ÓÅË .
8
Ï Åêêëçóéïëüãïò
ÓÁÂÂ ÁÔÏ 27 ÄÅÊÅÌÂ Ñ ÉÏÕ 2014
ËÅÉÔÏÕÑÃÉÊÏ ÊÁÉ ØÁËÔÉÊÏ ÏÄÏÉÐÏÑÉÊÏ ÓÔÏ ÔÅËÅÕÔÁÉÏ ÄÙÄÅÊÁÇÌÅÑÏ ÔÇÓ ÓÌÕÑÍÇÓ, 1921-1922
Ê
áìéÜ öïñÜ, ç áãáèÞ ôý÷ç ðñÝðåé íá óõ íåñãÞóåé êá èïñéóôéêÜ ãéá íá äéáóù èïýí êáé äéáäïèïýí éóôïñéêÝò óôéãìÝò, ðïõ õðü Üëëåò óõíèÞêåò èá ðáñÝìåíáí ðáíôåëþò Üãíùóôåò. Åí ðñïêåéìÝíù, ï êëçñùôüò óôñáôéþôçò ôçò êëÜóåùò ôïõ 1922, Íéêüëáïò ÆåõãáäÜ êçò, åßíáé ôï ðñüóùðï ðïõ êáôÝãñáøå óôï çìåñïëüãéü ôïõ ìå áðáñÜìéëëç áêñßâåéá, ôéò ÷ñéóôéáíéêÝò åïñôÝò êáé ôåëåôÝò ô ïõ ôåëåõôá ßïõ Ýôïõò ôç ò Óìý ñíçò (1921-1922), óôïõò ìåãáëýôåñïõò íáïýò ôçò ïðïßáò åêêëçóéÜóèçêå êáôÜ ôçí åêåß ðáñáìïíÞ ôïõ áíáìÝíïíôáò íá ðñïùèçèåß óôï ìéêñáóéáôéêü ìÝôùðï. ÁõôÝò ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ åìðåéñßåò êáé åíôõðþóåéò ôéò äçìïóßåõóå ãéá ðñþôç öüñá ôï 1975*. Ç äå óõìâïëÞ ôçò áãáèÞò ôý÷çò, Ýãêåéôáé óôçí éäéüôçôá ôïõ óõããñáöÝá ùò èåïëüãïõ, áëëÜ êáé ùò âáèÝùò ãíþóôç, ìÝ÷ñé êáé ôùí ëåðôïìåñåéþí, ôçò ôåëåôïõñãéêÞò ôÜîçò ôçò Åêêëçóßáò, ùò åðßóçò êáé ôçò âõæáíô éíÞò åêêëçóéáóôéêÞò ìïõóéêÞò. Ìåôáöåñüìáóôå óôéò 25 Äåêåìâñßïõ ôïõ 1921, ÓÜââáôï áíÞìåñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí. Óôïí éóôïñéêü Ìçôñïðïëéôéêü Éåñü Íáü ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò ôçò Óìýñíçò, ïé êáìðÜíåò äçëþíïõí ôçí Ýíáñîç ôïõ üñèñïõ óôéò 5 ð.ì. êáé ü÷é ôç óõíÞèç íõêôåñéíÞ þñá (3çí ìåôáìåóïíýêôéïí) üðùò ðáëáéüôåñá, ãéá ëüãïõò áóöáëåßáò: «¹ôï íýêôá âáèåßá áêüìç, üôáí Ýöèáóá åéò ôçí Áãßáí ÖùôåéíÞí, áíåãéíþóêåôï äå ôüôå ôï ÅõáããÝëéïí ôïõ ¼ñèñïõ. Ïé øÜëôáé, ñáóïöïñïýíôåò, Ýøáëëïí óåìíïðñåðþò êáé åõôÜêôùò. Ï íáüò âáèìéáßùò åðëçñïýôï áðü ôïõò óõññÝïíôáò åõóåâåßò Óìõñíáßïõò. Ìåô’ ïëßãïí, õðü ôïí Þ÷ïí ìéÜò óõíôüìïõ êùäùíïêñïõóßáò, êáôÞëèå êáé å÷ïñïóôÜôçóåí ï áåßìíçóôïò ÅèíïìÜñô õò Ìçôñïðïëßôç ò Óìýñíçò ×ñõó üóôïìïò ÊáëáöÜôçò, éåñÜñ÷çò ëßáí åõðáñïõóßáóôïò êáé åðéâëçôéêþôáôïò. Ï áñ÷éåñåýò åéóÞëèåí åéò ôïí Íáüí, ðñïðïñåõïìÝíïõ, êáôÜ ôçí ðáôñéáñ÷éêÞí ôÜîéí, ôïõ äéâáìâïýëïõ, ôï ïðïßïí êáôüðéí åôïðïèåôÞèç ðñï ôïõ Èñüíïõ, çõëüãçóå äå, ðñï ôçò ÷ïñïóôáóßáò, äéá óôáõñïý, ôïí ïðïßïí Ýöåñå ðñïò ôïýôï åéò ôïí äéáêüíùí. Ç È´ ÙäÞ êáé ôï ÅîáðïóôåéëÜñéïí åøÜëçóáí, êáôÜ ôçí ôÜîéí õðü ôïõ ÷ïñïóôáôïýíôïò áñ÷éåñÝùò. Ðñï ôùí ðáóáðíïáñßùí åéò êáíïíÜñ÷çò, óôáò áðÝíáíôé ôïõ áñ÷éåñÝùò, ôïí ðñïóåöþíçóå äéá ôïõ «ÊÝëåõóïí». Áöïý åøÜëç, ÷ùñßò ðñïçãïõìÝíùò íá áðáããåëèÞ, ùò ðïëëá÷ïý ãßíåôáé, ôï «ÓÞìåñïí ï ×ñéóôüò åí ÂçèëåÝì ãåííÜôáé åê ÐáñèÝíïõ» ìÝ÷ñé ôïõ «âïþìåí», Þñ÷éóåí ï ÐñùôïøÜëôçò åéò Þ÷ïí äåýôåñïí êáé óýíôïìïí ìÝëïò, áëë’ åéò ðáíçãõñéêüí ôüíïí, ôçí Äïîïëïãßáí áìÝóùò áðü ôïõ «Äüîá åí õøßóôïéò Èåþ». Áé äýï Ìéêñáß Óõíáðôáß åí ôç áñ÷Þ ôçò Ëåéôïõñãßáò áðçããÝëèçóáí õðü ôïõ â´ äéáêüíïõ ðñï ôçò Ùñáßáò Ðýëçò, ôïõ êëÞñïõ áðåëèüíôïò åéò ôï Éåñüí ìåôÜ ôçí ðñþôçí. ÅøÜëç êáôüðéí ôï «Ç ÃÝííçóßò Óïõ, ×ñéóôÝ ï Èåüò çìþí», åê ôñßôïõ êáé Ýãéíåí ç åßóïäïò ôïõ Éåñïý Åõáããåëßïõ, êáè’ çí ï áñ÷éåñåýò Þëèåí åí ôù ìÝóù ôïõ íáïý. Ôá ôïõ âÞìáôïò áêïëïýèùò åøÜëçóáí õðü ôïõ áñ÷éåñÝùò êáé ôïõ óõëëåéôïõñãïýíôïò êëÞñïõ. ÊáôÜ ôçí åêöþíçóéí «¼ôé ¢ãéïò åé ï Èåüò çìþí» ï áñ÷éåñåýò åßðå «êáé Óïé ôçí äüîáí áíáðÝìðïìåí». Óçìåéïýôáé ç ôçñçèåßóá ôÜîéò êáé üðïõ áýôç äåí õðÞñîåí áõóôçñþò õðïäåéãìáôéêÞ. ÊáôÜ ôçí È. Ëåéôïõñãßáí ôï «Êýñéå, Êýñéå, åðßâëåøïí åî ïõñáíïý» áðçããÝëèç õðï ôïõ áñ÷éåñÝùò åí áðëþ êáé ÷áìçëþ ôüíù, åíþ ïé åí ôù É. ÂÞìáôé Ýøáëëïí áñãüôåñá ôï «¼óïé åéò ×ñéóôüí». Ôá áñ÷éåñáôéêÜ «Êýñéå óþóïí ôïõò åõóåâåßò» åëÜëçóáí ïìïéïôýðùò êáé ôáò ôñåéò öïñÜò. Äåí åøÜëç äçëáäÞ, ôï «Êýñéå óþóïí ôïõò Âáóéëåßò». Åê ôïõ Óõíèñüíïõ åéò ôï ïðïßïí åß÷åí áðÝëèç ï áñ÷éåñåýò åøÜëç êáé ç ÖÞìç ôïõ Ìçôñïðïëßôïõ, åðáíáëçöèåßóá êáôüðéí õðü ôùí ÷ïñþí, Ý÷ïõóá äå ïýôù: «×ñõóïóôüìïõ ôïõ ÐáíéåñùôÜôïõ êáé èåïðñïâëÞôïõ Ìçôñïðïëßôïõ ôçò áãéùôÜôçò Ìçôñïðüëåùò Óìýñíçò, Õðåñôßìïõ êáé ÅîÜñ÷ïõ Áóßáò, çìþí äå Ðáôñüò êáé ÉåñÜñ÷ïõ, ðïëëÜ ôá Ýôç». ÌåôÜ ôïí ðïëõ÷ñïíéóìüí ôùí ÂáóéëÝùí áíåãíþóèç áðü ôçò Ùñ. Ðýëçò õðü ôïõ áñ÷éäéáêüíïõ ðñïôñåðôéêÞ åãêýêëéïò ôçò É. Ìçôñïðüëåùò Óìýñíçò õ-
ÅÐÉÌÅËÅÉÁ ÔÏÕ ÉÓÔÏÑÉÊÏÕ ÁÖÉÅÑÙÌÁÔÏÓ ÁÐÏ ÔÏÍ ×ÁÑÁËÁÌÐÏ ÊÏÕÊÅÓÇ (ÈÅÏËÏÃÏ - ËÏÃÉÓÔÇ) ðÝñ êáôáâïëÞò ôïõ ïâïëïý ôùí ðéóôþí åéò ôïí äéåíåñãïýìåíïí áðü åôþí êáôÜ ôçí óçìåñéíÞí åïñôÞí åéò ôïõò éåñïýò íáïýò öéëáíèñùðéêüí Ýñáíïí. Ôï ÅõáããÝëéïí áíåãíþóèç áð’ Üìâùíïò õðü ôïõ áñ÷éäéáêüíïõ Âáóéëåßïõ, ôïõ áðü ôïõ 1926 Ìçôñïðïëßôïõ Öëùñßíçò, üóôéò êáé êáô’ áõôÞí ôçí åõáããåëéêÞí áíÜãíùóéí ðñïåôßìá, ïõ÷ß ïñèþò âåâáßùò, áíôß ôçò êáèéåñùìÝíçò, åììåëïýò, ôçí áðëçí êáé óýíôïìïí áðáããåëßáí. (Ï åíôáýèá áñ÷éäéÜêïíïò Âáóßëåéïò, äåí ðñÝðåé íá ôáõôßæåôáé êáôÜ ðÜóá ðéèáíüôçôá, ìå ôïí «êáëëßöùíï äéÜêï» Âáóßëåéï ÌáóóÝëï, 1880-1942, ðïõ ãåííÞèçêå óôç ÌáéíåìÝíç ôçò Ì. Áóßáò. Êáè’ üôé ï äåýôåñïò, óõíäåüìåíïò ìå ôïí ôüôå Ìçôñïð. ÄñÜìáò ×ñõóüóôïìï ÊáëáöÜôç, ôïí áêïëïýèçóå êáôÜ ôçí ìåôÜèåóÞ ôïõ óôçí Óìýñíç, õðçñåôþíôáò óôçí åêåß ìåãÜëç åêêëçóßá ôçò Áã. ÖùôåéíÞò. ÌåôÜ ôçí ÊáôáóôñïöÞ, üðùò óçìåéþíåé ï ËåõôÝñçò ÌáñéíÝëëçò óôï âéâëßï ôïõ «1922, Ïé ðñüóöõãåò óôçí ÐÜôñá», ï Âáó. ÌáóóÝëïò Þñèå óôçí ÐÜôñá êáé äéáêüíçóå óôïõò éåñïýò íáïýò Áã. ÁíäñÝïõ, Áã. Äéïíõóßïõ êáé Áã. ÖùôåéíÞò Ýùò ôï 1942, ïðüôå êáé åêïéìÞèç, áöÞíïíôáò ôçí åéêüíá «êáëëéöùíüôáôïõ ëåéôïõñãïý»). ÌåôÜ ôï ÅõáããÝëéïí ï â´ ÷ïñüò Ýøáëå ÷ýìá ôï «Äüîá Óïé, Êýñéå», ï äå á´ ÷ïñüò ôï «Åéò ðïëëÜ Ýôç», åéò ôï ìÝëïò ôïõ «Äüîá Óïé Êýñéå». Êáôüðéí ï áåßìíçóôïò ÉåñÜñ÷çò, öÝñùí ôçí áñ÷éåñáôéêÞí ìßôñáí êáé ôçí ðïéìáíôïñéêÞí ñÜâäïí, ùìßëçóåí áðü ôïõ èñüíïõ åðß ôç åïñôÞ ôùí ×ñéóôïõãÝííùí, ïñìçèåßò åê ôïõ ëáìðñïý ôçò åïñôÞò ýìíïõ, ôïõ õðü Ãñçãïñßïõ ôïõ Èåïëüãïõ ðïéçèÝíôïò, «×ñéóôüò ãåííÜôáé äïîÜóáôå. ×ñéóôüò åî ïõñáíþí, áðáíôÞóáôå», ôïí ïðïßïí çñìÞíåõóå êáé áíÝðôõîå ñçôïñéêþôáôá. Ç êáôÜ ôï èåßïí êÞñõãìá –óçìåéùôÝïí êáé ôïýôïðáñÜ ôçí êñáôïýóáí ôÜîéí, ìéôñïöïñßá áýôç ôïõ Óìýñíçò ×ñõóïóôüìïõ ðüññù áðåß÷åí ïéáóäÞðïôå ìáôáéïäüîïõ åðéäåßîåùò, äåäïìÝíïõ üôé ïýôïò ü÷é ùò ôé äéÜäçìá âáóéëéêüí, áëë’ ùò áêÜíèéíïí óôÝöáíïí, ôïõ ÷ñüíïõ ìÜëéóôá Þäç ôïõ ìáñôõñßïõ åããßæïíôïò, åèåþñåé êáé çóèÜíåôï ôÜõôçí. Åó÷çìÜôéóá êõñßùò ôçí ôïéáýôçí áíôßëçøéí áñãüôåñïí, üôå Ýëáâïí ãíþóéí ôùí áêïëïýèùí ìíçìåéùäþí ëüãùí ôïõ ìåãÜëïõ ÉåñÜñ÷ïõ ðñïò ôïí ÷åéñïôïíÞóáíôá áõôüí ôù 1902 áñ÷éåñÝá Ïéêïõìåíéêüí ÐáôñéÜñ÷çí Éùáêåßì ôïí ô: «Åí üëç ôç êáñäßá êáé åí üëç ôç äéáíïßá èá õðçñåôÞóù ôçí Åêêëçóßáí êáé ôï ÃÝíïò êáé ç ìßôñá, ôçí ïðïßáí áé Üãéáé ÷åßñåò óïõ åíáðÝèåóáí åðß ôçò êåöáëÞò ìïõ, åÜí ðÝðñùôáé íá áðïëÝóç ðïôÝ ôçí ëáìðçäüíá ôùí ëßèùí ôçò, èá ìåôáâëçèÞ åéò áêÜíèéíïí óôÝöáíïí ìÜñôõñïò éåñÜñ÷ïõ»… Ï óåðôüò åí Óìýñíç Ìçôñïðïëéôéêüò Íáüò ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò Þôï, åí ó÷Ýóåé ðñïò ôïõò ëïéðïýò íáïýò ôçò ðüëåùò, åßäïò Ðáôñéáñ÷éêïý Íáïý êáé ãåñáñÜò êáé óõíôçñçôéêÞò êáôÜ ðÜíôá Ìçôñüò Åêêëçóßáò. ÅøÜëåôï ðÜíôïôå âõæáíôéíÞ ìïõóéêÞ, Üíåõ ïéáóäÞðïôå áñìïíßáò (äåõôÝñáò Ýóôù, öùíÞò), ïõäåìßá ðåñéêïðÞ åéò ôá áðáããåëüìåíá ç øáëëüìåíá åãßíåôï ðïôÝ, åôçñåßôï äå åõëáâþò ç ôå ãñáðôÞ êáé Üãñáöïò ôåëåôïõñãéêÞ ôÜîéò. Åðßóçò åôåëåßôï åí áõôþ êáèçìåñéíþò ç È. Ëåéôïõñãßá (åéò ôá åêáôÝñùèåí êëßôç), ùò åðßóçò êáé åéò ôïí ãåéôïíéêüí áñ÷áéïðñåðÞ Íáüí ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ. ÅøÜëç åðïìÝíùò ï ×åñïõâéêüò ¾ìíïò –ó÷åôéêþò ìÜëëïí óõíôüìùòêáé ôï Êïéíùíéêüí «Ëýôñùóéí áðÝóôåéëå Êýñéïò», åéò Þ÷ïí á´». ¼ðùò ÷áñáêôçñéóôéêÜ óçìåéþíåé ï ê. Íéêüëáïò ÆåõãáäÜêçò, ôüôå óôñáôåýóéìïò ôïõ ðñþôïõ ëü÷ïõ ìá÷ßìùí õãåéïíïìéêþí, ìåôÝðåéôá äå Èåïëüãïò åðßôéìïò ÃõìíáóéÜñ÷çò êáé ËïãïèÝôçò ôçò ÁãéùôÜôçò Áñ÷éåðéóêïðÞò ÓéíÜ: «ÐïëëÜ åíèõìïýìáé êáé Ý÷ù êáôáãñÜøåé äéá ôá ôåëåõôáßá ×ñéóôïýãåííá ôçò áãáðçìÝíçò ìïõ Óìýñíçò […], áëë’ ï,ôé éäéáéôÝñùò Ýìåéíáí åéò ôçí ìíÞìçí ìïõ êáé äåí ðáýåé íá ìå óõãêéíÞ, åßíáé ç åõ÷Þ, ôçí ïðïßáí åí ôù éåñùôÜôù Íáþ ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò áðçýèçíå, ìåôÜ ôçí èåßáí ôùí ×ñéóôïõãÝííùí Ëåéôïõñãßáí, ï åí éåñÜ åîÜñóåé åðéôåëÝóáò ôáýôçí áïßäçìïò Ìçôñïðïëßôçò Óìýñíçò ×ñõóüóôïìïò ðñïò ôï ðñïóöéëÝóôáôïí ðïßìíéü ôïõ: «Êáé åéò Ýôç ðïëëÜ, áäåëöïß ìïõ!». Åõ÷Þ, âñá÷åßá ìåí êáé öñáóôéêþò óõíÞèçò, áðç÷ïýóá üìùò, ùò êáé ôüôå åãÝíåôï áéóèçôüí, õøçëïýò äéá ôïí
åëëçíï÷ñéóôéáíéêüí åí ãÝíåé Ëáüí ôçò Ìéêñáóßáò ðüèïõò êáé ðñïóäïêßáò ôïõ åêëåêôïý êáé Áãßïõ ÐïéìåíÜñ÷ïõ, äéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóéí ôùí ïðïßùí íõ÷èçìåñüí êáé åí áðáñáìßëëù áõôáðáñíÞóåé åéñãÜæåôï êáé åìü÷èåé, åõ÷Þ åãêÜñäéïò êáé äéÜðõñïò «ðïéìÝíïò êáëïý, ôçí øõ÷Þí áõôïý èÝíôïò õðÝñ ôùí ðñïâÜôùí» äéá ôçò ìåãÜëçò êáé éóôïñéêÞò áõôïý èõóßáò, üôå
Ïé ôåëåõôáßåò åðßãåéåò ÉåñÝò Áêïëïõèßåò ôïõ ÅèíïìÜñôõñïò Ìçôñïðïëßôïõ Óìýñíçò ×ñõóïóôüìïõ, üðùò ôéò êáôÝãñáøå áõôüðôçò ìÜñôõò åðÞëèå ôï èëéâåñüí ôïõ Ìéêñáóéáôéêïý ÷ñüíïõ ðëÞñùìá». Ï ðïëýôéìïò ïäçãüò ôïõ ïäïéðïñéêïý ìáò, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáâåß óôï êÝíôñï ôçò Óìýñíçò öéëïîåíïýìåíïò óå ïéêßá óõããåíþí ôïõ, áíá÷ùñïýóå ðÜíôïôå áðü ôï ðñïÜóôåéï Ìðáëíôæüâá, üðïõ åõñßóêïíôáí ôá ¸ìðåäá ÓôñáôéÜò ÌéêñÜò Áóßáò. Ç ðåñéãñáöÞ ôçò çìÝñáò ôçò Ðñùôï÷ñïíéÜò ôïõ 1922 ìáò ìåôáöÝñåé íïåñÜ óôïí Íáü ôçò Åõáããåëéóôñßáò Óìýñíçò: «Ùò åß÷ïí ðëçñïöïñçèÞ, äéáêåêñéìÝíïé éåñïøÜëôáé åéò ôçí Óìýñíçí õðÞñ÷ïí ôüôå ï Ãåþñãéïò ÂåíÞò åéò ôïí ¢ãéïí Ãåþñãéïí, ï ÐÝôñïò ÌáíÝáò åéò ôïí ¢ãéïí ÄçìÞôñéïí êáé ï ÐáíôåëÞò ÐáññçóéÜäçò åéò ôçí Áãßáí Áéêáôåñßíçí. Ïé äýï ôåëåõôáßïé åß÷ïí ÷ñçìáôßóåé åéò ôçí éäéáéôÝñáí ìïõ ðáôñßäá, ôï ÇñÜêëåéïí, ðñùôïøÜëôáé ôïõ Ìçôñïðïëéôéêïý Íáïý Áã. ÌçíÜ, áöÞóáíôåò åéò ôçí ÊñÞôçí ëáìðñÜí, äéá ôçí ôÝ÷íçí áõôþí, öÞìçí. ¸íåêá üìùò ôïõ âñï÷åñïý êáéñïý êáé ìç õðÜñ÷ïíôïò ôïõ áðáéôïõìÝíïõ ÷ñüíïõ äéá áíáæÞôçóéí êáé áíåýñåóéí áãíþóôïõ åéò åìÝ íáïý, ðñïÝêñéíá üðùò ìåôáâþ åéò ôïí Íáüí ôçò Åõáããåëéóôñßáò. ¼ôáí Ýöèáóá åéò ôïí íáüí ôïýôï åøÜëëåôï ç Äïîïëïãßá, åíþ ïé êþäùíåò åóÞìáéíïí äéá ôçí Ëåéôïõñãßáí. ÅéóÞëèïí, áöïý Ýðéïí åéò ôïí ÍÜñèçêá Áãéáóìüí. Ïé øÜëôáé Þóáí, êáôÜ ôçí öùíÞí, ôçí ôÝ÷íçí êáé ôï ýöïò, ïé êáëýôåñïé åî üóùí åß÷ïí Ýùò ôüôå óõíáíôÞóåé åéò ôçí Óìýñíçí. ÕðÞñ÷ïí äå ðåñß áõôïýò êáé ÷ïñïß êáëëßöùíïé êáé êáëþò êáôçñôéóìÝíïé. Éåñïýñãïõí öÝñïíôåò ùñáßá ëåéôïõñãéêÜ Üìöéá, åéò áñ÷éìáíäñßôçò, åéò éåñåýò êáé åéò äéÜêïíïò, ìå ìåãáëïðñåðÝò áíÜóôçìá êáé ùñáßáí öùíÞí. Ç éåñÜ ôåëåôÞ äéåîÞ÷èç ãåíéêþò ìåô’ åõðñåðåßáò êáé ôÜîåùò.” ÊáôÜ ôçí ðõñðüëçóç ôçò Óìýñíçò ï íáüò Ýìåéíå Üèéêôïò êáé óêÝøç ðåñß ðáñá÷ùñÞóåþò ôïõ óôïõò åíáðïìåßíáíôåò Ïñèïäüîïõò åãêáôáëåßöèçêå, ëüãù ôùí ðïëëþí åîüäùí ðïõ áðáéôïýíôáí ãéá ôçí åðéäéüñèùóÞ ôïõ. Áöïý ëïéðüí ìåôáôñÜðçêå óå áðïèÞêç ãéá áñêåôÜ Ýôç, êáôåäáößóèçêå ôï 1938.
Ï ìåãáëïðñåðÞò åóðåñéíüò ôïõ ÓáââÜôïõ 1-1-1922 åéò ôçí Áã. ÖùôåéíÞí «Ôçí 4çí ì.ì., äéåñ÷üìåíïò ôïõ Ìçôñïðïëéôéêïý Íáïý ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò êáé áíôéëçöèåßò üôé åôåëåßÓÕÍÅ×ÅÉÁ ÓÔÇÍ ÅÐÏÌÅÍÇ ÓÅËÉÄÁ
ÓÁÂÂÁÔ Ï 3 ÉÁÍÏÕÁÑ ÉÏÕ 2 015
ôï áêüìç ï Åóðåñéíüò, åéóÞëèïí åéò ôïí Íáüí. Å÷ïñïóôÜôåé åðß ôïõ ìåãÜëïõ Èñüíïõ, öÝñùí ôïí áñ÷éåñáôéêüí ìáíäýáí, ï áåßìíçóôïò Ìçôñïðïëßôçò Óìýñíçò ×ñõóüóôïìïò, ïêôþ äå éåñåßò êáé åéò äéÜêïíïò, éóôÜìåíïé åí ôù ìÝóù ôïõ íáïý, Ýøáëëïí ìå éåñïðñÝðåéáí êáé åõëÜâåéáí ôï åéò áñ÷áßïí ìÝëïò áñãüí êáé åðéâëçôéêüí «Öùò éëáñüí». ÅøÜëç ôïýôï ïñèþò êáé ìå ôÜîéí. «ÔÜîéí» äå åííïþ ôï üôé åèõìßáóáí ïé äéÜêïíïé êáé åéóÞëèïí êáôüðéí ïé éåñåßò åéò ôï Üãéïí ÂÞìá åéò ôá êáèùñéóìÝíá óçìåßá ôïõ ýìíïõ. ÊáôÜ ôï ôÝëïò ôïõ Åóðåñéíïý, åéò ôï «Íõí áðïëýåéò», åôÝèç ðñï ôïõ ÷ïñïóôáôïýíôïò Áñ÷éåñÝùò ôï äéâÜìâïõëïí, ôï ïðïßïí êáôÜ ôçí áðüëõóéí ìåôåôÝèç ðáñÜ ôçí ìåóçìâñéíÞí ðýëçí ôïõ íáïý, ïðüèåí èá áíå÷þñåé ï áñ÷éåñåýò. Åãßíåôï ôïéïõôïôñüðùò ìßá, ïýôùò åéðåßí, åðßóçìïò ðñïðïìðÞ ôïõ áðåñ÷ïìÝíïõ ìåôÜ ôçí ÷ïñïóôáóßáí áñ÷éåñÝùò. Ïé åêêëçóéáæüìåíïé ðñïóÞñ÷ïíôï êáé çóðÜæïíôï ìå åõëÜâåéáí ôçí ÷åßñá ôïõ. Çîéþèçí ôüôå êáé åãþ, üðùò áóðáóèþ ôçí äåîéÜí ôïõ ìåãÜëïõ åêåßíïõ ÉåñÜñ÷ïõ, ôïõ áåéìíÞóôïõ ÅèíïìÜñôõñïò Ìçôñïðïëßôïõ Óìýñíçò êõñïý ×ñõóïóôüìïõ. ¹ôï - ðñÝðåé íá óçìåéùèÞ - áðüãåõìá Ðñùôï÷ñïíéÜò. Ï ôçñçôÞò üìùò ôïõ êáèÞêïíôïò êáé êáôÜ ðÜíôá Üîéïò ôçò áðïóôïëÞò ôïõ ÉåñÜñ÷çò, ïýôå êÜðïõ åõñßóêåôï ôçí þñá åêåßíçí, äéá íá ôéìÞóç äéá ôçò ðáñïõóßáò ôïõ êáììßáí óõãêÝíôñùóéí, ïýôå êáí åäÝ÷åôï ôüôå, åðß ôç Ðñþôç ôïõ ¸ôïõò, åéò ôï Ìçôñïðïëéôéêüí ìÝãáñïí. Äåí êáôÞëèåí ïýôïò êáôÜ ôçí þñáí åêåßíçí åéò ôïí íáüí, äéá íá åêôåëÝóç åí óðïõäÞ Ýíá åê ðáñáäüóåùò ôýðïí êáé íá åðéóôñÝøç áìÝóùò åéò ðñïóöéëåóôÝñáò áó÷ïëßáò, áëëÜ, ùò áíôéëáìâÜíåôáé ôéò áðü ôïí ôåëåóèÝíôá ðáíçãõñéêüí Åóðåñéíüí, äéá íá éêáíïðïéÞóåé ðüèïí éåñüí êáé æùçñÜí ôçò øõ÷Þò ôïõ áðáßôçóéí, äéá íá Ý÷åé êáôÜ ôï áðüãåõìá ôïýôï, áðüãåõìá Ðñùôï÷ñïíéÜò, ôçí ðåñéóóüôåñïí åðéèõìçôÞí êáé áíùôÝñáí äé’ áõôüí áðüëáõóéí. ÊáôÜ ôçí Ðñùôï÷ñïíéÜ åêåßíçí ï ìáêáñéóôüò ôåëåõôáßïò ôçò Óìýñíçò ÐïéìåíÜñ÷çò åß÷å óôåßëåé åéò ôï çìåñïëüãéïí ôçò ÈñçóêåõôéêÞò Áäåëöüôçôïò ôçò ðüëåùò «ÅõóÝâåéá» ôáò áêïëïýèïõò åõ÷Üò: «Ðáôþíôåò ôï êáôþöëéïí ôïõ íÝïõ ÷ñüíïõ, áò áíõøþóùìåí ôïí ëïãéóìüí ðñïò ôïí ÌÝãáí Èåüí ôùí ÐáôÝñùí ìáò, ßíá åðéäáøéëåýóç õðåñÜöèïíïí ôçí ÷Üñéí êáé åõìÝíåéáí Áõôïý åéò ôï Ïñèüäïîïí Åëëçíéêüí ÃÝíïò, ðåñß ôïõ ïðïßïõ áäéóôÜêôùò öñïíïýìåí, üôé åßíáé ìÝôï÷ïí èåßáò êáé åðïõñáíßïõ êëÞóåùò, áíá÷èåßóçò ðáñ’ áõôþ åéò áðñÜìéëëïí åèíéêüí éäåþäåò, äéá ôïýôï êáé êáôÞíôçóå ãÝíïò Óôáõñïöüñùí, âáóôÜæïí ôïí Óôáõñüí ôïõ Êõñßïõ åíþðéïí Åèíþí êáé ÂáóéëÝùí, õéþí ôå ÉóñáÞë, ùò áêñéâþò ãßíåôáé êáé óÞìåñïí åí ÌéêñáóéáôéêÞ ÅëëÜäé, üðïõ åéäýåé ùò öùò êáé ùò ðïëéôéóìüò åí ìÝóù ôùí åóêïôéóìÝíùí. Ï Óìýñíçò ×ÑÕÓÏÓÔÏÌÏÓ Óìýñíç, 1 Éáíïõáñßïõ 1922». Áõôáß Þóáí áé åõ÷áß ôïõ êáëïý ÐïéìÝíïò ôçò Óìýñíçò äéá ôï íÝïí Ýôïò 1922, äéá ôï ïðïßïí üìùò ôüóïí äéÜ öïñïé Þó áí á é áíåîåñåýíç ôïé âïõëáß ô ïõ Õ øßóôïõ!...».
ÊõñéáêÞ, ÄåõôÝñá çìÝñá ôïõ Ýôïõò 1922 åéò Áã. Áéêáôåñßíçí «Åãåñèåßò åíùñßò ôçí ðñùßáí, áíå÷þñçóá äéá ôïí éåñüí Íáüí ôçò Áãßáò Áéêáôåñßíçò, äéá íá ãíùñßóù Ýíá íáüí, üóôéò åöçìßæåôï ùò ï ëáìðñüôåñïò ôçò Óìýñíçò, íá áêïýóù äå êáé ôïí åí áõôþ øÜëëïíôá äéáêåêñé-
É.Í. Áã. Áéêáôåñßíçò ìÝíïí éåñïøÜëôçí ÐáíôåëÞí ÐáññçóéÜäçí. Ïýôïò åß÷å äéáäå÷èÞ åí ôù íáþ ôïýôù, ùò öáßíåôáé, ôïí öçìéæüìåíïí åðßóçò éåñïøÜëôçí ÐÝôñïí ÌáíÝáí, üóôéò åß÷å ìåôáôåèÞ åéò ôïí ü÷é ìáêñÜí åõñéóêüìåíïí Íáüí ôïõ Áã. Äçìçôñßïõ. Åíôüò ïëßãïõ åõñÝèçí ðñï ôïõ Íáïý. ¹ôï ðÜëëåõêïò, êáëéìÜñìáñïò, üíôùò äå ï ëáìðñüôåñïò êáé ìåãáëýôåñïò ôçò ðüëåùò. ÐåñéóóïôÝñá Þôï ç Ýêóôáóéò êáé ï èáõìáóìüò ìïõ üôáí åéóÞëèïí åíôüò ôïõ íáïý. Áðü ôï ðåñßöçìïí ôïýôï ôçò Ïñèïäïîßáò ôÝìåíïò äåí äéåóþèç, äõóôõ÷þò, ìåôÜ ôçí êáôáóôñïöÞí, ðáñÜ ìüíïí ôï ðçãÜäé ðïõ åõñßóêåôï åéò ôçí áõëÞí ôçò åêêëçóßáò. Åéò ôïí Íáüí áõôüí, Ýøáëëå ðñÜãìáôé ï ÐáíôåëÞò ÐáññçóéÜäçò, ôïí ïðïßïí åõñÞêá áðïëýôùò Üîéïí ôçò êáëÞò ôïõ öÞìçò. ¹ôï ðëÝïí ï ÐáññçóéÜäçò ãåñïíôÜ-
Ï Åêêëçóéïëüãïò
ÓÅË.
êïò, ìåôñßïõ áíáóôÞìáôïò, êáëëßöùíïò êáé êáëþò êáôçñôéóìÝíïò øÜëôçò, øÜëëùí ìå ðñïóï÷Þí êáé ôÝ÷íçí üëïõò ôïõò ýìíïõò ôçò áêïëïõèßáò. Åéò ôï ÷åñïõâéêüí, üôáí Ýöèáíå åéò ôï «ÔñéÜäé» ïðüôå, áíÝðôõóóåí üëçí ôïõ ôçí éêáíüôçôá, åãßíåôï ïëïêüêêéíïò áðü ôçí ðñïóðÜèåéáí ðïõ êáôÝâáëëåí, åèáýìáæå ôéò, åíèõìïýìáé ôï ìåãáëåéïí ìÜëëïí ôçò… ÁíáôïëÞò ðáñÜ ôïõ Âõæáíôßïõ, äéüôé ôüôå ç øáëìùäßá ìåôåâÜëëåôï ó÷åäüí åéò «áìáíÝ». Ðïéïò áìöéóâçôåß ôçí ìïéñáßáí åðßäñáóéí, áíôéóôÜóåùò ìÜëéóôá ìç ïýóçò, ôçò áóéáôéêÞò åðß ôçò âõæáíôéíÞò ìïõóéêÞò; Åãíþñéæåí üìùò ï äüêéìïò éåñïøÜëôçò ôá üñéá ìÝ÷ñé ôùí ïðïßùí, êáô’ åîáßñåóéí âåâáßùò êáé ïéêïíïìßáí, çäýíáôï íá öèÜóç, êáé ôïí äñüìïí ï ïðïßïò èá ôïí åðáíÝöåñåí åéò ôçí ïñèÞí ïäüí ôçò ãíçóßáò âõæáíôéíÞò ãñáììÞò. ¼ðùò üìùò Ýêáìíåí áõôÞí ôçí êëßóéí ðñïò… ÁíáôïëÜò, Ýôóé ìåôåôïðßæåôï üôáí ôïõ ôáßñéáæå, êáé ðñïò ôçí áíôßèåôïí, ðñïò ÄõóìÜò, êáôåýèõíóéí, äå÷üìåíïò ôçí êáôÜ ôï åõñùðáéêüí óýóôçìá äéöùíßáí åéò ôá ÅîáðïóôåéëÜñéá, ôá Áíôßöùíá êáé Üëëá áðü äéáöüñïõò íÝïõò, ïé ïðïßïé áðåôÝëïõí ôçí ÷ïñùäßá ôïõ».
2-1-1922 åéò ¢ãéïí ÄçìÞôñéïí «Áíå÷þñçóá ìåôÜ ôçí áðüëõóéí äéá íá åðéóôñÝøù åéò ôá ÌïñôÜêéá. ÊáôÜ ëÜèïò üìùò åðÞñá Üëëïí äñüìïí ï ïðïßïò ìå Ýâãáëå, äéá ôüóïí êáëÞí äé’ åìÝ óýìðôùóéí, åéò ôïí íáüí ôïõ Áãßïõ Äçìçôñßïõ. ¹ôï êáé áõôüò áðü ôïõò ðñþôïõò íáïýò ôçò ÅëëçíéêÞò Óìýñíçò. Ç Ëåéôïõñãßá åéò ôçí åêêëçóßáí áõôÞí óõíå÷ßæåôï áêüìç. ¸øáëëå äå ï åðßóçò ïíïìáóôþò ùóáýôùò éåñïøÜëôçò ÐÝôñïò ÌáíÝáò. ¹ôï åðéêåöáëÞò ìéêôÞò êáé ëßáí ðïëõóõíèÝôïõ ÷ïñùäßáò, Þôéò Ýøáëëåí áðü êåéìÝíïõ åõñùðáéêÞò óçìåéïãñáößáò áñìïíéêÞí ìïõóéêÞí. Áðü ôïí âõæáíôéíüí ç ìÜëëïí ôïí áíáôïëßôçí éåñïøÜëôçí ÌáíÝáí äåí ôï åðåñßìåíá áõôü. Ðéèáíüí èåùñþ, üôé ç áðñüâëåðôïò åêåßíç ðñïóöïñÜ áðü ôïí âõæáíôéíüí ôïýôï éåñïøÜëôçí áíôáðåêñßíåôï åéò áíÜëïãïí ôïõ åêêëçóéáæïìÝíïõ êïéíïý åðéèõìßáí. Ç È. Ëåéôïõñãßá åôåëåßôï õðü åíüò áñ÷éìáíäñßôïõ êáé åíüò äéáêüíïõ, ëßáí áìöïôÝñùí íåùôåñéæüíôùí. Ùò éäéáéôÝñùò ÷áñáêôçñéóôéêüí åí ðñïêåéìÝíù, ãåíéêþò äå èëéâåñüí, óçìåéþíù ôï üôé ï äéÜêïíïò, ìåôÜ ôçí åêöþíçóéí «Êáé Ýóôáé ôá åëÝç ôïõ ìåãÜëïõ Èåïý», áðÞããåéëåí áðü ôçí åðáêïëïõèïýóáí ÅêôåíÞ ÄÝçóéí «ÐÜíôùí ôùí Áãßùí ìíçìïíåýóáíôåò» ìüíïí ôçí ôåëåõôáßáí ôùí áéôÞóåùí «Ôçí åíüôçôá ôçò ðßóôåùò»! ÅðÝóôñåöïí ãåíéêþò êáôçõ÷áñéóôçìÝíïò. Åß÷ïí êáôïñèþóåé ìå ìßáí åîüñìçóéí êáé ìÜëéóôá åéò ôï Üãíùóôïí, íá áíåýñù êáé íá ãíùñßóù äýï áîéïëüãïõò åêêëçóßáò ôçò Óìýñíçò, áðü ôáò ïðïßáò, ìåôÜ ôçí ôñáãéêÞí êáôáóôñïöÞí, ôßðïôå äåí Ýìåéíå».
ÐÝìðôç, 6-1-1922, ÈåïöÜíåéá åéò ôçí Áãßáí Áéêáôåñßíçí «Åß÷ïí åéóÝëèç åéò ôçí Óìýñíçí ìå äéÞìåñïí êáé áõôÞí ôçí öïñÜí Üäåéáí ðñïò ôçí éäßáí óõããåíéêÞí ïéêßáí […]. Êáôçõèýíèçí êáé ðÜëéí ðñïò ôïí ü÷é ìáêñÜí åõñéóêüìåíïí Íáüí ôçò Áãßáò Áéêáôåñßíçò. ¸öèáóá ðåñß ôçí áñ÷Þí ôçò Äïîïëïãßáò. ÁìÝóùò áíôåëÞöèçí åí ôù Äåóðïôéêþ Èñüíù ÷ïñïóôáôïýíôá áñ÷éåñÝá ìåôÜ ìáíäýïõ. ¹ôï ï Ìçôñïðïëßôçò Äõññá÷ßïõ (1911-1925) êáé ìåôÝðåéôá ÌõôéëÞíçò ÉÜêùâïò (+1958), üóôéò, åîïñéóèåßò õðü ôùí Áëâáíþí, äéÝôñéâåí åéò ôçí Óìýñíçí, Ýíèá êáôÜ ôá íåþôåñá áõôïý Ýôç åß÷å æÞóåé êáé äç ùò áñ÷éäéÜêïíïò (1903-1908), ùò âïçèüò Åðßóêïðïò äå Ýðåéôá, õðü ôïí ôßôëïí ôïõ ×ñéóôïõðüëåùò (1908-1911) ôïõ áïéäÞìïõ Ìçôñïð. Óìýñíçò Âáóéëåßïõ êáé åí óõíå÷åßá, åðß ìéêñüí, ôïõ áåéìíÞóôïõ ×ñõóïóôüìïõ. ¹ôï ïýôïò ðåñéæÞôçôïò õðü ôùí ðëïõóéùôÝñùí óìõñíáéêþí åíïñéþí, áßôéíåò çìéëëþíôï, ðïßá ôïýôùí èá åß÷åí áõôüí ôåëåôïõñãüí êáôÜ ôçí ðáíÞãõñéí ôïõ íáïý ôçò, ôáò ìåãÜëáò åïñôÜò, áêüìç äå êáé áðëÜò ÊõñéáêÜò, ðñïò ðñïóÝëåõóéí ðåñéóóïôÝñùí ÷ñéóôéáíþí. Åêáëåßôï áêüìç êáé åéò êçäåßáò, ìíçìüóõíá, êáé Üëëáò ôåëåôÜò. ¹óêåé ôïéïõôïôñüðùò êáé ðÜëéí ôá ðáëáéÜ áõôïý êáèÞêïíôá, áíáðëçñþí ôïí ìç õðÜñ÷ïíôá ôüôå âïçèüí ôïõ Ìçôñïðïëßôïõ Åðßóêïðïí. ¹ôï ôüôå õðåñôåóóáñáêïíôïýôçò ôçí çëéêßáí êáé åêôüò ôùí Üëëùí åîùôåñéêþí ðñïóüíôùí, åß÷åí ùñáßá êáé ìåëùäéêÞí öùíÞí. Çðüñçóá öõóéêÜ, ðùò êáôÜ ìßáí ôïéáýôçí åïñôÞí íá ìç éåñïõñãÞóåé ï áñ÷éåñåýò, áëëÜ íá ÷ïñïóôáôÞóåé áðëþò. Ç Èåßá Ëåéôïõñãßá åôåëÝóèç õðü åíüò éåñÝùò êáé åíüò äéáêüíïõ. Ïé ôñåéò Üëëïé éåñåßò ôïõ íáïý åß÷ïí êáôáëÜâåé ôáò ðýëáò áõôïý, Ýíèá, öÝñïíôåò åðéôñá÷Þëéïí çãßáæïí ôïõò åéóåñ÷ïìÝíïõò ÷ñéóôéáíïýò äéá óôáõñïý êáé áãéáóôÞñïò - äé’ áãéáóìïý, öáßíåôáé ôçò ðñïçãïõìÝíçò […]. Ï íáüò åß÷åí áóöõêôéêþò ðëçñùèåß åêêëçóéÜóìáôïò. Ï äåîéüò ÷ïñüò áðåôåëåßôï, åêôüò ôïõ ðñùôïøÜëôïõ, áðü íÝïõò êáé ðïëëïýò ðáßäáò, êáëëéöþíïõò êáé êáëþò êáôçñôéóìÝíïõò. ÇêïëïõèÞèç åéò ôçí øáëìùäßáí ç ôÜîéò ôçò ðáñåëèïýóçò ÊõñéáêÞò. Ôï «¼óïé åéò ×ñéóôüí åâáðôßóèçôå» åøÜëç åéò ôï óýíçèåò áñãüí ìÝëïò ëáìðñþò. Ï äå ×åñïõâéêüò ¾ìíïò, êáôÜ ôçí êñáôïýóáí äéá ôçí åïñôÞí ôáýôçí ìïõóéêÞí ðáñÜäïóéí, åéò Þ÷ïí âáñýí ìåôÜ ôÝ÷íçò êáé ìåãáëïðñåðåßáò. Ëßáí åíôÝ÷íùò åðßóçò êáé ëáìðñþò åøÜëçóáí êáé ïé ëïéðïß ýìíïé.
Ï áñ÷éåñåýò, ðáñÜ ôù ïðïßù ßóôáôï, äéáêïíþí áõôþ, çëéêéùìÝíïò ôéò êëçñéêüò, åôÞñåé áêñéâÝóôáôá êáé åéò üëáò ôáò ëåðôïìåñåßáò ôçí ôÜîéí ôùí áñ÷éåñáôéêþí ÷ïñïóôáóéþí. Ðëçí üìùò ïýôå åéò ðáñáôÞñçóéí ðñïÝâç, ïýôå åëáöñþò åäõóöüñçóå äéá ãåíïìÝíáò åéò ôçí Ëåéôïõñãßáí ïõ ìüíïí, åðéôïìÜò, áëëÜ êáé ìåãÜëáò êáé óïâáñÜò ðáñáëåßøåéò. (Åí åêáôÝñá ôùí äýï ìåôÜ ôçí Ìåã. Åßóïäïí Åêôåíþí ÄåÞóåùí ôñåéò, ìüíïí, åê ôùí äþäåêá, áéôÞóåéò áðçããÝëèçóáí). ÌåôÜ ôï «Åßç ôï üíïìá Êõñßïõ» ï áñ÷éåñåýò, áíåëèþí åðß ôçò åîÝäñáò êáé öÝñùí åðéôñá÷Þëéïí êáé ìéêñüí ùìïöüñéïí, åôÝëåóå ôçí áêïëïõèßáí ôïõ Ìåã. Áãéáóìïý. Ôçí ùñáéïôÜôçí åõ÷Þí «ÔñéÜò, õðåñïýóéå» áíÝãíùóåí ïýôïò óõíôåëïýóçò êáé ôçò ìåëùäéêÞò ôïõ öùíÞò, ëáìðñþò. ÌåôÜ ôï ðÝñáò ôïõ áãéáóìïý ï ëáüò ðñïÝâç åéò ôçí áðïãýìíùóéí ôçò åîÝäñáò åê ôùí ìõñóéíþí êáé ôùí äéáöüñùí áõôÞò áíèÝùí, Üôéíá ðåñÝëáâåí ìåè’ åáõôïý, ÷Üñéí åõëáâåßáò, êáôÜ åðéêñáôïýí ôïðéêüí Ýèéìïí, ï áñ÷éåñåýò äå Þñ÷éóå íá áãéÜæç ôïõò åêêëçóéáæïìÝíïõò äéá ôïõ ôåëåóèÝíôïò Áãéáóìïý åê ôùí âáèìßäùí ôïõ Äåóðïôéêïý Èñüíïõ, øáëëïìÝíùí ôùí éäéïìÝëùí ôçò ËéôÞò. ¸îùèåí ôïõ íáïý õðÞñ÷ïí äýï, áíÜ ìéáí åêáôÝñùèåí ôçò åéóüäïõ, óôÝñíáé, ïðüèåí Ýðéïí êáé ðáñÝëáâïí äéÜ ôïõò óõããåíåßò ìïõ áãéáóìüí. Ï êáèéåñùìÝíïò êáôÜ ôçí çìÝñáí ôáýôçí åéò ôáò ðáñáëßïõò ðüëåéò, ìåôÜ ôçí È. Ëåéôïõñãßáí, áãéáóìüò ôùí õäÜôùí åéò ôïí ëéìÝíá, äéá ôçò åí åðéóçìüôçôé êáèüäïõ åêêëçóéáóôéêÞò ðïìðÞò, äåí åãßíåôï êáôÜ ôçí åðï÷Þí ôïõëÜ÷éóôïí åêåßíçí åéò ôçí Óìýñíçí». Ïýôå ôï 1897 áíáöÝñåôáé ôåëåôÞ áãéáóìïý õäÜôùí óôï ìíçìïíåõèÝí ðñüãñáììá éåñþí áêïëïõèéþí ôçò Ìçôñïðüëåùò Óìýñíçò. Áõôü ìðïñåß íá áðïäßäåôáé óôçí áðïöõãÞ ðñïöáíþò ôùí åéèéóìÝíùí êáôÜ ôçí ôåëåôÞ ôéìþí åê ìÝñïõò ôùí Ôïýñêùí êáé ôçò äçìéïõñãïõìÝíçò õðï÷ñåþóåùò åê ìÝñïõò ôïõò.
ÐáñáóêåõÞ, 7-1-1922, Óýíáîéò ôïõ Ðñïäñüìïõ åéò ôçí Áã. ÖùôåéíÞí Ï êýêëïò ôùí åïñôþí ôïõ ôåëåõôáßïõ Óìõñíáéêïý Áãßïõ ÄùäåêáçìÝñïõ, êëåßíåé åêåß üðïõ Üíïéîå, óôïí éóôïñéêü Ìçôñïðïëéôéêü Íáü ôçò Áãßáò ÖùôåéíÞò, êáèþò ìáò ëÝãåé ï óõããñáöÝáò: «Äåí åðñüöèáóá ôïí ¼ñèñïí, Ýöèáóá äå êáé åéò ôçí Ëåéôïõñãßáí êáèõóôåñçìÝíïò. Éåñïýñãåé ðñåóâýôåñïò ìåôÜ äéáêüíïõ, ÷ïñïóôáôïýíôïò åðß ôïõ Èñüíïõ ìåôÜ ìáíäýïõ ôïõ Ìçôñïðïëßôïõ Óìýñíçò. Ùìßëçóåí ïýôïò åéò ôï Êïéíùíéêüí, äçëþóáò üôé èá Þôï óýíôïìïò, êáè’ üôé ïé ÷ñéóôéáíïß, ëüãù ôïõ åñãáóßìïõ ôçò çìÝñáò, èá åðåßãïíôï üðùò ìåôáâþóéí åéò ôáò åñãáóßáò ôùí. Ìå åîÝíéóåí ç áñ÷éåñáôéêÞ áýôç äÞëùóéò ðåñß ôïõ åñãáóßìïõ ôçò óçìåñéíÞò çìÝñáò, êáôÜ ôçí ïðïßáí åí ÇñáêëÝéù åôçñåßôï ôüôå, ãåíéêÞ áñãßá». Åíôïýôïéò, ïé åí åßäåé ÷ñïíéêïý óçìåéþóåéò ôïõ áåéìíÞóôïõ èåïëüãïõ ê. ÆåõãáäÜêç äåí óôáìáôïýí åäþ, áëë’ åêôåßíïíôáé Ýùò êáé ôçí 14ç Éïõíßïõ 1922, äßíïíôÜò ìáò Ýôóé ôçí åõêáéñßá åí åõèÝôù ÷ñüíù, íá ðáñïõóéÜóïõìå ôéò áêüìç óõãêéíçôéêüôåñåò ðåñéãñáöÝò ôùí éåñþí ôïõ áíáìíÞóåùí, áðü ôçí ôåëåõôáßá ÌåãÜëç ÅâäïìÜäá ôùí Ðáèþí, óôçí Óìýñíç. * “Áé ÷ñéóôéáíéêáß åïñôáß ôïõ ôåëåõôáßïõ Ýôïõò ôçò Óìýñíçò (1921-1922), Á´ Ýêäïóç 1975.
9