"Διατροφή, υγεία και πολιτισμός"

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΥΣΣΟΣΠΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-12

ΘΕΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:

ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Συντονίστρια: Σπυριδάκη Άννα Συνεργάτης: Μυρθιανός Νεκτάριος Τάξεις που συμμετείχαν: Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από τη Δ΄ τάξη (13 μαθητές) και από τη Στ΄ τάξη (11 μαθητές). Διάρκεια: Οκτώβριος- Ιούνιος

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ • Η αφόρμηση δόθηκε από την ίδια τη συμπεριφορά των μαθητών μας, οι οποίοι τις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς ερχόταν στο σχολείο και έφερναν για πρωινό τσιπς, σοκολάτες, γαριδάκια, κ. ά. Ήδη από τις πρώτες μέρες έγινε συζήτηση με όλους τους μαθητές του σχολείου για την ανάγκη υιοθέτησης σωστών διατροφικών συνηθειών. Η ίδια συζήτηση έγινε και με τους γονείς, κατά τη διάρκεια της πρώτης μας συνάντησης μαζί τους. Η ιδέα να ασχοληθούμε με το θέμα της υγιεινής διατροφής προέκυψε από τις συζητήσεις με τους μαθητές μας, μολονότι στην αρχή είχαμε προσανατολιστεί προς άλλο θέμα («ρατσισμός- ξενοφοβία», επειδή το καλοκαίρι είχαν παρουσιαστεί τέτοιου είδους φαινόμενα στο χωριό).

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ • • • • • •

Στόχοι μας ήταν: Η κατανόηση, από την πλευρά των παιδιών, της άμεσης σχέσης της διατροφής με την υγεία. Η ευαισθητοποίηση των παιδιών στην υγιεινή διατροφή. Να ανακαλύψουν τις ατομικές διατροφικές τους συνήθειες και να εντοπίσουν πού σφάλλουν. Η εξοικείωση με την έρευνα για την απόκτηση γνώσεων, συλλογή πληροφοριών. Η καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας και υπευθυνότητας. Το αίσθημα της χαράς και της δημιουργίας (με τις διάφορες δραστηριότητες).

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ • Απώτερος και βασικός σκοπός του προγράμματος ήταν η μύηση των παιδιών στη διάκριση των τροφίμων σε υγιεινά και μη, η «προστασία» τους από τη διαφήμιση καθώς και, κυρίως, η αλλαγή των καθημερινών διατροφικών τους συνηθειών (υπερκατανάλωση γλυκών, αναψυκτικών κλπ.).

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ • Χρησιμοποιήσαμε κυρίως την ομαδο- συνεργατική προσέγγιση του θέματος και τη μέθοδο project (σχέδια εργασίας).

• Οι ομάδες των μαθητών μας δεν ήταν σταθερές- φροντίζαμε, όμως, ώστε να είναι ισοδύναμες. Ο αριθμός καθοριζόταν κάθε φορά από τη φύση της έρευνας ή της εργασίας και από το επίπεδο της δυσκολίας. Συνήθως δουλεύαμε με 5 ομάδες μεικτές και ανομοιογενείς («ίνες», «πρωτεΐνες», «βιταμίνες», «μέταλλα» και «ιχνοστοιχεία»).

• Οι δυο τάξεις εργάζονταν συνήθως μαζί. Όταν όμως το επίπεδο δυσκολίας αύξανε, τότε οι ομάδες αποτελούνταν από μαθητές της ίδιας τάξης (Για παράδειγμα, τις μετρήσεις ύψους- βάρους και την εξεύρεση του σωματικού δείκτη του κάθε μαθητή τις έκαναν οι μαθητές της Στ’, ενώ την έρευνα για τους τρόπους συντήρησης τροφίμων στα παλιότερα χρόνια, η Δ’ τάξη).

• Το Πρόγραμμα κινήθηκε σε τρεις άξονες: θεωρία- έρευνα- δράση.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ • Το θέμα συνδεόταν διαθεματικά με το μάθημα της γλώσσας (παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου μέσα από ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, συλλογές, έρευνες και αναζητήσεις, σχετικές ενότητες στο βιβλίο της Γλώσσας της Δ΄ και της Στ΄ τάξης), της μελέτης (σύνδεση με σχετικές ενότητες του βιβλίου), της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής και των φυσικών. Οργανώσαμε με τέτοιο τρόπο τις δράσεις, ώστε να εμπλέξουμε και τα άλλα μαθήματα:

• Μαθηματικά: στατιστικές έρευνες, σχετικά προβλήματα, ποσοστά, υπολογισμός θερμίδων, κλπ • Ιστορία: διατροφικές συνήθειες άλλοτε και τώρα.

• Θρησκευτικά: η διατροφή στις διάφορες θρησκείες.

• Αισθητική αγωγή: κολάζ, δραματοποίηση, παιχνίδι, παραμύθια.

• Μουσική: «Ο χορός των μπιζελιών», «μια πατάτα χοντρούλα».

• Η/Υ: Καταγραφή και επεξεργασία πληροφοριών

ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ • Αφού ορίστηκε το θέμα, ακολούθησε ιδεοθύελλα από τα παιδιά, σχετικά με τους επιμέρους τομείς που θα εξετάζαμε και τις δράσεις που θα πραγματοποιούσαμε. Η συνεργασία των δύο τάξεων χαροποίησε τους μαθητές μας, αφού τα προηγούμενα χρόνια κάθε τάξη εργαζόταν μόνη της. Αφού εξηγήσαμε στα παιδιά τον τρόπο που θα εργαστούμε, έγινε ο πρώτος χωρισμός των ομάδων με παιγνιώδη τρόπο («ίδιο χρώμα βούλες στο μέτωπο- ίδια ομάδα». Όπως προαναφέρθηκε, είχαμε φροντίσει ώστε οι ομάδες να είναι ισοδύναμες).

• Στην αρχή ασχοληθήκαμε με το «θεωρητικό πλαίσιο». Οι ομάδες ερευνούσαν σε βιβλία που τους προτείναμε εμείς ή που είχαν στο σπίτι τους (ή στο διαδίκτυο) και κάθε ομάδα παρουσίαζε τα αποτελέσματα της έρευνάς της στις υπόλοιπες- σε καθορισμένες συναντήσεις. Ένα μεγάλο κομμάτι της συλλογής πληροφοριών πραγματοποιήθηκε από συνεντεύξεις που πήραν τα παιδιά (από τον ιερέα του χωριού, από τους γονείς τους, από γιαγιάδες ή ηλικιωμένους συγγενείς, κλπ). Τα θέματα που μας απασχόλησαν ήταν τα παρακάτω:

• 1. Το πεπτικό μας σύστημα. Το «ταξίδι» της τροφής. Πώς χρησιμοποιείται από το σώμα μας.

• 2. Τι σημαίνει «υγιεινή διατροφή»; Τι είναι το ανθυγιεινό φαγητό; • 3. Τι θα συμβεί αν φάω πολύ; Διατροφή και υγεία. (πάχος, λίπος, επιπτώσεις στην υγεία). Στη θεματική αυτή επισκέφτηκε το σχολείο μας η οδοντίατρος, η κυρία Τσαγκαράκη Ιωάννα. Συνομίλησε με τα παιδιά, εξέτασε τα δόντια τους και τους έδωσε ενημερωτικά φυλλάδια και τσαντούλες με οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα.

4. Καταγραφή για μια εβδομάδα των διατροφικών συνηθειών των παιδιών και της οικογένειάς τους.

5. Θρεπτικές ουσίες. Κατηγορίες τροφίμων. Τρόφιμα φυτικής και ζωικής προέλευσης. Κολάζ. Πυραμίδα της διατροφής.

6. Νωπά και μεταποιημένα προϊόντα.

Τα παιδιά φτιάχνουν την προσωπική τους διατροφική πυραμίδα.

7. Βιολογικές καλλιέργειες και προϊόντα. Απόφαση των μαθητών να συνεργαστούν με τις τάξεις Β΄ και Ε΄, οι οποίες, με συντονίστρια τη Στ’, φρόντιζαν τους κήπους του σχολείου μας. Συνεργασία στην παραγωγή εδαφοβελτιωτικού λιπάσματος και στην καλλιέργεια βιολογικών λαχανικών, τα οποία θα μαγειρεύαμε στο τέλος της χρονιάς.

• 8. Τι μπορώ να τρώω τελικά; (ομάδες τροφών, συνδυασμοί, κατανομή ανά γεύμα). Στη θεματική αυτή επισκέφτηκε το σχολείο μας η διαιτολόγος- διατροφολόγος κυρία Στεφανία Aποκορωνιωτάκη, η οποία έπαιξε με τα παιδιά το «ταμπού» και το «φιδάκι» της υγιεινής διατροφής, μίλησαν για την αξία της άσκησης και για τα βιολογικά προϊόντα. («Δεν είναι πάντα τα λαχανικά υγιεινά»). Μας έδωσε, μάλιστα, και το ερέθισμα για το επόμενο θέμα (νούμερο 9).

Το φιδάκι της υγιεινής διατροφής

• 9. Κοτομπουκιές, χάμπουργκερ, έτοιμο φαγητό: είναι πάντα ανθυγιεινό; Η διαιτολόγος έδωσε ορισμένες ιδέες στα παιδιά για τον τρόπο που μπορεί ένα σνακ να αποτελέσει υγιεινή τροφή, όπως για παράδειγμα ένα «σπιτικό» μιλκσέικ. Τα παιδιά, σε συνεργασία με τις μητέρες τους, βρήκαν εναλλακτικούς τρόπους, ώστε οι αγαπημένες τους λιχουδιές να φτιάχνονται με υγιεινό τρόπο.

• 10. Γιατί να φάω πρωϊνό; Τα παιδιά εξέτασαν την αξία του πρωινού για την ανάπτυξή τους κι έκαναν την πρώτη τους έρευνα. Μοίρασαν ένα ερωτηματολόγιο στους συμμαθητές τους, με το οποίο ερευνούσαν τι έτρωγαν τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου για πρωινό. Ταυτόχρονα εξέτασαν τον αριθμό των ημερήσιων γευμάτων και τον τρόπο που αυτά πρέπει να γίνονται.

• Οι μαθητές κάθε τάξης συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σαν κι αυτό. Έπειτα τα παιδιά ομαδοποίησαν τις απαντήσεις ανά τάξη και επεξεργάστηκαν τα αποτελέσματα στο excel.

• Μετά την επεξεργασία των στοιχείων, τα παιδιά σχεδίασαν ένα φυλλάδιο για την αξία του πρωινού, το οποίο μοίρασαν στους μαθητές των υπολοίπων τάξεων.

Τα παιδιά, έχοντας κατανοήσει την αξία του πρωινού και αφού μελετήσαμε τα ερωτηματολόγια από τις άλλες τάξεις, ετοίμασαν πρωινό για τους συμμαθητές τους στην αυλή του σχολείου.

Οι μαθητές του σχολείου μας τίμησαν το μπουφέ μας με μεγάλη ευχαρίστηση…

• 11. Τι σημαίνουν οι ετικέτες; Μάθανε να διαβάζουν τις ετικέτες των προϊόντων και ασχολήθηκαν με την ημερήσια πρόσληψη των διαφόρων συστατικών σε συνάρτηση με την ηλικία τους. Συσκευασία τροφίμων. Ημερομηνία λήξης. Έκαναν έρευνα στα σπίτια τους (στα ντουλάπια με τα τρόφιμα) και έλεγξαν τις ετικέτες.

12. Ο ρόλος της διαφήμισης. Συλλογή διαφημίσεων. Δημιουργία δικών τους.

• 13. Ποιο είναι το υγιές βάρος; Ποιες δίαιτες είναι επικίνδυνες; Διατροφικές διαταραχές. Στη θεματική αυτή οι μαθητές της Στ’ τάξης μέτρησαν το ύψος και ζύγισαν τους μαθητές όλου του σχολείου. Στη συνέχεια υπολόγισαν το δείκτη μάζας σώματος των συμμαθητών τους και έφτιαξαν στατιστικούς πίνακες ανά τάξη και για όλο το σχολείο. Με άλλο ερωτηματολόγια ερεύνησαν πόσες φορές την εβδομάδα και για πόση ώρα ασκούνται οι συμμαθητές τους.

• 14. Κρητική και Μεσογειακή διατροφή: είναι θαύμα; Τα παιδιά, αφού ασχολήθηκαν θεωρητικά με την κρητική και τη μεσογειακή διατροφή, αποφάσισαν να κάνουν ένα βιβλίο με παραδοσιακές συνταγές, κυρίως με ελαιόλαδο. Στην πορεία, βέβαια, το βιβλίο μας εμπλουτίστηκε με συνταγές από όλο τον κόσμο και συνταγές με πατάτες (σύνδεση με το πρόγραμμα για το σχολικό κήπο, που εκπόνησε η Στ΄ με την Ε’ και τη Β’ τάξη.

15. Όλα ‘ναι φάδια τση κοιλιάς και το ψωμί στημόνι…

•

Κρασί, ελαιόλαδο, ψωμί. Η αξία τους στη μεσογειακή διατροφή. Για τη διαδικασία παραγωγής του ελαιολάδου και της πάστας ελιάς, για τις προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται, για τη διαφορά που είχε η ποιότητα του ελαιολάδου παλιότερα και τώρα, καθώς επίσης και για τη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων και τις ζημιές που αυτά μπορεί να προκαλέσουν στον υδροφόρο ορίζοντα, μίλησε στα παιδιά ο ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου του χωριού μας, κύριος Δημήτρης Τρουλλινός.

•

16. Εστιατόρια, ταβέρνες, δημόσιοι χώροι εστίασης. Ποιες πιστοποιήσεις οφείλουν να έχουν; Πότε διατρέχει κίνδυνο η δημόσια υγεία; Ποια είναι τα δικαιώματά μας ως καταναλωτές; Με ποιο τρόπο επεμβαίνει η αρμόδια υπηρεσία; Τις παραπάνω απαντήσεις μας έδωσαν η Προϊσταμένη του Υγειονομικού και ο επόπτης δημόσια υγείας του νομού μας. Ταυτόχρονα μας μίλησαν για το κουνούπι- τίγρης αλλά και για τους κινδύνους που απειλούν τη δημόσια υγεία από τα απορρίμματα και τα απόβλητα.

• 17. Διατροφή και Χριστιανισμός. Διατροφή και Θρησκείες του κόσμου. Τα παιδιά ερεύνησαν (βιβλία των Θρησκευτικών, διαδίκτυο) για την παρουσία της τροφής (σύμβολα, παραβολές, θαύματα) στη χριστιανική και στις άλλες θρησκείες . Πήραν συνέντευξη και από τον ιερέα του χωριού, τον πατέρα Χριστοφόρο Κατσιπουλάκη .

• 18. Ιστορία και διατροφή ή η ιστορία της διατροφής; Τι έτρωγαν οι Έλληνες από την αρχαιότητα έως σήμερα; Τι τρώνε οι άλλοι λαοί; Δώσαμε σχετικά κείμενα στα παιδιά, στα οποία εκείνα ερεύνησαν τις διατροφικές συνήθειες της αρχαιότητας. Τα παιδιά ερεύνησαν τις διατροφικές συνήθειες των άλλων λαών.

•19. Συντήρηση τροφίμων άλλοτε και τώρα. (Συνεντεύξεις από γονείς και παππούδες. Καταγραφή συμπερασμάτων) .

• 20. Διατροφή και διακόσμηση: Εξετάσαμε περιπτώσεις όπου τα τρόφιμα χρησιμοποιούνται ως διακοσμητικά (ψωμιά γάμου, λουλούδια φτιαγμένα από λαχανικά, χριστουγεννιάτικα στολίδια από ζυμάρι, κλπ).

• 21. Διατροφή και πολιτισμός: παροιμίες, μαντινάδες, παραμύθια, εικαστική έκφραση .

• Στα παιδιά προβάλαμε πίνακες γνωστών καλλιτεχνών, εμπνευσμένων από τη διατροφή, την κουζίνα ως χώρο αλλά και τα αντικείμενά της, την παρασκευή του φαγητού.

• Διαβάσαμε το παραμύθι «Πέντε σωματοφύλακες στο ψυγείο μου», το οποίο δραματοποιήσαμε.

• Τα παιδιά διάβασαν βιβλία σχετικά με το θέμα μας («Η δόνα Τερηδόνα», «Τα 88 ντολμαδάκια» κ.λ.π.) και έφτιαξαν τα δικά τους παραμύθια, σε άσκηση δημιουργικής γραφής.

• Στη μουσική διδάχτηκαν τα τραγούδια «μια πατάτα χοντρούλα», «πόσο λάθος διατροφή» και «ο χορός των μπιζελιών».

• Διακόσμησαν με κολάζ τα «βιβλία συνταγών» που έφτιαξαν.

Τα παιδιά διακοσμούν με εικόνες φαγητών τις παροιμίες για τη διατροφή που συγκέντρωσαν.

Νικ. Γύζης, «Νεκρή φύση», 1880, ελαιογραφία σε καμβά, 57 x 70 εκ, Ιδιωτική συλλογή, Αθήνα

Νικ. Λύτρας, «Στο μαγειρείο ή ο κουζινιέρης», π. 1865, ελαιογραφία σε καμβά, 96,5 x 66,5 εκ., ιδιωτική συλλογή.

Νικ. Λύτρας, «Το παιδί με τα φρούτα », 186970, ελαιογραφία σε καμβά, 84 x 58 εκ., Ιδιωτική συλλογή.

• 22. Τα παιδιά ζύμωσαν και πήραν στο σπίτι τους παραδοσιακά γλυκά τα Χριστούγεννα (μπισκότα και κουραμπιέδες).

• Μετά την Καθαρά Δευτέρα έφτιαξαν νηστίσιμα λαδοκούλουρα.

• Πριν τις διακοπές του Πάσχα έφτιαξαν Λαζαράκια και πασχαλινά κουλούρια. Τα παιδιά κέρασαν με τα αρτοποιήματά τους τους υπόλοιπους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου.

• Έβαψαν αυγά με παραδοσιακό τρόπο (κρεμμύδια βρασμένα) αλλά και με σύγχρονους.

• Οι μαθητές της Δ’ ετοίμασαν υγιεινά σνακς και χυμούς, με τα οποία κέρασαν τους μαθητές από δύο σχολεία του νομού που ήρθαν επίσκεψη στο σχολείο μας.

• Την Τσικνοπέμπτη «τσικνίσαμε» στο Σχολείο ψήνοντας σουβλάκια.

• Στο χριστουγεννιάτικο παζάρι που οργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων το Δεκέμβριο, οι μαθητές της Στ’ ετοίμαζαν πρωινό για τους επισκέπτες.

ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΠΑΖΑΡΙ

Τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα μας.

ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ

Ζυμώνουμε πασχαλινά κουλουράκια

Ζυμώνουμε «Λαζαράκια»

Κι όμως, τα αυγά έχουν βαφτεί με φύλλα από κρεμμύδια!

• 23. Κι εμείς, τι συνήθειες έχουμε; Οι μαθητές μας έδωσαν ερωτηματολόγια στους συμμαθητές τους στις υπόλοιπες τάξεις, στους γονείς και στις γιαγιάδες τους, προκειμένου να ερευνήσουμε τις διατροφικές συνήθειες στο χωριό μας. Ταυτόχρονα ερεύνησαν και πόση ώρα ασκούνται οι συμμαθητές τους ημερησίως.

Αποτελέσματα

24. Οργανώσαμε μία μικρή εκδήλωση, στην οποία μαγειρέψαμε πατάτες φούρνου, κολοκυθοκεφτέδες, σαλάτα και σπανακόπιτα και προσφέραμε γεύμα στα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου. Μας βοήθησε η διαιτολόγος μας, η κυρία Στεφανία.

Φτιάχνουμε πατάτες φούρνου

Φτιάχνουμε κολοκυθοκεφτέδες

Φτιάχνουμε σπανακόπιτα με παραδοσιακό φύλλο.

Μάθαμε, κιόλας, ότι το σπανάκι πρέπει να το κόβουμε με τα χέρια.

Φτιάχνουμε το παραδοσιακό φύλλο

Καλή μας όρεξη!!!

• 25. Στη γιορτή της λήξης, η Στ’ –σε συνεργασία με την Ε’ - έκοψε το σπανάκι και έβγαλε τις πατάτες που καλλιέργησαν βιολογικά στο σχολικό κήπο.

• Μαγειρέψαμε συνταγές από όλο τον κόσμο με πατάτες και/ή με σπανάκι, συνταγές που συγκέντρωσαν τα παιδιά, (αξιοποιώντας τα αρωματικά φυτά της αυλής του σχολείου μας) και τις προσφέραμε στους γονείς και στα παιδιά που βρίσκονταν εκείνη τη μέρα στο σχολείο.

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΑΜΕ • Η σημαντικότερη, ίσως, δυσκολία που αντιμετωπίσαμε ήταν η παρούσα οικονομική κατάσταση (του Σχολείου αλλά και των οικογενειών των μαθητών). Αναγκαστήκαμε, λοιπόν, να ακυρώσουμε κάποιες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα την επίσκεψη σε ΚΑΠΗ, όπου οι μαθητές μας θα μαγείρευαν μαζί με τις γιαγιάδες.

• Το γεγονός ότι στην ηλεκτρική κουζίνα του σχολείου λειτουργούσε μόνο ο φούρνος και όχι τα μάτια, μας δυσκόλεψε όταν θέλαμε να μαγειρέψουμε, αφού έπρεπε να απευθυνθούμε σε γονείς και γιαγιάδες μαθητών προκειμένου να μας εξυπηρετήσουν.

• Εξίσου σημαντική δυσκολία μας δημιούργησε η εγκύκλιος με την οποία η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης απαιτούσε να ενημερώνουμε τον Προϊστάμενο μία εβδομάδα νωρίτερα για την ακριβή ημερομηνία της επίσκεψης των συνεργαζόμενων φορέων στο σχολείο. Δεδομένου ότι οι συνεργαζόμενοι φορείς που είχαμε επιλέξει ήταν ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτό μας δημιούργησε σημαντικό πρόβλημα, αφού δεν μπορούσαν να μας ορίσουν με ακρίβεια την ακριβή ημερομηνία που θα πραγματοποιούσαν την επίσκεψή τους στο σχολείο. Αναγκαστήκαμε, λοιπόν, να ακυρώσουμε ορισμένες προγραμματισμένες δράσεις, όπως για παράδειγμα την παρουσίαση φαγητών και διατροφικών συνηθειών από άλλους τόπους από μητέρες αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών μας και από το «Στέκι Μεταναστών». Επιπλέον, ενώ είχαμε συμφωνήσει με τη διαιτολόγο και την οδοντίατρο τακτικές συναντήσεις, αυτό δεν κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθεί στο βαθμό που εμείς επιθυμούσαμε.

• Στην αρχή υπήρξε μια δυσκολία να συνεργαστούν οι μαθητές των δύο τάξεων, αφού απέχουν ηλικιακά δύο χρόνια. Πολύ γρήγορα όμως η δυσκολία αυτή ξεπεράστηκε και η διαφορά της ηλικίας λειτούργησε ως όφελος για τα παιδιά.

• Σημαντική δυσκολία, τέλος, μας δημιούργησε η παρούσα κτιριακή κατάσταση του σχολείου. Οι τάξεις Δ΄ και Στ΄ στεγάζονται στη μία από τις δύο αίθουσες του κτιρίου, η οποία χωρίστηκε με γυψοσανίδα. Έτσι οι δύο αίθουσες διδασκαλίας είναι αρκετά μικρές και στενές. Ήταν αρκετά δύσκολο να προσπαθούν τα παιδιά να «χωρέσουν» και να εργαστούν όλα μαζί στη μία από τις δυο αίθουσες κάθε φορά. Ακόμα πιο δύσκολο ήταν όταν έπρεπε να εγκαταστήσουμε τον βιντεοπροβολέα και το φορητό υπολογιστή, προκειμένου να γίνουν κάποιες προβολές, ή όταν κάναμε αισθητική αγωγή, μουσική, όταν φτιάχναμε τα γλυκά των γιορτών, κλπ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

• Η αξιολόγηση γινόταν σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος α). με φύλλα εργασιών και β).μέσα από τις συζητήσεις με τους μαθητές μας. Κυρίως όμως γινόταν με την παρατήρηση των διατροφικών τους συνηθειών και συμπεριφορών στα διαλείμματα και στο Ολοήμερο.

• Θεωρούμε ότι το πρόγραμμά μας είχε επιτυχία, δεδομένου ότι οι μαθητές μας τροποποίησαν, στη διάρκεια του σχολικού έτους, τις διατροφικές τους συνήθειες (Τα σνακς αντικαταστάθηκαν με υγιεινό κολατσιό από το σπίτι. Συχνά, μάλιστα, μας ενημέρωναν ότι τα ίδια είχαν ετοιμάσει το πρωινό τους).

• Από το πρόγραμμα ωφελήθηκαν ιδιαίτερα οι μαθητές με μαθησιακές και άλλες δυσκολίες, καθώς τους δόθηκε η ευκαιρία να εκφραστούν, να συνεργαστούν και να προσφέρουν σε δραστηριότητες που «δεν ήταν μάθημα».

• Τα παιδιά έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να συνεχίσουμε το ίδιο πρόγραμμα και την επόμενη χρονιά. Πρότειναν, μάλιστα, να μαγειρέψουν συνταγές που θα έχουν επινοήσει τα ίδια με υλικά που θα φέρουν από το σπίτι τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ • Βερούλη, Α., Μιχαλόπουλος, Ν. (2007) Πέντε σωματοφύλακες στο ψυγείο μου. (Και το ένθετο που περιλαμβάνει). Αθήνα: Αγκύρα (12η έκδοση).

• Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής & Εθνικό Δίκτυο Δήμων Προαγωγής Υγείας (2010) Ισορροπημένη διατροφή και άσκηση. Ένας μικρός οδηγός για γονείς και υπεύθυνους φροντίδας παιδιών. Αθήνα: Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος.

• Καφάτος, Α. (2012) Η διατροφή ως πρόληψη. Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Στο δικτυακό τόπο http://www.express.gr

• Νάιτον, Κ. (2008) Μα τι σημαίνει τρώω υγιεινά; (Μετ.: Κ. Δημοπούλου). Αθήνα: Μινώα • Οικονομίδου- Κληρίδου, Χ. (2005) Δημιουργία και πιλοτική εφαρμογή λειτουργικού οδηγού για βελτίωση συνηθειών διατροφής και φυσικής δραστηριότητας σε παιδιά Ε΄ Δημοτικού. Μεταπτυχιακή εργασία στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής. Αθήνα http

://estia.hua.gr:8080/dspace/bitstream/123456789/304/1/Metap

• Πρόγραμμα ευέλικτης ζώνης «Διατροφή και υγεία», στο δικτυακό τόπο: http://1gre.ser.sch.gr