Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon - Rhifyn 1

I’ch cadw mewn cysylltiad â’r

Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon

Y MEDDWL A’R CORFF

HAF 2024 | RHIFYN 1.

CYNNWYS

03. Y Meddwl a’r Corff

04. Newyddion Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon

16. Newyddion Alumni

20. Newyddion Myfyrwyr

24. Newyddion Ymchwil Ôl-raddedig

26. Digwyddiadau i Edrych allan amdanynt

30. Uchafbwyntiau Ymchwil ac Effaith

38. Llwyddiannau Grant

42. Er Cof

Golygwyd gan

Dr. Paloma Mari-Beffa Y MEDDWL A’R CORFF

Cylchlythyr yr Ysgol

SEICOLEG A GWYDDOR CHWARAEON. Y newyddion diweddaraf gan Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon, staff a

CROESO I RHIFYN HAF 2024

O ‘Y MEDDWL A’R CORFF’

Croeso i rifyn cyntaf cylchlythyr yr Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon. Fel y gwyddoch, ffurfiwyd yr Ysgol yn ddiweddar yn dilyn uno’r Ysgol Seicoleg flaenorol a’r Ysgol Gwyddorau Chwaraeon, Iechyd ac Ymarfer blaenorol. Rydym wedi cyflwyno Seicoleg ym Mangor ers 1963 a Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff ers 1978. Mewn gwirionedd mae’r Ysgol bellach yn gartref i ymdeimlad cyfoethog o hanes ac arbenigedd sy’n rhychwantu’r ddau faes. Yn wir, mae teitl y cylchlythyr ‘Y Meddwl a’r Corff’ yn cyfleu’r synergedd a’r cyseiniant sy’n bodoli rhwng ac o fewn seicoleg a gwyddor chwaraeon. Ein pwrpas yw cael ein cydnabod yn fyd-eang fel Ysgol sy’n arwain ar holi’r corff a’r meddwl wrth geisio gwella iechyd, lles a pherfformiad ar gyfer ein cymunedau lleol, cenedlaethol a rhyngwladol.

Mae’r dyhead hwn yn fwy tebygol o gael ei wireddu drwy ein hawydd parhaus i ymgymryd ag ymchwil o’r radd flaenaf sy’n cael effaith byd go iawn. Fel Ysgol rydym wedi ymrwymo i addysgu cyfranwyr ac arweinwyr cymdeithasol y dyfodol. Rydym wedi ymrwymo i hyrwyddo a gwella cydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant, mae gennym ymdeimlad gwych o gymuned a gofal gwirioneddol am ein myfyrwyr. Mae’r cylchlythyr hwn wedi’i gynllunio i sicrhau ein bod yn gallu ymgysylltu â phawb sy’n gysylltiedig â’n Hysgol (a’i hen endidau priodol) y gorffennol, y presennol a’r dyfodol â newyddion am yr Ysgol ac i gynnal a thyfu ein dylanwad cosmopolitan. Yn hyn o beth byddem yn croesawu newyddion a sylwadau gan ein cynfyfyrwyr, staff presennol a myfyrwyr i helpu i ddatblygu’r cylchlythyr a sicrhau bod ein newyddion yn cynnwys safbwyntiau, yn hanesyddol a chyfoes, sy’n cynrychioli ac yn cynnwys ein cymuned.

Mae rhifyn cyntaf ein cylchlythyr yn amlygu ein hymgyrch i wella ein presenoldeb Byd-eang a chlod drwy amrywiaeth o weithgareddau gan gynnwys ein Cyfnewid Symudedd Rhyngwladol Ymchwil Ôl-raddedig (PRIME), cyfryngau cymdeithasol a gweithgarwch

podlediadau (h.y., Gwyddor Chwaraeon Bangor a Chwnsela ar y Soffa), ein hymrwymiad parhaus i gychwyn a threfnu digwyddiadau a chynadleddau o’r radd flaenaf gan gynnwys y Gynhadledd Ryngwladol ar Ymwybyddiaeth Ofalgar, Cynhadledd PhD Chwaraeon ac Ymarfer Corff Cymru Gyfan a Chyfnewidfa Lleferydd ac Iaith Gogledd Cymru a’n hymgyrch barhaus i ymgysylltu â chwaraeon lefel uchel, sefydliadau meddygol ac iechyd. Yn ogystal â hyn, roedd yn bleser gennym groesawu’r Athro Greg Whyte ac Edmund Sonuga-Barke i draddodi darlithoedd cyhoeddus diddorol. Rydym yn awyddus i ymestyn ein cyrhaeddiad a dylanwad i’n cymunedau lleol, cenedlaethol a rhyngwladol. Ein pwrpas yw cael ein cydnabod yn fyd-eang fel Ysgol sy’n arwain y byd sy’n holi’r meddwl a’r corff wrth geisio gwella iechyd, lles a pherfformiad. Rydym yn arbennig o falch o ail-gychwyn ein hymwneud â’n cynfyfyrwyr ac yn gobeithio croesawu cyn-fyfyrwyr sy’n dymuno rhannu eu taith a’u profiadau gyda ni, naill ai’n bersonol a/neu mewn print, yn y dyfodol agos.

Rydym wedi bod yn gweithio ar y cylchlythyr hwn ers tro bellach, a dyna pam mae’r rhifyn hwn yn llawn dop o ddiweddariadau, newyddion, uchafbwyntiau ymchwil, a straeon llwyddiant staff a myfyrwyr. Rwy’n hynod ddiolchgar i waith Dr Paloma Mari-Beffa sydd wedi arwain y crwsâd ar gyfer cylchlythyr Ysgol, ac rwy’n falch iawn o allu rhannu’r rhifyn cyntaf llawn cyffro hwn gyda chi i gyd.

Gobeithio y gwnewch chi fwynhau’r

rhifyn cyntaf hwn o Y Meddwl a’r Corff…

Dymuniadau gorau

Dave

Yr Athro Dave Richardson

Pennaeth Ysgol

NEWYDDION YR YSGOL

SEICOLEG A GWYDDOR

CHWARAEON

GYDA’N GILYDD RYDYM YN

GRYFACH -

CYMDEITHAS

PÊLDROED CYMRU YN YMWELD Â PHRIFYSGOL BANGOR

Ymwelodd dirprwyaeth o Gymdeithas Bêl-droed

Cymru â Phrifysgol Bangor i glywed am yr ystod eang o ymchwil perfformiad cysylltiedig â chwaraeon sy’n digwydd o fewn yr Ysgol.

Cyflwynodd staff academaidd o’r adran gwyddor chwaraeon sy’n arwain y byd, garwsél ymchwil i Gymdeithas Bêl-droed Cymru yn dangos y gwaith hynod ddylanwadol y mae’r tîm yn ei wneud. Mae’r gwaith yn cwmpasu popeth o gefnogi iechyd meddwl mewn pêldroed proffesiynol; datblygu talent a pherfformiad i atal anafiadau ymhlith pêl-droedwyr benywaidd a gwella lles chwaraewyr mewn pêl-droed. Roedd yr ymweliad hefyd yn gyfle i ni ddiweddaru Cymdeithas Bêl-droed Cymru ar ddatblygiadau Ysgol Feddygol Gogledd Cymru a’r ddarpariaeth helaeth o hyfforddiant hyfforddwyr ac ymarferwyr y mae’r brifysgol yn ei darparu.

“Fel rhan o’n strategaeth Perfformiad Uchel, rydym wedi ymrwymo i yrru mewnwelediadau cymhwysol trwy ein

Canolfan Ymchwil Pêl-droed i wneud penderfyniadau gwybodus ar draws ein timau cenedlaethol gwrywaidd a benywaidd. Mae’r ymweliad hwn âPhrifysgolBangoryneingalluogi i gysylltu ag academyddion o’r radd flaenaf a all gyfrannu at ddatblygu ein hamgylchedd a’n chwaraewyr.”

Dr David Adams, Prif Swyddog Pêl-droed CBDC / Cyfarwyddwr Technegol

Dywedodd Pennaeth yr Ysgol, yr Athro Dave Richardson “Mae ein hymchwil yn ymdrin âgwella perfformiad, cymorth iechyd meddwl, datblygu chwaraewyr a lles chwaraewyr ac athletwyr ar draws pêl-droed dynion, merched ac iau, felly roedd yr ymweliad yn gyfle gwych i arddangos ein gwaith dylanwadol. Rydym yn awyddus iddatblyguperthynasfwystrategolgydaChymdeithasBêl-droed Cymru fel y gall ein gwaith helpu i lywio polisi ac ymarfer.”

Staff o’r Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon gyda dirprwyaeth CBDC

DAU BODLEDIAD NEWYDD GAN EIN HYSGOL:

Podlediad Gwyddor Chwaraeon Bangor

Mae’r Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon wedi creu

podlediad misol newydd sbon ‘Bangor Sport Science’ sy’n gwahodd amrywiaeth o westeion i ddarparu

mewnwelediadau arbenigol ar amrywiaeth o bynciau sy’n ymwneud ag iechyd a pherfformiad.

Podlediad cwnsela

Cwnselwyr ar y Soffa, lansiwyd y podlediad hwn ar 8 Chwefror ac mae’n ofod i ddarpar gwnselwyr, hyfforddeion a chynghorwyr profiadol archwilio gwahanol safbwyntiau a phynciau therapi gan gynnwys gyrfaoedd mewn cwnsela, cwnsela plant, iaith mewn therapi, hunanofal, technoleg, a mwy.

Mwy o wybodaeth am sut i wneud cais am yr MSc Cwnsela ym Mangor: www.bangor.ac.uk/cy/courses/postgraduate-taught/cwnsela-msc

Gall cwnselwyr cymwys nawr wneud cais am ein PGDip mewn Cwnsela Plant a Phobl Ifanc (4-18 oed): www.bangor.ac.uk/cy/courses/ postgraduate-taught/cwnsela-plant-a-phobl-ifanc-4-18-oed-pgdip

Yn y bennod gyntaf erioed, mae’r gwesteiwr Dr. Aamer Sandoo (Uwch Ddarlithydd mewn Ffisioleg Chwaraeon ac Ymarfer Corff) yn croesawu Dr Seren Evans i drafod anafiadau di-gyswllt yn Rygbi’r Undeb a pham ei bod yn bwysig deall peryglon cudd cyfergyd yn y gamp. Mae’r ail bennod yn croesawu Dr Vicky Gottwald i rannu ei harbenigedd ynghylch sut mae ymarferwyr caffael sgiliau yn darparu arbenigedd mewn perthynas â ffenomenau caffael sgiliau allweddol ac yn siarad am fythau ym maes hyfforddi yn ogystal â meysydd o arfer da. Gellir dod o hyd i’r podlediad ar bob prif lwyfan podledu ac, yn unigryw, caiff pob podlediad ei ffilmio hefyd. Dywed Aamer “Mae’r gallu i wylio pob sioe yn caniatáu mwy o gysylltiad â’r gynulleidfa ac yn dod â’r elfen ddynol i’r podlediadau hyn. Mae’r opsiwn i wrando ar y sain neu wylio’r fideo hefyd yn darparu hyblygrwydd o ran sut mae’r gynulleidfa’n rhyngweithio â’r cynnwys”. Bydd penodau’n cael eu rhyddhau bob mis a byddant yn cynnwys penodau bonws.

Gallwch wrando ar y bennod gyntaf yma: shows.acast.com/bangor-sport-science/episodes/tacklingthe-unseen-non-contact-injuries-in-rugby-union

tra bod yr ail bennod i’w gweld yma: www.youtube.com/watch?v=JOqx8Bhwyd4

tra bod yr ail bennod i’w gweld yma: shows.acast.com/653003c293a2360012d3efc4/ episodes/skill-acquisition-the-missing-link

a’r fideo yma: www.youtube.com/watch?v=xpXqC0VRU8k

Am ragor o wybodaeth, cysylltwch â’r

Yr Athro Fay Short f.short@bangor.ac.uk

Dilynwch ni yma shows.acast.com/counsellors-on-the-couch

Peidiwch â cholli’r cyfle i gael mewnwelediad gwerthfawr i fyd cwnsela sy’n datblygu’n barhaus.

Dr Aamer Sandoo a Dr Vicky Gottwald

DIWRNOD GRYMUSO CWNSELA

Ar Fai 9fed, cynhaliodd tîm MSc Cwnsela Prifysgol Bangor, a ariannwyd gan y tîm Byddwch Fentrus, “Diwrnod Grymuso Cwnsela.” Nod y digwyddiad hwn oedd gwella sgiliau cynghorwyr cymwys, dan hyfforddiant a darpar gwnselwyr, gan ganolbwyntio ar gwnsela a chraffter busnes. Mae Byddwch Fentrus yn cefnogi myfyrwyr Prifysgol Bangor a graddedigion Cymraeg i ddatblygu sgiliau menter neu ddechrau busnesau.

Roedd y digwyddiad yn cynnwys siaradwyr gwadd a fu’n trafod meysydd arbenigol cwnsela, datblygiad gyrfa personol, a chynllunio busnes. Pwysleisiodd y prif siaradwyr Ken Kelly a Rory Lees-Oakes o’r “Tiwtor Cwnsela” ddod o hyd i’ch niche. Rhannodd arbenigwyr eraill eu profiadau mewn meysydd fel materion LGBTQ+, amrywiaeth, ac iechyd meddwl chwaraeon. Roedd y cyflwynwyr yn cynnwys Jack Jackson (Gwasanaethau Lles y Brifysgol), James Donaldson (Chwaraeon a Chyfryngau Elitaidd), Neal Trotman (Iechyd Meddwl Chwaraeon), a Danny Jones (Plant a Phobl Ifanc). Fe rhoddwyd mewnwelediad i weithio gyda chleientiaid sy’n wynebu heriau amrywiol a thrafod eu gwaith mewn lleoliadau amrywiol fel ysgolion, prifysgolion, ymarfer milwrol a phreifat.

Leah Hadden-Purnell ac ymwelwyr yn yr Ŵyl Wyddoniaeth

Yn ogystal, roedd y cyflwyniadau’n cynnwys cymorth ariannol ar gyfer ymarfer preifat a datblygu modelau busnes â ffocws arbenigol. Bu Alan Edwards, Pennaeth Gwasanaethau Myfyrwyr Rhyngwladol, ynghyd â chyn-fyfyrwyr rhyngwladol, yn trafod gofynion fisa a chyflogaeth i raddedigion.

Roedd y digwyddiad yn hynod lwyddiannus, gyda 70 yn bersonol a 100 yn bresennol ar-lein. Roedd yr adborth yn hynod gadarnhaol, gan amlygu ei effaith ar gynllunio gyrfa a chyfleoedd rhwydweithio. Canmolodd y cyflwynwyr drefniadaeth y digwyddiad a’i eiriolaeth ar gyfer therapyddion y dyfodol. Mae cynllunio ar gyfer Diwrnod Grymuso Cwnsela y flwyddyn nesaf eisoes ar y gweill.

MAE GWYL WYDDONIAETH BANGOR YN ÔL!

Unwaith eto, rhoddodd gŵyl hynod boblogaidd

‘Bydoedd Cudd Gwyddoniaeth’ gyfle i ymwelwyr, hen ac ifanc, gael rhywfaint o wyddoniaeth ymarferol ddydd Sadwrn 9 Mawrth.

O beintio botanegol i blant i arddangosfeydd rhyngweithiol gan y Ganolfan Biogyfansoddion a Gardd Fotaneg Treborth, o’r gweithgaredd ‘ffendiwch y penglog’ i arddangosiad golchi dwylo, roedd amrywiaeth o weithgareddau i bawb.

Roedd gan ein Hysgol bresenoldeb cryf gyda’r BATAK poblogaidd, yr arddangosfeydd Electroffisiolegol ac arbrofion prawf llaw. Roedd hwn yn ddiwrnod hynod o brysur, a diolch yn fawr i Leah HaddenPurnell, Aamer Sandoo, Simone Lira Calabrich, Seren Evans, Benjamin Govier a Ronan Timircan ymhlith eraill am eu hymdrechion anhygoel i groesawu ein hymwelwyr. Gwaith hollol anhygoel!

Cynrychiolwyr yn y diwrnod grymuso cwnsela

PRIFYSGOL BANGOR WEDI EI

RHESTRU YM MYSG PRIFYSGIOLION ORAU Y BYD

Mae Prifysgol Bangor wedi’i chynnwys unwaith eto ymhlith prifysgolion gorau’r byd ar gyfer astudio pum pwnc yn rhifyn diweddaraf QS World University Rankings fesul Pwnc.

Mae rhifyn 2024 o QS World University Rankings fesul Pwnc, a ryddhawyd ym mis Ebrill gan y dadansoddwr addysg uwch byd-eang QS Quacquarelli Symonds, yn darparu dadansoddiad cymharol annibynnol o berfformiad mwy na 16,400 o raglenni prifysgol unigol, a gymerwyd gan fyfyrwyr mewn mwy na 1,500 o brifysgolion mewn 96 o leoliadau ledled y byd, ar draws 55 o ddisgyblaethau academaidd a phum maes cyfadran eang. Mae’r safleoedd pwnc yn seiliedig ar bum metrig allweddol. Mae dangosyddion enw da yn cael eu casglu o ymatebion mwy na 240,000 o gyflogwyr ac academyddion i arolygon

QS tra bod Dyfyniadau fesul Papur a Mynegai H yn mesur effaith ymchwil a chynhyrchiant. Defnyddir Rhwydwaith Ymchwil Rhyngwladol (IRN) i asesu cydweithredu ymchwil trawsffiniol. Rydym yn falch o rannu bod Seicoleg yn ymddangos ymhlith y 300 o brifysgolion elitaidd gorau’r byd sy’n cynnig y pwnc.

Wrth sôn am y canlyniadau dywedodd yr Athro Oliver Turnbull, y Dirprwy Is-Ganghellor,“Mae hwn yn dabl cynghrair cynhwysfawr, yn seiliedig ar addysgu ac ymchwil, ac yn helpu i adlewyrchu ein henw da ymhlith prifysgolion gorau’r byd. Mae tablau cynghrair fel hyn hefyd yn dangos sut mae ein hymchwil yn cael effaith ledled y byd, ac yn helpu ein henw da yn rhyngwladol, gan ddenu myfyrwyr i astudio yma yng Ngogledd Cymru.”

Dywedodd Uwch Is-lywydd QS, Ben Sowter, “Mae dadansoddiad QS o dueddiadau perfformiad ar draws bron i 16,000 o adrannau prifysgol ledled y byd yn parhau i amlygu ffactorau sy’n dylanwadu ar ansawdd sefydliadau addysg uwch yn fyd-eang. Mae agwedd ryngwladol yn hollbwysig o hyd, a amlygir trwy amrywiaeth y myfyrwyr, y corff cyfadran a pherthnasoedd ymchwil. Yn ogystal, mae prifysgolion sy’n profi symudedd ar i fyny wedi elwa ar fuddsoddiad parhaus, wedi’i dargedu, gan amlygu pwysigrwydd cefnogaeth y llywodraeth. Yn y cyfamser, mae datblygu partneriaethau gyda diwydiant yn cyd-fynd âpherfformiad gwell mewn cyflogaeth ac ymchwil.”

Aeth Sowter yn ei flaen, “Mae’r archwiliad hwn o berfformiad prifysgolion yn dod ar adeg hollbwysig o ystyried yr heriau a gyflwynir gan chwyddiant byd-eang ac ansefydlogrwydd geopoliticaidd. Mae’r olaf, a nodwyd gan Fforwm Economaidd y Byd yn 2023 fel risg fawr i sefydliadau ledled y byd, yn cyflwyno heriau a chyfleoedd sylweddol na ellir eu rhagweld wrth i fwy na hanner poblogaeth y byd mewn mwy na 50 o wledydd gymryd rhan yn un o’r blynyddoedd etholiad mwyaf arwyddocaol mewn hanes. Yn y cyd-destun hwn, ni fu pwysigrwydd diogelu a chefnogi addysg uwch a symudedd rhyngwladol ledled y byd erioed yn fwy hanfodol gan ei fod yn ysgogi cynnydd ac arloesedd cymdeithasol.”

BANGOR YN CYNNAL CYNHADLEDD PHD GWYDDORAU CHWARAEON AC YMARFER CYMRU

Yn ddiweddar, cynhaliodd yr Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon gynhadledd PhD Gwyddorau Chwaraeon

ac Ymarfer Corff Cymru Gyfan, gan groesawu dros 50 o ymchwilwyr PhD a chyfadran o brifysgolion Cymru.

Datblygwyd y gynhadledd i gynyddu ymchwil gydweithredol o fewn gwyddor chwaraeon ac ymarfer corff yng Nghymru, gan adeiladu ar lwyddiant y llwybr Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff yn Ysgol Gwyddorau Cymdeithas Cymru i Raddedigion ESRC. Dros y ddau ddiwrnod, cynigiodd y gynhadledd gyfle gwerthfawr i ôl-raddedigion gyfarfod, rhwydweithio, a chyflwyno canfyddiadau eu hymchwil.

Yn ogystal â’r cyflwyniadau, roedd y gynhadledd hefyd yn canolbwyntio’n fawr ar hyfforddiant ymchwil a datblygu ôl-raddedigion yn ymchwilwyr o ansawdd uchel. Cymerodd y mynychwyr ran mewn gweithdai ar ysgrifennu grantiau, cyd-greu ymchwil gyda rhanddeiliaid ac arfer myfyriol. Daeth y digwyddiad i ben gyda sesiwn ‘gofynnwch i’r panel’ a arweiniodd at ddadl a mewnwelediadau gwych.

Yn dilyn y digwyddiadau academaidd, cafodd y mynychwyr gyfle i brofi rhai o’r goreuon sydd gan Ogledd Cymru i’w cynnig. Cafwyd noson o rhaffau uchel ac adeiladu tîm yn Ropeworks yn Llanberis, gyda mochyn rhost ar lan y llyn yn Llyn Padarn i ddilyn.

Dywedodd trefnydd y gynhadledd, Dr Ross Roberts o’r Ysgol, a chynullydd llwybr gwyddor chwaraeon ac ymarfer corff ar gyfer Ysgol Gwyddorau Cymdeithas Cymru i Raddedigion, ,

“Mae wedi bod yn wych gweld cymaint o ymchwilwyr ifanc o safon uchel yn cyflwyno ac yn trafod eu hymchwil mewn ffordd gefnogol a chyfeillgar. Amgylchedd. Cafodd y sesiynau hyfforddiant ymchwil dderbyniad eithriadol o dda, gyda myfyrwyr yn gwerthfawrogi’r cyfleoedd datblygu a gynigiwyd ganddynt. Roedd y gweithgareddau gyda’r nos yn Llanberis yn arbennig, ac yn enghraifft berffaith o’r hyn y mae’r digwyddiad yn ei olygu, a’i arwyddocâd i’r gymuned o ymchwilwyr ôl-raddedig. Rydyn ni i gyd yn edrych ymlaen at gynhadledd y flwyddyn nesaf!”

Gweithgaredd prynhawn yn Ropeworks, Llanberis Sesiwn poster

DAETH WIAPS I FANGOR

AR Y 14EG O FAI

Cynhaliodd ein Sefydliad Ffisioleg Ddynol

Gymhwysol (IAHP/SPSS) Symposiwm Ffisioleg

Integredig a Chymhwysol Cymru (WIAPS) eleni gan ddod â thua 50 o staff ac ymchwilwyr ôl-raddedig o Brifysgolion Cymru, a gwesteion o Brifysgolion Bryste, Birmingham ac Innsbruck ynghyd.

Roedd y symposiwm yn gymysgedd o gyflwyniadau gan academyddion profiadol ac Ymchwilwyr Gyrfa Cynnar (ECRs) yn rhannu eu canfyddiadau a’u dulliau ymchwil diweddar. Uchafbwynt y diwrnod oedd cystadleuaeth myfyrwyr thesis 3 munud a noddir gan y Gymdeithas Ffisiolegol. Profodd y fformat i fod yn ddechrau egnïol perffaith i’r symposiwm.

PRESENOLDEB IPEP

CRYF YN YR EFSEP

YN AWSTRIA

Bydd chwe aelod o staff ac wyth ymchwilydd ôlraddedig o’n Sefydliad Ymchwil ar gyfer Seicoleg Perfformiad Elitaidd (IPEP) yn mynychu cynhadledd Ffederasiwn Ewropeaidd Seicoleg Chwaraeon ac Ymarfer Corff ym mis Gorffennaf 2024 yn Awstria.

Mae’r digwyddiad mawr hwn yn digwydd bob dwy flynedd ac yn un o’r cyfarfodydd mwyaf o ymchwilwyr a gweithwyr proffesiynol ym maes seicoleg chwaraeon, ymarfer corff a pherfformiad yn y byd. Mae’r tîm wedi cael gwahoddiad i gyflwyno 14 o gyflwyniadau a gweithdai ar draws yr wythnos yn cwmpasu eu hymchwil arloesol ar chwaraeon a pherfformiad gan gynnwys personoliaeth, deinameg grŵp, sylw, perfformio dan bwysau, a phryder siarad cyhoeddus. Mae gan IPEP hanes balch o lwyddiant yn y digwyddiad hwn gyda’r graddedig diweddar Francesca Mottola (PhD mewn Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff, 2021) yn ennill gwobr ymchwilydd ifanc yn y digwyddiad yn 2019.

Cynrychiolwyr yn WIAPS

Cinio gyda’r nos gyda staff SPSS a chynadleddwyr

LLONGYFARCHIADAU

I’N CYMRODORION

AAU NEWYDD 2023-24

Mae myfyrwyr PhD yn yr Ysgol Seicoleg a Gwyddor

Chwaraeon wedi’u cofrestru ar raglen hyfforddi athrawon sy’n eu galluogi i ddatblygu eu sgiliau addysgu wrth gefnogi ein modiwlau sgiliau israddedig.

Mae’r rhaglen hyfforddi athrawon wedi derbyn canmoliaeth gan Gymdeithas Seicolegol Prydain (BPS) a gan Advance HE, ac mae’n gweld ein myfyrwyr PhD yn ymrwymo i raglen hyfforddi 200 awr sy’n cynnwys rhedeg grwpiau seminar, marcio aseiniadau, mynychu gweithdai DPP, a chymryd rhan mewn cyfoedion.

Arsylwadau, i gyd yn cael eu mentora’n agos gan aelod o Dîm Addysgu’r Ysgol. Ar ôl cwblhau’r rhaglen, mae myfyrwyr PhD yn gallu gwneud cais am gydnabyddiaeth o’u haddysgu gydag Uwch AU, ac yn 2023/2024, derbyniodd saith o’n myfyrwyr naill ai Cymrodoriaeth Gysylltiol yr AAU neu Gymrodoriaeth yr AAU. Mae dod yn Gymrawd neu Gymrawd Cyswllt yr AAU yn dystiolaeth o ymrwymiad i addysgu, dysgu a phrofiad y myfyriwr trwy gymryd rhan mewn proses ymarferol sy’n annog ymchwil, myfyrio a datblygu. Mae’n darparu mesur gwerthfawr o lwyddiant o fewn y sector addysg uwch ac yn dangos bod ein myfyrwyr PhD wedi ymrwymo i’r safonau uchaf o addysgu a chefnogi dysgu.

Cymrawd Cyswllt HEA:

Wenwen Yang

Molly Hewitt

Bethan Naunton Morgan

Jade Witten

Judit Elias Masiques

Harry Piper

Cymrawd HEA:

Sam Leaney

LLONGYFARCHIADAU I’N STAFF HEFYD!

Yn ogystal, cawsom y nifer uchaf erioed o staff a lwyddodd i gael eu statws cymrodoriaeth HEA. Llongyfarchiadau i bawb!

Prif Gymrawd HEA

Gemma Griffith

Awel Vaughan-Evans

Uwch Gymrawd HEA

Azlina Amir Kassim

Cymrawd HEA

Simone Lira Calabrich

Rossela Roberts

Amy Gaglia Essletzbichler

Suzy Clarkson

Millicent Blandford-Elliott

Helena O’Boyle

Cat Atherton

Kevin Deyna-Jones

Rachel Curtis

Rachel Newey

Matthew Boulter

PERFFORMIAD YSGOL FFYDDOL

YN Y GWOBRAU ADDYSGU DAN ARWEINIAD MYFYRWYR

Eleni, cafodd ein Hysgol ei chynrychioli’n

wych yn y Gwobrau Addysgu a

Arweinir gan Fyfyrwyr, a hoffem estyn ein llongyfarchiadau cynhesaf i’n

henwebeion a’n ENILLWYR!

ENWEBEDIG

Athro’r Flwyddyn:

Sam Oliver

Beverley Pickard-Jones

Laura Jastrzab

Rob Ward

Fay Short

George Houghton

Mihela Erjavec

Gemma Griffith

Tracey Lloyd

Alex Baxendale

Rachel Newey

Jo Dunton

Maggie Hoerger

Simone Lira Calabrich

Nia Griffith

Tommie Du Preez

Unigolyn Ôl-raddedig

Eithriadol sy’n Dysgu:

Gemma Griffith

Hamid Bagheri

Laurent Gorce

Thipkanlaya Jaianu

Charlotte Welch

James Hodgetts

Goruchwyliwr Traethawd

Hir y Flwyddyn:

Rachel Newey

Ross Roberts ENILLYDD!

Sam Jones

Sam Oliver

Simon Watt

Tim Woodman

Ross Roberts

Aelod o Staff Cymorth:

Sam Oliver

Liam Hardman

Alex Baxendale

Cefnogaeth

Bugeiliol Eithriadol:

Tracey Lloyd

Nia Griffith

Gwobr Arwr Di-glod:

Tracey Lloyd

Alex Baxendale

Nia Griffith

Gwobr Llais Myfyrwyr:

Rachel Newey

Paul Rauwolf

Hyrwyddwr Cynhwysiant:

Goruchwyliwr Traethawd Hir y Flwyddyn

Mihela Erjavec Hyrwyddwr Cynhwysiant

CROESO I’N STAFF NEWYDD

Mae hon wedi bod yn flwyddyn

unigryw lle rydym wedi gweld ein teulu academaidd yn ehangu’n fawr.

Dyma’r rhai sydd wedi cyrraedd yn

Dr. Alex Baxendale

diweddar

Mae rhaglen ymchwil Geoff yn archwilio agweddau cardio-anadlol integreiddiol ar iechyd a pherfformiad dynol. Mae ei ddiddordebau ymchwil penodol yn cynnwys iechyd dynol trwy gydol oes a sut mae’r amgylchedd yn dylanwadu ar y broses honno – yn benodol, effeithiau iechyd dynol newid hinsawdd yn ogystal â buddion gweithgaredd corfforol ar iechyd cardiofasgwlaidd yn ystod y broses heneiddio.

Mrs. Leah Hadden-Purnell

Helo, Alex ydw i! Rwyf wedi bod o gwmpas Bangor ers peth amser yn gwneud fy ngradd israddedig a Meistr yma ers 2011, a gorffen fy PhD yma y llynedd lle bues i’n archwilio’r prosesau gwybyddol sy’n gysylltiedig â phryder mathemateg a phrosesu rhifiadol.

Rwyf wedi bod yn dysgu Seicoleg ers dros 3 blynedd yn gweithio yng Ngholeg Rhyngwladol y Brifysgol lle dysgais lawer o sgiliau defnyddiol yn yr ystafell ddosbarth ochr yn ochr â gallu dylunio llawer o’r modiwlau a’r cyrsiau. Rwyf wrth fy modd yn siarad am wyddoniaeth ac ennillais gwobr BPS am gyfathrebu gwyddoniaeth ychydig flynyddoedd yn ôl! Rwy’n gyffrous iawn i fod yn rhan o’r Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon ac wedi bod yn mwynhau fy amser yma hyd yn hyn yn fawr!

Mae Leah Hadden-Purnell yn Ddarlithydd mewn Seicoleg sy’n arbenigo mewn datblygiad llythrennedd ymhlith plant dwyieithog. Ar hyn o bryd mae’n gweithio ar ei thraethawd ymchwil PhD, sy’n ymdrin â chymhlethdodau dwyieithrwydd CymraegSaesneg, gyda ffocws penodol ar anhwylderau llythrennedd yn y cyd-destun hwn.

Yn ogystal â’i hymdrechion academaidd, mae’n gwasanaethu fel Cyswllt Ysgolion Cymraeg ar gyfer yr Adran Seicoleg. Gan fod yn angerddol am y Gymraeg a meithrin cymuned Gymraeg cref o fewn yr ysgol, cychwynnodd ddigwyddiad i ddathlu Dydd Gŵyl Dewi, nawddsant Cymru. Roedd y digwyddiad hwn yn cynnwys raffl a lwyddodd i godi dros £140 ar gyfer yr elusen Mind, gan adlewyrchu ei hymrwymiad i gefnogi mentrau iechyd meddwl.

Y tu allan i’w bywyd proffesiynol, mae’n seiclwr brwd ac yn mwynhau aros yn actif. Mae seiclo nid yn unig yn ei chadw’n heini ond hefyd yn caniatáu iddi archwilio cefn gwlad brydferth Cymru, gan ddyfnhau ei chysylltiad â’r gymuned a’r amgylchedd lleol.

Dr. Geoff Coombs

Mark Roberts

Am y 5 mlynedd diwethaf rwyf wedi gweithio fel rheolwr labordy EEG ar gyfer Seicoleg

Arbrofol ym Mhrifysgol Rhydychen. Cyn hynny bûm yn gweithio i’r Ysgol Seicoleg ym Mangor am 18 mlynedd, mewn sawl rôl, y mwyafrif yn ymwneud ag electroffisioleg. Rwy’n edrych ymlaen at ddychwelyd i Fangor a helpu lle bynnag y gallaf.

Dr. Melissa Jones

Rwy’n ddarlithydd mewn Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff sy’n arbenigo mewn Biomecaneg Chwaraeon. Mae fy ymchwil yn canolbwyntio ar fiomecaneg menywod, yn enwedig mewn perthynas â sut mae’r bronnau yn effeithio ar gorff y fenyw. Ar hyn o bryd rwy’n gweithio i wella’r dulliau a ddefnyddir i fodelu menywod ar gyfer dadansoddiad efelychu. Mae gen i hefyd ddiddordeb mewn iechyd y fron ac addysg bra ac rwyf wedi bod yn gweithio gydag athletwyr ers sawl blwyddyn yn cyflwyno gweithdai a rhagnodi bras i wella profiad yr athletwyr.

Dr. Seren Evans

Mae Seren Evans yn Ddarlithydd mewn Gwyddor Chwaraeon, Iechyd ac Ymarfer Corff ac yn aelod o’r Sefydliad Ffisioleg Ddynol Gymhwysol, gyda’i PhD wedi canolbwyntio ar fabwysiadu dull aml-ffactor i nodi risg anafiadau o fewn Undeb Rygbi. Ar hyn o bryd, mae hefyd yn Gydymaith Ymchwil a ariennir gan World Rugby i gynnal gwyliadwriaeth anafiadau ac i archwilio themâu dyfnach ynghylch risg anafiadau o fewn Undeb Rygbi Merched a Genethod (Gwyliadwriaeth Anafiadau Cymreig mewn Rygbi Ieuenctid Merched: WISGYR). Yn ddiweddar, mae hi hefyd wedi cwblhau ei gradd mewn Ffisiotherapi ym Mhrifysgol Glyndŵr, gan obeithio integreiddio’r wybodaeth hon i’w hymchwil a’i dysgu.

Yn ogystal, mae’n gwasanaethu fel Cyswllt Ysgolion Cymraeg ar gyfer yr Adran Gwyddor Chwaraeon; fel siaradwraig Gymraeg iaith gyntaf, ac wedi cael ei PhD wedi’i ariannu gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, mae hyn wedi arwain at lawer o gyfleoedd o fewn a’r tu hwnt i’r byd academaidd, ac felly mae’n angerddol am ddangos pwysigrwydd diwylliant Cymraeg mewn academia, ymchwil a’r gweithle.

Y tu allan i’w bywyd proffesiynol, mae hi’n CrossFitter ac yng nghodwr pwysau, yn ymarfer yr hyn y mae’n ei bregethu pan ddaw i ymarfer corff ac iechyd.

Dr.

Shreyasi ‘Cece’ Desai

Mae fy niddordebau academaidd yn ymwneud â phragmateg iaith dioddefwr mewn lleoliadau fforensig; yn enwedig iaith ffigurol, ac yn enwedig mewn senarios trais rhywiol. Y tu allan i’r gwaith, rwy’n ddarllenwr brwd o ffuglen lenyddol, yn ddawnsiwr polyn, ac yn mynd am dro a’m ci bach Dobermann croes.

Dr. Sophie

Harrison

Rwy’n ddarlithydd mewn Gwyddorau Chwaraeon ac Ymarfer Corff. Mae fy ymchwil yn canolbwyntio ar ddau faes allweddol, ffisioleg benywaidd, yn enwedig o amgylch y cylchred mislif, ac imiwnoleg. Rwy’n falch o fod yn defnyddio fy ymchwil i gau’r bwlch data rhyw mewn gwyddor chwaraeon. Rwyf hefyd yn rhan o grŵp Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant yr Ysgol ac rwy’n frwd dros greu cyfleoedd cyfartal ar draws ein hysgol ac mewn gwyddor chwaraeon. Yn fy amser hamdden rydw i ar fwrdd cyfarwyddwyr Codi Pwysau Cymru ac yn cymryd rhan mewn codi pwysau, hoci a rhedeg.

Dr. Tirso Gonzalez Alam

Hyfforddodd Tirso Gonzalez Alam fel niwroseicolegydd clinigol ym Mhrifysgol Ymreolaethol Genedlaethol Mecsico, gan weithio gyda chleifion strôc ac epilepsi, lle datblygodd ddiddordeb mewn ochroli swyddogaethau gwybyddol.

Mae gan Tirso ddiddordeb mewn deall trefniadaeth rhwydwaith ar raddfa fawr y cortecs cerebral, a sut mae patrymau gwahaniaethau hemisfferig yn yr hierarchaeth hon yn arwain at systemau gwybyddol. Mae ei waith cyhoeddedig diweddar ar y pynciau hyn wedi archwilio sut mae gwahaniaethau mewn gofod cysylltedd dimensiwn uchel rhwng rhwydweithiau hemisffer chwith a dde sy’n ymwneud â gwybyddiaeth lefel uwch yn rhagweld rhesymu semantig a gweledol, a sut mae llwybrau cysylltedd gwahanol o’r cortecs gweledol i’r rhwydwaith modd rhagosodedig. Cefnogi gwybyddiaeth semantig a gofodol. Yn ddiweddar, mae ganddo ddiddordeb mewn deall sut mae’r system gwybyddiaeth semantig yn delio â ffenomenau gwneud synnwyr cymhleth lle mae’n rhaid prosesu mwy nag un uned o ystyr er mwyn i ddealltwriaeth ddigwydd, fel mewn trosiadau, jôcs yn seiliedig ar amwysedd, straeon, coegni a eironi. Mae’n frwd dros wyddoniaeth a data agored, yn ogystal â chynyddu mynediad i wyddoniaeth i leiafrifoedd heb gynrychiolaeth ddigonol.

Cyfarwyddwyr

newydd Canolfan Ymchwil ac Ymarfer mewn

Ymwybyddiaeth (CMRP)

Eleni rydym wedi penodi Dr Gemma Griffith a Dr Sophie Sansom fel cyd-gyfarwyddwyr ar gyfer y Ganolfan Ymchwil ac Ymarfer

Ymwybyddiaeth Ofalgar.

Fel cyd-Gyfarwyddwyr, bydd Gemma yn darparu arweinyddiaeth ar gyfer CMRP ar draws ei weithgareddau o fewn ac ar draws yr Ysgol a’r Coleg ym Mhrifysgol Bangor, a bydd Sophie yn darparu arweinyddiaeth ar gyfer CMRP ar draws ei weithgareddau gyda chydweithredwyr allanol gan gynnwys y Rhwydwaith Ymwybyddiaeth Ofalgar.

Llongyfarchiadau!

Dr Sophie Sansom

Dr Gemma Griffith

NEWYDDION ALUMNI NEGES GAN AELOD

O’R ALUMNI

Gan Dr. Joe Butler, Cymrawd Ymchwil

NIHR ARC ac Uwch Ddarlithydd mewn Seicoleg ym Mhrifysgol Sunderland

Ar hyn o bryd rwy’n gweithio yng Ngogledd-ddwyrain Lloegr fel Cymrawd Ymchwil Gymhwysol Ymchwil Gymhwysol y Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd (Cymrawd ARC NIHR), Uwch Ddarlithydd Seicoleg, a Chymrawd Ymchwil yr Is-Ganghellor. Rwy’n ymchwilydd ar ddechrau fy ngyrfa, gyda diddordeb mewn i) datblygu offer sy’n seiliedig ar ddamcaniaethau ar gyfer asesu iechyd yr ymennydd, a ii) sut mae ffactorau fel haint COVID19 neu Syndrom Down yn effeithio ar iechyd yr ymennydd. Byddaf yn aml yn myfyrio ar sut mae fy ngyrfa wedi cael ei siapio gan fy amser ym Mangor. Yn wir, mae fy ngyrfa wedi elwa, ac yn parhau i elwa, o fy amser ym Mangor fel myfyriwr (a staff yn ddiweddarach).

I osod y cefndir, mynychais yr hyn a oedd bryd hynny yn Brifysgol Cymru, Bangor, i astudio Seicoleg gyda Seicoleg Glinigol ac Iechyd. Roeddwn i’n fyfyriwr cenhedlaeth gyntaf, y cyntaf yn fy nheulu cyfan (llinell waed hyd yn oed!) i fynychu’r brifysgol. Roeddwn hefyd newydd adael y fyddin, yn dal i fod ar absenoldeb adsefydlu swyddogol yn ystod Wythnos y Glas, ar ôl gwasanaethu am wyth mlynedd yn y Peirianwyr Brenhinol. Gallaf gofio’n fyw o hyd cyrraedd yr orsaf drenau a safle Ffriddoedd, ar ddiwrnod cyntaf Wythnos y Glas fel dyn ifanc 24 oed. Doedd gen i ddim syniad faint fyddwn i’n datblygu a thyfu tra ym Mangor.

A hyd yn oed nawr, ar ôl gadael Bangor saith mlynedd yn ôl, rwy’n hynod ddiolchgar am y cyfleoedd a ddarparwyd gan Fangor yn gwricwlaidd ac yn allgyrsiol. Fel llawer o fyfyrwyr seicoleg, roeddwn yn anelu at ddod yn Seicolegydd Clinigol i ddechrau ond roeddwn yn cael fy nenu fwyfwy at ymchwil. Un agwedd sy’n wirioneddol sefyll allan wrth edrych yn ôl yw’r nifer o ymchwilwyr o fri rhyngwladol yn yr adran, adnodd a gymerais yn ganiataol ar y pryd ond a ddatblygodd hefyd y diddordeb hwn mewn ymchwil.

Wrth fyfyrio ar fy amser ym Mangor, yn ogystal â dysgu rhagorol, un o’r pethau a fu o fudd mawr i’m datblygiad personol, oedd yr amrywiaeth eang o glybiau a chymdeithasau. Roeddwn yn ddigon ffodus i gymryd rhan mewn gweithgareddau fel dringo, ffotograffiaeth, a deifio sgwba, yn ogystal â hyfforddiant crefft ymladd cymysg gyda chlwb lleol. Treuliais hefyd ddwy flynedd ar fwrdd gweithredol Undeb y Myfyrwyr, yn gyntaf fel Swyddog Myfyrwyr ag Anableddau ac yn ddiweddarach fel Ymddiriedolwr. Roedd yr holl brofiadau hyn yn hynod ffurfiannol ac wedi’u siapio i raddau helaeth pwy ydw i heddiw.

Ar ôl cwblhau fy BSc ac MSc, treuliais flwyddyn i ffwrdd cyn dychwelyd i Fangor fel myfyriwr PhD dan oruchwyliaeth Dr Giovanni d’Avossa a’r Athro Bob Rafal. Mae lefel uchel yr hyfforddiant a gefais yn ystod fy PhD, a’r sgiliau a’r hyder a enillais yn ystod y cyfnod hwnnw, wedi dylanwadu’n fawr ar fy niddordebau ymchwil, gan weithio ar y groesffordd rhwng seicoleg gymhwysol a damcaniaethol.

Gosododd fy amser ym Mangor sylfaen gadarn ar gyfer fy ngyrfa, ac rwy’n ddiolchgar am y gefnogaeth a’r arweiniad a gefais yno, yn ogystal â’r llu o ffrindiau gydol oes a wneuthum, gan gynnwys fy mhartner wyth mlynedd y cyfarfûm â hi yn yr adran. Rwyf hefyd yn hynod ffodus i gael cydweithrediadau parhaus gyda phobl yn yr adran, ac felly mae Seicoleg Bangor yn parhau i roi cyfleoedd i mi a siapio fy ngyrfa hyd yn oed ar ôl i mi adael.

Dr. Joe Butler

GRADDEDIG SEICOLEG ENTREPRENURAL, MICHAL, YN CYMRYD MWY

NA GRADD

Enillodd Mikołaj Michał Nawrot, Wobr Rhagoriaeth

Mentergarwch 2023 y Brifysgol a ddyfernir i un myfyriwr yn unig ym Mhrifysgol Bangor gan y gwasanaeth cyflogadwyedd am ddatblygiad rhagorol o sgiliau menter trwy gydol eu profiad prifysgol.

Mae Michał bellach wedi creu Synargize, sef ymgynghoriaeth a fydd yn gweithio gyda chwmnïau gan ddefnyddio dull academaidd a seiliedig ar dystiolaeth i’w helpu i yrru gwerthiant yn wyddonol drwy’r technegau marchnata technolegol y maent yn eu defnyddio.

Wrth gyrraedd y DU gyda’i deulu yn ei arddegau, roedd Michał wedi bod yn gweithio ym maes lletygarwch tan i’r pandemig daro, pan welodd fod ganddo gyfle i ddilyn ei freuddwyd ac astudio seicoleg ym Mhrifysgol Bangor.

Ar ôl ymuno â’r syniad o ffurfio busnes yn yr haf rhwng ei ail a’i drydedd flwyddyn, wrth ddod i mewn i’w drydedd flwyddyn, penderfynodd Michał fanteisio’n llawn ar yr holl gefnogaeth entrepreneuraidd a’r gweithgareddau a gynigir gan Brifysgol Bangor.

Arweiniodd dîm prosiect yng nghystadleuaeth arloesol Menter trwy Ddylunio/ADEILADU y brifysgol. Mae’r gystadleuaeth yn gweld timau amlddisgyblaethol o fyfyrwyr yn gweithio ochr yn ochr â chynghorwyr busnes cenedlaethol a rhyngwladol i ddatrys heriau diwydiannol neu fasnachol go iawn. Ymunodd tîm Menter trwy Ddylunio Micał â fferm leol i ehangu’r ffyrdd y gallent ryngweithio â’u cwsmeriaid.

Dywedodd Michael:

‘’Mae bod yn rhan o Fenter trwy Ddylunio/ADEILADU wedi bod yn gyfle gwych i gwrdd âchyfoedion âmeddylfryd entrepreneuraidd tebyg o’r ysgolion busnes a pheirianneg. Cawsom y fraint o gael fy mentora gan arbenigwyr mewn llawer o ddiwydiannau ac mae hwn wedi bod yn brofiad amhrisiadwy i wella fy sgiliau arwain.’’

Ers ffurfio ei fusnes, mae Michał hefyd wedi derbyn cefnogaeth gan Brifysgol Bangor trwy ei hymwneud â llinyn seicoleg y Rhwydwaith Arloesedd Gwyddor Bywyd Uwch Geltaidd (CALIN), rhwydwaith ymchwil ar raddfa fawr a ariennir gan Ewrop. Derbyniodd gefnogaeth hefyd gan dîm Byddwch Fentrus y Brifysgol a Chronfa Fenter a ariennir yn rhannol gan Brifysgolion Santander.

“’MaeganByddwchFentrusymMhrifysgolBangordîmgwych sy’n sicrhau bod adnoddau ar gael yn gyson i gefnogi myfyrwyr yn eu mentrau entrepreneuraidd. Yn ogystal, mae bod yn rhan o brosiect CALIN wedi rhoi’r cwmpas ar gyfer ymchwil a dull seiliedig ar dystiolaeth at fy musnes,’’ ychwanegodd.

Gan gynllunio i ychwanegu gradd Meistr marchnata at ei gymwysterau, mae Michał yn gweld sut y gall ei ddealltwriaeth o seicoleg ei helpu i weithio gyda chwmnïau i fabwysiadu datrysiadau arloesol. Roedd Michał yn falch o gael ei dderbyn i astudio ym Mangor lai na 10 mlynedd ers cyrraedd Prydain. Mae wir yn gwerthfawrogi lleoliad y Brifysgol rhwng mynyddoedd Eryri a’r môr. Ychwanegodd,

“Ynogystalâbodmewnlleoliadgwych,mae’rBrifysgolwedi’i gwreiddio’n wirioneddol yn y gymuned leol, a mwynheais yn fawr y cyfleoedd i weithio gyda busnesau lleol gwybodus iawn a dod i’w hadnabod.’’

Mikolaj Michal Nawrot y tu allan i Brif Adeilad y Celfyddydau

ALUMNUS NODEDIG YN

DYCHWELYD I

FANGOR

Cyflwynodd yr Athro Edmund Sonuga-Barke y gyfres

Darlithoedd Alumni Nodedig ym mis Mai eleni.

Graddiodd Edmund Sonuga-Barke, Athro Seicoleg Datblygiadol, Seiciatreg a Niwrowyddoniaeth yng Ngholeg y Brenin, Llundain, o Brifysgol Bangor yn 1984 gyda gradd mewn Seicoleg. Aeth ymlaen i gychwyn ar yrfa ddisglair, sydd wedi dylanwadu ar faint o bobl sy’n gweld anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd (ADHD). Roedd ei sgwrs ysgogol ac apelgar yn tynnu ar ei brofiadau ei hun yn tyfu i fyny, yn trafod ei ymchwil ac yn cyfeirio at yr angen i symud ein ffocws o ‘drwsio’ camweithrediad i dderbyn a chefnogi niwro-ddargyfeirio i hyrwyddo datblygiad llwyddiannus.

Cyn ei ddarlith gyhoeddus, a ddenodd gynulleidfa o dros 200, treuliodd yr Athro Sonuga-Barke y diwrnod gyda staff ac ymchwilwyr yr Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon i ddysgu am y gwaith yn yr Ysgol.

Wrth sôn am yr ymweliad, dywedodd yr Athro Dave Richardson, Pennaeth yr Ysgol, “Roedd yn bleser gennym groesawu’r Athro Sonuga-BarkeynôliFangor.Felarbenigwrucheleibarchmewn seicoleg ddatblygiadol, iechyd meddwl plant ac anhwylderau niwroddatblygiadol, mae ei ymweliad a’i ddarlith gyhoeddus yn cyd-fyndynddaâ’ngwaithcyfredolmewngwybyddiaethddynolar hyd ei oes ac mae’n anrhydedd ei fod yn gallu dychwelyd i Fangor a rhannu ei wybodaeth helaeth a arbenigedd gyda ni.”

Dywedodd yr Athro Sonuga-Barke, “RoeddynwychdodynôliFangor. Roeddwn wrth fy modd yn clywed am yr holl waith ymchwil gwych sy’n cael ei wneud yn yr Ysgol ar hyn o bryd. Cefais ymdeimlad gwychoegniabrwdfrydeddameugwaith,ganbawbycyfarfûm âhwy.Roeddwnynarbennigohapusiweldygwaithgwirioneddol arloesol a chyffrous sy’n cael ei wneud ym maes niwroddatblygiad.”

“Roedd y profiad o gael fy ngwahodd yn ôl fel cyn-fyfyriwr o fri yn deimladwy iawn i mi.“

“Fe fethais yn academaidd yn yr ysgol, a dim ond trwy weithredoedd yr Athro Tim Miles, yr ymchwilydd dyslecsia arloesol, y cefais addysg Brifysgol o gwbl. Gan sylweddoli bod plant dyslecsig ar y pryd yn cael eu methu gan y system addysg, rhoddodd gynllun ar waith,aoeddyncaniatáuiddobobblwyddyngynniglleiunneu ddau o bobl âdyslecsia ar y cwrs gradd seicoleg: Y cyflwr oedd eu bod yn mynd a chael dau. Safon Uwch, gydag isafswm gradd llwyddo. Crafais drwodd ond byth yn edrych yn ôl. Trawsnewidiodd fy amser ym Mangor fy mywyd a siapio fy meddwl ac rwy’n dragwyddol ddiolchgar i’r sefydliad hwn am gychwyn ar yr hyn sydd wedi bod yn antur anhygoel.”

Dywedodd Emma Marshall, Pennaeth Datblygu a Chysylltiadau Alumni, “Mae stori’r Athro Sonuga-Barke am ei daith i’r brifysgol a’i gyflawniadau y tu hwnt i Fangor yn wirioneddol ysbrydoledig ac roedd yn wych clywed mwy am ei waith hynod ddiddorol ym maes ADHD. Rydyn ni’n falch iawn o’i gael fel cyn-fyfyriwr!”

Yn Athro Dave Richardson, Yn Athro Edmund Sonuga-Barke a Dr Sam Jones

NEWYDDION MYFYRWYR

GWOBRAU MYFYRWYR

Llongyfarchiadau i’n myfyrwyr gorau o bob

un o Gyrsiau Ôl-raddedig 2022-23:

MSc Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff: Robin Locke

MSc Seicoleg Perfformiad: Elizabeth Darville

MRes Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff: Rubab Abdi

MSc Dulliau Seiliedig ar Ymwybyddiaeth Ofalgar: Ruth McDonald

MSc Addysgu Ymwybyddiaeth Ofalgar: David McCormack

MSc Seicoleg Glinigol ac Iechyd: Bethan Louise Powell

MSc Niwroddelweddu: Kaitlin Marian Corry

MSc Egwyddorion Niwroseicoleg Glinigol: Kiran Naomi Morris

MSc Seicoleg: Freya Constance Losvik

MSc Ymchwil Seicolegol: Harry Loraine

PROFIADAU MYFYRWYR

Yn semester dau, ymgymerodd 17 o fyfyrwyr â’r

modiwl Born to Run. Mae’r modiwl hwn yn unigryw i Addysg Uwch y DU ac yn cymhwyso gwybodaeth am seicoleg ac egwyddorion seicolegol i her bersonol. O fewn y modiwl hwn mae myfyrwyr yn dysgu am egwyddorion gosod nodau, theori hunan-benderfyniad, Grit, cymhelliant, angerdd a phersonoliaeth. Defnyddiant y damcaniaethau hynny i osod cynllun hyfforddi 16 wythnos iddynt eu hunain

ar gyfer marathon 26.2 milltir llawn. Yn ystod y modiwl bydd myfyrwyr yn dysgu ac yn hyfforddi gyda’i gilydd, gan arwain at bob un ohonynt yn cwblhau marathon.

Dywed trefnydd y modiwl, yr Athro Fran Garrad-Cole, “Pan fyddwch chi’n gosod nodau heriol i chi’ch hun, mewn amgylchedd strwythuredig gyda chefnogaeth gallwch chi gyflawni llawer mwy nag ar eich pen eich hun, neu nag yr oeddech chi erioed wedi meddwl oedd yn bosibl. Yn y modiwl hwn rydych chi wir yn gweld yr hyn rydych chi wedi’ch gwneud ohono!”

Fel rhan o’r modiwl, rhedodd y myfyrwyr Hanner marathon Ynys Môn ar Fawrth 3ydd. Bore ffres a hyfryd, cychwynnodd y rhedwyr o Borthaethwy am 9am a rhedeg ar hyd glannau’r Fenai i gyfeiriad Biwmares (fe wnawn smalio na ddigwyddodd yr allt fawr o gwmpas Llandegfan), cyn troi yn ôl at bwynt Gallows i redeg. yn ôl i mewn i’r pentref. Gwnaeth pob un o’n myfyrwyr yn rhyfeddol o dda yn enwedig o ystyried, i’r rhan fwyaf, mai hwn oedd y pellaf erioed iddynt redeg, a hefyd y digwyddiad rhedeg cyntaf iddynt ei gynnal erioed.

Esta MacInnes a Noah Zolden ym Marathon Richmond

Myfyrwyr a staff yn rhedeg ar draeth Niwbwrch gyda’r Athro Greg Whyte (ail o’r dde)

Ymestyn y cyflawniad hwnnw i’r marathon llawn yw lle mae’r seicoleg wir yn cychwyn. Mae llawer o’r modiwl yn canolbwyntio ar gymhelliant, locws rheolaeth, arferion ac ati ac mae llwyddiant marathon yn ymwneud cymaint â’r seicolegol â’r paratoad corfforol. Felly, pwy well i ddod â nhw i siarad â’n myfyrwyr na’r Athro Greg Whyte OBE am ddarlith ar sut i gyflawni’r amhosibl? Mae Greg yn awdurdod ar Ffisioleg a Pherfformiad Chwaraeon ac Ymarfer Corff, arbenigwr a gydnabyddir yn rhyngwladol yn y maes ar ôl cyhoeddi dros 350 o bapurau a adolygwyd gan gymheiriaid, a sylwebydd cyfryngau blaenllaw. Mae gan Greg brofiad proffesiynol helaeth yn asesu, trin a gwella perfformiad cleifion, selogion chwaraeon ac athletwyr yn amrywio o ddioddefwyr canser i enwogion sy’n ceisio eu copa mynydd cyntaf i Olympiaid sy’n ceisio medal Aur. Mae Greg yn adnabyddus am ei ymwneud â Sport & Comic Relief, a Phlant mewn Angen, ers 2006 mae Greg wedi cymhwyso ei waith gwyddor chwaraeon i gynorthwyo enwogion amrywiol i gwblhau rhai o’r heriau anoddaf. Mae Greg wedi hyfforddi, ysgogi a hyfforddi 39 Sport & Comic Relief, a Heriau Plant mewn Angen yn llwyddiannus, gan helpu i godi dros £65 miliwn i elusennau, gan gefnogi Vernon Kay yn ei her ultramarathon pedwar diwrnod, 115 milltir, yn fwyaf diweddar. Ar ôl ei sgwrs gyhoeddus hynod ysbrydoledig ar 18 Ebrill, ymunodd Greg â’r myfyrwyr Born to Run drannoeth ar un o’u ‘Rhedau Antur’, y tro hwn drwy Goedwig Niwbwrch. Ysgrifennodd Mimi White, myfyrwraig ar y modiwl, am y profiad yn ei blog:

“Wedi’i gyflwyno o le o brofiadau uniongyrchol anhygoel fe lywiodd ei brofiadau o gyflawni’r amhosibl, sut yr oedd wedi mynd ati i wneud hyn, y strategaethau a’r profiadau a gafodd trwy’r ymdrechion epig hyn. Roedd yn braf bod allan yn rhedeg y diwrnod wedyn gyda phawb o ffrindiau israddedig, i Athrawon, Penaethiaid Ysgol, Greg ei hun a pheidio ag anghofio Coco(doggo Ross).”

Gan roi eu holl ddysgu a hyfforddiant ar waith, mae llawer o’r myfyrwyr bellach wedi mynd ymlaen i gwblhau eu marathonau ac rydym yn hynod falch ohonyn nhw i gyd. Mae’r garfan ddiweddaraf hon yn ymuno â neuadd enwogion o bron i 100 o fyfyrwyr blwyddyn olaf sydd wedi cwblhau’r her hon.

Gallwch ddarllen mwy am fyfyrdodau Jess

Howard ar y profiad yma.

www.bangor.ac.uk/cy/alumni/alumni-profiles/jess-howard

Llongyfarchiadau, Marathoners!

DISGWYLIADAU POSTPARTUM YN ATHLETWYR TRIATHLON

Yn ddiweddar mae Kelly Stokes, myfyrwraig

MSc sydd wedi cofrestru ar y cwrs Seicoleg

Perfformiad dysgu o bell, wedi ysgrifennu

erthygl ar gyfer cylchgrawn Triathlon ar ei phrosiect ymchwil gyda Dr. Eleri Jones.

Buont yn casglu data gyda mamau newydd ar eu profiadau o ddychwelyd i driathlon ar ôl geni. Mae Kelly ei hun yn driathletwr, hyfforddwr ac mae ganddi blentyn ifanc sydd mor berthnasol iawn iddi. Bydd yr ymchwil hwn hefyd yn cyflwyno yng Nghynhadledd

Rhwydwaith Academaidd Menywod mewn Chwaraeon ac Ymarfer Corff (WiSEAN) 26 - 27 Mehefin 2024.

DIGWYDDIADAU I EDRYCH YMLAEN ATYNT

Y GYNHADLEDD RYNGWLADOL

AR FYWYLIWCH

2024 (ICM:2024) 2 – 6 AWST 2024

Bydd y Ganolfan Ymchwil ac Ymarfer Ymwybyddiaeth

Ofalgar yn cynnal y Gynhadledd Ryngwladol ar Ymwybyddiaeth Ofalgar eleni yn Pontio.

Thema’r gynhadledd a chyfranogiad:

Bydd thema eleni ‘Ymwybyddiaeth Ofalgar mewn Byd sy’n Newid’ yn cyflwyno trafodaethau craff ar dirwedd esblygol ymarfer ac ymchwil ymwybyddiaeth ofalgar. Anogir cydweithwyr i fynychu, bod yn rhan o’r drafodaeth, ymgysylltu ag arweinwyr meddwl a chyfrannu at lunio dyfodol ymwybyddiaeth ofalgar.

Cymorth ariannol sydd ar gael: Er mwyn sicrhau cyfranogiad eang, mae bwrsariaethau ar gael i helpu i dalu cost y gynhadledd. Anogir cydweithwyr yn arbennig i wneud cais am y cymorth ariannol hwn.

Arhoswch yn wybodus a chymerwch ran:

I gael rhagor o wybodaeth am siaradwyr, rhaglen y gynhadledd a manylion digwyddiadau ychwanegol, ewch i wefan ICM:2024, sy’n cael ei diweddaru’n rheolaidd.

Dywedodd Dr Gemma Griffith, Cyd-gyfarwyddwr y Ganolfan Ymwybyddiaeth Ofalgar ac Ymarfer, “Dyma’r tro cyntaf i Fangor gynnal y Gynhadledd Ryngwladol ar Ymwybyddiaeth Ofalgar. Yn dilyn digwyddiadau blaenorol a gynhaliwyd gan brifysgolion yn Awstralia, Denmarc, Amsterdam, a Rhufain, rydym yn gyffrous i ddod ag ef i’r DU am y tro cyntaf. Rydym yn croesawu pawb, yn enwedig y rhai a allai fod yn rhwystr i gostau, i wneud cais am fwrsariaethauacymunoâniynydigwyddiadarwyddocaolhwn.”

I fod y cyntaf i glywed y newyddion a chyhoeddiadau diweddaraf, tanysgrifiwch i restr bostio ICM:2024.

Dysgwch fwy a chofrestrwch yma: www.internationalmindfulnessconference.com/buy-tickets/

CWRS NIWROANATOMI SWYDDOGAETHOL: VISCERAL MIND (YSGOL HAF) 2 – 6 MEDI 2024

Mae Visceral Mind yn Ysgol Haf breswyl 5 diwrnod flynyddol, a gyflwynir ar ein campws ym Mangor a’r cyffiniau.

Mae’n gwrs niwroanatomeg swyddogaethol, wedi’i fwriadu ar gyfer ymchwilwyr ôl-raddedig, ôl-ddoethurol a dechrau eu gyrfa sy’n astudio niwrowyddoniaeth wybyddol a disgyblaethau cysylltiedig, neu ymarferwyr clinigol, meddygol ac iechyd cysylltiedig ag aelodaeth o gorff proffesiynol neu statudol sy’n goruchwylio.

Ar y cwrs, dysgir niwroanatomeg swyddogaethol yng nghyd-destun cleifion niwrolegol â namau oherwydd briwiau ffocal yr ymennydd, a dosbarthiadau niwroanatomeg ymarferol gyda meinwe ymennydd dynol - i ddod â niwroanatomeg yn fyw a’i wneud yn berthnasol i fyfyrwyr niwrowyddoniaeth wybyddol.

Dysgwch fwy a chofrestrwch yma: www.bangor.ac.uk/cy/courses/other-courses/cwrsniwroanatomi-swyddogaethol-visceral-mind-ysgol-haf

CYNHADLEDD CYFNEWID ARAITH AC IAITH GOGLEDD CYMRU (NWSLE), 9FED HYDREF 2024

Mae Cyfnewidfa Lleferydd ac Iaith Gogledd Cymru (NWSLE) yn fenter newydd a lansiwyd gan Dr Sam Jones a Dr Charlie Wiltshire i feithrin ymgysylltiad rhwng clinigwyr, ymchwilwyr, ac aelodau’r cyhoedd sydd â diddordeb personol neu broffesiynol mewn anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu, ac i hyrwyddo Prifysgol Bangor fel arweinydd byd yn y maes hwn.

Cynhaliwyd ein cynhadledd gyntaf ym Mhrifysgol Bangor ar Hydref 17eg, 2023. Roedd y pwyllgor trefnu yn cynnwys Dr. Sam Jones, Dr. Charlie Wiltshire, Dawn Leoni, (pennaeth Therapi Iaith a Lleferydd (SLT) ar gyfer Bwrdd Iechyd Gorllewin Besti Cadwaladr), a Lauren Salisbury (arweinydd clinigol rhaglen hyfforddi SLT yng Ngogledd Cymru, ym Mhrifysgol Wrecsam).

Yn dilyn llwyddiant ein cynhadledd gyntaf, cynhelir ein digwyddiad nesaf ym mis Hydref ym Mhrifysgol Wrecsam, sef canolbwynt hyfforddi mawr i therapyddion lleferydd ac iaith sy’n ymarfer ar draws Gogledd Cymru. I ddathlu ein pen-blwydd yn 140 oed, bydd y diwrnod yn arddangos ymchwil gyfredol ym Mhrifysgol Bangor, a bydd yn cynnwys gweithdai ar ymgysylltu â’r cyhoedd, datblygu gyrfa glinigol, a gwneud cais am gyfleoedd ariannu cydweithredol. Mae’r digwyddiad yn rhad ac am ddim ac mae croeso i unrhyw un sydd â diddordeb proffesiynol mewn themâu sy’n ymwneud â therapi lleferydd ac iaith fynychu.

Cyswllt: NWSLE@bangor.ac.uk

NEWYDDION YMCHWIL ÔL-RADD

LLONGYFARCHIADAU I’N

YMGEISWYR PHD LLWYDDIANNUS

Dr. Alex Baxendale

Sail Wybyddol Modioldeb Cyfarwyddiadol

mewn Pryder Math a Phrosesu Mathemateg

Mae pryder mathemateg uchel yn amharu ar berfformiad trwy ddargyfeirio sylw trwy hunansiarad negyddol, gan effeithio ar gof gweithio ffonolegol. Mae’r thesis hwn yn profi cyfarwyddiadau clywedol i wella ffocws ond yn eu cael yn aneffeithiol ar gyfer tasgau syml. Ar gyfer tasgau cymhleth, mae unigolion gorbryderus yn elwa ar gyfarwyddiadau clywedol, gan ddatgelu gwahaniaethau mewn prosesu rhifiadol yn seiliedig ar gymhlethdod tasg a gofynion cof gweithio.

Goruchwylwyr:

Dr. Paloma Mari-Beffa a Dr. Emily Roberts-Tyler

Dr. Alex McWilliam

Pryder Siarad Cyhoeddus: Gorffennol, Presennol a Dyfodol

Mae pryder siarad cyhoeddus (PSA) yn effeithio ar lawer, gan gyfyngu ar gyfleoedd a pherfformiad. Mae’r thesis hwn yn adolygu ymchwil PSA, yn amlygu bylchau mesur, ac yn cyflwyno mesur hunan-adrodd newydd. Yn olaf, mae astudiaeth beilot sy’n defnyddio actio a gwaith byrfyfyr yn dangos potensial yn ei allu i leihau pryder a chynyddu hunan-effeithiolrwydd.

Goruchwylwyr:

Dr. Stuart Beattie a Yr Athro Nichola Callow

Dr. Ammar Salem Y Alyousef

Cyfeiriadau Newydd mewn Cydnerthedd Tîm

Mae’r traethawd ymchwil hwn yn mynd i’r afael â’r diffyg modelau cynhwysfawr a fframweithiau mesur ar gyfer gwydnwch tîm mewn chwaraeon. Mae’n cyflwyno model newydd sy’n seiliedig ar gysyniadau cyfredol ac astudiaethau empirig ac yn cyflwyno’r Raddfa Ymddygiad Gwydn Tîm 20 (TReBS), gan ganolbwyntio ar ragweld, lleihau, rheoli a thrwsio adfyd.

Goruchwylwyr:

Dr. Stuart Beattie a Dr. James Hardy

Dr. Anantha Krishnan

Pwysigrwydd ciwiau ffocws cywir mewn delweddau stereosgopig 3D

Mae arddangosiadau stereosgopig 3-D yn anelu at ddyfnder realistig ond yn cael trafferth gyda chiwiau ffocws, gan achosi anghysur gweledol. Mae’r traethawd ymchwil hwn yn archwilio effaith ciwiau ffocws cywir ar ganfyddiad dyfnder. Mae’r canlyniadau’n dangos bod ciwiau ffocws cywir yn gwella realaeth dyfnder ac na ellir eu disodli gan rendrad dyfnder maes. Er gwaethaf heriau technegol, gall optimeiddio cynnwys 3-D yn seiliedig ar ffactorau gweledol unigol fel phoria wella profiad y defnyddiwr.

Goruchwylwyr:

Dr. Simon Watt

Dr. Anwen Jones

Archwilio Cost, Canlyniadau Hirdymor a Buddiannau Brodyr a Chwiorydd y Blynyddoedd Rhyfeddol (BRh) Rhaglen

Sbectrwm Awtistiaeth ac Oedi Iaith

Goruchwylwyr:

Yr Athro Judy Hutchings a Dr. Margiad Williams

Dr. Caitlin E O’riordan

Effaith dwyieithrwydd ar adnoddau rheolaeth wybyddol mewn oedolion iau a hŷn

Mae dirywiad gwybyddol sy’n gysylltiedig ag oedran yn amrywio, gyda niwroplastigedd swyddogaethol a dwyieithrwydd yn dylanwadu ar wahaniaethau. Mae’r traethawd ymchwil hwn yn canfod bod oedolion hŷn dwyieithog yn rhagori mewn swyddogaethau gweithredol, gan ddangos gwell rheolaeth wybyddol a llai o ymyrraeth o dan ofynion uchel o gymharu â phobl uniaith. Mae dwyieithrwydd yn gwella’r gallu i addasu’n wybyddol wrth heneiddio, yn enwedig o dan ofynion tasg uchel a lleihau ymyrraeth ysgogiadau amherthnasol.

Goruchwylwyr:

Yr Athro Debbie Mills a Dr. Richard Binney

Dr. Jade Witten

Yng ngwres y foment: Dull rheoleiddio emosiwn ar gyfer rheoli dicter ar ôl anaf i’r ymennydd

Mae rheoli emosiynau yn hanfodol i oroeswyr anaf i’r ymennydd (ABI) sy’n cael trafferth gyda dicter. Datblygodd y traethawd ymchwil hwn arf i ennyn dicter, gan ddod o hyd i ddieithriaid yn fwyaf effeithiol. Gwerthusodd hefyd dechnegau ailwerthuso a thynnu sylw, yn effeithiol, yn enwedig wrth dynnu sylw. Dangosodd ymyriad rhithwir hygyrch welliannau parhaus mewn rheoli dicter, a oedd o fudd i oroeswyr ABI a’u hanwyliaid.

Goruchwylwyr:

Yr Athro Oliver Turnbull a Dr. Rudi Coetzer

Dr. Libby Steele

Gwella tegwch mewn chwaraeon: llywio datblygiad system gychwyn safonol sy’n seiliedig ar dystiolaeth mewn athletau B/byddar a chlyw

Mae’r traethawd ymchwil hwn yn mynd i’r afael â’r diffyg cystadleuaeth deg ar gyfer athletwyr B/byddar mewn athletau prif ffrwd oherwydd diffyg system gychwyn safonol. Mae’n cynnwys cefndir cyd-destunol, astudiaethau arbrofol, a dadansoddiad ansoddol. Mae’r canfyddiadau’n awgrymu bod ysgogiad gweledol-haptig deufoddol yn arwain at amserau adweithio teg, gan lywio datblygiad system gychwyn gynhwysol.

Goruchwylwyr:

Dr. Vicky Gottwald a Dr. Gavin Lawrence

Dr. Paul Aitken

Integreiddedd canfyddiadol rhyw ac oedran: deall trefniadaeth swyddogaethol prosesu wynebau

Rydym yn dirnad wynebau yn eu cyfanrwydd, ond eto maent yn cyfleu gwybodaeth gymhleth sy’n gorgyffwrdd am ryw, oedran, hil, emosiynau, a chyfeiriad syllu. Mae’r traethawd ymchwil hwn yn ymchwilio i sut mae ciwiau rhyw ac oedran yn rhyngweithio wrth brosesu wynebau, gan ganfod bod gwybodaeth rhyw yn ymyrryd yn fwy â dyfarniadau oedran nag i’r gwrthwyneb. Mae’r cyfrif dyfnder prosesu arfaethedig yn awgrymu bod hyn oherwydd bod angen prosesu rhyw yn ddyfnach nag oedran.

Goruchwylwyr:

Yr Athro Paul Downing a Dr. Lara Maister

Dr. Simone Lira Calabrich

Archwilio’r berthynas rhwng dysgu cyswllt mewn parau a gallu darllen mewn oedolion a phlant

Mae’r gallu i ffurfio cysylltiadau gweledol-ffonolegol yn hanfodol ar gyfer darllen. Mae’r astudiaeth hon yn ymchwilio i sut mae manylion tasg-amherthnasol yn effeithio ar berfformiad darllenwyr dyslecsig a nodweddiadol, presenoldeb diffygion rhwymo traws-foddol mewn oedolion dyslecsig, a mecanweithiau mewn darllenwyr sy’n dechrau ar y daith. Mae canfyddiadau allweddol yn amlygu dibyniaeth ar giwiau episodig, diffygion rhwymo traws-foddol yn yr ymenydd, a chyfryngu trwy enwi awtomataidd cyflym.

Goruchwylwyr: Yr Athro Manon Jones a Dr. Gary Oppenheim

UCHAFBWYNTIAU YMCHWILWYR ÔL-RADD

MAE HON WEDI BOD YN FLWYDDYN WIRIONEDDOL

ANHYGOEL I’N

HYMCHWILWYR

ÔL-RADDEDIG

DYMA RAI O’R UCHAFBWYNTIAU:

Derbyniodd Libby Steele Fedal

Arian 2023 y Brethynwyr

Mae Medal Arian fawreddog y Brethynwyr yn cydnabod cyfraniad rhagorol Libby Steele nid yn unig trwy ledaenu ei gwaith, ond hefyd i amgylchedd addysgu ac ymchwil ein Hysgol.

Derbyniodd George Ely Fedal Efydd 2024 y Brethynwyr

Enillodd George Ely fedal Efydd y Brethynwyr Prifysgol Bangor am gyfraniad ymchwil ôl-raddedig rhagorol, gan ychwanegu at y rhestr o dderbynwyr blaenorol y wobr fawreddog hon.

Derbyniodd Liam Hardman

Wobrau Tîm Arwain Arloesedd ac Entrepreneuriaeth (BUILT) Prifysgol Bangor

Mewn partneriaeth â rhaglen Menter trwy Ddylunio (EbD) y Brifysgol, mae BUILT yn gystadleuaeth flynyddol sy’n agored i holl fyfyrwyr Prifysgol Bangor lle mae cyfranogwyr ar draws yr holl ddisgyblaethau astudio a phob blwyddyn academaidd yn ffurfio timau o 5-10 i efelychu cwmni newydd ac i cynhyrchu syniadau a datblygu atebion ar gyfer her gymunedol benodol.

Datblygodd Liam syniad i gysylltu ffermwyr lleol yng Ngogledd Cymru â myfyrwyr yn uniongyrchol trwy ap rhwydweithio a negesydd ar-lein. Byddai hyn yn galluogi myfyrwyr i gydweithio â thyfwyr i gael profiad gwaith gwerthfawr a chyfrannu at gynyddu cynhyrchiant a bwyta bwyd a dyfir yn lleol.

Cwblhaodd Nadia Portelli 103km Llwybr

Ultra Eryri gan UTMB ym mis Mai.

Mae gan y llwybr 103km uchder o 6300m. Fe’i cwblhaodd (rhedeg ddi-stop) mewn ychydig dros 25 awr. Da iawn, Nadia!

Cynrychiolaeth PGR drawiadol yng Nghyngres

Ewropeaidd Seicoleg Chwaraeon ac Ymarfer Corff, FEPSAC 2024 yn Innsbruck (15-19 Gorffennaf).

Derbyniwyd crynodebau wyth o’n PGRs i’w cyflwyno yn FEPSAC 2024 yn Innsbruck: George Ely, Charlotte Welch, Joe Varga, Louisa Codd, Charlotte Clare, Liam Hardman, Alex McWilliam, Nadia Portelli.

Yn ogystal, cyflwynodd Louis Molloy yn 29ain

Coleg Gwyddor Chwaraeon Ewropeaidd Blynyddol (ECSS) Glasgow 2024, Gorffennaf 02 - 05.

Amddiffynnodd Dr. Alex McWilliam ei draethawd ymchwil ym mis Ebrill ac ym mis Mai enillodd wobr y “Cyflwyniad Gorau” yng nghynhadledd ENYSSP yn Tallinn. Llongyfarchiadau enfawr!

UCHAFBWYNTIAU YMCHWIL AC EFFAITH

PAM MAE ANGEN EI STRATEGAETH

ATAL ANAFIADAU AR RYGBI MERCHED

Dyma grynodeb o erthygl gan Julian Owen, Darlithydd mewn Ffisioleg Chwaraeon ac Ymarfer Corff, ac Eloise Kirby, ymgeisydd PhD, a gyhoeddir o dan drwydded ‘creative commons’ gan ‘The Conversation’.

Cynhadledd Rygbi Merched y Gamechangers

Mae Pencampwriaeth Chwe Gwlad y Merched wedi tanio pryder ynghylch anafiadau chwaraewyr, gan gyd-fynd â chynnydd nodedig yn nifer y merched sy’n cymryd rhan mewn rygbi yn fyd-eang. Er gwaethaf patrymau anafiadau tebyg rhwng y rhywiau, mae chwaraewyr benywaidd angen strategaethau atal wedi’u teilwra. Mae gwahaniaethau rhyw, gan gynnwys cryfder gwddf is a mwy o gyflymiad pen ymhlith merched, yn cyfrannu at risgiau cyfergyd. Gall gwahaniaethau anatomegol yn y pelvis, y pen-glin, a rhan isaf y goes hefyd gynyddu tueddiad anafiadau ymhlith chwaraewyr benywaidd, yn enwedig i’r penglin. Yn ogystal, gall amrywiadau rhyw mewn swyddogaeth niwrogyhyrol effeithio ar anafiadau a chyfergydion ACL.

Ond a oes mwy o risg o anafiadau mewn rygbi merched? Mae ymchwil yn awgrymu bod mathau cyffredin o anafiadau mewn rygbi gwrywaidd a benywaidd yn debyg, gyda cyfergyd yn y safle uchaf, wedi’i dreialu gan anafiadau i’r goes isaf. Mae gan rygbi merched elitaidd bron i 50% yn llai o risg o anafiadau na dynion, gyda llai o anafiadau fesul gêm. Mewn rygbi amatur, mae’r ddau ryw yn wynebu risgiau anafiadau tebyg, er yn is nag ar y lefel elitaidd. Mae tystiolaeth sy’n dod i’r amlwg yn awgrymu y gallai baich anafiadau fod yn uwch i fenywod ar y lefel hon, o ganlyniad i achosion o anafiadau a dyddiau a gollwyd. Mae cyfergyd ac anafiadau ACL yn peri risgiau sylweddol mewn rygbi. Mae cyfergyd, anaf trawmatig ysgafn i’r ymennydd, yn digwydd yn amlach mewn rygbi dynion, o bosibl oherwydd mwy o rym cyswllt. Fodd bynnag, mae’n cyfrif am dros un rhan o dair o anafiadau ymhlith menywod a llai na chwarter ymhlith dynion, gyda chwaraewyr benywaidd yn profi amseroedd gwella hirach. Mae anafiadau ACL, sy’n fwy cyffredin mewn pêl-droed merched elitaidd, 20 gwaith yn uwch ymhlith gweithwyr rygbi proffesiynol gwrywaidd. Mewn rygbi haen is, mae menywod yn wynebu cyfradd bum gwaith yn uwch o anafiadau ACL, gydag amseroedd gwella hirach, yn debyg i gyfergyd.

Mae sawl cwestiwn yn parhau ynghylch risg anafiadau mewn rygbi merched. Er enghraifft, gall y newid i broffesiynoldeb mewn rygbi merched newid risgiau anafiadau. Gall newydd-deb poblogrwydd cynyddol y gamp arwain menywod i ddechrau cymryd rhan yn hŷn, gan gyfrannu o bosibl at dechnegau taclo gwaeth a mwy o risg o anafiadau. Mae angen ymchwilio ymhellach i ffactorau eraill, megis cymorth meddygol annigonol a dylanwad posibl y cylchred mislif ar anafiadau. Yn ogystal, mae anafiadau i’r fron, sy’n gyffredin mewn chwaraeon eraill, yn brin o ymchwil mewn rygbi. Er gwaethaf yr ansicrwydd hwn, mae’n amlwg bod rygbi merched yn gofyn am strategaethau atal anafiadau unigryw yn hytrach na mabwysiadu dulliau sydd wedi’u cynllunio ar gyfer dynion. Mae deall risgiau anafiadau penodol yn y gêm merched yn hanfodol ar gyfer datblygu dulliau i’w hatal.

Ar sail yr ymchwil hwn, gwahoddwyd ein tîm i Gynhadledd Rygbi Merched Gamechangers URC yn Stadiwm Principality yng Nghaerdydd.

MEDDWL VS. CANFYDDIAD :

Mae gwahaniaethau yr ymennydd yn awgrymu bod plant ac oedolion yn defnyddio strategaethau gwahanol i deall rhyngweithiadau cymdeithasol

Mae deall ystyr rhyngweithiadau cymdeithasol yn allu dynol pwysig sy’n dibynnu ar ddehongli gwahanol fathau o wybodaeth gymdeithasol. Er enghraifft, canfod gwybodaeth am y corff a’r wyneb, a deall bwriadau pobl eraill. Trwy brofiad cymdeithasol helaeth, gall oedolion ddeall senarios cymdeithasol cymhleth yn gymharol hawdd. Mewn cyferbyniad, rhaid i blant ddysgu meistroli galluoedd cymdeithasol cymhleth, ac mae deall sut y cyflawnir hyn yn nod pwysig ar gyfer seicoleg ddatblygiadol a niwrowyddoniaeth.

Mae cydweithrediad diweddar rhwng ymchwilwyr ym Mhrifysgol Bangor (Kami Koldewyn) a Phrifysgol Coimbra ym Mhortiwgal (Jorge Almeida; Jon Walbrin - Prifysgol Bangor gynt) yn datgelu gwahaniaeth ymennydd trawiadol rhwng oedolion a phlant sydd o bosibl yn esbonio gwahaniaethau datblygiadol mewn dealltwriaeth o ryngweithio cymdeithasol. Roedd yr astudiaeth delweddu magnetig swyddogaethol - a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn y Journal of Neuroscience - yn cynnwys sganio ymennydd plant (6 - 12 oed) ac oedolion (18+) wrth iddynt edrych ar fideos byr o 2 ffigwr dynol yn rhyngweithio. Mesurwyd ymatebion actifadu yn y swlcws tymhorol uwchraddol (STS) - ardal yr ymennydd sy’n ymwneud â phrosesu gweledol rhyngweithiadau cymdeithasol - a’u cyfuno â mesurau cysylltedd â rhannau eraill o’r ymennydd. Mae’r canlyniadau’n dangos, mewn oedolion, bod actifadu i ryngweithio cymdeithasol yn yr STS yn gysylltiedig â chysylltedd ag ardaloedd yr ymennydd sy’n ymwneud â phrosesu gwybodaeth corff statig a deinamig; mewn plant fodd bynnag, mae gweithrediad STS yn gysylltiedig â chysylltedd ag ardaloedd yr ymennydd sy’n ymwneud â llunio barn gymdeithasol ddyfnach am feddyliau a chredoau cudd pobl eraill (proses a elwir yn “feddwl”).

Mae’r prif awdur Jon Walbrin yn esbonio: “Mae’r rhan fwyaf o astudiaethau niwrowyddoniaeth gymdeithasol blaenorol wedi canolbwyntio ar fesur ymatebion i bobl eraill fel unigolion. Ond yn fwy diweddar bu diddordeb cynyddol mewn deall ymatebion yr ymennydd i eraill yng nghyd-destun rhyngweithiadau cymdeithasol. Fodd bynnag, ychydig iawn sy’n hysbys ar hyn o bryd am sut mae ymatebion o’r fath yn datblygu yn ystod plentyndod. Mae’r canlyniadau hyn yn awgrymu y gallai plant ac oedolion ddefnyddio gwahanol strategaethau ar gyfer deall rhyngweithio: Mae oedolion yn dibynnu mwy ar wybodaeth arsylladwy sy’n seiliedig ar y corff, tra bod plant - â llai o brofiad cymdeithasol - yn ymresymu’n fwy ymdrechgar am yr hyn y mae eraill yn ei feddwl ac yn ei deimlo yn ystod rhyngweithio. Mae hyn yn debygol o adlewyrchu’r broses o ddysgu deall ymddygiad rhyngweithiol”.

Ychwanegodd Kami Koldewyn “Mae’r canlyniadau presennol yn ein helpu i ddeall yn well sut mae rhwydweithiau’r ymennydd sy’nymwneudâgwybyddiaethgymdeithasolynnewidardraws datblygiad. Nid oes angen i’r rhan fwyaf o oedolion feddwl i ddeall rhyngweithiadau cymdeithasol; maent yn cael hyd yn oed cyfarfyddiadau cymdeithasol cymhleth yn syml trwy wybodaeth y gellir ei harsylwi’n uniongyrchol. Efallai y bydd angen i blant, sydd â llawer llai o brofiad cymdeithasol, feddwl am fwriadau a theimladau’r rhyngweithwyr i ddeall golygfeydd cymdeithasol o’r fath. Mae’r newidiadau a welwn yn y rhwydweithiau sy’n cefnogi dealltwriaeth gymdeithasol ar draws datblygiad yn debygol o adlewyrchu newidiadau ymennydd wrth i blant ddysgu am y byd cymdeithasol, gan gynnwys sut i ragfynegi a deall y cyfarfyddiadau cymdeithasol y maent yn arsylwi arnynt o’u cwmpas.”

Mae’r canlyniadau hyn yn gam pwysig tuag at ddeall yn well sut mae’r ymennydd yn datblygu ar draws plentyndod, ac mae’r awduron yn awgrymu y dylid ymdrechu yn y dyfodol i gymharu ymatebion tebyg yn ystod llencyndod yn ogystal ag yn ddiweddarach yn oedolaeth.

NID IAITH

YN UNIG Y GALL BUSNES FENTHYCA GAN CHWARAEON

DIWYLLIANT A RHANEDIG

Mae’r Athro Richardson yn awdurdod ac yn gynghorydd blaenllaw mewn diwylliant sefydliadol perfformiad uchel, gyda phrofiad o weithio gyda gweithwyr proffesiynol llwybrau talent o fewn clybiau’r Uwch Gynghrair. Mae’n trosi hyn i roi enghreifftiau i weithwyr proffesiynol ar gyfer amgylcheddau busnes.

Mae llwyddiant tîm yn gofyn am fwy nag unigolion dawnus. Mae nodweddion tîm buddugol hefyd yn cynnwys trefniadaeth dda, diwylliant cydlynol ac arweinyddiaeth gref.

Mae’r Athro Dave Richardson yn gweld tebygrwydd rhwng yr aliniad diwylliannol sydd ei angen wrth recriwtio tîm prosiect a sut mae timau Uwch Gynghrair Lloegr yn defnyddio’r system fenthyciadau.

Efallai y byddwn yn clywed llawer o gyfatebiaethau chwaraeon ym myd busnes - ‘gwneud pethau trwy chwarae’n agos’ er enghraifft, ond nid dim ond iaith y gall busnes ei benthyca o chwaraeon yw hi.

Gall gwersi o’r byd chwaraeon helpu cwmnïau i greu amgylchedd perfformiad uchel sy’n cynyddu’r siawns o lwyddo. Mae a wnelo llawer â darparu eglurder ynghylch diwylliant, rolau a chyfrifoldebau, nodau a phwrpas tîm neu sefydliad. Dyma’r pethau sy’n dod ag undod, yn adeiladu ysbryd tîm ac yn annog pobl i fod eisiau llwyddo gyda’i gilydd.

Dyna pam y gofynnodd y busnes cyflawni prosiect Stellarmann am gyngor yr Athro Dave Richardson, Pennaeth yr Ysgol Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon o Brifysgol Bangor, ar gyfer eu papur gwyn diweddaraf yn amlygu’r prosesau sydd ar waith.

Mae’n dweud, “Mae aliniad diwylliannol yn allweddol. Gallwch weld y bwriad strategol yn y ffordd y mae chwaraewyr yn cael eu gosod gan glybiau’r Uwch Gynghrair. Maen nhw’n ceisio dod o hyd i’r amgylchedd iawn lle mae’r chwaraewr, yr hyfforddwr a’r arddull chwarae i gyd yn cyd-fynd.”

MAETHU YSBRYD TÎM

O ran adeiladu a chefnogi’r tîm, dywed Dave Richardson, “Mae unrhyw un sy’n mynd i amgylchedd newydd eisiau deall y bobl maen nhw’n mynd i weithio gyda nhw. Byddant yn treulio amser yn y sefydliad ac yn cyd-fynd â’r staff.”

“Ibêl-droediwrifanco’rUwchGynghrairsy’ncerddedimewniglwb cynghrair is mae hyn yn golygu cymryd yr amser i ddod i adnabod ei gyd-chwaraewyr newydd, treulio amser yn y ffreutur ac yn y gampfa – wrth ddysgu iaith y staff hyfforddi ac arsylwi, a dealltwriaeth, naws eu hamgylchedd newydd a’r hierarchaeth ffurfiol ac anffurfiol.”

MAE RHOI RHEOLAETH

UNIONGYRCHOL

I AI DROS UNRHYW

BETH YN SYNIAD DRWG –

DYMA SUT Y GALLAI WNEUD

NIWED GWIRIONEDDOL NI

DymagrynodeboerthyglganyrAthroGuillaumeThierryo’radran Seicoleg,acmaewedi’ichyhoeddiodandrwyddedCreative CommonsganTheConversation.

Sbardunodd rhyddhau’r chatbot datblygedig ChatGPT yn 2022 drafodaeth eang am ddeallusrwydd artiffisial (AI), gan ymhelaethu ar bryderon ynghylch ei ddatblygiad cyflym a’r potensial ar gyfer canlyniadau na ellir eu rheoli. Mae rhai arbenigwyr ac arweinwyr diwydiant hyd yn oed wedi rhybuddio y gallai technoleg AI fygwth bodolaeth ddynol.

Am flynyddoedd, nid oeddwn yn poeni am effaith AI, gan ei weld fel canllaw neu gynghorydd i fodau dynol yn unig. Fodd bynnag, mae’r syniad o AI yn cymryd rheolaeth weithredol yn peri gofid. Un rheswm allweddol dros beidio â chaniatáu i AI ddal pŵer gweithredol yw ei ddiffyg emosiwn llwyr, sy’n hanfodol ar gyfer gwneud penderfyniadau. Heb emosiwn, empathi, a chwmpawd moesol, mae AI yn debyg i seicopath perffaith.

Mae’r bygythiad dirfodol a achosir gan AI yn ymestyn y tu hwnt i senarios lle mae’n rheoli arsenals niwclear. Mae potensial AI i achosi niwed sylweddol yn bodoli mewn nifer o safleoedd rheoli. Mae AI eisoes yn cael ei ddefnyddio’n helaeth mewn prosesu gwybodaeth a dadansoddi data ar draws amrywiol feysydd, o fodelu tywydd i gerbydau heb yrwyr a diagnosis meddygol. Mae problemau’n codi pan fyddwn yn ystyried dyrchafu AI o rôl ymgynghorol i rôl rheolwr gweithredol.

Dychmygwch AI nid yn unig yn awgrymu rhwymedïau ar gyfer cyfrifon cwmni ond yn cael yr awdurdod i weithredu gweithdrefnau ar gyfer adennill dyledion, gwneud trosglwyddiadau banc, a chynyddu elw. Neu ystyriwch system AI nid yn unig gwneud diagnosis yn seiliedig ar belydrau X ond sydd â’r pŵer i ragnodi triniaethau neu feddyginiaeth yn uniongyrchol. Gall senarios o’r fath wneud un yn anesmwyth, yn ôl pob tebyg oherwydd y greddf bod peiriannau’n brin o ‘eneidiau’.

Dim ond rhaglenni ydyn nhw sydd wedi’u cynllunio i brosesu symiau enfawr o wybodaeth a symleiddio data cymhleth ar gyfer gwneud penderfyniadau dynol. Nid ydynt yn ‘meddwl’ ac ni allant gael emosiynau, sy’n gysylltiedig yn agos â synhwyrau a greddfau biolegol.

Gellir dadlau bod deallusrwydd emosiynol, y gallu i reoli emosiynau i oresgyn straen, empathi, a chyfathrebu’n effeithiol, yn bwysicach wrth wneud penderfyniadau na deallusrwydd yn unig. Nid y penderfyniad gorau yw’r un mwyaf rhesymegol bob amser. Er y gellir ymgorffori AI gyda rhyw fath o wybodaeth i wneud penderfyniadau rhesymegol, dychmygwch ofyn i AI pwerus gyda galluoedd gweithredol i ddatrys yr argyfwng hinsawdd. Efallai mai ei ateb rhesymegol yw lleihau’r boblogaeth ddynol yn sylweddol gan mai bodau dynol yw ffynhonnell llygredd yn y pen draw. Nid yw hwn yn ddewis y byddai penderfynwyr dynol yn ei wneud, mae’n debyg, ond gallai AI ddod i atebion o’r fath, heb ei lyffetheirio gan wrthwynebiad dynol i achosi niwed. Gyda phwer gweithredol, ni fyddai dim i’w atal rhag gweithredu.

Ystyried y potensial i AI ddifrodi synwyryddion a monitorau ffermydd bwyd yn gynnil, gan arwain at newyn, neu gau rheolaeth traffig awyr byd-eang, gan arwain at filiynau o farwolaethau o ddamweiniau awyrennau ar yr un pryd. Os credwch fod hwn yn gynllwyn ffuglen wyddonol hudolus, meddyliwch eto: mae systemau AI eisoes yn gyrru ceir ac yn hedfan awyrennau milwrol yn annibynnol.

Gallai AI hefyd achosi aflonyddwch enfawr trwy gau mynediad i gyfrifon banc, sbarduno aflonyddwch sifil eang, neu drwy analluogi systemau gwresogi a reolir gan gyfrifiadur yn y gaeaf neu systemau aerdymheru yn ystod tywydd poeth. Ac mewn gwirionedd, nid oes angen i AI reolaeth uniongyrchol dros arfau niwclear i fod yn fygythiad difrifol, gallai ffugio ymosodiad, gan sbarduno dial niwclear a gychwynnir gan ddyn.

Mewn egwyddor, gallai AI ladd nifer fawr o bobl. Rhoi pwerau gweithredol iddo yw’r allwedd i wneud y risg hon yn real iawn. Ni allaf feddwl am ragolygon mwy arswydus na rhoi rhaglen ddifeddwl ac anfoesol y gallu i reoli bywyd. A darllenais fod tîm risg AI hirdymor OpenAI wedi dod i ben…

COSTAU IECHYD

MEDDWL SY’N GYDYMFFURFIO

I’W TEIMLO O HYD, SIOEAU YMCHWIL

Mae cydymffurfiaeth gaeth â chyfyngiadau

Covid-19 yn ystod y pandemig yn gysylltiedig â chanlyniadau iechyd meddwl gwaeth heddiw, yn ôl ymchwil newydd gan Brifysgol Bangor. Archwiliodd yr astudiaeth ymddygiad tua 1,700 o unigolion mewn perthynas â’u nodweddion personoliaeth a’u hadferiad ôl-bandemig.

Canolbwyntiodd yr ymchwilwyr ar ddau ddimensiwn personoliaeth eang: asiantol (hunan-ffocws) a chymunedol (canolbwyntio ar eraill). Nod yr astudiaeth oedd ateb tri chwestiwn: pwy sy’n dilyn cyngor iechyd, sut y gellir gwella cydymffurfiaeth, a beth yw costau cydymffurfio?

Roedd yr astudiaeth hefyd yn cynnwys arolwg o 230 o ffrindiau neu aelodau o’r teulu i groeswirio atgofion cyfranogwyr o’u hymddygiad. Yn ogystal, darparodd 850 o gyfranogwyr ddiweddariadau bob pythefnos ar eu hymddygiad llesiant, straen, gorbryder, iselder, ac atal heintiau dros gyfnod o dri mis rhwng mis Chwefror a mis Mai 2023.

Roedd y canfyddiadau

allweddol yn cynnwys:

Roedd personoliaethau cymunedol, y rhai sy’n fwy sensitif i anghenion eraill, yn fwy tebygol o gydymffurfio

â rheolau cloi a chyngor iechyd o gymharu â phersonoliaethau asiant, a oedd yn canolbwyntio ar eu hanghenion a’u blaenoriaethau eu hunain.

Roedd cydymffurfiad uchel â chyfyngiadau Covid-19 a mwy o bryder am haint yn ystod y pandemig yn gysylltiedig â lefelau uwch o straen, pryder, ac iselder ar ôl pandemig, a thebygolrwydd is o ailafael mewn ymddygiad normal.

Pwysleisiodd Dr. Marley Willegers bwysigrwydd ystyried mathau o bersonoliaeth mewn ymgyrchoedd iechyd cyhoeddus. “Os yw ymgyrchoedd hysbysebu’r llywodraeth am newid ymddygiad y cyhoedd, mae angen iddynt ystyried y ddau fath o bersonoliaeth. Mae angen i ymgyrchoedd amlygu’r costau personol a’r buddion sy’n gysylltiedig, nid dim ond cyfrifoldeb pobl i eraill,”.

Amlygodd yr astudiaeth fwlch mewn negeseuon iechyd cyhoeddus: er bod ymgyrchoedd cychwynnol yn hyrwyddo cydymffurfiaeth yn effeithiol, roedd diffyg cefnogaeth ar gyfer trosglwyddo yn ôl i fywyd normal ar ôl pandemig. Heb y canllawiau ôl-bandemig hyn, mae mathau o bersonoliaeth gymunedol a niwrotig wedi cadw ymddygiadau atal heintiau a phryder sy’n tanseilio eu lles meddyliol.”

I grynhoi, mae’r ymchwil yn amlygu’r angen am strategaethau iechyd cyhoeddus wedi’u teilwra sy’n mynd i’r afael â chymhellion a phryderon amrywiol gwahanol fathau o bersonoliaeth i feithrin gwell canlyniadau iechyd meddwl wrth i gymdeithas wella o’r pandemig.

Prifysgol

Bangor yn ymuno ag arbenigwyr

gofal meddygol ardal o bell i wneud gwahaniaeth

mewn argyfwng a sefyllfaoedd trychinebau

Mae Prifysgol Bangor yn partneru â chwmni hyfforddiant meddygol Remote Area Risk

International a’r Sefydliad Rheoli Risg Ardaloedd

Anghysbell a Meddygaeth, i wella gofal meddygol mewn sefyllfaoedd brys sy’n digwydd mewn ardaloedd awyr agored ac anghysbell, megis alldeithiau, gweithrediadau milwrol, a thrychinebau dyngarol.

Ffocws allweddol y bartneriaeth yw datblygu dulliau effeithiol, ymarferol, seiliedig ar dystiolaeth y gall ymatebwyr eu defnyddio i gyfyngu ar oeri tymheredd y corff yn ystod gofal maes a lleoliadau eraill sy’n gyfyngedig o ran adnoddau.

Bydd staff o Sefydliad Ffisioleg Ddynol Gymhwysol Prifysgol Bangor yn mynychu cyrsiau meddygol ardal anghysbell lefel broffesiynol a gynhelir gan Remote Area Risk International yn y Ganolfan Awyr

Agored Genedlaethol, Plas y Brenin yn Eryri/Eryri, Gogledd Cymru. Bydd ymchwil a phrofion pellach ar dechnegau ac offer gofal maes hir yn dilyn, gan gynnwys o fewn siambr amgylcheddol thermol arbenigol ym Mhrifysgol Bangor.

Mae Remote Area Risk International yn arweinydd ym maes hyfforddiant meddygol ardal anghysbell a rheoli risg, tra bod gan Brifysgol Bangor hanes hir o ymchwil o safon fyd-eang mewn gwyddor

chwaraeon ac ymarfer corff. Bydd yr ymchwil yn digwydd diolch i Wobr Arloesedd ac Effaith Prifysgol Bangor, a ariennir gan Gronfa Arloesedd Ymchwil Cymru.

“Rydym yn falch iawn o fod yn gweithio gyda Remote Area Risk International i helpu i ddatblygu’r dulliau ymarferol a’r hyfforddiant y maent yn eu haddysgu yn eu cyrsiau meddygaeth o bell a gofal maes hirfaith sy’n arwain y DU.

Mae’r gwaith yn rhoi boddhad arbennig, gan wybod bod graddedigion cwrs yn mynd ymlaen i gymhwyso’r wybodaeth a’r sgiliau technegol a ddysgwyd, i wella gofal cyn-ysbyty a lleihau marwolaethau mewn lleoliadau sy’n gyfyngedig o ran adnoddau, fel allteithiau a pharthau trychineb”.

Yr Athro Sam Oliver

Adran Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff, a Chyfarwyddwr y Sefydliad Ffisioleg Ddynol Gymhwysol, Prifysgol Bangor.

“Cawsom ein cyflwyno i Samgan gyswllt dibynadwy a phrofiadol iawn o fewn Achub Mynydd. Mae gan y tîmyn y SefydliadFfisioleg Ddynol Gymhwysol brofiad enfawr yn y pwnc dan sylw. Fel gyda phopeth a wnawn, mae’r ffocws ar wneud gwahaniaeth cadarnhaol i’r rhai sydd ei angen, mewn eithafion”.

Matthew Davies, Cyfarwyddwr yn Remote Area Risk International

Sut

wybod pan ydych yn ei wneud yn iawn

Mae empathi, sgil gwrando hollbwysig, yn aml yn cael ei gamddeall. Mae’n golygu deall persbectif person arall yn hytrach na rhannu ei union brofiadau. Efallai y bydd dau berson yn wynebu heriau tebyg ond yn ymateb yn wahanol, gan ei gwneud hi’n hanfodol gwrando heb gymryd yn ganiataol yr un teimladau.

Dychmygwch fod pob person yn gweld y byd trwy baen gwydr unigryw, wedi’i nodi gan eu geneteg a’u profiadau bywyd. Mae’r gwydr trosiadol hwn yn ystumio ac yn newid dros amser, gan newid eu persbectif. I fod yn empathetig, rhaid edrych trwy wydr un arall, gan werthfawrogi eu ffrâm gyfeirio unigryw heb orfodi eu profiadau eu hunain na cheisio trwsio diffygion canfyddedig.

Mae cydymdeimlad, teimlo’n flin dros rywun, yn wahanol i empathi. Mae cydymdeimlad yn golygu awydd i leihau dioddefaint, ond nid yw’n gyfystyr â deall teimladau ac anghenion y person arall. Mae empathi yn gofyn am wrando a gofyn am y profiadau a luniodd farn y person o’r byd, heb rannu straeon personol na rhuthro i ddarparu atebion.

Er enghraifft, wrth siarad â rhywun sy’n ofni siarad yn gyhoeddus, yn hytrach na chynnig cydymdeimlad neu gyngor, byddai gwrandäwr empathig yn holi am ei feddyliau a’i deimladau yn ystod cyflwyniadau ac yn archwilio tarddiad ei ofn. Mae’r dull hwn yn helpu i ddarganfod achosion sylfaenol eu pryder, gan feithrin hunan-ddealltwriaeth a datrys problemau.

Mae ymarfer gwrando empathetig yn lleihau camddealltwriaeth, yn cyfyngu ar yr ysfa i gynnig cyngor digymell, ac yn meithrin cysylltiadau dyfnach. Mae’r dechneg hon yn sylfaenol mewn perthnasoedd therapiwtig, lle mae dealltwriaeth a chydberthynas wirioneddol yn hanfodol, ond gall hefyd fod yn werthfawr mewn llawer o fathau eraill o berthnasoedd, o deulu i ffrindiau i gydweithwyr. Mae gwrandäwr da yn ymgolli’n llwyr ym myd y siaradwr, gan leihau gwrthdyniadau, a chanolbwyntio’n llwyr ar eu persbectif. Mae’r ymgysylltu dwfn hwn yn allweddol i wrando’n effeithiol, gan ein helpu i ddeall a chysylltu ar lefel ystyrlon.

Mae’r erthygl hon, a ysgrifennwyd gan yr Athro Fay Short, yn rhan o Quarter Life, cyfres am faterion sy’n effeithio ar y rheini ohonom yn ein hugeiniau a’n tridegau. O heriau dechrau gyrfa a gofalu am ein hiechyd meddwl, i gyffro dechrau teulu, mabwysiadu anifail anwes neu wneud ffrindiau fel oedolyn. Mae’r erthyglau yn y gyfres hon yn archwilio’r cwestiynau ac yn dod ag atebion wrth i ni lywio’r cyfnod cythryblus hwn o fywyd.

I gael rhagor o wybodaeth am sgiliau gwrando ac empathi, ewch i www.bangor.ac.uk/cy/newyddion/202308-23-how-to-be-a-good-listener-andhow-to-know-when-youre-doing-it-right

neu gallwch gysylltu â’r Athro Fay Short yn f.short@bangor.ac.uk

AR GOFFA

Yr

Athro Roger Eston

Yn anffodus, collodd yr Athro Roger Eston, a oedd yn Bennaeth yr Ysgol Gwyddorau Chwaraeon, Iechyd ac Ymarfer ym Mhrifysgol Bangor rhwng 1999 a 2004, ei frwydr â chanser a bu farw ar 9 Mai 2024.

Ar ôl gadael Prifysgol Bangor yn 2004, cymerodd yr Athro Eston rolau Pennaeth Ysgol mewn adrannau Gwyddor Chwaraeon ym Mhrifysgol Caerwysg a Phrifysgol De Awstralia, cyn dod yn Ddirprwy Is-ganghellor, Adran Gwyddorau Iechyd Prifysgol De Awstralia (2019 i 2020) a Deon Gweithredol: Perthynol i Iechyd a Pherfformiad Dynol Prifysgol De Awstralia (2020 i 2023).

Roedd yr Athro Eston yn ymchwilydd o’r radd flaenaf ac yn academydd o fri rhyngwladol mewn gwyddor chwaraeon ac ymarfer corff, gyda thua 250 o erthyglau a phenodau ysgolheigaidd. Gwasanaethodd am gyfnodau sylweddol ar sawl bwrdd golygyddol. Cynhyrchodd waith arloesol ar asesu gweithgaredd corfforol, ar niwed i gyhyrau a achosir gan ymarfer corff, ac ar Ratings of Perceived Exertion. Creodd a datblygodd nifer o raddfeydd canfyddiad ymdrech pediatrig arloesol a chyflwynodd y defnydd o ddulliau a reoleiddir yn ganfyddiadol o reoli dwyster ymarfer corff mewn plant. Gyda chydweithwyr o Fangor, cyflwynodd hefyd y defnydd o ymdrech ganfyddedig i reoli profion ymarfer corff graddedig i asesu ffitrwydd cardio-anadlol mewn poblogaethau normal a chlinigol.

Mae gwaith cymhwysol yr Athro Eston hefyd yn cael ei gydnabod yn dda. Roedd yn Gymrawd o Gymdeithas Gwyddorau Chwaraeon ac Ymarfer Corff Prydain, ac yn gyn ffisiolegydd ymgynghorol gyda Thîm Sglefrio Ffigyr Prydain a Gweithgor Llwybr Datblygu Chwaraewyr Ifanc Undeb Rygbi Lloegr; Cadeirydd Adran Ffisioleg Pwyllgor Achredu Ffisioleg BASES a BASES. Mae ei ddylanwad ar bolisi ymarfer corff yn fyd-eang, gan ei fod yn gyn-aelod o Goleg Arbenigwyr a Bwrdd Ymchwil Iechyd Cyngor Ymchwil Feddygol y DU, Grŵp Gweithredol Cyngor Penaethiaid Ymarfer Corff, Gwyddorau Chwaraeon a Symudiad Awstralia, a Gwyddor Ymarfer Corff a Gwyddor Chwaraeon Awstralia. Grŵp Gweithredu, ymhlith grwpiau eraill.

Cafodd yr Athro Eston effaith sylweddol hefyd ar addysgu bron pob gwyddonydd chwaraeon ac ymarfer corff israddedig. Roedd yn Gymrawd Addysgu Cenedlaethol, AdvanceHE, mae ‘Kinanthropometry and Exercise Physiology’, sydd bellach yn ei bedwerydd argraffiad, yn cael ei ddefnyddio fel testun safonol ledled y byd oherwydd ei eglurder a’i ysgolheictod awdurdodol ac mae ymhlith y gwerslyfrau gwyddor chwaraeon sy’n gwerthu orau gan Routledge. Mae hefyd wedi goruchwylio dros 60 o PhD/MSc gan gynnwys 20 tra ym Mangor, ac

wedi arholi’n allanol 35 gradd uwch trwy ymchwil. Mae wedi archwilio neu roi cyngor ar nifer o raglenni academaidd chwaraeon ac ymarfer corff ym mhrifysgolion y DU (Lerpwl John Moores, Brunel, Birmingham, Caer, Metropolitan Manceinion, Greenwich) ac yn rhyngwladol (Canberra, Hong Kong, Bedyddiwr Hong Kong, Vrije Brwsel) ac mae wedi cynghori ar nifer o uwch benodiadau academaidd yn fyd-eang.

O’r chwith i’r dde: Yr Athro Jamie Macdonald, a’i wraig Sally, yr Athro Roger Eston, a’i wraig, Gaynor

Tynnwyd y llun yn Adelaide, Chwefror 2023, ar ôl diagnosis canser Roger. Mae Roger yn ail o’r dde; ei wraig Gaynor yw’r cyntaf o’r dde. Mae’r llun yn dyst i agwedd gadarnhaol Roger at fywyd yn wyneb adfyd, ac yn addas iawn gan iddo gefnogi cymaint o staff a myfyrwyr o fewn Prifysgol Bangor, gan gynnwys y ddau berson arall yn y llun, y bu’n eu mentora a’u goruchwylio.

Mae Roger yn cael ei oroesi gan ei wraig Gaynor a thri o blant, James, Charlotte a Rich. Cafodd baner Prifysgol Bangor ei chwifio ar hanner mast ddydd Gwener 31 Mai 2024 er cof amdano.

Mr. Omanchi Agbaji

Gyda thristwch mawr rydym yn rhannu’r newyddion am farwolaeth un o’n MSci Seicoleg gyda myfyrwyr Seicoleg Glinigol ac Iechyd, Omanchi Agbaji, ar Fai 25ain, 2024. Roedd Omanchi yn olau disglair yn ein cymuned, a bydd ei absenoldeb i’w deimlo gan bawb oedd yn ei adnabod.

Roedd Omanchi yn unigolyn hynod boblogaidd, yn adnabyddus ledled cymuned y brifysgol. Roedd yn unigolyn hynod gyfeillgar a gofalgar a oedd yn angerddol am ymgysylltu a chefnogi myfyrwyr eraill. Roedd yn awyddus i godi unrhyw faterion myfyrwyr gyda’r Brifysgol a rhedodd i gael ei ethol yn y penodiadau diweddar i Swyddog Sabothol Myfyrwyr. Roedd Omanchi hefyd yn weithgar yn y gymuned leol gan gynnwys ei ymgysylltiad â Chymdeithas Gogledd Cymru Affrica. Roedd yn aelod gwerthfawr o’r corff myfyrwyr, yn cael ei hoffi gan gyd-fyfyrwyr yn y cymdeithasau ac yn uchel ei barch gan staff yr Ysgol. Roedd yn fyfyriwr hynod ddisglair a brwdfrydig, ac yn awyddus i gymryd rhan mewn trafodaeth academaidd, her a beirniadaeth. Gwnaeth Omanchi argraff gadarnhaol gyda phawb y cyfarfu â nhw.

Roedd yn eiriolwr dros newid cymdeithasol a lles cymdeithasol yn ein cymuned leol ac yn Nigeria. Roedd yn enwog am ei allu i groesawu myfyrwyr newydd yn gynnes i Fangor ac i oleuo’r ystafell gyda’i wên heintus. Roedd yn wir yn seren ddisglair a bydd colled fawr ar ei ôl gennym ni i gyd.

Gwybodaeth am y cymorth sydd ar gael

Os yw’r newyddion trist hwn wedi effeithio arnoch, efallai yr hoffech ddefnyddio eich rhwydweithiau cymorth eich hun o deulu, ffrindiau, cydfyfyrwyr a staff. Fodd bynnag, mae staff y Brifysgol hefyd wrth law i’ch cefnogi.

Mae Gwasanaethau Lles y Brifysgol hefyd ar gael i’ch cefnogi. Os hoffech drefnu apwyntiad Lles, e-bostiwch wellbeingservices@bangor.ac.uk. Gellir dod o hyd i gymorth a dolenni ar-lein i wahanol sefydliadau drwy dudalennau gwe’r Gwasanaethau Lles. Mae Tîm Caplaniaeth ym Mhrifysgol Bangor hefyd gyda nifer o gynrychiolwyr ffydd profiadol sy’n gallu cynnig clust i wrando a chefnogaeth. Gellir cysylltu â nhw yn chaplaincy@bangor.ac.uk

Byddwn yn eich annog i geisio cymorth os oes angen a chael sicrwydd nad ydych ar eich pen eich hun os yw’r newyddion trist hwn yn effeithio arnoch.

Tudalennau gwe Gwasanaethau Lles

www.bangor.ac.uk/ studentservices/wellbeing/ self-help.php.cy

Y MEDDWL A’R CORFF

Cylchlythyr yr Ysgol SEICOLEG A GWYDDOR CHWARAEON.

Y newyddion diweddaraf gan Seicoleg a Gwyddor Chwaraeon, staff a chyn-fyfyrwyr.

Haf 2024 | Rhifyn 1