ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΙΕΡΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ, ΠΑΤΕΡΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΚΑΤΣΙΠΟΥΛΑΚΗ Λίγες μέρες πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων επισκεφτήκαμε τον πατέρα Χριστοφόρο στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής και τον ρωτήσαμε σχετικά με την αξία της διατροφής στη χριστιανική θρησκεία, καθώς και σχετικά με την αξία που η θρησκεία μας αποδίδει σε ορισμένα τρόφιμα και στο νερό ως σύμβολα. Οι ερωτήσεις είχαν σχεδιαστεί νωρίτερα από τους μαθητές και, όταν επιστρέψαμε στο σχολείο, ακολούθησε η καταγραφή και η επεξεργασία των απαντήσεων. 1. Ποιες είναι οι μεγάλες περίοδοι νηστείας που ορίζει η χριστιανική
θρησκεία; Η εκκλησία μας έχει ορίσει τέσσερις μεγάλες νηστείες. Η μεγαλύτερη είναι εκείνη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα και διαρκεί μέχρι το Μεγάλο Σάββατο. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι επειδή θα πρέπει να είναι «καθαρή» από φαγητά, τρώμε δηλαδή μόνο νηστίσιμα φαγητά. Η νηστεία αυτή γίνεται προς τιμή της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Χριστού. Η δεύτερη μεγάλη νηστεία είναι εκείνη των Χριστουγέννων, που αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και διαρκεί μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων. Νηστείες έχουμε και το καλοκαίρι. Από τη Δευτέρα, μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, αρχίζει η νηστεία των Αγίων Αποστόλων, που διαρκεί μέχρι τις 29 Ιουνίου. Από 1 έως 15 Αυγούστου νηστεύουμε προς τιμήν της Παναγίας, αλλά και του Χριστού. Στις 15 Αυγούστου γιορτάζουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου και στις 6 Αυγούστου τη Μεταμόρφωση του Κυρίου. 2. Υπάρχουν και άλλες νηστείες εκτός από αυτές;
Ναι, βέβαια. Αν κοιτάξετε τα ημερολόγια της Εκκλησίας θα δείτε ότι σε κάποιες μέρες γράφουν ότι τρώμε λάδι. Είναι κυρίως οι μεγάλες γιορτές. Τετάρτες και Παρασκευές νηστεύουμε το λάδι. Το λάδι το νηστεύουμε και την παραμονή των Θεοφανίων. Νηστεύουμε εκείνη τη μέρα επειδή θα πιούμε αγιασμό την επόμενη μέρα, των Θεοφανείων, αλλά και για να προετοιμαστούμε για τη μεγάλη γιορτή. Το λάδι το νηστεύουμε στις 14 Σεπτεμβρίου που είναι η γιορτή του Τιμίου
Σταυρού και στις 29 Αυγούστου, που θυμόμαστε την Αποκεφάλιση του Προδρόμου. Μια εβδομάδα μετά τα Χριστούγεννα, μετά από το Πάσχα και μετά από την Πεντηκοστή ο χριστιανός τρώει απ’ όλα και μπορεί να μεταλαμβάνει. 3. Ποιοι και γιατί επέλεξαν αυτές τις νηστείες;
Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια νήστευαν όπως ήθελε ο καθένας. Οι Πατέρες και οι Απόστολοι σκέφτηκαν ότι σε μια οργανωμένη Εκκλησία πρέπει να ακολουθούμε τους ίδιους κανόνες. Οι Πατέρες, που ήταν και γιατροί, σκέφτηκαν τι πρέπει να τρώει ο άνθρωπος για να είναι καλά στην υγεία του. Κατά περιόδους βάζουν αποχή από το κρέας για να τρώμε ψάρι ή θαλασσινά, ώστε να παίρνουμε όλες τις βιταμίνες. Εκείνες οι περίοδοι είναι διασκορπισμένοι στο χρόνο για να προσέχουμε τη διατροφή μας όλο το χρόνο. Έφτιαξαν έτσι τις περιόδους, για το πνευματικό και σωματικό καλό. 4. Ποιες τροφές επιτρέπονται στις νηστείες;
Δεν τρώμε κρέας, τυρί, αυγό, γάλα. Στη νηστεία των Χριστουγέννων επιτρέπεται το ψάρι. Τη Μ. σαρακοστή δεν τρώμε ούτε κρέας, ούτε ψάρι, ούτε σοκολάτες, ούτε τυρί. Κανονικά τη Μ. Εβδομάδα δεν τρώμε ούτε λάδι, τρώμε μόνο ξεροφαγία. Στις νηστείες επιτρέπονται τα όσπρια, οι σουπιές, τα καλαμάρια, τα λαχανικά. Οι πατέρες, που ήταν γιατροί, σκέφτηκαν μέσα στη σαρακοστή δυο μέρες να τρώμε ψάρι (Στις 25 Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων), για να πάρει βιταμίνες ο χριστιανός. Ψάρι τρώμε και στις 6 Αυγούστου, της Μεταμόρφωσης. 5. Γιατί είναι καλό για την ψυχή μας η αποχή από κάποιες τροφές;
Οι πιστοί πρέπει να προετοιμάζονται για τις μεγάλες γιορτές, πρέπει να προετοιμάζουμε το σώμα μας και την ψυχή μας. Προετοιμάζουμε το σώμα μας με τη νηστεία. Για να μην πέσει ο άνθρωπος σε λάθη δεν θα πρέπει να τρώει και να πίνει πολύ. Όταν ηρεμεί το σώμα, προετοιμάζει και την ψυχή. Ο χριστιανός πρέπει να νηστεύει και να κοινωνεί στις μεγάλες γιορτές. 6. Στα Θρησκευτικά μάθαμε ότι ο Χριστός νήστεψε για 40 ημέρες
στην έρημο. Στο λόγο Του προέτρεψε τους πιστούς για κάτι τέτοιο
ή το αποφάσισαν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας; Την πίστη μας δεν την εφεύραν οι άνθρωποι αλλά ο Θεός. Σε πολλές περιπτώσεις ο Θεός προέτρεψε τους ανθρώπους να νηστέψουν. Οι πατέρες απλά οργάνωσαν τιε νηστείες, σύμφωνα με το παράδειγμά Του: 40 μέρες η νηστεία των Χριστουγέννων και 40 μέρες πριν το Πάσχα, χωρίς τη Μεγάλη Εβδομάδα. 7. Τι πρέπει να νηστεύει και πόσο ένα παιδί της ηλικίας μας για να
κοινωνήσει; Μέχρι την ηλικία των 3-5 χρονών μπορεί το παιδί να πίνει γάλα και μετά να κοινωνεί. Από κει και μέχρι 8-9 ετών, το παιδί πρέπει να μην τρώει το πρωί, ούτε να πίνει γάλα. Αν μπορεί, καλό θα είναι την προηγούμενη να μην τρώει κρέας. Μετά τα 8-9 χρόνια το παιδί πρέπει να νηστεύει κανονικά, δηλαδή τρεις μέρες να μην τρώει κρέας ή ψάρι. Μετά τα 10-12 χρόνια, αν μπορεί καλό θα είναι να νηστεύει όπως οι μεγάλοι. Αυτά τα λένε οι Πατέρες. Το γάλα, όμως, πρέπει να το παίρνουν τα παιδιά. 8. Υπάρχουν άλλα πράγματα που πρέπει να προσέξει ένα παιδί προτού
κοινωνήσει; Πρέπει να κάνει προετοιμασία. Να μη βλαστημάμε πριν, να μη βρίζουμε, να κάνουμε σωστές πράξεις, όχι μόνο να νηστεύουμε. Να μην πειράζει το παιδί, να είναι ήρεμο, να έχει εξομολογηθεί, μετά τα 8-9 χρόνια. Πάντα οι άνθρωποι να λένε στον εξομολόγο τους τα λάθη τους. Εκείνος αναλαμβάνει την ευθύνη. 9. Υπάρχει η συνήθεια σε κάποιες γιορτές να τρώμε συγκεκριμένα
φαγητά (π.χ. τα Χριστούγεννα, την Κυριακή των Βαΐων, κλπ). Ποια είναι η άποψη της Εκκλησίας γι’ αυτό; Η εκκλησία έχει σχέση με τις ημέρες ψαροφαγίας, όχι με τα υπόλοιπα. Ο καθένας στις γιορτές τρώει ό, τι θέλει. 10. Υπάρχουν τρόφιμα που έχουν συμβολική αξία για τη θρησκεία μας;
Βέβαια. Κυρίως το σιτάρι και το ψωμί, το λάδι και το κρασί. Το σιτάρι σαπίζει μέσα στη γη για να βγει ο καινούριος σπόρος. Αν κι ο
άνθρωπος δε «σαπίσει», δηλαδή δεν ταπεινωθεί και δεν βγάλει από μέσα του τον κακό του εαυτό, δεν κάνει το θέλημα του Θεού και δε σώζεται. Το λάδι το αναφέρει ο Χριστός στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη. Το βάζουμε και στα καντήλια, επειδή μαλακώνει τις πληγές. Τα καντηλάκια συμβολίζουν, ακόμα, το φως του Χριστού και της Ανάστασης. Και το κρασί χρησιμοποιείται συμβολικά. Με άρτο, κρασί και νερό γίνεται η θεία Κοινωνία. Όλα αυτά δίνουν ζωή στον άνθρωπο. 11. Σε διάφορες περιπτώσεις προσφέρονται στους ναούς διάφορες
τροφές
(άρτος,
κόλλυβα,
αντίδωρο,
κλπ).
Για
ποιο
λόγο
καθιερώθηκε αυτό σε ένα χώρο προσευχής; Παραδόσεις της Εκκλησίας είναι, όχι δογματικά, δηλαδή δεν είναι υποχρεωτικά. Τα κάνουν οι άνθρωποι για να δείξουν την πίστη τους ή επειδή προσευχήθηκαν. Ο άρτος συμβολίζει τον άρτο της ζωής, το Χριστό. Το αντίδωρο είναι κάτι άλλο. Έχει την πηγή του στις «Αγάπες» των πρώτων Χριστιανών. Πριν από πολλά χρόνια στις Εκκλησίες μοίραζαν και φαγητά. Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια συγκεντρώνονταν και έτρωγαν όλοι μαζί. Η Εκκλησία ευλογεί του άρτους και τους δίνει πάλι πίσω στους πιστούς. Η Εκκλησία μας το δέχτηκε, αφού ήταν και είναι προς όφελος των πιστών. 12. Σήμερα που υπάρχει αφθονία τροφής, υπάρχει άλλος τρόπος να
προσφέρουμε, πέρα από τις αρτοκλασίες; Ναι, βεβαίως, με χίλιους τρόπους, εφόσον ανήκουμε στην Εκκλησία. Θυμάμαι τη μακαρίτισσα τη γιαγιά μου, που κάθε φορά που έβγαζε τις πατάτες, μου έδινε από μια τσάντα να την πάω σε οικογένειες φτωχές, με πολλά παιδιά. Δεν έβγαζαν τότε όλοι δικές τους πατάτες. Μου έλεγε, μάλιστα, να προσέχω να μη με δουν. Άφηνα την τσάντα έξω από την πόρτα και έφευγα. Μπορούμε, λοιπόν, κι εμείς να δίνουμε βοήθεια σε όσους δεν έχουν, για παράδειγμα σε γέρους ή σε φτωχούς. Καλό είναι να δίνουμε και ό, τι μας περισσεύει ή δεν χρειαζόμαστε. Αν έχετε παιχνίδια που δεν τα παίζετε πια ή βιβλία που τα έχετε διαβάσει, μπορείτε να τα δώσετε σε εκείνους που τα χρειάζονται. Ο άνθρωπος εκτελεί το θέλημα του Θεού, όταν βοηθά ο ένας τον άλλο που έχει ανάγκη. Έτσι, με τον τρόπο αυτό επιβίωσε ο άνθρωπος: προσφέροντας
στο συνάνθρωπό του. 13. Ποια η αξία του νερού στη χριστιανική θρησκεία;
Όπως η αξία του νερού είναι μεγάλη για τον άνθρωπο, αφού είναι πραγματικά πηγή ζωής, έτσι και η Εκκλησία μας δίνει μεγάλη αξία στο νερό. Ο ίδιος ο Χριστός έκανε θαύματα με το νερό, όπως στη κολυμπήθρα του Σιλωάμ, και αναφέρθηκε συχνά στο νερό. Η εκκλησία χρησιμοποιεί το νερό στη Θεία Κοινωνία αλλά και σε αγιαστικές πράξεις και ακολουθίες, όπως είναι, για παράδειγμα, ο Αγιασμός. Καθιερώθηκε από τη βάφτιση του Χριστού ο Αγιασμός. Ο Αγιασμός γίνεται την ημέρα των Φώτων αλλά και στο σπίτι μας, στο σχολείο στην αρχή της σχολικής χρονιάς, σε εγκαίνια, κ. ά.
Εμείς στον Αγιασμό
χρησιμοποιούμε νερό και ραντίζουμε το χώρο και τους ανθρώπους και κοινωνούμε μ’ αυτό. Μέσω του νερού προήλθε η ζωή. Σε ένα θαύμα Του, στον τυφλό, ο Χριστός έφτυσε κάτω, έκανε λάσπη κι έπειτα το έβαλε στη θέση των ματιών. Όταν πλύθηκε ο τυφλός είδε το φως του. Σαν στοιχείο το νερό είναι πηγή ζωής. Η εκκλησία πιστεύει ότι με πηλό, δηλαδή νερό και χώμα, και με το φύσημα του Θεού έφτιαξε ο Θεός τον άνθρωπο. Και βέβαια το νερό και το λάδι χρησιμοποιούνται σε ένα από τα εφτά μυστήρια, στο βάπτισμα. -Σας ευχαριστούμε πολύ.