Στα προηγούμενα χρόνια οι άνθρωποι δεν πετούσαν τίποτα. Ό, τι πάλιωνε το χρησιμοποιούσαν με τρόπο διαφορετικό ή έφτιαχναν κάτι άλλο με αυτό. Εμείς, οι μαθητές της Γ’ και της Δ’ τάξης, ρωτήσαμε τους γονείς μας και ανακαλύψαμε τα παρακάτω: Τα παλιά ρούχα τα έκοβαν, διάλεγαν ένα τμήμα που ήταν γερό και έφτιαχναν με αυτό μπαλώματα (καλύμματα πάνω στα σκισμένα ρούχα). Το λάδι από το τηγάνισμα το καθάριζαν με το ζέσταμα και το ξαναχρησιμοποιούσαν. Τα χρησιμοποιημένα λάδια (από το τηγάνι, από τους τενεκέδες με τα τυριά, κλπ), τα έφτιαχναν σαπούνι. Υπήρχε, μάλιστα, και επάγγελμα, ο τυρολαδάς, που τα μάζευε. Τα τσουβάλια τα έφτιαχναν πανωφόρια. Τους ντενεκέδες από τη φέτα ή τις ελιές τους έκαναν γλάστρες ή ταΐστρες για τα ζώα. Γλάστρες έκαναν και τα παλιά τσικάλια, τους χαλασμένους κουβάδες, κλπ. Τα παλιά ξύλινα κουφώματα γινότανε κουνελιάστρες. Με τα παλιά ρούχα, όταν ήταν σε καλή κατάσταση, φτιάχνανε χτενοθήκες. Με τα παλιά ρούχα έφτιαχναν σκιάχτρα για να τρομάζουν τα πουλιά. Τα παλιά ρούχα τα έκοβαν και με αυτά έπλεκαν χαλάκια ή σκεπάσματα (κουρελούδες). Τα χαρτιά τα χρησιμοποιούσαν ως προσάναμμα. Με τις παλιές εφημερίδες τύλιγαν οι παντοπώλες και οι μανάβηδες τα εμπορεύματά τους. Βέβαια, τα σκουπίδια παλιότερα ήταν πολύ λίγα. •
Δεν χρησιμοποιούσαν πλαστικά είδη, αλλά γυάλινα ή πήλινα σκεύη.
•
Τα μπακάλικα πουλούσαν με την οκά τα προϊόντα (χύμα) και όχι σε μικρές συσκευασίες.
•
Τα ψώνια και η μεταφορά των τροφίμων γινόταν με πάνινες τσάντες, καλάθια ή δίχτυα. Οι γυάλινες φιάλες ήταν επιστρεφόμενες. Το γάλα το
αγόραζαν
από
το
γαλατά
και
τα
ίδια
μπουκάλια
τα
ξαναχρησιμοποιούσαν. Ξαναχρησιμοποιούσαν τα μπουκάλια από τα αναψυκτικά, τα κρασιά κλπ, αφού ήταν γυάλινα. •
Έφτιαχναν «κοπρόλακκο» στις αυλές τους: Έσκαβαν ένα λάκκο στην αυλή του σπιτιού και εκεί έβαζαν τα αποφάγια που δεν έτρωγαν τα ζώα. Αυτό γινόταν οργανικό λίπασμα.
Είχαν βρει τρόπους να χρησιμοποιούν υπολείμματα που εμείς σήμερα δε χρησιμοποιούμε: o Το παλιό κρασί το έκαναν ξύδι. o Τα δέρματα από τα ζώα που έσφαζαν τα έβαζαν αρκετές μέρες στο αλάτι.
Έπειτα
έφτιαχναν
μ’
αυτά
παπούτσια,
μουσικά
όργανα
(ασκομαντούρα), ακόμα και πανωφόρια. o Το μαλλί των ζώων (κυρίως των προβάτων) το έπλεναν, το επεξεργάζονταν και το έκαναν νήμα. Μ’ αυτό έφτιαχναν ρούχα
και
σκεπάσματα. o Το λίπος από τα γουρούνια το χρησιμοποιούσαν για να συντηρήσουν το κρέας, αλλά μαγείρευαν και με αυτό. o Τη στάχτη τη χρησιμοποιούσαν στη μπουγάδα, για να κάνει πιο λευκά τα ρούχα. Τη χρησιμοποιούσαν, ακόμα, στα κρεμμύδια (όταν τα φύτευαν), σε γλυκά (μουσταλευριά) αλλά και για να απολυμαίνουν τους στάβλους των ζώων. Υπήρχαν αρκετά επαγγέλματα που ασχολιόταν με τη μεταποίηση ή την επισκευή των κατεστραμμένων αντικειμένων. Τέτοια επαγγέλματα ήταν: Ο καρεκλάς: έφτιαχνε τις χαλασμένες καρέκλες. Ο γανωτζής: γάνωνε (επιδιόρθωνε) τα τσικάλια, τα καζάνια, κλπ. Ο τσαγκάρης: επιδιόρθωνε παπούτσια. Ο μαραγκός: έφτιαχνε ό, τι ξύλινο χαλούσε. Ο βαρελάς: επισκεύαζε τα τρύπια βαρέλια. Ο καλαθάς: έπλεκε καλάθια αλλά επιδιόρθωνε και τα παλιά που είχαν φθαρεί.
Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά. Παράσυρε το σπίτι σου να σου φανεί μεγάλο. Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις και Κυριακή να μη λουστείς, αν θέλεις να προκόψεις. Η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά. Τη Δευτέρα βάνει πλύνει και την Τρίτη τα ξεπλύνει, την Τετάρτη τα απλώνει και την Πέμπτη τα μαζώνει, την Παρασκευή τα’ αλλάζει, ποπό ψείρες που τις βγάζει! Ανάραβε το ρούχο σου να σου φανεί καινούριο. Η ομορφιά φέρνει τον έρωτα και η καθαριότητα τον διαφυλάσσει από το σκόρο. Ανοικοκύρευτος γαμπρός πάει στους πέντε ανέμους. Παστρική καλή Θοδώρα το τσαρούχι μες στην πίτα. Απ’ έξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα. Της νύχτας τις δουλειές τις βλέπει η μέρα και γελά. Η καθαριότητα κρύβει τη φτώχεια. Αποπόξω μπέλα μπέλα κι από μέσα δεν εφέλα.
Η καλή παπούτσα κάνει και καλή χλαμούτσα. (Το καλό πράμα είναι καλό ακόμα και όταν παλιώσει). Η κοπρά και το νερό κάνουν λάχανο καλό. Καθαρίζει όσα βλέπει η πεθερά. Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν. Τον αράπη κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς. Του ΄πε, τα σέρνει η παρασύρα. (Τον έβρισε). Τον ήκαμε σκουπίδια. Έχω γίνει ράκος. Όμοιος τον όμοιο αγαπά κι η κοπρά τα λάχανα. Νίπτω τας χείρας μου. Η καθαριότητα είναι η μητέρα της υγείας και δείγμα πολιτισμού. Η ρυπαρότητα, όπως τη σκουριά, καταστρέφει το σώμα και βλάπτει την υγεία.
Όταν σκουπίζουν ένα μαγαζί, πρέπει να ξεκινούν το σκούπισμα από
•
την πόρτα προς τα μέσα γιατί αλλιώς διώχνουνε τους πελάτες. Τα σπίτια, αντίθετα, τα σκουπίζουν από μέσα προς τα έξω για να
•
διώχνουν τη γρουσουζιά και την κακοδαιμονία. •
Όταν βασιλέψει ο ήλιος δεν πρέπει να σκουπίζουμε και να βγάζουμε έξω τα σκουπίδια. •
Όταν φύγει κάποιος για ταξίδι από το σπίτι, τη μέρα αυτή δε σκουπίζουμε. Είναι σαν να τον καταριόμαστε.
Τριγυρίζει- τριγυρίζει
στη γωνιά πάει και καθίζει. (η σ κούπα)
Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο. (Νίκος Γκάτσος, Απόσπασμα από το «Ο Εφιάλτης της
Περσεφόνης», συλλογή τα «Παράλογα»).
Ρίξε μια πέτρα μέσα μου, καθώς κάτω σ’ ένα πηγάδι, ν’ ακούσω τον ήχο. Να χαμήλωσε άραγε πολύ το νερό; Η αρχή του αρχή μου, το τέλος του τέλος μου Ο χρόνος μου είναι αυτό το νερό. (Νικηφόρος Βρεττάκος, απόσπασμα από το ποίημα «Το νερό», συλλογή «Ηλιακός λύχνος».
Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα παρακάτω υλικά;
Άδειο γυάλινο
Μπορούμε να βάλουμε ποτά, λικέρ ή νερό.
μπουκάλι Άδειο κουτί από γάλα
Βάζο για λίγα λουλούδια. Κατασκευές: μολυβοθήκη, κουμπαράς. Φωλιά για τα πουλιά.
Σπασμένη γλάστρα
Κούκλα για κουκλοθέατρο. Την κάνουμε φαράσι. Φτιάχνουμε διακοσμητικό μ’ αυτή. Φυτεύουμε ένα μικρό φυτό. Ζωγραφίζουμε στα κομμάτια της. (διακοσμητικά).
Σακουλάκια από
Ταΐστρα για τις κότες. Μπορούμε να βάλουμε ξηρούς καρπούς.
πατατάκια
Να κάνουμε κολάζ ή πόστερ ή κατασκευές (π.χ. μια
Ραγισμένη κούπα
πεταλούδα αστραφτερή). Μολυβοθήκη, διακοσμητικό. Αποθηκευτικός χώρος. Καντηλάκι. Θήκη για οδοντογλυφίδες. Γλάστρα για μικρό λουλούδι (π.χ. κάκτο). Ποτιστήρι.
Παλιά βιβλία ή
Θήκη για οδοντόβουρτσες (στο μπάνιο). Προσάναμμα, τύλιγμα για γυαλικά.
περιοδικά
Να φτιάξουμε χαρτοπολτό και μ’ αυτόν να κάνουμε κατασκευές (π.χ. χριστουγεννιάτικες μπάλες). Να τα χαρίσω ή να τα δώσω σε άπορα παιδιά (τα βιβλία). Φτιάχνω ένα κολάζ ή ένα δικό μου βιβλίο. Τα ρίχνω στην ανακύκλωση.