøggarin Hans Pauli Olsen byrjaði í 1979. Síðani Alda fekk boðið pláss, eru tvær aðrar føroyskar kvinnur eisini farnar á Kunstakademiið.

”

Eg droymi um at lesa víðari í New York ella London. Eg veit bara, at hetta ikki endiliga skal vera síðsti partur í ferð míni, tí Føroyar eru endastøðin

Alda hevur leitað síðani tannárini. Hvat vildi hon? Hvat skuldi hon vera? Kundi hon liva av listini? Nú hevur hon loksins funnið svarið og hill sína, og hon er komin til sættis við, at fíggjarliga óvissan í lista yrkinum er ein avbjóðing. Ein av bjóðing, sum hon tó vil gera vart við og broyta. Og hóast hon hevur megnað at fáa tað lestrarplássið, mong undan henni ikki hava megnað, so er hon ikki vís í, at hon fer at taka eina masterútbúgving í list á Kunst akademiinum. Dreymurin um størri av bjóðingar kaga undan í sjónarringinum. „Eg droymi um at lesa víðari í New York ella London. Eg veit bara, at hetta ikki endiliga skal vera síðsti partur í ferð míni, tí Føroyar eru enda støðin,“ sigur hon og hvørvur fyri at arbeiða víðari við verki sínum.

Navn Alda Mohr Eyðunardóttir Aldur 23 ár Útbúgving Lesandi á Kongaliga Danska Kunstakademiinum

Alda Mohr Eyðunardóttir

Bústaður Keypmannahavn

Grief has many faces and I try to convey that

Name Alda Mohr Eyรฐunardรณttir Age 23 Education Student at the Royal Danish Academy of Fine Arts Domicile Copenhagen

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Alda Mohr Eyðunardóttir was only 11 when she lost her little sister. At 23 her portrayals of death and trauma have come to characterize her art and earned her a place, as the first Faroese candidate for decades, at the Royal Danish Academy of Fine Arts. In our interview Alda seems at ease as an artist, though it was not what she set out to become.

ARTIST OR ACTIVIST? Though Alda studied art at upper secondary college, she wanted to become an economist or socio logist. Alongside college, Alda was active in the left-leaning Faroese Republican Party and lobbied for sexual and reproductive rights. The goal was to use politics to make the world a better place, so she secured the grades to study whatever she wanted. Still, something held her back. Alda’s mother encouraged her to explore art. “I didn’t consider that there are many ways to make a difference. I grew up in a society where artists are among the five lowest paid professions, and this just shows our lack of regard for what art changes and the values it creates in our society,” Alda says.

FLYING SOLO IN DENMARK DRIVEN BY GRIEF In the politicized circles of Krogerup Folk High School, Alda dove into photojournalism and initially though she had found her calling. However, after another stint at a folk high school, Vera this time, Alda finally decided to apply to art school in 2018. “I didn’t tell the others [at Vera] that I applied. I worried about what people would think of my works. In the Faroe Islands art is equivalent with painting. I didn’t paint, I took pictures, so was I really creating art?” Alda asks. Initially, she applied to anywhere, but Copenhagen. And was offered places both in Oslo and Reykjavík. Still, she was not ready. A year later she applied to the Royal Danish Academy of Fine Arts. In creating the application piece, Alda embarked on a meticulous examination of grief.

“My heart was broken at Krogerup, I just couldn’t understand that this boy didn’t want me,” she laughs. The experience resulted in a self-portrait of Alda crying of heartbreak, which became part of the application. Many artists have worked with grief. Edvard Munch is world-famous for his depictions of grief and angst. Fellow Faroese student of the Royal Academy, Sámal Joensen-Mikines, portrayed ships lost, disease, disasters, longing. Like Alda, his siblings passed much too early. For some artists grief is a condition of life they have to mediate. “My works are about the universal grief,” Alda says and adds that everyone experiences grief sooner or later. “Loosing my sister, experiencing that trauma as a child has shaped my art. This feeling that everything is relative and finite looms large in my life. I still struggle with anxiety about death and loss, and I think that grief has many faces. It simply returns in a new cloak, and I try to convey that,” Alda adds. Several Faroese artists inspire Alda, including Jóhan Martin Christiansen, her friend Anný Øssursdóttir Djurhuus and Jón Sonni Jensen. And precisely Jón Sonni Jensen says about Alda, “She is incredibly talented at conveying grief and trauma. She is truly one of the exciting voices on the art scene today.”

LIFE AS AN ARTIST Alda is the first Faroese student at the Royal Academy since 1979. Since her acceptance two other Faroese women have joined. Having searched since her teenage years, Alda has come to terms with life as an artist and the financial uncertainties that come with it. Though it is a challenge she wants to raise awareness of and change. The artists expression is ever-evolving. She has explored weaving and is currently working on installations with cairns and dams, the Faroe Islands continue to be a major influence in her work. An MFA (Master of Fine Arts) in New York or London might be next. What Alda knows for certain is that the Faroe Islands is her final destination.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Olaf Johannessen

Ein gerst eyðmjúkur „Um tú fert at hugsa um teg sjálvan sum nakað serligt, so er vandi fyri, at stígur kemur í. At tú ikki flytur teg longur. Eg havi ta uppfatan, at líka mikið hvørjum tú arbeiðir við, so ver forvitin eftir nøkrum nýggjum og onkrum, sum broytist. Ikki steðga upp og siga: Her eri eg, og eg dugi alt,“ sigur 59 ára gamli Olaf Johannessen, ið nú fyri fjórðu ferð hevur fingið eina Reumert virðisløn S KRIV AÐ MYND IR :

H EV UR K A J J O E N SE N K IR S TI N V A N G O . O .

„Skelkandi góður sjónleikur og ein einastandandi dupultframførsla“. Soleiðis orðar dómsnevndin, ið letur ársins Reumert virðislønir, seg í grund gevingum fyri, at tað gjørdust Olaf Johannessen og Jens Albinus, ið fingu heiðurin sum bestu mann ligu sjónleikarar í 2020. Virðis lønina fáa teir báðir fyri leiklutin sum tvíburar í sjónleikinum Det store stilehæfte, ið gekk á Husets Teater í Keypmannahavn í vár (sýning arnar vórðu steðgaðar vegna koronu, men verða væntandi tiknar upp aftur á vári 2021, blaðstj.). Hetta er fyrsta ferðin, at tveir sjónleikarar vinna heiðurslønina sum besti mannligi sjónleikari. „Eg eri ikki sjónleikari fyri at fáa heiðurslønir. Tað havi eg sum so ongantíð verið. Heiðurslønirnar, sum eru komnar, mæla: Tú ert nakað serligt. Tað er ein fella at trúgva tí. Tað snýr seg um at finna

eina javnvág ímillum sítt ego og virðingina fyri arbeiðnum, sær sjálvum og sínum starvsfeløgum,“ sigur Olaf Johannessen.

HEIÐUR Olaf Johannessen hevur fingið stóra viðurkenn ing og nógvar virðislønir fyri leiklutirnar á palli í Danmark og í Týsklandi. Hann hevur verið til nevndur til týsku sjónleikavirðislønina Faust sum einasti sjónleikari, ið ikki hevur týskt sum móður mál. Faust virðislønin er ein tann størsti heiðurin fyri sjónleik í vesturheiminum. Í heyst hevur hann spælt við í leikinum Faust á Teater Republique, og eisini tí framførsluna hava ummælararnir mestsum bara gott at bera. „Søren Sætter-Larsen og Olaf Johannessen, tveir av okkara bestu sjónleikararum á palli, vísa

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

stórfingin avrik í leikinum Faust,“ skrivar til dømis ummælarin hjá Børsen, Lars Wallenberg. Tað tykist, sum at hvat Olaf Johannessen so fer í holtur við, so eydnast tað væl. Tað hevur eyðkent yrkisleiðina hjá honum. „Eg havi verið forkelaður og kann ikki annað enn vera nøgdur. Fyri tað mesta hevur tað eisini verið stuttligt. Tað hevur eisini gingið framá alla tíðina,“ sigur Olaf Johannessen.

BYRJANIN Tá ið Olaf Johannessen var unglingi, var ikki nógv, sum bendi á, at hann fór at gerast viðurkendur sjón leikari. Ikki tí, sjónleikurin var í blóðinum. Pápin, Eyðun Johannessen, og mamman, Tove Jacobsen, tókust bæði við sjónleik. Men Olaf helt tað vera meira spennandi at fáast við tónleik, og í sjónleikahøpi var hann upptikin av teknikkinum aftan fyri pallin. At arbeiða við ljósi og pallmyndum – tað var nakað av tí. „Av tilvild kom eg við í ein leik, tá ið eg var um 16–17 ára gamal, tí teimum manglaði ein sjón leikara. Tað var nokk so stuttligt, og so gekk tað ‚slag í slag‘,“ greiðir Olaf Johannessen frá. Í 1983 verður sjónleikaumhvørvið í Havn skift út við sjónleikaumhvørvið í Odense. Olaf Johannessen er fyrst í 20’unum og er sloppin á sjónleikaraskúlan í Odense. „Tað var eitt kultursjokk. Eg kendi meg ógvuliga

"Faust" – Mynd: Karoline Lieberkind

fremmandan, og tað tók eini tvey ár, áðrenn eg fall til og kundi hvíla í, hvaðani eg kom, og hvør eg var. Tað var eitt sindur ótrygt í fyrstuni,“ sigur Olaf Johannessen.

MENNINGIN Tá ið Olaf Johannessen minnist aftur á tíðina í Odense, fær sjónleikaraskúlin ikki bestu skots málini. Hann hevði væntað sær meira av skúlanum. Ikki fyrr enn hann eftir lokna útbúgving fær starv í sjónleikarhúsinum í Aarhus, tekur menn ingin sum sjónleikari veruliga dik á seg. „Tann veruliga menningin byrjaði ikki, fyrr enn eg var liðugur í skúlanum. Leikstjórar og viðleikarar hava lært meg mest; bæði tá ið tey

Try our new & remarkable resturant! Faroe Law provides legal assistance to business enterprises with an emphasis on the commercial, practical and pragmatic objectives of the client.

Lunch at 11:30 -14:00 Dinner at 17:30 -21:30

Our areas of practice include: ■ ■ ■ ■ ■

Mergers and acquisitions Company law Project development and financing Restructuring and insolvency law Building and construction law

■ ■ ■ ■ ■

Banking and financing law Oil and gas law Maritime law Tax law International contracts

Faroe Law is an independent Faroese Law Firm with associated offices in Copenhagen, Aarhus and Nuuk. We are result oriented and provide a personal tailored service to our clients.

FAROE LAW Sp/f Magnus Heinasonar gøta 10 · Postbox 158 · FO-100 Tórshavn · Faroe Islands Tel. (+298) 66 99 00 · faroelaw@faroelaw.fo · www.faroelaw.fo

www.hallartun.fo

sansir.fo

HeildarHeildarloysnir loysnir fráfrá ArtiCon ArtiCon HOTEL BRANDAN

Eitt trygt grundarlag Articon hevur serligan førleika innan jørð-, kloakk-, betongarbeiði, byggibúgving, vega- og havnagerð, fjarhita, timbur- og snikkaraarbeiði eins og ymisk apteringsarbeiði, tá skip verða bygd ella umvæld. Men vit kunnu standa fyri ella vera partur av so at siga øllum verkætlanum ella byggiarbeiði so sum skrivstovubygningum, verksmiðjubygningum, goymsluhøllum, umvæling og umbygging.

Articon P/f · á Hjalla 20 · 188 Hoyvík · Tel. 350 700 · www.articon.fo

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

At fáa Lauritzen virðislønina merktist beinavegin. Eftirspurningurin eftir Olafi gjørdist størri, ikki bert til leiklutir á palli, men eisini at spæla í film um og filmsrøðum. Millum annað fekk hann leik lutir í kendum røðum sum Borgin, Brotsgerðin 3, 1864 og Brúgvin. Tað er tó á palli, at hann kennir seg heima. Har er hann uppvandur, og har eru royndirnar flestar. „Mær dámar betur at vera á palli, tí tá ert tú meira í sambandi við áskoðararnar. Áskoðarin og sjónleikarin skapa nakað saman í rúminum,“ sigur Olaf Johannessen. Leiklutirnir hava verið mangir og ymiskir øll árini, síðani Olaf Johannessen fyri 40 árum síðani hevði sín fyrsta leiklut. Hann hevur verið við í Jeppe á fjallinum eftir Holberg; Einaræðisharran um, sum er ein leikur eftir kenda filminum hjá Charlie Chaplin frá 1940; Hamlet hjá Shakespeare – og hann hevur spælt Jesus fyri at nevna nakrar heilt fáar leikir og leiklutir. Men hóast 40 ár á palli, har ein hevur roynt tað mesta, so er hugurin at halda fram enn líka stórur. Olaf Johannessen hevur lagt dent á at velja leik lutir, sum á ein ella annan hátt eru spennandi, fyri ikki at enda í einari støðu, har hann kennir seg fastlæstan. 20

"Diktatoren" Nørrebro Teater Mynd: Büro Jantzen / Nørrebro Teater

DRÍVMEGIN

„Tað er ymiskt, sum ger, um ein uppgáva er spennandi. Tað kann vera leikstjórin, sum er spennandi. Tað kann vera leikluturin. At leikurin er ein klassikari, sum verður gjørdur nútíðar hóskandi – nakað, sum fyriheldur seg til sína tíð og enn er sigandi í dag,“ sigur Olaf Johannessen. Nakrir leiklutir lokka meira enn aðrir. „Eg havi fyri tað mesta spælt menn, sum berjast við tilveruna. Menn, sum ikki heilt laga seg eftir umstøðunum, og sum berjast fyri at vera til. Tað er kanska ikki tilvildarligt, hvørji tilboð eg sigi nei takk og ja takk til,“ sigur Olaf Johannessen flenn andi.

"Cyrano De Bergerac" Det Kongelige Teater – Mynd: Miklos Szabo

hava vant meg, og tá ið vit hava tosað,“ sigur Olaf Johannessen. Eftir átta ár í Aarhus, í 1994, gongur leiðin til Keyp manna havn ar. Olaf fær starv í Konga liga Sjónleikarhúsinum í høvuðsstaðnum. Tá ið Olaf Johannessen hevur arbeitt eini 10 ár á Kongaliga Sjónleikarhúsinum, verður hann upp sagdur. Eitt lítið afturstig á yrkisleiðini, men Olaf fótaði sær skjótt aftur. Hann hevur úr at gera; ikki í føstum starvi, tí tað hevur hann ikki havt síðani tíðina á tí Kongaliga, men heldur ein leiklut í senn, bæði í Danmark og í Týsklandi. Í 2010 fær Olaf Johannessen handað Lauritzen virðislønina og tær 250.000 krónurnar, ið fylgja við henni. Í donskum høpi er hon ein hin størsta viðurkenningin, ein sjónleikari kann fáa. „Tað var óveruligt. Tá ið tú hyggur at, hvørji hava fingið virðislønina frammanundan, so eru tað fólk, sum eg virði høgt. Og so eri eg knappliga eisini í tí røðini! Eg føldi meg ikki verdigan til tað, og tó. Ein gerst eyðmjúkur,“ sigur Olaf Johannessen.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

„Tað er meira spennandi at lýsa eitt menniskja, sum berjist, enn eitt, sum hvílir í sær sjálvum,“ sigur hann. Tá ið Olaf hyggur aftur á lív sítt sum sjónleikari, so er niðurstøðan, at hann á ungum árum hevur verið ov sjálvsøkin. Tað ráddi um at fáa leik ir, har hann varð miðdepilin. Tann hugburðurin er broyttur munandi, serliga eftir at hann møtti konuni, Maritu Dalsgaard, ið er útbúgvin sjónleik ari og arbeiðir sum leikstjóri. „Samrøðurnar við hana hava ment hina síðuna. Tá fekk eg eyguni upp fyri, at virðið liggur í tí, vit gera saman, og ikki tí, eg geri einsamallur,“ sigur Olaf Johannessen.

Um Olaf Olaf Heine Johannessen, føddur 1961 Útbúgvin á Odense Teater í 1986 Hevur vunnið fýra Reumert heiðurslønir. Í 2015, 2016 og í 2020 sum besti mannligi sjónleikarin. Í 2018 fekk hann Ársins Reumert heiðursløn. Fekk í 2010 Lauritzen virðislønina, sum er størsta sjónleikaravirðislønin í Danmark. Lauritzen

FØROYAR

virðislønin verður á hvørjum ári givin sjónleikara

Illa ber til at tosa við føroying, sum býr uttanlands, uttan fyrr ella seinni at spyrja: Ætlar tú at flyta heimaftur? „Fyri nøkrum árum síðani hugsaði eg: Fanin, nú havi eg búð longur í Danmark enn í Føroyum! Ja, vit tosa av og á um at flyta, tí vit hava bæði sterkt tilknýti til Føroyar.“ Hann er við familjuni í Føroyum fleiri ferðir um árið og viðhvørt eisini í longri tíðarskeiðum. Olaf Johannessen hevur eitt ynski um at spæla í Føroy um fyri føroyskum áskoðarum. Í 2005 stovnaði hann saman við Maritu Dalsgaard Leik hús Skift. Í 2006 spældi hann við í einum leiki hjá Leikhús Skift. Ætlanin var at spæla í Føroyum í mai 2020, men ætlanin varð av ongum orsakað av koronu støðuni. Í staðin setti Leikhús Skift upp ein leik á heysti 2020. Hann varð sýndur í Løkshøll í Runavík og í SALT á Tvøroyri í desember. Tað er einrøðuleikur, sum Olaf spælir, og Marita leikstjórnar. Tú kundi mett, at soleiðis sum arbeiðslívið hjá Olafi sær út, so er frægast, at bústaðurin er í Keypmannahavn. Tá ið samrøðan til hesa greinina verður gjørd, spælir Olaf Faust í Keypmannahavn, samstundis sum hann er við í upptøkunum til eina filmsrøð. „Sum ferðasambandið er í dag millum Føroyar og útheimin, so ber væl til at røkja eitt starv uttan lands,“ heldur Olaf Johannessen. Hann leggur tó dent á, at avgerðin um at flyta ikki er tikin enn. „Hvør veit?“ spyr Olaf Johannessen.

og sjónleikarinnu, sum hava gjørt vart við seg við einastandandi avrikum antin í sjónleikarhúsi, í biografinum, í útvarpsleiki ella í sjónvarpsrøð. Við heiðrinum fylgja 250.000 krónur. Fekk í 2009 Poul Reumerts Minnislegat. Olaf er búsitandi í Vanløse saman við unnustuni Maritu Dalsgaard, ið er útbúgvin sjónleikarinna, og børnum teirra Antoniusi og Johannesi. Eigur børnini: Sissal, fødd 1983 Tobias, føddur 1992 Sigrid, fødd 1995 Antonius, føddur 2002 Johannes, føddur 2004

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Olaf Johannessen

You grow humble THE BEGINNINGS There wasn’t much indication that the teenager Olaf Johannessen would become a renowned act or. Though it is true that both his father Eyðun Johannessen, and mother, Tove Jacobsen, were in the theatre world, Olaf preferred making music or working backstage. “I was in a play by chance when I was around 16-17, because they were an actor short. It was fun, so things just evolved from there,” Olaf Johannessen reminisces. He trained at theatre school in Odense, Denmark. He recalls it as a bit of a shock, he felt very foreign at first. And the school didn’t quite live up to his expectations. After graduating, he started to hone his craft at Aarhus Theatre. Olaf recalls learning most from rehearsals and conversations with directors and fellow actors. After Aarhus the actor moved to Copenhagen to The Royal Danish Theatre, where he worked for a decade. A lay-off from The Royal came as a temporary career setback, but Olaf quickly found his feet and starred in roles both in Denmark and Germany.

ACCOLADES In 2010 Olaf Johannessen receives the Lauritzen Award and the DKK 250,000 that come with it. It is considered the highest recognition an actor can receive in Denmark. “It was unreal. When you look at the list of for-

mer recipients, you see people I admire greatly. And suddenly I found myself in their ranks. (...) It is humbling,” Olaf Johannessen says. Since then he has received several awards, and a nomination to the German acting award Faust, as the only non-German speaking actor in history. The Faust is one of the greatest theatre accolades in the Western world. “I’m not an actor for the sake of awards. I never have been. The awards tell you: you are special. Believing that is a trap,” Olaf emphasises and adds, “If you begin to think of yourself as special, you stop growing. (...) No matter what you do, be curious about what is new, changes.” Still, after the Lauritzen Award Olaf found himself in greater demand and landed roles in TV series like Borgen, The Killing 3, 1864 and The Bridge.

DRIVING FORCE Regardless of his TV success, the stage is Olaf’s home. He enjoys co-creating with the audience. His long list of roles includes Hamlet, Jesus and The Dictator, an adaptation of Charlie Chaplin’s 1940 film. After 40 years on stage Olaf Johannessen has yet to grow tired of the craft. Perhaps because he has always tried to pick roles he finds interesting. “I have mostly played men who grapple with existence. Men who don’t quite adapt (...) perhaps not by chance,” the actor laughs. Looking back, Olaf concludes that when he was

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

younger he was too selfish as an actor. He wanted roles that placed him centre stage. His attitude chan ged considerably after meeting his wife, Marita Dalsgaard, who is a trained actress and works as a director. “She opened my eyes to the fact that there is value in what we do together, not what I do on my own,” Olaf Johannessen says.

FAROE ISLANDS Faroese expats are invariably asked if they intend to move back home. Olaf has spent more years in Denmark than the Faroe Islands. The couple occasionally discusses moving back home. They have strong ties to the archipelago and visit several times a year, sometimes for long periods. Olaf would also like to act in the Faroe Islands. He founded the theatre company Skift in 2005 with Marita. The company was due to play in the Faroe Islands in May 2020, but Covid cancelled those plans. Instead they put up a play in the islands in autumn 2020. A monologue performed by Olaf and directed by Marita. With Olaf starring in Faust in Copenhagen, while also recording a TV series at the same time, it might appear as though moving would be unthinkable. “Who knows?” Olaf says and adds, “With today’s travel connections between the Faroe Islands and the rest of the world, it is perfectly possible to work abroad,” though he emphasises that no decision has been made yet.

About Olaf Olaf Heine Johannesen, born 1961. Trained at Odense Teater in 1986 Reumert Awards in 2015, 2016 and in 2020 as best male actor. In 2018 he received the Reumert of the Year. In 2010 he received the Lauritzen Award, which is the greatest acting accolade in Denmark. The Lauritzen Award is handed every year to an actor and actress, who have given outstanding performances in theatre, cinema, radio plays or television series. The honour comes with a DKK 250,000 cash prize. In 2009 he received the Poul Reumert Memorial Stipend. Olaf lives in Vanløse with his wife Marita Dalsgaard, who is a trained actress, and their children Antonius and Johannes. Father to Sissal, born 1983, Tobias, born 1992 Sigrid, born 1995 Antonius, born 2002 Johannes, born 2004

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

"Faust" â&#x20AC;&#x201C; Photo: Karoline Lieberkind

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

ÚT AV TROMINI VIÐ

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Føroyar taka nú av álvara lopið út av tromini sum films- og sjónvarpsframleiðandi land. Krimirøðin TROM, sum er seld týsk/franska sjónvarpsrisanum ZDF/Arte og stroymingtænastuni ViaPlay, er nógv tann størsta føroyska sjónvarpsframleiðslan higartil. Fíggjarætlanin er beint oman fyri 36 milliónir krónur, men sjálvt hugskotið til TROM fekk Torfinnur Jákupsson, meðan hann sum tannáringur stóð og vøkudroymdi við flakalinjuna í fiskavirkinum í heimbygdini Norðragøtu U N I L E I T I SST E I N H A N SE N M YN D I R : T R O M O G B E N J A M I N H A NSE N

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Líkið av einum limi í einum djóraverndarfelags skapi verður funnið í blóðreyða sjónum eftir eitt grinda dráp. Blaðmaðurin Hannis Martinsson kannar málið, og avdúkingarnar skelka lítla oyggja samfelagið úti í Norðuratlantshavinum. Soleiðis ljóðar lokabragdið í føroysku krimi røðini TROM, sum nú verður framleidd í Føroy um. Hugskotið til TROM eigur Torfinnur Jákups son, sum eisini hevur skrivað handritið til røðina, ið byggir á krimiskaldsøgurnar hjá føroyska rit høvundinum Jógvani Isaksen. „TROM er ein krimisøga við einum umhvørvis vinkli, og tað er ein av orsøkunum til, at áhugi hevur verið fyri røðini uttanlands,“ greiðir Tor finnur Jákupsson frá í skrivitilhaldi í einum summarhúsum í Norðursælandi í Danmark. Týski/franski sjónvarpsrisin ZDF/Arte og stroym ing tænastan ViaPlay hava bæði keypt TROM, og tað er beinleiðis orsøkin til, at føroyska sjónvarpsrøðin yvirhøvur verður gjørd. Torfinnur Jákupsson viðgongur, at tað er rættiliga viðbrekið at samantvinna eitt morð í fryntligu og friðarligu Føroyum við grindadráp og djóra- og umhvørvis vernd. „Eg haldi, at tað er serliga tí, at grindadrápið elvir til so nógv kjak, at eg havi valt bara at fara beint á tað, fyri onkursvegna at taka allar atfinningarnar í upplopinum. Eg haldi sjálvandi eisini, at grinda drápið er upplagt sum karmur um søguinngangin, men TROM snýr seg ikki bert ikki um grindadráp. Tað er bert eitt vegamót í søguni.“

SKAL UNDIRHALDA OG HUGFANGA Torfinnur Jákupsson vísir á, at TROM hinvegin er skrivað sum ein spennandi nútímans krimisøga,

ið eisini nemur við nøkur størri hugvekjandi og tíðarhóskandi evni, sum ávirka okkum øll í dag. Roynt verður at taka allar síður við og ikki bert mála heimin upp í ein svart/hvítan veruleika. „Mær dámar væl søgur um vanlig fólk, sum eru úti fyri óvanligum hendingum, og hvussu tey stríða seg gjøgnum tað. Í Føroyum eru vit eisini tætt tongd at náttúruni eins og hvørjum øðrum, og tað er eisini karmur um søguna í sendirøðini, eins og tað er í bókunum hjá Jógvani Isaksen. Tematiskt viðger TROM, hvussu umhvørvi okkara ávirkar og skapar okkum sum menniskju, eins og hvussu vit sum menniskju ávirka og skapa okkara umhvørvi,“ hugleiðir Torfinnur Jákupsson, sum eisini á egnum kroppi hevur merkt tætta tilknýtið, sum føroyingar hava við náttúruna. „Tá ið eg var trý ár, mundi eg druknað. Tann tankin hevur altíð havt mín áhuga, altso hetta, at júst tað, sum heldur okkum á lívi, kann eisini vera okkara størsta lívshóttan. Men í dag skapar um hvørvis kjakið alsamt fleiri yvirskriftir og størri áhuga, tí tað kennist, sum vit eru bókstavliga á einum krossvegi, sum fer at avgera okkara lívstíð sum mannaætt. Men um søgan í TROM í síðsta enda megnar at undirhalda fólk og samstundis geva teimum nakað at hugsa víðari um, so eri eg nøgdur.“

FER AT KOSTA 36 MIÓ. KR. TROM er størsta føroyska films- og sjónvarps verkætlan higartil. Røðin, sum verður í seks pørt um, fer at kosta beint oman fyri 36 milliónir krónur at framleiða, og hon skal takast upp í Føroyum. Upptøkutíðin er tríggjar og ein hálvan mánað, og maðurin, ið skal syrgja fyri, at TROM

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

verður veruleiki, er Jón Hammer, sum eigur lítla, føroyska framleiðslufelagið KYK Pictures. „Vit skulu filma líka nógvar minuttir í sambandi við TROM sum til tveir heilar spælifilmar, so hetta er rættiliga umfatandi fyri okkum her í Føroy um. Men ætlanin er, at so nógv sum yvirhøvur gjørligt skal gerast á føroyskum, av føroyingum og í Føroyum,“ greiðir Jón Hammer frá, meðan hann setir seg til rættis í einari lítlari sofu á skrivstovuni hjá KYK Pictures, sum heldur til í einum hugnaligum loftshølum mitt í føroyska høvuðsstaðnum. Fyri Jón Hammer, sum hevur royndir frá dan ska film- og sjónvarpsumhvørvinum, har hann eitt skifti starvað ist fyri Zentropa, er TROM meira enn bara ein sjónvarpsframleiðsla. „Málið við TROM er eisini at menna films- og sjón varps umhvørvið í Føroyum. Vit hava nógv sera dugnalig fólk í Føroyum, men vit eru ikki von við at arbeiða so skipað í so langa tíð, sum tað krevur at framleiða eina heila sjónvarpsrøð. Tað er nakað, sum okkara fólk skulu royna og læra við

at framleiða TROM. Tískil eru flestu fólkini, sum eg brúki í framleiðsluni, føroyingar, men eg má eisini hava onkrar útlendingar við, ið hava royndir við stórum films- og sjónvarpsframleiðslum, og sum okkara fólk so kunnu læra av.“

KASPER BARFOED HØVUÐSLEIKSTJÓRI Millum annað verður høvuðsleikstjórin danin Kasper Barfoed, sum føroyskir leikstjórar so verða knýttir at. „Teir føroysku leikstjórarnir hava enn leik stjórnað ov lítið til, at onkur er sinnaður at spýta 36 milliónir í eina røð til teir at leikstjórna. Kasper Barfoed er hinvegin eitt altjóða kent navn, sum hevur leikstjórnað fleiri røðir og filmar, og ta sannroynd hava vit brúkt til at selja røðina og á tann hátt fáa hana fíggjaða,“ ásannar Jón Hammer. Ætlanin er so, at Kasper Barfoed leikstjórnar teir fyrstu partarnar av TROM og harvið setur stemningin og stílin út í kortið, áðrenn føroyskir leik ar stjórar so taka yvir og leikstjórna hinar part ar nar. Í so máta eru sjónvarpsrøðir eitt

»TROM ER EIN KRIMISØGA VIÐ EINUM UMHVØRVISVINKLI, OG TAÐ ER EIN AV ORSØKUNUM TIL, AT ÁHUGI HEVUR VERIÐ FYRI RØÐINI UTTANLANDS« Torfinnur Jákupsson

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

sindur øðrvísi enn filmar, vísir Jón Hammer á, tí filmar eru vanliga eitt listarligt frámerki hjá leikstjóranum, men sjónvarpsrøðir, serliga krimi røðir, fylgja ávísum og kendum leistum og mynda formum. „Tað gevur tó eisini avgjørdar fyrimunir at hava onkrar útlendingar við í framleiðsluni, tí teir síggja ofta tingini eitt sindur øðrvísi enn vit, sum búgva her í Føroyum. Gløgt er gestsins eyga, verður sagt, og tað passar,“ staðfestir Jón Hammer, sum eisini vísir á, at danska felagið Reinvent Studios, sum eisini er knýtt at framleiðsluni, hevur verið av gerandi fyri, at TROM kann gerast til veruleika.

HUGSKOTIÐ KOM VIÐ FLAKALINJUNA Hugskotið til TROM fekk Torfinnur Jákupsson longu sum tannáringur, meðan hann í summar frítíðini stóð og vøkudroymdi við flakalinjuna á fiskvirkinum í heimbygdini Norðragøtu. „Eg minnist, tað var ein dagin, at vinmaðurin Sjúrður Justinussen og eg sótu í kaffisteðginum og prátaðu. Vit eru báðir filmsfjepparar og prátaðu leysliga um, at tað kundi verið stuttligt at gjørt ein krimifilm ella krimirøð sum tær útlendsku, vit hugdu at, í Føroyum. Vit komu so inn á Jógvan Isaksen, sum hevur ættarbond til Gøtu, og hansara krimi bøkur, at tær vóru eitt gott boð og høvdu riggað væl at pallsett til film ella sjónvarp. Men so ringdi klokkan, kaffisteðgurin var liðugur, og vit máttu aftur til arbeiðis.“ Frá sínum plássi við flaka linjuna hevði Torfinnur Jákupsson tó útsýni niðan á Støðlafjall, har fyrsta morðið í fyrstu krimibókini hjá Jógvani Isaksen verður framt á sjálvari tromini. Og meðan Torfinnur soleiðis stóð og legði ein fisk fyri og annan eftir í flekimaskinuna í keðiligari endur tøku, rótfesti hugskotið seg veruliga í honum. „Gerandisdagurin tók so yvir aftur, eg flutti til London at lesa og arbeiða, og áðrenn eg varnaðist, so vóru 10 ár gingin,“ staðfestir Tórfinnur Jákupsson turrisliga og fer at flenna. „Men meðan eg havi verið uttan lands, so hava røðir sum Sopranos, Wire og Breaking Bad skapt eina nýggja gull øld fyri sjón varps røðir, og áhugin

hjá mær fyri, hvussu tú kanst menna eina søgu í einari sjónvarpsrøð í mun til í einum filmi, er bara vaksin.“

FØROYAR ERU HØVUÐSLEIKARIN Ein, sum gleðir seg serliga nógv til at síggja TROM á skíggjanum, er Jógvan Isaksen, rithøvundurin, ið hevur skrivað krimiskaldsøgurnar, sum eru upp havið til røðina. Jógvan Isaksen fegnast um, at tað eru føroyingar, sum gera sjónvarpsrøðina, og at hon verður tikið upp í Føroyum. „Tað hevði hóast alt verið eitt sindur uttanhanda, um upptøkurnar eitt nú vórðu gjørdar í Íslandi,“ staðfestir Jógvan Iskasen. „Tí høvuðsleikarin í mínum bókum er í veru leikanum hvørki Hannis Martinsson ella William Hammer, men Føroyar. Ivist í, um eg hevði kunnað skrivað mínar krimisøgur, um tær skuldu gingið fyri seg nakra aðrastaðni enn í Føroyum. Føroyar sum land og fólk eru bæði grundarlag, karmur og innihald í mínum bókum.“ Jógvan Isaksen dugir ikki heilt at siga, um Føroy ar eru so nógv betur egnaðar til krimi enn onnur støð. Í yvirlitum yvir kriminalitet í londum í heim inum liggja Føroyar trygt sum tað minst kriminella landið í verðini, so tað var ikki beinleiðis orsøkin til, at Jógvan Isaksen fór at skriva krimibøkur um Føroyar. „Hinvegin hevur mær altíð dámað krimibøkur, og um tú so vilt skriva hetta inn í títt jørðildi, so mást tú uppfinna ella inn flyta kriminalitetin. Tað, sum kanska ger Føroy ar væl egnaðar sum staðseting, er, at her er í veru leikanum so lítil kriminalitetur, og so okkara einastandandi náttúra. Eitt at kalla óbrúkt umhvørvi í tílíkum høpi.“ Torfinnur Jákupsson, sum hevur fingið kreativt frælsi og loyvi til at tillaga og dagføra ymisku søgutræðrirnar og persónar nar í bókarøðini hjá Jógvani Isaksen, heldur, at tað finn ast nakrar spennandi and støður í føroyska samfelag num, sum gera tað sera áhugavert til eina sjónvarps røð. „Tá ið tú kemur til Føroya, so er tað sum at traðka aftur í fortíðina, men samstundis

»HØVUÐSLEIKARIN Í MÍNUM BÓKUM ER Í VERULEIKANUM HVØRKI HANNIS MARTINSSON ELLA WILLIAM HAMMER, MEN F ØROYAR« Torfinnur Jákupsson

Rest well. at our new hotel in Tórshavn www.hiltongardeninn.fo

ROYN OKKARA TALGILDU UNDIRHALDSSKIPAN TRY OUR DIGITAL ENTERTAINMENT SYSTEM Tendra WIFI Turn on your WIFI Vel „AtlanticAirfi” Choose "AtlanticAirfi" Tendra kagan á tíni eind Open your browser

https://airfi.aero

10108

Njót ferðina Enjoy the flight

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

kemur tú til eitt øgiliga nútímans samfelag. Føroyar eru eitt sovorðið bygdasligt, men eisini modernað Wild West úti í Norðuratlantshavi. Vit føroyingar eru eitt øgiliga egið fólk, sum hevur sín heilt egna og sterka samleika, men samstundis eru vit í danska kongaríkinum, ið nærmast er ein tjóðskaparlig psykosa. Og so hava vit føroyingar eitt øgiliga myrkt skemt ingar semi og taka ikki tingini ov álvarsamt, men samstundis eru vit eisini øgiliga álvarsom fólk. Nógv sovorðin viðurskifti eru áhugaverd at spæla sær við í røðini,“ heldur Torfinnur Jákupsson.

EINKI FILMSUNDIRSTØÐUKERVI Í FØROYUM Á loftsskrivstovuni hjá KYK Pictures í Havn noyð ast tey at leggja eina ætlan fyri hvønn minsta smálut í framleiðsluni, tí tað skal ganga skjótt, frá tí upptøkurnar til TROM enda hálvan juni, og til røðin skal á skíggjan í september 2021. „Vit hava sett gongd á alt nú – eitt nú tónleikin – ið føroyingar gera, og sum má vera liðugt, áðrenn vit fara at filma. Klippingin og alt eftirarbeiðið má eisini liggja í fastari legu, um tíðarætlanin skal halda,“ greiðir Jón Hammer frá, meðan eitt bros breiðir seg um varrarnar á honum. Um framleiðarin er fjálturstungin av verkætlan ini, hann er farin í holt við, so fjalir hann tað væl. Men í lítla framleiðslufelagnum hava tey nógv um oyruni, ásannar hann. Filmsliðið verður umleið 30 fólk, og so eru tað millum 20 og 30 leiklutir í røð ini. Til ávísar senur skulu tey brúka 100 statistar, og yvirhøvur gevur tað nakrar serligar avbjóðingar, at tey hava valt at taka røðina upp í Føroyum. „Tað finst einki filmsundirstøðukervi í Føroyum, sum tey eitt nú hava í Danmark, har tú kanst keypa teg til alt, eitt nú nakað so einfalt sum leikgripir. Tað kanst tú fara inn í eitt hús í Danmark og leiga eftir tørvi til teir filmar og sjónvarpsrøðir, tú skalt framleiða. Her í Føroyum mugu vit út at finna allar leikgripirnar sjálv og yvirhøvur upp finna tað mesta av nýggjum. Vit kunnu ikki rokna við nøkrum, og tí eru vit eisini farin undir fyri reikingarnar til TROM í góðari tíð.“

EITT LÍVSVERK Høvuðsorsøkin til, at TROM nú verður veruleiki, er uttan iva áræðið og málsøknið hjá Torfinni

Jákupssyni. Tí eftir 10 ár í London valdi Torfinnur Jákupsson at venda nøsini heimaftur, og tað setti okkurt í honum í rørslu. „Eg var um at verða 30 ár, og tað kendist onkurs vegna sum ein krossvegur. Eg hugsaði, at um eg nakrantíð skuldi gera nakað við henda gamla tann áringadreymin um at skriva mína egnu sjónvarps røð, so mátti tað vera nú.“ Eftir at hava arbeitt nøkur ár sum fríyrkisfólk í fjølmiðlaheiminum valdi Torfinnur Jákupsson í 2018 at taka kjansin og at seta alt annað til viks. „Eg setti meg at skriva handritið, gjørdi ein sølu faldara, og so fekk eg nøkur góð vinfólk og onnur við í eitt toymi til at gera ein sonevndan teaser. Og síðani fór eg sum ein lítil ambitiøsur bygdamaður aftur út í stóru verð á alskyns festivalar og sølu stevnur við mínari krimirøð, men tað gekk bara væl,“ staðfestir Torfinnur Jákupsson turrisliga, áðrenn hann leggur hugleiðandi afturat, at TROM kennist sum eitt lívsverk- eitt hjartabarn – tí tað er ein samanrenning av ymiskum skapandi hug skotum, sum hann hevur putlast við í mong ár. Og fleiri av hesum hugskotunum renna nú saman í eina hægri eind. „Men samstundis er tað vónandi bara byrjanin til nakað størri, tí TROM skal gjarna bara vera tann fyrsta røðin av mongum, eg skrivi, og hendan fyrsta sesongin av røðini er vónandi bara tann fyrsta av fleiri,“ sigur Torfinnur Jákupsson, sum eisini vísir á týdningin, sum danska framleiðslufelagið Re invent Studios hevur havt. „TROM er fyri tey eins nógv eitt hjartabarn, sum hjá mær, tí TROM er fyrsta originala framleiðsla hjá Reinvent Studios. Tì taki eg tað sum eitt stórt herðaklapp, at tey velja TROM sum eitt slag av flaggskips-verkætlan hjá teimum.“ Fyri Jón Hammer og KYK Pictures er TROM eisini eitt slag av sveinaroynd, tí hann hevur ikki staðið á odda fyri einari so stórari verkætlan áður. „Nú skulu vit so prógva, at vit veruliga kunnu gera TROM lidna og levera røðina til tey, ið hava goldið fyri hana. Megna vit tað, so kann TROM veruliga lata dyrnar upp fyri, at Føroyar verða eitt films- og sjónvarpsframleiðandi land, tí hava vit megnað at gjørt eina sovorðna røð eina ferð, so megna vit tað aftur. Eg kenni meg tryggan. Vit hava eina góða røð.“

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

ON THE EDGE WITH

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

The Faroe Islands are poised to take off as a film and TV production country with crime drama TROM. The production has already been acquired by German/French broadcaster ZDF/ Arte and streaming service ViaPlay

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

The body of a member of an animal rights group is found in the blood soaked sea after a pilot whale hunt. Journalist Hannis Martinsson investigates the case and his revelations shock the little island society in the North Atlantic. This is the TROM plot conceived by Torfinnur Jákupsson and based on the Nordic Noir novels by Faroese author Jógvan Isaksen. It is a crime drama with an environmental angle, which is what has sparked international interest. The Faroese screenwriter acknowledges that it is a delicate matter to link a murder in the friendly Faroe Islands with pilot whale hunts and animal protection. “As pilot whale hunting attracts so much debate, I decided to address it head-on, to somehow nip all the accusations in the bud. I also find it a great setting to introduce to the narrative, but TROM isn’t about pilot whale hunting at all.” For Torfinnur Jákupsson, TROM is a work of modern noir that tackles thought-provoking, timely themes in a world that is more than just black or white. People in the Faroe Islands have a close connection with nature and each other; this is what frames both the series and Jógvan Isaksen’s novels. Thematically TROM examines how the environment shapes us and how we shape the environment, Torfinnur Jákupsson muses, “I nearly drowned when I was three. I always found it fascinating that what keeps us alive can also be our greatest menace.” The environment is on the global agenda, we are at a crossroads. And the screenwriter hopes that TROM will both entertain and give viewers food for thought.

DKK 36 MILLION BUDGET The six-part series is scheduled to be produced in the Faroe Islands over three and a half months next summer. Jón Hammer, who owns the little Faroese production company KYK Pictures is charged with making it happen. The plan is for as much of the production as possible to be done in Faroese, by Faroese people in the Faroe Islands. It is about more than this production. “The aim with TROM is to develop the Faroese film and TV scene,” Jón Hammer says.

This is why most of the crew will be Faroese, however, some people with extensive experience will be brought in.

KASPER BARFOED PRINCIPAL DIRECTOR One of the imports will be the Dane Kasper Barfoed as principal director. The Faroese directors have not directed enough yet for anyone to give them DK 36 million. Kasper Barfoed, on the other hand, is internationally known. He will direct the first episodes of TROM and establish its mood and style. Then Faroese directors will take over the following episodes. Jón Hammer points to the advantages of bringing some people onboard from abroad: they bring knowledge, experience, as well as fresh eyes and perspectives.

CONCEIVED AT THE FILLETING LINE Torfinnur Jákupsson conceived the idea for TROM as a bored teenager at the filleting line in his home village Norðragøta. During a break he was chatting about making a detective series in the Faroe Islands with his friend Sjúrður Justinussen. They agreed that Jógvan Isaksen’s novels would be well suited, but then the coffee break was up. From his place at the line, Torfinnur Jákupsson had a view of Støðlafjall mountain, where the murder in Jógvan Isaksen’s first novel is committed, on the very edge, trom, in Faroese. The idea took hold, but then Torfinnur was off to study in London and suddenly 10 years had passed.

THE FAROE ISLANDS IS THE PROTAGONIST Author Jógvan Isaksen is eagerly awaiting watching the series on screen. And he is very pleased that it will be recorded in the archipelago, “It would be a little awkward if it had been filmed, say, in Iceland.” The author reveals that the main character of his novels is not the journalist, but the c ountry itself, “I don’t think I could have written my crime novels if they were set elsewhere. The Faroe Islands as a country and people form the basis, frame and contents of my books.” Not that the record-low crime rates in the is-

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Jón Hammer

lands are what inspired Jógvan Isaksen. But he always enjoyed detective novels, so he had to invent the crime. Perhaps the absence of crime coupled with majestic nature is what makes the Faroe Islands such a great setting, it is virgin territory in this context. Torfinnur Jákupsson was given free reign to adapt the narratives and characters in the novels. He enjoys playing with the contrasts in Faroese society in the series, “Coming here is like stepping back in time, but at the same time you find a very modern society. The Faroe Islands are like a provincial, but modern, Wild West in the North Atlantic (...) We have our own very strong identity, but are also in the Danish Realm, it is practically a nationalistic psychosis.”

NO FILM INFRASTRUCTURE IN THE FAROE ISLANDS

LIFE’S WORK The making of TROM is doubtlessly down to Tor finnur Jákupsson’s courage and determination. After 10 years in London he decided to come home, “I was about to turn 30 and it felt like a crossroads. I thought: if I ever want to realize my teenage dream of writing my own TV series, now is the time.” He wrote the manuscript, produced a pitch and got some good friends to help him make a teaser. Then he set off to festivals, the very incarna-

Torfinnur Jákupsson

At KYK Pictures in Tórshavn they are planning every detail of production. They will have to work fast, the series is due for release in September 2021. The music, created by Faroese artists, is in production. And post-production must be carefully planned to avoid delays. If Jón Hammer is nervous he hides it well. But he does admit that he is busy. The crew will be around 30 people and the cast between 20 and 30. For some scenes they will need 100 extras, and filming in the Faroe Islands presents certain challenges. In other countries you can rent props, for example. In the Faroe Islands you have to go out and find them, and in general invent most of what you need. Nothing can be taken for granted, so preparation has started early. tion of a plucky provincial dreamer. He says that TROM feels oddly like a life’s work. But he also hopes it is only the beginning of several season and many series. For Jón Hammer and KYK Pictures, it is now all about delivering TROM to the investors. He believes it will pave the way for the Faroe Islands as a film and TV production country, because if you can create one series of this magnitude, you can do it again. “I’m at ease. We have a good series,” Jón Hammer concludes.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Kvinnuhúsið

Hava veitt kvinnum skjól í 30 ár Kvinnur úr øllum landinum og øllum samfelagsbólkum hava í 30 ár leitað sær skjól í Kvinnuhúsinum. Summar koma bukaðar á miðjari nátt. Tó koma tær flestu stillisliga mitt um dagin. Allar flýggja undan harðskapi í parlagi og nærsambondum SKRIV AÐ MY N D IR :

H EV UR E L I N M I R J A M SD Ó T T I R D ITTE M A T H I L D A J O E N SE N / V E I N GIR

Uttanífrá er onki, sum avdúkar, at stóri, hvíti betongbygningurin í miðbýnum í Havn hýsir eini kreppumiðstøð fyri kvinnur. Men í 30 ár hevur Kvinnuhúsið leigað seg inn í hølini hjá KFUM beint við SMS. „Vit hava akkurát málað gongina og skift gólvið. Tað ger tað ljósari og heitari, tá ið tú kemur inn, og tað er umráðandi, at kvinnurnar merkja, at Kvinnuhúsið er eitt gott stað, longu tá ið tær koma higar,“ sigur Ann-Britt F. Mortensen, sum er dag ligur leiðari í Kvinnuhúsinum.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Tað byrjaði eitt vetrarkvøld í 1989. Kvinnufelagið í Havn skipaði fyri fundi, og hóast illveður hetta kvøldið leitaðu 85 konufólk úr øllum landinum sær út á Reyn á fundin í Mettustovu. Summar av kvinnunum vóru møttar, tí tær høvdu upplivað harðskap í parlagnum á egnum kroppi. Aðrar vóru avvarðandi. Við íblástri úr grannalondunum, sum longu høvdu havt hetta tilboð í fleiri ár, vildu tær skipa eitt tilboð til kvinnur, sum livdu við harðskapi í parlagnum. Og fundurin varð start skotið til Kvinnuhúsið, sum vit kenna tað í dag. Hetta kvøldið í januar 1989 varð Kvinnuhúsfelagið stovn að og nevnd sett til ein Kvinnu hús grunn. Ætlanin var, at felagið við tíðini skuldi fáa egið hús, og grunnurin skuldi savna pening til endamálið. Og í oktober 1990 læt Kvinnuhúsið upp í miðbýnum í Havn. Í dag, 30 ár seinni, leigar Kvinnuhúsið framvegis

hølini hjá KFUM. Í grunninum standa nú 1,8 milliónir krónur, tað er langt frá tí, eini hóskandi høli kosta, og tí er dreymurin um at ogna sær egin hús fjarur, um politiska skipanin ikki hjálpir til við pengunum.

EITT ÁVÍST SLAG AV MANNFÓLKI Tá ið ein kvinna flytur inn, fær hon eitt lítið kamar, har hon kann búgva, til hon fótar sær aftur. Hava tær børn við, ber til hjá børnunum at fáa egið kamar. Men tað eru bert fýra kømur í húsinum, og tað er meir enn so komið fyri, at starvsfólkini í Kvinnuhúsinum hava reitt ból á skrivstovuni, tí øll kømrini hava verið upptikin. Hølini eru at kalla óbroytt seinast 30 árini, tó at gólvini nýliga eru skift og veggirnir málaðir. Tað er kvinnan, sum ger av, um hon vil flyta inn

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

í Kvinnuhúsið. Vanliga samskifta starvsfólkini við kvinnuna í eina tíð, áðrenn hon ger av at flyta inn. „Fólk spyrja ofta, hvørji konufólkini eru, sum koma her. Men tað er einki ávíst slag av konufólki, sum vendir sær til Kvinnuhúsið. Tað er ávíst slag av mannfólki, sum er atvoldin til, at konan má leita sær hjálp hjá okkum,“ sigur Ann-Britt F. Mortensen, sum síðani desember í fjør hevur verið leiðari í Kvinnuhúsinum. Ann-Britt tók við eftir Elina Reinert Planck, sum í eitt mannaminni hevur verið ímyndin av Kvinnuhúsinum, til hon í fjør fór frá fyri aldur. Tey fyrstu árini, eftir at Kvinnuhúsið var sett á stovn, var eingin leiðari. Í 1994 stóð Elini Reinert Planck í boði at gerast fyrsti dagligi leiðarin í Kvinnuhúsinum. Tá var norm ering in tvey hálvtíðarstøv, men Elin setti sum treyt, at talan mátti vera um fulltíðarstarv, skuldi hon taka av. Tað kravið varð gingið á møti, og restin er søga. „Eg eri týpan, sum livir ein dag í senn, so eg hevði ikki ímyndað mær, at eg skuldi verða verandi í starvinum í 25 ár,“ sigur Elin Reinert Planck, sum leggur dent á, at hon hevur trivist væl í starvinum, og hon hevur upplivað nógvar broytingar á økinum hesi árini. Ein broyting, sum er hend, síðani Kvinnuhúsið varð sett á stovn, er, at tað vorðið meira fjølbroytt, tá ið tað kemur til, hvørji konufólk nú seta seg í samband við Kvinnu húsið. „Støðan hjá kvinnuni er broytt. Tá ið eg byrjaði her, vóru kvinnurnar ofta bundnar at manninum fíggjarliga. Tær høvdu onga ella lítla inntøku, og ofta komu tær ikki higar, fyrr enn børnini vóru vaksin. Men tær kvinnurnar hava vit sæð sera lítið til seinastu árini. Tað vil siga, at kvinnurnar

koma fyrr. Tær eru í 30- og 40-unum, og tær hava børnini við. Tær vilja ikki bjóða børnunum um støðurnar heima,“ greiðir Elin Reinert Planck frá.

VILJA IKKI LÝSA VIÐ, AT KONAN ER FARIN Í KVINNUHÚSIÐ Royndirnar hjá Elini og Ann-Britt eru, at kvinnur nar í stóran mun fáa frið fyri makanum, tá ið tær koma í Kvinnuhúsið. Tey 25 árini Elin var leiðari í Kvinnuhúsinum, sigur hon seg hava ringt eftir løgregluni fimm ferðir, og tá hevur talan verið um fullar menn, sum hava rópt uttanfyri. Staðsetingin mitt í býnum ger eisini, at menn ikki vilja verða sæddir uttanfyri, sigur Ann-Britt. „Teir vilja ikki beinleiðis lýsa við, at konan er farin á Kvinnuhúsið, og her kemur sosiala eftirlitið í einum lítlum samfelagi kvinnuni til góðar.“ Bygningurin er so stórur, at menninir vita ikki, hvar teir skulu standa, tá ið teir skulu rópa inn eftir konuni. „Einaferð ringdi ein maður, tá ið eg hevði vakt. Hann skuldi bara siga frá, at nú fór hann oman í Kvinnuhúsið at knúsa konuna sundur. Eg skundaði mær oman, men eg sá ongan uttanfyri. So ringir telefonin aftur, og tað er sami maður. Hann skuldi bara siga, at hann var farin heim aftur, tí har vóru

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

níggju ymiskar inngongdir, og hann visti ikki, hvørja hann skuldi bróta inn ígjøgnum. So á tann hátt er tað ein tryggleiki, at vit húsast her,“ sigur Elin Reinert Planck.

EISINI TILBOÐ TIL BØRN Nógvar av kvinnunum hava børn við sær í Kvinnu húsið. Ein broyting við árunum er, at fokusið er flutt frá í stóran mun at vera á kvinnuna til í dag eisini at fevna um børnini. Ein námsfrøðingur er í starvi til at taka sær av børnunum. „Børnini hava jú upplivað tað sama sum mamman, og tíbetur verður hond eisini tikin um tey í dag,“ sigur Elin Reinert Planck. Børnini mynda eisini innrættingina av hølunum. Eitt spælirúm við leikum er á miðhæddini, og á einum skrivaraborði í uppihaldsstovuni er ein røð av litblýantum. „Hesir litblýantarnir eru ein gáva, sum vit júst hava fingið,“ greiðir Ann-Britt frá. Og gávurnar eru nakað, sum børnini gleðast um. Ann-Britt letur dyrnar upp til eitt lítið rúm. Á nøkrum hillum standa á leið hálvthundrað nýggir barnaryggsekkir, sum tey hava fingið frá Mary-fonden. At síggja til líkist hetta vanligum skúlataskum, men innihaldið er ikki blýantar og skúlabøkur, men ein bamsa, toilettlutir, ein bók og aðrir lutir, sum kunnu gera fyrstu tíðina eitt sindur lættari fyri børnini. „Børnini eru jú eisini rýmd heiman saman við mammuni, og tað hendir, at tey ikki fáa stundir at taka nakað við sær, tá ið tey koma higar. Tí er tað gott fyri børnini, at tey fáa ryggsekkin, sum er teirra egni,“ sigur Ann-Britt.

”

Tað er fantastiskt at síggja, at børnini hava vinfólk við á vitjan í Kvinnuhúsinum uttan at skammast av tí 42

Fyri summi børn tekur tað tíð at falla til í húsinum; fyri onnur er tað lættari at góðtaka støðuna. Elin Reinert Planck metir, at tað ikki longur er so stór skomm knýtt at tí at búgva í Kvinnuhúsinum, sum tað var fyrr. „Tað er fantastiskt at síggja, at børnini hava vin fólk við á vitjan í Kvinnuhúsinum uttan at skammast av tí. Til dømis verða barnaføðingardagar hildnir her. Tað er heilt fantastiskt at síggja, at børn uttan skomm kunnu siga: ‚Nú eru vit her eina tíð‘.“ Men tað er upp til kvinnuna sjálva, hvat hon fortelur børnunum um støðuna. „Tær flestu siga sum er, men tað eru enn onkrar, sum fortelja børnunum, at tey eru farin at ferðast, og at Kvinnuhúsið er eitt hotell. Men tað er lættari at siga tað, tá ið børnini eru smá. Vit tosa við kvinnuna um tað, men avgerðin er hennara. Tað hevur týdning, hvussu gomul børnini eru. Størri børn spyrja, og tá eggja vit mammuni til at siga sum er,“ sigur Elin.

DREYMURIN AT EIGA SÍTT EGNA Grundarlagið undir virkseminum í Kvinnuhús inum er sjálvbodna arbeiðið. Øll árini hava nógvar kvinnur traðkað til uttan løn. Tær taka telefon ina uttan fyri vanliga arbeiðstíð; uttan tær kundu kvinnur, sum uppliva harðskap, ikki vent sær til Kvinnuhúsið alt samdøgrið. Og so eru tað eisini tey, sum stuðla á annan hátt, til dømis við at lata húsinum gávur. Her er talan um fyritøkur, grunn ar, felagsskapir og privat fólk. „Tað hevur sera stóran týdning fyri okkum,“ sigur Ann-Britt. Bæði Ann-Britt og Elin hava ein dreym um, at Kvinnu húsið í framtíðini kann fáa síni egnu hús, hóast tær eru sera glaðar fyri tey hølini, tær húsast í nú, tí staðsetingin er júst tann rætta til endamálið. Men talan er jú um eitt leigumál, sum treingir til viðlíkahald og umbygging fyri at verða nútíðarhóskandi. Um tær finna eini hús í miðbýnum, sum eru egnað, er onki, sum bendir á, at Kvinnuhúsið megnar at keypa tey, sum fíggjar støðan hjá grunninum er, tí fyri 1,8 millión fært tú eingi hóskandi hús í Havn. Skal dreymurin gerast veruleiki, má onkur hjálpa til. Annaðhvørt landið, kommunurnar ella vinnan. Ella eitt samstarv millum teirra, slær Ann-Britt F. Mortensen, leiðari í Kvinnuhúsinum, fast.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Um Kvinnuhúsið  Kvinnuhúsið byrjaði sítt virksemi 1. oktober 1990

 Í 2019 fekk Kvinnuhúsið 432 áheitanir. Hetta merkir ikki, at talan er um 432 ymiskar kvinnur, tí sama kvinna vendir sær ofta fleiri ferðir til Kvinnuhúsið  Higartil í ár (okt. 2020) eru komnar slakar 600 áheitanir, sum er met  Tvey starvsfólk starvast 30 tímar um vikuna í Kvinnuhúsinum umframt dagliga leiðaran  Telefonin svarar alt samdøgrið alt árið  Uttan fyri vanliga arbeiðstíð eru tað sjálvboðin, sum svara telefonini. Umleið 35 sjálvbodnar kvinnur eru knýttar at húsinum 43

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Kvinnuhúsið

Sheltering women for 30 years For the last 30 years, women fleeing intimate partner violence have found refuge at the women’s shelter in Tórshavn, Kvinnuhúsið. They come from all areas of the country and all walks of life. On a stormy January night in 1989, women from around the Faroe Islands, some with personal experience of violence, came together to organise a refuge for women living with intimate partner violence. In 1990 the women’s refuge, Kvinnuhúsið, opened at rented premises, the local YMCA, in the heart of Tórshavn. Volunteers are the shelter’s backbone. They answer the phone outside hours, for example. And donors mean a lot too, these include businesses, trusts, organisations and private individuals.

A CERTAIN TYPE OF MAN “People often ask what kind of women come here. But there is no specific type of woman, who turns to the shelter. There is, however, a certain type of man, who is the reason why women have to seek help from us,” emphasises Ann-Britt F. Mortensen, who has managed the shelter since last year. Women will often have been in touch with the shelter for a time, before they decide to move in. When they arrive, they are given a little room to live in until they find their feet again. If they have children, their children can also have their own room. Though, with only four rooms in the house, staff have often had to make up beds in the office too. Elin Reinert Planck managed the shelter from 1994 until she retired last year. She never imagined she would stay for 25 years, but loved the job. She has seen some changes in her time. “When I started here, women were often financially dependent on men. They had little income and would not seek refuge until their children

were grown. Women come sooner now. They are in their 30s and 40s and bring their children. They don’t want their children to live under the conditions in the home.”

NOBODY WANTS TO ADVERTISE THAT THEIR WIFE LEFT FOR THE SHELTER In Elin and Ann-Britt’s experience, the women at the shelter are largely left alone by their partners. In 25 years Elin has called the police five times, and then only because of drunks yelling outside. The shelter is in the middle of town, “Men don’t want to advertise the fact that their wife left for the shelter. This is where the social controls of small society is an advantage,” Ann-Britt muses. Besides, the YMCA building is so big that the drunks don’t know, which window to shout at.

A HAVEN FOR CHILDREN The shelter initially focused mostly on women’s needs, but has shifted to include children more. After all, they have been through the same experience as their mother. Today a social educator works at the shelter. And there is a play area on the middle floor. The shelter also receives donations for the children. It has just received more than 50 backpacks form the Mary Foundation. They look like regular schoolbags, but have a teddy, toiletries, a book, and other things to ease the start at the shelter a little. “The children have also fled their home, and sometimes there wasn’t time to bring anything. It is good for them to have a backpack of their own,” Ann-Britt explains. It can take time for children to get used to their new reality, but Elin believes that there is less stigma attached to living at the shelter than before, “It is incredible to see children bring playmates

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

here without any embarrassment. We have children’s birthday parties here. It’s wonderful to see children saying without shame: ‘we’re here for a bit now’.”

DREAMING OF A HOUSE Both Ann-Britt and Elin hope that Kvinnuhúsið will have its own facilities one day, though they emphasise that the current location is ideal. But it is rented and in need of maintenance and refurbishment to meet today’s demands. The facilities were recently painted and the floors replaced, making it a little brighter and warmer, but otherwise little has changed.

The Kvinnuhús association and trust originally set out to acquire a house for the shelter, but that is likely to remain a distant dream without tangible political support. If they were to find a suitable building in the centre, there is little chance it would be affordable. The trust has DKK 1.8 million in its keep at present. No fitting house is available in the capital for that sum. Realising the dream would require the contribution of the government, municipalities or business. Or collaboration between all these actors, concludes Ann-Britt F. Mortensen, manager of Kvinnuhúsið.

About Kvinnuhúsið

 K vinnuhúsið opened its doors on October 1st 1990.  I n 2019 Kvinnuhúsið was contacted 432 times. This does not mean that 432 different women contacted the shelter, the same woman often contacts Kvinnuhúsið several times.  S o far this year (Oct. 2020), the shelter has been contacted 600 times, which is a record.  T wo people work 30 hours per week at Kvinnuhúsið, in addition to the manager.  T he telephone line is open 24 hours a day, every day of the year.  O utside regular working hours volunteers answer the pone. Around 35 women volunteers work with the shelter. 45

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Norðuratlantiskur studentaflokkur

Knýtir virðismikil sambond og styrkir samstarvið landanna millum

Næmingarnir eru ikki í iva. Heldur ikki skúlin. Íløgan er ógvuliga væl givin út. Nýggja verkætlanin við norðuratlantiska studentaflokkinum styrkir um vitan og førleikar og skapar virðismikil sambond og samstarv millum fólk og mentanir í Norðurlondum. Seinna hálvár í 2020 hava næmingarnir gingið í skúla á Miðnámi á Kambsdali 46

SK RIVA Ð H E VU R JÁ K U P B OGI JOE NSE N MYNDIR: E YÐB JØRN JA C OB SE N / E YB IIMYNDIR

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Vit eru á Miðnámi á Kambsdali í Eysturoynni. Skúlin, har høgt er til loftið og vítt til veggja. Har sjónarringurin røkkur langt út um landoddarnar. Har tosað verður á føroyskum og á fremmandum máli. Í einari av skúlastovunum verður tosað á norð urlendskum máli burturav. Hetta er tann sokallaði norðuratlantiski studentaflokkurin. Tann fyrsti av sínum slag. Í flokkinum ganga 22 næmingar úr fýra ymsum Norðurlondum. Tey eru úr Føroyum, Grønlandi, Íslandi og Danmark. Skúlagongdin er býtt millum londini, og í fyrru lestrarhálvu á øðrum ári fór undirvísingin fram á Miðnámi á Kambsdali. „Endamálið við verkætlanini er fyrst og fremst at knýta londini tættari saman í einum norður lendskum samstarvi um skúla og útbúgving. Men tað er eisini eitt mál í sær sjálvum, at næmingarnir skulu fáa betri og hollari vitan og sterkari tilknýti til mál, mentan og liviumstøður í teimum fýra

londunum,“ sigur Magni Høgnesen, altjóða sam skipari á Miðnámi á Kambsdali. Talan er um eitt trý ára studentaskúlatilboð við náttúrubreyt, sum í stóran mun er knýtt at læru greinum í náttúruvísindum og tøkni. Og tað er ikki uttan orsøk, tí náttúran og tilfeingið, ið vunnið verður burtur úr náttúruni, er sterkur felags nevnari fyri londini. Haraftrat knýtir stórpolitiski áhugin fyri artiska økinum londini tættari saman í felagsskapi.

VILDI ROYNA FLOGIÐ Tveir føroyskir næmingar ganga í norðuratlantiska studentaflokkinum. Onnur er Angela Djurhuus úr Kollafirði. Hin er Femja Poulsen úr Havn. Femja sigur, at hon var ikki í iva, tá ið møguleikin vísti seg. „Eg hevði tørv á at sleppa úr Føroyum og royna flogið. Royna okkurt, sum var nýtt og øðrvísi. Í norð ur atlantiska flokkinum fái eg eina góða

Tað er mennandi at koma burtur í onnur lond og standa á egnum beinum. Eg eri vorðin ein búnari og sjálvstøðugari persónur við fleiri royndum í viðførinum 48

Femja Poulsen, Føroyar

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Femja Poulsen og Angela Djurhuus úr Føroyum

John Hiawathannguaq Hans Møller úr Grønlandi

Markus Halfdan Haahr úr Íslandi

Caroline Termansen Villumsen úr Danmark

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

ámsútbúgving og spennandi upplivingar í fýra n ymsum londum,“ sigur hon. Men tað er ikki alt. Týdningurin, ið flokkurin kann fáa fyri Føroyar í royndini at styrkja sambandið og samstarvið við hini Norðurlondini, kann ikki yvirmetast, heldur Femja. „Tað er eingin ivi um, at virðismikil sambond verða knýtt. Ikki bara vinasambond, men eisini sambond, sum kunnu fáa stóran og av gerandi týdning í politiskum, vinnuligum og mentanar ligum samstarvi landanna millum í framtíðini. Slík sambond kunnu gerast gull verd,“ sigur hon. Hon heldur seg hava fingið nógv burtur úr at ganga í blandaða flokkinum. Fyrst og fremst er tað innlitið og fatanin av fremmandum máli og ymiskum mentanum og virðismiklum sam bondum. Men tað hevur eisini havt stóran persón ligan týdning at ganga í flokkinum, sigur Femja. „Tað er mennandi at koma burtur í onnur lond og standa á egnum beinum. Eg eri vorðin ein búna ri og sjálvstøðugari persónur við fleiri royndum í viðførinum,“ sigur hon. Femja er fegin um árið á studentaskúlanum í Gribskov í Danmark og gleðir seg nógv at sleppa til Íslands og Grønlands. Men tað er eisini gott at vera í skúla heima í Føroyum, heldur hon. „Tað er ein fragd at sleppa at vísa fremmandu næming unum okkara land og okkara mentan,“ sigur hon.

GLØGT ER GESTSINS EYGA Tað er nógv, sum knýtir londini í norðri saman. Men tað eru eisini grundleggjandi munir, sum skilja londini og fólkasløgini sundur. Tey eru ymisk í brigdi. Í máli og mentan til dømis. Tað er málið og mentanin, sum eyðkennir eitt og hvørt fólkaslag. Vegurin til felags fatan gongur tí gjøgnum málið og mentanina. Tí er norðuratlantiski studentaflokk urin eitt frálíkt hugskot og ein kærkomin møgu leiki hjá teimum ungu. Tað halda tey, sum ganga í flokkinum. Flokkurin byggir brýr og skapar eina felags fatan, eru tey á einum máli um. Caroline Termansen Villumsen úr Danmark er ein av næmingunum í norðuratlantiska flokkinum, og hon hevur givið málsliga týdninginum gætur. „Stundum havi eg varhugan av, at eg má vera munandi greiðari og neyvari í mínum samskifti.

Tað kann vera um okkurt, sum eg taki púra sum givið, sum onnur ikki gera, tí tey antin ikki tosa danskt ella hava danskt sum móðurmál. Málið og málsligir trupulleikar kunnu tí vera ein forðan í samskiftinum við onnur,“ sigur hon. Mentanarliga eru eisini grundleggjandi munir. Tað er til dømis munur á, hvussu fólk heilsa og knýta samband hvørt við annað. Tað kann tykjast ógvuliga banalt, men hevur stóran týdning í samskiftinum við onnur, heldur John Hiawathann guaq Hans Møller úr Grønlandi. „Føroyingar, íslendingar og danir heilsa við orðum. Tey siga hey og góðan dag. Tað gera vit grøn lendingar ikki. Vit lyfta eygnabrýrnar og siga ikki so nógv við orðum, men lata kroppin og rørslurnar tala. Tað vakti eitt sindur av undran millum hini í flokkinum ta fyrstu tíðina. Kanska hildu tey okkum grønlendingar vera firtnar, men soleiðis var tað als ikki,“ sigur hann. Munurin millum mál og mentanir er eisini tað, sum Markus Halfdan Haahr úr Íslandi hevur givið sær far um. Hann er hálvur íslendingur og hálvur dani og hevur tí fingið bæði íslendska og danska mentan inn við móðurmjólkini. „Íslendsk mentan og føroysk eru í nógvar mátar javnlíkar og minna nógv um hvørja aðra. Donsk mentan víkir eitt sindur frá, og grønlendsk er púra øðrvísi. Blandingin er góð og endamálið at røkka felags fatan uppaftur betri,“ sigur hann. Hóast talan er um ein norðuratlantiskan studentaflokk, har tosað verður norðurlendskt, er skipað so fyri, at allir næmingar fáa móðurmáls undirvísing á A-stigi. Eisini teir føroysku.

GÓÐAR ROYNDIR Á Miðnámi á Kambsdali fegnast samskiparin stór liga. Royndirnar higartil hava verið góðar, bæði tá ið talan er um undirvísing og um tað, sum fer fram uttan fyri skúlan og eftir skúlatíð, sigur Magni Høgnesen. Flestu næmingarnir búgva hjá privatum, meðan tey eru í Føroyum. Tað vil siga hjá føroyskum familjum í bygdum í Eysturoynni, eitt nú í Fugla firði, í Norðragøtu, í Syðrugøtu og á Glyvrum. Men næmingar búgva eisini aðrastaðni í landinum, eitt nú í Havn. Tað er ein fyrimunur, heldur samskiparin, at

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

næmingar nir búgva hjá privatum. Á tann hátt koma teir í størri mun í samband við føroysku familjuna, føroyskt mál og føroyska mentan. Fatanin hjá samskiparanum sampakkar væl við ta fatan, ið næmingarnir sjálvir geva til kennar. „Fantastiskt. Stór uppliving og fyri lívið. Fitt og blíð fólk. Og ein øðrvísi og spennandi mentan“ eru millum skoðsmálini. Og so er tað føroyska náttúran, sum útlendsku næmingarnir eru so sera bergtiknir av. „Stórsligið og gandakent.“ Ella sum John Hiawathannguaq Hans Møller úr Grønlandi orðar seg. „Tað er sum at síggja Lord of the Rings filmar nar,“ sigur hann. Magni Høgnesen, samskipari, fegnast um, at før oyingar hava tikið væl ímóti útlendsku næming unum. Trýstið á føroyska bústaðarmarknaðin er stórt, men higartil hevur tað eydnast at fingið øll um innivist. Tað fegnast tey á Kambsdali um, sigur hann. Skúlagongdin hjá næmingunum í norðuratlant iska studenta flokkinum fór fram á Kambsdali seinnu hálvu av 2020. Eftir nýggjár gongur leiðin til Íslands, og tey gera útbúgvingina lidna í Sisimiut í Grønlandi.

Fakta Norðuratlantiski studentaflokkurin er eitt serstakt trý ára studentaog útbúgvingartilboð fyri miðnámsskúlanæmingar úr Føroyum, Íslandi, Grønlandi og Danmark. Talan er um eina fimm ára royndarverkætlan við stuðli frá Nordpluss. Skúlagongdin er býtt millum londini. Fyrsta royndarárið, sum var skúlaárið 2019–20, var skúlagongdin skipað á Gribskov Gymnasium í Danmark. Skúlagongdina í hesum skúlaárinum býta Føroyar og Ísland millum sín, og triðja og seinasta árið verður í Grønlandi. Skúlagongdin hjá næmingunum í norðuratlantiska studentaflokkinum fór fram á Kambsdali seinnu hálvu av 2020. Í løtuni ganga 22 næmingar í flokkinum. Øll londini í samstarvinum eru umboðað. Millum næmingarnar eru tveir føroyingar. Gongst verkætlanini væl, og fæst framhaldandi fígging til vega, hava londini í samstarvinum í umbúnað at gera tilboðið varandi.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

North Atlantic upper secondary class

Lifelong connections and regional cooperation Project money well spent, both students and schools agree on the verdict. The new North Atlantic upper secondary class deepens understanding and knits together the peoples and cultures of the region. The first class started in 2019–20 and spent the second semester of 2020 based at upper secondary college Miðnám á Kambsdali, where horizons span far beyond Faroese borders. The 22 students are from the Faroe Islands, Greenland, Iceland and Denmark and will study in all these countries over the course of the 3-year programme. “The main objective is to foster closer ties between countries in a Nordic project on school and education. But it is also a goal in itself that these students gain more in-depth knowledge and closer links to the languages, cultures and living conditions in the four countries,” says Magni Høgnesen, international coordinator at Miðnám á Kambsdali. The programme focuses on natural sciences and technology, as the environment and natural resources are key common denominators in the North Atlantic region, alongside geopolitical interests in the Arctic.

TAKING FLIGHT There are two Faroese students in the class: Angela Djurhuus and Femja Poulsen. Femja had no doubts when this opportunity

arose. She wanted to try her wings and feels that she is gaining a solid education and exciting experiences in four different countries Femja is also convinced that the programme will have a major impact on Faroese efforts to foster regional cooperation, “Crucial connections are established. Not just friendships, but ties that can have a decisive impact on future political, commercial and cultural cooperation between the countries.” The Faroese student adds that she has gained insight into other languages and cultures, as well as personal maturity and independence. She enjoyed the first year in Denmark, but is also very excited to be in the Faroe Islands, “It’s a pleasure to get to show our classmates our country and our culture.”

SIMILAR, BUT DIFFERENT In spite of many commonalities, there are also funda mental differences between the peoples of the North Atlantic. The students all agree that learning together builds bridges and fosters common understanding. Caroline Termansen Villumsen from Denmark has gained insight into her language use, “I sometimes feel that I have to be much clearer and more precise […] I take some things for granted that others don’t because Danish isn’t their mother tongue. Language […] can be a barrier to communication.”

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Factsheet And it is not all about verbal communication. Little, seemingly banal, differences can have a big impact. John Hiawathannguaq Hans Møller from Greenland comments on how other Nordics greet each other with words. As a Greenlander he will lift his eyebrows and use fewer words while letting his body and movements talk. The rest of the class was a little puzzled at first, “Maybe they thought Greenlanders are sullen, but that’s not true at all,” he muses. The shared languages of instruction are the Nordic languages, but all students are taught their mother tongue at A level.

The North Atlantic upper secondary class is a unique three-year study programme for upper secondary school students from the Faroe Islands, Iceland, Greenland and Denmark. This is a five-year pilot project funded by Nordplus. The programme spans all the countries. In the first year, 2019-20, teaching was based at Gribskov Gymnasium in Denmark. This year teaching is split between the Faroe Islands and

POSITIVE EXPERIENCE

Iceland. The third, and final, year will take place

The Faroese coordinator is very positive about the pilot, both in school and beyond. Most students live with host families in the Faroe Islands. This allows them more familiarity with Faroese families, culture and language. The students are highly complementary mentioning, ‘the experience of a life time,’ ‘lovely people,’ or the landscape. In the words of John Hiawathannguaq Hans Møller the stay in the Faroe Islands, “is like watching Lord of the Rings.” Soon it will be his turn to host. The final year of the programme takes place in Sisimiut in Greenland.

in Greenland. The students were taught at Kambsdalur in the first semester of 2020-21. At the moment there are 22 students in the class, two are Faroese. All the countries in the cooperation are represented. If the pilot proves successful and continuing funding can be secured, then the participating countries intend to make the programme permanent.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Páll Isholm, rektari

Samstarv er vegurin fram Tað er stórur fyrimunur og kveikjandi íblástur at samstarva við aðrar norðurlendskar miðnámsskúlar um ymsar verkætlanir. Tað sigur rektarin á Miðnámi á Kambsdali, sum eisini sær møguleikar at røkka longur út í heim SK R I V A Ð H E V U R M Y N D I R : E Y Ð B J Ø R N

J Á K U P B OGI J A C OB SE N /

Miðnám á Kambsdali hevur rættiliga spent seg út seinastu árini. Skúlin er farin í tætt samstarv við fleiri aðrar norðurlendskar miðnámsskúlar um ymsar verkætlanir, sum hava undirvísing, fólka flyt ing, inklusjón og burðardygga menning og nýtslu sum kjarnuøki. Endamálið er at kveikja, stimbra og menna sam starv viðvíkjandi skúla, útbúgving og framtíðar gransking. Páll Isholm, rektari á Miðnámi á Kambsdali, sigur, at tað hevur stóran týdning fyri skúlan at taka lut í norðurlendskum samstarvi. „Føroyar eru eitt lítið land við fáum miðnáms skúlum. Tí gevur tað okkara næmingum stóran íblástur, at tey sleppa at møta javnaldrum í øðrum londum, sum hava sama áhuga sum tey,“ sigur rektarin. Tað sama er galdandi fyri undirvísararnar, sigur hann. „Tað er eitt nú til stórt gagn fyri skúlan at vera part ur av norðuratlantiska studentaflokkinum. Tað ger, at undirvísarar í teimum ymsu lærugrein unum sleppa at samstarva og leggja til rættis saman við undirvísarum úr øðrum londum. Tað er mennandi og kveikjandi og smittar av í dagligu undirvísingini,“ sigur rektarin.

JOE NSE N E YB IIMYNDIR

Páll Isholm sigur, at skúlin leggur dent á, at sam starvið við skúlar uttanlands skal hóska til profilin hjá Miðnámi á Kambsdali. Tað merkir í stuttum, at verkætlanirnar skulu vera í samsvari við tær breytir, ið skúlin bjóðar. Skúlin bjóðar og samstarvar á náttúrubreyt, búskaparbreyt, hug breyt og á serbreyt. Í løtuni er Miðnám á Kambsdali partur av í alt fimm norðurlendskum verkætlanum. Tá er nýggi norðuratlantiski studentaflokkurin íroknaður. Men stendur tað til rektaran, eigur samstarvið at verða víðkað longur út í heim. Tvær eru orsøkir nar til, at hetta ikki ber til og ikki longu er gjørt. Onnur er vantandi fígging. Hin er, at Føroyar ikki eru partur av sokallaða Erasmus verkætlanarsam starvinum í ES. „Tað er eitt mál, sum politiski myndugleikin í Føroyum vónandi fer at fáa í lag skjótt, tí stórur áhugi er fyri at samstarva við okkum,“ sigur rektarin. Hann vísir á, at øll hini Norðurlondini longu eru við í hesum samstarvi, hóast fleiri teirra ikki eru limir í ES. „Vit vilja fegin røkka longur út í heim, men sleppa ikki, sum støðan er í løtuni,“ sigur Páll Isholm.

Fakta Miðnám á Kambsdali er í løtuni við í fimm ymsum verkætlanum. Umframt nýggja norðuratlantiska studentaflokkin er talan um hesar verkætlanir: Samstarv við Tietgen Business College / HHX (Danmark) Innihald: Endamálið við verkætlanini er at kanna og nýta beinleiðis samvirkna, netborna undirvísing og læring í eini roynd av menna bæði talgildar og persónligar førleikar. Samstarv við Fjerritslev Gymnasium (Danmark) Innihald: Føroyskir og danskir næmingar fáa innlit í gerandisdagin og lívið hjá hvørjum øðrum við serligum denti á grønan vøkstur og burðardygga menning.

Kelda: Miðnám á Kambsdali / www.kambsdalur.fo

Samstarv við Karolinska Gynnasiet (Svøríki), Vilnius Simonas Daukantas Gymnasium (Litava) og Munkensdam Gymnasium (Danmark) Innihald: Endamálið er at arbeiða við evninum um aktivan samborgaraskap og fólkaræði við útgangsstøði í til- og fráflyting gjøgnum tíðirnar. Samstarv við Örnsköldsviks Gymnasium (Svøríki) og Fyllingsdals Gymnasie (Noreg) Innihald: Lærarar, ið arbeiða við næmingum við serligum tørvi, menna hugsanina um inklusjón. Henda verkætlanin er í 2020 tilnevnd sum ein “best practice” verkætlan undir Nordpluss.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Páll Isholm, Rector

Cooperation is the way forward The upper secondary college Miðnám á Kambsdali has joined several Nordic cooperation projects as a means to inspire students and staff and to further research. Core project themes include migration and inclusion, sustainability and consumerism. For college rector Páll Isholm collaboration is key, particularly for small countries. Such initiatives enable students to meet peers with shared interests and staff to enhance teaching with colleagues abroad. Miðnám á Kambsdali offers science, economics, humanities and special education pathways and

seeks collaboration with schools of similar profiles. The college is currently part of five Nordic projects, including the North Atlantic upper secondary class. The college is keen to further broaden its horizons, however, the Faroe Islands are not part the EU’s Erasmus programme. The Rector, “hope[s] to see the political authorities in the Faroe Islands set this right quickly,” adding that other non-EU Nordic countries are already part of Erasmus. “We would like to go beyond the Nordic region, but our hands are tied,” Páll Isholm concludes.

Factsheet Upper secondary college Miðnám á Kambsdali is currently part of five different projects. In addition to the new North Atlantic upper secondary class, these are: Cooperation with Tietgen Business College / HHX (Denmark): Contents: The purpose of the project is to research and implement direct collaboration, online teaching and learning in an effort to develop both digital and personal skills. Cooperation with Fjerritslev Gymnasium (Denmark) Contents: Faroese and Danish students gain insight into each other’s routines and lives with special emphasis on green growth and sustainable development. 56

Cooperation with Karolinska Gymnasiet (Sweden), Vilnius Simonas Daukantas Gymnasium (Latvia) and Munkensdam Gymnasium (Denmark) Contents: The purpose is to work on the subject of active fellow citizenship and democracy using immigration and emigration through the ages as a starting point. Cooperation with Örnsköldsviks Gymnasium (Sweden) and Fyllingsdals Gymnasie (Norway) Contents: Teachers working with students with special needs are enhancing the vision of and approach to inclusion. This project was in 2020 named a ‘best practice’ project under Nordplus. Source: Miðnám á Kambsdali / www.kambsdalur.fo

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Tað var ikki hissini verkætlan, Justinus og Poula Eidesgaard fóru undir, tá ið tey settu sær fyri at byggja onnur niðursetuhúsini á Hellunum upp aftur úr rekaviði. Úrslitið eru eini hús, sum eru satt listarverk og eitt søgusavn fyri gamalt handverk – til gleði fyri alla familjuna og onnur við SK R I V A Ð H E V U R I N GRID B JA RNA STE IN M Y N D I R : Ó L A V U R FR E DE RIK SE N/FA ROE P HOTO

Hellurnar: Tvey smá hús lið um lið. Bert nakrir fáir metrar skilja húsini, sum bæði hava gamalt føroyskt snið. Fyrru húsini, tú kemur til, eru fyrstu niður setuhúsini á Hellunum frá 1849 – og húsini undir liðini eru frá 1858 og eru onnur niðursetuhúsini. „Hetta er sjálv vøggan á Hellunum,“ sigur Justin us Eidesgaard, sum saman við konuni Poulu eigur bæði húsini.

BYGD ÚR REKAVIÐI Serliga eru tað seinnu húsini, ið hava fingið nógvan ans, síðani tey stóðu liðug í 2016. Húsini eru nevniliga fyri tað mesta bygd av rekaviði og annars upprunaviði, og grótlaðingin er frá tveimum goml um gróthúsum – einum í Oyndarfirði og einum við Ljósá. Fimm ár, 150 rekar, hart arbeiði, ein góð portión av toli og ein vilji av stáli var uppskriftin hjá

Justinusi og Poulu Eidesgaard, tá ið tey fóru undir ta fyri summi ómøguligu verkætlanina at byggja sær húsini á Hellunum. Tá ið tey keyptu hoyggjhúsini og grundstykkið, sum fylgdi við, við síðuna av húsunum, sum tey hava átt síðani 1987, var upprunaætlanin at fáa størri grundstykki og okkurt slag av úthúsi at seta órudd og annað. „Men tá ið eg fór í holt við at høgga hoyggjhúsið út, gekk tað upp fyri mær, at hetta var ein fantast iskur møguleiki at víðka um okkara virksemi á Hellunum,“ sigur Justinus. Tað var longu í 90’unum, at hann fekk hugskotið at byggja við rekaviði. Tá áttu tey fyrru húsini og ætlaðu at byggja uppí fyri at fáa betri pláss. Og nú hugskotið við rekaviði var føtt, gekk ikki long tíð, áðrenn Poula eisini sá møguleikarnar fyri sær. „Júst við hesum húsunum kravdi tað gott hugflog, tá ið tú stóð á einum skirvisligum hoyggjhúsum við

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Justinus og Poula viðganga bæði, at hendan ætlanin var sera møtimikil, og høvdu tey vitað, hvat hetta í veruleikanum endaði við at krevja, høvdu tey neyvan farið í gongd. Men so mikið glaðari eru tey eisini fyri úrslitið í dag. „Hetta er ein vill verkætlan. Serliga tá ið tú ikki veitst, hvaðani tú fert at fáa tilfarið. Tað ber ikki til bara at fara í timburhandilin og keypa tað, sum tú skalt brúka. Men tað ger tað eisini spenn andi. Spennandi at gera nakað fremmant, sum ikki ‘bara’ er eitt bilhús, men ein verkætlan við nógv um ókendum faktorum, og sum krevur, at vit hava havt álit á hvørjum øðrum,“ sigur Poula, og Justin us leggur afturat: „Mær dámar eisini væl avbjóðingar. At fara undir tað ómøguliga. Eg fekk fleiri ferðir at vita, at tað ber ikki til at byggja eini hús úr rekaviði, men tá ið mínir forfedrar kundu byggja úr rekaviði, so átti tað at bera til. Eg vildi eisini prógva fyri mær sjálvum, at hetta bar til. Eg vildi, at tað skuldi vera nakað originalt, tí tá ið tú eigur nakað so originalt sum hesi húsini, so krevja tey, at tað verður gjørt nakað serligt. Og eg eri ógvuliga errin av, at hetta eydnaðist so væl.“ Verkætlanin gjørdist eisini ein sonn familju verkætlan. Eldri sonurin Edward, sum er byggi frøðingur og timburmaður, var við frá byrjan og hevur innilokað húsini. Yngri sonurin Fríi hevur eisini verið stórur partur av verkætlanini og hjálpt nógv til við húsunum. „Hendan verkætlanin hevur eisini skapt saman hald í familjuni, tí hetta hevur verið ein felags verkætlan,“ vísir Poula á.

„Tá ið tú fert í gongd við eina slíka verkætlan, so bindur hon fyrr ella seinni. Fyri okkum var tað, tá ið allir teir umleið 150 rekarnir lógi á Heltnini, og tvey gomul steinhús lógu í túninum. Tá ráddi bara um at hava álit á, at Justinus visti, hvat tað var, vit vóru farin í gongd við,“ sigur Poula flennandi. Øll tilgongdin var eisini merkt av spenningi. Bæði spenningi viðvíkjandi, hvaðani tilfarið (rek arnir) skuldu koma, og ikki minst, hvussu teir sóu út innan. Og rekarnir gjørdust eisini partur av eini vísindaligari verkætlan við Tróndi Leivsson frá Skógrøktini og íslendska træfrøðinginum Ólafi Eggertssyni, har rekarnir vórðu skrásettir í einum altjóða dátugrunni. Rekarnir vórðu skornir sundur hjá Skógrøktini, og síðani skuldu teir turkast. Hetta varð gjørt í samstarvi við Snikkaravirkið á Rituvíkshálsi, sum hevur ein gamlan turkingarovn, sum eigarin vildi sleppa at royna. Ein reki inniheldur 48% av vatni, so sjálv turkingin var eisini ein drúgv tilgongd. Tað tók tríggjar mánaðir at turka ein fullan ovn av rekum, og ovnurin varð fyltur tríggjar ferðir. „Hetta gjørdist nakað, sum vit vóru saman um og spent um. At fara ein túr til Rituvíkar og kanna, hvussu nógv træið nú var tornað; og tú merkir jú bókstaviliga, hvussu viðurin fer frá at vera vátur og tungur til at vera lættur og turrur,“ sigur Poula. „Onki við hesi verkætlanini hevur borið til at siga nakað um frammanundan. Og soleiðis var eis ini við viðinum. Tú ánar jú ikki, hvussu rekin sær út innan. So at fara oman í Skógrøktina at síggja viðin verða skornan var nakað serligt og eisini spennandi,“ siga tey bæði. „Eyðkennið við Justinusi og mær er helst, at um vit fáa eitt hugskot, so fara vit í gongd. So finna vit út av so hvørt, um tað riggar. Um tú hevur eitt hugskot, so kanst tú ikki bara sita og bíða. Og júst soleiðis var tað við húsunum. Vit høvdu ongantíð eina lidna ætlan, men vit funnu samanhangin so hvørt. Verkætlanin hevur verið organisk og í broyting alla tíðina,“ greiðir Poula frá.

SPENNANDI TILGONGD

EIN ENDURNÝTSLUVERKÆTLAN

Nú húsini standa liðug, er torført at ímynda sær, at tað fyri nøkrum árum síðani bert stóð eitt hoyggj hús her. Tó er ongin loyna, at tilgongdin hevur bæði verið drúgv og strævin, og fleiri ferðir stóð verkætlanin eisini still.

Tað er nakað heilt serligt, tá ið tú stígur inn um gáttina í uppafturbygdu húsunum á Hellunum. Tú kemur beint inn í køkin, og tú sært beinanvegin, at hetta er nakað serligt. Skápshurðarnar, ormetnar, holutar. Í kamarinum høgrumegin er eitt

moldgólvi, at ímynda sær, at hetta kundi gerast til nakað. Men eg dugi nokk so væl at síggja fyri mær, hvussu ting kunnu koma at síggja út, og dugdi tí væl at síggja, at hetta kundi gerast til eini hús, sum kundu verða til gleði bæði fyri okkum og onnur,“ greiðir Poula frá.

EIN FAMILJUVERKÆTLAN

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

takvindeyga sett í, so tú sært beint upp í himmal in. Og inni í størsta rúminum eru eisini orm etnir, holutir veggir, grótveggir og ein hugnalig og heimlig atmosfera. „Alt er endurnýtsla. Borðið, sum vit sita við, er ein reki úr Kollafirði. Hann hevur ein ‘feil’; eitt hol, ið er klætt við einum glaspetti,“ greiðir Justin us frá ikki sørt errin á málinum og heldur fram: „Men tað ger hann bara meira sjarmerandi. Hetta eru somu sperrurnar sum í upprunaligu húsunum, og tær standa á sama stað. Gamli bróstaviðurin er brúktur sum tróður, og tað vil siga, at eg ikki havi nortið við yvirtromina frá 1939, og onki er smíðað upp millum sperrurnar. Restin av træarbeiðinum er alt gjørt úr rekaviði, gólvið, veggirnir, køkurin … ja, sjálvt sprossarnir í vindeygunum, og grótið er frá tveimum gomlum húsum. Grót við livaðum lívi.“ Tað er ongin loyna, at verkætlanin hevur verið tung, eisini fíggjarliga. Tí hóast alt tilfarið er endurnýtsla, er tað kostnaðarmikið at endurbyggja úr gomlum tilfari. „Tá ið alt skal vera hondgjørt, so er tað dýrt. Vit kundu verið farin nógvar ferðir suðureftir fyri pengar nar, vit hava brúkt til húsini. Men hetta var okkara val, og tað merkti so eisini, at vit valdu okkurt annað frá. Og nú húsini standa liðug, so er tað eisini ein sonn gleði at hava brúkt tíðina og pengarnar til hetta,“ sigur Poula, sum leggur aftur at:

„Tann flottasta løtan var altso, tá ið Edward hevði gjørt veggin oman móti vegnum. Hann er eitt listarverk.“

EITT SØGUSAVN „Lykken står den kække bi,“ tekur Justinus til. Hann greiðir frá: „Hetta danska orðafellið lýsir nokk so væl, hvussu hendan verkætlanin hevur verið fyri meg. Tú kanst ikki bara vera heppin, men um tú eisini ert dugnaligur, so kanska tú eisini ert heppin. Og eg tori at siga, at eg eri dugnaligur á ymsum økjum, og so hava vit eisini verið heppin. Heppin at hava ein son, sum hevur áhuga fyri gomlum handverki og er byggifrøðingur. Og vit hava fingið góða hjálp, og tað hevur viljað so væl til, at vit hava øll dugað ymiskt, og tí kundi verkætlanin fullførast.“ Hann vísir eisini á, at tað hevur havt týdning fyri seg at varðveita ein part av søguni. At eiga nakað so originalt sum onnur niðursetuhúsini á Hellu num merkti fyri Justinus, at úrslitið mátti vera líka originalt. „Húsini sjálv eru nú vorðin eitt savn fyri gamalt handverk. Tí eri eg eisini stoltur av. Eg haldi, vit hava lekkrastu hús í Føroyum. Tað meini eg 300%,“ sigur Justinus Eidesgaard. „Ja, hetta er vorðið eitt fantastiska fjálgt og hugnaligt hús hjá okkum og okkara familju. Og tað hevur eisini alla tíðina verið drívmegin við verk ætlanini,“ leggur Poula Eidesgaard afturat.

”

HÚSINI SJÁLV ERU NÚ VORÐIN EITT SAVN FYRI GAMALT HANDVERK. TÍ ERI EG EISINI STOLTUR AV. EG HALDI, VIT HAVA LEKKRASTU HÚS Í FØROYUM. TAÐ MEINI EG 300% Justinus Eidesgaard

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

A house of lived life Hellurnar: Two little houses in traditional Faroe se design sit only a few metres apart. The first you reach is the village’s first settlement dating back to 1849. The house next to it was the second settlement from 1858. “This is the cradle of our village,” says Justinus Eidesgaard, who owns the two houses with his wife Poula.

BUILT FROM DRIFTWOOD The second house is the most striking. Made from driftwood, the original timbre and stone from two traditional Faroese stone houses.

Five years, 150 pieces of driftwood, a hefty port ion of patience and a will of steel. This is Poula and Justinus’ recipe. When they first bought the plot with a hay barn next to their family home, they just wanted a bigger area and maybe a shed. But Justinus quickly realised the hay barn’s potential. “It took imagination, standing in a rickety barn with a dirt floor, to see what it could become,” Poula explains.

FAMILY PROJECT The couple admit that it was tough. Had they

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

known just how much it would take, they would probably never have started. But that just means they appreciate the result even more. It was a crazy undertaking, they confess. They didn’t even know where from or when the material would come. They couldn’t simply order it. It took a lot of trust in each other. “I was told repeatedly that it was impossible to build a house from driftwood. But if my ancestors could do it, then it had to be possible,” says Justinus, who likes a challenge and wanted to do justice to his historic properties. It became a family project. The oldest son Edward is a structural engineer and was involved from the beginning. The younger son Fríi also played a big role and did a lot of work. “It really brought our family together,” Poula says.

THRILLING PROCESS It took a while to get going. But once all the driftwood and disassembled stone houses had been brought to Hellurnar, the project took off. There was great anticipation. Where would the driftwood come from and what would it look like inside? The wood became part of a scientific proj ect with Tróndur Leivsson from Skógrøkt, the Faroese forestry commission, and Icelandic researcher Ólafur Eggertsson. All the material was logged in an international database. The logs were cut at Skógrøkt and then dried in an old kiln in cooperation with Snikkaravirkið. Driftwood is 48% water, so it took three months to dry a full kiln, and the kiln was filled three times. It would have been impossible to predict how it would all unfold. Just watching the driftwood split open was an event, there was no way of knowing what state it would be in. This made it was an ever-changing, dynamic project. “I guess when Justinus and I have an idea, we just go for it. Then we figure out if it works. If you have an idea you can’t just sit around and wait,” Poula explains.

UPCYCLING PROJECT The house is unique inside and out. The walls are riddled with worm holes, there are old stonewalls a skylight and the atmosphere is homey.

Everything is recycled. Even the table is made of driftwood, it has a flaw, a hole, covered with a piece of glass. The flaws are what lend the house its charm. The rafters are from the original building, untouched. The remaining partition boards have been repurposed, and everything else is made of driftwood: floors, walls, kitchen cabinets, window sashes. Even the reused stones had a past life. It is no secret that this was a major financial undertaking. It is costly to rebuild in old materials. It is expensive to have everything custom-made by hand. But the family has no regrets. “The most beautiful moment was when Edward had completed the fall facing the road. It is a work of art,” Poula enthuses.

MUSEUM It was important for Justinus to preserve history. He had to do the settlements justice. “The house itself has become a museum of traditional craft. I am proud of that. I think we have the most amazing house in the Faroe Islands. I mean that 300%,” Justinus Eidesgaard says. “[It is] a wonderfully warm cosy house for us and our family. That was always the driving force,” Poula Eidesgaard adds.

”

I WAS TOLD REPEATEDLY THAT IT WAS IMPOSSIBLE TO BUILD A HOUSE FROM DRIFTWOOD. BUT IF MY ANCESTORS COULD DO IT, THEN IT HAD TO BE POSSIBLE Justinus Eidesgaard

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Endurprent frá várið 2005

Úr savninum

Bindi klubbar

– fornleivd ella trend? Slatriklubbar, køkukappingar – myturnar um tiltiknu føroysku bindiklubbarnar stórtrívast. Men hvat fyriferst í grundini, tá føroyskar kvinnur lata mann, hús og børn vera eftir heima fyri at hittast hjá eini av bindiklubbakonunum? Vit hava tikið dik á okkum og fingið loyvi at kaga aftur um dyrnar á “loyniligu” klubbunum T E K ST U R . A NNA V. E LLINGSGA A RD M Y N D I R : P E R Á H Æ DD/FINNU R JU STINU SSE N

Onkursvegna er tað jú løgið, at sjálvt modernaðar karrierukvinnur seta eitt heilt kvøld av aðruhvørju viku til nakað, sum í grundini onki ávíst endamál hevur. Ómodernaðir mugu teir eisini sigast at vera – hesir bindiklubbarnir, har menn onga atgongd hava, har heimabakaða kakan er fastur táttur, og har stokkar nir framvegis eru hornasteinurin. Men okkurt er, sum dregur, tí ungar sum eldri karrieru kvinnur og heimagangandi – tær allar

flestu føroysku kvinnurnar hava okkurt tíðarskeið í lívinum verið við í einum bindiklubba. Og bindi klubbarnir hava ongantíð verið betri umtóktir, enn nú.

BØRN OG OMMUBØRN „Tá bindiklubbur er á skránni, verður alt annað sett til viks, og tað skal nógv til, áðrenn hann verður avlýstur,“ sigur 61 ára gamla Eydna Skard Hentze,

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

sum hevur verið í sama bindiklubba í skjótt 40 ár. Eydna heldur, at bindiklubbatosið teirra millum upp á nógvar mátar hevur endurspeglað lívið hjá teimum átta vinkonunum. „Í fyrstuni snúði tosið seg nokk fyri tað mesta um børn og barnauppaling. Tað var nú ikki so løgið, tí fýra av okkum áttu okkara fyrsta barn sama ár, og vit høvdu jú ikki somu atgongd til bøkur og annað um børn, sum tey hava nú, so vit ráðførdu okkum við hvørja aðra,“ sigur Eydna og leggur afturat, at nú snýr tosið seg ofta nógv um ommubørnini. Annars verður prátað um ymiskt, sum er uppi í tíðini, har tær saktans kunnu vera ymsar á málið, men tær fara ongantíð upp at klandrast um eitt nú politikk. Tað er kvøldið saman við bindiklubbakonunum alt ov virðismikið til, sigur Eydna avgjørd. „Vit tosa sjálvandi eisini um fólk í bygdini, men tað er mest av áhuga og fyri at fylgja við – ikki fyri at bera óndan slatur. Og skuldi onkur vitað onkra slatrisøgu, er hon sum oftast so gomul, at allar langt síðani hava hoyrt hana onkra aðrastaðni,“ sigur Eydna skemtandi. „Vit hava fylgt við í lívinum hjá hvørji aðrari í góðum eins væl og í tungum løtum í so nógv ár nú, at tað hevði verið heilt óhugsandi ikki at hildið fram. Vit plaga at flenna at, at nú, vit eru vorðnar so gamlar, áttu vit allar at umhugsað at søkt inn á sama ellisheim. Tað hevði gjørt tað so deiliga lætt at hildið fram við bindiklubbanum,“ flennir Eydna.

SJEIKAR, KOYRIKOYRT OG GENTUTING Men bindiklubbar eru ikki bara fyri eldir konur, sum hugsa um ellisheim. 17 ára gamla Erla Ellingsgaard hevur í gingið í bindiklubba í tvey ár saman við seks javngomlum vinkonum. Heima bakaðu køkurnar ella bollarnar við salati hava tær sum oftast gjørt sjálvar, men tær búgva allar heima enn, so tað hendir seg eisini, at mamma tekur eina hond í. Tað sermerkta við hesum unga bindiklubbanum er, at tær plaga at hittast leygarkvøld. Hava ungar gentur í Føroyum onki annað at gera eitt leygar kvøld enn at sita og binda heima hjá hvørji aðrari? „Tað hava vit nokk, men vit vilja heldur hittast og práta um, hvussu tað gongur hjá hvørji aðrari. Onkrar ganga í skúla, onkur lærir í Havn, so vit síggjast ikki hvønn dag,“ sigur Erla og leggur afturat, at í løtuni taka fýra av teimum koyrikort,

so tað fyllir rættiliga nógv í prátinum beint nú. Annars tosa tær um alt frá matuppskriftum og móta til framtíðardreymar og so sjálvandi sjeikar, men heldur ikki í hesum bindiklubbanum hava mannfólk nakra atgongd. „Tað hevði ikki riggað at havt teir við, tí vit práta bara um gentuting, sum teir ikki hava skil fyri. Tað er eisini nógv hugnaligari, tá tað beru eru gentur,“ sigur Erla avgjørd.

KONFLIKTFRÍTT ØKI Annika Skaalum hevur fyri stuttum skrivað ser ritgerð í siðsøgu um føroyskar bindiklubbar, og er hetta samstundis fyrsta granskingararbeiðið, sum burturav snýr seg um hetta evnið. „Í veruleikanum eru hesir bindiklubbarnir ein ímynd av júst tí, allar kvinnur hava brúk fyri av og á – einum kvøldi, tær eiga fyri seg sjálvar uttan at vera órógvaðar av monnum, børnum og vanliga gerandis sjabbinum. Føroyskir bindiklubbar eru avgjørt eisini konfliktfrítt øki. Um hetta sigur nakað um føroyskar kvinnur, skal eg ikki siga, men kjak um eitt nú politikk ella religión er ikki nakað, sum hoyrir heima í bindiklubbanum,“ sigur Annika. Hon vísir á, at í sær sjálvum eru bindiklubbar ikki eitt serføroyskt fyribrygdi. Bindiklubbar vóru eisini vanligir í til dømis Danmark í fyrru helvt av farnu øld, men tað sermerkta við teimum føroysku er, at teir hildu fram og bara gjørdist fleiri, meðan teir í Danmark spakuliga hvurvu. Í so máta kunnu føroysku bindiklubbarnir sigast vera ein leivd frá eini farnari tíð, sum nú er vorðin hægsti móti aftur. Ikki bara í Føroyum, men í altjóða høpi sum liður í hugtakinum „Simple Living“, har tað einfalda, stilla og nærveran aftur verða sett í hásæti. So alt bendir á, at føroysku bindiklubbarnir nú eru vorðnir ein fyrimynd í tíðarinnar mest modernaða lívsstílsráki.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Reprint from the year 2000

Reprint from spring 2005

Úr savninum From the archive

New form of socialising has its own channel

Knitting clubs relics or on trend?

Gossip and baking rivalry - myths about the legendary Faroese knitting clubs abound. But what actually goes on when women leave men and children at home and head to knitting club? Knitting club may seem s a little antiquated, men are banned, home-baking is a must and knitting needles the cornerstone. But there must be a lure, the overwhelming majority of Faroese women have at some point been part of a knitting club.

CHILDREN AND GRANDCHILDREN At 61 Eydna Skard Hentze has been in the same knitting club for nearly 40 year. For her, the knitting club natter has been a reflection of life, “At first it was probably mostly about parenting.” Four members had children the same year. Now, talk often revolves around grandchildren or cur-

rent affairs, but the friends never argue about something like politics. Eydna is emphatic that the evening with the knitting club is far too precious for that. Having followed each other through the good times and the bad, “We often joke that at our age we should just apply to the same nursing home. It would make it much easier to come to knitting club,” Eydna laughs.

BOYFRIENDS AND DRIVER’S LICENSES Not all knitting clubs are nearing retirement age. Erla Ellingsgaard is 17 and started a club with six

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

friends two years ago. They meet Saturday evenings. Don’t young women have other things to do at the weekend? “I suppose, but we would rather meet to catch up with each other. With school and apprenticeships we don’t see each other every day,” Erla says. Four members are learning to drive, so they talk about that a lot, along with dreams for the future, fashion and boyfriends, but men aren’t allowed. “We talk about girl stuff, which they don’t get. And it’s much nicer when there are just girls,” Erla says resolutely.

CONFLICT-FREE ZONE After researching Faroese knitting clubs Annika Skaalum concludes that they epitomise what women need from time to time: an evening free from the demands of partners, children and chores. And they are definitively conflict-free zones, not considered a place for politics or religion. Annika adds that knitting clubs are not uniquely Faroese. But while the custom has faded elsewhere, it has grown stronger in the Faroe Islands. It could be deemed an anachronism, however, ‘simple living’ - simple, quiet and mindful living is a growing trend. Faroese knitting clubs suddenly symbolise the essence of a very modern lifestyle trend.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

We talk about girl stuff, which they don’t get. And it’s much nicer when there are just girls.

DKK 309/ EUR 41

DKK 472/ EUR 63

DKK 149/ EUR 20

DKK 195/ EUR 26 DKK 879/ EUR 118

550G

DKK 289/ EUR 39

DKK 65/ EUR 9 750G

DKK 85/ EUR 11

50ML

DKK 219/ EUR 29

150ML

DKK 169/ EUR 23

NUTELLA 750G

DKK 54/ EUR 8

1000G

DKK 119/ EUR 16 440G

DKK 69/ EUR 9

700G

DKK 89/ EUR 12

Photo: Daniel Casson - @dpc_photography

Photo: Joshua Cowan - @joshzoo

WELCOME TO THE FAROE ISLANDS! Think of the world’s population.

Now think about how few of these 7 billion people have visited the Faroe Islands. You are actually part of a very small and exclusive group of people in the whole world who have the opportunity to visit these small islands in the North Atlantic Ocean. Lucky you! We also feel fortunate to be able to invite you to our country. We are pleased you have decided to visit us and we want you to enjoy your stay to the fullest. Following these simple yet essential guidelines will help to ensure an enjoyable and unforgettable journey in the Faroe Islands.

Guidelines: • • • • • • • • • •

Respect and preserve nature, as it is fragile and should be protected for future generations. Be mindful of sheep and birds you may encounter in the fields - or on the roads! Remember to bring your rubbish with you after hiking in the mountains. Be particularly careful when hiking in areas with loose stones and rocks. Refrain from walking too close to the cliffs, especially in wet areas when the ground can be slippery. Check the weather forecast to see if conditions are favourable for walking/hiking. The weather can be unpredictable and change rapidly. It is a good idea to always wear layered clothes suitable for the weather. Be thoughtful of the locals and respect their privacy as much as possible. If you plan on flying a drone, please read and follow the guidelines on www.visitfaroeislands.com under Plan Your Stay. Lastly, remember to close your eyes and take a deep breath of the freshest air in the world!

More information visit www.visitfaroeislands.com 112

Emergency

Dial 112 for any type of emergency assistance anywhere in the country

Enjoy the Faroe Islands!

#FAROEISLANDS

Duty free import

For Travellers 18 years or older / Fyri ferðandi 18 ár og eldri

Alcohol/Alkohol

Tubbak / Tobacco

You can bring one of the examples below to the Faroe Islands. Tú kanst taka eitt av dømunum við til Føroyar.

You can bring only one of the products below to the Faroe Islands. Tú kanst bert taka eina av vørunum niðanfyri við til Føroyar.

200 stk (1 karton) 1L

Spirits / Spiritus Strong wine / Sterkt vín

250 g

Cigarettes/Sigarettir

Tobacco / Tubbak

Beer / Øl

2 1L

2,23L

Spirits / Spiritus

Wine / Vín / Cider

Beer / Øl

200 stk (1 karton)

250 g

Cigarillos / Sigarillos

Cigars / Sigarir

Luktilsi, rakivatn, sjokulátuvøra og sodavatn / Perfume, shaving water, chocolate and soda

You can bring all of the examples below to the Faroe Islands. Tú kanst taka øll dømini við til Føroyar. 4,5L

Wine / Vín / Cider

Beer / Øl

50 g

Perfume / Luktilsi

2,25L

Strong wine / Sterkt vín

Beer / Øl

3 kg

10L

25 cl

Shaving water / Rakivatn

Chocolate / Sjokulátuvøra

10 L

Soda / Sodavatn

Beer / Øl / Cider

That you can bring more duty free goods by paying taxes? You can for example bring 6 bottles of wine (75 cl) in addition to the quota by paying DKK 150 in total. At tú kanst taka størri nøgdir við, um tú rindar toll og avgjøld? T.d. kanst tú taka 6 fløskur av víni á 75 cl við, umframt mest loyvdu nøgdina, um tú rindar tilsamans 150 kr.

Maximum allowances / Mest loyvdu nøgdir: Beer up to 5,8% Wine / Cider up to 15% Spirits over 22%

– Max. 10 ltr. in total, incl. quota. Tax. DKK 5,- per. 33 cl. can. – Max. 9 ltr. in total, incl. quota. Tax. DKK 33,- per. ltr. – Max. 3 ltr. in total. incl. quota. Taxes vary according to percentage.

Perfumes max. 50 gr. After shave max. 25 cl. Chocolates max. 3 kg. Soft drinks max. 10 l. Øl upp til 5,8% Vín / Cider up to 15% Spiritus yvir 22%

– Í mesta lagi 10 ltr. inkl. kvotu. Tollur KR 5,- pr. 33 cl. dós. – Í mesta lagi 9 ltr. inkl. kvotu. Tollur KR 33,- per. ltr. – Í mesta lagi 3 ltr. Tollur verður ásettur eftir alkoholstyrki.

Luktilsi í mesta lagi 50 gr. Rakivatn í mesta lagi 25 cl. Sjokulátuvørur í mesta lagi 3 kg. Sodavatn í mesta lagi 10 litrar.

10238

Did you know?

GÓÐGÆTI Anthon Berg

SMYRSL Elizabeth Arden

LUKTILSI Versace

SÓLBRILLUR Marc by MJ

LEGG Í KURV

Keyp tínar vørur, áðrenn tú kemur í Vága Floghavn Keyp lætt og ómakaleyst tínar tollfríu vørur á dutyfree.fo, áðrenn tú kemur í Vága Floghavn. Tú sleppur undan bíðirøð og hevur góðar stundir at finna røttu vørurnar. Vit pakka tínar vørur, so tær eru klárar at heinta í DutyFree handlinum, tá ið tú skalt avstað ella kemur heim aftur.

LEGG Í KURV

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Nøvnini á flotanum Fleet names

AV REYNI 1920–2005

Airbus 320Neo: RCK

AV REYNI 1920–2005

Ingálvur av Reyni (1920-2005) varð tann fyrsti abstrakti málarin í føroyskari list. Ígjøgnum sítt langa lív eydnaðist honum at endurnýggja seg sum fáur við franskari list sum leiðarstjørnu. Ein litføgur naturalisma varð á leið 1960 skift út við heldur daprar kubistiskar málningar. Frá 1980-árunum kom ein abstrakt ekspressionisma í einum svørtum og dramatiskum úttrykki, sum snýr seg um náttúru og menniskja, kropp og litevni. Heimafturkomin eftir útbúgving í Danmark livdi og virkaði Ingálvur av Reyni alt lívið í Havn. Ingálvur av Reyni (1920-2005) was the first Faroese abstract painter. During his long life and with French art as his leading star, he was able to renew himself as few others can. A colourful naturalism was replaced with a dark, brooding cubism around 1960. An abstract expressionism, dominantly black and dramatic, dealing with nature and people, body and colour, followed in the 1980s. After returning home on finishing his education in Denmark, Ingálvur av Reyni lived his whole life in Tórshavn.

VINTHER

Textile artist 1941–2019

Airbus 320Neo: RCL

VINTHER

Textile artist 1941–2019

Tita Vinther (1941-2019) ognaði sær holla vitan um føroyska og norrøna ullarmentan, virkaði úr lagdi, litaði við mosa, korka, skónum og plantum. Hugfloygda myndaveving hennara er eyðkend av, at føroyska ullin kemur til sín rætt. Við støði í brúksvevnaðinum menti hon eina fríari listaliga heild, har mynstur og myndandi formar úr siðbundnu ullarmentan føroyinga vóru berandi lutir. Umframt ull tók hon upp annað tilfar - eitt nú tagl og mannahár. Tita var fødd í Finnlandi, vaks upp í Danmark og Finnlandi, búsettist 20 ára gomul í Havn og virkaði her restina av lívinum. Tita Vinther (1941-2019) spent a lifetime studying Faroese and Nordic wool culture. She worked wool from unprocessed tufts to pieces of art using moss, lichen and plants as dye. Her imaginative pictorial weaving gave Faroese wool pride of place. From a background in craft weaving, Tita developed a free artistic whole. Patterns and shapes from traditional Faroese wool culture became the backbone of her approach. In addition to wool, the artist used materials like switch and human hair. Tita was born in Finland, grew up in Denmark and Finland, moved to Tórshavn aged 20 and worked in the archipelago the rest of her days.

HEINESEN 1900–1991

Airbus 320: RCJ

HEINESEN 1900–1991

William Heinesen (1900-1991) er víða gitin sum rithøvundur og telist millum teir stóru í norðurlendskum bókmentum. Hann lýsti sína list sum “myndakrutl”, men hon er meir enn tað. Fyri tað mesta nýtir hann litkrit í fyrstu verkunum og avmyndar romantiskt huglag úr føroyska fjallaheiminum, gykl um tann alheim, ið fólkatrúgv hevði skapt, og speiskar samfelagsviðmerkingar. Tey seinastu tíggjuáraskeiðini koma evnini til pappírsklipp til sjóndar, har hugflog og prýðing og litfagnaður sameinast. Eitt høvuðsverk er myndprýðingin av kommunuskúlanum í heimbýnum Havnini. William Heinesen (1900-1991) is best known as an author, one of the great in Nordic literature. He saw his art as nothing but drawing pictures, but there is more to it. Pastels dominate the early works, which motifs are the romantic ambience of Faroese mountainscapes, phantasies from local folklore and satirical social commentary. During his last decades, his paper cuttings blossomed, where fabulation, decoration and a love for colour are united. His magnum opus is the decoration of a municipal school in his hometown, Tórshavn.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

LÜTZEN

1919–1995

Airbus 319: RCG

LÜTZEN

1919–1995

Elinborg Lützen (1919-1995) var tann fyrsti og leingi tann einasti grafikarin í føroyskari list. Henni dámdi best at arbeiða við linoliumsskurði, og úr tí fekk hon gandað eitt ríkidømi við ymiskari skurðtøkni og avbrigdum av svørtum. Frá ekspressionistiskum ævintýramyndum flutti listakvinnan seg yvir í klassiskt úttrykk við myndevnum úr bygdum og gerandisdegnum. Seinni fór hon yvir til surrealistiskar gyklmyndir úr einum duldarfullum undirheimi, ofta niðansjóvar: Føroyar undir vatnskorpuni. Listakvinnan livdi og arbeiddi meginpartin av lívi sínum í Klaksvík. Elinborg Lützen (1919-1995) was the first and for a long time the only Faroese printmaker. Her favoured technique was the linocut, from which she elicited great riches with a varied cutting technique and black tones. From expressionistic fairy tale pictures, she moved over into a classic expression of motifs of villages and common life. These were followed by surrealistic phantasies of a mythic underworld, often under-sea: Submarine Faroes! The artist lived and worked for most of her life in Klaksvík.

SMITH

1913 –1958

SMITH

1913–1958

Agusta Westland 139: OY-HIH

Ruth Smith (1913-1958) er koloristurin í fyrsta føroyska málaraættarliðinum. Fyrst og fremst var hon impressionistur, sum eymliga lýsti, hvussu litir koma til lívs í ljósi. Ein sterkur og livandi málingarháttur ber samstundis boð um eitt sinni við spenningi í. Á tann hátt vórðu náttúra og sinnalag bregdað saman í eina hægri eind í hennara list. Eftir lokna útbúgving í Danmark búsettist Ruth Smith saman við húskinum í Suðuroy. Sum listafólk livdi hon í einingi, og hon andaðist brádliga undir umstøðum, eingin kennir til fulnar. Ruth Smith (1913-1958) is the colourist among the first generation of Faroese painters. An Expressionism with a fine sense of portraying the play of colours in light was her point of departure. An intense and expressive painting style is at the same time a testimony to a tense disposition. In this way, nature and mind meet in her art in a higher unity. On finishing her education in Denmark, Ruth Smith settled with her family in her home island of Suðuroy, where she lived as an isolated artist and died unexpectedly under unsolved circumstances.

Agusta Westland 139: OY-HIL

JOENSEN-MIKINES 1906–1979

Sámal Joensen-Mikines (1906-1979) er tann fyrsti veruligi, føroyski listamálarin. Hjá honum fær listin sína egnu rødd við havi og bygd, jarðarferð og grindadrápi, ið verða lýst í máttmiklari ekspressionistiskari naturalismu stundum við ávirkan úr romantikki og symbolismu. Inn í ávirkanina frá Edwardi Munch leggur hann eina stranga og náttúruvakra tyngd í eitt egið – og føroyskt úttrykk. Mikines varð útbúgvin í Danmark, har hann búði meginpartin av lívinum, og har fekk hann eisini tilnevnið eftir oynni, har hann vaks upp. Sámal Joensen-Mikines (1906-1979) is the first major painter in Faroese fine art. In him Faroese art gains its own voice; ocean and villages, funerals and whale hunts are depicted in a forceful expressionistic naturalism that encompasses both romantic and symbolic touches. He combines an influence from Edward Munch with a tight objectivity and weighty quality in a personal – and Faroese – expression. Mikines was educated in Denmark, where he also lived for most of his life and where he received his nickname, a reference to his home island, Mykines.

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

Iceland

Denmark, Iceland, Norway, Scotland and Spain

Denmark Mainroad

Ferry routes

Helicopter

Bus routes

Airport Tunnel (no toll) Sub-sea tunnel (Toll)

ATLANTIC REVIEW | WINTER 2020/21

FACTS

The Faroe Islands Atlantic Airways

A self governing nation of the Kingdom of Denmark

NATIONAL FLAG CARRIER

est. Nov. 1987 – first flight March 1988

Main hub Vagar, Faroe Islands

140

Tórshavn

Employees Fleet

4 aircrafts and 2 helicopters

CEO Jóhanna á Bergi

Weekly departures High season:

Low season: 21 Destinations: 10

Parliament

How to get around

Løgtingið - 33 members

Faroese

Bus & Ferry: ssl.fo Helicopter: atlantic.fo Car rental: Please ask at the information offices

Emergency

Motor vehicles

Call 112

Registered (2018) 33,043

Language

Currency Danish Krone (DKK)

Events whatson.fo

18 islands 1,395.86 km2 1,100 km coast line

Vágar

Churches

Biggest lake Leitisvatn 3,6 km3

Inhabitans 52,000+

Sheep

National bird

70,000+

Oyster Catcher (Faroese: Tjaldur)

National Flower Buttercup

National sport Rowing

Highest mountain Slættaratindur Eysturoy

880m

Days with precipitation January: 27 / July: 18

Hours of bright sunshine January: 30 July: 101

Average temperature Winter: 3,5 °C Summer 12 °C

Søgan um Atlantic Airways 28. mars 1988 var dagurin, Atlantic Airways fyrstu ferð setti seg í Vágum. Hetta var ein hátíðardagur fyri føroysku tjóðina, sum nú fyri fyrstu ferð nakrantíð kundi fara á flog á føroyskum veingjum. Men stovnanin av flogfelagnum hevði tó verið alt annað enn løtt. Ein samanrenning av miðvísi, hepni og tilvild hevði gjørt dreymin hjá føroyingum um egið flogfelag til veruleika. Eina løtu var ivi, um felagið fór at hóra undan. Men brádliga vendist gongdin, og ferðafólkatalið fór aftur at vaksa og er vaksið støðugt síðani. Virksemið í felagnum øktist, flogfør løgdust afturat flotanum, flogið varð til fleiri ferðamál, starvsfólkahópurin vaks, og felagið gjørdi fleiri stórar sáttmálar um leiguflúgving uttanlands. í 2007/08 hevði Atlantic Airways sjey flogfør og tvær tyrlur í flotanum, og 277 ársverk vóru í felagnum. Tá ið farið var undir at leingja flogvøllin í Vágum í 2010, lat hetta upp fyri fleiri nýggjum møguleikum hjá føroyska flogfelagnum. British Aerospace flogførini vóru skift út við flogfør av slagnum Airbus. Og bert fýra mánaðir eftir, at flogvøllurin stóð liðugur, lendi fyrsta Airbus 319 flogfarið í Vágum í mars mánaði 2012. Flogførini bøttu eisini munandi um bæði rutunetið og reglusemið til og úr Føroyum. Atlantic Airways var fyrsta flogfelag í Evropa at brúka nýggju og framkomnu navigatións tøknina RNP AR 0.1. Nýggju flogførini kundu eisini flúgva munandi longri enn tey gomlu flogførini, og føroying ar merktu tað longu sama summarið, tá ið fyrsta SÓL-rutan til Barcelona sá dagsins ljós. Flotin hjá Atlantic Airways telur trý flogfør og tvær tyrlur. Í 1994 yvirtók Atlantic Airways ru tuflúgvingina millum oyggjarnar frá Strandfaraskipum Landsins, og hesa uppgávu hevur felagið røkt síðani. Í 2015 og 2016 vórðu gomlu Bell tyrlurnar í flotanum skiftar út við tvær spildurnýggjar og nýmótans AgustaWestland AW139 tyrlur. Tær eru bæði rúmligari og kunnu flúgva heilt út á 200 fjórðinga sjómarkið, har tær kunnu arbeiða í 30 minuttir í bjargingarátøkum. Hetta hevur stóran týdning, tí Atlantic Airways er partur av tilbúgving Føroya, sum merkir, at hvønn dag á árinum, alt samdøgrið, er ein tyrlumanning tøk og kann fara avstað í eini handavend. Í desember 2016 fekk Atlantic Airways aftur eitt flogfar: ein spildurnýggjan Airbus A320. Í sambandi við, at nýggja flogfarið kom til Føroya, gjørdi Atlantic Airways av at geva flota num nøvn. Flogfør og tyrlur eru nú nevnd eftir mætum, føroyskum listafólkum. Flogførini eita William (Heinesen), Elinborg (Lützen) og Ingálvur (av Reyni), og tyrlurnar hava fingið nøvnini Sámal (Joensen-Mikines) og Ruth (Smith).

Flotin Our Fleet AV REYNI 1920–2005

OY-RCK (INGÁLVUR) Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

S/N 8918 Airbus 320-251N 174 2x CFM LEAP 1A26 37,57 m 35,80 m 833 Km/h 6.500 Km

VINTHER

Textile artist 1941–2019

OY-RCL (TITA) Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

S/N 8918 Airbus 320-251N 174 2x CFM LEAP 1A26 37,57 m 35,80 m 833 Km/h 6.500 Km

HEINESEN

OY-RCJ (WILLIAM) Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

S/N 7465 Airbus 320-214 174 2x CFM56-5B4/3 37,57 m 34,10 m 911 Km/h 4.800 Km to 5.700 km

The Story of Atlantic Airways March 28, 1988, was the day Atlantic Airways landed for the first time in Vágar. It was a day of celebration for the Faroese nation who for the first time was able to fly with Faroese wings. But the establishment of the company was far from easy. A combination of determ ination, luck and chance made the Faroese dream of having a national airline come true. For a while, it was uncertain whether the company would survive. But suddenly it took a turn for the better, and the number of passengers grew and continued to grow ever since. The activity of the company increased, aircraft were added to the fleet, more destinations were added, the number of employees increased, and the company entered into several large contracts involving charter abroad. In 2007/08 Atlantic Airways had seven aircrafts and two helicopters in its fleet, and the company had 277 full-time equivalents. The extension of the runway at Vágar Airport in 2010 opened up new possibilities for the Faroese airline. The decision was made to re place British Aerospace aircraft with Airbus aircraft. Only four months after the runway was finished the first Airbus 319 landed in Vágar Airport in March of 2012. The aircraft profoundly improved the route net and regularity to and from the Faroe Islands. Atlantic Airways was the first airline in Europe to use the new and advanced nav igation technology RNP AR 0.1. The new aircraft could stay in the air longer which the Far oese people became aware of that same summer when the first SUN route to Barcelona saw the light of day. The Atlantic Airways fleet is made up of three aircrafts and two helicopters. In 1994 Atlantic Airways took over the scheduled air service between the Faroese islands from the national company Strandfaraskip Landsins, and Atlantic Airways has been in charge of the service ever since. In 2015 and 2016 the fleet’s old Bell Helicopters were replaced by two brand-new upto-date Agusta Westland AW139 helicopters. They are both more spacious and able to fly 200 nautical miles all the way out to the territorial water limit where they can be at work for 30 minutes in rescue operations. These are crucial qualities as Atlantic Airways serves as part of the emergency preparedness team which means that every day of the year 24–7 a helicopter crew is ready to take off in a heartbeat. In December 2016 Atlantic Airways purchased yet another aircraft: a brand-new A320. In connection with the arrival of the new aircraft to the Faroe Islands, Atlantic AIrways de cided to name the fleet. The aircraft, and helicopters are now named after distinguished Faroese artists. The aircrafts are named William (Heinesen), Elinborg (Lützen) and Ingálvur (av Reyni), and the helicopters are named Sámal (Joensen-Mikines) and Ruth (Smith).

LÜTZEN

1919–1995

OY-RCG (ELINBORG) Type: Seats: Engines: Length: Wingspan: Max Speed: Max Range:

S/N 5079 Airbus 319-115 144 2x CFM56-5B7/3 33,84 m 33,91 m 911 Km/h 5.984 Km

SMITH

1913 –1958

OY-HIH (RUTH) Type: Built: Engines / power: Lenght: Lenght fuselage: Width: Height: Main rotor diameter: Weight, empty: Weight, fully loaded: Max. speed: Normal speed: Max. altitude: Passengers:

SN: 31718 Agusta Westland 139 2015 2 stk. Pratt & Whitney PT6C-67C (2 x 1862 SHP) 16,42 m 13,52 m 2,26 m 4,98 m 13,80 m 4.600 kg 7.000 kg 310 km/t 259 km/t 6.096 m 15

OY-HIL (SÁMAL) Type: Built: Engines / power: Lenght: Lenght fuselage: Width: Height: Main rotor diameter: Weight, empty: Weight, fully loaded: Max. speed: Normal speed: Max. altitude: Passengers:

SN: 31722 Agusta Westland 139 2015 2 stk. Pratt & Whitney PT6C-67C (2 x 1862 SHP) 16,42 m 13,52 m 2,26 m 4,98 m 13,80 m 4.600 kg 7.000 kg 310 km/t 259 km/t 6.096 m 15

Flogleiðir Routes

REYKJAVÍK FØROYAR

BERGEN

AALBORG EDINBURGH

BILLUND

LONDON

PARÍS

BARCELONA

MALLORCA

Evropa-rutur (Europe Routes) NORÐ-rutur (NORD Routes)

GRAN CANARIA

SÓL-rutur (SUN Routes)

KEYPMANNAHAVN