Η Δίκη των "Δικαστών" by Μπάμπης Καββαδίας

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ» ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Τίτλος: Η Δίκη των «Δικαστών» Μετάφραση: Μπάμπης Καββαδίας Σύνθεση Εξωφύλλου - Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση: Μπάμπης Καββαδίας Φωτογραφία εξωφύλλου: Άποψη του εδωλίου των κατηγορουμένων στη δίκη «The United States of America vs. Josef Altstötter, et al.». Από το αρχείο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Harvard.

Άδεια CREATIVE COMMONS - Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα (CC BY-NC-ND 3.0 GR). Το κείμενο προσφέρεται ελεύθερα για πειρατεία με την προϋπόθεση να αναφέρεται ο συγγραφέας και να ειδοποιείται στην διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου bampgs@gmail.com. Ο συγγραφέας θα επιφυλασσόταν των δικαιωμάτων του μόνο για την περίπτωση χολιγουντιανής κινηματογραφικής μεταφοράς του συγκεκριμένου έργου, αλλά –ευτυχώς- το θέμα της εργασίας αυτής έχει ήδη γίνει κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνιστές τους Burt Lancaster και Spencer Tracy: “Judgement At Nuremberg”, σε σκηνοθεσία του Stanley Kramer (1961). Αίγιο, Ιούλης 2013 2013. traversada.blogspot.gr

Η Δίκη των «Δικαστών» Αποσπάσματα από τα πρακτικά της Δίκης των Δικαστών του Γ΄ Ράιχ (Νυρεμβέργη, 1947)

Μετάφραση ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

traversada.blogspot.gr

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Η σύσταση του Δικαστηρίου και οι πρώτες αντιπαραθέσεις

Μετά τη γνωστή Δίκη της Νυρεμβέργης, όπου τα εναπομείναντα μεγάλα κεφάλια του ναζιστικού καθεστώτος (Γκαίρινγκ, Γιόντλ, Καλτενμπρούνερ, Κάιτελ, Ες κλπ) δικάστηκαν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από Δικαστές – εκπροσώπους των τεσσάρων μεγάλων νικητριών Δυνάμεων (ΕΣΣΔ, Μ. Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία), πραγματοποιήθηκαν άλλες 12 δίκες. Σε αυτές τις Δίκες προχώρησαν αποκλειστικά οι ΗΠΑ, ενώ στο εδώλιο κάθονταν μικρότερα στελέχη ή υπάλληλοι του ναζιστικού κρατικού μηχανισμού (π.χ. οι γιατροί των στρατοπέδων συγκέντρωσης) αλλά και κληρικοί, ιδιώτες και επιχειρηματίες που στήριξαν τους Ναζί (π.χ. οι μέτοχοι της βιομηχανίας KRUPP) κ.α. Μια από αυτές τις δίκες ήταν και η δίκη των Γερμανών δικαστών που υπηρέτησαν το ναζιστικό καθεστώς (Υπόθεση «The United States of America vs. Josef Altstötter, et al.», Μάρτης – Δεκέμβρης 1947). Προβεβλημένοι και μη νομικοί επιστήμονες οι οποίοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στο φασισμό από τις δικαστικές έδρες και το Υπουργείο Δικαιοσύνης,

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

επικυρώνοντας και εφαρμόζοντας τους μισάνθρωπους νόμους των Ναζί. Το σημαντικότερο ζήτημα -όχι τόσο νομικό, όσο πολιτικό- που είχε προκύψει σε εκείνη (αλλά και στις άλλες δίκες) ήταν το εξής: Οι δικαστές αυτοί κατηγορούνταν για εγκλήματα που φέρονται να διέπραξαν εφαρμόζοντας τους νόμους του κράτους τους, «εκτελώντας εντολές», δηλαδή! Κατά πόσον λοιπόν ήταν ένοχοι για τις πράξεις που τους καταλόγιζαν; Δεν ήταν άραγε υποχρεωμένοι όχι απλά να τηρούν οι ίδιοι προσωπικά, αλλά και να επιβάλλουν στους άλλους τους νόμους του καθεστώτος, όσο «κακοί» και να ήσαν αυτοί (πχ εκτοπίσεις, φυλετικές διακρίσεις, εκτελέσεις κλπ); Αυτό το ζήτημα είχε απασχολήσει έντονα τους νομικούς των Σύμμαχων Δυνάμεων ήδη από όταν προετοιμάζανε το κατηγορητήριο για την κύρια Δίκη της Νυρεμβέργης. Η κατηγορηματική άρνηση της ΕΣΣΔ να δείξει το οποιοδήποτε έλεος στους εχθρούς της ανθρωπότητας και φονιάδες τόσων εκατομμυρίων πολιτών βρήκε μπροστά της την διαλλακτικότητα των νομικών των άλλων Δυνάμεων, οι οποίοι με νομικοθετικιστικά προσχήματα ήσαν διατεθειμένοι να κάνουν τα στραβά μάτια μπροστά στη συμμετοχή ορισμένων εκ των κατηγορουμένων στις ναζιστικές θηριωδίες. Γέννημα ενός κάποιου συμβιβασμού ήταν η Συμφωνία του Λονδίνου στις 8 Αυγούστου του ’45, η οποία πέρα από τη δημιουργία του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου, περιείχε 8

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

και έναν Καταστατικό Χάρτη με τις γενικές αρχές που θα διείπαν τη διαδικασία αυτού του Δικαστηρίου. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που έλυνε εκείνος ο καταστατικός χάρτης ήταν ακριβώς αυτή η προβλέψιμη άμυνα των κατηγορουμένων, οι οποίοι θα ισχυρίζονταν ότι: «Δεν ευθυνόμαστε για τίποτα. Κάναμε ότι μας έλεγε μια ομάδα αιμοδιψών και ψυχασθενών. Αν δεν τα κάναμε, θα μας κατηγορούσαν για προδοσία και θα μας σκοτώνανε. Εκτελούσαμε άνωθεν εντολάς.» Στο άρθρο 8, λοιπόν, του Καταστατικού Χάρτη του Δικαστηρίου αυτού, διαβάζουμε το εξής: «Το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος, ενήργησε δεσμευμένος από την Κυβέρνησή του ή από κάποιον ανώτερο, δεν τον απαλλάσσει από την ευθύνη του, αλλά μπορεί να αξιολογηθεί κατά την επιμέτρηση της ποινής του, εάν το Δικαστήριο το θεωρήσει απαραίτητο.» Η κατηγορηματική αυτή διατύπωση δεν αμφισβητήθηκε στην κύρια Δίκη της Νυρεμβέργης, αλλά στις επόμενες – απόντων όχι μόνο των ΕΣΣΔ αλλά και της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας- οι ΗΠΑ φάνηκαν διατεθειμένες να τις παρακάμψουν και να μην περιοριστούν στην ευχέρεια που τους έδινε να δείξουν επιείκεια μόνο στην επιμέτρηση της ποινής. Το Κατηγορητήριο που είχαν να αντιμετωπίσουν οι 16 κατηγορούμενοι δικαστικοί, και το οποίο συντάχθηκε βάσει του CC Law 10, δηλαδή του υπ’ αριθμ. 10 Νόμου του Συμμαχι9

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

κού Συμβουλίου Ελέγχου, του σώματος που δημιουργήθηκε για την προσωρινή διοίκηση της ηττημένης Γερμανίας, ήταν το εξής: Ι) Συμμετοχή σε συνωμοσία για την απόπειρα και διάπραξη εγκλημάτων κατά της ειρήνης, ΙΙ) Εγκλήματα πολέμου, ΙΙΙ) Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, IV) Συμμετοχή σε εγκληματικές οργανώσεις (Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα και SS). Στο κατηγορητήριο γίνεται αναφορά στο πώς το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα ήδη από την άνοδό του στην εξουσία (Γενάρης του 1933) παρενέβη στην Δικαιοσύνη και στην διαδικασία απονομής της, δημιουργώντας ειδικά δικαστήρια για να δικάζουν και να καταδικάζουν τους πολιτικούς αντιπάλους τους, τους κομμουνιστές, τους Εβραίους κλπ, απομακρύνοντας Δικαστές που δεν ήταν άρειοι, υπαγορεύοντας σε αρκετές περιπτώσεις με ειδικές εγκυκλίους τις αποφάσεις στις οποίες θα έπρεπε να κατέληγαν οι δικαστές κλπ. Επίσης στέκεται στο πώς οι Γερμανοί δικαστές προχώρησαν σε σωρεία αποφάσεων εφαρμόζοντας νόμους του ναζιστικού καθεστώτος που έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα (πχ εκτοπίσεις, στειρώσεις και εκτελέσεις για λόγους πολιτικούς και φυλετικούς) ή ακόμα και επιβάλλοντας ποινές για πράξεις οι οποίες δεν διώκονταν από κανένα νόμο, κατά παρά-

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

βαση της θεμελιώδους αρχής του Δικαίου nullum crimen, nulla poena sine lege (κανένα έγκλημα, καμία ποινή χωρίς νόμο). Να ένα απόσπασμα από την εναρκτήρια αγόρευση του εκπροσώπου της Κατηγορούσας Αρχής, Ταξίαρχου του Στρατού των ΗΠΑ, Τέλφορντ Τέιλορ: «Αυτή η υπόθεση είναι αρκετά ασυνήθιστη, μιας και οι κατηγορούμενοι κατηγορούνται για εγκλήματα που διέπραξαν εν ονόματι του νόμου. Αυτοί οι άντρες, από κοινού με τους αποβιώσαντες ή φυγάδες συναδέλφους τους είναι η προσωποποίηση του τι θεωρείτο Δικαιοσύνη στο Τρίτο Ράιχ. Οι περισσότεροι από τους κατηγορούμενους έχουν υπηρετήσει από καιρού είς καιρόν, σαν δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματούχοι του Υπουργείου Δικαιοσύνης του Ράιχ. Όλοι τους –πλην ενός- είναι νομικοί. Όλοι τους είναι συνηθισμένοι στα δικαστήρια, παρόλο που η τωρινή τους θέση ίσως τους είναι πρωτόγνωρη. Όμως το Δικαστήριο δεν είναι απλά μια αίθουσα. Είναι μια διαδικασία και ένα πνεύμα. Είναι ο οίκος του Νόμου. Αυτό το γνωρίζουν καλά οι κατηγορούμενοι, ή τουλάχιστον, πρέπει να το γνώριζαν σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Αν θέλετε τη γνώμη μου, είμαι σίγουρος ότι το γνωρίζουν ακόμα. Μάλιστα, η ουσία των κατηγοριών εναντίον αυτών των ανθρώπων, των επικεφαλής του γερμανικού δικαιικού συστήματος, είναι ότι συνει11

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

δητά και ηθελημένα παραβίασαν τον νόμο, ότι συνήργησαν σε μια ανίερη μασκαράτα διοργανωμένη από μια βάναυση τυραννία, που έφερε το προσωπείο της δικαιοσύνης και μετέτρεψε το Γερμανικό δικαιικό σύστημα σε μια μηχανή δεσποτισμού, επιβολής, λεηλασίας και σφαγών. Οι μέθοδοι με τις οποίες διαπράχθηκαν αυτά τα εγκλήματα μπορεί να είναι πρωτόγνωροι σε κάποιο βαθμό, αλλά τα ίδια τα εγκλήματα δεν είναι καθόλου άγνωστα. Είναι παλιά όσο και η ιστορία του ανθρώπου, και όνομά τους είναι φόνος, βασανιστήρια, λεηλασία, και άλλα, εξίσου γνώριμά μας. Τα θύματα αυτών των εγκλημάτων είναι αμέτρητα, και από όλα τα έθνη της Ευρώπης. Επειδή όμως αυτά τα εγκλήματα διαπράχθηκαν υπό τον μανδύα των δικανικών διαδικασιών, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή το τι δεν συνιστά κάποιο έγκλημα για την κατηγορούσα αρχή. Οι κατηγορούμενοι και οι συνάδελφοί τους διαστρέβλωσαν, παραμόρφωσαν και τελικά κατάφεραν να εξαφανίσουν την Δικαιοσύνη και τον Νόμο από τη Γερμανία. Μετέτρεψαν τα δικαστήρια και την διαδικασία απονομής δικαιοσύνης σε ένα ζωτικό στοιχείο της δικτατορίας. Ίδρυσαν και λειτούργησαν Ειδικά Δικαστήρια υπάκουα μόνο στις πολιτικές επιταγές του χιτλερικού 12

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

καθεστώτος. Εξαφάνισαν κάθε τι που εγγυόταν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Απείλησαν, τρομοκράτησαν και αρνήθηκαν στοιχειώδη δικαιώματα σ’ αυτούς που εμφανίστηκαν ενώπιόν τους στα Δικαστήρια. Οι «δίκες» που διεξήγαγαν αποτέλεσαν κακόγουστες φάρσες, με τις όποιες προφάσεις νομικών διαδικασιών να χρησιμεύουν μόνο και μόνο στο να εξαπατηθούν τα ανυπεράσπιστα θύματά τους. Αυτή τους η συμπεριφορά είναι ντροπιαστική για το λειτούργημά τους. Πολλές από τις πράξεις τους ενδεχομένως είναι εγκληματικές. Όμως, δεν συμπεριλαμβάνονται ως τέτοιες στο κατηγορητήριο. Τα στοιχεία με τα οποία αποδεικνύεται αυτή τους η συμπεριφορά, θα παρουσιασθούν ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου, μιας και είναι ουσιώδη για την θεμελίωση και την απόδειξη των εγκλημάτων για τα οποία κατηγορούνται. Όμως, αυτή τη στιγμή, οι κατηγορούμενοι δεν καλούνται να απολογηθούν για την παραβίαση των στοιχειωδών δικονομικών αρχών. Αντιθέτως, οι κατηγορούμενοι διώκονται για τη συνέργειά τους και την ευθύνη τους σε ανθρωποκτονίες, βασανιστήρια και άλλες βιαιότητες, που όλα τους προέκυψαν –και τα οποία οι κατηγορούμενοι γνώριζαν καλά ότι ήταν αναπόφευκτη συνέπεια- από τις δραστηριότητές τους σαν δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματούχοι του 13

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Υπουργείου Δικαιοσύνης. Αυτοί εδώ οι άνθρωποι φέρουν την ίδια ευθύνη με τους ηγέτες του Τρίτου Ράιχ, τους διπλωμάτες, τους στρατηγούς, τους αξιωματούχους του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, τους γερμανούς βιομήχανους και άλλους, για το Ολοκαύτωμα, για τους θανάτους και τη δυστυχία που επέφερε στην Γερμανία και σε όλο τον κόσμο το Τρίτο Ράιχ. Το μερίδιο της ευθύνης για όλα αυτά που φέρουν οι γερμανοί νομικοί δεν είναι μικρό. Δεν μπορούν να απαλλαγούν της ευθύνης τους για όλα αυτά επικαλούμενοι την αρετή και το κύρος των δικαστικών τους χιτώνων, όπως δεν μπορούν και οι στρατιωτικοί να επικαλεστούν τη στολή τους. Να ξεκαθαρίσουμε και κάτι άλλο. Ορισμένα από τα αποδεικτικά στοιχεία αυτής της υπόθεσης σχετίζονται με πράξεις που διαπράχθηκαν πριν το ξέσπασμα του Πολέμου το 1939. Αυτές τις πράξεις θα τις επικαλεστούμε για να αποδείξουμε ότι οι κατηγορούμενοι ήσαν μέρος του σχεδίου για την διάπραξη όλων των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν μετά το ξέσπασμα του πολέμου, καθώς και για να αποδείξουμε ότι οι κατηγορούμενοι κατανοούσαν πλήρως και ταυτόχρονα επεδίωκαν τις εγκληματικές συνέπειες των πράξεών τους κατά τη διάρκεια του πολέμου.» Από τη μεριά της η υπεράσπιση πρόβαλε ανάμεσα σε άλλους και τον παρακάτω ισχυρισμό: 14

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Οι δικαστές ήσαν πλήρως υποταγμένοι στην απόλυτη εξουσία του Φύρερ και δεν μπορούσαν να δράσουν διαφορετικά. Αλλά καλύτερα, ας δούμε τα λόγια του δρ. Kubuschok, συνήγορου του δρ. Schlegelberger (το πιο βαρύ όνομα από τους κατηγορουμένους), όταν πήρε το λόγο για την εναρκτήρια αγόρευση εκ μέρους όλων των κατηγορουμένων: «Θα αποδείξουμε ότι από την περίοδο που ήταν Καγκελάριος του Ράιχ ο Μπρούενινγκ, το βάρος της νομοθέτησης έπεφτε όλο και περισσότερο προς τον Πρόεδρο του Ράιχ, δίνοντάς του την δυνατότητα να εκδίδει διατάγματα εκτάκτου ανάγκης. [...] Το καθοριστικό σημείο ήταν ο Εξουσιοδοτικός Νόμος της 24 Μαρτίου 1933 (Ermaechtigungsgesetz), ο οποίος απετέλεσε την βάση για όλη την μετέπειτα νομοθεσία. Το υπουργικό συμβούλιο πλέον είχε την εξουσία να εκδίδει δικούς του νόμους [...]. Έτσι, σε συνδυασμό και με το αρ. 56 του Συντάγματος της Βαϊμάρης, το οποίο έδινε την εξουσία στον Καγκελάριο να καθορίζει την γενική πολιτική, δόθηκε το δικαίωμα στον Καγκελάριο Χίτλερ να νομοθετεί ουσιαστικά μόνος του. Στην πορεία του χρόνου ο Χίτλερ έκανε πολύ συχνή χρήση αυτού του δικαιώματος. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η υπεράσπιση θα εξετάσει το ζήτημα της προβλεπόμενης τυπικής διαδικασίας για τη θέσπιση των νόμων και των συνεπειών της. 15

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Επομένως, είμαστε αντιμέτωποι με το νομικό πρόβλημα της δέσμευσης από τις εντολές του Φύρερ. [...] Θα εξετάσουμε ολόκληρο το μηχανισμό παραγωγής νόμων, όπως διαμορφώθηκε εκείνη την περίοδο. Θα αποδείξουμε ότι ναι μεν το καθεστώς του Χίτλερ διέθετε Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο συνεδρίαζε, αλλά ο χαρακτήρας του ήταν εντελώς διαφορετικώς από τα προηγούμενα Υπουργικά Συμβούλια. Δεν θέτονταν θέματα σε ψηφοφορία. Στο ζήτημα της νομοθέτησης, ο Χίτλερ εξασκούσε το δικαίωμά του σαν Καγκελάριος να καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές της πολιτικής που θα ασκούσε η κυβέρνησή του. Όσο δυνάμωνε η θέση του Χίτλερ, ειδικά μετά τον Αύγουστο του 1934, και οι εξουσίες του Καγκελάριου του Ράιχ και του Πρόεδρου του Ράιχ ενώθηκαν στο πρόσωπό του, οι συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου μετατράπηκαν ουσιαστικά σε συναντήσεις στις οποίες ο Χίτλερ ανέλυε τις εντολές του. Για την υλοποίηση αυτών των εντολών, οι Υπουργοί καλούνταν να συντάσσουν νομοσχέδια, ανάλογα με το υπουργείο τους. Τα νομοσχέδια αυτά διανέμονταν και σε άλλα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου για να εκφράσουν την γνώμη τους πριν τις συνεδριάσεις, και για να εκφράσουν τυχόν αντιρρήσεις, για κομμάτια των νομοσχεδίων που αφορούσαν και ζητήματα των δικών τους αρμοδιοτήτων. Τα νομοσχέδια αυτά, από τη στιγμή που 16

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

είχαν «περάσει» από το Υπουργικό Συμβούλιο, ψηφίζονταν, χωρίς κάποια άλλη συζήτηση. [...] Θα χρειαστεί να αναπαραστήσουμε τα γεγονότα εκείνα, όπως ακριβώς συνέβησαν εκείνο τον καιρό, σε ένα κράτος υπό δικτατορία, και να αποδείξουμε ποιες ήταν οι νομικές συνέπειες πράξεων που διαπράττονταν κάτω από ένα τέτοιο καθεστώς. Θα προκύψει το ερώτημα, ποιες θα ήταν οι συνέπειες αν κάποιος δεν συμμορφωνόταν με μια διαταγή και το κατά πόσο η συμμόρφωση με μια εντολή αποκλείει νομικά την ενοχή. Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να εξεταστεί ήταν η σχέση ανάμεσα στους δικαστικούς και την αστυνομία. Ο καθοριστικός ρόλος που έπαιξε ο Χίμλερ, όντας επικεφαλής ολόκληρης της αστυνομίας, πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη. Όπως θα φανεί και από την έκθεση ενώπιόν Σας όλων των δεδομένων, η αστυνομία επενέβαινε σε υποθέσεις της δικαιοσύνης, με κυριότερο αποτέλεσμα αυτής της διαρκούς παρέμβασης το αποφασιστικό αποδυνάμωμα της δικαστικής εξουσίας. Θα δούμε με τι τρόπους προσπαθούσαν να καταπολεμήσουν αυτήν την παρέμβαση οι δικαστικοί. Θα αναδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας η διάσταση ανάμεσα στο δικαστικό σώμα, που από τη φύση του είναι αδύναμο, και στην αστυνομία, η οποία ήταν αδίστακτα εξοπλισμένη με όλες τις εξουσίες που μπορούσαν να της παρέχουν ο 17

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Χίμλερ και ο Χίτλερ. Ξανά και ξανά θα αποδείξουμε το πώς ο Δικαστής ήταν αντιμέτωπος με τετελεσμένα γεγονότα, το πώς πάλεψε να υπερασπίσει ή να ανακαταλάβει χαμένο έδαφος, το πώς κάθε του ενέργεια υποσκιαζόταν από την διαρκή πίεση και τα μέσα που αξιοποιούσε η αστυνομία. [...] Αν η κατηγορούσα αρχή επιμένει να ερμηνεύει την ουσία διαφόρων νόμων ως εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας, θα πρέπει να διερευνήσουμε το κατά πόσο οι πραγματικές συνθήκες ζωής εκείνην την εποχή απετέλεσαν την αφορμή για την λήψη τέτοιων αυστηρών νομοθετικών μέτρων. Μια από τις βασικές αρχές οποιουδήποτε συστήματος ποινικής δικαιοσύνης είναι ο αποτρεπτικός χαρακτήρας των ποινών. Το ποια ακριβώς μορφή θα πάρει η ποινή, για να διατηρεί αυτόν τον αποτρεπτικό της χαρακτήρα, το καθορίζουν οι συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περίσταση. Επομένως, όταν σε μια κοινωνία επικρατούν οξυμένες συνθήκες, αντίστοιχα και οι ποινές, αν θέλουν να επιτελούν τον αποτρεπτικό τους σκοπό, θα χαρακτηρίζονται από αντίστοιχα αυξημένη αυστηρότητα. [...] Όσον αφορά το θέμα της ευθανασίας, θα το εξετάσουμε σε βάθος και με την προσήκουσα προσοχή και αντικειμενικότητα. Θα αποδείξουμε ότι το μέτρο αυτό προήλθε από τον ίδιο τον Χίτλερ και την Καγκελαρία 18

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

του Φύρερ. Θα αποδείξουμε επίσης -και αυτό είναι αποτέλεσμα της θέσης της Δικαιοσύνης στην δημόσια διοίκηση- ότι οι Δικαστές δεν ενημερώθηκαν ποτέ από τους αρμόδιους για την λήψη τέτοιων μέτρων, παρά μόνο από εξωτερικές πηγές. [...]» Για να δούμε, λοιπόν, ενδεικτικά ορισμένα από τα μέτρα, για τα οποία οι γερμανοί δικαστές... «δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα» ή που «συνέβαιναν χωρίς αυτοί να τα ξέρουν» κλπ.

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Οι Νόμοι των Ναζί

1. Έγγραφο Υπ’ αριθμ. NG-715 (Υπ’ αριθμ. 112 Αποδεικτικό στοιχείο κατηγορούσας αρχής): Νόμος της 7ης Απριλίου 1933, περί της ασκήσεως του δικηγορικού επαγγέλματος Άρθρο 1 Η άδεια άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος από δικηγόρους που, σύμφωνα με τον Νόμο για την Αποκατάσταση της Δημόσιας Διοίκησης της 7ης Απριλίου 1933, δεν έχουν Άρεια καταγωγή θα ανακληθεί μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 1933. Η ανάκληση της άδειας υπό την παρ. 1 δεν θα εφαρμοστεί σε δικηγόρους οι οποίοι την είχαν αποκτήσει πριν την 1η Αυγούστου 1914 ή οι οποίοι κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πολέμησαν στις γραμμές του Γερμανικού Στρατού ή των Συμμάχων του ή των οποίων οι πατεράδες ή οι γιοι σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης κατά τον παραπάνω πόλεμο. [...] Άρθρο 3 Άτομα που έχουν συμμετάσχει σε Κομμουνιστικές δραστηριότητες δεν μπορούν να αποκτήσουν άδεια άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος. Άδειες άσκησης που έχουν ήδη εκδοθεί, θα ανακληθούν.

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

2. Έγγραφο υπ’ αριθμ. NG-715 (112 Απ. στ. κατ. αρχής): Νόμος της 28ης Ιουνίου 1935 για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα Μέρος Ι - Δημιουργία δικαίου από αναλογική εφαρμογή ποινικών νόμων. Τα άρθρα 2 και 2α του ποινικού κώδικα τροποποιούνται ως εξής: Άρθρο 2: Όποιος διαπράξει μια πράξη για την οποία προβλέπεται τιμωρία από τον νόμο ή η οποία πρέπει να τιμωρηθεί βάσει των θεμελιωδών αρχών του ποινικού δικαίου ή του κοινού αισθήματος του λαού, τιμωρείται. Αν δεν μπορεί να εφαρμοσθεί κάποιος συγκεκριμένος ποινικός νόμος στην περίπτωσή του, θα τιμωρηθεί σύμφωνα με τον νόμο ο οποίος εκτιμάται ότι είναι πιο ταιριαστό να εφαρμοστεί στη συγκεκριμένη πράξη. 3. Έγγραφο Υπ’ αριθμ. NG-715 (112 Απ. στ. κατ. αρχής): Νόμος της 15 Σεπτεμβρίου 1935, για την προστασία του Γερμανικού Αίματος και Τιμής Εμποτισμένοι από την πεποίθηση ότι η καθαρότητα του Γερμανικού αίματος είναι προαπαιτούμενο για την σταθερότητα του Γερμανικού λαού, και κινούμενοι από την άκαμπτη

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

θέληση να προστατέψουμε το Γερμανικό Έθνος, το Ράιχσταγκ ομόφωνα ψήφισε τον παρακάτω νόμο: Άρθρο 1 (1) Απαγορεύονται οι γάμοι ανάμεσα σε Εβραίους και Γερμανούς Γερμανικής ή άλλης Αρείας καταγωγής. Γάμοι που πραγματοποιούνται σε παράβαση του παρόντος είναι άκυροι, ακόμα και αν συνήφθηκαν στο εξωτερικό, με σκοπό την παράκαμψη του παρόντος νόμου. (2) Η διαδικασία για την ακύρωση του γάμου κινείται μόνο από τον εισαγγελέα. Άρθρο 2 Απαγορεύεται η σεξουαλική επαφή (εκτός γάμου) ανάμεσα σε Εβραίους και Γερμανούς Γερμανικής ή άλλης Αρείας καταγωγής. [...] Άρθρο 5 (1) Όποιος παραβιάσει την απαγόρευση του αρ. 1, τιμωρείται με καταναγκαστική εργασία. (2) Όποιος παραβιάσει την απαγόρευση του άρ. 2, τιμωρείται με φυλάκιση ή καταναγκαστική εργασία. [...] Άρθρο 6 Ο Υπουργός Εσωτερικών του Ράιχ, με τη σύμφωνη γνώμη και την συνεργασία του Αναπληρωτή Φύρερ και του Υπουργού Δικαιοσύνης του Ράιχ, θα εκδώσουν ειδικότερες οδηγίες για την εφαρμογή του παρόντος νόμου. [...] 22

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Νυρεμβέργη, 15 Σεπτεμβρίου 1935, στο Συνέδριο Ελευθερίας του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ο Φύρερ και Καγκελάριος του Ράιχ Αδόλφος Χίτλερ Ο Υπουργός Εσωτερικών του Ράιχ Φρικ Ο Υπουργός Δικαιοσύνης του Ράιχ Δρ. Γκουέρτνερ Ο Αναπληρωτής Φύρερ, Υπουργός του Ράιχ άνευ χαρτοφυλακίου Ρ. Ες 4. Έγγραφο Υπ’ αριθμ. NG-715 (112 Απ. στ. κατ. αρχής): Νόμος της 14ης Ιουλίου 1933 για την πρόληψη της μετάδοσης κληρονομικών ασθενειών στις επόμενες γενιές Άρθρο 1 1. Όποιος πάσχει από κληρονομική ασθένεια δύναται να στειρωθεί με χειρουργική επέμβαση, αν σύμφωνα με τα διδάγματα της ιατρικής επιστήμης είναι δυνατόν να μεταδώσει την ασθένειά του στους απογόνους του. 2. Όποιος πάσχει από μια από τις ακόλουθες ασθένειες, εμπίπτει στις διατάξεις του παρόντος νόμου: 23

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

(1) Κληρονομική ηλιθιότητα (2) Σχιζοφρένεια (3) Μανιο-καταθλιπτική ψύχωση (4) Κληρονομική επιληψία (5) Κληρονομική Χορεία Χάντινγκτον (6) Κληρονομική τυφλότητα (7) Κληρονομική κώφωση (8) Κληρονομική σωματική δυσπλασία. 3. Όποιος πάσχει από χρόνιο αλκοολισμό δύναται επίσης να στειρωθεί. […] Άρθρο 12 Από τη στιγμή που η στείρωση έχει αποφασιστεί από το δικαστήριο, πρέπει να πραγματοποιηθεί, ακόμα και ενάντια στη θέληση του μέλλοντος να στειρωθεί ατόμου, εκτός και αν η στείρωση πραγματοποιείται μετά από αίτησή του. Ο υπεύθυνος ιατρός θα πρέπει να προβεί στην λήψη των κατάλληλων μέτρων, σε συνεργασία με την αστυνομία. Μπορεί να επιβληθεί ακόμα και φυσική βία, αν δεν επαρκούν τα άλλα μέτρα. […] Βερολίνο, 14 Ιουλίου 1933 Ο Καγκελάριος του Ράιχ Αδόλφος Χίτλερ Ο Υπουργός Εσωτερικών του Ράιχ Φρικ 24

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης του Ράιχ Δρ. Γκουέρτνερ 5. Έγγραφο Υπ’ αριθμ. 1733-PS (303 Απ. στ. κατ. αρχής): Απόρρητη Διαταγή «Νύχτα και Ομίχλη», του Χίτλερ, υπογεγραμμένη από τον Κέιτελ την 7η Δεκέμβρη 1941, περί των μέτρων που πρέπει να ληφθούν εναντίον ατόμων που αντιστέκονται στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. ΑΠΟΡΡΗΤΟ Ο Φύρερ και ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων Οδηγίες για την δίωξη εγκληματικών πράξεων εναντίον του Ράιχ ή των Δυνάμεων Κατοχής στις κατειλημμένες περιοχές, της 7ης Δεκεμβρίου 1941 Από το ξεκίνημα της εκστρατείας στην Ρωσία, κομμουνιστικά στοιχεία και άλλοι αντι-γερμανικοί κύκλοι έχουν αυξήσεις τις επιθέσεις τους εναντίον του Ράιχ και των Δυνάμεων Κατοχής στις κατεχόμενες περιοχές. Η έκταση και η επικινδυνότητα αυτών των δραστηριοτήτων απαιτούν τα πιο αυστηρά μέτρα εναντίον των δολιοφθορέων, με σκοπό την εξουδετέρωσή τους. Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να προσεχθούν οι παρακάτω κατευθύνσεις: Ι.

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Στις περιπτώσεις εγκληματικών ενεργειών διαπραττομένων από μη Γερμανούς πολίτες, και οι οποίες στρέφονται εναντίον του Ράιχ ή των Δυνάμεων Κατοχής, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλειά τους ή το αξιόμαχό τους, θα πρέπει να επιβάλλεται η θανατική ποινή. ΙΙ. Οι εγκληματικές ενέργειες που περιγράφονται στην παράγραφο (Ι) θα εκδικάζονται κατά κανόνα στις κατεχόμενες περιοχές μόνο αν εκτιμάται ότι θα επιβληθεί η θανατική ποινή στους δράστες τους ή τουλάχιστον στους άμεσους αυτουργούς, και εάν η δίκη και η εκτέλεση της ποινής μπορεί να διεξαχθεί άμεσα και χωρίς καθυστέρηση. Στις άλλες περιπτώσεις, οι δράστες ή τουλάχιστον οι άμεσοι αυτουργοί, θα πρέπει να μεταφέρονται στην Γερμανία. ΙΙΙ. Οι δράστες που μεταφέρονται στην Γερμανία θα υπόκεινται στην διαδικασία του στρατοδικείου μόνο αν τα εγκλήματά τους έχουν εξαιρετικό στρατιωτικό ενδιαφέρον. Ο γερμανικός και ο ξένος τύπος θα ενημερώνεται μόνο για τη σύλληψη αυτών των δραστών, ενώ επίσης θα ενημερώνεται ότι λόγω της διαδικασίας της δίωξης, δεν επιτρέπεται η παροχή επιπλέον πληροφοριών. IV. Οι διοικητές των κατεχόμενων περιοχών και οι δικαστικές αρχές, ανάλογα με την κατά τόπον αρμοδιότητά τους, 26

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

καθίστανται προσωπικώς υπεύθυνοι για την υλοποίηση της παρούσας Διαταγής. V. Ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων θα αποφασίσει σε ποιες από τις κατεχόμενες περιοχές θα εφαρμοστεί η παρούσα διαταγή. Αναλαμβάνει να εκδώσει διευκρινιστικές οδηγίες και κατευθυντήρια διατάγματα. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης του Ράιχ θα εκδώσει και αυτό κατευθυντήριες και διευκρινιστικές οδηγίες, στα πλαίσια της αρμοδιότητάς του. Με διαταγή του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων, Κέιτελ 6. Έγγραφο Υπ’ αριθμ. 669-PS (305 Απ. στ. κατ. αρχής): Επιστολή του Κέιτελ της 12η Δεκεμβρίου 1941, με την οποία εξέδωσε το πρώτο εφαρμοστικό διάταγμα για την διαταγή «Νύχτα και Ομίχλη» ΑΠΟΡΡΗΤΟ Πρώτο Διάταγμα για την υλοποίηση της Διαταγής του Φύρερ και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων σχετικά με την Δίωξη εγκληματικών ενεργειών εναντίον του Ράιχ και των Δυνάμεων Κατοχής στις κατεχόμενες περιοχές

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Δυνάμει της παρ. V της από 7 Δεκεμβρίου 1941 Διαταγής του Φύρερ (κλπ), διατάσσω τα ακόλουθα: I. Η παρ. I της από 7 Δεκεμβρίου 1941 Διαταγής θα εφαρμόζεται σε περιπτώσεις: 1. Δολοφονικών επιθέσεων 2. Κατασκοπείας 3. Δολιοφθορών 4. Κομμουνιστικής Δραστηριότητας 5. Εγκλημάτων σκοπούμενων να προκαλέσουν αναταραχή 6. δραστηριοτήτων υπέρ του εχθρού ως εξής: α) λαθραία είσοδος ατόμων σε χώρα β) απόπειρα να καταταγεί σε στρατό εχθρικής χώρας γ) παροχή βοήθειας σε μέλη στρατού εχθρικής χώρας (αλεξιπτωτιστές κλπ) 7. παράνομης οπλοκατοχής.

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Οι κατηγορούμενοι ένθερμοι εφαρμοστές των φασιστικών νόμων

Βέβαια, πέρα από τους νόμους και τα διατάγματα που… τους έδεναν τα χέρια, οι ναζί δικαστές δεν παρέλειπαν να παρέχουν συνεχώς οδηγίες και συμβουλές στους κατώτερούς τους με διάφορες ερμηνευτικές και άλλες εγκυκλίους. Ορίστε μερικές από αυτές, οι οποίες αξιοποιήθηκαν από την κατηγορούσα αρχή για να καταρριφθεί το επιχείρημα της υπεράσπισης περί αδυναμίας τους να πράξουν αλλιώς: 1. Έγγραφο υπ’ αριθμ. BG-508 (72 αποδ. στ. κατ. αρχής): Εγκύκλιος του κατηγορούμενου Δρ. Schlegelberger προς τους Προέδρους των Εφετείων Ο ασκών χρέη Υπουργού Δικαιοσύνης του Ράιχ Βερολίνο, 15 Δεκέμβρη 1941 Προς: Τους Προέδρους Εφετών και τους Εισαγγελείς Ένας σημαντικός παράγοντας για να διατηρείται υψηλό το φρόνημα του Γερμανικού λαού στο εσωτερικό της χώρας είναι

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Ο Φύρερ αναφέρθηκε σε αυτό στην ομιλία του στο Ράιχσταγκ στις 11 Δεκεμβρίου 1941: «[…] Την ώρα που χιλιάδες από τους καλύτερούς μας άντρες, πατεράδες και γιους, σκοτώνονται στη μάχη, κανείς από αυτούς που επιχειρούν να απαξιώσουν εδώ στην πατρίδα αυτές τις θυσίες δεν θα πρέπει να ελπίζει στη ζωή. Όποια μορφή κι αν έχουν οι προσπάθειές τους να διαρραγεί το Γερμανικό Μέτωπο, να υποσκαπτεί η δύναμη της αντίστασης του λαού μας, να αδυνατίσει η ισχύς του καθεστώτος ή να σαμποταριστεί η εγχώρια παραγωγή: Οι δράστες θα πεθαίνουν! Όμως, υπάρχει μια διαφορά. Ενώ ο θάνατος στο πεδίο της μάχης αποτελεί την ύψιστη τιμή για ένα στρατιώτη, αυτοί που απαξιώνουν αυτές τις θυσίες, θα πεθαίνουν μέσα στην ντροπή.» Κάθε δικαστής και κάθε εισαγγελέας, κατά την άσκηση των καθηκόντων του, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του αυτά τα λόγια του Φύρερ. Έτσι θα έχει τη δυνατότητα να εκπληρώνει τα καθήκοντά του με τον προσήκοντα τρόπο που απαιτεί από όλους ο Φύρερ. Υπογραφή: Δρ. Schlegelberger 2. Έγγραφο υπ’ αριθμ. NG-676 (178 αποδ. στ. κατ. αρχής): Επιστολή του κατηγορούμενου Klemm προς τον Πρόεδρο του Εφετείου Στουτγκάρδης Υπουργείο Δικαιοσύνης του Ράιχ Βερολίνο, 5 Ιουλίου 1944 30

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Προς τον Πρόεδρο του Εφετείου Στουτγκάρδης και τον Γενικό Εισαγγελέα Στουτγκάρδης Θέμα: Πρακτική του Εφετείου Στουτγκάρδης σε υποθέσεις ηττοπάθειας Εδώ και αρκετό καιρό η πρακτική του ποινικού τμήματος του Εφετείου της Στουτγκάρδης με έχει προβληματίσει, όσον αφορά τις υποθέσεις ηττοπάθειας. Στην πλειοψηφία των υποθέσεων αυτών οι επιβληθείσες ποινές είναι εξαιρετικά ήπιες, και δεν έχουν ληφθεί με γνώμονα την προστασία που πρέπει να δεχθεί ο λαός όταν πρόκειται για την καταπολέμηση της ηττοπάθειας. Ταυτόχρονα, βρίσκονται σε μεγάλη αναντιστοιχία με αποφάσεις που λαμβάνει σε παρόμοιες υποθέσεις το Δικαστήριο του Λαού και τα Εφετεία άλλων κρατιδίων. Θα ήθελα να αναφερθώ σε ορισμένες συγκεκριμένες υποθέσεις: […] 2. Υπόθεση Karl Unger. Ο κατηγορούμενος είναι ένας παλιός αλλά ακόμα ενεργός Κομμουνιστής, ο οποίος προφανώς συνέχισε τη δραστηριότητά του και μετά την έναρξη της ποινικής δίωξης εναντίον του, χωρίς να εγκαταλείψει τις απόψεις του. Η ηλικία και η ασθένειά του, τις οποίες επικαλείστε την έκθεσή σας της 17ης Μαΐου 1944, δεν τον εμπόδισαν να συνεχίσει την βλαπτική προφορική Κομμουνιστική προπαγάνδα, σε ιδιαιτέρως δύσκολους καιρούς. Υπό αυτές τις συνθήκες, θεωρώ ότι η ποινή της φυλάκισης 2 χρόνων που του επιβλήθηκε είναι υπερβολικά επιεικής. Γι’ αυτό το λόγο έχω πα-

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

ραπέμψει την υπόθεση αυτή στον Ανώτατο Εισαγγελέα του Δικαστηρίου του Λαού. […] Αναπληρωτής Υπουργός Δικαιοσύνης του Ράιχ Klemm

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Η καταδίκη των «Δικαστών»

Και τελικά, σε τι απόφαση κατέληξε το ειδικό αυτό Δικαστήριο της Νυρεμβέργης; Ακολουθούν ενδεικτικά αποσπάσματα από το σκεπτικό της απόφασης που εξέδωσαν οι Αμερικανοί Δικαστές James T. Brand, Mallory B. Blair και Justin W. Harding: «Οι κατηγορούμενοι επικαλούνται για την υπεράσπισή τους την αρχή nullum crimen sine lege, παρόλο που οι ίδιοι αρνήθηκαν την ευεργετική της εφαρμογή σε άλλους στο Χιτλερικό καθεστώς. Προφανώς η συγκεκριμένη αρχή δεν θέτει κανένα φραγμό στην εξουσία του Στρατιωτικού Δικαστηρίου να τιμωρήσει κολάσιμες πράξεις οι οποίες αποδεδειγμένα έγιναν παραβιάζοντας Διεθνές Δίκαιο που ίσχυε κατά τη στιγμή της διάπραξής τους. […] Όπως και αν αντιλαμβάνεται κάποιος τη φύση ή την πηγή από την οποία εκπορεύεται η εξουσία αυτού του δικαστηρίου, βάσει του Διεθνούς Δικαίου και του C.C. Law 10, η αρχή ex post facto (για την μη αναδρομική εφαρμογή των νόμων), σωστά ερμηνευμένη, δεν ορθώνει κανέναν νομικό ή ηθικό φραγμό στην δίωξη αυτής της υπόθεσης.

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Σύμφωνα με τα γραπτά Συντάγματα, η αρχή ex post facto απαγορεύει τη θέσπιση κανόνων οι οποίες χαρακτηρίζουν ως κολάσιμες πράξεις που έχουν διαπραχθεί πριν τη θέση σε ισχύ αυτών των κανόνων. Όμως στο διεθνές επίπεδο, η αρχή αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο που εφαρμόζεται σε χώρες με σύνταγμα. Επίσης, δεν βρίσκει εφαρμογή σε χώρες όπου ισχύει το σύστημα του common law. Το Διεθνές Δίκαιο δεν είναι αποτέλεσμα της θέσπισης κανόνων δικαίου, λόγω του ότι δεν υπάρχει μια παγκόσμια αρχή η οποία να μπορεί να θεσπίζει τέτοιους κανόνες παγκόσμιας ισχύος και εφαρμογής. Το Διεθνές Δίκαιο είναι αποτέλεσμα πολυμερών συνθηκών, συνεδρίων, δικαστικών αποφάσεων και εθίμων, τα οποία απολαμβάνουν διεθνούς αποδοχής ή ανοχής. Θα ήταν παράλογο να επικαλείται κάποιος ότι αρχή ex post facto, όπως αυτή ισχύει σε κράτη με συντάγματα, θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε μια συνθήκη, ένα έθιμο ή μια απόφαση ενός Διεθνούς Δικαστηρίου. Το να προσπαθείς να εφαρμόσεις αυτήν την αρχή σε κανόνα του διεθνούς δικαίου θα ήταν σαν να προσπαθείς να στραγγαλίσεις αυτόν τον νόμο εν τη γενέση του. […] Ας εξετάσουμε τώρα το ζήτημα του δικαίου που ίσχυε τότε και την επιρροή της λεγόμενης «Αρχής του Φύρερ» στην άσκηση των καθηκόντων των στελεχών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, των Εισαγγελέων και των Δικαστικών. Δύο βασικές αρχές καθόριζαν τη λειτουργία του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η πρώτη αφορούσε στην απόλυτη εξουσία του Χίτλερ, τόσο στο πρόσωπό του, όσο και στην εξουσία του να θεσπίζει Δίκαι34

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

ο, να επιβάλει την εφαρμογή του και να εκδικάζει. Η δεύτερη αρχή αφορά στην αστάθεια αυτού του Δικαίου. Και οι δυο αυτές αρχές αναπτύχθηκαν από τον διακεκριμένο καθηγητή Jahreiss, μάρτυρα υπερασπίσεως. Όσον αφορά την πρώτη αρχή, ο δρ. Jahreiss κατέθεσε τα εξής: «Αν κάποιος θελήσει να εξετάσει τους νομικούς περιορισμούς στο ηπειρωτικό δίκαιο, και πρώτα και κύρια του Γερμανικού Δικαίου, θα διαπιστώσει ότι αυτοί οι περιορισμοί δεν ίσχυαν για τον Χίτλερ. Ήταν legibus solutes, ακριβώς ότι ισχυριζόταν για τον εαυτό του και ο Λουδοβίκος ΙΔ στη Γαλλία. Όποιος ισχυριστεί κάτι διαφορετικό, δεν περιγράφει τα πραγματικό νομικό καθεστώς.» Όσον αφορά στη δεύτερη αρχή, ο Jahreiss υποστήριξε την άποψη του Gerhard Anschuetz, κορυφαίου νομικού της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, ο οποίος ισχυριζόταν ότι αν οι γερμανικοί νόμοι θεσπίζονταν σύμφωνα με την προβλεπόμενη τυπική διαδικασία, τότε οι δικαστικές αρχές δεν μπορούσαν να τους αμφισβητήσουν, ούτε σαν αντισυνταγματικούς ούτε σαν ανήθικους. Τόσο υπό το ναζιστικό καθεστώς όσο και προηγουμένως, οι Γερμανοί Δικαστές ήσαν υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν τους γερμανικούς νόμους, ακόμα και αν αυτοί παραβίαζαν αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Όπως κατέθεσε και ο Καθηγητής Jahreiss: «Για να το πω με άλλον τρόπο, αν ο νόμος είχε ψηφιστεί από το Κράτος με τρόπο που ήταν ανακόλουθος με το Δι35

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

εθνές Δίκαιο, είτε επίτηδες είτε όχι, αυτό δεν είχε καμία σημασία. Έτσι ήταν η νομική κατάσταση του Κράτους, όσο δυσάρεστη κι αν φαίνεται.» Αυτό το γεγονός, βέβαια, δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την υπεροχή του Διεθνούς Δικαίου. Παραθέτουμε ένα άλλο σημείο, εξαιρετικής ευθύτητας, από την κατάθεση του καθηγητή Jahreiss: «Από την άλλη, ήταν δεδομένο ότι υπήρχαν εδαφικοί περιορισμοί για τον Χίτλερ από το Διεθνές Δίκαιο. Ήταν δεσμευμένος από αυτό. Επομένως, ήταν δυνατόν να προβεί σε ενέργειες που παραβίαζαν το Διεθνές Δίκαιο. Άρα, ήταν δυνατόν να εκδώσει εντολές προς τους Γερμανούς, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο.» Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα ανωτέρω, όπως αυτά παρουσιάστηκαν μάλιστα από την πλευρά της υπεράσπισης, είναι το εξής: Σύμφωνα με την γερμανική νομική θεωρία, ο νόμος του Χίτλερ ήταν μια ασπίδα σε αυτούς που τον εφάρμοζαν κάτω από αυτόν. Όμως ενώπιον ενός Διεθνούς Δικαστηρίου, το οποίο θα είχε την εξουσιοδότηση να εφαρμόζει το Διεθνές Δίκαιο, τα διατάγματα του Χίτλερ δεν προστάτευαν κανέναν, ούτε τον Χίτλερ, ούτε τους υφιστάμενούς του, αν αυτά παραβίαζαν το δίκαιο της Διεθνούς Κοινότητας. Σύμφωνα με την γερμανική νομική θεωρία, ο Χίτλερ δεν ήταν μόνο ο Ανώτατος Νομοθέτης. Ήταν και ο Ανώτατος Δικαστής. […] 36

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Η αντίληψη ότι ο Χίτλερ είχε συγκεντρωμένη στα χέρια του όλη την εξουσία δεν ήταν μια νέα κατάσταση, επιβεβλημένη από τις έκτακτες ανάγκες του πολέμου. Η Διακήρυξη του Ράιχσταγκ (Σ.τ.Μ.: της 16ης Απριλίου 1942) ήταν ο απόηχος της Διακήρυξης του Χίτλερ στις 13 Ιουλίου 1934. Μετά τις σφαγές εκείνης της μέρας (το Πραξικόπημα του Ρεμ και τις Νύχτες των Μεγάλων Μαχαιριών), που διαπράχθηκαν σύμφωνα μετά από ρητές εντολές του Χίτλερ, στην διακήρυξή του αυτός είπε τα εξής: «Όταν κάποιος με κατακρίνει για το ότι δεν ακολούθησα την πρέπουσα οδό του δικαστηρίου για την τιμωρία τους, το μόνο που μπορώ να του πω είναι το εξής: Σε αυτήν τη δύσκολη ώρα, είμαι υπεύθυνος για τη μοίρα του γερμανικού έθνους, και επομένως και ο υπέρτατος άρχοντας του γερμανικού λαού.» Την αντίληψη αυτή του Ανώτατου Δικαστή Χίτλερ υποστήριζε και ο κατηγορούμενος Rothenberger. Παραθέτουμε τα λόγια του: «Με τον Φύρερ έχει ορθωθεί μέσα από το γερμανικό λαό μια φιγούρα που ξυπνάει τους παλιούς, ξεχασμένους καιρούς. Να, ένας άντρας που από την θέση του αυτή αντιπροσωπεύει το ιδανικό του Δικαστή στην τελειότερή του μορφή. Και ο γερμανικός λαός τον εξέλεξε για Δικαστή του. Πρώτα και κύρια, φυσικά, σαν έναν Δικαστή γενικά της μοίρας του, αλλά επίσης και σαν τον Ανώτατο Διοικητή και Δικαστή.» […] 37

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Από τα παραπάνω γίνεται καθαρό ότι η ναζιστική αντίληψη για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης βασιζόταν στην απόλυτη ανεξαρτησία του Φύρερ, η οποία μέσω των αρμόδιων κρατικών αξιωματούχων, θα έφτανε και στον δικαστή. […] Ο κατηγορούμενος Schlegelberger, στις 19 Μαΐου 1936 δήλωσε: «Πρέπει να δοθεί έμφαση, βέβαια, στο ότι και στη σφαίρα του Νόμου, αυτός που καθορίζει τον βηματισμό της εξέλιξής του, είναι ο Φύρερ και μόνο ο Φύρερ.» […] Στις 17 Φεβρουαρίου του 1943 ο κατηγορούμενος Δρ. Rothenberger συνόψισε τη νομική του φιλοσοφία με τις παρακάτω λέξεις: «Ο δικαστής είναι κατ’ αρχήν δεσμευμένος από τον νόμο. Οι νόμοι είναι οι εντολές του Φύρερ». […] Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ήταν ενήμερο για την εμπλοκή του Χίτλερ στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης. Στις 10 Μαρτίου 1941 ο κατηγορούμενος Schlegelberger έγραψε τα παρακάτω στον Υπουργό Lammers: «Έχει περιέλθει στην αντίληψή μου ότι αρκετές πρόσφατες αποφάσεις έχουν προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια στο Φύρερ. Δεν γνωρίζω ακριβώς ποιες είναι αυτές, αλλά έχω υπόψη μου ότι πότε πότε εκδίδονται αποφάσεις οι οποίες είναι επιεικώς απαράδεκτες. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα δράσω με την μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Βέβαια, θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό για τη δικαιοσύνη και το πώς αυτή εφαρμόζεται στο 38

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

Ράιχ, ο επικεφαλής του Υπουργείου Δικαιοσύνης να γνωρίζει σε ποιες ακριβώς αποφάσεις ενίσταται ο Φύρερ». […] Ο Χίτλερ όχι μόνο συμμορφώθηκε με το αίτημα αυτό του υφιστάμενού του, αλλά προχώρησε ακόμα περισσότερο: Με προσωπικές του εντολές άτομα που είχαν καταδικαστεί σε φυλάκιση παραδίδονταν στην Γκεστάπο για να εκτελεστούν σε θάνατο. […] Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ήταν ενήμερο γι’ αυτές τις διαδικασίες. […] Ο μάρτυρας Δρ. Lammers, πρώην Διευθυντής της Καγκελαρίας του Ράιχ, του οποίου η εχθρότητα απέναντι στον Κατήγορο ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του, κατέθεσε ότι αυτή η πρακτική συνεχιζόταν και επί της υπουργίας του Schlegelberger, παρόλο που αυτός δεν συμφώνησε ποτέ με αυτήν. […] […] Το δόγμα της ασυλίας του δικαστή, που προβλέπει ότι ο δικαστής δεν υπέχει προσωπική ευθύνη για τις αποφάσεις που εκδίδει, βασίζεται στο σύστημα ενός ανεξάρτητου και αμερόληπτου μηχανισμού απονομής δικαιοσύνης. Ακόμα κι έτσι, όμως, δεν έχει αποφευχθεί η δίωξη δικαστών για αδικήματα κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους. Πόσω μάλλον σε ένα σύστημα, που όπως αποδείχθηκε από όλα τα παραπάνω, η δικαιοσύνη μόνο ανεξάρτητη και αμερόπληπτη δεν ήταν. Τα δικαστήρια των Ναζί μπορούσαν να θεωρούνται δικαστήρια μόνο κατ’ όνομα. Στην πραγματικότητα έμοιαζαν περισσότερο με διοικητικές επιτροπές, που λειτουργούσαν βάσει άνωθεν εντολών με έναν τρόπο που έμοιαζε με δικαστικό. 39

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Υπό το ναζιστικό καθεστώς διαμορφώθηκαν δύο κατηγορίες Δικαστών. Στην πρώτη βλέπουμε δικαστές οι οποίοι διατήρησαν τα πιστεύω τους στο ιδανικό της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, και των οποίων οι αποφάσεις διέπονταν από αμεροληψία και μετριοπάθεια. Οι κρίσεις τους απείχαν πολύ από τον μηδενισμό. Πολύ συχνά οι κατηγορούμενοι υποθέσεων τις οποίες είχαν δικάσει αυτοί μεταφέρονταν στην δικαιοδοσία της Γκεστάπο δήθεν για την επιβολή της ποινής τους, αλλά στην πραγματικότητα για να σταλούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή για να εκτελεστούν. Οι ίδιοι αυτοί οι δικαστές αντιμετωπίζονταν εχθρικά, τους ασκείτο αυστηρή κριτική και αρκετές φορές τους έδιωχναν από την υπηρεσία. Σε αυτήν την κατηγορία δικαστών εμπίπτει ο κατηγορούμενος Cuhorst. Στην άλλη κατηγορία ανήκαν οι δικαστές που με φανατισμό και ζήλο εφάρμοζαν την βούληση του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, με τέτοια αυστηρότητα, που δεν αντιμετώπισαν ούτε μια δυσκολία ή παρέμβαση από τα στελέχη του καθεστώτος. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν οι κατηγορούμενοι Rothaug και Oechey.» Για την ιστορία, από τους 16 κατηγορούμενους, ο ένας αυτοκτόνησε πριν την έναρξη της δίκης, για τον έναν κηρύχθηκε κακοδικία, τέσσερις απαλλάχθηκαν όλων των κατηγοριών, και οι υπόλοιποι δέκα κηρύχθηκαν ένοχοι. Από αυτούς τους 10, 4 καταδικάστηκαν σε ισόβια και οι υπόλοιποι 6 σε φυ40

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΩΝ»

λάκιση 5 – 10 χρόνων. Όλοι τους, μέχρι το 1956 είχαν βγει από τη φυλακή.

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Πηγές

Οι 1267 σελίδες πρακτικών της δίκης των Δικαστών του Γ΄ Ράιχ: http://www.loc.gov/rr/frd/Military_Law/pdf/NT_warcriminals_Vol-III.pdf Υλικό και φωτογραφίες από την δίκη: http://nuremberg.law.harvard.edu/php/docs_swi.php?DI=1&te xt=overview