4Actueel 4Cultuur 4Sport 4Service
1-11 14-15 16-17 19-23
4 U itburo en VVV naar het Atrium
4 O uborgprijs 2007 voor Zeger Reyers
pagina 3
4 D e tram der trams in kleur
pagina 3
pagina 9
vrijdag 5 oktober 2007 • jaargang 1 • nummer 21 • € 1,00
The Hague Jazz wil uitbreiden The Hague Jazz Festival gaat uitbreiden. Het aantal festivaldagen blijft in 2008 nog op twee, maar de omvang van het festivalterrein moet aanmerkelijk groter worden. Door Coos Versteeg Even rustig vakantie houden zat er niet in. Meteen na het eclatante succes van The Hague Jazz 2007, is de organisatie van het evenement zich al bezig gaan houden met het jaar 2008. “Je ziet dat er iets gebeurt dat zó geweldig is, zó verrassend ook, dat je meteen door moet”, zegt directeur Ruud Wijkniet. Moest The Hague Jazz het in 2006 – ’t eerste jaar zonder North Sea Jazz in Den Haag – stellen met enkele duizenden bezoekers, bij de tweede editie kreeg men al 18.500 bezoekers binnen de poorten van het World Forum Convention Center (Congresgebouw), waar uiteindelijk twaalf podia waren gerealiseerd. De tweede avond was met 10.000 bezoekers zelfs compleet uitverkocht. “Ik ben nu aan het bekijken hoe we het hele omringende gebied tussen Joegoslavië Tribunaal en Gemeentemuseum erbij kunnen trekken”, vertelt Ruud Wijkniet. “Een stukje Catsheuvel erbij zou mooi zijn”. Oriënterende besprekingen met betrokken instanties heeft hij al gevoerd. Ook bij North Sea Jazz was er altijd sprake van een groot ‘buitengebied’. En burgemeester Deetman heeft in 2005 – in een uiterste poging North Sea Jazz te behouden – zelfs aangeboden het festivalgebied uit te breiden met tenten op de Churchilllaan. Dus is Wijkniet optimistisch gestemd. Aanvankelijk was het idee om van twee naar drie dagen uit te breiden, maar de organisatie wil die stap komend jaar nog niet doen. “Het is heel belangrijk dat we de kwaliteit van 2007 vast kunnen houden. We moeten niet te snel willen groeien”, aldus Wijkniet. Los van de capaciteitsvergroting wil de organisatie van het festival veel nadrukkelijker een relatie zoeken met
het karakter van recht, vrede en veiligheid dat rond het World Forum gestalte krijgt. Ruud Wijkniet: “We hebben elk jaar een goed doel aan ons festival verbonden gehad, dus waarom zoeken we het als Haags festival niet helemaal in de sfeer waarin Den Haag zich nadrukkelijk profileert?”.
B a r ba r a H e n d r i c k s
De festivaldirecteur heeft inmiddels dan ook al contact gehad met sopraan Barbara Hendricks, de Amerikaanse operazangeres, die in 1994 op het festival van Montreux haar debuut als jazz-zangeres maakte en al jaren actief is als goodwill-ambassadeur voor het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties. Een rol die zij overigens deelt met sterren als Angelina Jolie, Giorgio Armani en Julien Clerc. Ruud Wijkniet is er nu al zeker van dat Barbara Hendricks op 23 mei volgend jaar The Hague Jazz feestelijk zal openen. Welke artiesten The Hague Jazz zal gaan begroeten is op dit moment nog onduidelijk. Ruud Wijkniet: “Door het succes kunnen we meer grote sponsoren aan ons binden en krijgen we artistiek meer armslag. Ik ben met echt hele grote jazzartiesten bezig, maar dat zijn namen die je niet zomaar naar buiten brengt zonder dat de contracten daadwerkelijk zijn getekend. Maar in principe staat de programmering van The Hague Jazz 2008 al voor een belangrijk deel in de steigers”. Net als vorig jaar wil Ruud Wijkniet weer voorafgaand aan het jazzfestival in het World Forum Convention Center op een aantal plekken in de stad grote gratis concerten laten plaats hebben. Vorig jaar traden bij wijze van opwarmertjes groepen en artiesten als Ladysmith Black Mambazo, Spyro Gyra, Joy Denalane, Gare Du Nord, DJ Maestro, DJ Jen Min Lau, Ian Parker, Industrial Jazz Group en Caroline de Rooij op. Over soortgelijke activiteiten in 2008 zijn al gesprekken gaande met de betrokken wethouders. Ruud Wijkniet: “Iedereen is blij met het bestaan van The Hague Jazz. We hebben ons bestaansrecht razendsnel bewezen”.
“We hebben ons bestaansrecht razendsnel bewezen”.
Gemeentelijke herstelwerkzaamheden aan het graf van Spinoza. Foto C&R
Bekende graven in kaart gebracht Met wat grijze verf wordt de opgevulde scheur in de grafsteen van Spinoza bijgewerkt. Maar er mankeert wel meer aan dit monument voor de grote filosoof. De gemeente Den Haag gaat alle historische graven en grafmonumenten op zowel de particuliere als gemeentelijke begraafplaatsen in kaart brengen. Dit hebben Burgemeester en Wethouders deze week besloten. Gelijktijdig met de inventarisatie maakt de gemeente een inschatting van de kosten die met het eventuele herstel en onder-
houd van deze bijzondere graven gemoeid zijn. Het eerste overzicht wordt in het voorjaar van 2008 aan de raadscommissie Verkeer, Milieu en Leefomgeving voorgelegd. De inventarisatie vloeit voort uit de initiatiefvoorstel ‘Levend verleden’ van raadslid de heer M. Smits. Het college onderstreept de visie van de heer Smits en hecht groot belang aan het instandhouden van graven en grafmonumenten die bijdragen aan het historisch erfgoed van de stad. Het college stemt vanwege juridische bezwa-
ren niet in met het oprichten van een fonds voor onderhoud van alle historische graven. In de regel is de rechthebbende van een grafruimte, urnennis, verstrooiingsplaats of gedenkplaats zelf verantwoordelijk voor goed onderhoud aan de grafbedekking. Voor het onderhoud en herstel van historische graven kan subsidie worden aangevraagd bij het rijk, particuliere fondsen of bij de gemeente. Op dit moment beheert de gemeente ruim honderd graven waarvan de historische waarde bekend is.
Museum voor Communicatie eist banieren Het Museum voor Communicatie en de gemeente Den Haag ontmoeten elkaar 16 oktober voor de kantonrechter. Museumdirecteur Titus Yocarini pikt het niet dat hij geen vergunning krijgt om banieren aan de gevel op te hangen. Die vergunning is hem geweigerd, omdat Monumentenzorg afwijzend tegen deze reclame-uiting staat. “Bij het Gemeentemuseum, een monument van Berlage hangen banieren. Bij het Panorama Mesdag ook, bij Museum
Escher op het Voorhout, bij het Haags Historisch Museum, allemaal monumenten. En aan het Mauritshuis, eveneens een monument, hangt zelfs de allergrootste banier. Waarom mag het bij ons dan niet? Ik wil op gelijke manier worden behandeld”, aldus Yocarini. De museumdirecteur heeft de rechtzaak zelf aanhangig gemaakt. “Er is gewoon geen enkel beleid. Want als ik wil, mag ik wel tien vlaggen aan de gevel plaatsen. Dus laat de rechter zich hier maar over uitspreken”.
4Adver tentie3
Den Haag Centraal nu op donderdag bij abonnees Kijk voor de programmering op radio en tv West op pagina 22.
Huurwoningen Zie Pagina 5 Tel: 070-3606365 / www.duinzigt.nl Zeestraat 48 tegenover Panorama Mesdag
Barbara Hendricks tijdens het World Port Jazz Festival 2003. Foto Peter de Jong/ WFA 0017_1735x108_def.indd 1
28-08-2007 17:33:56
Abonnees in Den Haag, Rijswijk, Leidschendam en Voorburg krijgen onze krant voortaan op donderdag in plaats van vrijdag in de brievenbus. Tot voor kort werd Den Haag Centraal per post bezorgd. Nu ligt de bezorging bij het Haagse distributiebedrijf Bobbe. Hierdoor kunnen abonnees in de regio al op donderdag het laatste nieuws lezen en aan de hand van de uittips het weekend plannen. Voor abonnees buiten de regio verandert er niets. Zij krijgen de krant gewoon op vrijdag per post. De afgelopen twee weken heeft Den Haag Centraal samen met Bobbe een proef gedaan. De verandering blijkt een goede zet: we ontvingen al veel enthousiaste reacties.
2
Feuilleton
Vrijdag 5 oktober 2007
AFLEVERING 21
Wat vooraf ging: Als Lex bij Robbie Sulapessy foto’s van de Amerikaanse vice-president Nixon komt halen, blijkt Robbie een portretfoto van Inge Hogenhuys als fotomodel te hebben.
Op de Heinkel raasde ik de Laan van Meerdervoort af op weg naar de krant, in mijn fototas twee opnames die Robbie van Nixon met Luns had gemaakt. Maar ook de foto van fotoatelier Meyboom waarop Inge Hogenhuys stond. Nota bene Meyboom, de Amsterdamse topfotograaf die samen met Max Koot het privilege had de koninklijke familie te fotograferen! Waarom had hij die Inge gefotografeerd? Er stond weliswaar geen naam op de foto maar om haar rechterpols zat een fonkelende armband in de vorm van een hagedis. Het bleek puur toeval dat Robbie de foto in Meybooms’ archief had aangetroffen. Hij had er gezocht naar foto’s van Wiesje Bouwmeester vanwege haar rol in de nieuwe Nederlandse speelfilm ‘Moutarde van Sonaansee’ van Toon Hermans. De foto van Inge Hogenhuys lag in een doos tussen actrices en modellen. En al zag ze er jonger uit, Robbie had haar ogenblikkelijk herkend. Meybooms’ secretaresse had zich herinnerd dat het om een opdracht van Max Heijmans ging. De couturier maakte al jaren geen gebruik meer van het atelier maar in de administratie stond dat hij de studio zaterdag 29 maart l952 voor het model Suze had gereserveerd. De foto was de enige in het archief en Robbie had hem voor een gulden meegekregen. 1952, dacht ik terwijl ik rond Plein 1813 scheurde. Ruim zeven jaar geleden. Van het afgeluisterde telefoontje van Schild had ik begrepen dat ze zich al Suze noemde toen ze Bartels had leren kennen. Tijdens de oorlog bij Madame Zarathoestra. De bebaarde kunstenaar in Amsterdam had haar daar na de bevrijding als Zwarte Molly leren kennen. Ergens eind jaren veertig was ze naar Den Haag gekomen, ook als Zwarte Molly, eerst voor Bartels in de Scheldestraat, vervolgens voor Tante Annie in de Doubletstraat. Maar daar was ze in l949 verdwenen, hetzelfde jaar waarin het lijk van een detective in haar pandje was ingemetseld. Had zij dat gedaan? Wat was ze dan daarna gaan doen? Model geworden? Had ze zich daarom Inge Hogenhuis genoemd? Cherchez la femme. Daar was ik al bijna twintig jaar mee doende! Het was kwart voor twaalf toen ik de krant binnenrende. Ik holde de metalen trap af naar de schemerige zetterij en zag Ed nerveus bij een ratelende Linotype op zijn horloge kijken. “Verdomme Van der Broek, waar blééf je? Heb je Nixon?” Hijgend overhandigde ik hem de opnames. “Sorry
hoor, d’r kwam wat tussen”. “Dat zei mijn vrouw ook vannacht”. Ik lachte maar. De chef fotoredactie kun je beter te vriend houden. “Of je straks een paar plaatjes kan maken op de Lutherse Burgwal. Nieuwe winkel van Kok”. “Kok? De kruidenier? We zijn De Posthoorn toch niet?” “Kok wordt steeds groter, jongen. Je dacht toch niet dat we het van de abonnees moesten hebben, wel?” Ik liep terug naar de redactie waar het al stil was. Maar Toos Faber was er nog wel. Je zou het niet zeggen van een vrouw die zich kleedt als koningin Wilhelmina in ballingschap, maar Toos weet alles van mode waarover ze ook een eigen wekelijkse rubriek heeft. “Max?”, zei ze met samengeknepen ogen, “wat moet je dan van hem?” Ik liet haar de foto zien. “Deze vrouw draagt een mantelpakje van hem. Ik ken haar van vroeger, maar weet alleen nog maar dat ze Suze heet”. Ze schoof haar bril voor haar ogen. “Het is geen mantelpakje”, zei ze streng, “maar een gehaakte deux-pieces en…”. Opeens kneep ze haar ogen samen. “Ik heb haar wel eens meer gezien, ergens op een of andere show. Was ze een van je vriendinnetjes?” Ze sprak het uit alsof ze het over een besmettelijke ziekte had. Ik grinnikte onnozel. “Nee. Toos, zou je Heymans willen bellen en vragen wie ze is?” Toos’ dunne mond trok zich samen. “Weet je heel zeker dat het niet één van je avontuurtjes is?” “Toos, toe! Ik ken haar uit de oorlog toen ze koerierswerk deed. Ik wil haar heel graag spreken”. Ze knikte en stak een Stuyvesant op. Ze mag me niet, ze vindt fotografen zo ongeveer de laagste soort in de evolutie, maar ze weet dat ik ondergedoken zat. En al was die oorlog dan al vijftien jaar voorbij, voor Toos bestaan er nog steeds twee soorten mensen, degenen die goed waren en fout. “Suze zei je?” Ik knikte dankbaar omdat ze de hoorn al opnam. Ik liep naar het bureau van Ed en trok zijn telefoon naar me toe. Tot mijn opluchting nam Anneke nu wel aan. “Waar was je? Ik heb je al eerder gebeld”. “Ik sliep! Ik had een vrije dag, ja?” “Hád?”
Stadsmens
“Ja. Want ik werd net gebeld om in te vallen op een vlucht naar Stockholm. En er komt zo ook nog een man voor de gasmeter langs. Wat is er?” “Zou je kunnen checken hoe die blonde vrouw in het vliegtuig van Londen heeft geboekt?” “Wat?” “Lieve schat, alsjeblieft. Ik weet zeker dat zij te maken heeft met die vent die jou aanviel!” Ze zuchtte hoorbaar. “Okay. Waar kan ik je bereiken?” “Ik kom zo wel langs”. “Moet je snel zijn, want ik moet de trein van half twee hebben”. “Je bent een schat!” “Maak je geen illusies, jochie!” Ik hing op, haalde mijn sigaretten tevoorschijn en vloekte omdat het pakje leeg was. “Heymans zit de komende twee weken in Parijs”, riep Toos. Ik vloekte weer. “Ga jij volgende week trouwens niet met vakantie?” “Wat?” Ik knikte schaapachtig omdat ik dat totaal was vergeten. “Waar ga je heen?” “Geen idee”, zei ik naar waarheid. Godzijdank rinkelde haar telefoon die ze meteen opnam. Ik pakte mijn fototas en liep tussen de bureaus door naar het archief. De oude Fred zat als gewoonlijk uitgeknipte artikelen op blanco vellen te lijmen waarna hij er een rood stempel met de datum op drukte.
Antonia van der Wijk en Leo Olffers. Foto: Creative Images heeft intussen onder meer een jeugdwijkkrant opgeleverd. Olffers: “Die gaat drie tot vier keer per jaar verschijnen. Heeft een school een bepaald project, dan wordt er over geschreven. Elke school krijgt een plek in de krant, we zullen veel kinderen aan het woord laten en de bibliotheek gaat een
Wordt vervolgd.
DOOR JOKE KORVING
Jeugd Laak ontdekt wijk via kunst en cultuur “Ik ben een fee”, had Antonia van der Wijk haar piepjonge publiek verteld. De reacties volgden onmiddellijk: “Ben je komen vliegen?”, “Waar heb je je vleugels gelaten?”. Want niets is vreemd in de ogen van kleine kinderen. Het gebeurde tijdens de Culturele Week Laak 2007, die eind juni is gehouden. Leo Olffers, voorzitter van wijkberaad Laak Centraal en drijvende kracht achter het idee voor het evenement, was er getuige van. Hij merkte ook hoe de jongens en meisjes van vier tot en met zes jaar de sprookjes meebeleefden die Antonia vertelde. “Als je die gezichtjes zag! Ik vond dat ontroerend”, zegt hij. Kinderen ontdekken zichzelf, hun wijk en elkaar via kunst en cultuur. Dat was de achterliggende gedachte van de week, waaraan leerlingen van de twaalf basisscholen uit Laak hebben meegedaan. Het ging om 3200 jongens en meisjes uit 68 verschillende culturen. Het evenement is intussen bekroond. Leo Olffers kreeg vorige week uit handen van minister Vogelaar van Wonen, Wijken en Integratie de Haagse Burgerschapsprijs 2007 uitgereikt. Veel kwam aan bod op de Culturele Week: van traditionele muziek uit de herkomstlanden tot popmuziek, van verhalenvertellers tot toneel en van traditionele kinderspelen tot (jeugd) literatuur. Ouders spanden zich eveneens in voor het evenement. Zij en docenten hebben onlangs teruggekeken op de week. De opzet is dat deze ouders in de toekomst ook bij het organiseren van andere activiteiten op school of in de wijk worden betrokken. Begin bij de kinderen als je een leefbare omgeving wil creëren. Olffers roept dat al tijden. Zo’n tien jaar geleden trok hij langs de basisscholen in Laak om dat te propageren maar kreeg geen response. Onlangs zag hij zijn idee wel gerealiseerd. De Stichting Kunst In Beeld (SKIB) maakte het plan werkelijkheid, breidde dat tevens uit en zorgde met Olffers voor sponsors. De Culturele Week
Fred heeft alleen al aanzien omdat hij de grote Couperus nog mee heeft gemaakt. “Fred, zou je de legger l949 op Stad af willen zoeken naar een verdwenen detective?” “’49?” “Graag”. Hij scheen niet verbaasd. Maar waarom zóu hij na bijna vijftig jaar knippen en plakken. Ik reed naar de Lutherse Burgwal waar het een drukte van belang was. Vooral met huisvrouwen die ter gelegenheid van Kok’s tiende filiaal een half uur lang met tien procent korting mochten winkelen. Als extraatje kreeg elk kind een Mekkareep. Het leek wel of de gaarkeuken weer was opengesteld. Uit een luidspreker klonk Corry Brokken met ‘Palermo’ om de moed erin te houden. Ik zag enkele jongere collegae en besloot wat plaatjes vanaf de overkant bij de schrijfmachinefabriek van Groen te maken. Uit de poort kwam een beer van een nozem met een vetkuif op een Berini die me bijna aanreed. Hij riep iets wat ik niet verstond, maar wel begreep en scheurde tussen het publiek door. Na een kwartiertje had ik er genoeg van en besloot naar Anneke te gaan. Ze woont op een etage naast de kazerne in de Muzenstraat. Ze stond al ongeduldig in haar stewardesspakje en met haar KLMkoffertje bij de deur. “En?” Ze schudde haar hoofd “Haar ticket was hier bij het KLM-kantoor contant betaald”. “O”, zei ik beteuterd. “Kan je me naar het station brengen want ik ben al laat!” “Natuurlijk”. Ze wilde al achterop stappen toen ik tot mijn verbazing de nozem de deur uit zag komen en achter zich dicht zag trekken. “Het is voor mekaar hoor, mevrouw”, riep hij. Anneke knikte. “Dank je wel”. Met een gereedschapskistje liep hij naar de overkant waar zijn Berini in de zon stond te glanzen. “Wie is dat?” “Dat zei ik toch, er was iets met de gasmeter. God Lex, straks wordt je nog paranoïde! “ Ik voelde haar koffertje in mijn rug en trok op. Ze had gelijk. Die jongen was natuurlijk namens het gasbedrijf ook bij de schrijfmachinefabriek van Groen geweest.
prominente rol spelen. Je bereikt met die krant toch 3200 kinderen en, niet te vergeten, hun ouders”. Van het begin af aan wist Olffers dat hij de Culturele Week niet tot Laak Centraal wilde beperken, maar dat het hele stadsdeel moest meedoen. De gemeente, met burgemeester Deetman voorop,
steunde het plan. Het contact met Deetman dateert van 10 november 2004, toen in de Antheunisstraat twee terreurverdachten werden gearresteerd. Het Laakkwartier was die dag wereldnieuws. “Mijn enige gedachte was: ‘de wijk mag niet uit elkaar vallen’. In die tijd heb ik veel opgetrokken met de burgemeester”. Olffers, vanaf 1995 voorzitter van wijkberaad Laak Centraal, heeft al veel tot stand gebracht. Zo zorgde hij dat elke straat een eigen vertegenwoordiger heeft. Dat project heeft intussen navolging gekregen en is vorig jaar onderscheiden met het Nationaal Compliment. Er is meer waarop hij met trots terugblikt. Afgelopen maandag kwam de Tweede Kamercommissie voor Jeugd en Gezin op bezoek. De commissie reageerde op zijn oproep: ‘Kijk eens rond in Laak en zie hoe je kunt voorkomen dat een wijk een probleemwijk wordt’. “De Kamerleden”, vertelt hij, “wilden alles weten over hoe wij met de jongerenaanpak omgaan”. De Culturele Week is daar een mooi voorbeeld van. Antonia van der Wijk, sinds jaren verhalenvertelster, bezocht alle twaalf scholen. Net als Leo Olffers vindt zij dat een leefbare maatschappij bij de jeugd begint. “In sprookjes overwint het goede altijd. Je maakt veel nare dingen mee, krijgt tegenslag, maar degene die liefdevol is wordt beloond. Dat moet je kinderen voorhouden”. En: “Sprookjes spreken de verbeelding aan en wekken verwondering. Het gaat erom dat kinderen hun fantasie gebruiken”. Antonia maakt vaak gebruik van de sprookjes van Leander, het pseudoniem van chirurg Richard Volkman. Deze Duitser verbleef in de negentiende eeuw tijdens oorlogen tegen Oostenrijk en Frankrijk aan het front. “Hij zag daar zoveel ellende. Om geestelijk te kunnen overleven schreef hij de mooiste en liefste sprookjes. Uit een drama kan dus iets goeds ontstaan”. Dat geldt evenzeer voor Laak, meent Olffers. “Uit de ellende van de Antheunisstraat is toch de Culturele Week voortgekomen. Maar we moeten er wel voortdurend aan werken. Je moet reëel blijven; er zijn ook problemen”. Antonia reageert lachend: “Ach Leo, laat mij maar in sprookjes geloven”. Voor meer info: www.antoniavertelt.nl
3
Actueel
Vrijdag 5 oktober 2007
‘Paleis Noordeinde zou deels publiek kunnen ontvangen’
Uitburo en VVV verhuizen naar Atrium Het Haags Uitburo en de VVV vertrekken op den duur van de Hofweg. Binnen het atrium van het Haagse stadhuis aan het Spui moet eind volgend jaar een volwaardig City Marketing Center ontstaan, waar Uitburo en VVV onderdeel van zullen uitmaken. Bij het Vredespaleis moet een apart bezoekerscentrum komen en het werkpaleis van de koningin aan het Noordeinde zou deels voor publiek moeten worden opengesteld. Door Coos Versteeg Er staat nog veel te gebeuren om Den Haag beter als internationale stad van recht en vrede te presenteren. Wethouder Frits Huffnagel van City Marketing onthulde dit alles afgelopen weekeinde tijdens de Gevangenpoort Lezing, georganiseerd door het Haags Historisch Museum en advocatenkantoor Wladimiroff & Waling. Huffnagel sprak over de invloed die de internationale gerechten en organisaties uitoefenen op het karak-
ter van Den Haag en het dagelijkse leven in de stad. Volgens Huffnagel besteden de 30.000 expats in Den Haag jaarlijks zo’n anderhalf miljard. De tendens is dat met name de werknemers van grote bedrijven ertoe neigen steeds langer te blijven. Was het aanvankelijk gebruikelijk dat werknemers van internationale ondernemingen – net als diplomaten – circa vier jaar hier wonen, nu wordt dat al snel een paar jaar meer. Huffnagel vond dat Den Haag deze tijdelijke bewoners best wel mag koesteren. Daarnaast gaf de wethouder aan dat Den Haag gastvrijer moet worden voor toeristen. Onlangs zijn gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van onder meer de hotelwereld, de horeca en het taxiwezen. Het blijkt dat vooral Amerikaanse toeristen Europa op dat gebied minder waarderen. Binnen Europa scoort Nederland nog weer lager en binnen Nederland wordt de Randstad weer minder ervaren. Huffnagel denkt zowel de echte Hagenaars als de expats en toeristen van dienst te zijn met één attractief loket, waar men voor van alles en nog wat over de stad terecht kan. Of dat nu gaat om een historische foto uit het Gemeentearchief, een stadsplattegrond met bezienswaardigheden of een kaartje voor een voorstelling in de Koninklijke Schouwburg. Dat alles moet een eigen plek
krijgen op de begane grond van het stadhuis, in de plint van de Kalvermarkt zodat er ook uitstraling naar buiten is.
Bespreekbureau
Het Uitburo is sinds vijf jaar gevestigd aan de Hofweg 1, voordien zat het op de hoek van het Spui en de Spuistraat en voor 1982 in de Wagenstraat. Oorspronkelijk heette het Bespreekbureau Haagsche Courant en was het – weliswaar in particuliere handen van Fred Ladrak – een bijproduct van het dagblad. Je kon er niet alleen kaartjes voor voorstellingen kopen, maar ook meteen leggers met oude kranten inkijken, een abonnement afsluiten en advertenties voor de krant opgeven. Toen de stadsredactie van de Haagsche Courant zich destijds boven Dudok aan de Hofweg vestigde, kwam het nieuwe Uitburo aldaar op de begane grond. Redactie en Uitburo deelden zelfs de brievenbus. Enkele jaren geleden echter werd de exploitatie en het personeel overgenomen door Den Haag Marketing & Events, die het Uitburo combineerde met de balie van de VVV. Nu begin 2007 ook de stadsredactie van AD/Haagsche Courant de Haagse binnenstad weer heeft verlaten en op het Rijswijkse industrieterrein Plaspoelpolder zetelt, is er geen bijzondere reden het Uitburo persé aan de Hofweg te handhaven. “Eind 2008 hoop ik de boel rond te heb-
Verbeteringen In de uitgave van 28 september is op pagina 14 abusievelijk een regel weggevallen. In het artikel over het conflict tussen het Nederlands Dans Theater en de Nederlandse Danspers wordt tegen het eind gerefereerd aan het feit dat het Haagse balletgezelschap in 1959 het allereerste programma in België presenteerde, omdat de groep toen in eigen
land ook met vrijwel de complete danspers overhoop lag. De woorden overhoop lag ontbraken. In dezelfde Den Haag Centraal ontbrak op pagina 2 bij het interview met Stadsmens Henny van Dongen de website van het orkest Swingin’ Crash, te weten: http://come.to/swingincrash
4Adver tentie3
Symfonische Allure
zaterdag 27 oktober
ben”, aldus Frits Huffnagel.
Paleis Noordeinde
Waar de wethouder in het kader van de stadspromotie ook aan werkt is een gedeeltelijke openstelling van Paleis Noordeinde. “Huis ten Bosch lijkt me onzin. Dat is privé. En ik stel mijn huis ook niet open voor bezoekers, dus waarom zouden we dat wel van majesteit vragen?” Maar Paleis Noordeinde is in de ogen van de wethouder iets anders. “Dat is een werkpaleis en wellicht dat een gedeelte daar gedurende de zomervakantie toegankelijk zou kunnen worden gemaakt. Dat is de moeite waard om te bespreken”. Aandacht wil hij ook geven aan het realiseren van een bezoekerscentrum bij het Vredespaleis. Wethouder Huffnagel: ‘Eind 2008 hoop ik de boel rond te “Daar kunnen Ja- hebben’. Foto Gemeente Den Haag
Ouborg Prijs 2007 voor Zeger Reyers De Ouborg Prijs 2007 gaat dit jaar naar Zeger Reyers (1966). De kunstenaar krijgt op 3 november deze onderscheiding uitgereikt in het Gemeentemuseum door Jetta Klijnsma. De Ouborg prijs is een Haagse stadsprijs voor beeldende kunst en bestaat uit een geldbedrag, een tentoonstelling in het Gemeentemuseum en een publicatie die wordt verzorgd door Stroom. Door Roos van Put
Laat je meevoeren door de meeslepende romantiek van Romeo en Julia, gedirigeerd door Jaap van Zweden
KLASSIEKE AANBIEDING!
panners nu alleen snel een foto maken, want het Vredespaleis is voortdurend volop in gebruik. Ik wil er een ruimte hebben waar mensen informatie kunnen krijgen, iets over de geschiedenis kunnen vinden, wat kunnen kopen. Je kunt er nu nog geen theelepeltje krijgen!
Zeger Reyers maakt al jarenlang spraakmakende installaties en objecten. Zijn oeuvre is zowel nationaal als internationaal van belang. Het werk van de talloze gestapelde borden tegen een muur in het Gemeentemuseum zal velen vast en zeker nog heugen. De borden ‘hingen’ alle op eigen kracht. Al in een eerder stadium exposeerde Zeger Reyers dit werk bij de Haagse galerie Maurits van de Laar in de Herderstraat. Automobilisten hielden piepend stil om door de ramen van de galerie naar deze borden te kijken. Je verwachtte namelijk elk moment dat de hele stapel zou instorten. Wat niet gebeurde, want Zeger Reyers weet exact wat hij doet. Als een soort natuurkundige of scheikundige zoekt hij de grenzen op, tart hij de wetten van de natuur en van organische processen. Laatst genoemde is een regelmatig terugkerend onderdeel in zijn oeuvre. Groei, bloei en verval zijn ijkpunten in zijn werk. Zo trakteerde hij tijdens een feestje in het Gem de bezoekers op een mosselmaaltijd. De mosselen waren door de kunstenaar gekweekt op een stoel. Zeger Reyers weet de toeschouwer te raken en hij doet dit altijd op een onverwachte manier. Bekend zijn de ‘drummende olievaten’ in zee. De kunstenaar plaatste een aantal spiksplinternieuwe vaten in de branding en deze botsten op het ritme van de stroming tegen elkaar aan. Aan het eind van het project waren ze gebutst, gedeukt, versleten. Zo werd enerzijds het proces van verval een tastbare beeldende vorm.
Anderzijds gaf het geluid van botsende tonnen in combinatie met het ruisen van de zee, het werk een poëtische lading. Een even eenvoudige als briljante installatie. Omdat het kunstmatige een dialoog zocht met de natuur. Hij toonde ooit foto’s van zwammen die uit een cassetterecorder groeiden, uit een sporttas, uit een brandslang. Hij experimenteert met natuurverschijnselen, zoekende naar dat punt waar de twee werelden, de kunstmatige en de natuurlijke botsen. Wanneer neemt de ene de andere in bezit, welke wint. Het motto is ‘eten of gegeten worden’. Reyers volgde zijn kunstopleiding aan de Academie in Rotterdam. De Ouborg Prijs is eerder uitgereikt aan onder anderen Philip Akkerman, Auke de Vries en Ben van Os. De prijs is vernoemd naar Pieter Ouborg (1893-1956), een Haagse kunstenaar die in Nederland werd geprezen en verguisd. Hij werd door kunstliefhebbers gezien als solist en pionier in de naoorlogse kunst. Ouborg ontwikkelde zich zowel in Den Haag als in het voormalig Nederlands-Indië, een land dat hij in 1938 verliet.
Gestapelde borden tegen een muur van Zeger Reyers. Foto PR
4Adver tentie3 Het Residentie Orkest heeft speciaal voor de lezers van Den Haag Centraal een zeer aantrekkelijke aanbieding voor het concert op 27 oktober om 20.15 uur in de Dr Anton Philipszaal: ontvang 20% korting op de normale toegangsprijs! Lever de ingevulde bon in bij de kassa van de Dr Anton Philipszaal en ont2e rang € 20,3e rang € 12,1e rang € 24,vang kaarten tegen het speciale tarief van:
Naam: Adres + woonplaats: Code 2710-01
Telefoonnummer: Mobiele nummer: E-mail: Maximaal twee kaarten per bon. Vermeld bij telefonisch reserveren deze aanbieding en lever de bon in bij het afhalen van de gereserveerde kaarten.
Dr Anton Philipszaal | Spuiplein 150 | Den Haag | 070 88 00 333 | www.residentieorkest.nl
0017_bon_rechts_def.indd 1
076_adv_kortingsbon_144x220_zw_1.indd 1
02-10-2007 17:01:44
28-08-2007 17:35:23
5
Economie/Mensen
Vrijdag 5 oktober 2007
Leidse heldin Magdalena Moons wel degelijk gehuwd met Valdes Al eeuwen houdt de Haagse Magdalena Moons historici bezig. Magdalena is een heldin van Leidens Ontzet, in de Sleutelstad wordt ze nog altijd met een straatnaam geeerd. Volgens de overlevering woonde Magdalena in Den Haag op het moment dat de Spanjaarden de stad Leiden belegerden. Francisco Valdez, de Spaanse bevelhebber die vanuit de Hofstad leiding gaf aan het beleg, raakte verliefd op haar. Toen in de nazomer van 1574 de stad helemaal was uitgehongerd en het einde voor Leiden nabij leek, omdat de wind voor de watergeuzen verkeerd stond, speelde Magdalena Moons haar troef uit. Tijdens een etentje haalde zij Valdez over om de aanval op de uitgehongerde stad uit te stellen. In ruil daarvoor beloofde zij met hem te trouwen. Valdez liet zich bepraten, en dat had hij beter niet kunnen doen, want juist toen kwam er een storm opzetten. Op 3 oktober sloegen zijn manschappen op de vlucht voor het wassende water en kon de geuzenvloot ongehinderd de stad binnenvaren. Historici hebben uitvoerig gedebatteerd over de rol en betekenis van Magdalena Moons. De discussie onder historici spitste zich onder meer toe op de vraag of Moons en Francisco Valdez ooit daadwerkelijk met elkaar zijn getrouwd. Onderzoek door de historicus Robert Fruin naar het vermeende huwelijk liep echter op niets uit en zodoende werd de conclusie getrokken dat het hier om legendevorming moest gaan. Daarmee was de zaak afgedaan. Historica Els Kloek van het NWO-Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) en het Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur (OGC) van de Universiteit Utrecht heeft nu echter met een modern leesapparaat in het Nationaal Archief aangetoond dat Magdalena Moons wel degelijk is gehuwd met belegeraar Francisco Valdez. In een kopie-ex-
Cesar Zuiderwijk wint Cultuurprijs 2007
Paul van Vliet, Jiri Kyliàn en Auke de Vries gingen hem al voor. Maar nu was het aan Cesar Zuiderwijk om de Cultuurprijs in ontvangst te nemen. En daar is hij best een beetje beduusd van. “Dat een drummer nu in datzelfde rijtje staat van winnaars. Hiermee is echt een lans gebroken voor de popmuziek”. Zuiderwijk gebruikt de geldprijs die aan deze onderscheiding verbonden is om verstandelijk gehandicapten muziekles te geven. door
Miranda Fieret
Cesar Zuiderwijk is erg blij met de Cultuurprijs Den Haag 2007. Want naast een sculptuur van de Haagse kunstenaar Pierluigi Pompei, ontvangt hij een geldbedrag van € 25.000. En daar heeft de drummer al een bestemming voor gevonden: “Het is natuurlijk altijd leuk om een prijs te krijgen, maar deze is wel de meest aangename”. Hiermee krijg ik de kans om een nieuw project op te zetten om verstandelijk gehandicapten muziekonderwijs te geven”. Zuiderwijk loopt al een tijd met het idee, maar de uitvoering liet nog even op zich wachten. Met de Cultuurprijs hoopt Zuiderwijk dat steeds meer mensen gaan meewerken om zijn plan van de grond te krijgen. “Het is een flink geldbedrag, daarmee moet het plan als een sneeuwbal gaan rollen. Muziekimporteurs en veel muziekleraren willen al meewerken. Daarnaast heb ik met Musicon, mijn muziekcentrum, een plaats om les te geven”. Waarom juist hij de Cultuurprijs heeft gekregen, kan de drummer niet echt bedenken. “Dat een drummer nu in datzelfde rijtje staat van winnaars, had ik niet verwacht. Ik denk dat hiermee echt een lans is gebroken voor de popmuziek. Het wordt serieus genomen. Maar waarom precies ik de prijs krijg, moet je aan de gemeente vragen”. Wethouder Klijnsma
roemt Cesar Zuiderwijk als “Een wereldberoemd musicus en tegelijkertijd een echte Hagenaar die zich met al zijn talenten cultureel en maatschappelijk inzet”. Naast zijn werk als drummer bij de Golden Earring, staat Zuiderwijk nog altijd op festivals als Kaderock en het Zeeheldenfestival. “Veel te leuk om het niet te doen”, lacht Zuiderwijk. Ook probeert hij zijn passie voor muziek over te brengen op anderen. Wat begon met zijn muziekschool, is uitgebreid met een theatershow en workshops. “Ik heb een zwak voor mensen die nog niet veel van muziek afweten”, bekent Cesar Zuiderwijk. “Daarom wil ik nu ook mensen met een beperking de kans geven om zich muzikaal uit te leven. Het is een goede uitlaatklep en is zonde dat er nu zo’n drempel is voor verstandelijk gehandicapten om naar een muziekschool te gaan”.
To t
Het schilderij van Simon Opzoomer in het Haags Historisch Museum. Collectie Rijksmuseum Amsterdam
Proef Digitaal Klant Dossier geslaagd
Cesar Zuiderwijk is de winnaar van de Cultuurprijs Den Haag 2007. Foto: Mylène Siegers
‘Barrières in muziekonderwijs verlagen’
tract van huwelijkse voorwaarden van Willem de Bye met Magdalena Moons van 23 oktober 1597 (Brabants Historisch Informatie Centrum te Den Bosch) bleek de tekst achter de naam van de bruid grondig onleesbaar te zijn gemaakt. Met behulp van de Hyperspectral Imager in het Nationaal Archief en digitale bewerking in Photoshop bleek het uiteindelijk mogelijk vrijwel de volledige doorgehaalde tekst te reconstrueren. De Hyperspectral Imager maakt bij verschillende golflengtes opnames van de tekst, zodat verschillende lagen inkt van elkaar onderscheiden kunnen worden. Er stond: ‘wede wijlen don F[ra]nc[i]sco de Baldees’ waarmee vaststaat dat Magdalena Moons zich in 1597 weduwe van Francisco Valdez noemde. In 1610 vonden zij en haar nieuwe echtgenoot, die een hoge functie bekleedde in het Staatse leger, het niet langer opportuun om aan dat huwelijk met deze Spaanse militair herinnerd te worden, vandaar de doorhaling. In het Haags Historisch Museum bevindt zich een doek van Simon Opzoomer waarop Magdalena Moons haar verloofde Francisco Valdez smeekt de bestorming van Leiden nog een nacht uit te stellen.
door Elske Koopman
Het zat niet allemaal mee, maar de Haagse proef met het Digitaal Klant Dossier (DKD) is geslaagd. Het dossier betekent dat Hagenaars die een uitkering aanvragen en zich inschrijven bij het CWI nog maar één keer hun gegevens hoeven op te geven. Andere gemeenten hebben woensdag het stokje overgenomen en gaan er nu zelf mee aan de slag. Oud-staatssecretaris Henk van Hoof wilde dat elke burger aan overheidsinstanties nog maar één keer zijn gegevens in moet vullen, omdat nu vaak vele instanties dezelfde gegevens vragen via verschillende formulieren. Zijn opvolger Ahmed Aboutaleb loodste de Wet eenmalige gegevensuitvraag werk en inkomen door de Tweede Kamer. Den Haag is de eerste stad waar met het DKD de uitvoering van de wet mogelijk is gemaakt. Voor de proef kregen alle 40.000 mensen die bekend zijn bij het CWI, UWV en de gemeentelijke sociale dienst een brief om ze attent te maken op het DKD. “In principe kan iedere Hagenaar inloggen. Het DKD staat voor iedereen open, dus als je je wilt inschrijven als werkzoekende bij het CWI kan dat via het DKD”, zegt projectleider Ton van der Burg. Een bezoek aan het CWI blijft nodig, maar de eerste stap kan nu via het DKD. Mensen
kunnen via de website www.werkeninkomen.nl naar hun eigen dossier. Zij kunnen inloggen met hun DigiD, de elektronische toegang tot de overheid en hun gegevens zien en aangeven als er iets verkeerd staat. De medewerkers die vanuit gemeente, UWV en CWI met het DKD werken loggen via een afgesloten netwerk in om de gegevens van de klant te bekijken. Het gebruik van de DigiD beschermt volgens de projectleider de privacy van de klant. Bovendien worden in overleg met het College Bescherming Persoonsgegevens allerlei garanties in het systeem gevoegd om de privacy van de klanten te beschermen. De proefperiode is voorbij en andere gemeenten gaan aan de slag met het DKD. Van den Burg heeft van de testperiode geleerd dat de samenwerking met UWV en CWI erg belangrijk is. Goede afspraken over afstemming en terugkoppeling zijn daarbij belangrijk en een centrale regie is noodzaak. “De techniek is bovendien weerbarstig. Je moet strakke lijntjes hebben om problemen meteen op te lossen”, aldus Van der Burg. Het is de bedoeling dat er meer instanties mee gaan doen, zodat nog minder vaak dezelfde gegevens opgegeven hoeven te worden. Gesprekken met het Kadaster, de Sociale Verzekeringsbank, de Informatie Beheergroep die de studiefinanciering regelt, zijn al gaande. Later volgen andere basisregistraties zoals de Belastingdienst.
4Adver tentie3
bloei
Zuiderwijk is ervan overtuigd dat muziek mensen met een beperking tot bloei laat komen. “Ik ben een tijdje geleden benaderd door een vader of ik zijn zoon met het Syndroom van Down kon lesgeven. Want hij ‘drumde zo lekker’. Eerst wist ik niet wat ik ermee aan moest, maar toen ik een nummer van de Earring drumde, kon hij alles perfect nadrummen. Zonder een noot te lezen. Ik ben les blijven geven en het blijft bijzonder. We hebben zo’n verbintenis tijdens het spelen. Maar wanneer hij stopt met spelen, is het anders. Dan heeft hij voor alles begeleiding nodig”. Of zijn werk voor verstandelijk gehandicapten wel te combineren is met het speelschema van de Golden Earring, is voor de drummer geen barrière. “We geven elkaar alle ruimte om ons eigen ding te doen. Daarbij zijn we gemiddeld toch maar de helft van het jaar op tournee”. Wanneer het project werkelijk start, is nog niet duidelijk. Tijdens de uitreiking van de prijs in het voorjaar van 2008 wil Zuiderwijk in het Musicon een helder plan presenteren. “Misschien kunnen er zelfs al een aantal leerlingen optreden, dat zou helemaal geweldig zijn”.
De woningen van Deze week: • Toussaintkade • Pasteurstraat
Centrum Laakkwartier
• • • • • • • •
Transvaal 4 Valkenboskwartier 4 Centrum 2 Zeeheldenkwartier 2 Benoordenhout 2 Centrum 2 Bezuidenhout 3 Ypenburg 4
Cillierstraat Ohmstraat Zoutkeetsingel Van Galenstraat Weissenbruchstraat Noordeinde Theresiastraat Oude Klopsteen
1 kamer 4 kamers kamers kamers kamers kamers kamers kamers kamers kamers
gestoffeerd gestoffeerd
redelijke staat NIEUW
parterre & tuin gestoffeerd gestoffeerd gestoffeerd gestoffeerd gestoffeerd gestoffeerd gestoffeerd
NIEUW redelijke staat uitstekende staat goede staat goede staat redelijke staat goede staat NIEUW
324,- excl 595,- excl 595,595,615,650,650,685,750,1.180,-
excl excl excl excl excl excl excl excl
MeeR Dan 150 HUURwoningen DiReCT BeSCHikBaaR BeHeeR vanaF 2,5% / veRHUUR gRaTiS Tel: 070-3606365 / www.duinzigt.nl / info@duinzigt.nl zeestraat 48 tegenover Panorama Mesdag
4Adver tentie3
duska de nieuwe film van Jos Stelling te zien in filmhuis den haag
070 365 6030 / www.fimhuisdenhaag.nl
Vrijdag 5 oktober 2007
Interview
6
Henk de Gier is geen wonderdokter:
‘Voor een gebroken been moet je e
‘Zien is geloven’ is de titel van het boek dat binnenkort bij de boekhandel en in de kiosken ligt en waarin paragnost en magnetiseur Henk de Gier vertelt over de grote groep bekende Nederlanders, die hij de afgelopen dertig jaar met zijn geneeskrachtige handen heeft behandeld. Verslavende handen misschien wel, want veel BN’ers, waaronder een groot aantal prominente sporters, blijkt niet meer goed te kunnen presteren als zij niet eerst een bezoekje aan Henk de Gier hebben gebracht.
door
André Buurman
Hoeveel mensen hij in de afgelopen dertig jaar onder handen heeft genomen, daar heeft hij werkelijk geen idee van. Zijn wachtkamer in Leidschendam zit vijf dagen in de week bijna continu tjokvol. Al meer dan 25 jaar. Maar vrijdagmiddag om 14.00 uur, als de laatste patiënt is vertrokken, begint voor de familie De Gier het weekeinde. Wie bij een reguliere arts te horen krijgt ‘er mee te moeten leren leven’ klopt ten einde raad bij De Gier aan.
Dat gebeurt veelal onder het motto, baat het niet, schaden doet het zeker niet. De allesbehalve zweverige De Gier is oprecht als hij zegt niet iedereen die zijn hulp inroept te kunnen genezen, of de pijn te kunnen verlichten. “Ik ben tenslotte ook maar een mens’’, knipoogt hij. Maar dan serieus: “Een gebroken been, is een gebroken been. Daarvoor zul je toch naar de EHBO moeten om het te laten zetten en een mooie gipspoot te laten aanmeten.
Daar kan ik niets mee. En een afgesneden oor kan ik er ook niet aannaaien. Dat is werk voor een chirurg’’. Henk de Gier beweert dus ook zeker geen wonderdokter te zijn. Een antwoord op de vraag, waar die wonderbaarlijke krachten dan vandaan komen, kan hij niet geven. “Het is er gewoon’’, zegt hij nuchter. “Er gaat een heilzame werking van mijn handen uit. Niet bij iedereen werkt het, laat ik daar duidelijk in zijn’’.
Als je als magnetiseur sinds jaar en dag verbonden bent aan een club als Feyenoord en prominente sporters als Raymond van Barneveld, Dirk Kuyt, Erwin Koeman en destijds ook John de Wolf tot je vaste groep klanten behoort, mag je er toch wel van uitgaan, dat er een heilzame werking van je handen uitgaat. “Ooit heeft iemand mij een charlatan genoemd. Ik voelde me door die opmerking diep in mijn kruis getast. Ik ben
Vrijdag 5 oktober 2007
Interview
Vilan
e echt naar de EHBO’ Zonder lust We gaan zware tijden tegemoet, als de dingen gaan zoals de regering wil. Vrouwen mogen geen lustobject meer zijn, ‘t is verkeerd en dus mag het niet, aldus is bedacht en besloten. Zo’n gedachte heeft consequenties. Er zal wel een hoop commotie gemaakt worden met een opvoedend karakter, en de regering gaat vast drukwerk ter waarde van enkele miljoenen het land in sturen, zodat iedereen weet dat vrouwen nooit en nergens in Nederland lustobject mogen wezen.
geen kwakzalver. Dat is maar al te vaak bewezen. De vrouw die mij een charlatan noemde, heeft later haar excuses aangeboden. Het waren de emoties die bij haar overheersten. Haar man kwam bij mij omdat hij pijn in zijn nek had. Een week later werd er bij hem darmkanker geconstateerd. Dat kon ik ook niet ruiken. Wat mij betreft, zand erover. Niet meer over lullen. Wel heb ik haar gezegd mij nooit meer als zodanig te betitelen. Want als ik ergens een bloedhekel aan heb, is het soort dat zichzelf magnetiseur noemt en zegt helderziend te zien en tegelijkertijd goedgelovigen een financiële poot uitdraait. Je moet mensen niet besodemieteren en zeker geen mensen in nood. Als je dat doet, ben je geen knip voor de neus waard’’. “In de beginjaren van mijn praktijk was ik na een dag behandelen volledig uitgeput. ‘s Avonds op de bank kwamen alle patiënten van die dag nog eens door mijn hoofd voorbij. Met name de zogenoemde zware gevallen. Mensen met kanker bijvoorbeeld, waarvan ik wist dat ze niet meer te redden waren, daar kon ik niet van loskomen. Het heeft me jaren gekost om te leren daarmee om te gaan. Een kwestie van een knop omzetten. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Dat doe je niet van de een op de andere dag. Maar als je er tenslotte zelf aan onderdoor dreigt te gaan, heb je eigenlijk geen keuze meer. Alleen ernstig zieke kinderen, daar kan ik nog steeds niet mee omgaan. Dat raakt me enorm, dat laat me niet los. Wanhopige ouders, die zich aan je vastklampen. Je bent in hun ogen het laatste redmiddel van hun kind. Voor een consult reken ik vijftien euro. Maar kinderen met kanker, daar kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om geld aan te vragen. Alleen het idee al’’.
‘Er gaat een heilzame werking van mijn handen uit’ Memoires
“Een boek over mijn ervaringen en belevenissen als magnetiseur schrijven, ik heb er lang over moeten nadenken. Pim Christiaans, een vriend van mij, liep er eigenlijk al een paar jaar mee aan mijn hoofd te zeuren. Kap nou Pim, dat is niks voor mij, gaf ik elke keer weer als antwoord. En waar haal ik de tijd vandaan, riep ik altijd als excuus. Mijn wachtkamer zit vijf dagen in de week nokvol. En dan ook nog eens mijn memoires opschrijven. Ik ben blij dat ik het leven heb. Maar na verloop van tijd kwam Pim er weer op terug. Kom op Henk, je hoeft er eigenlijk weinig voor te doen. Gewoon je verhalen vertellen en ik schrijf het allemaal voor je op. En zo is het gekomen. De mensen die in het boek voorkomen, heeft hij, na eerst met mij gesproken te hebben, allemaal geïnterviewd. En volgens Pim klopte mijn verhaal met wat al die bekende Nederlanders aan hem hebben verteld. Nou, daar hoef je dus geen paragnost voor te zijn, zei ik gekscherend tegen hem. Gewoon een kwestie van een goed geheugen’’. “Als kind bleek ik meer te zien dan de
‘Als kind bleek ik meer te zien dan de mensen in mijn omgeving’
mensen in mijn omgeving. Eerst denk je dat het normaal is wat je beleeft. Weet je als kind veel. Het viel mijn ouders wel op dat er iets vreemds met me aan de hand was, maar ze konden er eigenlijk weinig mee. Ze vonden waarschijnlijk dat ik een hoop fantasie had. De eerste keer dat ik mijn ouders min of meer verbaasde, was het moment dat ze met zijn tweetjes boodschappen gingen doen. Ik zei dat ze dan wel snel moesten zijn, want ome Teun zou zo voor de deur staan. Vijf minuten later werd er gebeld en daar stond inderdaad ome Teun. Mijn ouders konden moeilijk zeggen, ‘Hallo Teun, kom binnen, onze Henk wist vijf minuten geleden al dat je zou komen’’. In het boek ‘Zien is geloven’ is het een komen en gaan van bekende figuren uit de showbizz wereld, die door de Leidschendammer van hun kwalen werden afgeholpen. Zo ‘bibberde’ hij de rode vlekken op het gezicht van zangeres Anouk weg, liet hij een poliep op de stembanden van deejay Rob Stenders als sneeuw voor de zon verdwijnen en kreeg presentator Humberto Tan vlak voor zijn zes live-uitzendingen van het Eurovisie Songfestival zijn stem weer terug. Maar ook René Froger, Gordon en Henny Huisman steken in het boek niet onder stoelen of banken dat zij Henk de Gier als een soort verlosser zien.
Honk
Uiteraard is in het boek ook een, uitgebreid, hoofdstuk gewijd aan zijn grote passie in Rotterdam Zuid, Feyenoord. Onder de titel ‘Het geheime wapen van Feyenoord’ passeren de meest merkwaardige gevallen van ruim twintig jaar magnetiseren in de Kuip de revue. Al meer dan twintig jaar is De Gier na de ochtendtraining op zaterdag in zijn eigen honk in De Kuip in de weer in een poging spelers fit te krijgen voor de wedstrijd van de volgende dag. Een onwillige enkel, een opstandige knie, een spits met vormcrisis, iedereen die maar wil, kan zich door Henk de Gier laten behandelen. Alles en altijd in overleg met de eigen fysiotherapeuten van Feyenoord. De relatie met de medische staf van Feyenoord is goed. Maar dat was een aantal jaren geleden wel anders. Zo wordt hem eind november 1985 in een brief van de Stichting Feyenoord medegedeeld, dat zijn alternatieve geneeswijze binnen de medische staf niet langer wenselijk wordt geacht. De Gier wordt per direct de toegang tot de Kuip ontzegd. Vermoedens wie destijds de kwade genius achter deze brief was, heeft hij wel, maar namen noemen, dat is niet de stijl van de man, die in 1983 ruim voor de ontknoping al wist waar biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer door zijn ontvoerders werden vastgehouden. “Alleen de politie heeft niets met mijn aanwijzing gedaan en vanaf dat moment heb ik me heilig voorgenomen me nooit meer met criminele zaken te bemoeien’’. Overigens duurt zijn ‘ontzegging’ in de Kuip maar een maand. De spelers eisen min of meer de terugkeer van hun steun en toeverlaat. Tijdens het huwelijksfeest van Mario Been krijgt De Gier van de toenmalige voorzitter van Feyenoord,
Gerard Kerkum, te horen dat hij weer welkom is. De stunt met John de Wolf, die hij daags voor de wedstrijd tegen Ajax behandelt, wordt in ‘Zien is geloven’ uitvoerig beschreven. De nuchtere De Wolf, die Henk de Gier eigenlijk maar een raar mannetje vindt, gaat na aandringen van zijn medespelers toch eens langs bij de ‘wonderdokter’ van Feyenoord. Louter uit nieuwsgierigheid, vermeldt de oud-international er nadrukkelijk bij. Maar dat ene bezoekje aan de magnetiseur blijkt grote gevolgen te hebben. Terwijl de handen van De Gier over de behaarde benen van De Wolf strijken, vraagt de behandelaar aan de patiënt of hij in is voor een geintje. De Gier voorspelt De Wolf dat hij de volgende dag de winnende goal tegen de Amsterdammers zal gaan maken. En de details liegen er niet om. Met het hoofd, in de linker bovenhoek, in de tweede helft, een bal van rechts vanuit de tweede corner. De Wolf moet om die voorspelling uiteraard smakelijk lachen en vraagt tussen neus en lippen door aan De Gier of hij zich ervan bewust is dat hij, John de Wolf, achterin speelt.
‘Niet bij iedereen werkt het’ De centrale verdediger van Feyenoord maakt de afspraak met de magnetiseur dat als hij inderdaad op die manier scoort zoals De Gier heeft aangegeven, hij met opgestoken duimen naar de tv-camera’s zal rennen. Hét teken aan Henk, die thuis in Leidschendam de wedstrijd via de televisie volgt. De voorspelling van De Gier blijkt, hoe griezelig ook, tot in detail te kloppen. De Wolf, gek van vreugde, vergeet echter alleen naar de camera’s te lopen en zijn beide duimen op te steken. John de Wolf zegt in het boek op het moment dat hij de bal in de linker bovenhoek kopte, hij geen moment aan profeet De Gier te hebben gedacht. Volledig in de ban van de wedstrijd. Pas na afloop herinnert hij zich de woorden. Darter Raymond van Barneveld, voetballers Dirk Kuyt en Patrick van Diemen, allemaal zeggen zij baat te hebben gehad bij Henk de Gier, die naar eigen zeggen ook bij tijd en wijle dieren behandelt. Een labrador met epileptische aanvallen, of de twee renpaarden op Duindigt, die al vijf jaar geen piek voor hun eigenaar hebben verdiend. Na een aantal behandelingen van De Gier blijft de trouwe viervoeter voortaan op zijn poten staan en winnen de beide volbloeds direct hun eerste race na onder zijn handen te geweest. ‘’Jammer alleen dat ik vergeten ben om op die paarden te wedden’’.
7
Toen ze dat in de Geleenstraat hoorden, hebben ze de champagne ontkurkt, en ze feesten er nog. Want daar is het kenmerk van verboden fruit bekend. Precies, dat smaakt het zoetst. Ze stellen momenteel personeelsadvertenties op, want het wordt bis business, ze verwachten een stormloop aan klanten die tjokvol lustgevoelens zitten. Ik, die in de beschaafde wereld moet verblijven, zie de toekomst minder zonnig tegemoet. Want tot nu toe gingen alle hormonen richting vrouw, een enkele veelbelovende man daargelaten. Die hormonen moeten ergens heen, dus één keer raden wie straks het lustobject moet zijn? Inderdaad. De man. Daar is de man nauwelijks op voorbereid. Romantische hoffelijkheid herkent hij niet, laat staan de erotische variant daarvan.
Eens ging ik met een man naar het Kurhaus en aldaar aangekomen hield ik een deur voor hem open. Hij keek me verbijsterd aan, alsof ik hem toegang aanbood tot een ruimteschip. Toen ik later een losse haarlok achter zijn oor wegstreek, rukte hij zijn hoofd terug. Nadien verklaarde hij het allemaal niet begrepen te hebben en smeekte hij om een tweede kans, maar toen was het te laat. De man heeft geen talent voor lustobject. Eigenlijk zou ik het eerlijker vinden als de lusten en de lasten van het object-zijn gelijk verdeeld werden over mannen en vrouwen. Nafluiten? Best, maar dan ook naar mannen. Breedbeens zitten? Moet ook van vrouwen aantrekkelijk worden gevonden. Net als initiatief nemen, terwijl heren dan charmant naast de telefoon wachten. Een halfnaakte vrouw op een auto in de showroom? Dat er een man in zwembroek naast gaat zitten. Maar die gelijkheid zit er niet in. De regering schaft het een af, zonder er iets anders voor in de plaats te geven en dan gaat het natuurlijk mis. Of goed, zoals in de Geleenstraat. Waarschijnlijk hebben we daar nog het meeste van te verwachten. Geleenstraat, aloha! Gaarne in het aanbod ondeugende jongens opnemen, rolmodellen van lustobject. Stel een voorbeeld. Zonder lust vaart niemand wel.
Vilan van de Loo
Hoek Spui en Lamgroen krijgt historisch ogende hoogbouw De inzending van Strabag Bouw is de winnaar in de competitie om de locatie op de hoek van het Spui en Lamgroen te ontwikkelen. De gemeente is enthousiast over de kathedraalachtige, ovaalvormige toren van de ontwikkelaar uit Vlaardingen. De vijftig meter hoge toren gaat onderdak bieden aan 63 luxe koopappartementen, 900 m2 commerciële ruimte in de plint en een inpandige parkeergarage. Soeters Van Eldonk Architecten tekende voor het ontwerp. Het gebouw staat er naar verwachting eind 2010. Volgens wethouder Marnix Norder (Bouwen en Wonen) past de inzending van Strabag Bouw en Ontwikkeling BV perfect op de locatie: “Strabag scoorde het beste op de beoordelingscriteria: ontwerp, financieel bod, duurzaamheid en aanpasbaarheid. Ik heb er dan ook het volste vertrouwen in dat uiteindelijk het definitieve ontwerp een aanwinst voor de stad zal zijn”. De gemeente heeft architect Rob Krier
gevraagd te adviseren tijdens de verdere uitwerking van het ontwerp. Krier is de maker van het stedenbouwkundig plan voor de Rivierenbuurt en staat bekend om zijn historisch ogende ontwerpen. “Op deze manier kan er een goede samenhang ontstaan met de andere plannen van Krier in de Rivierenbuurt, zoals bijvoorbeeld ’t Haegsch Hof”, aldus wethouder Norder. Krier en Soeters werkten al eerder samen in het centrum van Den Haag. Het is nog onduidelijk wanneer de sloop van het huidige gebouw kan beginnen. Daarvoor moet de gemeente eerst volledig eigenaar zijn van alle grond, appartementen en bedrijfsruimte. De gemeente is daarom bezig met een onteigeningsprocedure. Wethouder Norder: “Met deze appartementen wordt het mogelijk voor huurders uit de Rivierenbuurt om door te stromen naar een koopwoning in hun eigen buurt”.
Opnieuw fileleed op Zuid-Hollandlaan
Presentatie
De presentatie van het boek ‘Zien is geloven’, over de paragnost en magnetiseur Henk de Gier en opgetekend door de auteur Pim Christiaans vindt plaats op donderdag 4 oktober om 15.00 uur in de Heeren van Veur, gevestigd aan de Damlaan in Leidschendam. De presentatie is in handen van actrice en topmodel Ellemieke Vermolen en deejay Rob Stenders.
Het is weer mis op de Zuid-Hollandlaan. Werden automobilisten richting centrum hier vorig jaar maanden achtereen geplaagd door dagelijks fileleed als gevolg van de herinrichting van de rijbanen, thans is het – ongeacht het tijdstip – weer raak vanwege de afsluiting van de verderop gelegen Mauritskade. Al het rechtsafbuigende verkeer voegt zich samen in de trechter nabij de Koningskade. Wie bij de Koningskade linksaf moet – richting Centraal Station – is beter af, maar moet niettemin geduld hebben: de strook voor die richting begint immers pas verderop en de verstopping zit veelal reeds bij de Utrechtsebaan. Foto C&R
Koop kaarten en cadeaus van Unicef. www.unicefshop.nl
Varia
Vrijdag 5 oktober 2007
9
‘Houwe die Blauwe’ door
Coos Versteeg
Tramfanaten zijn een slag apart. Die herkennen geblinddoekt aan het piepen van de wielen welk model PCC er langs rijdt, die hebben de geur van de kunststof bankbekleding van een Limburger voor eeuwig in hun geheugen opgeslagen, weten exact welk rijtuig omklapbare banken had en welke niet en die kunnen van elke fluittoon moeiteloos aangeven bij welk serienummer buitenlijner die hoorde. Trams oefenen (evenals treinen trouwens) een magische kracht uit op sommige mensen. Maar binnen die adoratie is er eentje die alles slaat: de Blauwe Tram. De Blauwe Tram heeft bijna iets mythisch. Dat is de tram der trams. Er bestaat zelfs een Historisch Genootschap De Blauwe Tram (www.blauwetram.nl). Over De Blauwe Tram wordt – 46 jaar nadat de laatste rit is gereden – nog altijd met ontzag gesproken. Daarover zijn talloze verhalen geschreven, boeken gepubliceerd en zelfs dvd’s gemaakt. Luud Albers uit Bussum heeft er sinds 1971 een voorname rol in gespeeld. Albers woonde als peuter langs de trambaan en in 1934 fotografeerde zijn moeder hem, terwijl hij liefdevol een ‘Boedapester’ van de NZH aanraakt. Het was liefde op het eerste gezicht, want de fascinatie voor deze tram zou Albers nooit meer verlaten. Tussen 1955 en 1961 gaf hij kapitalen uit aan fotorolletjes om zoveel mogelijk van de Blauwe Tram in kleur vast te leggen. Met name in de laatste weken van de ten dode opgeschreven patiënt was hij actief. Hij stond op bruggen tussen het spoor, klom in bomen, op bordessen en in elektriciteitsmasten om de juiste hoek te vinden en zoveel mogelijk vast te leggen: details, interieurs, van binnen, van buiten. Na eerdere boeken en films, heeft hij nu uit zijn eigen omvangrijke collectie het fotoboek ‘Blauwe Tramlijnen in kleur’ samengesteld.
Verzamelnaam
De Blauwe tram is eigenlijk een verzamelnaam voor de trams die tussen 1881 en 1961 in het westen van het land reden tussen Scheveningen, Den Haag, Leiden, Katwijk en Noordwijk en tussen Haarlem, Zandvoort, Amsterdam, Purmerend, Edam en Volendam. Vanaf 1924 kregen ze de donkerblauwe kleur die op den duur tot naamgever zou worden. Dat de Blauwe Tram op 9 november 1961 om kwart voor acht ‘s avonds met wagenvoerder Cor Vrolijk zijn laatste rit van Den Haag naar Leiden reed, had alles te maken met de opkomst van het gemotoriseerd verkeer. Steeds meer mensen lieten de tram op deze interlokale afstanden voor wat het was en namen de auto. Maar ook de tramexploitanten NZH en HTM zagen meer in het goed-
Gele Tram reed vanaf de Turfmarkt via het Tournooiveld en de Benoordenhoutseweg door Wassenaar naar de Haagsche Schouw om in de Sleutelstad te eindigen op het Havenplein. Dagelijks forensden ambtenaren, diplomaten en zelfs ministers en staatssecretarissen met de Gele Tram van Wassenaar naar hun werk in Den Haag. Tal van Wassenaarse hoogleraren en lectoren tramden dagelijks naar de universiteit in Leiden. Deze verbinding hield op dezelfde dag als de Blauwe Tram op te bestaan. Zowel aan de Blauwe Tram als de Gele Tram zitten talloze verhalen en anekdotes, maar daarvoor moet men elders zoeken dan in dit fotoboek. In het personeelsorgaan van de HTM ‘De Trambode’ verscheen bijvoorbeeld van 1939 tot 1948 maandelijks het ‘Dagboek van een Conducteur-Bestuurder’, geschreven door Louis Ruggenberg uit Wassenaar. In 1929 werd in de Blauwe Tram door vijf studenten de Haagsche Studenten Vereeniging opgericht. De heren in spé maakten dagelijks hun rit van Den Haag naar de universiteit in Leiden en retour. Hun bestuursvergadering hielden ze eveneens in de tram. De vereniging bestaat overigens nog altijd.
Vluchtheuvel
Grote foto boven: De Blauwe Tram op de Schenkweg, september 1961. Aan de spoorzijde staan de auto’s grotendeels op de stoep geparkeerd, zodat de tram er ongehinderd langs kan. Links: De A601/602 in de Steenstraat te Leiden, gereed om via de Blauwpoortsburg en Prinsessekade op weg naar Den Haag te gaan. Midden: De A-dienst op weg van Leiden naar Den Haag, hier gefotografeerd bij de halte Voorburg-Dorp op de Parkweg, 19 september 1961. Rechts: 16 september 1961. Prinsjesdag 1961. Trams in beide richtingen bij de halte Bezuidenhout. Foto’s Luud Albers
kopere en veel wendbaardere busvervoer. De kreet ‘Houwe die Blauwe’, die al in 1954 op muren te lezen viel, heeft geen effect gehad. Alle Blauwe trams werden uiteindelijk bij Allemansgeest in Voorschoten en bij de remise in Rijnsburg in de brand gestoken; het geblakerde metaal werd afgevoerd naar de Hoogovens. Slechts twee Blauwe Trams hebben de vernietiging overleefd: stadstram A106 uit Leiden, die nu in Den Haag een plekje temidden van andere historische voertuigen in de remise heeft gekregen en een Boedapester, die jarenlang als vakantiehuisje in Zeeland dienst heeft gedaan. De fabriek van Ganz & Co-Danubius in Boedapest heeft er uiteindelijk twee replica rijtui-
TerugBlik Het zal je maar gebeuren. Je weekendrust verstoord door een schreeuwende meute, op een steenworp van je woning, onmachtige politiemensen, dranghekken die omver worden getrokken, spandoeken, woest gescandeerde leuzen. Villapark Zorgvliet was ooit opgezet als een rustige en groene woonwijk. Een woonwijk waar bijvoorbeeld gefortuneerde kolonialen een vredige levensavond konden genieten, in pompeuze villa’s of in een gedistingeerd appartementencomplex. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de verandering. De kolossale en prestigieuze villa’s werden kantoor of ambassade, en daarmee was het gedaan met de volmaakte rust. Het straatbeeld werd getekend door parkeerblik en kantoorvolk, ambassades bleken het voorwerp van dreiging en protest. Demonstranten klonterden met regelmaat samen bij de legaties van Rusland en Indonesië, politiemannen bewaakten constant de Israëlische residentie en losten elkaar ‘s nachts af onder veel gepraat en gedruis. Voor onvoorbereide zielen was het helemaal schrikken, toen op 25 november 1975, in de kille nanacht, aan de Alexander Gogelweg een luid gezang losbarstte – uit volle borst en uit vele kelen. Suriname was zojuist onafhankelijk geworden, om middernacht lokale tijd, maar in Nederland om half vijf in de ochtend. In de stille villawijk weerklonk het Surinaamse volkslied, terwijl premier van Agt en ambassadeur Van Eer elkaar hartelijk om de hals vielen. Van die euforie was weinig over toen sergeant Desi Bouterse met vijftien collega’s vijf jaar later, op 25 februari 1980, de macht in Suriname greep. De grim-
gen bijgemaakt. Dit complete stel staat nu in het NZH-Vervoer Museum in Haarlem. De kleurenfoto’s die Luud Albers in zijn boek bijeen heeft gebracht, zijn meer dan leuke plaatjes voor tramfanaten. Het veranderende stadsbeeld, de mode, het straatmeubilair en natuurlijk de auto’s uit de jaren vijftig en zestig maken het boek tot een enorme uitstalkast van nostalgie. Het is begrijpelijk, maar wel jammer, dat Albers daarbij eigenlijk alleen aandacht heeft voor zijn trams. Een enkele keer wil hij nog wel de naam van een kerk op de foto (en de architect) noemen, maar daar blijft het wel zo’n beetje bij. De tekst is sowieso niet de sterkste kant van dit
Foto’s uit het Haags Gemeentearchief
Foto R. de Hilster, 20 maart 1982
werk. Maar de foto’s laten zo veel van de vergane glorie zien, bijvoorbeeld de reclames voor sigaretten van merken als Roxy en Lexington, die toen heel populair waren; uiteraard zonder waarschuwingen als ‘roken is dodelijk’.
Wilde Bill
In nauwelijks een uur kon je met de Blauwe Tram van het Malieveld (bij de poffertjeskraam) via de Schenkweg, Voorburg en Leidschendam langs de Gouden Leeuw en door Voorschoten naar het Rapenburg in Leiden rijden. En als ‘Wilde Bill’ de wagenvoerder was, wilde het nog wel wat sneller gaan. Overigens exploiteerde de HTM in diezelfde tijd ook de tram naar Leiden. Deze
De foto’s van Albers laten zien hoe het in de jaren vijftig nog heel gewoon was dat de tram midden op straat hun passagiers uitlieten of oppikten, zonder dat er zelfs een vluchtheuvel was. Maar opmerkelijk genoeg zie je ook hoe de Blauwe Tram binnen de bebouwde kom steeds meer op een soort vrije trambaan kwam te rijden, niet gehinderd door het overige verkeer. Op de rechte baanstukken kon de tram dan ook een snelheid van 70 kilometer halen. Vanuit het centrum van Leiden kon je verder naar Oegstgeest en dan respectievelijk Katwijk aan Zee of Noordwijk aan Zee. Zoals de Blauwe Tram ook in Den Haag tot mei 1958 helemaal naar de badplaats Scheveningen reed. Twee jaar later zouden ook de verbindingen met Oegstgeest, Katwijk en Noordwijk worden beëindigd. Hadden we toen maar verder vooruit kunnen kijken, dan zoefden de Blauwe Trams nu zomers moeiteloos langs alle files naar de kustplaatsen. Maar in 1961 kenden we nauwelijks het begrip file. De Blauwe Tram heeft nog een link naar de actualiteit: eigenlijk was deze veelal drie wagens tellende tramtrein een lightrail of Randstadrail avant-la-lettre. En dan zonder al die problemen. Blauwe Tramlijnen in kleur. De lijnen Leiden-Oegstgeest/Katwijk/Noordwijk en Leiden-Voorburg-Den HaagScheveningen. Tekst en foto’s: L.J.P. Albers. Uitgeverij Uquilair. ISBN 9071513-61-0. Prijs € 30.
Erepenning voor dierenverzorgster DOOR STAL&VAN DOORN
mige werkelijkheid bleek toen het militaire regime afrekende met al dan niet vermeende opposanten. Oud-militair Fred Ormskerk, verdacht van een tegencoup, werd twee maanden later gevangengenomen en vermoord. Even hard werd afgerekend met twee militairen, Rambocus en Hawker, die twee jaar later, op 11 maart 1982, een staatsgreep waagden. De coup mislukte, Hawker werd omgebracht en Rambocus werd van hoogverraad beschuldigd. Over zijn lot maakte niemand zich illusies. Voor veel – zo niet de meeste – Surinamers was de maat vol. In Suriname mochten ze daarvoor de straat niet op, want daar heerste de staat van beleg. Maar in Nederland kon worden gedemonstreerd. Op zaterdag 20 maart stroomden ze massaal naar de ambassade aan de Alexander Gogelweg. Met spandoeken waarop leuzen als ‘Weg met Bouterse, moordenaar’, ‘Wie heeft Hawker vermoord?’, ‘Mensen, kom op voor je vrijheid!’. Namens twintig Surinaamse organisaties wilden ze een petitie aanbieden: of Bouterse alsjeblieft de democratie wilde herstellen. Maar niemand was verbaasd dat de ambassadeur daarvoor niet opendeed. De tocht trok vervolgens naar het Binnenhof. Een half jaar later verdrong zich bij de Surinaamse ambassade opnieuw een woedende menigte. Ditmaal vlogen er stenen door de lucht. Op 8 december had Bouterse de vier advocaten van Rambocus laten oppakken, samen met twaalf andere Surinaamse voormannen. Op een na waren ze allen vermoord. De demonstranten schreeuwden om gerechtigheid. Het klonk tot in de huiskamers van Zorgvliet, maar het zou nog lang duren voor die schreeuw echt werd gehoord.
Mevrouw H.C.J. Vegt - van Berkesteijn heeft de legpenning van Wassenaar gekregen als blijk van waardering voor haar verdiensten voor Wassenaar. Mevrouw Vegt-van Berkesteijn heeft door al de jaren heen een ongekend hoge inzet getoond voor de bescherming en verzorging van dieren en voor de bevordering van goede contacten tussen mens en dier. Dagelijks is mevrouw Vegt-van Berkesteijn te vinden op de Kinderboerderij aan de Rodenburglaan, waar zij eigenlijk ook het beheer voert. “Bij alle veranderingen in bestuurlijke opzet bleef zij een rots in de branding.Wassenaar kan trots zijn op de Kinderboerderij waar veel kinderen voor het eerst in contact komen met dieren, waar ouders en grootouders met plezier met hun kroost naar toe gaan en waar mensen met beperkte talenten hun toewijding en liefde voor dieren en werk kwijt kunnen”, aldus wethouder mr P. van de Locht. Op Werelddierendag kreeg de Kinderboerderij tevens het predikaat ‘Goed voor elkaar’. Dit is een keurmerk dat verstrekt wordt door de overkoepelende Stichting Kinderboerderijen Nederland. Deze officiële registratie van de Wassenaarse Kinderboerderij garandeert dat aan alle wettelijke vereisten van dieren- zorg en welzijn, milieuvoorschriften en veiligheid is voldaan. Ook houdt het keurmerk in dat de bedrijfsvoering professioneel is en het verblijf gezond en veilig is voor dieren, bezoekers van groot tot klein, vrijwilligers en cliënten.
8PSE OV TVQQPSUFS 3FLFO BG NFU TQJFS[JFLUF (JSP
XXX TQJFSFOWPPSTQJFSFO OM 7Y U[UVGGO KP FG DGUVG JCPFGP -CPVQQTXGTJWK\KPI TGQTICPKUCVKG WKVDTGKFKPI KPMTKORKPI QH QRUEJQPKPI! /M MAAR MET DE DEUR IN HUIS TE VALLEN UW )#4 APPARATUUR
/NS DIENSTENPAKKET s 4RANSPORTKLAAR EN OPERATIONEEL MAKEN VAN COMPUTER SYSTEMEN EN ANDERE INFORMATIETECHNOLOGISCHE APPARATUUR
IS DE BACKBONE VAN UW ORGANISATIE 3TELT U ZICH DE SCHADE
s 6ERVAARDIGEN VAN VAN NAAR EN PATCHLIJSTEN
AAN UW BEDRIJF EENS VOOR ALS NA EEN VERHUIZING BLIJKT DAT
s !ANLEGGEN WERKPLEKBEKABELING
UW SYSTEEM OPEENS GEEN TEKEN VAN LEVEN MEER GEEFT
s 6OLLEDIG WEGWERKEN VAN BEKABELING
/F WANNEER UW NETWERK VANWEGE ONGEMERKTE VERVUILING
s 4ESTEN OF AANPASSEN CONl GURATIE
EEN WEEK LAM KOMT TE LIGGEN $OOR 4RAJECT )4 2ELOCATION
s )N EN UITBOUWEN SERVERRUIMTES
3ERVICES EN 4RAJECT )4 #LEANING 3ERVICES IN TE SCHAKELEN
s %XTERN REINIGEN VAN PC S EN RANDAPPARATUUR
VOORKOMT U DIT SOORT NACHT MERRIE SCENARIO S
) # 4 2 % , / # !4 ) / . 3 % 2 6 ) # % 3
5RQV VQ 5RQV 1P 5RQV 5GTXKEGU
)#4 #,%!.).' 3%26)#%3
4RAJECT )4 " 6 \ -OEZEL " \ #6 $EN (AAG \ 4 42!*%#4)4 \ & &!842!*%#4)4 \ % MVS TRAJECT IT NL \ WWW TRAJECT IT NL
Haag recht probeert te doen: gemeentelijk, provinciaal, landelijk, internationaal en diplomatiek. Het verlangen van de stad Den Haag is groot om met aansprekende cultuur economisch te kunnen oogsten, een toeristische trekpleister te zijn voor een breed en groot publiek, maar ook internationaal een culturele speler van artistieke betekenis te zijn, en niet te vergeten een wereldburger met een humanitaire en morele agenda – ‘stad van recht en vrede’ –; ambitie kortom die er niet om liegt.
Ve r s c h i l
De discussie die is losgebarsten over de tentoonstelling DE OVERKANT / DOWN UNDER laat zien dat kunst en cultuur in het hart van Den Haag niemand koud laat. Kunst genieten is niet alleen behaagd worden met schoonheid maar soms ook uitgedaagd worden met verwarrende, want andere, onbekende, ‘lelijke’, nieuwe in dit geval down-under beelden. Het uitnodigende, kunst-relativerende openingsgebaar van de YEAH-banieren van de Australische kunstenaar Jon Campbell werd bijvoorbeeld niet altijd als zodanig ervaren. Dat komt wellicht door het verschil in mentaliteit tussen beleving en genieten van kunst hier in Nederland en daar in down-under. De zelf-relativerende, desalniettemin uiterst serieuze Australische benadering van kunst, heeft minder van doen met de statusgevoeligheid van Nederlandse kunstenaars en Nederlanders in het algemeen. Het laat ook zien dat de Nederlandse esthetische kunstnorm niet zaligmakend is en dat mooi en lelijk, goed en slecht nooit vaststaande principes zijn, maar in de kunst altijd in flux zijn, niet statisch maar dynamisch. Soms is ook zoals bij Jon Campbell een klein verschil in mentaliteit al een mogelijke stoorzender in de verwachte beleving.
Vrijplaats
YEAH-Banier van Jon Kampbell.
Door Marie Jeanne de Rooij De herfst heeft zich na een enerverende down under zomer weer – onmerkbaar haast – heer en meester gemaakt van het Lange Voorhout. Nog even en de werkzaamheden voor de nieuwe herinrichting van dit stukje authentiek Den Haag zullen beginnen, zodat volgend jaar zomer een deel van het Lange Voorhout er weer opgepoetst bij ligt. De lange lindelaan roept met of zonder die inmiddels zeer noodzakelijke restauratie bij velen een bijna spiritueel beleden nostalgie op; al is het niet helemaal helder te krijgen welk onwrikbaar tijdsbeeld precies gekoesterd wordt – waarschijnlijk toch zijn oorsprong vindend ergens eind negentiende eeuw, zo’n beetje in die periode dat fotograferen populair werd bij de gegoede burger. De periode die onveranderlijk – wat er ook gebeurt, is gebeurd of nog gaat gebeuren – op het netvlies van velen in Den Haag blijft staan, is ooit prachtig op de gevoelige plaat getoverd en mede daardoor tot dit roestbestendige tijdsbeeld gemaakt door Alexandrine Tinne; haar maagdelijke, nog autoloze impressies van romantisch-statige, groen-stedelijke onschuld dulden in de nostalgische hersencellen tot op heden geen aanpassingen met oude of nieuwe tijdsuitsneden. Het Lange Voorhout geeft de bezoeker nog altijd de behoorlijk intacte illusie van een troostrijk toevluchtsoord waar de tijd heeft stil gestaan; de ruis van het moderne, mooi of lelijk, lijkt hier even niet te bestaan. Misschien bewijst Tinne’s Lange Voorhout zo wel op eigen houtje de nostalgische kracht van het fotografische beeld. Dit
a r
T
e u n
weliswaar niet geheel met de werkelijkheid overeenkomende ‘plaatje’, is het decor – al tien jaar lang – voor Den Haag Sculptuur. Een waarlijk schone uitdaging.
Hooggespannen
Voor de zesde keer was ik deze zomer intensief zowel inhoudelijk als organisatorisch betrokken bij de totstandkoming van Den Haag Sculptuur. De verwachtingen zijn ieder jaar bij u, het publiek, hooggespannen en dat is mooi, want een initiatief dat binnen een decennium ervaren wordt als een traditie die voor- en tegenstanders van de geboden tentoonstelling aanspoort tot ongezouten en soms zelfs persoonlijk gekrenkte, maar nog vaker door de jaren heen tot enthousiaste kritiek en zelfs fanmail, tja, die altijd oprechte kritiek in onvervalste adrenaline-inkt gedoopt motiveert, inspireert en zet je telkens weer opnieuw aan het denken als maker van de tentoonstelling. Iedere editie van Den Haag Sculptuur wordt al deze kritiek – positieve en negatieve – meegewogen naast uiteraard ook eigen ervaringen in wat laten we u zien volgend jaar, en hoe en vooral ook waarom? Het Lange Voorhout is een bijzonder Haags decor, maar ook een locatie met een lange geschiedenis die tot op de dag van vandaag continu met het centrum van politieke macht in Nederland – niet alleen nationaal maar ook internationaal en diplomatiek – innig verbonden is. Kunst en cultuur kunnen hier dan ook niet anders dan politiek geduid worden. Hoe plaatselijk ook de oorsprong van de nostalgie, de betekenis van de plek vraagt ook om een benadering die de vele ambities en gezichten van Den
Hoe dan ook het Lange Voorhout is meer dan alleen een mooi decor of een plek die genoegen moet nemen met louter decorum, het is – of zou dat moeten zijn – het beste schoolvoorbeeld in Nederland van een vrijplaats voor kunstenaars, politici en burgers waar een changement des tableaux moeiteloos kan plaatsvinden en het belang ervan zelfs versterkt. Het Lange Voorhout verdient zijn nostalgie en verliest die niet door ook ruimte te geven voor vrijheid in de kunst van nu, die de afgelopen jaren tijdelijk aanwezig in de zomermaanden – soms zelfbewust en gelauwerd soms nog wat onzeker jong of onbekend en onbemind – dit vertrouwenwekkende steuntje in de rug goed kan gebruiken. Het voelt voor het team van Den Haag Sculptuur als een voorrecht om aan een tentoonstelling te mogen werken die u, het publiek, alle vrijheid geeft om te genieten van beelden op het Lange Voorhout en op andere mooie Haagse topgastlocaties die nadrukkelijk om uw mening vragen. Het streven blijft ambitieus: u een cultureel uitje bieden waarmee u thuis kunt komen en wel met een bijzonder verhaal over kunst van ver en dichtbij. De 2008-tentoonstelling FREEDOM in wording over beeldhouwkunst uit de Verenigde Staten belooft een mooie drie-eenheid te worden van een unieke plek, spraakmakende kunst die je gezien moet hebben en veel (na)genieten met een goed gesprek over wat de beelden deze keer voor u betekenden. En omdat de redactie, geacht publiek, vroeg om een plaatje bij deze brief aan u, vat ik het met een klein plaatje en in beeldspraak voor u samen: YEAH voor FREEDOM!
Lang leve de canon De geschiedenis van het geschiedenisonderwijs leert ons veel over de grillen van onze samenleving. In de jaren vijftig werd de vaderlandse historie er nog stevig ingeramd, met jaartallen en al. Het was vooral politieke geschiedenis, die in de verschillende zuilen op eigen wijze werd ingekleurd. Bij de katholieken was Willem van Oranje een besluiteloze talmer, de beeldenstormers waren beesten en Alva deed wat hij moest doen. Bij de protestanten was Willem van Oranje de held, de beeldenstormers ijverden voor ’t ware geloof en Alva was het vleesgeworden kwaad. Toch was er consensus over wat geschiedenis was. In het Voortgezet Onderwijs had de vertellende historicus de overhand en in het examenjaar hield de docent op bij 1914. De rest was te eigentijds. In de jaren zestig en zeventig keerde het tij. Onder invloed van marxistisch georiënteerde historici werd geschiedenis steeds meer sociale en economische geschiedenis. Het jaar van de Beeldenstorm was vooral een hongerjaar, waarin verarmde ambachtslieden hun woede bekoelden op kerken vanwege de gestegen rogge- en tarweprijzen. De VS waren fout, omdat het kapitalisten waren, de vorming van de USSR was een noodzakelijke stap naar de heilsstaat. Tegelijkertijd kwamen er steeds meer historici voor de klas, die niet in staat waren om hun leerlingen met meeslepende verhalen te boeien. Zij bepleitten het ‘leren door doen’. Kinderen gingen aan de slag met primaire bronnen. Het geschiedenisonderwijs werd tegelijk ook nog thematisch. De ‘grote lijn’ werd losgelaten. In de jaren tachtig en negentig kwijnde de ‘linkse’ kerk onder historici langzaam weg. Er kwam nóg een geschiedenis bij: de mentaliteitsgeschiedenis. Leerlingen moesten zich verdiepen in veranderende opvattingen over huwelijk en gezin, begrippen als oude, middeleeuwse en moderne geschiedenis werden vervangen door agrarische, vroeg-kapitalistische en industriële samenlevingen. De wereld werd groter, koloniale en post-koloniale geschiedenis werden belangrijker. Kinderen moesten zich ook achteraf leren schamen over uitbuiting, slavernij en westerse hebzucht. En wat doen we in het begin van de 21ste eeuw? We maken afspraken over ijkpunten in onze vaderlandse geschiedenis, in de vernieuwde Tweede Fase worden de leerlingen geëxamineerd over de grote lijnen in de wereldgeschiedenis, jaartallen zijn belangrijke kapstokken, geschiedenis van ‘grote mannen’ mag weer, de vertellende leraar wordt op handen gedragen, de staatsinrichting van Nederland rammen we er weer in, Europa staat weer centraal en imperialisme heeft de Derde Wereld ook veel goeds gebracht. De geschiedenisleraar kijkt er naar en glimlacht. Hij of zij weet als geen ander dat ook deze verandering slechts relatieve betekenis heeft.
P.S. De catalogus van DE OVERKANT / DOWN UNDER is nog verkrijgbaar en te bestellen via info@ denhaagsculptuur.nl Marie Jeanne de Rooij is directeur van Den Haag Sculptuur
U
w
Onderwijs
Lange Voorhout moet een vrijplaats zijn
C
11
Opinie
Vrijdag 5 oktober 2007
Hugo Dirksmeier Rector
m e n i n g
Toneelstuk ‘Waar zitten alle diplomaten van de Amerikaanse ambassade? Werken ze in het geheim ergens anders?’ Ik citeer de tekst in Den Haag Centraal (28/7 ’07) bij een foto die de nieuwe metershoge hekken voor deze – inderdaad – ‘diplomatieke vesting’ laat zien. Inderdaad kan iedereen zien dat de Amerikaanse ambassade al tijden lang grotendeels leeg staat. Ik vraag me dus af waarom er van onze belastingcenten permanent (7 dagen per week 24 uur) politiebewaking is. Waarom bouwplaatshekken en blokkades al tijden het Voorhout ontsieren. Waarom agenten in jeeps met draaiende motor voortdurend tegenover het ambassadegebouw staan opgesteld. Om terroristen om de tuin te leiden? Wat een flauwekul. Ik dacht dat toneelstukken in de schouwburg
©
Teun Berserik
tegenover de ambassade werden opgevoerd.
D. M .
de
Bakker
12
Uit
Vrijdag 5 oktober 2007
De comeback van het Bätz-orgel Meer dan een jaar is er gezwoegd om het historische Bätz-orgel in de Lutherse Kerk in ere te herstellen. Komend weekend klinken de vertrouwde klanken weer voor het eerst in deze ruimte. Organist Aart Bergwerff denkt dat de rol van dit bijzondere orgel uit de achttiende eeuw nog lang niet is uitgespeeld: “2008 wordt het jaar van de orgel”. door
Miranda Fieret
“Ze klonk vermoeid, onze tante Bätz”, zegt Aart Bergwerff, de vaste organist van de Lutherse Kerk, liefkozend. Dat is ook niet gek. Het Bätz-orgel uit 1762 is één van de weinige orgels in Nederland die vrijwel geheel authentiek in zijn oorspronkelijke omgeving bewaard is gebleven. De restauratie van het orgel was hoognodig. Het leer van de windlade was verteerd en de lijm helemaal uitgedroogd. “Mensen willen nu lekker warm zitten, maar dat is funest voor orgels. Er zijn er al een hoop kapot gestookt”. Het orgel is voor € 485.000 gerestaureerd, waarvan het grootste gedeelte door de gemeente is gefinancierd. “Veel gaat op aan de arbeidsuren”, legt Bergwerff uit. “We zijn begonnen in juni 2006 en nu, zo net voor de concerten, worden de laatste details afgewerkt”. De organist is zelf orgeldeskundige aan wie geregeld toezicht over restauratie van orgels wordt gevraagd. Toch laat hij het Bätz-orgel over aan zijn collega Jan Jongepier. “Het zou een raar zijn als ik aan m’n eigen orgel ga sleutelen. Het voelt een beetje onethisch”. Het orgel van Johann Heinrich Hartmann Bätz is speciaal voor de Lutherse Kerk aan de Lutherse Burgwal gebouwd. “Het bedrijf van Bätz heeft vele generaties gekend, maar dit orgel stamt van de eerste generatie en is één van de beste die ze ooit hebben
Aart Bergwerff speelt weer als vanouds op het Bätz-orgel. Foto: Anna Green vervaardigd. De klank van dit Bätz-orgel is echt beroemd. Het is de Stradivarius onder de orgels”, zegt Bergwerff trots.
Ivoor
“Het orgel wordt meestal in één adem genoemd met de piano en synthesizer. Maar eigenlijk is het een blaasinstrument”, vertelt Bergwerff. De meeste orgels worden elektrisch aangedreven, maar de oorspronkelijke aandrijving waarbij twee personen de lucht door het orgel pompen, is hier nog intact. “De oorspronkelijke manier klinkt mooier. De windmachine zorgt voor meer onrust en turbulentie in de pijpen”. De honderden pijpen, verdeeld over wind-
lades op drie verdiepingen in de kerk, staan in verbinding met drie rijen ivoren toetsen. “De onderste twee klavieren zijn voorzien van nieuw ivoor en al het ivoor dat nog goed was, is op het bovenste klavier geplaatst”. Zo’n twintig man heeft aan het orgel gewerkt. “De honderden metalen pijpen zijn stuk voor stuk eruit gehaald om alles op te knappen. Het slijt natuurlijk op den duur want alles is gemaakt van natuurlijke materialen zoals leer, lijm en hout”. In het orgel is eikenhout, grenen, beuken en ebbenhout verwerkt. “De panelen gingen wijken, dus dat is nu opgevuld met nieuw hout”. De nieuwe stukken zijn goed zichtbaar in
Stadsgez in h
het oude, verkleurde hout. Bergwerff vindt dat niet erg. “Je mag heus wel zien dat we het orgel hebben opgeknapt”. Door de eeuwen heen heeft het orgel al vier grote restauraties ondergaan. De meest ingrijpende was in 1921. “Het derde klavier heeft hierbij een dubbele functie gekregen. Mensen waren in die tijd gek op zogenaamde hemelse klanken en zwoele gevoelens. Met de toevoeging van een vierde werk dat in een uitbouw van de kerk kwam te staan, kon het orgel een klank produceren die van ver en hemels klonk”.
Met scherpe blik geeft kunstenaar Floris Arntzenius in vage contouren de Hofstad op het doek weer. Zijn beroemde regenachtige straten in het centrum van Den Haag zijn onderdeel van de tentoonstelling ‘Dwars door de stad. Stadsgezichten uit de negentiende eeuw’ in Museum Mesdag.
Cross
Arntzenius behoorde tot de jonge garde van de Haagse school en wordt gezien als één van de belangrijkste schilders van Haagse stadsgezichten. Met gevoel voor detail heeft hij vele sfeertekeningen van het straatleven gemaakt. In nostalgische taferelen als de bedrijvigheid op de markt en schuiten langs de Bierkade vond hij zijn inspiratie. Het Spui, het Noordeinde en het Lange Voorhout zijn veelvuldig onderwerp in zijn werk geweest.
over
Met de grote investering van de gemeente vindt Bergwerff het zonde om het orgel te ‘verstoppen’ in de kerk. “Het is nu letterlijk voor iedereen en ik vind ook dat de kerk een maatschappelijke taak heeft. Alleen dat uurtje op zondag is niet voldoende om een breed publiek aan te spreken. Daarom wil ik meer gaan samenwerken met het conservatorium in Den Haag en Rotterdam. Het orgel heeft een oubollig imago, maar dat hoeft orgelmuziek zeker niet te zijn. Ik denk dat 2008 het jaar van het orgel wordt”. De organist hoopt op veel cross over-projecten met dans, zang en podiumkunst. “De ruimte leent zich ervoor en ik heb al met choreograaf Lonneke van Leth gesproken over de invulling. We hebben bijvoorbeeld een choreografie met orgelmuziek gemaakt. Die zou ik graag hier willen uitvoeren”. Voorlopig staat eerst een reeks concerten op het programma. “Het gaat zeker druk worden”, voorspelt Bergwerff. “Voor het openingsconcert zitten we al aardig vol”. Zaterdag 6 oktober: Feestelijke ingebruikname van het gerestaureerde Bätz-orgel Werken van onder andere Bach, Reger en Duruflé Aanvang: 15.30 uur. Toegang gratis, reserveren gewenst Lutherse Burgwal 9 Den Haag. Tel 0703636610 Voor meer informatie: www. luthersdenhaag.nl
De Indische Arntzenius vestigde zich in eerste instantie in Amsterdam, waar hij ook al stadsgezichten schilderde. Maar eenmaal in Den Haag kwam hij werkelijk tot ontplooiing. Hij begon in een atelier in de Piet Heinstraat, daarna werkte hij samen met C.A. van Waning in het vroegere atelier van B.J. Blommers aan het Spui. Naast de stadsgezichten van Arntzenius zijn er ook foto’s uit het Haags Gemeentearchief die dezelfde periode illustreren.
Populair
In de eerste helft van de negentiende eeuw was het stadsgezicht een populair onderwerp in de genreschilderkunst. Naast het (bijna) topografisch juiste stadsgezicht ontstonden ook romantische en meer fantasierijke verbeeldingen van Hollandse steden in elk jaargetijde. Later kregen kunstenaars zoals George Hendrik Breitner en Isaac Israels meer aandacht voor de mensen in dit stadsgezicht en vormde de stad alleen
Tweede editie van de Rally van Wassenaer
‘TomTom is uit den boze’ Terug naar de roots. Het tijdperk van chromen velgen die elke zondag werden gepoetst. De tijd waar airco en TomTom nog niet bestonden. Zondag is de weg voor de klassieke auto. Meer dan twintig oldtimers doen mee aan de Rally van Wassenaer. “Dit is echt een rally voor de pleziertocht. Voor mensen uit de regio die meer willen zien van de omgeving”, vertelt Jeroen van de Ven, medewerker bij de Rally van Wassenaer. Oldtimerliefhebbers kunnen hun hart ophalen tijdens de rally. De Clenet 1, een Aston Martin DB5 en de Jaguar X150 ontbreken niet in het rijtje auto’s dat meedingt naar de wisselbokaal van de rally. “Maar de meest populaire auto is de Triumph. Daar doen er veel van mee”, aldus Van de Ven. Alleen personenauto’s van vóór 1976 doen mee aan de tocht. Hierbij moeten de deelnemers middels een kaart letters verzamelen en zich op verzamelpunten melden. Van de Ven belooft dat er genoeg uitdagingen in de rally zijn. “Het is geen veredelde speurtocht. We hebben er goed over nagedacht en naar
andere rally’s gekeken. Met name in de middag is de route een stuk lastiger met trucs op parallelwegen waardoor de deelnemers heel scherp moeten blijven”. De route is zorgvuldig gekozen volgens de organisatie van de rally. “We hopen mensen weer net iets anders van de omgeving te laten zien zoals Moerkapelle en Zevenhuizen. En in richting Reewijk rijdt bijna niemand binnendoor terwijl dat zeker de moeite waard is”. Racen zit er niet bij voor de deelnemers. “Misschien is het verleidelijk om het gaspedaal harder in te drukken, maar ze moeten zich toch inhouden. Iedereen moet zich gewoon aan de maximaal toegestane snelheid houden”. Vals spelen wordt de deelnemers zo moeilijk mogelijk gemaakt. “Ze krijgen ruim van tevoren de spelregels. Daarbij zijn navigatiesystemen zoals te TomTom uit den boze. Alleen originele meetinstrumenten zoals een Tripmaster mogen in de auto zitten. Maar daar verwacht ik weinig problemen mee. Het blijft gewoon een pleziertocht”.
Elite
Met inschrijfgeld van € 350,- en alle voorwaarden die aan de auto’s worden gesteld, lijkt de rally zich op de elite
te richten. “Maar daar willen we wel verandering in brengen. Zo stelt een autodealer in Wassenaar drie klassieke auto’s ter beschikking om mee te rijden tijdens de rally. Volgend jaar hopen we een verzamelaar bereid te vinden om meer klassiekers ter beschikking te stellen”.
Eschermuseum
Ook al kan niet iedereen meerijden met de rally, kijken kan altijd. “De momenten om echt een praatje te maken met de eigenaar en de auto’s uitgebreid te bekijken kan het beste tijdens de tussenstop bij het Eschermuseum rond het middaguur”, aldus Van de Ven. “Dan hebben liefhebbers van oldtimers genoeg te zien”. De auto’s van de Rally van Wassenaer zijn te zien tijdens: 09.00 – 10.00 uur: Aanvang Rally bij Landgoed Voorlinden 12.00 – 13.00 uur: Lunch bij het Escher Museum 16.30 – 17.30 uur: Finish Rally bij Kasteel de Wittenburg Voor meer informatie: www. rallyvanwassenaer.nl Organisator Jeroen van de Ven en wethouder Frits Huffnagel (Citymarketing), één van de deelnemers van de Rally van Wassenaer. Foto: PR 4Adver tentie3
lee ag met Carr y S Timboektoe-d film en acteurs uit Tonke Dragt
is Het Huis Anub
toegang grat is, aanmelden verplicht
en Annemarie van Haeringen
Ministerie van Zeer Geheime Zaken
www.paagman.nl
Cursus Geheimschrijven
13
Uit
Vrijdag 5 oktober 2007
zichten van Arntzenius het Mesdagmuseum
De Eetrubriek van
Co o s Ve r s t e e g
Pastis
Floris Arntzenius: Brouwersgracht, Den Haag. Aquarel en gouache over zwart krijt op papier. Foto: Particuliere collectie nog het decor. De tentoonstelling legt via verschillende stadsportretteurs de ontwikkeling bloot die het genre in de negentiende eeuw heeft doorgemaakt. Zowel de specialisten op het gebied van het (realistische) stadsgezicht, onder wie Cornelis Springer en Johannes Cornelis Klinkenberg, als de romantische schilders komen aan bod. Zo laat het museum werk van Andreas Schelfhout, Wijnand Nuijen, Antonie
Waldorp en de minder bekende Lodewijk Johannes Kleijn (1817-1897) zien. Tevens zijn schilders van het pure fantasiestadsgezicht opgenomen, zoals Kasparus Karsen, Bartholomeus van Hove en latere beoefenaars van dit genre zoals Jacob Maris. Bij de tentoonstelling verschijnt een uitvoerige publicatie. Daarnaast is er een klein wandelboekje te koop waarmee men aan de hand van Floris Arntzenius
door de straten van Den Haag een sfeervolle wandeling kan maken. ‘Dwars door de stad. Stadsgezichten uit de negentiende eeuw’ Van vrijdag 5 oktober t/m 6 januari 2008. Museum Mesdag Laan van Meerdervoort 7f Openingstijden: Dinsdag t/m zondag van 12.00 uur t/m 17.00 uur Prijs: Volwassenen € 5,– . Kinderen t/m 17 jaar € 3,–.
Op nauwelijks 50 vierkante meter is een bistro gerealiseerd, die je helemaal het juiste La douce France-gevoel geeft.
‘Le Bal Con’
Opschudding in het bordeel van Jean Genet door
Bert Jansma
Wat er met het Franse woord ‘Balcon’ gebeurde in de aankondiging van de jubileumpremière van het dertig jaar bestaande Vrij Theater is tekenend. De titel van Jean Genets ‘Le balcon’ is opeens ‘Le Bal Con’ geworden. Met een spatie tussen de lettergrepen die een Frans ‘drieletterwoord’ oplevert dat geen heilige trouw aan het oorspronkelijke stuk voorspelt. Regisseur Lucas Dietens beaamt dat met een grijns: “Ik heb de bestaande vertalingen van Genets stuk bekeken en ik vond dat die eigenlijk niet goed meer waren. Ook niet die van Franz Marijnen die het in 1978 opvoerde bij het RO-theater. Ik heb er een gesprek met hem over gehad en hij vond ze zelf inmiddels óók onbruikbaar. Die teksten waren mij te quasi-poëtisch, niet rauw genoeg. Ik ben drastisch gaan schrappen en strepen en heb het verhaal flink opgeschud”. Opschudding had Jean Genets destijds zelf ook veroorzaakt met zijn bizarre theaterstuk (1956) dat zich afspeelt in een luxebordeel dat door de ‘madam’ een ‘huis van illusies’ wordt genoemd. Keurige burgers mogen er de sleur van alledag vergeten en de rollen van bisschop, rechter of generaal aannemen waarbij de dames achtereenvolgens zondaar, dief en dier zijn. Een maskerade en een rollenspel over macht en
vernedering, schijn en werkelijkheid, vrijheid en onvrijheid en inmiddels verstikte of verknipte seksuele begeerte. De eerste opvoering van het stuk vond plaats in Londen (1957) waar een soort ‘privé-club’ werd gecreëerd (Arts Theatre Club) om aan ingrijpen van de Britse censor (de Lord Chamberlain) te ontkomen. De Franse schrijver Genet droeg toen zelf flink bij aan het tumult rond de opvoering. Hij beschuldigde de regisseur ervan zijn stuk te ruïneren en deed dat zo heftig dat hem toegang tot de voorstelling ontzegd werd. Regisseur Lucas Dietens: “Ik heb het stramien van Genets stuk overgehouden, maar het werd steeds meer míjn stuk. Vandaar dat losgekoppelde woordje ‘con’. Ik heb het nu ‘een vrije bewerking’ van ‘Le Balcon’ genoemd”. In Genets stuk speelt zich buiten dat Huis van Illusies een revolutie af, waarna alle rollen omgedraaid worden. “Vergeten maar die revolutie”, vindt Dietens, “we hebben nu terroristen en uiteindelijk is het de vraag wat het verschil is tussen een revolutionair en een terrorist. Hangt er maar van af hoe je het bekijkt”. Bij zijn bewerking speelde de Tsjetsjeense bezetting van een Moskouse schouwburg een rol, dacht hij aan de Berlijnse opera die een enscènering van Mozarts ‘Idomeneo’ toch maar liever afgelastte omdat daarin Mohamed werd onthoofd. “Dat soort zelfcensuur”, zegt
Dietens, “cabaretiers die het zelfs rustiger aan doen, een soort collectieve angst als het over die dingen gaat. Kom op zeg”. Bij hem hebben terroristen de revolutie vervangen en worden de personages in ‘Le Bal Con’ acteurs in een ander soort rollenspel op leven en dood waarin ze moeten bewijzen dat hun cultuur, hun Tsjechov, hun Shakespeare wel degelijk de moeite waard zijn. Dietens heeft veel regie’s gedaan bij Vrij Theater en het amateurtoneel (o.a. een stuk van Frans Strijards, en een bewerking van Orwells ‘1984’). Hij doet de stemmenregie van de tv-serie ‘Space Goofs’, werkt aan een nieuw, eigen stuk (‘Club Sordido’) voor de Haagse groep De Theatermakers waarvoor hij in 2006 al ‘NO, of de tocht naar de berg der onnoemelijke wijsheid’ schreef en regisseerde. Dietens: “Bij Vrij Theater werken we met routiniers en debutanten die elkaar ‘kruisbestuiven’. De eersten dragen hun kennis bij, de anderen hun enthousiasme. We brengen ‘Le Bal Con’ met vijftien acteurs en nog eens 24 koorleden. Want ook het Vrij Theaterkoor onder leiding van Jan van Dijk speelt een rol in de voorstelling. Voor hen heb ik ballade-achtige bewerkingen gemaakt van gedichten van Jean Genet. Erik de Boer schreef de muziek”. Vrij Theater met ‘Le Bal Con’ in het Koorenhuis op 4 t/m 6 en 11 t/m 13 oktober. (20.30 uur, zat. 15.00).
Als ik te lang naar mijn zin niet in Parijs ben geweest, vlucht ik even een avondje naar Bistro de la Place van chef-kok Norbert en maître Marc. Daar eet ik dan confit de canard en waan me een paar uur in de lichtstad. Sinds begin 2006 is daar echter ook Pastis. Een goed alternatief; wat eenvoudiger van opzet. Op nauwelijks 50 vierkante meter is in de Oude Molstraat een bistro gerealiseerd, die je ook helemaal het juiste La douce France-gevoel geeft. Het interieur – dankzij de enorme spiegels rondom lijkt de zaak veel groter – is helemaal o-la-la en dat geldt ook voor de kaart. Alle Franse klassiekers als foie gras, uiensoep, escargots, salade Niçoise, gratin dauphinois en steak tartare tot en met crème brûlée staan hier op het menu. Maar wat natuurlijk het belangrijkste is, het smaakt ook als in Frankrijk. Mijn salade du Perigord (€ 10) heeft als dressing precies dat venijnige zuurtje dat ik zo vaak in Frankrijk heb ervaren. Het stukje eendenleverterrine bovenop maakt dat ik even het gevoel heb dat ik toch gewoon helemaal voor de foie gras had moeten gaan, maar dat is onzin: dit is een uiterst aangename entrée met stukjes eend, warme spekjes en croutons. Dat aangename geldt ook voor de geitenkaas op briochetoast die mijn gast geniet (€ 9). Het zijn van die crottinkaasjes, die heerlijk uitlopen over de warme brioche: even simpel als lekker. We drinken er wijnen van Les Jamelles (€ 3,50 per glas) bij uit de stal van de Gouden Ton, want importeur Nico McGough, verrichtte hier destijds niet alleen de officiële opening maar domineert ook de wijnkaart. Welnu, dat had slechter gekund. Zowel de sauvignon blanc als de rosé die als open wijn worden geschonken zijn uiterst plezierig. Plezierig is trouwens BEOORDELING een woord dat op Sterke punten alles hier van toepas- + prima sfeer sing is. De sfeer is + leuke bediening leuk, de prijzen zijn normaal en onze serveerster Naomi is er een- Minpunten tje om meteen smoorverliefd op - overlast van rokers te worden: ze is charmant, ziet alles, is snel, komt met zinnige suggesties en weet je de hele tijd het gevoel te geven dat jij de belangrijkste gast bent – en dat aan alle tafels. De kalfskotelet van mijn tafelgenoot geurt heerlijk naar knoflook (€ 18,50). Het is eigenlijk een gang uit het dagmenu, maar valt ook los te bestellen. Mijn gekonfijte eend (€ 19,50) komt al even appetijtelijk over. Op mijn verzoek zitten er geen linzen bij, maar haricots verts. Voorts gaan de hoofdgerechten vergezeld van een schaaltje gegratineerde aardappeltjes. Pastis is een zaak waar je niet een lange avond doorbrengt, daarvoor zitten de houten banken ook niet comfortabel genoeg. Maar de twee, tweeënhalf uur die je hier aan tafel zit, zijn ronduit leuk. Met de drukte die bij een Franse zaak hoort, met de tafeltjes dicht op elkaar en met de overlast van sigarettenrook vlak naast je, zolang de wet dat nog toestaat. Bij mijn eend heb ik een glas rode wijn dat ook weer prima voldoet. Alleen de waterrekening loopt wat op, omdat hier alleen grote flessen Badoit worden geschonken en daar ben ik niet gek op. Dus gaan er in hoog tempo kleine flesjes Perrier (€ 2) doorheen. De lakmoesproef in een zaak als deze is natuurlijk de crème brûlée (€ 6), een van mijn favoriete desserts. Geen fratsen hier met toevoeging van koffie of tongabonen en wat al niet meer, maar gewoon een traditionele crème brûlée bereid met echte vanillestaafjes. De toplaag van suiker is warm en de pudding koud, helemaal perfect. Ik had er wel een wasteil vol van opgekund. Met een goede espresso (€ 1,80) en noisette (een espresso met een laagje gestoomde melk, € 2,20) tot slot, sluiten we een verrukkelijke Parijs avond midden in Den Haag af. Totale kosten: € 91,50. Let op: de menukaart op de website is achterhaald. Er staat in de zaak onder meer geen Tarte Tatin meer bij de desserts.
8
1/2
CATEGORIE Frans Voorgerechten vanaf € 5 Hoofdgerechten vanaf € 18 Nagerechten vanaf € 6 PIN, Visa en MC ADRES Oude Molstraat 57, Den Haag Telefoon 070 3633031 GEOPEND Di t/m zaterdag van 18 tot 23 uur (keuken) INTERNET www. pastisrestaurant.nl
4Adver tentie3
14
Cultuur
Vrijdag 5 oktober 2007
Componist Klaas de Vries:
Literatuur als stimulans Door Aad van der Ven Een vrouw die na een beroerte verandert in een onzindelijk huisdier. Een gehandicapte man die door de bevolking van een door hongersnood getroffen Chinees dorp wordt aangewezen als mensenoffer om de god van de rijst gunstig te stemmen. Ziedaar de belangrijkste gebeurtenissen in ‘Pa pa pa. Vrouw vrouw vrouw’. Componist en librettist van dit muziektheaterstuk is Klaas de Vries, die zijn werk baseerde op twee verhalen van de hedendaagse Chinese schrijver Han Shaogong. De Vries schreef het stuk voor het muziektheatergezelschap De Helling. Met de première van deze productie wordt zaterdag in Theater Korzo de Dag in de Branding geopend. Een paar keer per seizoen viert in Den Haag muziek van hedendaagse componisten hoogtij. Dat is het geval op deze Dag in de Branding, wanneer enkele kunstinstellingen in deze stad gezamenlijk, maar wel op diverse locaties, een aantal muziekevenementen organiseren. Platform Nieuwe Muziek noemen ze zich: Johan Wagenaar Stichting, Koninklijk Conservatorium, Korzo Theater, Paard van Troje, Residentie Orkest, De Regentes, Studio Loos en Theater aan het Spui.
Chinese
verhalen
Aanstaande zaterdag is het weer zo ver. Wie de op Chinese verhalen gebaseerde voorstelling van De Helling heeft bijgewoond kan meteen door naar Studio Loos voor nieuwe composities van Tom Johnson en Anne Laberge. ’s Avonds in de Philipszaal speelt het Residentie Orkest. Reinbert de Leeuw combineert dan als dirigent twee kanjers van de 20ste eeuw, Stravinsky en Messiaen, met jonge componisten, namelijk de Engelsman Mark Anthony Turnage en de Nederlander Willem Jeths. Vervolgens speelt in Theater aan het Spui een bigband onder leiding van John Ruocco stukken van aankomende componisten die aan het Koninklijk Conservatorium studeren. De dag wordt in het Paard van Troje afgesloten met garagerock van de Crack Whore Society. Na de opera ‘Greek’ van Turnage, in maart j.l. een belangrijk onderdeel van de Dag in de Branding, is wederom aandacht voor het recente muziektheater, deze keer op kleinere schaal. Slechts vijf personen werken mee aan ‘Pa pa pa, Vrouw vrouw vrouw’. De bezetting is: mezzosopraan, bariton, slagwerk, blokfluiten en cymbalom. Het laatst-
Scène uit het muziektheaterstuk ‘Pa pa pa, Vrouw vrouw vrouw’ dat op de Dag in de Branding in première gaat. Foto Ben van Duin genoemde instrument, vooral bekend van zigeunerensembles, mag zich al vele jaren in een grote populariteit onder hedendaagse componisten verheugen. De zangers vervullen diverse rollen in de twee hilarische verhalen die op Klaas de Vries een onweerstaanbare aantrekkingskracht hadden.
Surrealistisch
De Vries toont niet voor het eerst een voorkeur voor fantastische, surrealistische literatuur. Zo haakte hij voor zijn opera ‘Eréndira’ uit 1984 aan bij Gabriel García Márquez. Een andere belangrijke
Zuid-Amerikaanse auteur, Borges, vormt eveneens een bron van inspiratie voor hem. Zijn ‘magnum opus’ tot op heden, het scènisch oratorium ‘A King, Riding’ (1996), baseerde hij op ‘The Waves’ van Virginia Woolf, maar hij gebruikte ook elementen van Fernando Pessoa. In het boek ‘Radicaal gewoon’ van Jacqueline Oskamp vertelt hij dat de aanzet tot een compositie bij hem meestal weliswaar een muzikaal idee is, maar dat hij de concrete uitwerking vaak aan de literatuur ontleent. “Dat is tamelijk abstract, maar ik vind vaak houvast in een boek. De herkenning van
een al bestaande verwantschap in een andere discipline stimuleert mij.” Zuiver muzikaal gesproken beschouwt Klaas de Vries, die zegt dat hij nooit echt door ‘de molen van het serialisme’ is gegaan, Stravinsky als zijn grote voorbeeld. Hoewel hij ook gefascineerd kan zijn voor een zo extatische componist als Skrjabin, wiens pianowerk ‘Vers la flamme’ hij voor het Schönberg Ensemble arrangeerde en uitbreidde. De twee verhalen van Han Shaogong waarop ‘Pa pa pa, Vrouw vrouw vrouw’ gebaseerd is spelen zich af temidden van een arme dorpsbevolking op het Chinese
platteland. In de vaak bizarre gebeurtenissen ligt als centraal thema de vernietigende mentaliteit van de massa tegenover de nietigheid van het individu besloten. Dag in de Branding. Muziek en muziektheater door De Helling, Studio Loos, Residentie Orkest onder leiding van Reinbert de Leeuw (solist Michael Collins, klarinet), Bigband onder leiding van John Ruocco, Tied & Tickled Trio en Crack Whore Society. Op 6 oktober in Theater Korzo, Dr. Anton Philipszaal, Theater aan het Spui en Paard van Troje. Voor meer informatie: www.dagindebranding.nl
CEES SLINGER 1929-2007
Bert Jansma
Het was een schok toen Hilde Slinger zondagmorgen j.l. belde om te zeggen dat haar man de avond daarvoor was overleden. Natuurlijk wisten we dat hij enkele jaren geleden een hartoperatie goed had doorstaan, maar Cees Slinger? Altijd volop aanwezig, tot ergens half september ook nog musicerend (‘als een beest’ zei Hilde), meestal in groepen met jonge musici. Een pianist, een bandleider, een componist en arrangeur. De schok trilde die zondag flink door Den Haag. ’s Middags gaf Bert van den Brink zijn trio-concert in Prospero (Paviljoen Von Wied) en hij herinnerde zich een geïmproviseerd duet met Slinger aan de piano in De Meersse, roemde hoe hij zangeressen in ‘standards’ kon begeleiden en droeg zijn ‘Shadow of your smile”op aan Cees. Ook bij pianist Rob Agerbeeks 70ste verjaardagsfeest elders, in het Voorburgse De Tobbe, was Cees’ dood hét gesprek. Logisch. Slinger was een markante man, en een pianist met een ongelooflijke ervaring en kennis die ook áltijd bij de concerten van ánderen aanwezig was. Nog van de generatie ‘self made’-mannen in de jazz, die de muziek leerden door het grijs draaien van platen. De muren van zijn werkkamer hangen nog vol met de affiches van optredens overal
ter wereld. Met Ben Webster, met Dexter Gordon, met zijn grote vriend Slide Hampton, met Archie Shepp, Philly Joe Jones, Clifford Jordan, de Mingus Dynasty Band. Als jonge pianist luisterde hij graag naar het hoekige spel van een Horace Silver, later kwamen zowel de ‘grooves’ als de lyriek, de Hank Jones en McCoy Tyner-invloeden. En natuurlijk Cedar Walton. Hij zag hem in een club in New York en hij was ‘stuk’, vertelde hij. Hij móest naar hem toe. “Mr. Walton, you do everything I always wanted to do”, zei hij en ze werden vrienden. Ik herinner me Cees Slinger in de Grote Markstraat buiten de Bijenkorf waar een enorme stapel platen van een Italiaans merk werd uitverkocht. Cees had een grijns van de Bijenkorf tot V & D. Hij had een onbekende opname van Cedar Walton ‘gescoord’. Het is dat soort bewondering dat hem tekende. Hij hield van ‘mooi’, van ‘mooie liedjes’, hij hield ook van degelijkheid. “Geen gekonkel op de Bühne wat we zullen spelen”, vond hij. Duidelijke afspraken, een goede presentatie en mooie arrangementen. Hij was als geen ander steeds op zoek naar nieuw materiaal om zijn jazz mee te maken. Zijn collectie en zijn archief waren befaamd bij zijn collega’s. Ze konden Cees altijd bellen en die dook dan in zijn ‘Slinger Book of Records’ zoals hij dat archief gekscherend
noemde – en vond wat je wilde of hij ‘zocht het uit’. Slinger was een van de pioniers in de jazz-ontwikkeling van na de Tweede Wereldoorlog. Hij speelde al snel met Wessel Ilcken zes dagen per week in de Sheherazade, zou later de legendarische Diamond Five vormen en die zaak met zijn mede-musici overnemen tot het tij voor de jazz in eb verkeerde. Hij deed geen concessies, ging geen andere muziek maken, niet op commercieel, dan maar een vaste baan. Zo werkte hij lange tijd als hoofd afdeling personeelszaken bij de Hoogovens. Tot het tij keerde en hij onder meer (tien jaar) les ging geven aan het Conservatorium van Rotterdam. In 1996 werd hij op North Sea Jazz onderscheiden met de Bird Award. Het bijzondere van Slingers werk is de tijdloosheid. En het feit dat hij met de veel jongere Ruud Breulsen, de Joost Patocka’s, de Simon Rigters en de Sjoerd Dijkhuizens van vandaag bleef musiceren. Met formaties als ‘Buddies in soul’, ‘Two tenor Case’, en ‘Just in Case’. Of als subtiel begeleider van Soesja Citroen, Greetje Kauffeld of de Duitse zangeres Sylvia Droste. “Ik ga gewoon door op de ingeslagen weg”, zei hij me nog op z’n 77ste. Het was een grap en het was geen grap. De weg is voor hem nu beëindigd, maar wat die weg behelste was duidelijk: Jazz maken. Mooie jazz.
Liefhebbers van het New Orleans en Dixieland-idioom kunnen vanaf zondag 7 oktober weer terecht op het vertrouwde adres van de Haagse Jazz Club (Bowlingworld, Zuiderpark). De openingsact wordt verzorgd door de Pim Cats, en dat is een naam die bij de liefhebbers een flinke scheut nostalgie zal opwekken. Want die Pim is banjoïst Pim Hogervorst, van de generatie van de Kaatee’s en met hen als broekie begonnen en een leven lang in een reeks van oude stijl-orkesten spelende. Pim is een ijzersterke banjoïst, bovendien schrijft hij prima arrangementen met een flinke dot swing. In zijn orkest nog twee oude getrouwen: bassist Jacques Kingma en trompettist Bert Vogelzang, die ook nog wel eens een flinke stem wil opzetten als zanger. Ook in Theater de Tobbe (Voorburg) begint het jazzseizoen vrijdag 5 okober en wel met een optreden van het kwintet van saxofonist Ben van den Dungen en trompettist Rik Mol. De speeldrift van Van den Dungen behoeft geen krans, Rik Mol is een van de grote, nieuwe Nederlandse talenten op zijn instrument. Hij won al het Yamaha Trumpet en de European Trumpet Contest. Met Rob van Bavel aan de piano worden eigen composities gespeeld en stukken van o.a. Freddie Hubbard en Wayne Shorter. Voor de agenda’s alvast het volgende Tobbe-concert omdat het drie bijzondere Amerikaanse jazzmusici betreft in een kwartet van bassist Joris Teepe. Teepe heeft z’n wortels in Den Haag, is inmiddels hoofd van de afdeling jazz aan het Gronings conservatorium, woonde in New York en inviteert vaak collega’s daarvandaan. Op 19 oktober zijn dat David Berkman (piano), Don Braden (sax) en Gene Jackson (drums). Ook in De Regentenkamer is het weer jazz op de zaterdag. Aanstaande zaterdag speelt trompettist Gerard Kleijn er met zijn groep, waarin pianist Orjan Graafmans, bassist Paul Berner en drummer Joost Kesselaar; de week daarna (13 oktober dus) zit Rob van Kreeveld er achter de piano en hij begeleidt er zangeres Rachel Gould, samen met Joost van Schaik (drums) en Frans van der Hoeven (bas).
Zie: www.murphysjazz.nl, www.regentenkamer.nl, www.detobbe.nl
door Bert Jansma
door
De officiële presentatie van ‘New groove’, de nieuwe trio-cd van Peter Beets, is in het Amsterdamse BIM-huis, maar gelukkig komt de pianist een dag later (vrijdag 5 oktober) naar Den Haag om het hier over te doen. Dat gebeurt in Murphy’s Law, de sympathieke huiskamer van de jazz aan de Dr. Kuyperstraat. Beets nam dat nieuwe album deels op in New York, deels in Nederland. In New York kreeg hij steun van Reuben Rogers, vaste man op de bas bij Joshua Redman en Dianne Reeves, en van gitarist Joe Cohn, net genomineerd als beste gitarist in de bekende Poll van het Amerikaanse jazzblad Down Beat. Beets’ Nederlandse partners zijn gitarist Martijn van Iterson en bassist Ruud Jacobs. Gitarist Cohn is de zoon van saxofonist Al Cohn, die de jazzhistorie vooral inging door zijn legendarische duetten met collega Zoot Sims. Joe Cohn is erbij voor de Nederlandse presentatie.
Jazz deze week
Een altijd jonge jazzpionier
Peter Beets presenteert nieuwe cd
Cultuur
Vrijdag 5 oktober 2007
15
Precieze en zuivere ‘Thuisreis’ van Judith Herzberg door
Bert Jansma
De eerste voorstelling in het nieuwe gebouw van Het Nationale Toneel aan de Schouwburgstraat is een feit en de kennismaking met beide smaakt naar meer. Het is een ‘kleine’ voorstelling in het grootste van de drie nieuwe theaters, een stuk van dichteres Judith Herzberg dat zo’n zeventig minuten duurt. ‘Thuisreis’ heet het en het gaat hier in Nederlandse première, al werd het in Düsseldorf al in 2004 gespeeld onder de titel ‘Vielleicht Reisen’. Judith Herzberg mag dan voornamelijk bekend zijn als dichteres, al toneelschrijfster heeft ze inmiddels ook al een stevig oeuvre opgebouwd. Met stukken die qua thematiek sterk uiteenlopen, maar één ding gemeen hebben: die bijzondere schrijfstijl van Herzberg, met zinnen die zomaar ergens lijken te beginnen en zomaar ergens eindigen, niet afgebouwd, soms als flarden, geplukt uit een groter geheel. Het is een niet-poétiserend soort poëzie. Als toeschouwer mag je er omheen denken. Ze hebben een intrigerend resultaat, met als mooiste voorbeelden haar befaamde ‘Leedvermaak’, of het al even bijzondere vervolg ‘Rijgdraad’. In haar benadering die niet teveel wil vertellen, met zinnen die vaak andere verbergen, levert ze intussen wél bouwstenen voor complete personages. Benaderd vanuit compassie, mededogen met het vaak falende menselijk pogen. In ‘Thuisreis’ lopen twee verhaallijnen door elkaar, lijkt het. Er is het verhaal van de dochter die bij haar moeder, een zangeres op haar retour, en haar assistente op bezoek komt. Ze wil over haar nieuwe vriend vertellen, ze wil best iets repareren aan de ongemakkelijke moeder-dochter relatie, maar dat hapert voortdurend. Daarnaast zijn er twee mannen, op reis. Er is iets ingrijpendsdramatisch gebeurd, de een heeft de ander op die reis meegesleept om hem te helpen, maar wat er precies aan de hand is krijgen we mondjesmaat meegedeeld. Die vraagtekens, de witte plekken die langzaam aan vol moeten lopen, maken het boeiend. In een kaal, houten decor met twee niveaus, niet mooi maar wel werkzaam, waarin bóven het dochtermoeder verhaal en daaronder de klap-
Scene uit ‘thuisreis’. Foto Leo van Velzen stoeltjes met de reizende vrienden. De bezetting van de vijf rollen is hier ideaal. Marjon Brandsma zeer exact als de moeder – wanneer we een stukje van haar zang van de band horen, is dat Rita Reys’ ’Zon van Scheveningen’ – een rol spelend, geprikkeld, met zichzelf bezig, Antoinette Jelgersma, met humor schipperend als de assistente Hilde, de
jonge Wendell Jaspers goed als dochter en Stefan de Walle en Vincent Linthorst sterk als de mannen op reis. De regie van Alexandra Koch sluit perfect aan op Herzbergs bijna minimalistische benadering: er is volop ruimte en begrip voor de werking van die ‘open einde’teksten waardoor je mooie doorkijkjes krijgt naar Echte Mensen. Het werkt
het spannends zo lang het nog gissen is naar wat die twee groepen mensen met elkaar verbindt, tot je ontdekt dat het allemaal te maken heeft met een zesde personage dat we nooit zullen zien, een broer die ergens op de wereld iets hevigs heeft meegemaakt, waarschijnlijk in Zuid-Amerika. Het wordt iets minder zodra je weet wát er precies aan de
hand is en het slot is mij iets té gemanipuleerd, maar een goed gevoel houd je aan deze precieze, zuivere voorstelling absoluut over. Het Nationale Toneel: Thuisreis van Judith Herzberg. Regie: Alexandra Koch. Nationale Toneel Gebouw tot en met 13 oktober. Daarna op tournee.
Het zorgenloze Jappenkamp van Fredje Door Jill Stolk Fred Lanzing (1933), antropoloog, beschrijft zijn jeugd in Nederlands-Indië, 1933-1946, en geeft zijn werk de volgende titel mee: ‘Voor Fredje was het kamp een paradijs.’ Een dagboekaantekening van zijn moeder, op 15 mei 1944, heeft hem tot deze titel geïnspireerd. Fred, zuster Carolien en hun moeder verblijven in kamp Tjideng, aan de westkant van Batavia. Moeder noteert: ‘Wat voedsel betreft hebben we het schitterend!’ Er volgt een opsomming van alles wat er aan etenswaren verstrekt wordt: maïsmeel, rijst, bruine bonen, bruine suiker, snoepgoed...’ Tevens noteert moeder Lanzing: ‘Voor Fredje is het kamp een paradijs’. Hoe paradijselijk is Tjideng op dat moment? Iedere vrouw bewoont met haar kinderen een kamer, de bedienden mogen het kamp niet meer in, huisdieren worden verboden en de geldzendingen zijn gestopt. Fred speelt op straat, heeft clubs en hoeft niet naar school. Tijdens corvee heeft hij een stoer karwei: een schutting bouwen om het kamp. Kampcommandant Sone is Fred welge-
zind. Misschien heeft hij zelf een zoontje in Japan. Sone verzorgt regelmatig Freds voeten, waarop tropenzweren zich hardnekkig handhaven. Als Fred twaalf is volgt de overplaatsing naar het jongenskamp. Zijn moeder is rustig bij het afscheid en hij is zelf niet ontevreden; de sfeer tussen de vrouwen en meisjes wordt hem te benauwend. Hij en zijn leeftijdgenoten ontsnappen nu eenmaal niet aan het observeren van de dames ‘in elk stadium van bloei en verval.’ Het jongenskamp in Tjimahi, een bergstadje boven Bandoeng, biedt niet echt comfort. Er is weinig eten dat met een theelepel, kleine hapjes, wordt genoten. Veel water drinken bij de maaltijd geeft een vol gevoel. Ook de jongens ontsnappen niet aan de terreur van de wandluizen, het vitaminegebrek en de slopende dysenterie. Maar de jonge Lanzing redt het. Hij wordt herenigd met het gezin. Het is vreemd om elkaar weer te zien. Op de boot naar Holland, urenlang alleen vooraan in de brug van het schip op een kabeltros zittend, overpeinst Fred de dingen. ‘Toen ze er niet waren, had ik mijn ouders niet
gemist, nu ze er wel waren miste ik ze.’ Fred zoekt zijn moeder weinig op. Zijn vader is een met veel taken belaste man aan boord. Fred wil niet praten over het kamp en over Holland. Hij wil tegen zijn vader aanleunen, zwijgend. Op de basisschool in Wassenaar wordt er wel degelijk geluisterd naar Freds kampverhalen, maar Lanzing zelf heeft weinig zin om te vertellen. Hij heeft nu andere dingen aan zijn hoofd: voetbal, meisjes, schaatsen.
Na
het jongensverhaal
Later wordt Amsterdam de standplaats. In 1976 ziet Lanzing een kleine tentoonstelling over Japanse interneringskampen. Vanaf die tijd verdiept de auteur zich in de koloniale en Aziatische geschiedenis. In het Nawoord van zijn boek geeft Lanzing aan verrast te zijn over het volgende: er is zoveel geschreven over de bezetting, de internering en de dekolonisatie van Indonesië. Het gaat alleen hoofdzakelijk over de Europese bevolking (100.000 in 1942), genant genoeg niet over de Indische Nederlanders (300.000 zielen), niet over de inheemse bevolkingsgroep, terwijl tweeëneenhalf miljoen Javanen tijdens de
Pacific-oorlog het leven lieten. Nog minder gaat het over de inheemse dwangarbeiders, de romusha’s, van wie er 400.000 omkwamen. Treurig vindt Lanzing de kwaliteit van het geschrevene over de ‘jappenkampen.’ Was het louter een lange lijdensweg van drieeneenhalf jaar honger, vernedering en barbarij? De auteurs die Lanzings goedkeuring wel kunnen wegdragen plaatst hij in een korte lijst. En dan somt de auteur een aantal verenigingen op die zijns inziens het slachtoffergevoel aan je opdringen als je de Pacificoorlog hebt meegemaakt. Lanzing ageert tegen de verenigingsbladen die nooit eens een poging doen tot historische analyse of verzoening. Lanzing ageert tegen de leden van de vereniging die al hun latere ‘sores’, of het nu om een mislukte carrière , hun impotentie of afgebroken relatie gaat, terugvoeren op die drie jaar internering.
Pamflet
Is zo’n nawoord, na het jongensverhaal, echt nodig? Moet er een pamflet met een terechtwijzend vingertje aan toegevoegd,
richting mensen die geleden leed anders verwerken dan Lanzing? Qua compositie: dit onderwerp had trouwens ook een totaal ander en nieuw werk kunen opleveren! De stof is interessant genoeg. Maar je vraagt je wel af of leed met leed vergelijken wel zo’n heldere bezigheid is? Dan moet je ook karakter naast karakter leggen. En wie krijgt kracht naar kruis? De discussie wordt oeverloos. Voer voor schrijvers met veel tijd! Natuurlijk mag Lanzing zich zijn eigen kamptijd als tamelijk zorgeloos en soms avontuurlijk herinneren. Hij schrijft ook mooi beeldend en mooi nuchter over die jeugdjaren. Jammer voor de compositie van het 110 bladzijden tellende werk is het doorklieven van het verhaal, op bladzijde 71, om een uitstap naar een heden te maken. De bijna twee bladzijden durende toeristische-journalistieke impressie haalt je uit het jongensverhaal, en dat wil je als lezer juist graag vasthouden. Wie wil er nu niet zo lang mogelijk meedoen in een paradijs. Fred Lanzing: ‘Voor Fredje is het kamp een paradijs’ een jeugd in Nederlands-Indië 1933-1946. Uitgeverij: Augustus, € 13,90
4Adver tentie3
Kinderboekenweek van 3 t/m 14 oktober
Doe mee aan de Schatkaartwedstrijd bij selexyz verwijs tijdens de Kinderboekenweek en maak kans op mooie prijzen!
passage 39 den haag www.selexyz.nl
16
Sport
Vrijdag 5 oktober 2007
Duindigt aan vooravond van grootscheepse metamorfose Gokken
Kees omdat het voor elk van ons persoonlijk best leuk en een beetje spannend is. In mijn ge-
Ik gok al jaren. Ook, en vooral dit seizoen,
val kan ik mijn eventuele winst oppikken op
tegen mijn eigen club. In mijn keurige dorp
maandagavond, als de gokbaas een stapel
kost het je geen moeite, maar wel wat geld
enveloppen met inhoud klaar legt op de
om te gokken. Ik speel (verspeel) meestal
bar van het restaurant. Voor: Kale, staat er
zo’n twintig euro per week. Als mijn vrouw,
bij mij dan op, en ik heb er wel eens dertig
die bij de politie werkt, en ik pal voor het
euro netto winst opgehaald. Ik geef toe dat
weekeinde in een lokaal restaurant een
het niet mag, ik denk ook dat de man die
vorkje prikken, krijgen wij onmiddellijk
mij het formulier laat invullen wel wat ex-
bij de bestelling een formulier gevoegd
tra’s verdient, ik ben er verre van verslaafd
waarop bijna alle nationale en internatio-
aan, het mag van mij verboden worden,
nale competitiewedstrijden gespeeld in de
maar ik voel mijzelf geen zondaar. Als ik te
diverse landen staan vermeld. Omdat ik nu
hard rijd, heb ik dat wel. Als ik in de auto
eenmaal voetbalmesjogge ben ken ik zowat
mijn mobieltje tegen mijn oor druk ook.
alle clubs die tegen elkaar uitkomen, maar
Maar als ik op donderdagavond een twee-
een enkele keer heb ik geen idee op wie en
tje aankruis bij Falkirk-Inverness heb ik dat
wat ik mijn eurootjes zet. Ik kruis maar wat
helemaal niet. In de kleedkamer van mijn
Een exclusieve countryclub, een multifunctioneel tribunecomplex met vergaderfaciliteiten, gemoderniseerde stallen en faciliteiten voor de hippische sport, een spa welnesscomplex en exclusieve country lofts. Het zijn nog slechts plannen, maar als het het aan de Stichting Beheer Duindigt en OVG Projectontwikkeling ligt, zal Renbaan Duindigt binnen afzienbare tijd een volledige metamorfose ondergaan.
aan. Vaak neem ik de op het formulier met
amateurcluppie vragen de jongens na de
hand geschreven quote (bijvoorbeeld: 1.75
wedstrijd meteen om De Uitslagen. Heeft
bij goed voorspellen voor mijn ingezette 1
Setubal weer verloren! Het hele seizoen
euro) als leidraad. Tussen voor- en hoofdge-
draait Genk thuis ijzersterk en juist nu verlie-
recht kras ik wat, roep de gokbaas, die mijn
zen ze! En: Lilleström heeft mijn vertrouwen
centjes incasseert en steevast zegt: niet te-
weer niet beschaamd… zou die Maaskant
gen de politie zeggen, hoor, omdat-ie weet
dat met gokken hebben bedoeld? Ik hoop
wat mijn vrouw doet. Maar die heeft wel
het niet. Het moet haast wel om veel ernsti-
wat anders aan haar hoofd. Grote crimina-
ger situaties gaan. Met onomstotelijke be-
liteit om precies te zijn. Bovendien vecht
wijzen. Want anders legt hij als vroegoude
zij niet graag tegen windmolens. Overal en
moraalridder zijn priemende vinger op een
nergens wordt in dit landje zoals op deze
piepklein schrammetje.
Door André Buurman
dereen weet het, tolereert het of doet het,
Het Duindigt van nu, een zieltogend hippodroom met een sterk verouderd stallencomplex, waar in de regel alleen paardenraces op zondagmiddag van maart tot en met begin december plaatsvinden, zal in de komende jaren eindelijk een complete metamorfose ondergaan. Weliswaar werden op het 26 hectare tellende racetrack in de afgelopen 101 jaar de nodige veranderingen aangebracht, waaronder nieuwe tribunes in de jaren zestig en tachtig, maar de Wassenaarse piste was eigenlijk decennia geleden al ‘niet meer van deze tijd’. Het water staat Duindigt tot aan de lippen. Het is allang geen publiek geheim meer dat Duindigt van louter de inkomsten van de draf- en rensport niet kan leven. Al jaren smeken de besturen van de verenigingen als de Koninklijke Nederlandse Harddraverij- en Renvereniging (KNHRV) en de Nederlandse Draf- en Rensport (NDR) naar uitbreiding van de exploitatiemogelijkheden van de renbaan. Eerdere plannen van onder andere de Commissie Ruts in 1994 om op Duindigt ook andere dan alleen paardensport activiteiten toe te laten, werd met name door de gemeente Wassenaar met weinig gejuich ontvangen. En zo verdween het zoveelste plan om Duindigt een multifunctioneel karakter te geven onderop in een la. Inmiddels is diezelfde gemeente Wassenaar er ook van overtuigd dat Duindigt in de huidige constructie geen bestaansrecht heeft. In de gesprekken met de Stichting Beheer Duindigt en OVG Projectontwikkeling hebben B&W echter altijd als voorwaarden gesteld dat in de ontwikkelingsplannen van Duindigt de draf- en rensport coûte que coûte centraal moeten blijven staan. Ook de groenstrook tussen Den Haag en Wassenaar diende onaangetast te blijven.
Ontmoetingscentrum
De woordvoerder van OVG Projectontwikkeling, Hans van Rossum, gaf daarom in zijn presentatie aan de pers, afgelopen zondag op Duindigt, nogmaals expliciet aan, dat de renbaan in de ontwikkelingsplannen behouden blijft. ‘’Duindigt moet het hart worden van een internationaal ontmoetingscentrum, met een multifunctioneel tribunecomplex met vergaderfaciliteiten, een countryclub en een congrescentrum’’, aldus Van Rossum, die zegt ook in gesprek te zijn met tennisvereniging Marlot en Golfclub Groenendael’’. Van Rossum: “Uit onderzoek is gebleken dat in deze regio de behoefte is aan een internationaal ontmoetings- en ontspanningscentrum voor onder andere expats
wijze een beetje clandestien gegokt, ie-
Artist impressions van het nieuwe Duindicht. Foto OVG Projectontwikkeling (buitenlandse werknemers, die voor lange tijd hier gestationeerd zijn, red.). Het gaat hier om een vijfsterrenaccommodatie voor buitenlandse topfunctionarissen. Daarin past de draf- en rensport perfect. Maar ook golf en tennis zijn hierin een prima aanvulling. De komst van een countryclub garandeert de kwaliteit van het gebied. In de plannen is sprake van een samenhang en integratie van verschillende functies. De natuurwaarden als de open strandvlakte en de bosrijke strandwallen worden in de plannen alleen maar versterkt’’. Om indrukken te krijgen over renbanen met een functioneel karakter, zoals straks ook de bedoeling is met Duindigt, heeft OVG Projectontwikkeling zich de afgelopen maanden laten inspireren door het Duitse Baden-Baden en het Franse Deauville. “Dit zijn renbanen met allure, waar de paardensport en business hand in hand samengaan’’, beweert Van Rossum.
Pendelbusjes
De veranderingen, en met name op het huidige Duindigt, zullen als het aan OVG ligt, ingrijpend zijn. Zo zal op het huidige parkeerterrein, ook wel de Amonsvlakte genoemd, één van de accommodaties van de countryclub verrijzen. Dat heeft uiteraard wel gevolgen voor de bezoekers van de renbaan, die gewend zijn daar hun auto neer te zetten. Het tuincentrum, aan het begin van de Waalsdorperlaan, recht tegenover de nog te bouwen ambassade van Amerika – nu nog de velden van voetbalvereniging JAC – zal in de plannen van OVG als parkeerterrein gaan dienen. Koersbezoekers zullen met pendelbusjes naar de renbaan worden vervoerd. OVG houdt in de plannen reeds rekening met de bouw van de Amerikaanse ambassade, een automobielmuseum en een uitbreiding van twee holes van golfclub Duinzicht. Deze uitbreiding zal ten koste gaan van een deel van de Amonsvlakte. Volgens Van Rossum doorkruist die uitbreiding niet de plannen van OVG. Ook het sterk verouderde stallencomplex van Duindigt zal niet aan de slopershamer ontkomen. Waar nu nog de dravers en volbloeds in hun vertrouwde boxen staan, is plek ingeruimd voor andere accommodaties van de countryclub,
Kees Jansma
Prominente deelnemers bij Cepari Strandgolf
waaronder een spa welnesscentrum. Het nieuwe onderkomen van de paarden, dat plaats biedt aan driehonderd dravers en/of volbloeds, zal deels op het huidige, niet voor bezoekers toegankelijke, parkeerterrein bij de hoofdingang van de renbaan verschijnen. Dat ook het college van B&W enthousiast is over de plannen van OVG, blijkt wel uit de toespraak van burgemeester Jan Hoekema, zondag ook op Duindigt aanwezig. Met name het intact blijven van de zogenoemde ‘groene buffer’ tussen Den Haag en Wassenaar, daarin zegt de burgervader zich prima te kunnen vinden.
Leden
Onduidelijk is hoe het miljoenen kostende project wordt gefinancierd. Woordvoerder van de Stichting Beheer Duindigt, Max van der Lubbe, benadrukt nogmaals, dat de eerste conceptplannen van OVG slechts een tussenrapportage betreft. Ook op het gebied van de financiering zitten er volgens Van der Lubbe nog de nodige open eindjes. Over eventuele serieuze investeerders in het project, verwijst Max van der Lubbe naar de projectontwikkelaars van OVG. Van der Lubbe in een eerste reactie: “Eind deze maand zal het plan aan de ledenraad van de vereniging Draf- en Rensport worden voorgelegd. Zij hebben het laatste woord. We kunnen als stichting nog zoveel willen, het woord is straks aan de leden om hier wel of niet hun goedkeuring aan deze plannen te geven. En uiteraard komt straks ook het financiële plaatje nog om de hoek kijken. Welke constructie? Ik heb nog geen idee. Eerst de plannen verder uitwerken en met de leden om de tafel. Dan pas kunnen we vervolgstappen maken. Natuurlijk zal er her en der nog aan geschaafd moeten worden. Daarvoor is het tenslotte ook een tussenrapportage. Het is van belang dat we de toekomst van Duindigt zakelijk gaan beschouwen. Twintig jaar geleden riep iedereen al dat er iets moest gebeuren om de draf- en rensport in leven te houden. We moeten er voor waken dat we over tien nog hetzelfde roepen. Tenminste, als er dan nog sprake is van paardensport. Het is een kwestie van keuzes maken. En wel nu’’.
Golfen op het strand. Foto PR Tal van prominenten en topsporters verlenen hun medewerking aan het strandgolfevenement van vrijdag 5 tot en met zondag 7 oktober. Het publiek kan op het strand kijken naar de golfende Hein Vergeer, Mental Theo, Sander Foppele, Bruni Heinke, ‘Big Brother’ Bart, oud profvoetballer Niels Kokmeijer, Eddie Dix (honkbalcoach Jong Oranje), topamateurs van Jong Oranje en het Nationale Pitch en Putt Team. Wethouder Henk Kool en Topkok Robert Kranenborg verzorgen de prijsuitreiking van de Business Golfdag op 5 oktober en Erica Terpstra verzorgt de prijsuitreiking van de Topgolfdag op zondag 7 oktober. Tijdens het Cepari Strandgolf Open 2007 op 5, 6 en 7 oktober zijn er tal van golfactiviteiten op de boulevard en het strand van Scheveningen, ook voor mensen die (nog) niet
golfen. Zeer populair zal de Posthoorn Driving Range zijn, langs de kustlijn rechts van de Pier, waarbij bezoekers biologisch afbreekbare golfballen in de Noordzee kunnen slaan. Voor het Kurhaus staat een gezellig Golfdorp, waar je onder andere gratis op de foto kan bij ANWB Golf of een leuke golfgadget kan kopen. Hier ligt ook een putting green, waar de beginnende golfer kan oefenen. Voor de ingang van de Pier staat de Golf on Tour bus, waarin twee golfsimulators zitten. Hierin kan men proberen om de golfbal zo ver mogelijk te slaan: de Longest Drive. Echte golfbuggy’s rijden de spelers en het publiek heen en weer op de boulevard. Openingstijden: vrijdag, zaterdag en zondag van 10.00 – 17.00 uur. Het evenement is gratis toegankelijk.
Sport
Vrijdag 5 oktober 2007
Broers met ambitie: John en Edwin Grünholz moesten helpen de kost te verdienen, ik had meer mogelijkheden met scholing en dergelijke”.Voetballend leerden John en Edwin elkaar in de zaal aanvoelen. John: “Ik was een bepalende speler, maar als ik met Edwin praatte, wist ik precies wat hij bedoelde, zowel technisch als tactisch. Ik dacht, dat kan niet op zo’n jonge leeftijd”.
Te
‘Het is liefde waar niemand tussen komt’, leidt de assistent-trainer John Grünholz (53) van zondag Derdeklasser HS Texas DZS het gesprek in, doelend op de samenwerking met hoofdtrainer en jongere broer Edwin (37). ‘Ik heb het van kinds af aan, als ik over voetbal wilde praten, ging ik naar John’, vertelt oud-prof Edwin van onder andere FC Den Haag en Roda JC op zijn beurt. door
Eppo Ford
Het was een duidelijke keuze toen Edwin bij HS Texas DZS zijn eerste job als hoofdtrainer kreeg aangeboden en vervolgens op zoek moest naar een assistent-trainer. Edwin: “Ik heb gelijk John gebeld. Ik wilde weten hoe hij nou al die prijzen
heeft gepakt”. John had inmiddels een lange trainerscarrière in de Haagse regio achter de rug. Hij was ondermeer de verantwoordelijke man van het beroemde FC Kranenburg, dat de opvallende opmars maakte van de lagere zondagklassen naar de Hoofdklasse. In dat elftal was Edwin een bepalende speler. Het team viel op met Haagse bluf en aantrekkelijk voetbal. Tevens had Edwin destijds binnen en buiten de regio roem vergaard als begenadigd zaalvoetballer; algemeen wordt hij gezien als een van de beste zaalvoetballers die Nederland heeft voortgebracht, zo niet de beste. Het was ook het zaalvoetbal dat de voetballende samenwerking tussen de twee broers tot stand bracht en de carrière van Edwin op gang hielp. Met een elftal dat bestond uit familieleden, John en Edwin hebben zes broers, werden ze tijdens een vriendschappelijk partijtje gespot en aangemoedigd zich in de competitie in te schrijven. Onder de naam Silva Boys bereikte het familieteam vervolgens de
ambitieus
hoogste klasse. Edwin rolde ondertussen het veldvoetbal in en bereikte het betaalde voetbal. Ook gedurende de periode dat Edwin bij FC Den Haag, RBC en Roda JC voetbalde, verloren de broers elkaar nooit uit het oog. John: “Als voetballer was hij apart. Ik was heel erg trots en heb erg veel tijd in hem gestoken. Bijna al zijn wedstrijden heb ik gezien”.
Wie de broers als trainers van Texas aan het werk ziet tijdens een wedstrijd, valt deze gegroeide automatismen onmiddellijk op. John en Edwin laten hun aanwijzingen bijna vloeiend in elkaar overlopen, zonder dat ze daarvoor overleggen. Als verlengstuk in het veld is er tevens neefje Johnny, die overkwam van de kampioen van de Tweede Klasse, DHC. Edwin: “Met hem heb ik altijd gespeeld. Ik ging bij hem kijken, we hebben veel in de kleedkamer en bussen gezeten samen. Hij weet precies hoe ik denk”. Verder zijn onder andere oude bekenden Geordie Blans en Martin Abbenhuis bij de selectie gehaald, die ze kennen van Kranenburg. Want naast een gedeeld verleden, hebben de broers ook een gezamenlijke ambitie. HS Texas DZS moet hogerop. Edwin: “In het begin heb je een ideaalplaatje, en ben je ambitieus”. John aanvullend: “Te”. Edwin: “Ik was in het begin te impulsief. Maar op dit moment wil ik het maximale eruit halen. Al moet je in de Derde Klasse een stap terug denken”.
Druk
T o e ko m s t
Wel was de familiaire druk groot, en duurde het jaren voordat Edwin bij een andere zaalvoetbalteam dan Silva Boys ging spelen. John voelde nog meer druk. John: “Snoekie had mij gevraagd, ik wilde er over nadenken. Ik kreeg goed op mijn kop van mijn broers”. De familieband bleek onbreekbaar. Samen met broers Henna, Wim en Rudy trad John op onder de naam ‘The Gipsy Family’. Edwin: “Hun sociale contacten bestonden uit elkaar: voetballen, muziek en werk. Mijn voordeel is dat ik jonger ben, ik kom uit een andere situatie en generatie. Zij
En hoewel de eerste wedstrijden slechts vier punten opleverden, blijft de doelstelling een plaats bij de beste vijf. Wat de stand echter ook mag worden, in de toekomst willen de broers blijven samenwerken. Als het kan bij Texas, zo niet dan bij een andere vereniging. Edwin: “Maar de spoeling van clubs met ambitie in de regio is dun”. En mochten de wegen zich onverhoopt toch scheiden, ook dan zal de onderlinge band hecht blijven. John: “De liefde zal altijd blijven bestaan, tot de dood toe. Hij moet alleen niet zingen op mijn begrafenis, want dat kan hij niet”.
KVS richt zich op de Korfbal League
De najaarscompetitie van het veld is in volle gang. De resultaten van Korfbal Vereniging Scheveningen vallen tegen. Het lijkt de club niet te deren, want alle ogen zijn gericht op de Korfbal League, de hoogste zaalcompetitie die in november van start gaat. KVS promoveerde afgelopen seizoen en speelt voor het eerst in dit ambitieuze project van de korfbalbond.
Vier competitiewedstrijden zijn er inmiddels op het veld afgewerkt, alle vier werden ze door KVS verloren. Voorzitter Frans de Groot maakt zich echter niet druk: “De eerste helft van de veldcompetitie vindt nu plaats, daarna gaan we de zaal in, dat duurt tot maart, en daarna wordt de tweede helft van de zaalcompetitie gespeeld”. Omdat de spelers van het Nederlandse team in voorbereiding zijn voor het WK dat binnenkort in Tsjechië wordt georganiseerd, er zijn overigens geen spelers van KVS geselecteerd, besloot de bond na protesten van de clubs die hun spelers moeten afstaan, de eerste helft van de veldcompetitie te herzien. Deze telt voor het eerst niet mee voor promotie of degradatie. De Groot: “We spelen nu dus voor Jan met de korte achternaam”. Volgens de voorzitter is dit naast het WK voornamelijk het gevolg van de versnelde evolutie van de sportstructuur die door de bond wordt nagestreefd. De Korfbal League die in 2006 van start ging is er een voorbeeld van. De Groot: “Er wordt steeds meer de nadruk gelegd op de zaalcompetitie. De bond wil korfbal veel professioneler maken. Het is de wens en wil om de toekomst van het korfbal in de zaal te leggen, net zoals dat bij het handbal is gebeurd”. Hij vervolgt: “De verwachting van iedereen is dat het zaalkorfbal uiteindelijk het enige is dat voor de top zal blijven bestaan; de rest is leuk voor familie. En ik denk dat de bond
We e r
Dit besef bestaat ook bij KVS speelster Jenny Pronk (31), die sinds haar zeventiende deel uitmaakt van het eerste team, slechts onderbroken door een jaar Deetos. Pronk: “We krijgen het moeilijk in de hoogste klasse. We zijn geen club die strijdt om de landstitel, zo realistisch zijn we wel”.
Tweevoudig landskampioen Storks stond tijdens de halve finale van de softbal playoffs met 2-0 achter tegen de Centrals uit De Bilt. De serie was een ‘best of five’, dus de kans op prolongatie leek ver weg. Toch trok de Storks thuis de stand gelijk en won het een dag later de beslissende uitwedstrijd. Den Haag Centraal vroeg hoofdcoach Peter Noordermeer hoe zij het kunstje flikten. Wat heb je gezegd tegen de mannen? “Ik denk omdat we de afgelopen twee keer landskampioen zijn geworden een stukje hongerigheid misten. De Centrals waren vorige week uit wel hongerig. De verschillen zijn klein, wie wil winnen wint. Wij realiseerden ons niet dat we bij verlies uitgeschakeld zouden zijn”. Had je verwacht dat het zo zou uitpakken? “Nee. Vorig jaar stonden we ook met 2-0 achter tegen EHS, maar toen gingen we niet zo kansloos ten onder. De eerste wedstrijd werd het 6-2. Op een knullige manier lieten we de Centrals op de honken komen en hun beste slagman Ciro Ricardo legde de bal er vervolgens netjes op”. Wat ging er nu wel goed? “Vooral werper Greg Newton was belangrijk, hij heeft de zaak prima dicht gehouden samen met het binnenveld. Voor de slagploeg is dat fijn, dan weet je dat als je een punt pakt je de wedstrijd kan winnen”. Met zelfvertrouwen weer terug naar de Bilt? “Honk- en softballers hebben bijgeloof. We hebben een thuis- en uittenue, het thuistenue hebben we ’s avonds maar een wasje gegeven, dat deden we vorig jaar ook. En dan weet je dat het goed gaat, dat het in ieder geval niet daar aan ligt”. Nu de finale, worden jullie weer landskampioen? “Omwille van het publiek moeten we het alleen niet meer zo spannend maken als afgelopen weken. Tijdens de laatste inning van de beslissende uitwedstrijd stonden we met 2-3 voor, maar hadden zij de honken bezet en kwam Ricardo weer aan slag. We zagen de bui al hangen, maar de regen viel gelukkig niet. In Haarlem moeten we komend weekeinde één keer winnen, dan kunnen we het thuis afmaken”.
Tip 5 1. Strandgolf
Is de bunker over het algemeen de meest gevreesde tegenstander van de golfer, bij het strandgolf worden de spelers ultiem getart. Zaterdag 6 oktober NK strandgolf, aanvang 10.30 uur. Zondag 7 oktober topgolf met o.a. profs en BN’ers, aanvang 12.30 uur. Strand en boulevard, Scheveningen. Meer info: www.strandgolfscheveningen.nl.
aan de paal
Kees Rodenburg, topsportcoördinator van de bond, ziet de dreiging voor het traditionele korfbal niet: “Het zwaartepunt van het topkorfbal ligt al jaren in de zaal. Maar voor de bond is ook het veld van groot belang. Ik denk niet dat er een uitholling plaats vindt, wat de vrees is van iedereen. Rondom het veld heerst de korfbalcultuur en beleeft men het sociale gebeuren”. Dat de term uitholling voor de top van de veldcompetitie dit seizoen wel degelijk van toepassing is, bevestigt hij echter impliciet. “Het nationale team heeft op dit moment prioriteit boven het veld. We hebben voor het eerst een compromis gesloten met de clubs. Deze bevalt goed. De coaches kunnen naar de zaalcompetitie nieuwe mensen en spelconcepten uit proberen”. Hij juicht het toe dat er door de promotie van KVS nog een derby is bijgekomen, want ook Die Haghe hoort bij de beste tien ploegen van Nederland. Rodenburg: “We hebben het zo geprogrammeerd dat KVS en Die Haghe om en om thuis spelen, zodat er elk weekeind topkorfbal is in Den Haag. En een derby betekent bloed aan de paal. Al acht ik beide ploegen kansrijk om er dit seizoen uit te vliegen”.
Storks naar finale play-offs
Ook komende week staan er interessante sportevenementen op de agenda. Den Haag Centraal maakte voor u een kleine selectie. Wat valt er allemaal te doen, zien en beleven?
alles zal aangrijpen om dit te bewerkstelligen”. Dat kan voor clubs die geen eigen hal hebben een toekomstig probleem opleveren. KVS is gevestigd in het Westbroekpark, maar speelt haar zaalwedstrijden in sporthal de Blinkerd. Net zoals de meeste korfbalverenigingen is het zeer afhankelijk van de eigen kantine-inkomsten.
Bloed
17
2 . N K- K i t e
Als de wind goed is, gaan de kiters op zaterdag 6 oktober het water op. Laat de wind het afweten, is het weekeinde van 13 en 14 oktober de volgende mogelijkheid. Duidelijkheid over doorgang is vanaf donderdagmiddag te vinden op www.nkkite.nl. Zaterdag 6 oktober en zondag 7 oktober. Eerste startoptie, beide dagen 10.00 uur, ter hoogte van strandtent Waterreus, Scheveningen (links van de pier).
3 . D i e H a g h e – DUN O
DUNO lijkt opgeleefd te zijn na haar intrek in de nieuwbouw van de ‘Haagsche Dynamiek’. Afgelopen zaterdag versloeg het in de Tweede klasse JAC. Komende zaterdag gaat het bij buurtgenoot Die Haghe op bezoek. Zaterdag 6 oktober, aanvang 14.30 uur, Sportpark Ockenburgh, Wijndaelerweg, Den Haag.
4. Dutch Open Kano Slalom
Voor de bond is ook het veld van groot belang. Foto: Creative Images Ondanks dat het op het veld moeizaam gaat, wil ze de vier verloren wedstrijden niet zien als een voorproefje van wat KVS in de zaal te wachten staat. “Ik heb er alle vertrouwen in dat het in de zaal beter staat”. Zelf bekeek ze wegens bloedarmoede drie wedstrijden vanaf de kant. Daar zag ze dat de scherpte er niet was, het scorende vermogen beter kon en dat de vakken niet lekker draaiden. “De scores moeten verdeeld zijn bij ons.
Bij de tegenstanders lopen spelers rond die er elke wedstrijd tien inschieten. Wij moeten het als team doen”. Dat de toekomst van het topkorfbal in de zaal komt te liggen, vindt ze niet erg. “Met mooi weer is het rondom het veld erg gezellig. Maar in de zaal gaat het spel sneller, heeft het meer allure en wordt het niet beïnvloed door de weersomstandigheden”.
In de Zoetermeerse waterwereld ‘Dutch Water Dreams’ wordt op zondag 7 oktober voor de tweede keer het Dutch Open Canoe Slalom georganiseerd. Op de zaterdag ervoor is het Nederlandse kampioenschap. Van der Hagenstraat, Zoetermeer. Zie voor aanvangstijden en meer info: www.dutchwaterdreams.com.
5 . K l e i n Z w i t s e r l a n d – SC H C
Met twee overwinningen en een gelijkspel zijn de dames van KZ de competitie goed begonnen. Ze staan derde, net voor de Stichtsche, dat een punt minder heeft. Zondag 7 oktober, aanvang 12.45, Klatteweg, Den Haag.
Is te koop op de volgende locaties: • Postkantoor Den Haag ZuidWest, Almeloplein 60-61, 2533 AD Den Haag • Tabakshop Waldeck, Alphons Diepenbrockhof 165, 2551 LD Den Haag • C 1000 van Leest, Alphons Diepenbrockhof 6, 2551 LD Den Haag • Tabakshop Duran, Apeldoornseln 292, 2573 LM Den Haag • Primera Appelstraat, Appelstraat 230, 2564 EL Den Haag • Scryptopoint, Appelstraat 242/244, 2564 EL Den Haag • Trofmarkt Van Olst, Arabislaan 38, 2555 DL Den Haag • Grooteman, P F J Arnold Spoelplein 93, 2553 CG Den Haag • Le Cigare, Badhuisstraat 187, 2584 HH Den Haag • De Gebroeders Jong, Bankastraat 3a, 2585 EE Den Haag • Korlvinke-Fumé, Beeklaan 385a, 2562 AZ Den Haag • Primera van de Wege, Betje Wolfstraat 132, 2533 HT Den Haag • Joop Vlak, Betje Wolfstraat 271, 2533 HM Den Haag • Texaco Bezuidenhoudseweg, Bezuidenhoutseweg, 2270 AA Voorburg • Mieke & Peter Lectuur en Tabak, Boekhorststraat 101A, 2512 CM Den Haag • Spar Clingendael, Breitnerlaan 271/ 273, 2596 GZ Den Haag • Bronovo Shop, Bronovolaan 5, 2151 RH Nieuw Vennep • Elka, Brouwersgracht 4, 2517 XD Den Haag • Ziekenhuis Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1, 2262 BA Leidschendam • Tabaksspeciaalzaak Naomi, Castricumpln 44, 2547 JA Den Haag • Bruna Centraal Station, Centraal Station, 3503 AG Den Haag • Mieke’s Striptiek, Chassestr 71, 2518 RW Den Haag • Supermarkt Hanemaaijer, D. Hoogenraadstraat 45, 2586 TC Den Haag • Koning Tabakspeciaalzaak, Damlaan 22, 2265 AN Leidschendam • Carla’s, De Savorin Lohmanplein 22b, 2566 AC Den Haag • Multi- media en Lifestylshop, Deltaplein 512/513, 2554 GH Den Haag • DunaVista BV, Deltaplein 550, 2554 GH Den Haag
39340_DHC_293x440_te koop op loc1 1
• Dastan Tabakshop, Denneweg 132a, 2514 CL Den Haag • Aurora, Dr. H. Colijnlaan 305-307, 2283 XK Rijswijk • Totaal gemak Driebergenstraat, Driebergenstraat 321, 2546 BJ Den Haag • Sigarencorner Nesli, Elandstraat 93, 2517 XD Den Haag • Texaco Escamplaan, Escamplaan, 2270 AA Voorburg • Van Amerongen Boek en Kantoor, Fahrenheitstr 536 - 546, 2561 DJ Den Haag • Bruna Fahrenheitstraat, Fahrenheitstraat 446, 2561 DG Den Haag • Brink Sigarenmagazine, Fahrenheitstraat 541, 2561 DA Den Haag • Merlijn Tabak en Lectuur, Forellendaal 286, 2553 LM Den Haag • Adelante Cigarross, Frederik Hendriklaan 152, 2582 BJ Den Haag • De Vulpen, Frederik Hendriklaan 179, 2582 CA Den Haag • Paagman Den Haag B.V., Frederik Hendriklaan 217, 2582 CB Den Haag • De Haagse Boekerij, Frederikstraat 24, 2514 LK Den Haag • Markthof Sigaretten en Postzaken, Gedempte Gracht 405 J, 2512 AM Den Haag • De Oude Leeuw, Geestbrugweg 5/7, 2281 CC Rijswijk • Bruna Gentsestraat, Gentsestraat, 2587 HV Den Haag • Gouverneur Tobacco, Goeuverneurlaan 361, 2523 CA Den Haag • Bruin´s Sigaren en Lectuur, Goudenregenplein 58, 2565 GK Den Haag • Tabakhuis Van de Arend B.V., Governeurlaan 664, 2523 CS Den Haag • Ben Goudswaard, Heelsumstraat 27, 2573 NE Den Haag • Wijngaards, Heeswijkplein 9, 2531 HC Den Haag • Ylona Tabacshop, Henry Dunantlaan 86-88, 2286 GE Rijswijk • Walk In Stripboekhandel, Herengr 13, 2511 EG Den Haag • Van Stockum Boekverkopers, Herengr 60, 2511EJ Den Haag • Night 2 Night, Herengracht 1, 2511 EG Den Haag • Bruna Herenstraat, Herenstraat 5, 2282 BN Rijswijk • Primera Lancee, Herenstraat 84, 2282 CA Rijswijk • Van der Sprong, Het Kleine Loo, 2592 CK Den Haag
• The Read Shop, Hildo Kroplaan 96, 2552 XT Den Haag • Primera Dewir, Hillenaarplantsoen 85, 2284 VS Rijswijk • Sigarenmagazijn Canarat, Hobbemastraat 190, 2526 JT Den Haag • Zigger In den Boogaard, J. Friso Promenade, 2282 XX Rijswijk • Bruna Kon. Julianaplein, Kon Julianapln 24, 3503 AG Voorburg • Tabakshop Oranje, Jan Hendrikstraat 7, 2500 XX Den Haag • Totaal gemak Jan Heintz, Johanna Westendijkplein 62, 2521 EN Den Haag • Groeneweg, Juliana van Stolberglaan 284, 2595 CP Den Haag • Esso Ligthart Kaapseplein, Kaapseplein 100, 2572 NH Den Haag • W.A.C. van Leeuwen, Keizerstraat 119, 2584 BD Den Haag • Geja-Sadia, Keizerstraat 33, 2584 BB Den Haag • Boekhandel Scheveningen, Keizerstraat 50, 2584 BK Den Haag • Bruna Kon. Julianaplein, Kon Julianapln 24, 3503 AG Voorburg • Totaal gemak Julianaplein, Kon. Julianaplein 7, 2274 JD Voorburg • Pelgrim Boeken en Muziek, Korte Poten 42, 2511 EJ Den Haag • Texaco Laan, Laan, 2270 AA Voorburg • Primera Wijnands, Laan van Meerdervoort 197, 2517 BB Den Haag • Sigarettenmagazijn Obdam, Laan van Meerdervoort 868, 2564 AS Den Haag • Boekhandel De Kler, Langstraat 148, 2242 JX Wassenaar • Daily shop Wassenaar, Langstraat 192 a, 2242 JZ Wassenaar • Texaco Leyweg, Leyweg, 2270 AA Voorburg • Haga Ziekehuis Leyenburg, Leyweg 275, 2545 CH Den Haag • Zigger, Leyweg 651, 2545 GK Den Haag • Zigger, Leyweg 707, 2545 GM Den Haag • Bruna Leidschenhage, Liguster 38, 3503 AG Leidschendam • Primera Zuydwijk Leidschendam, Liguster 81, 2262 AC Leidschendam • Medisch Centrum Haaglanden, Westeinde, Lijnbaan 32, 2512 VA Den Haag • Totaal gemak Dubb, Lindelaan 243, 2282 EV Rijswijk
• De Tabacotiek TTS, Loosduinse Hoofdstraat 180, 2552 AL Den Haag • Texaco Michel Vrijenhoeklaan, Michel Vrijnehoeklaan, 2270 AA Voorburg • Texaco Midachterweg, Midachterweg, 2270 AA Voorburg • Den Haag Marketing & Events, Nassaulaan 25, 2512 XX Den Haag • Van Stockum, Noordeinde 62, 2514GK Den Haag • ‘t Brandpunt Sigarenmagazijn VOF, Oostdorperweg 57, 2242 NE Wassenaar • Tabakshop De Oude Man, Oudemansstraat 103, 2522 SE Den Haag • Doorschodt Sigarenmagazijn, Paletplein 85, 2526 GZ Den Haag • Boekhandel A. Houtschild, Papestraat 13, 2513 AV Den Haag • Bruna Parijsplein, Parijsplein 3, 3503 AG Wateringseveld • Match-box, Parkweg 280A, 2271 BH Voorburg • Heynen, Parkweg 294, 2271 BH Voorburg • Hartelust, Parkweg 46, 2271 AK Voorburg • Selexyz Verwijs, Passage 39, 2511 AC Den Haag • Hamilton, Passage 9, 2511 AB Den Haag • Efficiency, Piet Heinstraat 118, 2518 CH Den Haag • Primera De Jong, Prins Hendrikstr 74, 2518 HV Den Haag • De Jongens Tabaks - Post en Tijdschriften, Reinkenstraat 93, 2517 CS Den Haag • Primera De Sluis, Sluisplein 3, 2266 AV Leidschendam • Primera Snijdersstraat, Snijdersstraat 4, 2525 BX Den Haag • Winkelen/ Wedden, Soestdijksekade 26, 2574 AM Den Haag • Primera Scholten, Soestdijksekade 389, 2574 BA Den Haag • Vivant City, Spui 169, 2511 BM Den Haag • Knijff Sigarenmagazijn, Stationswg 95a, 2515 BK Den Haag • Uw kruidenier, Stevinstraat 250, 2587 EW Den Haag • Tabak & Gifts Patrick, Terletstraat 23, 2573 EW Den Haag • Van Seters, Theresiastraat 123, 2593 AE Den Haag • Totaal gemak Theresiastraat, Theresiastraat 260,
2593 AW Den Haag • Primera Van de Hoogen, Theresiastraat 53, 2593 AA Den Haag • Read Shop, Theresiastraat 93, 2593 AC Den Haag • Primera Van der Zwaan, Turfmarkt 18, 2511 CA Den Haag • Sigarenmagazijn De Pauw, Valeriusstraat 16, 2517 HR Den Haag • Esso Valkenbos, Valkenboslaan 333, 2563 CZ Den Haag • Totaal gemak De Valkenier, Valkenbosplein 12, 2563 GB Den Haag • Esso Wassenaar, Van Cranenburglaan181, 2241 PM Wassenaar • Daily shop Hoytema, Van Hoytemastraat t/o 40, 2596 ER Den Haag • Texaco Verhulstplein, Verhulostplein, 2270 AA Voorburg • De Jongens, Vlamingstraat 6, 2511 BD Den Haag • Bruna Vlierboomstraat, Vlierboomstraat 582, 3503 AG Den Haag • Vingerling Boekhandel, Vliethof 88, 2291 RZ Wateringen • C 1000 Volendamlaan, Volendamlaan 670, 2547 CK Den Haag • Esso Ligthart, Vreeswijkstraat t/o 301, 2546 AJ Den Haag • Selecta Tabac, W. Alexander promenade, 2284 DH Rijswijk • Versmarkt Rene Daane, Waalsdorperweg 103, 2597 HR Den Haag • K2 Tabakshop, Wagenstraat 113, 2512 AS Den Haag • Fonville, Walnootstraat 1, 2555 XH Den Haag • Techador De rokende ooievaar, Weimarstr 125, 2562 TG Den Haag • Primera Jan Kramps, Weimarstr 349, 2562 HK Den Haag • Van alles wat, Weissenbruchstraat 296, 2586 GP Den Haag • J. Van Bezeij, Weissenbruchstraat 54, 2596 GK Den Haag • Dolfijn Sigarenmagazijn, Westduinweg 70, 2583 EK Den Haag • De Kiosk, Willem Royaardsplein 25, 2597 GS Den Haag • Overman tabakspeciaalzaak, Willen de Zwijgerlaan 76 b, 2582 ES Den Haag • Barelli Stripwinkel, Zoutmanstraat 80, 2518 GT Den Haag • Esso Ligthart Zwolsestraat, Zwolsestraat 443,
11-07-2007 13:30:20
Service
Vrijdag 5 oktober 2007
De Wedstrijden
Werk in uitvoering Zaterdag 6 en zondag 7 oktober
Zaterdag Eerste Klasse B
Zaterdag Derde Klasse A
Zondag Eerste Klasse B
Zondag Derde Klasse C
6 oktober, 15.00 uur Jordan Boys - Scheveningen
6 oktober, 14.30 uur: Haaglandia - LSVV ‘70 Leiden - SEV Oegstgeest - SV’35 RAS - Koudekerk
7 oktober, 14,00 uur ADO Den Haag - Tonegido DHC - RKAVV Feyenoord AV - HBS
7 oktober, 14.30 uur Escamp - Mozaiek GOMA - BMT (14.00 uur) ODB - VFC SVVSMC - HSTexas DZS Victoria ‘04 - Vredeburch
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Stand Team Scheveningen Gravenzandse SV Vitesse Delft XerxesDZB Voorschoten ‘97 Jodan Boys Spijkenisse ‘s-Gravendeel Rijnvogels Lyra Deltasport Naaldwijk
G 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
P 12 12 10 9 7 6 6 6 6 4 4 2
Zaterdag Tweede Klasse C 6 oktober, 15.00 uur: Die Haghe - DUNO Forum Sport - MVV’27 JAC - Gouda (14.30 uur) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Stand Team MVV ‘27 DUNO Gravenzandse VV DSO JAC Zevenhoven Spirit Valken ‘68 Gouda Die Haghe Forum Sport Semper Altius
Stand 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Team RCL Koudekerk Haaglandia BSC ‘68 LSVV ‘70 Leiden Kagia Oegstgeest SEV RAS SV ‘35 Hazerswoudse Boys
G 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
P 12 12 11 10 7 7 7 6 5 5 2 0
Zondag Hoofdklasse A G 5 4 5 4 5 5 4 5 4 5 5 5
P 13 9 9 7 7 7 6 6 5 4 4 3
Zondag 7 oktober: Haaglandia - Omniworld (14.00 uur) Turkiyemspor - VUC (14.30 uur) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Stand Team Hollandia Argon Turkiyemspor AFC Omniworld ADO ‘20 VVSB DWV Elinkwijk Haaglandia DCV VUC DWS Westlandia
G 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 4 5 5
P 12 10 10 9 8 8 7 7 7 5 4 2 2 2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Stand Team Feyenoord AV Tonegido HBS Leonidas JHR RKAVV DHC Neptunus Nieuwenhoorn Excelsior ‘20 ADO den Haag UVS
G 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5
P 13 12 11 9 7 6 6 6 5 4 3 0
Zondag Tweede Klasse C
n Amsterdamse Veerkade; riolering Het riool in deze straat komt in de rijbaan richting Spui te liggen zodat deze baan dan moet worden afgesloten voor rijverkeer. Het rijverkeer wordt gedurende de werkzaamheden in beide richtingen afgewikkeld op de noordelijke rijbaan die daartoe wel wordt verbreed. De verkeerslichten bij de Kranestraat en bij de Wagenstraat zijn dan uitgeschakeld. De werkzaamheden duren tot half november. n Doornstraat; afsluiting In verband met rioleringswerkzaamheden is deze straat tussen de Helmstraat en de Duinstraat afgesloten voor doorgaand rijverkeer.
Stand 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Team GONA HMSH ODB BMT HSTexasDZS SVVSMC Escamp VFC Mozaiek Victoria ‘04 Vredenburch SVDPW
G 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
P 13 11 10 8 7 7 6 5 5 5 3 2
7 oktober, 14.30 uur Boshuizen - Wilhelmus GDA - Verburch Quick - Alphense Boys SJC - HVV TOGB - Laakkwartier VCS - Concordia (14.00 uur) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Stand Team SJC GDA Wilhelmus Boshuizen TOGB Quick Verburch Alphense Boys VCS HVV Concordia Laakkwartier
G 5 5 5 5 4 5 5 4 5 5 5 5
P 10 10 10 9 7 6 6 5 5 5 2 1
Hockey heren (Hoofdklasse)
Hockey Dames (Hoofdklasse)
Zaterdag 6 oktober, 21:00 uur Hellas - Schuytgraaf/Swift A
Zaterdag 6 oktober 15.30 uur Dalto/DSB - KVS
Vrijdag 5 oktober 20.00 uur Amsterdam - HGC
Zondag 7 oktober 14.30 uur Die Haghe - Koog Zaandijk Fortuna/Tempus - HKV/OE
Zondag 7 oktober, 12.45 uur: HCKZ - SCHC Amsterdam - HDM
Hockey heren (Overgangsklasse)
Hockey Dames (Overgangsklasse)
Zondag 7 oktober, 14.45 uur: HCKZ - Forward Amersfoort - HDM
Zondag 7 oktober, uur: HGC - Schaerweijde
Rugby (Ereklasse) Zaterdag 6 oktober, 14.30 uur HRC- ‘t Gooi
n Hoefkade; asfaltering Tot 5 oktober wordt de Hoefkade tussen de De Heemstraat en de Schalkburgerstraat opnieuw geasfalteerd. Tijdens de voorbereiding, die duurt tot 28 september, zal het verkeer weinig hinder ondervinden van de werkzaamheden. n Hubertusviaduct In de tweede helft van 2007 wordt gelijktijdig met het maken van de aansluiting op de Hubertustunnel groot onderhoud uitgevoerd aan het Hubertusviaduct, daarna kan ook het zware vrachtverkeer weer van het viaduct gebruik maken.
n Laan van Nieuw Oost-Indië Op maandag 8 oktober starten de rioolwerkzaamheden tussen de Juliana van Stolberglaan en de Schenkkade aan beide zijden van dat deel. Na het rioolwerk wordt de wegverharding tot aan de asfaltdeklaag terug gebracht en worden bomen geplant. Deze werkzaamheden voor dit deel duren tot medio januari 2008.
Korfbal (Hoofdklasse)
Zaterdag 6 oktober, 19:00 uur Hellas - D.S.S.
n Frederik Hendriklaan; afsluiting De Frederik Hendriklaan is tussen de Prins Mauritslaan en de Johan van Oldebarneveltlaan afgesloten voor doorgaand rijverkeer. Dit in verband met het vernieuwen van de riolering.
n Kijkduinsestraat; asfaltering ts Teunisbloemplein en Heliotrooplaan Het herstellen van de kantopsluiting wordt uitgevoerd in de periode tot 15 oktober. De rijweg wordt dan versmald naar een rijstrook.
Handbal heren (Eredivisie) Handbal dames (Eerste Divisie)
19
n Loevesteinweg: aanleg tramsporen Op de Loevesteinlaan tussen de Steenwijklaan en de Erasmusweg wordt tot begin november gewerkt. De Loevesteinlaan is afgesloten voor het verkeer in de richting van de Erasmusweg tussen de Steenwijklaan en de Erasmusweg. De ventweg Loevesteinlaan is bereikbaar voor bestemmingsverkeer (wordt met borden aangegeven). Doorgaand verkeer wordt met borden omgeleid. Madepolderweg; asfaltering Nieuweweg en Oorberlaan De asfalteringswerkzaamheden aan de Madepolderweg, het herstellen van de kantopsluitingen en het herstraten van de parkeervakken duren tot en met 25 oktober. Er zal niet aan beide zijden van de weg gelijktijdig worden gewerkt. In deze periode wordt de rijweg niet afgesloten, maar wel versmald. n Mauritskade/Dr.Kuyperstraat; afsluiting De riolering in de Mauritskade, de Koninginnegracht en de Prinsessegracht is aan vervanging toe. Het totale werk duurt tot eind 2007. De werkzaamheden in de Mauritskade duren tot half oktober. De rioolwerkzaamheden in de Koninginnegracht en de Prinsessegracht (tussen Javastraat tot de Korte Voorhout) zijn gestart. Advies: Het wordt druk in de Javastraat en de Laan Copes van Cattenburch. Mijdt zoveel mogelijk deze routes. n Oude Haagweg Op de Oude Haagweg wordt de komende periode het asfalt vernieuwd. De werkzaamheden duren tot en met 2 november. n Rijswijkseweg; spoorvernieuwing Tot 26 oktober worden de tramsporen tussen de Neherkade en de Van Leeuwenhoekstraat vernieuwd. In verband hiermee moet de rijbaan richting centrum (Rijswijksepklein) voor doorgaand rijverkeer worden afgesloten. Dit verkeer wordt omgeleid via de Mercuriusweg, Binckhorstlaan en Weteringkade. n Schaapweg/Generaal Spoorlaan (Rijswijk) Tot 9 november wordt er gewerkt aan de verbetering van deze kruising. Houdt u rekening met vertragingen.
HRC ontvangt aanstaande zondag ‘t Gooi. Foto: Creative Images
n Westvlietweg Tot en met half december krijgt de Westvlietweg een nieuwe laag asfalt. De weg is dan afgesloten voor het doorgaand verkeer. De omleidingen lopen over de Prins Bernhardlaan – Prinses Mariannelaan (Leidschendam-Voorburg). Voor langzaam verkeer loopt de omleiding via LeidschenveenYpenburg. Doorgaand verkeer wordt aangeraden de A4 te gebruiken. Woningen en bedrijven aan de Westvlietweg zijn wel toegankelijk via een omleiding.
20
Service
Vrijdag 5 oktober 2007
g Theater / muziek / evenementen vrijdag 5 oktober
10.00 Leyweg: ‘Najaarsmarkt Leyweg’ 11.00 Strand en Boulevard Scheveningen: ‘Strandgolf Open 2007’ 3-daags golfevenement. Business Golfdag. www.strandgolfscheveningen.nl 12.00 Winkelcentrum Mariahoeve:‘Pasar Winkelcentrum Mariahoeve’Kramen met snuisterijen, hapjes, kunst en oosterse artikelen. Gratis. 14.00 Koninklijk Conservatorium: ‘Masterclass onder leiding van Michael Collins’ Gratis. www.koncon.nl 17.00 Lutherse Kerk Den Haag: ‘Bach & Buxtehude op vrijdag’. Bach Ensemble van het Koninklijk Conservatorium. Cantate-programma aan het einde van de werkweek, voorafgegaan door orgelbespeling of een instrumentaal werk. € 5,– www.luthersdenhaag.nl 20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 20.00 Nutshuis: ‘VillaNuts’ Creatief platform voor jonge kunstenaars. Gratis. www.nutshuis.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Loverboys’ Niet Schieten! In dit programma zijn de heren op zoek naar de grenzen van bijna alles. € 18,– UITpas € 16,50. www.rijswijkseschouwburg.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Jazz Impuls – Trio Wim Bronnenberg met Tineke Postma / Anne Chris Bronneberg speelt akoestisch en elektrisch. Na de pauze: Anne Chris die voor een groot gedeelte haar eigen composities speelt. Anna Chris (zang), Wim Bronnenberg (gitaar), Tineke Postma (saxen), Cord Heineking (bas) en Sebastiaan Kaptein (drums). € 18,– UITpas € 16,50. www.rijswijkseschouwburg.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Nanna Tieman – Honger’ Op een dag vindt een jonge vrouw een brief. Het is een noodkreet van een wanhopige vluchteling die gedwongen terug moet naar Afghanistan. € 20,– (incl. diner) UITpas € 18,50 (incl. diner). www.ks.nl 20.15 Lucent Danstheater: ‘Schatten van moeder India, dans van goden en mensen’ € 20,– t/m 24,– UITpas € 17,50 t/m € 21,50. www.ldt.nl 20.15 Theater Diligentia: ‘Bite the bullet’ Boom Chicago Provocatieve, kritische comedyshow over de wereld van vandaag met een mix van sketches en improvisaties. € 16,– UITpas € 14,50. www.theater-diligentia.nl 20.30 Korzo Theater: ‘Reoccurence’ Foltz & Company In dit werk wordt de groei die ieder mens doormaakt in zijn of haar leven belicht in de dynamiek en de schoonheid van pure dans. € 11,– UITpas € 9,50. www. korzo.nl 20.30 Literair Theater Branoul: ‘Keefman’ Het verhaal speel zich binnen de innerlijke wereld van een psychiatrisch patiënt. Keefman. De man die voor zijn recht op komt. Die zegt waar het op staat. € 14,– UITpas € 12,–. www.branoul.nl 20.30 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’ het Nationale Toneel Madeleine, een zangeres in de nadagen van haar carrière, krijgt bezoek van haar dochter Gwen. Arthur vlucht weg van het huis waar zijn tweeling-broer net zelfmoord heeft gepleegd. € 10,– UITpas € 8,50; jeugd € 5,–. www.nationaletoneel.nl 20.30 Paard van Troje: ‘Pete Murray Trio’ Razend populair in thuisland Australië, deze jonge zanger. € 20,–. www.paard.nl 20.30 Theater aan het Spui: ‘Animal farm’ De klassieke satire van Orwell gespeeld door Shelford, die meer dan 15 rollen voor zijn rekening neemt. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater Camuz: ‘Klaas van der Eerden – Wortels’ Kom niet voor maatschappelijk engagement of poëtische liedjes, Klaas wil je laten lachen, genieten en verbazen. € 12,–. www.camuz.nl 21.00 Holland Casino Scheveningen: ‘28th Birthday Party en opening nieuwe poker lounge’ www.hollandcasino.nl zaterdag 6 oktober
10.00 Leyweg: ‘Najaarsmarkt Leyweg’ 10.00 Winkelcentrum Mariahoeve: ‘Pasar Winkelcentrum Mariahoeve’ Om 14.30 uur optreden van Ais Lawa-Lata. Gratis.
4Adver tentie3
De voorstelling ‘In duizend zoete armen’ met Julika Marijn in de Koninklijke Schouwburg. Foto: Ron Scharis 10.30 Strand en Boulevard Scheveningen: ‘Strandgolf Open 2007’ 3-daags golfevenement. Open Nederlands Kampioenschap Strandgolf. www.strandgolfscheveningen.nl 12.00 Diverse locaties: ‘Open Dagen Stichting Kunstgreep’95’ Open huis in de ateliers aangesloten bij Stichting Kunstgreep. Tot 17.00 uur. Gratis. www.kunstgreep95.com 14.00 Rk spiritueel centrum De Boskant: ‘5 jaar boskant’ Feestelijke opening van het najaarsseizoen in het kader van het vijfjarig bestaan de de boskant. Gratis. www.deboskant.nl 14.30 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 15.00 Korzo Theater: ‘Pa pa pa, vrouw vrouw vrouw’ De Helling Twee hilarische verhalen over de vernietigende werking van de massa op de nietigheid van het individu. Dit alles tegen het decor van het Chinese platteland. € 13,– UITpas € 11,50. www.korzo.nl 20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 20.00 Theater Zwembad de Regentes: ‘De Triomfeerende Min’ Stichting Vokaal Verhaal De eerste Nederlandse opera (1678) over Mars en Venus en vooral over het feit dat de Min alles overwint. € 20,–; jeugd € 10,–. www.deregentes.nl 20.00 World Forum Theater: ‘Im weissen Rössel’ Residentie Operette ODES De meest gespeelde operette aller tijden, over de hilarische verwikkelingen in hotel ‘Im weissen Rössel’. € 19,– t/m € 23,–. www.worldforumcc.com 20.15 Dr. Anton Philipszaal: ‘Residentie Orkest onder leiding van Reinbert de Leeuw – Stravinsky, Jeths, Turnage en Messiaen’Residentie Orkest Gratis inleiding om 19.15 uur. € 20,– t/m € 35,– UITpas € 17,50 t/m € 32,50; jeugd € 10,–. www.philipszaal.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Nanna Tieman – Honger’ Op een dag vindt een jonge vrouw een brief. Het is een noodkreet van een wanhopige vluchteling die gedwongen terug moet naar Afghanistan. € 20,– (incl. diner) UITpas € 18,50 (incl. diner). www.ks.nl 20.15 Lucent Danstheater: ‘Schatten van moeder India, dans van goden en mensen’ Het Internationaal Danstheater: Indiase dans en muziek. De Soetra Dhara (‘draaddrager’ oftewel verteller) leidt het publiek door de voorstelling aan de hand van eeuwenoude verhalen over goden en mensen. € 20,– t/m € 24,– UITpas € 17,50 t/m € 21,50. www.ldt.nl 20.15 Theater Diligentia: ‘Percossa – From Holland’ Percossa Het internationaal geroemde Percossa is terug in Nederland. Met meer grote drums, meer humor, meer actie en een prachtige lichtshow. € 18,– UITpas € 16,50. www.theater-diligentia.nl 20.30 Literair Theater Branoul: ‘Keefman’ Het verhaal speelt zich af binnen de innerlijke wereld van een psychiatrisch patiënt. Keefman. De man die voor zijn recht op komt.
g Adressen THEATERS
Appeltheater/Appelstudio Duinstraat 6-8 070-3502200 Fortis Circustheater Circusstraat 4 070-4167600 Concordia Theater & Zalen Hoge Zand 42 070-3022680 Diligentia Lange Voorhout 5 0900-4104104 Dr. Anton Philipszaal Spui 070-8800333 Koninklijke Schouwburg Korte Voorhout 3 0900-3456789
20.30
20.30
20.30
20.30
20.30
23.00
Die zegt waar het op staat. € 14,– UITpas € 12, –. www.branoul.nl Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’. Het Nationale Toneel Madeleine, een zangeres in de nadagen van haar carrière, krijgt bezoek van haar dochter Gwen. Arthur vlucht weg van het huis waar zijn tweeling-broer net zelfmoord heeft gepleegd. € 10,– UITpas € 8,50; jeugd € 5,–. www.nationaletoneel.nl Theater aan het Spui: ‘Met een schoolbord en een krijtje’ Theater Adhoc Twee collega’s krijgen een wiskundig probleem maar niet gekraakt. Samen wagen ze nog één ultieme poging. Langzaam vergeten ze de tijd én hun normale omgangsvormen. Getallen worden lichamen en lichamen formules. Inclusief hun aantrekkingskracht. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl Theater Camuz: ‘Klaas van der Eerden – Wortels’ Kom niet voor maatschappelijk engagement of poëtische liedjes, Klaas wil je laten lachen, genieten en verbazen. € 12,–. www.camuz.nl Theater de Tobbe: ‘Daniël Samkalden’ Zingende verhalenverteller die het persoonlijke universeel weet te maken. Zijn nummers zijn lyrisch en ironisch en doen meer denken aan chansons dan aan cabaret. € 13,– UITpas € 11,50. www.detobbe.nl Theater PePijn: ‘Onno Innemee – De typetjes dvd tour’ Nog één keer haalt Onno al zijn succesvolle typetjes uit eerdere programma’s. Ontroerende, hilarische, herkenbare, levensechte figuren uit zijn vroegere werk. € 12,– UITpas € 11,–. www.theater-pepijn.nl Theater aan het Spui: ‘Big Band van het Koninklijk Conservatorium – nieuwe werken van studenten en ex-studenten’ Big Band Koninklijk Conservatorium www.theateraanhetspui.nl
zondag 7 oktober
11.00 Leyweg: ‘Najaarsmarkt Leyweg’ 11.00 Winkelcentrum Mariahoeve: ‘Pasar Winkelcentrum Mariahoeve’ Met om 14.30 uur een optreden van Anneke Grönloh. Gratis. 12.00 Centrale Bibliotheek: ‘Het groot niet te missen Haags kinderboekenfeest’ Het feest belooft één groot mysterieus en spannend festijn te worden. Je komt er schrijvers, muzikanten en twee tv-bekendheden tegen. Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl 12.00 Diverse locaties: ‘Open Dagen Stichting Kunstgreep’95’ Open huis in de ateliers aangesloten bij Stichting Kunstgreep. Tot 17.00 uur. Gratis www.kunstgreep95.com 12.30 Strand en Boulevard Scheveningen: ‘Strandgolf Open 2007’ 3-daags golfevenement. Topgolf kampioenschap met professionals, topamateurs en bekende Nederlanders. www.strandgolfscheveningen.nl
Kooman’s Poppentheater Frankenstraat 66 070-3559305 Korzo Theater Prinsestraat 42 070-3637540 Literairtheater Branoul Maliestraat 12 070-3657285 Lucent Danstheater Spui 070-8800333 Rijswijkse Schouwburg Gen. Spoorln. 10 Rijswijk 070-3360336 Stella Theater Kerkstraat 11 070-3307070 Theater Camuz / Leidschendam Damlaan 44 070-3875314 Theater Merlijn Bilderdijkstraat 33 070-3450996 Theater Pepijn
14.00 Carlton Ambassador Hotel: ‘High Tea en Hoedenshow’ Anoushka Houtsmuller toont tijdens een middagvullende High Tea haar nieuwste hoedencreaties. € 39,50 incl. glas wijn. www.carlton.nl/ambassador 14.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 14.00 World Forum Theater: ‘Im weissen Rössel’ Residentie Operette ODES De meest gespeelde operette aller tijden, over de hilarische verwikkelingen in hotel ‘Im weissen Rössel’. € 19,– t/m € 23,–. www.worldforumcc.com 14.30 Nieuwe Kerk Den Haag: ‘Melvyn Tann – C. Ph. E. Bach, Mozart, Schumann en Beethoven’ € 24,50 UITpas € 22,–. www.ldt.nl 14.30 Theater PePijn: ‘Adriaan in Pepijn’ Adriaan en Gert-Jan Liedjes van Ramses Shaffy, Boudewijn de Groot, Jacques Brel en eigen werk. € 10,– UITpas € 9,–. www.theater-pepijn.nl 14.30 Theater Zwembad de Regentes: ‘De Triomfeerende Min’ De eerste Nederlandse opera (1678) over Mars en Venus en vooral over het feit dat de Min alles overwint. € 20,–; jeugd € 10,–. www.deregentes.nl 15.00 BowlingWorld Zuiderpark: ‘Haagse Jazz Club’ Live jazzmuziek. Rob Agerbeek Trio met als solisten David Lukàcs (sax) en Daisy Oosterhuis (zang) en dixieland formatie de Pim Cats onder leiding van Pim Hogervorst. € 7,–. www.bowlingworld.nl 15.00 Herberg Vlietzigt: ‘Sunday Jazz’ Dolf Helge ontvangt wekelijks een wisselende formatie van zowel bekende jazzmuzikanten als jonge talenten. Deborah J. Carter + band. Gratis. www.herbergvlietzigt.nl 15.00 Literair Theater Branoul: ‘Heldendroom’ Inez van Dullemen over haar nieuwste roman ‘Heldendroom’. € 9,– UITpas € 8,–. www.branoul.nl 15.00 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’ het Nationale Toneel Madeleine, een zangeres in de nadagen van haar carrière, krijgt bezoek van haar dochter Gwen. Arthur vlucht weg van het huis waar zijn tweelingbroer net zelfmoord heeft gepleegd. € 10,– UITpas € 8,50; jeugd € 5,–. www.nationaletoneel.nl 18.00 Duitse Evangelische Kerk: ‘Jubileumconcert Kamerkoor Vox Antiqua’ Met Isabel Delemarre (zang), Christian Faddegon en Dorien Schouten (orgel). www.evangelischekirche-denhaag.nl 19.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 20.00 Lucent Danstheater: ‘Madama Butterfly’. Stichting Internationale Opera Producties De hartverscheurende geschiedenis van de geisha Cio-Cio-San (Butterfly) en de Amerikaanse kapitein Pinkerton. Gratis inleiding om 19.00 uur. € 44,– t/m € 46,50 UITpas € 41,50 t/m € 44,–. www.ldt.nl maandag 8 oktober
10.00 Omniversum: ‘Mummies, geheimen van de farao’s. Premièredag’ Film over het oude Egypte en de moderne wetenschap, er zijn drie verhaallijnen: de beroemde farao Ramses de Tweede, de ontdekking van het eerste graf waarin koninklijke mummies gevonden zijn en het DNA-onderzoek bij mummies. www.omniversum.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: Golden Earring Nederlands bekendste rockformatie. Uitverkocht. www.rijswijkseschouwburg.nl
Dinsdag 9 oktober 20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m € 79,–. www.circustheater.nl 20.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella Den Haag Het verhaal van Lieve. Haar ouders gaan uit elkaar. Gelukkig heeft ze een vriendin, Jessica, die zich samen met tante Odilia over haar ontfermt. Maar dan wordt ze op een grove manier aan de kant gezet door de jongen waar ze verliefd op is. € 8,50; jeugd € 3,50. www.stella.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Eric Koller – Fool Koller’ Een greep uit bestaand repertoire opnieuw onder de loep. Jan Klaassen, het waterballet, de bejaarde met het looprek, de golfer, de bingo. Aangevuld met nieuwe stukken. € 17,– UITpas € 15,50. www.rijswijkseschouwburg.nl
Nieuwe Schoolstr. 21-23 0900-4104104 Theater Pierrot Ferrandweg 4 070-3933348 Theater in de Steeg Westeinde 165a 070-3648408 Theater aan het Spui Spui 187 070-3465272 Theater Rest. Toussaint Spectacle Toussaintkade 21 070-3609324 Theater de Tobbe / Voorburg Burg. Feithplein 96 070-3864880 Theater Zeebelt 070-3656546 De Constant Rebequeplein 20a Theater Zwembad De Regentes Weimarstraat 63 070-3656515 World Forum Convention Center Churchillplein 10 070-3066228
Zeeheldentheater Trompstraat 342
MUZIEKCENTRA
20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Liaisons Dangereuses’ het Nationale Toneel Graaf Valmont en Markiezin de Merteuil, beiden mooi, talentvol, rijk en verveeld, zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht voor elkaar is niet gedoofd en vindt een uitweg in een ziekelijk spel: het corrumperen van onschuldige zielen. € 20,– UITpas € 18,50; jeugd € 11,–. www.ks.nl 20.15 Theater Diligentia: ‘Op Sterk Water’ Op Sterk Water Groep cabaretiers, acteurs, tv- en theatermakers die op suggesties uit het publiek een voorstelling vol stand-up comedy, toneel en muziek improviseert. € 14,50 UITpas 13,–. www.theater-diligentia.nl 20.30 Theater aan het Spui: ‘Snitch’ ZEP Een scherpe en humoristische blik op de multiculturele samenleving. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater aan het Spui: ‘Tis Pity She’s a Whore’ Een verhaal met moord, hebzucht, corruptie, geweld, overspel en verraad. Of zoals een groot man ooit schreef, alle dingen die ons dierbaar zijn. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater PePijn: ‘Jeroen Bouwhuis – Thuis!’ Multimediale, humoristische theatershow met zelfgecomponeerde muziek, zorgvuldig gekozen filmbeelden, een soepel lichaam en een bijzonder expressief gezicht. € 12,– UITpas € 11,–. www.theater-pepijn.nl woensdag 10 oktober
14.00 Theater Camuz: ‘Dick Bos’ Toneelschap Beumer & Drost De nationale stripheld uit de jaren ‘40 live on stage! Detective Bos heeft genoeg van zijn rol als getekende clichéheld. Hij komt in opstand tegen zijn bedenker. € 6,–. www.camuz.nl 15.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella Den Haag Het verhaal van Lieve. Haar ouders gaan uit elkaar. Gelukkig heeft ze een vriendin, Jessica, die zich samen met tante Odilia over haar ontfermt. Maar dan wordt ze op een grove manier aan de kant gezet door de jongen waar ze verliefd op is. € 8,50; jeugd € 3,50. www.stella.nl 20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m € 79,–. www.circustheater.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Trijntje Oosterhuis – In Concert’ Een intieme theatertour samen met gitarist Leonardo Amuedo. € 25,–. www.rijswijkseschouwburg.nl 20.15 Dr. Anton Philipszaal: ‘De Nederlandse Bachvereniging onder leiding van Jos van Veldhoven – De keizerin zingt!’ De Nederlandse Bachvereniging Eerbetoon aan de zingende Oostenrijkse keizerin én sopraan Marie Thérèse (1732-1809). Gratis inleiding om 19.15 uur. € 27,50 UITpas € 25, –. www. philipszaal.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Liaisons Dangereuses’. Het Nationale Toneel Graaf Valmont en Markiezin de Merteuil, beiden mooi, talentvol, rijk en verveeld, zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht voor elkaar is niet gedoofd en vindt een uitweg in een ziekelijk spel: het corrumperen van onschuldige zielen. € 20,– UITpas € 18,50; jeugd € 11,–. www.ks.nl 20.15 Nieuwe Kerk Den Haag: ‘Residentie Orkest kamermuziekconcert – Beethoven, Haydn, Schumann en Koetsier’ Residentie Orkest € 15,- t/m € 21,– UITpas €12,50, € 18,50; jeugd € 10,–. www.ldt.nl 20.30 Korzo Theater:‘Music World Series: Zharbia’ Improvisatie door musici, vervlechting van verschillende muziekculturen van NoordAfrikaanse nomadenvolkeren. € 13,– UITpas € 11,50. www.korzo.nl 20.30 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’ het Nationale Toneel Madeleine, een zangeres in de nadagen van haar carrière, krijgt bezoek van haar dochter Gwen. Arthur vlucht weg van het huis waar zijn tweeling-broer net zelfmoord heeft gepleegd. € 10,– UITpas € 8,50; jeugd 5,–. www.nationaletoneel.nl 20.30 Paard van Troje: ‘Gert Vlok Nel’ In 1993 kwam de eerste bundel ‘Om te lewe is onnatuurlik’ uit van de Zuid-Afrikaanse schrijver. Na deze bundel kwam de cd ‘Beaufort Wes Se Beautiful Woorde’ uit (1998), waarop zijn gedichten in liedvorm te horen zijn. Semi-seated show. € 15,–. www.paard.nl
070-3991000
ASTA Spui 27 070-3461096 Café restaurant Greve Torenstraat 138 070-3603919 Haagse Jazz Club/ BowlingWorld Zuiderpark (ingang Melis Stokelaan) 070-4020777 Mr. P. Droogl. Fortuijnweg 79 Haags Pop Centrum Burg. Hovylaan 12 070-4400086 Lokaal Vredebreuk Papestraat 38 070-3656046
Koorenhuis Prinsegracht 27 Musicon Soestdijksekade 345 Muziekcafé De Paap Papestraat 32 Muziekcafé De Pater Achterom 8 Paard van Troje Prinsegracht 12 Podium Vocale Laan v. Meerdervoort 32 Regentenkamer Laan v. Meerdervoort 34 ‘t Syndicaat Nieuwe Molstraat 10
070-3422722 070-3686800 070-3652002 070-3450852 070-3601838 070-3451423 070-3658612 070-3600053
Service
Vrijdag 5 oktober 2007
21
g Exposities 20.30 Theater aan het Spui: ‘Snitch’ ZEP Een scherpe en humoristische blik op de multiculturele samenleving. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater aan het Spui: ‘Tis Pity She’s a Whore’ Een verhaal met moord, hebzucht, corruptie, geweld, overspel en verraad. Of zoals een groot man ooit schreef, alle dingen die ons dierbaar zijn. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater PePijn: ‘Jeroen Bouwhuis – Thuis!’ Multimediale, humoristische theatershow met zelfgecomponeerde muziek, zorgvuldig gekozen filmbeelden, een soepel lichaam en een bijzonder expressief gezicht. € 12,– UITpas € 11,–. www.theater-pepijn.nl donderdag 11 oktober
12.30 Christus Triumfatorkerk: ‘Lunchconcert door studenten Koninklijk Conservatorium’ Studenten Koninklijk Conservatorium Gratis. www.christustriumfatorkerk.nl 18.00 Carlton Ambassador Hotel: ‘Proeverij Whisky’ Na een informeel tweegangen dinder kunt allerlei whisky’s proeven. € 65,– (incl. diner en whiskyproeverij). www.carlton.nl/ambassador 20.00 Fortis Circustheater: ‘Tarzan, de musical’ € 29,– t/m 79,–. www.circustheater.nl 20.00 Stella Theater: ‘Vuil Kind’ Stella Den Haag Het verhaal van Lieve. Haar ouders gaan uit elkaar. Gelukkig heeft ze een vriendin, Jessica, die zich samen met tante Odilia over haar ontfermt. Maar dan wordt ze op een grove manier aan de kant gezet door de jongen waar ze verliefd op is. € 8,50; jeugd € 3,50. www.stella.nl 20.15 De Rijswijkse Schouwburg: ‘Abba Mania’ Terug in de tijd van de glitter outfits, de plateauzolen en het gevoel van de seventies. € 38,– UITpas € 36,50. www.rijswijkseschouwburg.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘Liaisons Dangereuses’ het Nationale Toneel Graaf Valmont en Markiezin de Merteuil, beiden mooi, talentvol, rijk en verveeld, zijn gewezen minnaars. Hun hartstocht voor elkaar is niet gedoofd en vindt een uitweg in een ziekelijk spel: het corrumperen van onschuldige zielen. € 20,– UITpas € 18,50; jeugd € 11,–. www.ks.nl 20.15 Koninklijke Schouwburg: ‘In duizend zoete armen’ 1942 en 2005. Etty houdt een dagboek bij, Julia sms-t met de buurman. Julika Marijn speelt twee vrouwen die binnen het decor van hun eigen tijd, op zoek zijn naar zichzelf. Zij worstelen met hun spiritualiteit, talenten en verliefdheid. € 13,– UITpas € 11,50. www.ks.nl 20.15 Theater Diligentia: ‘Tijd heelt alle zonden’ Veldhuis & Kemper Twee dertigers vertellen elkaar over hun leven, hun relatie en het geluk dat ze wel, maar toch ook weer niet gevonden hebben. Met een vleugel en het podium als biechtstoel. € 22,- UITpas € 20,50. www.theater-diligentia.nl 20.30 Korzo Theater: ‘Bruno Listopad – erva daninha’ Listopads filosofische inspiratie leidt nergens tot droog intellectualisme. De intense bewegingen blijven boeien. € 11,– UITpas € 9,50. www.korzo.nl 20.30 Literair Theater Branoul: ‘Keefman’ Het verhaal speel zich binnen de innerlijke wereld van een psychiatrisch patiënt. Keefman. De man die voor zijn recht op komt. Die zegt waar het op staat. € 14,– UITpas € 12,–. www.branoul.nl 20.30 Nationale Toneel Gebouw: ‘Thuisreis’ het Nationale Toneel Madeleine, een zangeres in de nadagen van haar carrière, krijgt bezoek van haar dochter Gwen. Arthur vlucht weg van het huis waar zijn tweeling-broer net zelfmoord heeft gepleegd. € 10,– UITpas € 8,50; jeugd € 5,–. www.nationaletoneel.nl 20.30 Theater aan het Spui: ‘Tis Pity She’s a Whore’ Een verhaal met moord, hebzucht, corruptie, geweld, overspel en verraad. € 13,– UITpas € 11,50. www.theateraanhetspui.nl 20.30 Theater Camuz: ‘Camuz Kleinkunst Festival’ In een aantal maandelijkse selectierondes kiest een jury 10 artiesten of groepen die gaan strijden om een plaats in de kwartfinales. € 6,–. www.camuz.nl 20.30 Theater Zwembad de Regentes: ‘Peter Faber – Caveman’Komedie over het eeuwige verschil tussen man en vrouw. Voorafgaand aan de voorstelling een energieke masterclass acteren voor alledaags gebruik door Faber (16.30-18.30 uur, € 15,–). € 15,– UITpas € 13,–. www.deregentes.nl
Brongegevens Agenda Dit is een selectie van Den Haag Marketing, voor de volledige agenda en het toeristische en recreatieve aanbod kijk op www.denhaag.com Voor cultureel aanbod, kaartverkoop en Last Minute Tickets kijk op www.uitburo.nl Tips voor de agenda kunt u mailen naar Arja Kalhorn: info@denhaag.com
De Affiche Galerij Het Souterrain (Station Spui), 070-3537006, ma. t/m zo. 06-24 uur Van 28 september t/m 12 november: Schoon of Schijn Affiches van hedendaagse Haagse ontwerpers op het thema Schoon of Schijn. Artoteek Denneweg 14, 070-3465337, wo. t/m vr. 11-18, za. 10-17 en 1ste en laatste zondag van de maand 12-17 uur Van 12 september t/m 7 oktober: Landing Soon #2 Resultaat van artist-in-residence programma voor Indonesische en Nederlandse kunstenaars. Atrium Den Haag Spui 70, 070-3533629, ma. t/m vr. 07-19, do. tot 21.30, za. 9.30-17 uur Van 26 september t/m 12 oktober: Thuis in je eigen wereld Aan de hand van hun werk laten kunstenaars met psychiatrische en/of psychosociale problematiek zien, hoe zij de wereld ervaren. Museum Beelden aan Zee Harteveltstraat 1, 070-3585857, di. t/m zo. 11-17 uur Van 26 juni t/m 28 oktober: De goddelijke aardwormen van Jan Snoeck Overzicht van beeldhouwer Snoeck, met werk in kermiek, metaal en papier. Van 27 juni t/m 31 december: Sprookjesbeelden aan zee Permanente sculptuurexpositie van Tom Otterness aan de boulevard. Van 28 september t/m 6 januari: Zeezucht Foto’s van Paul Kramer. Centrale Bibliotheek Spui 68, 070-3534455, ma. 12-20, di. t/m vr. 10-20, za. 11-17 en zo. 12-17 uur Van 2 oktober t/m 5 november: Een feestzaal voor de democratie Een tentoonstelling over hoe kunstenaars en innovatieve ambachtslieden de Ridderzaal in 2006 opnieuw hebben ‘aangekleed’. Museum voor Communicatie Zeestraat 82, 070-3307500, di. t/m vr. 10-17, za. & zo. 12-17 uur Van 26 juni t/m 31 december: Alles werkt! Contact in de jaren ‘50 en ‘60. Van 1 september t/m 1 juni: ZieZo. Kindertentoonstelling (5 t/m 11 jr.) waar je ogen proeven, je oren ruiken en je mond kan zien. Van 10 juli t/m 6 januari: Respect the Mailman Weer of geen weer, de postbode bezorgt al jarenlang onze brieven en pakketjes. Hoog tijd om de postbode aan het woord te laten! Van 7 oktober t/m 17 februari: Briefgeheimen Briefgeheimen toont een selectie van honderden kaarten waarop Nederlanders en Vlamingen hun geheim anoniem opbiechten.
Overzichtstentoonstelling Willem van de Konijnenburg. Van 18 augustus t/m 11 november: Over licht in de schilderkunst Werk van Ton Boelhouwer, Soll LeWitt, Bruce Naumann en JCJ Vanderheyden. Van 17 juli t/m 16 december: Têtes Fleuries. Het portret in de collectie van de Triton Foundation In de Triton-reeks, staat deze keer het portret centraal. Met onder meer werken van Picasso, Daumier, Van Dongen, Appel, Westerik en Auerbach wordt een overzicht geschetst van de ontwikkeling van de portretkunst vanaf de tweede helft van de 19de eeuw. Van 25 augustus t/m 2 december: Ordrupgaard. Van Courbet tot Købke De oprichter van Ordrupgaard collectie, de Deense Wilhelm Hansen (1868-1936), verzamelde al Franse Impressionisten en werken uit de Deense Gouden Eeuw toen deze nog lang niet zo bekend en gewild waren als nu. Het museum toont een groot aantal werken. Van 6 oktober t/m 20 januari: Rozenburg: plateel uit Haagse kringen De tentoonstelling probeert een zo volledig mogelijk beeld te geven van de Koninklijke Plateelbakkerij Rozenburg (1883-1917). Van 12 juli t/m 28 oktober: Michael Kirkham Schilderijen van vooral meisjes en vrouwen, die zich bewegen in een wereld van melancholie en apathie. Van 15 september t/m 2 december: Haagse hofmode Kledingstukken uit de 18de tot 20ste eeuw vertellen een indrukwekkend verhaal over de hofcultuur uit vervlogen tijden. Galerie Guthschmidt Prinsestraat 39/43, 070-3647192, di. t/m vr. 10-18, za. 10-17 uur en op afspraak Van 9 september t/m 20 oktober: Sieraden uit Bulgarije Werk van Dimitar Dectchev, Nikolay Sardomov en Zwetelina Alexieva. Grafiekwinkel INKT Prinsegracht 20/24, 070-3563788, wo. t/m za. 9.30-17.30 uur Van 15 september t/m 3 november: Den Haag en de zee Werk van Achille, Sietske Bosma, Wim Bettenhausen, Josien de Geus, Frederick Linck, Ans Zuyderhoudt en Barteld Evenhuis. Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7, 070-3646940, di. t/m vr. 10-17, za. & zo. 12-17 uur Van 27 februari t/m 7 januari: Geboeid! Zeven eeuwen Gevangenpoort Geschiedenis van de Gevangenpoort, waarbij straf- en martelwerktuigen centraal staan. Van 29 juni t/m 1 juli: Rijksmuseum aan de Hofvijver Topstukken van de vaderlandse geschiedenis.
Denneweg 64, 070-3647585, di. t/m za. 12-17, zo. 13-17 uur Van 6 oktober t/m 23 oktober: 5 aan Z Luut de Gelder, beelden. Fanny Mazure, schilderijen en gemengde technieken, Bunny Soeters, tekeningen en grafiek. Bettien Scherft, grafiek en Carla Krutzen, sieraden. Van 1 september t/m 2 oktober: Na de explosie Reprise van de ledententoonstelling (1957) en van de tentoonstelling Nederlandse zeefdrukkunst (1971), met werk van onder andere Willem Hussem, Piet Ouborg en Co Westerik. Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Prinsessegracht 4, 070-3154777 Van 20 september t/m 5 oktober: Whatever happened to ...? Prijswinnaars van de Stroom Stimuleringsprijs 20012007 geven antwoord op de vraag hoe zij zich hebben ontwikkeld in de beroepspraktijk. Letterkundig Museum / Kinderboekenmuseum Prins Wilem-Alexanderhof 5, 070-3339666, di. t/m vr. 09-17 uur, za. & zo. 12-17 uur Van 29 september t/m 31 december: Geheimen: In het Kinderboekenmuseum leer je op een actieve manier Paul van Loon, Francine Oomen en Jacques Vriens kennen. Geheimen sluit aan bij het thema van de Kinderboekenweek 2007: Sub rosa, boeken vol geheimen. Ryan Mendoza. Loosduins Museum De Korenschuur Marg. v. Hennebergweg 2A, 070-3973342, za. & 1e zo. van de maand 13-17 uur Van 22 september t/m 22 december: Loosduinse kunstenaars en hobbyisten tonen hun werk. Louis Couperus Museum Javastraat 17, 070-3640653, do. t/m zo. 12-17 uur Van 26 juni t/m 18 november: De grenzen der betamelijkheid Schilderijen, aquarellen en reproducties geven een beeld van de ontwikkeling in de visie op het lezen door vrouwen in de 19e eeuw. MalieBeeld Bezuidenhoutseweg 12, 070-3490250 Van 26 juni t/m 30 november: ICN in Beeld Moderne beeldhouwkunst uit de rijkscollectie met werk van onder andere Arie Berkulin, Marinus Boezem en Theo Niermeijer. Galerie Maurits van de Laar Anthonie Duyckstraat 183, 070-3640151, wo. t/m za. 12-18, laatste zondag van de maand 13-17 uur Van 5 oktober t/m 28 oktober: Paul van der Eerden en Elmar Trenkwalder Paul van der Eerden, tekeningen. Elmar Trenkwalder, tekeningen en keramische sculpturen.
Haagse Kunstkring
FAS3 Korte Koediefstraat 3, 06-44858188, do. t/m za. 14-17 uur Van 21 september t/m 15 november: Vers Niek Hylkema, Jan Hylkema en Nelleke Lettinga. Beeld & geluid, beeldende kunst en mode in het kader van ToDaysArt.
Museum Mesdag Laan van Meerdervoort 7, 070-3621434, di. t/m zo. 12-17 uur Van 5 oktober t/m 6 januari: Dwars door de stad. Stadsgezichten uit de 19e eew, Floris Arntzenius als portretteur van Den Haag Ontwikkeling van het stadsgezicht in de 19e eeuw, waarin zowel het realistische als het romantische stadsgezicht aan bod komt. Museon Stadhouderslaan 37, 070-3381338, di. t/m zo. 11-17 uur Van 20 juni t/m 28 oktober: Het gezicht van de zee Een tentoonstelling met foto’s van de gerenommeerde onderwaterfotograaf Dos Winkel. Van 26 juni t/m 11 november: Apenkoppen Op reusachtig formaat geëxposeerde foto’s van mensapen. Van 26 juni t/m 28 oktober: Robot Zoo Enorme robot dieren laten zien hoe ze in elkaar zitten en wat ze allemaal kunnen. Van 26 juni t/m 31 december: Een krijgersgraf uit de zevende eeuw Muzee Scheveningen Neptunusstraat 90-92, 070-3500830, di. t/m za. 10-17, zo. 12-17 uur Van 14 juli t/m 28 oktober: Pootjebaden & Beachlife Badmode in Scheveningen vanaf 1818 tot heden. Galerie Nouvelles Images Westeinde 22, 070-3461998, di. t/m za. 11-17 uur Van 6 oktober t/m 7 november: Hussem, Keizer en Tutytel Willem Hussem, schilderijen en werken op papier. Jerry Keizer, schilderijen. Piet Tutytel, beelden en werken op papier. Panorama Mesdag Zeestraat 65, 070-3644544, ma. t/m za. 10-17, zo. 12-17 uur Van 26 juni t/m 28 oktober: Jonkheer Jan de Jonge Aquarellen en tekeningen; strandtafereeltjes, portretten en figuren op klein formaat van het dagelijkse leven rond 1900 gemaakt door Mesdags tijdgenoot. Pulchri Studio Lange Voorhout 15, 070-3461735, di. t/m zo. 11-17 uur Van 22 september t/m 14 oktober: Najaarssalon Divers werk van Pulchri-leden. Van 13 oktober t/m 1 november: Cees Post & Anneke Schat Cees Post en Anneke Schat, edelsmeedkunst en werken papier. Van 9 september t/m 7 oktober: Ossip/Laurent Fievet Recente werken/Video installatie. Regentenkamer Laan van Meerdervoort 34, 070-3658612, wo. t/m zo. 12-17 (za. tot 21 uur) Van 6 oktober t/m 4 november: Schellekens, Van den Donk Paméla Schellekens en Paul van Donk, beeldende kunst. Design from Finland.
Fotomuseum Den Haag Stadhouderslaan 43, 070-3381144, di. t/m zo. 12-18 uur Van 6 oktober t/m 13 januari: Leonard Freed – Worldview Omvangrijke tentoonstelling van het werk van de veelzijdige en geëngageerde fotograaf Freed (1929–2006). Van 26 juni t/m 28 oktober: Drie Australische Fotografen Bill Henson, Tracey Moffatt & Anne Zahalka.
Mauritshuis Korte Vijverberg 8, 070-
GEM Stadhouderslaan 43, 070-3381133, di. t/m zo. 12-18 uur Van 2 juni t/m 7 oktober: Yoshitomo Nara Recent werk van Japanse pop art kunstenaar. Van 2 oktober t/m 24 maart 2008: Daniel Richter Retrospectief van deze Duitse kunstschilder.
3023456, ma. t/m za. 10-17, zo. 11-17 uur Van 13 oktober t/m 13 januari: Hollanders in beeld Portretten uit de Gouden Eeuw van onder andere Rembrandt en Frans Hals.
Haags Gemeentearchief Spui 70, 070-3537020, ma. t/m vr. 07-19 (do. tot 21uur), za. 9.30-17 uur Van 8 september t/m 3 november: Langs Lijn 6 Fototentoonstelling in het kader van 100 jaar Haagsche Amateur-Fotografen Vereeniging. Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41, 070-3381111, di. t/m zo. 11-17 uur Van 1 september t/m 16 december: Willem van Konijnenburg. Schepper van de ideale schoonheid
30, 070-3462700, di. t/m vr. 11-17, za. & zo. 12-17 uur Van 22 september t/m 25 november: Henry van de Velde (1863-1957) Boekontwerp tussen Art Nouveau en Nieuwe Zakelijkheid.
De tentoonstelling ‘In het geheugen geprent’ in de Koninklijke Bibliotheek. Foto: PR
Museum Meermanno Prinsessegracht
Museum Rijswijk Herenstraat 67, Rijswijk, 070-3903617, di. t/m vr. en zo. 14-17, za. 11-17 uur Van 22 september t/m 21 oktober: Wij5en Experimenteel werk van texielkunstenaars Marion Jacobs, Hanneke Leeuwerink, Manja Markies, Tineke Oost, Gerda Soufan. Seasons Galleries Toussaintkade 70, 070-3454881, wo. t/m za. 11-17, zo. 13-17 uur Van 9 september t/m 7 oktober: Felim Egan & Lon Pennock Stroom Den Haag Hogewal 1-9, 070-3658985, wo. t/m zo. 12-17 uur Van 23 september t/m 11 november: Ombouwen / Restructure Tentoonstelling door 2012Architecten, Lightness Studios. Met medewerking van Cradle to Cradle Nederland. Gratis De Verdieping van Nederland Prins Willem Alexanderhof 5, 070-3140911, ma. & zo. 12-17, di. 09-20, wo. t/m za. 09-17 uur Van 3 oktober t/m 13 februari: In het geheugen geprent Prentenboeken uit de 19de en 20ste eeuw. Van 3 oktober t/m 13 februari: In het geheugen geprent Prentenboeken uit de 19de en 20ste eeuw.
22
Service
programmering
g Cryptogram
Radio West en TV West
Van de Bollenstreek tot het Westland, van het Scheveningse strand tot de markt in Gouda. Het uitzendgebied van Omroep West is groter dan Den Haag alleen. Maar van al die steden en dorpen is Den Haag onbetwist de grootste. En dat maakt dat de residentie en haar bewoners in onze programma’s vaak aan bod komen. Hieronder een greep uit die programma’s. Actuele programma-informatie over de programma’s van Radio West en TV West vindt u op onze website Westonline.nl.
TV West U
U
U
U
Horizontaal
1. In. (9) – 5. Dit is toch onzin voor ’n koek. (5) – 9. Een afpersende zanger. (8) – 11. Slikte de proef van het getuigschrift. (6) – 12. Ik ben er pas en zit nu al vast. (7) – 13. Drankpartner. (6) – 14. Legertenten. (15) – 17. Buismeubels. (15) – 21. Muzikale bloemen. (6) – 23. Het product van de cineast werd goedgekeurd. (7) – 25. Tegen de eerste werd verbaal opgemaakt. (6) – 26. Hij zou antislip tegen het glijden moeten gebruiken. (8) – 27. Een zeldzaam voorkomens woord. (5) – 28. Wegens ziekte is het niet op z’n plaats gezet. (9)
Oplossing vorig nummer U
U
Ve r t i c a a l
2. Harmonie in het leger (7) – 3. Een goedlopend voertuig (5) – 4. Het is storend, als je zo begerig bent. (7) – 6. Bedrijfsmedewerkster. (7) – 7. Deze dieren eten meer dan bijgerechten. (13) – 8. Hier zijn er altijd twee van. (4) – 10. Keelgaten. (13) – 15. Het reisje verliep vlekkeloos. (3) – 16. Het is verkeerd de wagen in ’t water te rijden. (3) – 18. De vroegere maten bezorgen me veel problemen. (7) – 19. Als de bliksem voor voorraad zorgen (7) – 20. Onze tante is kort van stof. (7) – 22. Het orgaan zit er in. (4) – 24. Als ik er met een aantal in ben, heb ik het pas naar mijn zin. (5)
U
donderdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws Westpop Play Het Andere Oog Ik op TV PlaceMatch vrijdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws Zooi Filmspot Cor achter de Dijken Ik op TV PlaceMatch zaterdag vanaf 17.00 uur Nieuwsweek Qwesti van Zaken Verkeer en Meer Ik op TV PlaceMatch zondag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws TV West Sport Ik op TV PlaceMatch maandag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws West trapt na Agnes loopt Stage Ik op TV PlaceMatch dinsdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws Vieg Lekkerbekkerijtjes Het Andere Oog Ik op TV PlaceMatch woensdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws Team West WestWeek Het Andere Oog Ik op TV PlaceMatch
Play
Een programma vol tips voor theater, musical, muziek, film, exposities, boeken en dans. Met verrassend veel BN-ers over hun optredens, maar ook aandacht voor klein talent. Stem elke donderdag af op ‘Play’ voor uw wekelijkse portie kunst en cultuur.
PlaceMatch
PlaceMatch is de dagelijkse quiz van TV West, waarin kandidaten uit verschillende regio’s trachten geld bij elkaar te spelen voor een zelfgekozen goed doel. Zo verdiende Michelle Rijnbeek namens regio West een bedrag van 700 euro voor het Wassenaarse jongerenproject ‘Be worth it’.
89.3 Radio West
maandag t/m vrijdag 06-09 uur WestNieuws 09-12 uur Negentwaalf.nl 12-14 uur Roukost 14-16 uur Geniet van je Middag 16-18 uur WestNieuws 18-19 uur Het Gesprek van de Dag 19-23 uur Non-stop muziek 23-00 uur Met het Oog op Morgen
op woensdag 20-22 uur Stork on Air
op donderdag 19-20 uur Vitamine W 21-23 uur Jazz op West U zaterdag 08-11 uur ZEP 11-12 uur … And the beat goes on 12-14 uur Ik hou van Holland 14-17 uur Radio West Sport 17-18 uur Non-stop muziek 18-20 uur Jazz op West 20-23 uur Non-stop muziek 23-00 uur Met het Oog op Morgen U zondag 08-09 uur ZEP 09-10 uur Ouwe Joekels 10-12 uur Klassiek op West 12-14 uur Non-stop muziek 14-17 uur Radio West Sport 17-18 uur Non-Stop muziek 18-19 uur Ouwe Joekels 19-21 uur Klassiek op West 21-23 uur Hot Talk 23-00 uur Met het Oog op Morgen U
g Sudoku Een sudoku bestaat uit een veld van 9 x 9 hokjes. Dit gebied is weer onderverdeeld in negen vierkanten van 3 x 3 hokjes. Hierin moeten steeds de getallen 1 tot en met 9 worden ingevuld, zodat elk getal precies één keer voorkomt in elke rij, in elke kolom en elk vakje van 3 x 3.
Oplossing vorig nummer
Ouwe Joekels
De muziek die Leen Huisman, ook op verzoek, ten gehore brengt hoort u verder bijna nergens meer. Want Leen draait elke zondagmorgen muziek uit lang vervlogen jaren, vaak gelardeerd met een wetenswaardigheidje of bijzondere anecdote.
Radio West doet live verslag van alle wedstrijden van ADO Den Haag. Zie voor alle programmainformatie en uitzendtijden: Westonline.nl of TV West teletext
Service
Vrijdag 5 oktober 2007
g Wat voor weer zou het zijn in Den Haag? Vrijdag 05-10
Zaterdag 06-10
Zondag 07-10
Maandag 08-10
Min. 10º Max. 18º Zon 30% Wind 2
Min. 11º Max. 18º Zon 25% Wind 3
Min. 9º Max. 16º Zon 45% Wind 2
Min. 8º Max. 15º Zon 35% Wind 3
© Marcello’s Art Factory / bron: weeronline
g Bioscopen Pathé Buitenhof
Pathé Scheveningen
A Mighty Heart do/vr/za/zo/ma/wo 19:30 do/vr/za ook om 17:10 ma ook om 16:50 Alles Is Liefde wo 20:15 Babel di 13:30 Duska dagelijks 16:30 19:00 Hairspray do/vr/za/zo/ma/wo 21:50 do/vr/ma ook om 14:00 di ook om 13:00 Knocked Up dagelijks 18:20 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 21:10 do/vr/za/zo/ma ook om 13:00 15:40 zo ook om 10:20 La Sconosciuta dagelijks 21:20 Meet the Robinsons (NL) zo/wo 14:15 16:45 zo ook om 11:40 No Reservations do/vr/za/zo/ma 17:00 19:20 21:40 do/vr/ma ook om 14:30 di ook om 13:50 16:20 Plop en de pinguïn wo 13:00 15:00 16:50 Ratatouille (NL) za/zo/wo 13:50 zo ook om 11:00 Ratatouille (OV) do/vr/ma/di 13:50 Simpsons - De Film (NL) za/zo 12:50 14:50 zo ook om 10:30 Sneak Preview di 21:00 Stardust dagelijks 20:45 Surf’s Up: Een Oceanimatiefilm (NL) za 12:50 15:00 wo ook om 13:30 16:00 The Bourne Ultimatum dagelijks 18:40 21:30 do/vr/za/zo/ma/di ook om 13:10 do/vr/za/zo/ma ook om 16:00 zo ook om 10:40 Timboektoe dagelijks 15:30 18:10 do/vr/za/zo/ma/di ook om 12:55 wo ook om 13:00 zo ook om 10:15 Waar is het paard van Sinterklaas? wo 12:50 15:10 17:30
1408 dagelijks 19:20 do/vr/za/zo/ma/di ook om 21:50 Alles Is Liefde wo 20:30 di ook om 19:00 Disturbia vr/za 00:10 Evan Almighty do/vr/za/zo/ma/di 13:40 Hairspray do/vr/za/zo/ma/di 16:10 Harry Potter and the Order of the Phoenix (OV) do/vr/za/zo/ma/di 13:10 Knocked Up dagelijks 17:40 20:40 do/vr/za/zo/ma/di ook om 14:40 vr/za ook om 23:40 Meet the Robinsons (NL) wo 13:20 16:00 Mr. Brooks dagelijks 21:00 No Reservations do/vr/za/zo/ma/wo 20:50 Plop en de pinguïn wo 12:30 14:20 16:10 Ratatouille (NL) za/zo/wo 13:00 15:40 Rush Hour 3 do/vr/za/zo/ma/wo 14:30 16:50 21:30 do/vr/za/zo/ma ook om 19:10 za/zo/wo ook om 12:20 vr/za ook om 00:10 di ook om 14:00 16:20 22:00 SHOOT ‘EM UP vr/za 23:30 Shrek de Derde (NL) za/zo 14:00 Sneak Preview di 21:30 Stardust dagelijks 15:30 18:20 21:10 za/zo/wo ook om 12:50 vr/za ook om 00:00 Surf’s Up: Een Oceanimatiefilm (NL) za/zo 12:30 wo ook om 13:20 15:20 Talk to Me do/vr/za/zo/ma/di 16:30 The Bourne Ultimatum dagelijks 19:00 21:40 do/vr/za/zo/ma/di ook om 16:20 do/vr/ma/di ook om 13:50 vr/za ook om 00:30 The Brave One dagelijks 18:40 21:20 do/vr/ma/di ook om 13:20 16:00 vr/za ook om 00:20 The Kingdom vr/za 23:50 Timboektoe
Voor mee informatie: www.pathe.nl/buitenhof tel. 0900-1458 (35cpm)
dagelijks 13:10 15:50 18:30 Waar is het paard van Sinterklaas? wo 12:20 14:30 16:40 Voor mee informatie: www.pathe.nl/scheveningen tel. 0900-1458 (35cpm)
Filmhuis Den Haag Duska/ Jos Stelling zo 14:00 uur do/vr/za/zo/ma/di 21:30 uur Vier minuten/ Chris Kraus zo 14:00 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 16:45 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:00 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:15 uur The diving bell and the butterfly / Julian Schnabel Le scaphandre et le papillon do/vr/za/zo/ma/di/wo 16:30 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:00 uur Iklimer/ Nuri Bilge Ceylan Seizoenen zo 13:00 uur zo 15:00 uur do/vr/za/zo/ma 17:00 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:30 uur Summer palace / Lou Ye Yihe yuan do/vr/za/zo/di/wo 21:30 uur Half Nelson/ Ryan Fleck do/vr/za/zo/ma/di/wo 21:45 uur Das leben der anderen / Florian Henckel von Donnersmarck zo 13:30 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 16:30 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:15 uur Sneak preview ma 22:00 uur Goud/ Regisseur Niek Koppen zo 13:00 uur zo 15:00 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 17:00 uur do/vr/za/zo/ma/di/wo 19:30 uur Compilatie kortefilms Arab Filmfestival do 19:30 uur Cursus Filmgeschiedenis wo 19:30 uur Lyrisch nitraat/ Peter Delpeut Cursus Filmgeschiedenis wo 21:30 uur Zozo/ Josef Fares Arab Filmfestival za 19:30 uur Le grand Voyage / Ismail Ferroukhi Arab Filmfestival vr 19:30 uur The way I spent the end of the world / Catalin Mitulescu di/wo17:00 uur Voor meer informatie: www.filmhuisdenhaag.nl
4Adver tentie3
B O EKEN 1 0 DA AG S E van 4 t/m 13 oktober
25 % korting op onze winkelvoorraad buitenlandse boeken In plaats van de jaarlijkse opruiming
Scene uit de film Duska. Foto: PR
Boekhandel Houtschild t Papestraat 13 t 2513 AV Den Haag
23
Pierre Wind Pierre’s Droom: zeebaarsballetjes aan een stokkie Ik ben een visfilet en ik lig in een blauw bakje. Boven mij zie ik een strak plastic gespannen cellofaan. Ik zie een stikker. Helaas de achterkant, dus ik kan de feiten van mijn bestaan niet oplezen. Wel kan ik gissen. Door het cellofaan zie ik allemaal mensen voorbij lopen. De ruimte heeft de contouren van een supermarkt. Af en toe word ik gepakt, wordt er met een duim pijnlijk op mijn huid gedrukt, maar helaas steeds weer hardhandig teruggelegd. Niemand neemt me mee. Dit gaat al dagen zo. Zolang ik hier op deze plek in het koelschap lig, word ik door de boodschapdoeners als vers gezien. Maar ik voel me allesbehalve vers. Ik verlies per uur een behoorlijke hoeveelheid vocht en op mijn huid vormt er zich een steeds grotere slijmlaag. Daarbij wordt de stank in het bakje steeds groter. “Ik wil eruit. Neem me mee”, ik schreeuw het uit, maar niemand hoort me. Waarom lig ik niet op het ijs in de toonbank van de visboer? In de spiegeling van het cellofaan zie ik dat ik op een zeebaarsfilet lijk. En daar is zoveel moois mee te doen. Bijvoorbeeld: cutter in de keukenmachine 75 gram verse zeebaarsfilet zonder graat, 1/2 gram takjes dille, 5 gram eiwit, mespuntje mosterd, peper en zout tot een homogene massa. Spatel er dan 75 gram in blokjes gesneden zeebaarsfilet zonder graat hierdoor. Maak vervolgens van het mengsel drie balletjes en rol ze door een bakje met patentbloem. Steek in elke bal een houten lollystok. Haal de bolletjes dan door een mengsel van tempurameel (tempurameel, fijngehakte koriander en gehakte Spaanse peper (hoeveelheid naar smaak), aanlengen met ijskoud water totdat het papje de dikte heeft van pannenkoekbeslag). Dan de balletjes direct frituren of bakken, totdat de balletjes gaar zijn, in olie van 180 º C. Serveer er passende groenten en gekookte aardappels bij. Benodigdheden per persoon 4 75 gram in blokjes gesneden zeebaarsfilet zonder graat 41/2 gram takjes dille 45 gram eiwit 4mespuntje mosterd 4peper en zout 4 houten lollystok 4ongeveer 35 gram tempurameel (tempurameel & hoeveelheid fijngehakte koriander en gehakte Spaanse peper naar smaak)
g Spoedgevallen Alarmcentrale: 112 Politie Haaglanden: 0900 8844 SMASH (Stichting Mobiele Artsen Service Haaglanden) SMASH is een samenwerkingsverband van alle huisartsen in Den Haag, Leidschendam, Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. SMASH regelt spoedeisende huisartsenhulp buiten kantoortijden. Iedere dag tussen 17.00 uur ‘s avonds en 8.00 uur ‘s morgens; gedurende het hele weekend en op alle erkende feestdagen. Tel. 070 - 346 96 69 Website: www.smashaaglanden.nl
Informatie dienstdoende apotheken Tel. 070 345 10 00 Tandartsendienst: avond- en weekenddienst (alleen spoedgevallen): (070) 311 03 05. Overig Stichting Dierenambulance Den Haag Tel. 070 - 328 28 28 (dag en nacht bereikbaar) Website: www.dierenambulancedenhaag.nl Dierenartsen weekenddienst Spoedgevallen nacht en weekend Tel. 0900 - 222 6 333 en 0900 - 2222 456 Website: www.dierenartsenkring-denhaag.nl
Den Haag Centraal B.V. Korte Poten 9, 2511 EB Den Haag T: 070-3644040 / F: 070-3633570 info@denhaagcentraal.net redactie@denhaagcentraal.net advertentie@denhaagcentraal.net abonnementen@denhaagcentraal.net Klantenservice Den Haag Centraal Voor opgave abonnementen, verhuizingen en bezorging: Servicenummer Adrepak Abonnementenregistratie: 070-3590723 (ma t/m vr: 09.00 tot 17.00 uur) Antwoordnummer 45001 2504 VC Den Haag. Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode) Den Haag Centraal postbus 45666 2504 BB Den Haag. Abonnementsprijzen: Kwartaal € 12,95 / Jaar € 49,95 Hoofdredacteur: Coos Versteeg Coördinatie redactie: Miranda Fieret Coördinatie cultuur: Roos van Put Coördinatie sport: Martin van Zaanen Eindredactie: Dick Toet, Wouter Storm (corrector) Algemene Zaken: Marianne ten Have Medewerkers: Floor de Booys, Peter Breedveld, Maarten van Doorn, Mirjam Flore, Eppo Ford, Bert Jansma, Babeth Knol, Elske Koopman, Eric Korsten, Joke Korving, Isabella Lanz, Alexander Münninghoff, Doron Nagan, Monique van Oostrum, Anneke Ruys, Menno schraven, Hans Schmit, Rob Soetenhorst, Rogier Slop, Kees Stal, Jill Stolk, Alexandra Sweers, Aad van der Ven, Renate van der Zee Feuilleton: Tomas Ross Columnisten: Kees Jansma, Vilan van de Loo, Marcella Mesker, Marc Delissen Rubrieken: Teun Berserik (cartoon), Emilie Bolsius (medisch), Hugo Dirksmeier (onderwijs), Bas Martens (juridisch), Marnix van Rij (financieel), Pierre Wind (culinair) Illustraties: Marcello’s Art Factory Vormgeving: Rob Hofland / Grafische Zaken Fotografie: C&R, Anna Green, Willy Jolly, Harmen de Jong, Mylène Siegers, Otto Snoek en fotopersbureau’s Hollandse Hoogte en WFA Advertentiebeheer: Dory Danckaarts Uitgever/directeur: Robert Conijn Zie voor een compleet overzicht: www.denhaagcentraal.net
24
Society
Roos
Vrijdag 5 oktober 2007
Renate & de Residentie Met foto’s van Otto Snoek
Ambassadeur Waleed Elkhereiji van Saoedi Arabië en City Consul jhr. Alexander Beelaerts van Blokland voelen of hun portemonnee er nog zit, terwijl een keurige oude dame zich uit de voeten maakt.
De Chopin van het noorden De Chopin van het noorden vereerde zondag onze stad met een bezoek en wij waren daar natuurlijk bij. De Letse ambassadeur Baiba Braze had namelijk de 22-jarige Letse pianist Artur Tsinguyev laten invliegen voor het traditionele Voorhout Concert aan het Lange Voorhout. Nog voor we een noot hadden gehoord, waren wij al opgewonden, want in het programmaboekje lazen we dat Artur de benaming Chopin van het noorden te danken had aan zijn romantische charme, aantrekkelijke verschijning en blonde haar. Blond. Chopin. Daarvan raakten we even in de war. En die verwarring werd alleen maar groter toen een jongeman met donker haar dat stijf stond van de gel bij de piano opdook om de warme ovatie in ontvangst te nemen. Gelukkig bleek hij een medewerker van de catering of iets dergelijks en verscheen al snel de èchte Letse Chopin, inclusief blond haar, romantische charme en een aanslag van heb ik jou daar. Mogelijk was dat laatste vooral te wijten aan de akoestiek van de voormalige balzaal van het Paleis, waar nieuwe gordijnen en vloerbedekking niet het dempende effect hadden dat je er van had willen verwachten. ‘Chopin’ had mededogen met zijn publiek en trakteerde het op Händel, Beethoven en, uiteraard, Chopin. Hetgeen onze hoofdredacteur Coos Versteeg, altijd in voor een avondje cultuur, deed uitroepen: ,,Gelukkig, geen Xenakis ofzo’’. Die overigens prachtige muziek maakt. Maar dat daar gelaten. Terug naar het Voorhout Concert, dat heerlijk Haags verliep, tot we belandden bij Chopins étude nr. 12, opus 10 in C-klein, waar Artur absoluut raad mee wist, maar die in de kleine balzaal zo ongeveer het effect had van een optreden van U2 in het Wembley Stadion. Gelukkig, en dat vinden wij zo geweldig van de Haagse mens, vertrok niemand een spier. Na afloop, bij de champagne, werd alleen fijntjes opgemerkt dat de akoustiek
Dikke pret bij de muziek van Ludwig van Beethoven. wat ‘al te goed’ was. Maar city consul Alexander Burgers van den Boogert bleek daarom juist de tijd van zijn leven te hebben gehad. ,,Ik verkeer op dit moment in een dove periode’’, onthulde hij. Baiba Braze, de Letse ambassadeur, vertelde ons verder dat er heus wel Nederlanders zijn die Letland, Estland en Litouwen uit elkaar kunnen houden en moeiteloos de juiste hoofdstad (Riga? Tallinn? Vilnius?) aan het juiste land kunnen paren. Ook legde ze uit dat haar land een rijke muzikale traditie bezit. Daar bleek geen woord van gelogen, want haar dochtertje is het petekind van de Letse chef-dirigent van het Concertgebouworkest, Mariss Jansons. Het was een idyllische avond, maar zelfs tot het charmante paleisje aan het Lange Voorhout bleek de slechtheid van de mensheid te kunnen doordringen. Zo roofde Courtney Smith van Rij, de Amerikaanse echtgenote van CDA-politicus Marnix van Rij, heel gewiekst de pindarotsjes van het schaaltje voor ons, om na tien minuten terug te keren om zich meester te maken van de caramels! Bovendien meldde jhr. Alexander Beelaerts van Blokland dat hij als abonnee van Den Haag Centraal elke week slechts één krant ontvangt maar wel twee acceptgirokaarten!
Ook bleken wij hem in onze kolommen volstrekt onterecht te hebben afgeschilderd als partytijger, terwijl het juist zijn functie als city consul is die hem noopt tot aanwezigheid op Haagse partijen. Tragisch dat uitgerekend wij zo’n vergissing hebben gemaakt, want wij weten als geen ander wat een zware klus het kan zijn om je op je vrije dag weer in het pak te hijsen om in een paleisje champagne te drinken met allerlei dames en heren, waarvan sommigen zelfs uit het bedrijfsleven komen.
Applaus voor de playing detective-zoon Arthur Tsinguyev.
Gelukkig gingen er zondagavond prima hapjes rond, onthulde ‘Chopin’ dat zijn vader inspecteur van politie was en signaleerden wij ook donkerharige mannen met romantische charme, zoals Minoru Shibuya, de ambassadeur van Japan, Waleed Elkhereiji, de ambassadeur van Saoedi-Arabië. Fijn ook, dat de champagne werd afgewisseld met een inktzwart drankje dat door de serveerster werd aangeduid als ‘de Sonnema Beerenburg van Letland’, waarop ze een dreigend ‘Pas op, hè’, liet volgen. Wij zetten terstond een glas aan onze mond. Van de rest van de avond herinneren wij ons helemaal niets meer. Renate van der Zee De charmante ambassadrice Baiba Braze van Letland, voormalig kampioen speerwerpen, helpt iedereen snel aan de champagne om de smaak van een Lets kruidenbitter te vergeten.