İngilizce Öğretmenliği Alan Bilgisi ÖABT - Liguistics

INTRODUCTION TO LINGUISTICS1

Okt. Barış ERİÇOK ÖABT-İngilizce Alan Bilgisi Çalışmaları Aralık, 2014 Nevşehir

1

Lütfen hataları aşağıdaki e-posta adresine bildiriniz.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

1

İçindekiler Tablosu INTRODUCTION TO LINGUISTICS ................................................................................................. 4 What is Language? ................................................................................................................................. 4 Definition of Language ...................................................................................................................... 4 Knowledge of Language .................................................................................................................... 5 Knowledge of the Sound System ................................................................................................... 6 Lexical Knowledge ........................................................................................................................ 6 Creativity of Linguistic Knowledge............................................................................................... 6 Knowledge of Syntax ..................................................................................................................... 7 What is Linguistics ............................................................................................................................ 7 Linguistic Knowledge (Competence) and Linguistic Performance ................................................... 9 What is Grammar? ............................................................................................................................. 9 Types of Grammar ......................................................................................................................... 9 Language Universals (Tüm dillerde ortak olan – Tüm dillerin özü) ............................................... 11 Language Principles ..................................................................................................................... 11 Language Parameters ................................................................................................................... 11 The Origins of Language ..................................................................................................................... 11 The Divine Source ........................................................................................................................... 11 Natural-sound Source / Imitation Theory ........................................................................................ 12 The Oral-Gesture Source ................................................................................................................. 13 Glossogenetics ................................................................................................................................. 13 Physiological Adaptation ................................................................................................................. 13 Functions of Language ......................................................................................................................... 14 The Properties of Language ................................................................................................................. 14 Communication ................................................................................................................................ 14 Displacement.................................................................................................................................... 15 Arbitrariness ..................................................................................................................................... 16 Productivity / Open-endedness / Creativity ..................................................................................... 16 Cultural Transmission ...................................................................................................................... 16 Discreteness / Minimal Pairs ........................................................................................................... 17 Duality / Double Articulation .......................................................................................................... 17 Reflexivity........................................................................................................................................ 17 Other Properties ............................................................................................................................... 17 BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

2

Vocal-auditory Channel ................................................................................................................... 18 Reciprocity ....................................................................................................................................... 18 Specialization ................................................................................................................................... 18 Non-directionality ............................................................................................................................ 18 Rapid fade ........................................................................................................................................ 18 Prevarication .................................................................................................................................... 18 Language and Brain ............................................................................................................................. 18 Parts of the Brain ............................................................................................................................. 19 Corpus Collusum: ........................................................................................................................ 19 Right vs Left Brain: ..................................................................................................................... 19 Modularity of Human Brain............................................................................................................. 19 Aphasia: ....................................................................................................................................... 20 Dil ve Beyin ile ilgili Bazı Kavramlar ............................................................................................. 22 Slips-of-the-tongue ...................................................................................................................... 22 Malapropisms ............................................................................................................................... 22 Spoonerism / Slip-of-the-tongue .................................................................................................. 22 Dichotic Listening ........................................................................................................................ 23 The Autonomy of Language ........................................................................................................ 23 Specific Language Impairment .................................................................................................... 23 Savants ......................................................................................................................................... 23 Dyslexia ....................................................................................................................................... 24 Dysgraphia ................................................................................................................................... 24 Plasticity of Human Brain ............................................................................................................ 24 Critical Period Hypothesis ........................................................................................................... 24 Development of Writing ...................................................................................................................... 25 Pictogram and Ideogram .................................................................................................................. 25 Logogram ......................................................................................................................................... 25 Rebus Writing .................................................................................................................................. 25 Syllabic Writing ............................................................................................................................... 26 Alphabetic Writing........................................................................................................................... 26 Miscellaneous Questions ..................................................................................................................... 36 KAYNAKÇA ...................................................................................................................................... 39

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

3

INTRODUCTION TO LINGUISTICS What is Language? İnsanlar ne zaman bir araya gelseler konuşmaya başlarlar. Oyun oynasalar da, aşk yaşasalar da, bir iş yapsalar da sürekli konuşurlar. Bu nedenle insanlar bir dil dünyasının

içerisinde

yaşarlar.

İnsanlar

tanıdıkları

veya

tanımadıkları herkesle konuşurlar. İnsanlar cevap alacakları ya da alamayacakları kimseler de dahi konuşurlar. İnsanlar konuşacak kimse bulamayınca telefonla konuşurlar. Eğer telefonla konuşacak kimseleri yoksa evcil hayvanlarıyla konuşurlar. Eğer o da yoksa kendi kendilerine konulurlar ve hatta rüyalarında bile konuşurlar.2

göre insanın gücünün ve yaşamının kaynağı dildir. Afrika’nın bazı bölümlerinde yeni doğan çocuklara kintu adı verilir ki bu da henüz insan olmayan anlamındadır. Ancak ve ancak konuşma yeteneği bir çocuğu bir insan/yetişkin yapmaktadır. Bu geleneğe göre kişiler en az bir dile sahip olduklarında human being olurlar.3 Görüldüğü gibi dil insanların belki de varlıklarını borçlu oldukları bir sistemdir. Şimdi bu sistemin nasıl tanımlanması gerektiğine bakalım.

Definition of Language

MIND THE NOTE

anlaşılması gerekmektedir. Dinlerde ve efsanelerde anlatılanlara

2. Building a complex message: Eg. Beer is good.

farklı kılar. İnsanlığın anlaşılması için insanı insan yapan dilin

1. Naming: Eg. Beer

özelliklerden daha önemlidir ve bu durum insanı hayvanlardan

Language is simply originated in two ways:

Konuşma yeteneği insanın elinde bulunan diğer tüm

Dilin nasıl tanımlanacağı da tartışmalı bir konusudur. Çünkü dil tartışmaları denilince hayvan dili, vücut dili gibi kavramlar da tartışılmaktadır. Bu bağlamda yunusların kullandığı ve diğer hayvanlardan biraz daha karmaşık olan dil sitemi de devreye girmektedir. İşte bu noktada dilbilimciler olayları, duyguları, fikirleri temsil eden sesler ve semboller üzerine çalışmaktadırlar.

Bir dili tanımlamak için önce bir dili bilmenin ne anlama geldiğini

2 3

Victoria Fromkin, Robert Rodman, Nina Hyams; An Introduction to Language, s. 3 Age, s. 3 BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

4

analiz etmek gerekmektedir. Dil, bir mesajı sistematik bir şekilde alabilmek ve karşıya iletebilmektir (decoding & encoding).4 Dilbilim terimleri sözlüğüne göre ise dil, somut bir konuşma, yazma veya işaret ile anlaşma eylemidir.5

Decoding ve encoding kavramını açıklayan şema

Bir kişi bir dil bildiğinde, etrafta konuşulanları anlayabiliyor, kendini ifade edebiliyor demektir.

Bunu başarabilmek için de dili kullanan kişilerin çıkardığı sesleri, ürettiği sembolleri ayırt edebilmesi ve bunları algılayabilmesi gerekmektedir. Tam da bu noktada dilin sadece sözlü olmayabileceği gerçeği akla getirilmelidir. Amerikan İşaret Dili (ASL) örneğinde olduğu gibi sözsüz olarak da bir dil var olabilir.6 Knowledge of Language Çoğu kişi konuşabilmektedir. 5 yaşında bir çocuk dahi neredeyse anne ve babasına yakın bir derecede dilsel yeterliğe sahip olabilmektedir. Yine de, en basit bir konuşmayı bile gerçekleştirebilmek için çoğu kişinin farkında bile olmadığı derin bir bilgiye sahip olmak gerekmektedir. Bu tüm diller için geçerlidir. Örneğin bir çocuk relative clause konusunu bilmese dahi iki relative clase yapısı içeren bir

Sevgi Şahin, Funda Dörtkulak, Hilal Bozoğlan; ÖABT İngilizce, s. 155 Crystal, David. Dictionary of linguistics and phonetics, s. 291 6 Sevgi Şahin, Funda Dörtkulak, Hilal Bozoğlan; ÖABT İngilizce, s. 155 4 5

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

5

cümle kurabilir. Bu duruma, bir çocuğun denge ve sinir mekanizmaları gibi insanın yürüyebilmesine yardımcı olan unsurları bilmeden yürüyebilmesi örnek verebiliriz.7 Yani insanlar kendilerinde barındırdıkları bilgilerden habersiz bir şekilde konuşabilirler veya yürüyebilirler. İşte bu bilgilere bilinçsiz bir şekilde sahiptirler (They may know something unconsciously).

Bir dili bilmek demek aşağıdakileri de bilmek demektir: Knowledge of the Sound System Bu bilgi insanların belki de bilinçsiz bir şekilde sahip oldukları ses veya işaret bilgisidir (İşaret ile iletişim kurmanın da bir dil olarak kabul edildiğini unutmamak gerek). Bir dilin ses/işaret sistemine dair bilgiye sahip olmak demek seslerin bir envanterini çıkarmaktan daha öte bir şeydir. Bu bilgi, bir kelimenin hangi ses ile başlayabileceğini veya başlayamayacağını bilmek demektir. Bir kelimenin bitiş sesinin tahmin edebilmektir. Bir sesten sonra gelebilecek sesler ile ilgili fikir sahibi olmak demektir. 8 Lexical Knowledge Bir dili bilmek demek o dilin kelimelerini de bilmek demektir. Sadece sesleri bilmek bir dili bilmek için yeterli olmaz. Bunun yanı sıra sahip olunan ses bilgisi ile olası kombinasyonları kullanarak oluşturulan kelimeleri de bilmek gerekmektedir. Örneğin Türkçe’de büyük ve bükük sözcükleri bulunmaktadır. Ancak muhtemel olmasına bülük diye bir sözcük bulunmamaktadır. Türkçe bilen bir kişi bu kombinasyonun olmadığını da bilmektedir. Bu lexical knowledge demektir.

Creativity of Linguistic Knowledge Dilsel bilginin içerisinde bulundurduğu bir diğer özellik ise yaratıcılıktır. Bir dili bilmekle kelimelerden öbekler, öbeklerden ise cümleler oluşturma şansına sahip oluruz. İşte burada yaratıcılık devreye girmektedir. Asla bir dilin tüm cümlelerini içerisinde barındıran bir sözlük satın alamazsınız. Çünkü sözlüklerde olası ifadeler bulunmaktadır. İşte yaratıcılık sayesinde daha önce belki de hiç kurulmamış cümleler kurma şansını yakalarsınız.9 Yaratıcılığın iki anlama gelebileceği düşünülebilir.

7

Victoria Fromkin, Robert Rodman, Nina Hyams; An Introduction to Language, s. 4 Age, s. 5 9 Victoria Fromkin, Robert Rodman, Nina Hyams; An Introduction to Language, s. 10 8

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

6



Uniqueness of the sentences: İnsanlar sadece duyduklarını konuşmazlar. Daha önce hiç duymadıkları cümleler üretebilirler. İşte bu kurulan cümlelerin benzersizliğidir.

Yaratıcılıkla ilgilidir.



Infiniteness of the sentences: Bu kavram ise cümlelerin eklemeler yapılarak sonsuz uzunlukta devam edebilmesidir. Bilindiği üzere cümlelere clauselar, kelimeler, bağlaçlar vb yardımıyla eklemelerde bulunabiliriz.10

Knowledge of Syntax Bu bilgi sözdizimi bilgisidir. Dili anlamak ya da bilmek demek sadece kelime bilmek ile ifade edilemez. Çünkü dil kelimelerin birleşiminden meydana gelen cümleleri de kapsamaktadır.

Dolayısıyla bir dili bilen kişi bir cümlenin tam mı yoksa eksik mi olduğunu da anlayabilmelidir.

Cümleleri de rahatlıkla analiz edebilmelidir. Bu durumda, bir dil tüm seslerden, kelimelerden ve sınırsız olası cümlelerden oluşmaktadır. Kişi bir dili bildiğinde bu sesleri ve içerdikleri kombinasyonları da bilmelidir.11 Bu syntax bilgisi demektir.

What is Linguistics Linguistics is the scientific study of language.

Each human language is a complex of knowledge and abilities enabling speakers of the language to communicate with each other, to express ideas, hypotheses, emotions, desires, and all the other things that need expressing. Linguistics is the study of these knowledge systems in all their aspects: 

how is such a knowledge system structured,



how is it acquired,



how is it used in the production and comprehension of messages,



how does it change over time?

Linguists consequently are concerned with a number of particular questions about the nature of language: 

10 11

What properties do all human languages have in common?

Sevgi Şahin, Funda Dörtkulak, Hilal Bozoğlan; ÖABT İngilizce, s. 156 Age, s. 12

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

7



How do languages differ, and to what extent are the differences systematic, i.e. can we find patterns in the differences?



How do children acquire such complete knowledge of a language in such a short time?



What are the ways in which languages can change over time, and are there limitations to how languages change?



What is the nature of the cognitive processes that come into play when we produce and understand language?12

The part of linguistics that is concerned with the structure of language is divided into a number of subfields: 

Phonetics - description of how speech sounds are articulated and heard.



Phonology - the study of speech sounds in their cognitive aspects



Morphology - the study of word formation and inflection



Syntax - the study of the formation of sentences



Semantics the study of word and sentence meaning.



Pragmatics - the study of language use - study of the strategies people use to carry out communicative business in specific contexts.

Aside from language structure, other perspectives on language are represented in specialized or interdisciplinary branches:  Applied linguistics: application to areas such as speech pathology, reading, social work, missionary work, translation, dictionary compilation, language teaching, error analysis, computer language processing.  Dialectology: investigation of regional variation in language.  Ethnolinguistics (anthropological linguistics): investigation of the relation between a people's language and culture.  Historical (diachronic) linguistics: study of language change and evolution.  Neurolinguistics: research into the specific location of language in the brain.  Paralinguistics: study of nonverbal (auxiliary) human communication.  Philology: study of how language has been used in literature, especially in older manuscripts.

12

http://linguistics.ucsc.edu/about/what-is-linguistics.html

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

8

 Psycholinguistics: investigation of language as cognitively-based behavior; how it is acquired and processed.  Second language acquisition (SLA): study of how older learners acquire language, and of ways to improve it.  Sociolinguistics: study of social variation in language: the relation between social structure and language usage, and of social issues involving language.

Linguistic Knowledge (Competence) and Linguistic Performance Linguistic Knowledge bizim kelime, phrase, clause ve cümleleri birleştirerek sınırsız uzunlukta cümleler kurmamızı sağlayan bilgidir. Linguistic Performance ise dil ile ilgili olan bu bilgimizi gerçek hayata somut bir şekilde konuşma veya anlama olarak nasıl yansıttığımızdır.

Linguistic Konowledge (sesler, kelimeler, cümle dizilimi, bunlarla ilgili kurallar) için unconscious şekilde sahip olduğumuz bir bilgidir diyebilir. Bu nedenle aynı zamandan linguistic knowledge soyut bir bilgidir. Bu bilgi sosyal ortamlarda bir farkındalık olmaksızın edinilir.

Hatırlarsanız çocukların kuralını bilmeseler dahi adjective clause içeren cümleler kullanabildiklerini söylemiştik. Linguistic Performance ise dile ait olan bilgilerimizin tamamının kullanıma dökülmesiyle ilgilidir. İşte bu nedenle somut bir bilgidir.

What is Grammar?

Grammar is the knowledge speakers have about the units and rules of their language.

Grammar bilgisi sesleri kelime haline getirme (phonology), kelime türetme (morphology), kelimeleri phrase, phraseleri de cümle haline getirebilme (syntax) ve bunun yanı sıra tüm bunların ne anlama geldiğini kavrayabilme (semantics) bilgilerinin tamamını içermektedir. Grammar bilgisi linguistic knowledge’ı temsil etmektedir.

Types of Grammar13 Descriptive Grammar An approach that describes the grammatical constructions that are used in a language, without making any evaluative judgments about their standing in society. These grammars are

13

The Cambridge Encyclopedia of Language. 2nd Edition. Cambridge University Press. 1997. (p. 88).

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

9

commonplace in linguistics, where it is standard practice to investigate a 'corpus' of spoken or written material, and to describe in detail the patterns it contains.

Pedagogical Grammar A book specifically designed for teaching a foreign language, or for developing an awareness of the mother tongue. Such 'teaching grammars' are widely used in schools, so much so that many people have only one meaning for the term 'grammar': a grammar book.

Prescriptive Grammar A manual that focuses on constructions where usage is divided, and lays down rules governing the socially correct use of language. These grammars were a formative influence on language attitudes in Europe and America during the 18th and 19th centuries. Their influence lives on in handbooks of usage widely found today, such as the Dictionary of Modern English Usage (1926) by Henry Watson Fowler (1858-1933).

Reference Grammar A grammatical description that tries to be as comprehensive as possible, so that it can act as a reference book for those interested in establishing grammatical facts (in much the same way as a dictionary is used as a 'reference lexicon'). Several North European grammarians compiled handbooks of this type in the early 19th century, the best known being the seven-volume Modern English Grammar m(1909-49) by the Danish grammarian Otto Jespersen (1860-1943), and A Comprehensive Grammar of the English Language (1985) by Randolph Quirk (1920-) et al.

Theoretical Grammar An approach that goes beyond the study of individual languages, to determine what constructs are needed in order to do any kind of grammatical analysis, and how these can be applied consistently in the investigation of linguistic universals.

Traditional Grammar A term often used to summarize the range of attitudes and methods found in the period of grammatical study before the advent of linguistic science. The 'tradition' in question of over 2,000 years old, and includes the work of classical Greek and Roman grammarians, Renaissance writers, and 18th-century prescriptive grammarians. It is difficult to generalize about such a wide variety of approaches, but linguist generally use the term pejoratively, identifying an unscientific approach to grammatical study, in which languages were analyzed in terms of Latin, with scant regard for empirical facts. However, many basic notions used by

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

10

modern approaches can be found in these early writings, and there is now fresh interest in the study of traditional grammar, as part of the history of linguistic ideas.

Language Universals (Tüm dillerde ortak olan – Tüm dillerin özü) Yeryüzünde bulunan tüm dillerin kendilerine ait belli ve ayrı kurallarının olduğu gibi her dilin kendine özgü kuralları da bulunmaktadır. Yeryüzünde bulunan tüm dillerin sahip olduğu evrensel kurallar universal grammar (evrensel dilbilgisi) kavramını oluşturmaktadır. Ayrıca bu fikre göre insan doğuştan gelen bir dil yetisine sahiptir. Bu dil yetisi LAD (Language Acquisition Device) olarak da bilinir. Bu aygıt dil öğrenimi için olmazsa olmazdır. Sosyal ortamlarda sağlana tüm etkileşimler input olarak LAD içerisinde işlenir ve output olarak çıkar. Yani uyarıcıları alır ve kendini hazır hissettiğinde dili kullanmaya başlar.

Language Principles Yeryüzündeki tüm dillerin mutlaka sahip olması gereken kuralları/benzerlikleri ifade etmek için kullanılır. Bu ilkeler/kurallar hiçbir dilde ihlal edilemezler.14 Language Parameters Diller arasındaki farklılıklar ve varyasyonları ifade etmek için kullanılan kavramdır. Bu kavrama göre her dil kendine özgü kurallara sahip olabilir. Örneğin bazı diller fiili cümle sonunda bazıları ise cümle ortasında kullanmayı gerektirir. Bu bir parametredir.

The Origins of Language Dilin kesin köken bilinmemektedir. Atalarımızın, ilk insanların nasıl bir dil kullandıkları hakkında bir bilgiye sahip değiliz. İnsanoğlunun yeryüzünde geçirdiği 500 milyon yılı içeren izlere bakıldığında bile direk olarak ilk insanların konuşmalarını içeren bir bilgiye rastlanmamaktadır. Ancak kesin olan bir şey varsa o da sözlü dilin yazılı dilden önce meydana geldiğidir. 15 Bu bölümde dilin kökenleri ile ilgili ortaya atılan fikirlere değinilecektir.

The Divine Source Bu fikir, dilin kaynağının ilahi olduğunu ileri sürer. Yani bu fikre göre, dil yaratıcı tarafından insanlara hediye edilen bir yetenektir. Bu fikri değerlendirmek üzere çeşitli araştırmalar yapılmıştır ve çelişkili sonuçlar elde edilmiştir. Bu fikre göre eğer çocuklar hiçbir dile maruz kalmaz ise tanrı vergisi 14 15

Handan Yavuz, Ayla Balcı, 2011; Turkish Phonology and Morphology, Anadolu Üniversitesi Yayınları, s. 171 George Yule; The Study of Language, 2004, s. 1

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

11

bir dil öğrenmeleri beklenmektedir. Ancak yapılan çalışmalar hiçbir dile maruz kalmayan çocukların hiçbir dili kullanamadıklarını göstermektedir. Bu fikir edinim yoluyla dil öğrenmeye ayrıdır ve bilimle çelişmektedir.

Yine bu fikirle ilgili yorumlardan biri de tanrının insana dil kullanma ya da edinme kapasitesi sunduğu şeklindedir. Bu da bazı kitaplarda divine source içerisinde yer almaktadır.

Natural-sound Source / Imitation Theory Bu teoriye göre dillerdeki ses sitemleri doğadaki seslerden veya insanların günlük yaşamlarında çıkardıkları seslerden meydana gelmiştir. Bir başka ifade ile insanlar doğadaki sesleri taklit ederek kendi dil sistemlerini geliştirmişlerdir. İnsan dilinin ilk türünün doğal seslerin etkisiyle meydana geldiği görüşü bir takım sesler için geçeli olabilir. Ancak yeryüzünde yer alan diller ve içerisinde yer alan karmaşık dil ve ses sistemlerinin tamamını açıklayamaz.

Dilin ortaya çıkışına dair Doğal Sesler Teorisi kendi içerisinde dört ayrı şekilde incelenebilir: 1.

Bow-wow Theory: Bu teori insanların dillerini doğada yer alan sesleri taklit

ederek geliştirdiklerini iler sürmektedir. Yeryüzündeki dillerin çoğunda onomatopoeic sesler bulunmaktadır ancak sınırlı sayıdadır. Türkçe’den örnek vermek gerekirse, haşırtı, çıtırtı, şırıltı; İngilizce’den örnek vermek gerekirse cuckoo (guguk kuşu), bang (patlama), buzz (vızıldamak), screech (tiz bir çığlık), vb.

2.

Poh-poh Theory: Bu teori insanların istek dışı olarak üzüntü, açlık, acı ya da

zevk gibi nedenler sonucunda çıkardıkları seslerin dilin kaynağı olduğunu ileri sürmektedir. Bu seslere ünlemler ve duygusal nedenlerle çıkan sesler örnek olabilir. Örnek, Ouch!, Ah!, Hey!, Wow, vb.

Birçok dilde yansıma sesler bulunmaktadır. Bu seslere onomatopoeic sesler denmektedir. Bu sesler ile oluşturulmuş sözcükler arbitrariness açısında diğer sözcüklerden farklıdır. Dillerde sözcüklerin çoğu ile temsil ettikleri anlam arasında bir ilişki bulunmaMAktadır. Örnek: masa ve anlamı arasında bir bağlantı olmaması. Bu durum insan dilinin arbitrariness özelliğinden kaynaklanmaktadır. Dilin arbitrariness özelliği yansıma sözcükler için geçerli değildir. Yani doğal sesler ise temsil ettikleri anlamları arasında bir ilişki vardır. Örnek: çıtırtı sözcüğü ile anlamı arasında ilişki. Bu nokta oldukça önemlidir ve soru olarak karşımıza çıkabilmektedir.

[Kaynağınızı burada belirtin.]

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

12

3.

Yo-heave-ho Theory: Bu teoriye göre insanların

doğal hayatta yaptıkları ağır işler esnasında çıkardıkları “Yo-heave-ho” teorisinde dikkat edilmesi gerek nokta dilin gelişiminin sosyal bir context içerisinde açıklanmış olmasıdır.

istek dışı sesler dili ortaya çıkarmıştır. Doğada yaşam

Yule, G. (2004), The Study of Language

bu seslerin dilin tamamını açıklayabilmesi pek olası

mücadelesi veren ve gücünden daha fazlasını yapmaya çalışan insanların çeşitli sesler çıkarması doğaldır ancak değildir.

4.

Ding-Dong Theory: Bu teori de yansıma sesler ile ilişkilidir ve

dilin belli ses ve karakteristik özelliklerini öğrendikten sonra nesnelere doğadaki durumlarına ve seslerine uygun isim verme süreci sonunda meydana geldiğini ileri sürer. Bu görüş insanların çıkardığı ilk seslerin etraflarındaki dünyanın ahengine uyan türden sesler olduğunu savunur.

The Oral-Gesture Source Dilin kökenlerinin fiziksel hareketler ile sözel ifadelerle açıklanabileceğini ileri sürmektedir.

Bu teoriye göre iletişi için önce mimikler, vücut dili oluşmuştur. Daha sonra ise çeşitli sesler çıkarılmaya başlamıştır. Bu teori dilin good-bye sözcüğünü söylerken yaptığı hareketi aynı sözcüğü söylerken yaptığımız el sallamaya benzetmektedir.

Glossogenetics Bu teori insan dilini biyolojik temellere dayandırarak açıklamaktadır. Evrim teorisinin öngördüğü üzere atalarımız 3,5 milyon yıl önce iki ayakları üzerinde durmaya başladılar. Bu andan itibaren insanın organları ses çıkarmak için daha elverişli bir hal aldı ve ses borusu (larynx) ünlü ve ünsüz sesleri çıkartabilme yeteneğine kavuştu. Bu evrimsel süreç sonucunda da insan dili gelişmiştir.

Physiological Adaptation Dilin fizyolojik (işlevbilimsel) adaptasyonu sayesinde insanın ses çıkarmaya uygun durumdadır. Diğer tüm canlılardan bu bakımdan farklılık göstermektedir. Modern insan konuşmak için ses tellerine sahiptir; ağzı küçüktür ve böylelikle çok hızlı şekilde açıp kapatmaya elverişlidir; dişleri yukarı bir pozisyonda ve boyut olarak f ve v seslerini çıkarmaya uygundur. İnsan ağzı çok

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

13

karmaşık bir kas sistemine sahiptir ve bu kaslar sesli harfleri çıkarmamıza yardımcı olur. Tüm bunlar olmasaydı aslında insan da konuşamayabilirdi.16 Bunun yanı sıra insan beyni lateralized yani iki kısımlıdır. Her iki kısımda da özel görevler yüklüdür. Bunlardan bir tanesi de dildir. Buradan hareketle, dilin kökenlerine dair bu teorinin hem biyolojik hem de cognitive bir kaynağa vurgu yaptığı söylenebilir.

Functions of Language Hiç kuşkusuz dilin kökenleri yukarıda bahsedilen teorilerden birine veya birkaçına tamamen ya da kısmen dayanmaktadır. Dilin nasıl oluştuğunu bir kenara bırakırsak dilin iki önemli görevinin olduğunu söyleyebiliriz. Dilin görevleri aşağıdaki şekilde incelenebilir: 1. Interaction: İnsanlar dili etkileşim için kullanmışlardır. Burada sosyal bir etkileşim söz konusudur. Dil sevgi, dostluk, düşmanlık, nefret, acı, neşe gibi tüm duyguları ve bilgileri aktarmak için bir araç olarak kullanılmaktadır. Dilin bu görevi interaction function şeklinde açıklanabilir.

2. Transaction: Dilin bu görevi ise insanların duygularını, bilgilerini, sanatsal yeteneklerini, uzmanlık alanlarını nesillerden nesillere aktarmaktır. İnsanlar dilleri sayesinde o anda ellerinde olan tüm imkânları kendilerinden sonraki kuşaklara ulaştırabilmektedirler. Tabi bu noktada yazılı dil ve sözlü dil kavramları değer kazanmakta. Dilin transaction görevi yazılı bir dil sisteminin kaçınılmaz olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır.

The Properties of Language Communication Dilin özelliklerine geçmeden önce iletişim kavramına değinmek gerekmektedir. İletişim, sosyal ortamda bir mesajın karşı tarafa iletilmesi veya karşı taraftan bir mesajın alınması şeklinde basitçe tanımlanabilir. Tam da bu noktada, communicative signals ve informative signals kavramları devreye girmektedir. 17Bu iki kavramı aşağıdaki gibi incelemek faydalı olacaktır.

1. Communicative Signals: Bilinçli şekilde gönderdiğimiz mesajları ifade etmektedir. İletişim amaçlı mesajlar karşı tarafla yaptığımız sohbetler, bilgi alış verişleridir.

16 17

http://linguisticsunimet.wordpress.com/about/ George Yule; The Study of Language, 2004, s. 19

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

14

Hayvan iletişiminin displacement özelliğinden yoksun olduğu düşünülmektedir. Ancak arıların sahip olduğu iletişim tarzı istisnai bir durumdur. Arılar yakınlarda buldukları bir yiyecek kaynağını diğerlerine haber vermek için farklı figürler sergilerler. Örneğin yakınlardaki bir kaynağı haber verirken kendi etraflarında dönerek bir hareket gerçekleştirirler. Bu durumun arıların iletişiminin sınırlı da olsa displacement özelliğine sahip olduğunu göstermektedir.

George Yule, The Study of Language, 2004, s. 21

2. Informative Signals: Bu tür mesajlar ile bilinçsizce gönderdiğimiz mesajlardır. Bu mesajlar sosyal anlamda iletişim içerisinde bulunulan kişilerin konuşmacının farkında olmadan elde ettiği mesajlardır. Örneklendirmek gerekirse, bir iş başvurusu yapmak üzere bir şirkete gittiğinizi hayal edelim. “Gazete ilanında gördüğüm şu pozisyon için başvuru yapmak istiyorum” şeklinde kurduğunuz bir cümle communicative signals içermektedir. Ancak başvuru yaparken bulunduğunuz telaşlı hal, saçlarınızın dağınıklığı gibi sizin farkında olmadığınız mesajlar ise informative signals içermektedir.

Aşağıda George Yule’ın “Core features of human language” diye tabir ettiği ve sadece insan diline özgü olan özellikler sıralanmaktadır.

Displacement Bu özellik insan dilinin zamandan, mekândan ve etrafta bulunan nesnelerden bağımsız şekilde işleyebileceğini ifade etmektedir. Bu özellik sayesinden insanlar present, past ve future gibi kavramlara sahip olabilmektedir. Bu özellik sayesinde Keloğlan, Nasreddin Hoca, Noel Baba, Superman, melek, şeytan, evliya gibi kahramanlar ve hikâyeleri yaratılabilmekte veya bu hikâyeler hakkında konuşulabilmektedir.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

15

Arbitrariness Arbitrariness bir kelimenin sembolleri ile temsil ettiği anlam arasında doğal bir bağlantı olmaması durumudur. Örneğin köpek sözcüğü ve temsil ettiği hayvan arasında bir bağlantı yoktur. Bu bağlantının olmayışı arbitrariness ile açıklanmaktadır. Eğer arbitrariness özelliği olmasaydı masa her dilde masa, köpek her dilde köpek şeklinde anılırdı. Daha önce de belirtildi gibi bu özelliğe yansıma sözcükler dâhil değildir. Yansıma sözcükler ile temsil ettikleri anlamları arasında doğal bir ilişki vardır. Örneğin, çıtırdamak sözcüğünün doğada üzerine basılan ağaç ve bitki parçacıklarından çıkan sesten geldiği düşünülmektedir ve bugün hala aynı şekilde kullanılmaktadır.

Productivity / Open-endedness / Creativity Dilin yeni durumlara yeni tanımlar, ifadeler üretebilme yeteneğidir. 2013 yılında Oxford sözlüğüne dâhil edilen selfie sözcüğü dilin üretken olmasının en önemli örneğidir. Bu ve buna benzer birçok sözcük ve kullanım sayesinde diller zenginleşmektedir. İnsan dilinin üretken, yaratıcı veya açık uçlu olmasının aksine hayvanların iletişimleri sınırlıdır. Sadece belli durum ve ortamlarda çıkardıkları sabit sesler vardır. Aç kaldıkları zaman belli bir, yiyecek gördüklerinde belli bir veya tehlike gördüklerinde belli bir ses çıkartırlar. Buna Fixed Reference denir.

Cultural Transmission

Hayvanların iletişimde iletilen mesajın anlamı ile sinyal arasında bir bağ bulunmaktadır. Yani hayvan iletişimi non-arbitrary’dir. Bu durum hayvanların iletişimin sınırlı olduğu gerçeği ile de örtüşmektedir.

“Animal communication consists of a fixed and limited set of vocal or gestural forms.”

George Yule, The Study of Language, 2004, s. 22

Basit bir şekilde bir dilin bir nesilden başka bir nesle geçmesi durumudur. Bu geçişte kalıtımsal bir durum söz konusu değildir. Yani hiçbirimiz hiçbir dili veya dile ait ifadeleri doğuştan elde etmiyoruz; sadece sosyal ortama göre öğreniyoruz. Anne-baba hangi ırk, millet veya bölgeden olursa osun çocuklar bulundukları sosyal ortama göre dil öğrenirler.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

16

Discreteness / Minimal Pairs Bu özellik İngilizce olarak “individual sounds that can change meaning” ya da “uniqueness of sounds in a language” şeklinde özetlenebilir. Bir sözcüğün anlamında farklılaşmaya neden olan bir ses o dilin seslerinin her birinin birbirinden ayrı olduğu gerçeğinin ortaya koymaktadır. Seslerin bu ayrıklığı ise dilin Discreteness özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Örnek olarak back-pack, bin-pin, thin-thing, sea-she, came-game, özlem-gözlem kelime çiftlerini gösterebiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta telaffuzdaki tek ses farklılığının discreteness olmasıdır. Örnek vermek gerekirse see/sea çiftinin telaffuzunda herhangi bir ses farklılığı olmadığı için burada bu özellikten bahsedemeyiz.

Duality / Double Articulation Aynı seslerin farklı kombinasyonlarla farklı kelimeler oluşturmak için kullanılması demektir.

Sözgelimi act ve cat sözcüklerinde yer alan sesler aynıdır ancak bu sesler farklı kombinasyonlarla farklı sözcükler türetmede kullanılabilir. Bir dilde ortalama 40-50 ses yer almaktadır ancak bu seslerle sınırsız sayıda mesaj üretilebilir. Seslerin hem bireysel anlamlarının olması hem de yan yana geldikleri başka seslerle yeni anlamlar kazanmaları duality ile açıklanmaktadır. Hayvanların iletişiminde duality yoktur.

Reflexivity İnsanların düşünen canlılar olmaları onları dilin kendisi hakkında da düşünüyor/konuşuyor olmaya iter. Asla havlayan bir köpek ile diğer havlayan köpek arasında “Hey! Havlayışının daha tehditkâr olması için daha yüksek sesle havlamalısın” şeklinde bir iletişim görülmez.18 Ama insanlar hayatlarında dil hakkında da yorum yaparlar. “Keşke bu kadar terim kullanmasa; Bu eserde dili ne kadar nazik kullanmış, vb” gibi ifadeler sadece insanlar arasında görülebilir. Hayvanların iletişiminde buna benzer bir bulguya rastlanmamıştır.

Other Properties Yukarıda yer alan özelliklerin insan diline özgü olduğu belirtilmişti. Bu başlık altında yer alan özellikler ise hem insan dilini hem de belli bir veya birkaç hayvan türünü kapsayacak nitelikteki özelliklerdir.

18

George Yule; The Study of Language, 4th Edition, 2010, s. 11

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

17

Vocal-auditory Channel İnsanlar da dâhil olmak üzere birçok canlı türü ses üretebilme ve duyabilme kanalına sahiptir.

Mesajlar ses organları sayesinde gönderilir ve duyma organları sayesinde alınır. Dolayısıyla bu özellik sadece insana özgü belirleyici bir özellik değildir.

Reciprocity Kelime anlamından da anlaşılacağı üzere karşılıklı demektir. İletişimde mesajı ileten kişi veya kişilerin bir süre sonra mesajı alan kişi veya kişiler konumuna geçebileceği bu özellik ile ifade edilmektedir.

Specialization Mesajları karşı tarafa iletme esnasında kişin başka bir amacının olmamasını ifade etmektedir. Yani konuşma/iletişim yegâne amaç olarak görülür ve iletişim buna göre gerçekleşir. Konuşurken aynı zamanda nefes almak gibi veya başka bir ihtiyacımızı gerçekleştirmek gibi bir amacımız yoktur.

Non-directionality Dilsel mesajların fıtratında yönlülük (bir yöne doğru söylenme, mesajın verilmek istendiği adres) diye bir kavram yoktur. Mesajı duyma mesafesindeki herkes mesajı alabilir. Bu özellik Non-directionality şeklinde ifade edilmektedir.

Rapid fade Dilsel (sözlü) mesajlar çok hızlı bir şekilde üretilir ve yine çok hızlı bir şekilde kaybolur. Yazı böyle değildir. Kalıcılığı vardır.

Prevarication Dilsel mesajlar yalan söyleme, kaçamak cevap verme gibi amaçlarla kullanılabilir.

Language and Brain Dil ve beyin arasındaki ilişki dilbilimin neurolinguistics dalı tarafından incelenmektedir. Dil ve beyin arasındaki ilişki oldukça önemlidir. Beyin ve dil arasındaki ilişki bize hem birinci hem de ikinci bir dilin nasıl öğrenildiğini açıklamaktadır. Bu ünite içerisinden daha sonra karşılaşacağımız kavramlara hâkim olabilmek için beyin ile ilgili temel gerçekleri bilmemiz gerekmektedir. Dil ve beyin ile ilgili BBC tarafından yapılmış olan http://www.youtube.com/watch?v=zwujZDS-5SM adresindeki belgeseli izleyebilirsiniz.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

18

Parts of the Brain

Corpus Collusum: Beyin sağ ve sol olmak üzere iki lobdan oluşmaktadır.

Corpus collusum bu iki lobun iletişimini sağlayan

milyonlarca

sinirden

sinirlerden oluşan yapıdır.

Right vs Left Brain: Beyin sağ ve sol olmak üzere iki lobdan oluşmaktadır. Her iki lobun da farklı özellikleri bulunmaktadır. yaratıcılık,

Sağ

sanatsal

beyin yetenekler,

ilişkiler ve uzaysal yetenekler ile ilgilidir.

Sol

matematik görevlerden beynin

beyin

ise

ve

mantıksal

sorumludur.

asimetrik

çalıştığını

dil,

Yine da

eklemek gerekmektedir. Beynin sol lobu

vücudun

sağ

kısmının

hareketlerini, beynin sağ lobu ise vücudun sol kısmının hareketlerini kontrol etmektedir.

Modularity of Human Brain 19. yüzyılın ortalarından bu yana bilim insanları beynin belli noktalarının dilsel yeterlik ve performans için önemli olduğunu düşünmekteler. Bu anlamda belli bir insan yeteneği ve davranışının kaynağının beynin belli bir bölümünde yattığı düşüncesi localization olarak karşımıza çıkmaktadır.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

19

Beyin ile ilgili çalışmalar gerek otopsiler gerekse meydana gelen kazalar üzerinden sürdürülmektedir. Tarihte beyinden hasar görecek şekilde gerçekleşen kazalar beynin iki lobunun da farklı görevlerinin olabileceği düşüncesinin gelişmesine neden olmuştur. Beyninin sağ tarafından hasar gören insanlarla sol tarafından hasar gören inşalar farkı güçlükler çekmişlerdir. Bu durum beynin modüler şekilde çalıştığının en büyük kanıtıdır.

Aphasia: Aphasia bir beyin hasarı ya da hastalığından sonra meydana gelen bir rahatsızlıktır. Beynin modüler şekilde çalıştığını yukarıda söylemiştir. Bu nedenle beynin farklı noktalarında meydana gelen aphasiaların farklı isimler alabileceğini de söylemeliyiz. Bu bağlamda literatürde farklılık gösterebilmekle birlik bu başlık altında değinebileceğimiz 4 çeşit aphasia bulunmaktadır.

Broca’s Aphasia / Agrammatic Aphasia: Beynin sol tarafına, özellikle de Broca’s bölgesi denilen kısmına alınan hasarlar sonucu oluşan rahatsızlıktır. Agrammatic aphasia19 denilmesinin nedeni bu rahatsızlığa sahip kişilerin konuşurken genel olarak gramatik bir sıkıntı içerisinde olmalarıdır. Bu rahatsızlığa sahip kişiler articles, pronouns, conjunctions, auxiliary verbs vb function Wordleri kullanmazlar, oldukça tereddütlü ve yavaş konuşurlar, sözdizimi (syntax) konusunda sıkıntı yaşarlar. *Örnek bir Broca’s Aphasia hastası görmek isteyenler http://www.youtube.com/watch?v=f2IiMEbMnPM linkindeki videoyu izleyebilirler. *Örnek bir Broca’s Aphasia konuşması ise aşağıdaki gibidir: “Yes ... ah ... Monday ... er Dad and Peter H ... (his own name), and Dad ... er hospital ... and ah ...

Wednesday ... Wednesday nine o'clock ... and oh ... Thursday ... ten o'clock, ah doctors ... two ... an' doctors ... and er ... teeth ... yah.”20

Wernicke’s Aphasia / Jargon Aphasia: Bu rahatsızlığa sahip kişiler normal hızda konuşurlar ancak anlam bakımından çok zayıf cümleler kurarlar. Bu aphasianın en önemli göstergesi hastaların anlama güçlüğü çekmeleridir. Yani hem kendi konuştukları anlamsız olabilir, hem de karşı tarafın konuştuklarının tam olarak ne anlama geldiğini kavrayamayabilirler. 21Tamamen kendilerinin

19

Dorland's Medical Dictionary, Agrammatism (http://en.wikipedia.org) serendip.brynmawr.edu/exchange/node/1707 21 http://www-rohan.sdsu.edu/~gawron/intro/course_core/lectures/aphasia_cases_slides.html 20

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

20

ürettikleri sözcükler kullanabilirler, okumaları çok güç olur (kelimeleri tanıyabilirler ama metnin anlamını çıkartamazlar). *Örnek bir Wernicke’s Aphasia hastası görmek isteyenler http://www.youtube.com/watch?v=dKTdMV6cOZw adresindeki videoyu izleyebilirler. Örnek bir Wernicke’s Aphasia konuşması ise aşağıdaki gibidir:22

Global Aphasia: Bu tür aphasia ise hem algılama hem de ifade etme güçlüğünü içermektedir. Bu hastalığa sahip kişiler genelde sessizlerdir, konuşmazlar. 23Konuşmaları birkaç kelime ile sınırlıdır.

Anomic Aphasia: Bu aphasia türü sözcüklerin isimlerini hatırlamayla ilgilidir.24 Genel olarak sözcüklerin isimlerini konuşma anlarında hatırlayamadıkları için o sözcüğün yerini tutabilecek başka ifadeler kullanırlar. O nesnenin ne işe yaradığını söyleyerek veya işaret ederek sorunu çözmeye çalışırlar. Örneğin, “masanın üzerindeki telefonu ver” demek yerine “masanın üzerindeki şeyi ver” derler.

22

Merrison, A. J., Bloomer, A., Griffiths, P., & Hall, C. J. (2013). Introducing Language in Use, s. 344 Sevgi Şahin, Funda Dörtkulak, Hilal Bozoğlan; ÖABT İngilizce, s. 163 24 Virk, G. W. A. (2013). Anomic Aphasia, s. x 23

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

21

Dil ve Beyin ile ilgili Bazı Kavramlar Slips-of-the-tongue Bir kelime ya da ifadenin isminin akla gelmemesi durumdur. Dilimin ucunda dediğimiz durumdur.

Malapropisms Bir sözcüğü akla gelmemesi durumunda benzer sesletimli bir sözcüğün onun yerine kullanılmasıdır. Burada mutlaka bir anlam kaybı olmaktadır. Genel olarak mizahi konuşmalarda kullanıldığı bilinir. Geçtiğimiz yıllarda gösterilen

Türk

Malı

dizisinde

yer

alan

espriler

Malapropism olarak ele alınabilir. Örnek vermek gerekirse “Kitap en iyi tosttur, Ne Demiş Atalarımız…? Temizlik İran’dan gelir, Hayatımı yazsam orman olur, vb”.

Malaprosism örneği

Spoonerism / Slip-of-the-tongue Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız dil sürçmesi durumudur. Genellikle sözcüklerin ilk hecelerinde ye alan ünsüzlerin yerinin istemsizce değiştirilmesi durumudur. Spoonerism ismi bu sürçme çeşidini çok sık şekilde yapan William Archibald Spooner isimli ilahiyat profesöründen gelmektedir. Örnek vermek gerekirse

25

make a long story short ifadesi için a long shory stort demek;

26

go and take a

shower ifadesi için go and shake a tower demek; popcorn ifadesi için cop porn demek; votka vişne ifadesi için voşka vitne demek ve son olarak ahmet hamdi Tanpınar ifadesi için ahmet tandi hampınar demek.

25 26

George Yule; The Study of Language, 2010, s. 166 https://eksisozluk.com/spoonerism--190244

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

22

Dichotic Listening Bu kavram beynin iki lobunun asimetrik çalışması ile ilgili bir kavramdır. Sağ elle yapılan bir işin beynin sol tarafıyla işlem gördüğü, sol el ile yapılan bir işin ise beynin sağ tarafıyla işlem gördüğü gerçeğini ortaya koymak için kullanılmıştır. Bu aslında beynin sol tarafına gelen bir hasarın vücudun sağ tarafını, beynin sağ tarafına gelen bir hasarın ise vücudun sol tarafını felç bırakabilmesi de bu yüzdendir.

Dichotic listening her iki kulağa da aynı anda farklı bir kaydın

dinletilmesi

anlayabilmesini

ölçer.

ve

alıcının

Bu noktada

bu

mesajları

sağ

kulak

avantajı27 diye bir kavram ortaya çıkmaktadır. Beynin asimetrik çalışmasından ve dilsel beynin sol beyin olmasından dolayı sağ kulağımızdan duyduklarımız direk olarak sol beyine gider. Sol kulağımızdan duyduklarımız ise önce sağ beyine daha sonra dil ile ilgili olan sol beyine ulaşır. Bu nedenle beynin sol tarafı ile ilgili mesajları sağ kulaktan duymak daha avantajlıdır. Bu ilişki yukarıdaki görselde gösterilmiştir.

The Autonomy of Language28 Dil otonomdur, yani bağımsızdır. Dil öğrenimi diğer öğrenmelerden bağımsızdır. Daha farklı bir zihinsel süreç gerektirmektedir. Çalışmalar dilin beyinde ayrı bir merkezi ve mekanizmasının olduğunu göstermektedir. Bu duruma kanıt olarak sunulabilecek noktalar aşağıda verilmiştir.

Specific Language Impairment Bazı kimseler oldukça normal bir sosyal yaşama ve bilişsel yeteneklere sahip olabilir faka sadece belli bir konuda (Örneğin, definite article ya da past tense yapısı) bir özre sahip olabilir.

Savants Bu terim çok yüksek zeka seviyelerine sahip olmalarına rağmen dilsel problemler yaşayan kişiler için kullanılmaktadır. Bu kişilerin en belirgin örneği Albert Einstein’dır.

27 28

George Yule; The Study of Language, 2010, s. 169 Sevgi Şahin, Funda Dörtkulak, Hilal Bozoğlan; ÖABT İngilizce, s. 163

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

23

Dyslexia Okuma güçlüğü demektir. Düzgün şekilde sözcükleri tanıma, anlama ve telaffuz etme zorluğudur. Genel olarak zayıf bir okuma akıcılığı ve yüksek sesle okuyabilme güçlüğü ortaya çıkar.

Dyslexia ile ilgili en önemli noktalardan bir tanesi bu sorunun uygun bir eğitim ve yönlendirme ile aşılabilecek olmasıdır.

Dysgraphia Bu rahatsızlığa sahip kişiler yazma güçlüğü çeken kişilerdir. Yazma yeteneği hem motor hem de bilişsel beceriler gerektiren bir yetenektir. Bu nedenle disgrafi rahatsızlığına sahip kişiler kötü el yazısına sahip olurlar, düşüncelerini kâğıda yansıtma noktasında zorluk çekerler.

Dysgraphia Örneği

Plasticity of Human Brain Bu kavram beynin elastikiyetini ifade etmektedir. Dilbilimde beynin dil öğrenme süreci içerisinde sadece bebeklik ve çocukluk döneminde esnek olduğunu ifade etmektedir. Beynin ergenlik veya yetişkinlikte esnekliğini kaybettiğini ileri süren bir kavramdır. Ancak yapılan son çalışmalar bu düşüncenin tersini göstermektedir. Beyin yetişkinlik döneminde de kendi öğrenme mekanizmasını canlı tutmaktadır. Aslında sol beynin görevi olan dil öğrenimini yetişkinlikte sağ beynin devraldığını gösteren bulgular elde edilmiştir.

Critical Period Hypothesis Kritik dönem diye bildiğimiz bu kavram dil öğrenimi sürecinin ergenlik döneminden önce mutlaka son bulması gerektiğini ileri sürmektedir. Bu dönemden sonra beyin esnekliğini kaybedeceği için dil öğrenimi mümkün olmayacaktır. Bu bağlamda babası tarafından sosyal hayattan koparılan ve karanlık bir odada yalnız yaşamaya mahkum edilen Genie örneğini hatırlayınız. Genie yaşadığı yerden kurtarıldıktan sonra her ne kadar bir ölçüde kelime bilgisine sahip olduysa da gramer bilgisi hiç gelişmemiştir ve genel olarak dil becerisi çok düşük düzeylerde kalmıştır.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

24

Development of Writing Günlük hayatta kullanılan dillerin çoğunun sadece sözlü dillerden ibaret olduğu düşünülmektedir. Yazılı diline sahip olan dillerin ise günümüze daha yakın zamanda meydana geldiği sanılmaktadır. Bu bağlamda sözlü dilin yazılı dillerden çok zaman önce var olduğu kesin olarak bilinmektedir. Neden yazılı dile ihtiyaç duyduğumuz ise düşünülen ve söylenenlerin kalıcı bir şekilde kayıt altında tutulmak istenmesinden kaynaklanmaktadır diyebilir.

Pictogram and Ideogram Pictogramlar ve ideogramlar resim benzeri sembollerdir. Herkesin anlayabileceği sembollerdir.

Herhangi bir dilden bağımsızdırlar. Pictogram (sembol) ile anlatılmak istenen arasında direkt bir bağlantı vardır. İdeogram ile anlatılmak istenen arasında direkt olmayan bir bağlantı vardır. Buraa işin içine idea da girmektedir. Anlatılmak istenen şeye düşünce de karışmışsa o sembol ideogram olmuştur.

Pictogram resimleri, ideogram düşünceleri ve çıkarımları anlatır.

Logogram Logogram ile anlatılmak istenen arasında hiçbir bağ yoktur. Alfabelerin tümü, rakamlar, matematiksel semboller, trafik işaretlerinin bir kısmı logogram olarak değerlendirilebilir. Logogramın ilk örneği olarak çivi yazısı gösterilebilir.

Avantajı aynı dili farklı lehçelerle konuşanların standart logogramlardan oluşan yazılı dilde sorun yaşamamalarıdır. Dezavantajı ise çok fazla sayıda logogram bulunduğu için akılda tutmanın çok güç olmasıdır.

Rebus Writing Kelimelerin alışılmışın dışında yazı veya sembollerle ifade edilmesidir. Oyun, puzzle, bulmaca gibi şekillerde daha fazla kullanılmaktadır. Aynı telaffuza sahip fakat farklı anlamlara gelebilen sözcüklerin birbirleriyle sunulması sonucu ortaya çıkan türdür. Görselde yer aldığı üzere Can you see I love you ifadesi aynı şekilde telaffuz edilen başka görsellerle temsi edilmiştir.

I see dear cümlesi aynı şekilde telaffuz edilen eye see ewe cümlesi ile de sunulabilir. Bu şekildeki yazı çeşidine Rebus Writing denmektedir. Avantaj olarak logogram sayısında bir ekonomi yapmak ve eğlenmek gösterilebilir. Dezavantajı ise yanlış anlaşılmalardır.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

25

Rebus Writing için örnek olabilecek bir kitap alıntısı ise aşağıdadır29:

Rebus Writing Örneği

Syllabic Writing Heceye dayalı yazı sistemidir. Ünsüz temellidir. Modern alfabelerde her sese bir sembol kullanılırken syllabic writing’de her heceye bir sembol düşmektedir. Günümüzde böyle bir yazı çeşidi bulunmamaktadır. Önemi, alfabetik yazıya en yakın sistem olmasında yatmaktadır. Dezavantajı ise sesli harfler dikkate alınmadığından anlaşılması oldukça güçtür. Sağdan sola doğru yazılmaktadır ve Japonca kısmen de olsa bu yazı türüne örnek gösterilebilir.

Alphabetic Writing Bir sese bir sembol gerektiren yazı sistemidir.

29

Victoria Fromkin, Robert Rodman, Nina Hyams; An Introduction to Language, s. 550

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

26

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

27

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

28

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

29

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

30

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

31

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

32

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

33

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

34

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

35

Miscellaneous Questions30

30

Sorular Pegem, Yargı, FEM gibi kaynaklardan derlenmiştir.

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

36

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

37

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

38

KAYNAKÇA Crystal, D. (2011). Dictionary of linguistics and phonetics. Vol. 30. John Wiley & Sons, 2011.

Fromkin, V., Rodman, R., & Hyams, N. (2013). An introduction to language. Cengage Learning.

Merrison, A. J., Bloomer, A., Griffiths, P., & Hall, C. J. (2013). Introducing Language in Use: A Course Book.

Routledge. Şahin, S., Dörtkulak, F., Bozoğlan, H. (2014). ÖABT İngilizce Alan Bilgisi, Pegem Yayınları Virk, G. W. A. (2013). Anomic Aphasia. Trafford Publishing.

Yule, G. (2014). The study of language. Cambridge University Press.

The Cambridge Encyclopedia of Language. 2nd Edition. Cambridge University Press. 1997. (p. 88).

Handan Yavuz, Ayla Balcı, 2011; Turkish Phonology and Morphology, Anadolu Üniversitesi Yayınları, s. 171 https://eksisozluk.com/spoonerism--190244 http://en.wikipedia.org/wiki/Agrammatism#cite_note-1 http://linguistics.ucsc.edu/about/what-is-linguistics.html

BARIŞ ERİÇOK barisericok@gmail.com

39