Ongeval

De stekker eruit

Schoonmaakwerkzaamheden aan een apparaat uitvoeren? Dan is het zaak om altijd de spanning eraf te halen. Zeker als dat ook nog eens expliciet in de handleiding van deze deegkneedmachine staat vermeld.

tekst Marc Hek

Een bedrijf maakt kant-en-klare deegproducten voor de thuisgebruiker. Tweemaal per week is het de taak van een medewerker om de deegkneedmachine na gebruik schoon te maken. Op de dag van het ongeval zijn er geen bijzondere omstandigheden. Dus aan het einde van deze werkdag maakt de werknemer volgens de afspraken de machine schoon. Hij opent de deksel en begint met het verwijderen van de achtergebleven deegresten uit de stilstaande deegkneedmachine. Dan klinkt er er ineens een luide kreet door de productiehal. Toegesnelde collega’s zien dat de arm van de schoonmakende medewerker vastzit in de deeghaak. Zij alarmeren meteen de hulpdiensten. Daarop wordt de medewerker overgebracht naar het ziekenhuis, nadat zijn arm uit de deeghaak is bevrijd.

Oorzaak en lessen

Terwijl de medewerker naar het ziekenhuis wordt overgebracht, meldt de werkgever het ongeval bij de Inspectie SZW. De arbeidsinspecteur in piket krijgt de melding. Hij gaat direct naar het bedrijf. Daar vindt een toetsing plaats conform de regels voor gezond en veilig werken tijdens de coronacrisis alvorens hij het bedrijf mag betreden. Na binnenkomst start de inspecteur het onderzoek. Daarbij blijven de betrokken partijen, werkgever en collega’s van het slachtoffer op veilige afstand van de arbeidsinspecteur. De werkgever verklaart: “We hebben met de medewerker die net het ongeval heeft gehad afgesproken dat hij de deegkneedmachine tweemaal per week schoonmaakt. De andere dagen van de week doen de collega’s de reiniging van de machine. We hebben voordat hij het schoonmaakwerk voor de eerste keer uitvoerde een uitvoerige instructie gegeven over hoe hij de schoonmaak van de machine hoort uit te voeren.” De collega’s die aansluitend worden gehoord, verklaren eenduidig dat zij op de andere dagen van de week de deegkneedmachine schoonmaken. Ook geven zij allen aan niet gezien te hebben hoe de arm van het slachtoffer door de deeghaak is gegrepen.

Onderzoek van de deegkneedmachine laat zien dat die is voorzien van een draaiknop om de machine aan- en uit te schakelen. Als de machine in werking is, moet de deksel gesloten zijn. Daarnaast is de deegkneedmachine via een stekker verbonden in het stopcontact aan de muur.

De inspecteur hoort het slachtoffer de week daarop. Die verklaart: “De deegkneedmachine stond uit. Dat kon ook niet anders, want ik had de deksel opengezet. Ik ben met mijn arm in de kom bezig om de laatste restjes te verwijderen als plotseling de deeghaak begint te draaien. Ik kon mijn arm niet meer terugtrekken en zat vast.” De arbeidsinspecteur vraagt daarop of het slachtoffer instructies heeft gehad op welke wijze hij de kom moet schoonmaken. De man antwoordt dat hij die instructie inderdaad heeft gekregen. Aansluitend vraagt de arbeidsinspecteur of het slachtoffer voor de start van de schoonmaak de stekker van de deegkneedmachine uit het stopcontact heeft gehaald. Het antwoord is helder: “Nee”.

De arbeidsinspecteur vraagt daarop aan de werkgever om de gebruiksaanwijzing van de deegkneedmachine. Onder het hoofdstuk Onderhoud en reiniging staat vetgedrukt dat schoonmaken en reinigen altijd spanningsloos moet gebeuren.

Is vóór de schoonmaak de stekker uit het stopcontact van de machine gehaald? Het antwoord is helder: nee

Het boeterapport

De werkgever krijgt een boeterapport aangezegd op basis van artikel 7.5, 2e lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Dat artikel luidt: Onderhouds-, reparatie- en reinigingswerkzaamheden aan een arbeidsmiddel worden slechts uitgevoerd indien het arbeidsmiddel is uitgeschakeld en drukloos of spanningsloos is gemaakt. Indien dit niet mogelijk is worden doeltreffende maatregelen genomen om die werkzaamheden veilig te kunnen uitvoeren.