Eelco de Gooijer

Zaterdag 29 oktober 2016

Elke avond ga ik slapen en hoop dat ik de volgende dag niet meer wakker word

† Eelco de Gooijer 1978 - 2016

Van de hoofdredactie

De dood als genade

Eelco de Gooijer is nog niet dood. Lang zal dat echter niet meer duren. Zijn euthanasiedatum is al bekend. Eelco is niet ongeneeslijk ziek, vol-

een bizar, confronterend en pijnlijk fenomeen is waar we over schrijven. En omdat Eelco niet alleen is. Vorig jaar kregen 56 mensen in ons land euthanasie omdat hun psychisch lijden, zoals dat heet, ondraaglijk werd geacht. Op een totaal van 5.516 euthanasiegevallen is dat misschien niet veel, maar tot een jaar of vijf geleden was het aantal lotgenoten dat Eelco’s weg volgde beperkt tot één of twee volhardende zielen. Nog steeds wordt het gros van de aanvragen trouwens geweigerd. Met een depressie kom je niet weg.

Grijs Eelco ontving onze verslaggever Chris van Mersbergen in zijn Tilburgse appartement op een dag die zo grijs was als Eelco’s leven.

Zonder voorbehoud vertelde hij zijn verhaal. En niet minder bijzonder: zijn behandelend psycholoog, zijn vader en zijn moeder vertelden. De moeder wier vurig gewenste kind het leven nooit wilde aanvaarden. Op die ene keer

38 jaar ook niet noemen. Eelco is het geestelijk lijden moe. Zijn laatste hartenkreet aan de samenleving: kijk naar ons om, sluit je ogen niet voor psychisch leed. En: ‘Gun mij dat ik ga.’

na, toen in de speeltuin heel even de zon doorbrak in zijn kinderleven dat al vroeg in het teken stond van die ene vraag: waarvoor leef je? Eelco’s moeder zal straks, in de laatste momenten, naast hem zitten.

In deze krant klinkt Eelco’s kreet om aandacht. Weet dat geluk niet vanzelfsprekend is, vergeet die groep mensen niet voor wie leven lijden is. Dat is zijn boodschap.

Of Eelco’s zelfverkozen dood terecht is, laf, begrijpelijk of onvermijdelijk, of hij strookt met regels van religie of mens zijn, daarover moet eenieder zelf maar oordelen. Verderop in deze krant geven vier deskundigen alvast een voorzet.

Feit is: Eelco is er. Of misschien beter: hij is er bijna.

Lucas van Houtert, hoofdredacteur BD

▲ Regiokatern 13 t/m 19 Maakt het verhaal van Eelco iets bij u los en wilt u reageren? Stuur een reactie in op bd.nl/eelco of mail naar oproep@bd.nl. Ook horen we graag hoe lezers denken over de huidige euthanasieregels rondom psychisch lijden. Moet de arts of de patiënt beoordelen of lijden ondraaglijk is?

Vandaag in het regiokatern

Kerstshoppen 2-4 dagen al v.a.

34

Kerst in Keulen Laat u betoveren op de kerstmarkten met kraampjes vol cadeauideeën en lekkernijen. Neem zeker een kijkje op de Domplatz!

Modern 4-sterrenhotel nabij het centrum van Keulen Inclusief ontbijtbuffet, gebruik wifi, sauna en binnenzwembad

Kras.nl/53331 of bel 0900-969770 cpg Prijzen p.p. o.b.v. 2 personen excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds

Tilburg

tooid kun je het leven van de Tilburger met zijn

15ºC Meer weer: pagina 35

Scholen reageren geschokt op tragische dood van lerarenechtpaar

Tilburgse documentaire over het leven van pleegkinderen

Waar laat je in de winter je camper?

Het is dringen in de stalling

Yvon Jonkers wil gasten verwarmen met zelfgestookte drank in Ketelhuis

bd.nl Ook voor het laatste regionale nieuws

Geen krant ontvangen? Bel 088-0561530 Het BD maakt onderdeel uit van

Johnny de Mol Prijs €3,00 245e jaargang nr 257

za

N

og even en de rouwadvertentie die deze voorpagina ontsiert is werkelijkheid.

Voor dit jaar ten einde is, zal de dood Eelco de Gooijer omarmen als de genade die hem te langen leste gegund is.

Een keurige dood. Niet ontstolen aan de nacht, aan een passerende trein, aan een bus pillen. Maar waardig, en verzachtend voor degenen die hij achterlaat.

Wie zegt dat hij zelfverkozen was, doet zijn dood geen recht.

Eelco heeft ervoor gevochten om te mogen gaan. Na 38 jaar knokken, zoals hij zelf zegt, heeft hij nu het euthanasietraject doorlopen. De datum is geprikt, de fout die de natuur in zijn genen stopte wordt tenietgedaan. Zo ziet hij het zelf althans.

Dit is een bizarre, confronterende en pijnlijke voorpagina. We hebben haar toch gemaakt. Met Eelco’s instemming. Omdat het

zaterdag 29 oktober 2016

EELCO G e v e c h t

m e t

h e t

ACHTERGROND 13

l e v e n

Eelco ’Ik vind mezelf meer waard dan suïcide’ 14-15

Moeder Monique ’Het went nooit om je zoon zo te zien lijden’ 16

Psycholoog Peter ’Was het maar zo, dat je iedereen beter kunt maken’ 17

Reacties op euthanasie bij psychisch lijden 18-19

‘Als dit het leven is, ben ik liever dood’

14 ACHTERGROND

zaterdag 29 oktober 2016

‘Ik zit in een euthanasietraject’, schrijft Tilburger Eelco de Gooijer (38) op 27 september op zijn blog. Hij, al zijn hele leven psychiatrisch patiënt, kiest ervoor om zijn dood niet stil voorbij te laten gaan. Denk aan hen die psychisch lijden, is zijn hartenkreet.

Het is principieel ‘Ook ik heb recht op een menswaardig einde’

Na 38 jaar psychisch lijden heeft Eelco genoeg gezien van het leven.

Hij is klaar voor zijn euthanasie, de datum is al bekend. „Je hoeft me niet te begrijpen, maar je moet me wel respecteren.” tekst Chris van Mersbergen foto Dolph Cantrijn

H

ij wist het zeker, vorig jaar december: van mij hoeft het niet meer. Genoeg geleden, genoeg pijn, genoeg teleurstelling. Als dit het leven is, dan wil ik liever dood, dacht Eelco de Gooijer. „Elke dag word ik wakker en denk ik: ‘Kut, ik leef nog’.

Elke avond ga ik slapen en hoop ik dat ik de volgende dag niet meer wakker word.”

Eelco zal 2017 niet meer halen: hij zit in een euthanasietraject. De datum is al bekend.

Daar zit hij in de woonkamer van zijn gelijkvloerse appartement in Tilburg. 38 jaar, een beer van een vent. Zo’n aardige gast. Slim, grappig, tegendraads. „Nu zie je de goede Eelco”, zegt hij. „Je wil me vanavond niet zien, of morgenvroeg.

Jij weet niet hoeveel energie dit gesprek me kost.

Ik weet nu al dat ik twee dagen nodig heb om te herstellen. Dan kan ik niks, wil ik niemand in mijn buurt hebben.”

Eelco heeft het ervoor over. Zo graag wil hij doorbreken wat in Nederland nog een betrekkelijk taboe is: euthanasie bij psychisch lijden. Tot 2008 was het vrijwel onmogelijk, sindsdien is er stilletjes een opmars gaande en gebeurt het rond de 50 keer per jaar. Maar dat wil niet zeggen dat je het zonder slag of stoot voor elkaar krijgt. De regels zijn streng.

Elmira, een goede vriendin, kwam er niet doorheen, zij ging over tot suïcide. Zelf heeft hij meer geluk, mag je dat zo zeggen? Hij is klaar voor de dood. Sterker nog: als ze nu voor de deur zouden staan met het benodigde infuus, zou hij geen nee zeggen. „Ik zou een halfuurtje vragen voor een paar telefoontjes en daarna rustig gaan liggen. Voor mij is dit hele proces het makkelijkste, ik heb het allang een plekje gegeven.”

Het is zo’n sombere, grijze maandagmiddag die je het liefst snel door de wc zou spoelen. De bladeren vallen op de straten in de Tilburgse wijk Het Goirke, waar Eelco zijn dagen slijt. Het zijn dagen die vloeken met zelfhulpboekidealen

als maakbaarheid van succes en het geluk dat je in jezelf zou moeten kunnen vinden. Eelco’s dagen zijn leeg, vervelend, pijnlijk. Geboren met een rits stoornissen uit het autistische spectrum, is veel voor hem moeilijk. Zich hechten aan mensen bijvoorbeeld, een beetje sociaal doen, zich fatsoenlijk verzorgen. Opkomen voor de zaak van GGz-cliënten, dat was een van de weinige dingen die hem de laatste jaren nog wat voldoening schonk. Eelco schrijft al jaren voor broedplaatsz.nl, een website waarop Brabantse zorggebruikers hun ervaringen delen.

Rommeltje Het aanrecht is een rommeltje. Ook dat is het gevolg van zijn grootste probleem: „Een totaal gebrek aan interne motivatie”, zo omschrijft hij het zelf. Afwassen, of een gezond potje koken, Eelco kan het gewoon niet opbrengen. „Maar als ik bij jou op bezoek zou komen en jij geen tijd hebt om de vaat te doen, dan doe ik het zo, geen probleem.”

Zo zijn er meer dingen in het universum van Eelco de Gooijer die afwijken van het gewone. Het is de reden dat zijn leven als een hel voelt. Altijd is hij anders, voelt hij dingen die anderen niet voelen, of juist andersom.

En het probleem: niemand ziet het. Had hij het syndroom van Down maar gehad, denkt hij weleens. „Mensen vinden het misschien niet leuk dat ik dat zeg, maar ik denk echt dat je het dan makkelijker hebt. Je bent keigelukkig, iedereen vindt je knuffelbaar en lief en de samenleving houdt rekening met je.”

In z’n woonkamer wordt hij omringd door Legocreaties. Onder het raam iets van Star Wars, op zijn bureau een door de Tilburgse kermis geïnspireerd reuzenrad. Knap werk, dat passie verraadt. Zou je zeggen. Bij Eelco ligt het ook hier anders. Het reuzenrad was zestien uur afleiding van de ellende, niet meer en niet minder. „Ik ga niet op in een hobby. Ik realiseer

Ik denk dat het inmiddels wel duidelijk is dat er voor mij geen oplossing is

me dat ik een trucje aan het toepassen ben.”

Hij vergelijkt zichzelf met een schaker. „Ik blijf maar doordenken, tien stappen vooruit. Als dit, dan dat, en zo alle denkbare scenario’s.”

Terug naar december, de dag dat hij definitief voelde dat het leven hem niets meer te bieden had, en dat dat niet meer ging veranderen. Om helemaal zeker te zijn, verplichtte hij zichzelf te wachten tot april. Als er dan niets veranderd was, zou hij zich aanmelden voor euthanasie.

Zo geschiedde. Zijn huisarts begreep zijn wens, maar kon hem door privé-omstandigheden niet begeleiden. Daarom meldde Eelco zich bij de levenseindekliniek. Voor zichzelf had hij alles allang afgevinkt: hij was wilsbekwaam, er was ondraaglijk psychisch lijden, en geen uitzicht meer op beter worden. De artsen en psychiaters die Eelco in het traject ontmoette – hoepeltjes noemt hij ze – konden niet anders dan het daarmee eens zijn.

En dus kijkt hij nu de dood in de ogen, steeds dieper.

In de verte, steeds dichterbij, wacht nog één brandend hoepeltje, de uitvoering. „Een drankje lijkt me wel wat.

Dat mag je zelf innemen. Maar de arts zei dat ik daarmee moet oppassen. Ik ben groot, het kan gebeuren dat ik het bewustzijn verlies, maar nog niet genoeg gedronken heb voor een dodelijke dosis. Nu blijkt dat je bij een infuus zelf het kraantje kan opendraaien. Misschien wordt dat het.”

Alsof hij zin heeft in de dood. Maar we moeten hem goed begrijpen, benadrukt hij. „Ik wil niet dood. Ik wil dat het lijden en de pijn stoppen.”

Als hij praat, knijpt hij vaak zijn

ACHTERGROND 15

zaterdag 29 oktober 2016

Ja, hij weet dat hij mensen verdriet gaat doen en dat euthanasie gelijk staat aan opgeven. „Ik heb mensen gevraagd: ‘Wat vind je erger, dat je mij moet missen of dat ik een leven lang pijn lijd?’

䊱 Eelco

de Gooijer, met achter hem zijn moeder Monique: „Ik wil dat het lijden en de pijn stoppen.”

ogen samen tot spleetjes, de andere kant op kijkend. „Dit gesprek is heel zwaar voor me”, zegt hij nog maar eens.

Nog even, en dan heeft hij rust. Weg zijn dan de nauwelijks te negeren zelfmoordgedachten. Een gevoel dat iedereen misschien weleens heeft, dat je met 120 op de snelweg rijdt en je afvraagt wat er zou gebeuren als je richting de vangrail stuurt, Eelco heeft het constant. Als hij met de trein weg moet, is opstappen bij het station Tilburg Universiteit het handigst. Maar dat doet hij niet. „Omdat ik weet dat er, vóór de stoptrein komt, twee sneltreinen passeren. De aanvechting om ervoor te springen, is te groot. Daar moet ik mezelf tegen beschermen.”

Uit het leven stappen, één iemand in Eelco’s

omgeving vond het laf en egoïstisch. Dat kwam hard aan, omdat het precies de dingen waren die Eelco zichzelf verweet bij het nemen van de beslissing. Ja, hij weet dat hij mensen verdriet gaat doen.

Hij weet dat euthanasie gelijk staat aan opgeven.

Maar mág het alsjeblieft, na 38 jaar knokken, pijn lijden. „Ik heb mensen gevraagd: ‘Wat vind je erger, dat je mij moet missen of dat ik een leven lang pijn lijd?’ En dan begrijpt bijna iedereen het.”

Dat goede vriendin Elmira een paar jaar geleden met medicijnen weloverwogen een einde aan haar leven maakte, deed hem het verdriet van een nabestaande voelen.

Hij weet dat dat zeer doet tot op het bot. Maar de manier waarop Elmira moest gaan, zo eenzaam en alleen, sterkte hem in de gedachte dat hij niet wilde eindigen op een winderig spoor, of in zijn slaapkamer met een bus pillen.

Torenhoge eisen Hij vindt het belangrijk, dat hij het leven via de voordeur mag

verlaten, niet via een donkere nooduitgang achter in de zaal. „Ik ben meer waard dan dat. Dat is principieel: ook ik heb recht op een menswaardig einde.”

Hij vindt het raar, dat je als mens aan torenhoge eisen moet voldoen om voor elkaar te krijgen wat jij graag wilt: er niet meer zijn. „Als het om een hond gaat, doet niemand moeilijk. Die krijgt gewoon een spuitje.”

Misschien is het antwoord juist wel dat we een mensenleven meer waard vinden dan dat van een hond? Ook na dit verhaal zullen er mensen zeggen: doe het niet Eelco, het leven is zoveel mooier dan je denkt. „Ik zou het willen hoor, dat er iemand opstond die zei: dit is de oplossing voor jou. Maar ik denk dat inmiddels wel duidelijk is dat die oplossing er niet is.”

Zijn hartenkreet aan de wereld: gun mij dat ik ga. „Neem mij serieus, wuif het niet weg, dat is wat ik graag wil vertellen. Je hoeft me niet te begrijpen, maar je moet me wel respecteren.”

Tegen degenen die vinden dat lijden ook bij het leven hoort, zegt hij: dan weten jullie niet wat lijden is. Aan mensen die denken dat ze iets fout hebben gedaan, of het in elk geval beter hadden kunnen doen, is het antwoord: dat is niet zo, neem jezelf vooral niks kwalijk.

Eelco heeft pech gehad, zegt hij, is een genetisch foutje van de natuur. Klote, maar de waarheid is niet altijd leuk. Als straks het infuus open gaat, is het klaar. „En daar heb ik vrede mee.”

16 ACHTERGROND

zaterdag 29 oktober 2016

Het zal je maar gebeuren, een kind dat niet meer verder wil leven. Wat doet dat met ouders? Voel je je schuldig? Hoe help je je zoon? En wat moet een psycholoog met een doodswens? We vragen het moeder Monique en psycholoog Sammy Peter.

‘Ik heb altijd geweten dat Eelco mij niet zou overleven’ Monique de Gooijer accepteerde heel lang geleden al dat haar zoon geen lang en gelukkig leven zou gaan leiden. „Als dat zijn liefste wens is, doodgaan, dan moet ik dat respecteren.” tekst Chris van Mersbergen foto Dolph Cantrijn

E

én keer in haar hele leven zag Monique de Gooijer (59) haar zoon Eelco onbezorgd spelen. Zes was hij, het was in het park in Breda, dochter Jelke was er ook bij. „We waren op kraamvisite geweest. Op de terugweg belandden we bij een speeltuin. Op de een of andere manier vond Eelco daar wel aansluiting bij andere kinderen, iets wat nooit lukte. Het was hartstikke koud, ik heb me toch een partij zitten verkleumen. Maar ik wilde alleen maar kijken, ademloos genieten.”

Met opgetrokken benen ligt ze op de bank, ontspannen. Man Bert is even daarvoor naar boven vertrokken. „Dit is echt iets tussen Eelco en Monique”, zegt hij over de naderende euthanasie van zijn zoon. „Eelco bespreekt dat soort dingen niet met mij. We lijken te veel op elkaar, denk ik. Daar voel ik me soms nog schuldig over. Dat het mijn schuld is, omdat hij op mij lijkt. Maar dat gaat misschien een beetje ver.”

Vader Bert heeft het er zwaar mee, met dat wat staat te gebeuren. Monique is verder in het proces, zegt ze. „Ik heb al heel lang geleden geaccepteerd dat Eelco dood wilde. Ik heb er nooit rekening mee gehouden dat hij mij zou overleven. En als dat zou gebeuren, zou het maar kort zijn: hij kan niet zonder me.”

Eelco was hun eerste, vurig gewenste kind, Monique werd al jong moeder. Maar vanaf de eerste dag had ze in de gaten dat er iets niet klopte. Hij huilde en huilde, het hield niet op. „De eerste negen maanden van ’s ochtends zeven tot ’s avonds elf, zonder ophouden.

Soms ging ik kort naar de buurvrouw, om het heel even niet te hoeven horen.”

Echt kínd kon Eelco nooit worden, behalve dan die ene keer in Breda.

Hij was anders. Altijd serieus, als peuter al. Veel slimmer dan de rest.

Drie jaar was hij toen hij zijn moeder in het centrum van Tilburg vergeefs om een ijsje vroeg. „Hij ging demonstratief op de grond liggen en riep: ‘Sla me nu alsjeblieft een keer niet, mama!’ Iedereen kon het horen. En dat voor een peuter van drie!

Hij was een meester in manipuleren. Maar ik heb hem als enige altijd de baas gekund.”

Voor de duidelijkheid: Eelco is door Monique en Bert nooit toegeta-

Ik zei altijd: ik hou je niet tegen, maar wil er wel bij zijn

Altijd heeft ze hem gesteund, is ze naar hem toegegaan als hij het niet redde, bang was, wanhopig. Soms gaat ze bij hem slapen, als het echt niet gaat. De band tussen moeder en zoon is hechter dan hecht, niets blijft onbesproken. Dus ook de dood niet. „Ik heb altijd tegen Eelco gezegd: ik hou je niet tegen, maar ik wil er wel bij zijn. Als dat zijn liefste wens is, doodgaan, dan moet ik dat respecteren. Ik heb altijd geweten dat het gaat gebeuren. Heb zelfs weleens gedacht: als het écht niet anders zou kunnen, zou ik het zelf nog doen, ongeacht de straf die ervoor staat.

Ik neem wel een puzzelboekje en borduurwerkje mee, dan zit ik mijn tijd wel uit. Als ik hem daarmee zou helpen.”

De liefde van een moeder kan ver gaan. Monique is de enige die er bij is, als haar zoon de laatste adem uitblaast. Dat zal hartstikke moeilijk zijn. „Maar het is ook een mooi proces. Eelco gaat dood, punt. Als je dat hebt geaccepteerd, wat is er dan mooier dan dat hij het niet alleen hoeft te doen?” Ze is ervan overtuigd dat het bespreekbaar maken van de dood een getormenteerd mens langer in leven kan houden. Euthanasie zou voor meer mensen mogelijk moeten zijn, vindt ze.

Uitweg

䊴 „Natuurlijk

wil ik niet dat mijn zoon doodgaat.

Maar hoe denk je dat het is om je zoon zo te zien lijden?”

keld. Liefhebbender dan deze twee zul je ze nauwelijks tegenkomen. „Hulpverleners hebben weleens gezegd: hádden jullie Eelco maar geslagen, dan hadden we een oorzaak kunnen aanwijzen voor wat er mis was. Maar hoe psychiaters ook zochten, ze konden niets vinden. We waren een modelgezin. Vader, moeder, twee kinderen, verder geen problemen. Het is gewoon de hardware van de computer waarmee iets mis is.”

Rode draad Op zijn zevende stond hij boven voor het slaapkamerraam, klaar om eruit te springen. ‘Waarvoor leef je?’, vroeg hij zijn ouders wanhopig.

‘Waarom moet ik hier zijn?’ Het bleek een rode draad in zijn leven, de wens om een einde aan zijn leven te maken.

Monique kijkt naar haar telefoon.

Whatsapp is fijn, zegt ze. „Als ik zie dat hij online is, weet ik dat hij er nog is.” Het gevaar op een impulssuïcide, zo noem je dat, blijft loeren, ook nu nog. Vorig jaar haalde ze haar zoon weg bij het Wilhelminakanaal, ze was er net op tijd bij. „Natuurlijk wil ik niet dat mijn zoon doodgaat”, zegt ze ferm. „Maar hoe denk je dat het is om je zoon zo te zien lijden? Zo’n beer van een vent, die zit te janken als een klein kind. Dat went nooit. Dat gaat door merg en been.”

Vroeger heeft ze het wel gehad, een schuldgevoel. Pakten zij en Bert haar zoon niet op de juiste manier aan? Was ze geen goede opvoeder? „Maar daar ben ik op een gegeven moment van afgestapt. Het is niet onze fout, of onze tekortkoming. Het zit in Eelco zelf.”

„Juist de wetenschap dat er een uitweg is, kan mensen bevrijden. Dat ze weten: als het echt niet meer gaat, is er een oplossing.”

Er zijn heus ook leuke momenten. Bert en Monique gingen dit voorjaar naar Rotterdam, waar dochter Jelke woont. Het grootste cruiseschip van de wereld meerde aan in de havenstad. „We belden Eelco op het laatste moment op, of hij zin had om mee te gaan.

Dat is het beste: dan heeft hij geen tijd om in zijn hoofd vooraf van alles uit te denken. We hadden een heel fijne dag met zijn viertjes.”

Ze houdt van hem, van haar schat, haar knuffelbeer. Wat zal het raar zijn als hij er straks niet meer is. Ze dwingt zichzelf niet zover vooruit te denken. Er zal verdriet zijn, maar ook opluchting. Niet meer telkens op Whatsapp kijken, wanneer hij voor het laatst online was. Maar ook niet meer samen lachen om de cynische grapjes waar ze allebei zoveel van houden.

Zoals ze zichzelf geen schuldgevoel aanpraat, zal ze er ook voor zorgen dat ze geen menselijk wrak wordt, als ze zonder zoon verder moet. „Ik heb een dochter, ik heb mijn man, ik heb vrienden, ik heb mezelf.

Als het klaar is, ben ik blij dat ik Eelco heb gehad. Hij is mijn kind geweest, punt. Ik heb zoveel van hem geleerd. En alles bij elkaar vind ik dat we het met zijn viertjes altijd goed hebben gered. Daar ben ik trots op.”

ACHTERGROND 17

zaterdag 29 oktober 2016

Was het maar zo makkelijk, dat je iedereen beter kunt maken

In 2000 stapte Eelco de behandelkamer van klinisch psycholoog Sammy Peter binnen.

Alles hebben ze samen geprobeerd, maar nu is het genoeg. „Zijn lijden is verschrikkelijk”, zegt de psycholoog. tekst Chris van Mersbergen foto Dolph Cantrijn

D

agelijks ziet klinisch psycholoog Sammy Peter het deel van de samenleving voorbijtrekken waar we liever niet te veel bij stilstaan. De ongelukkigen, getraumatiseerden, angstigen en levensmoeën. „Ik werk hier al negentien jaar, heb al zoveel ellendige verhalen zien langskomen. Als je een normaal leven hebt, besef je dat niet altijd, dat dat er ook is.”

Peter (43) doet zijn verhaal om acht uur ’s ochtends, voor het begin van weer een intensieve werkdag bij GGz Breburg aan de Lage Witsielaan in Tilburg. Hij is een goedlachs en positief ingesteld mens. Gelukkig maar: het zorgt ervoor dat hij niet te veel van zijn werk mee naar huis neemt, en elke dag weer met goede moed begint.

Dat wil niet zeggen dat alles wat hij hoort hem koud laat. „Dat je als cliënt een band opbouwt met je behandelaar is wel bekend, maar andersom is dat net zo goed het geval. Ik hecht me ook aan de mensen die hier komen. Als zij pijn voelen, doet mij dat wat.”

Blanco Zo ziet de psycholoog Eelco de Gooijer, die in 2000 voor het eerst zijn kamer binnenstapte, al jaren lijden. Een zoekende, rebelse jongeman, zo herinnert de psycholoog zich de Eelco van toen. Een jongeman die al een heel traject achter de rug had. Psychologen, psychiaters, jeugdinstellingen, de hele rataplan. Het aantal etiketjes en diagnoses dat hij mee de behandelkamer in bracht, was navenant. „Al die etiketten geven je een stigma dat je op een gegeven moment gaat achtervolgen”, weet Peter. „Bovendien zie je door de bomen het bos niet meer. Daarom zijn we bij Eelco begonnen met het opnieuw, blanco, bekijken van zijn ziektebeeld. Verrassend was dat verre-

weg het meeste terug te herleiden was naar autisme. Het was veel meer aangeboren of erfelijk dan dat hij last had van trauma’s, gebrek aan hechting in de opvoeding of dat soort dingen. Die conclusie deed Eelco veel meer recht, en ook zijn ouders. Zij hoefden zich niet steeds af te vragen waar ze iets verkeerd hadden gedaan.”

Uiteindelijk zijn veel van de problemen die Eelco tijdens zijn leven ondervindt een gevolg van onvermogen, zegt zijn psycholoog.

Onvermogen om met emoties om te gaan, onvermogen om voldoening te halen uit simpele dingen, onvermogen om zich te hechten aan anderen. Daar kan Eelco niks aan doen, en er is eigenlijk ook weinig tot niks aan te doen, bleek na jaren van intensieve therapie.

Alles gedaan „We hebben alles gedaan”, zucht Peter. „Psychotherapeutische dagbehandeling in het ziekenhuis, behandeling bij mij, cognitieve gedragstherapie. Na een paar jaar zonder de gewenste resultaten is Eelco nog een keer uitgebreid getest bij de Viersprong, een hoogspecialistische ggz-instelling voor persoonlijkheidsstoornissen. Uiteindelijk moest de conclusie zijn dat leren omgaan met de beperkingen de enige oplossing was.”

De afgelopen jaren stonden daarom vooral in het teken van het zoeken naar lichtpuntjes. Hoe maak je het leven draaglijk? Hoe zorg je dat de balans tussen wel en niet meer willen de goede kant op blijft slaan? Het bleek moeilijker en moeilijker. „Als je één keer met Eelco praat, denk je: aardige vent, weinig mis mee”, zegt Peter. „Maar dan zie je niet hoeveel moeite het hem gekost heeft om zich op te laden voor het gesprek, en hoeveel

tijd hij nodig heeft om ervan te herstellen. Ik heb door de jaren heen inzicht gekregen in de mate waarin hij lijdt. En dat is verschrikkelijk.”

En nu is er dus het euthanasietraject, het gevolg van een doodswens, of beter gezegd van een niet-meerzo-verder-willenlevenwens, die steeds sterker werd.

Voelt dat als een nederlaag, voor een behandelend psycholoog? „Nee”, stelt Peter resoluut. „Was het maar zo makkelijk, dat je als behandelaar iedereen beter kunt maken. Ik ken Eelco natuurlijk al lange tijd, hè. Dit is een proces van jaren, alles wat we konden proberen, is geprobeerd. Je kunt zeggen: wat als hij een lieve vrouw had gehad, of een vaste baan, dat geeft meer zin aan het leven. Maar hij hééft een heel goede vriendin, heeft ook jaren een baantje gehad.

Uiteindelijk kan niets zijn leegte vullen, dat hebben de afgelopen jaren wel bewezen.”

En dus is het goed dat Eelco deze beslissing heeft kunnen nemen,

䊱 „Het is een taboe, ja.

Maar niet voor mij, ik zie de donkere kant van de maatschappij elke dag voorbij trekken.”

Hoever moeten mensen gaan in hun pijn?

zegt Peter. „Ik zie hoe hard hij heeft gestreden.

Als het dan niet lukt, als je iemand zo ziet lijden, kan ik er vrede mee hebben dat iemand zegt: voor mij hoeft het niet meer. Als ik dan een mogelijkheid heb om hem te ondersteunen, zoals nu, doe ik dat. Ik ben samen met de psychiater naar onze geneeskundig directeur gestapt. Die was het volledig met ons eens.” Hierna ging Eelco naar de levenseindekliniek. Dáár, dus niet bij GGz Breburg, is zijn euthanasieverzoek goedgekeurd.

Het is voor Peter de eerste keer, een cliënt die een euthanasietraject in gaat. Het maakt tegenstrijdige gevoelens in hem los. Enerzijds gunt hij Eelco verlossing van de pijn, anderzijds is er de knoop in de maag. „Ik vind het moeilijk, dat ik Eelco straks niet meer zie. Dat definitieve, dat doet iets met mij. Ik ben ook maar een mens.”

Dit verhaal zal vragen oproepen, beseft Peter.

Iemand die lichamelijk ziek is, dat kun je objectief vaststellen. Psychisch lijden is ongrijpbaar, subjectief. Je kan tenslotte niet in iemands hoofd kijken. „Het is een taboe, ja. Maar niet voor mij, ik zie de donkere kant van de maatschappij elke dag. Hoever moeten mensen gaan in hun pijn? Moet suïcide dan de enige optie zijn? Onmenselijk voor de persoon in kwestie, voor zijn familie én voor de behandelaren.

Mensen die permanent ernstig lijden, moeten de beschikking kunnen hebben over hun eigen lot. Dat moment is voor Eelco gekomen.”

18 ACHTERGROND

zaterdag 29 oktober 2016

OkĂŠ, dit was dus het indrukwekkende verhaal van Eelco en zijn naasten. Tijd om uit te zoomen. Hoe ver moet je gaan in het faciliteren van de dood? Waar begint en eindigt zelfbeschikking? Vier deskundigen aan het woord over euthanasie bij psychisch lijden.

Euthanasie, we zijn er nog lang niet klaar mee tekst Theo van de Zande foto Dolph Cantrijn

ACHTERGROND 19

zaterdag 29 oktober 2016

‘Zo’n vreselijke dood als Monique, dat mag niet’

‘Er moeten dringend objectieve richtlijnen komen’

Jeannette Croonen,

Erik Rozing,

mede-oprichter stichting Euthanasie in de Psychiatrie Ze heeft ervaring van dichtbij, veel te dichtbij.

Haar dochter Monique (27) werd 25 maart 2008 met een plastic zak vastgesnoerd over haar hoofd gevonden. „Zo’n vreselijke dood, die enorme eenzaamheid. Dat is onmenselijk.”

Acht jaar later stelt Jeannette Croonen uit Vught vast dat ze wél vrede heeft met de dood van haar dochter, maar níet met de manier waarop. En daarom zet ze zich met de stichting Euthanasie in de Psychiatrie in om de doodswens van psychiatrische patiënten bespreekbaar te maken.

Want daar gaat het vooral om. „Mijn dochter is op een onmenselijke manier aan haar einde gekomen, omdat haar doodswens door hulpverleners niet serieus is genomen. In die tijd was dat nog onbespreekbaar.”

Dat het lijden van haar dochter uitzichtloos en ondraaglijk was, staat voor Jeannette en haar man vast. „Monique was een slim meisje dat al op jonge leeftijd leed aan complexe psychiatrische ziekten. Ze woonde in verschillende instellingen.

Kreeg allerlei behandelingen, maar die losten niets op. Zo wilde ze niet verder, kón

ze niet verder. Ze klaagde over voortdurende pijn in haar hoofd en zei tegen de behandelaars dat ze euthanasie wilde. Maar ze hielden allemaal hun deuren dicht.” ‘s Nachts werd ze gesepareerd, zodat ze geen suïcide kon plegen. „Tegen ons zei ze: ik mag niet dood van hun.”

De echo van Moniques noodkreet klinkt door als Jeannette in 2010 samen met dorpsgenoot Carine de Vries - wiens zoon Tjeerd (25) ook zelfmoord pleegde - met de stichting Euthanasie in de Psychiatrie de strijd aan gaat. „Hulpverleners moeten nooit denken dat ze het beter weten dan de patiënt. Elke doodswens moet je heel zorgvuldig checken. En betrek daar vooral ook de naasten bij.”

Als dat bij Monique Croonen zou zijn gebeurd, was volgens Jeannette duidelijk geworden dat haar dochter een langdurige wens had om niet verder te leven. „Haar zelfmoord was geen impuls, maar een weloverwogen keuze. Ze zag geen andere manier meer. Als er beter naar Monique was geluisterd en er serieus over de mogelijkheid van euthanasie was gesproken, had dat haar al ruimte kunnen geven. Dan was ze niet op deze vreselijke manier aan haar einde gekomen.”

Jeannette Croonen stelt vast dat er inmiddels vooruitgang is geboekt: “Steeds vaker wordt familie bij een geuite doodswens betrokken.

Wij denken als stichting samen met psychiaters na hoe je naasten nog meer bij een euthanasiewens kunt betrekken.”

psychiater en schrijver Is de psychiater bij een euthanasieverzoek een soort god die beschikt over het leven van een psychiatrische patiënt?

Psychiater en schrijver Erik Rozing uit Amsterdam kan zich voorstellen dat sommige patiënten met een doodswens het gevoel hebben dat ze overgeleverd zijn aan persoonlijke overwegingen of zelfs aan de grillen van de betreffende arts. „Dat is niet alleen een frustrerend idee, het kan ook zorgen voor rechtsongelijkheid: het ene verzoek wordt ingewilligd, het andere verzoek niet. Het waarom zou altijd duidelijk moeten zijn.”

Niet alleen patiënten, maar ook psychiaters hebben behoefte aan meer objectieve richtlijnen. In zijn boek De psychiater en het meisje schreef Erik Rozing over dit thema. „Of lijden ondraaglijk is, is een subjectieve beleving van de patiënt.

Als arts kan je pas vaststellen of het uitzicht-

loos is, als alle bewezen effectieve behandelingen niets opgeleverd hebben. Dan is er vanuit medisch perspectief geen uitzicht meer op genezing of verlichting.”

Maar aan die objectieve richtlijnen schort het volgens Rozing. Hij wijst op de resultaten van een onderzoek dat de Amerikaanse wetenschapper Scott Kim februari dit jaar publiceerde. Hij nam 66 psychiatrische patiënten onder de loep die in Nederland euthanasie kregen in de periode 2011 tot begin 2014. Hij trekt een zorgwekkende conclusie: bij de meerderheid van de patiënten zijn niet alle volgens de richtlijn effectieve behandelingen ingezet. Bij een kwart van de gevallen bleek dat er bij de artsen geen overeenstemming over de euthanasie was. „Ik begrijp niet dat de resultaten van dit onderzoek niet geleid hebben tot aanpassing van het huidige beleid. In de helft van de gevallen is niet voldaan aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen.” Volgens Rozing zou er veel gewonnen zijn als regionale toetsingscommissies, met daarin een jurist, een arts en een ethicus, een oordeel vellen of een patiënt uitbehandeld is of niet. „Als dat niet zo is, stelt de commissie aanvullende behandelingen voor. Pas als die allemaal geen baat hebben, kun je stellen dat iemand uitbehandeld is.” Als ook aan alle andere zorgvuldigheidseisen voldaan is, zou het volgens Rozing niet meer moeten uitmaken wat de betreffende psychiater vindt van het euthanasieverzoek. „Dan is het oordeel objectief. Net als bij abortus, daar wijst onderzoek uit hoe ver de zwangerschap is. Tot de grens van 24 weken is abortus toegestaan, daarna niet meer.”

‘Wat is de zin van het leven?

En van het lijden?’

‘De druk op autisten is enorm toegenomen’

Marc Desmet,

Willem Lemmens,

arts palliatieve zorg en jezuïet

hoogleraar ethiek aan de universiteit van Antwerpen

„Er rust geen taboe op euthanasie.

Er rust een taboe op ons lijden.” De Belgische arts en jezuïet Marc Desmet weet waarover hij praat. Hij werkt al 24 jaar in Hasselt in de palliatieve zorg, staat mensen bij in de laatste fase van hun leven. Voor zijn boek Euthanasie: waarom niet, kreeg hij deze week een Vlaamse prijs voor het beste spirituele boek.

Fanatieke geloofsgenoten keren zich fel tegen euthanasie, maar als christen weet Desmet dat het lijden van mensen nogal complex is. „Als je het lijden van iemand serieus neemt, kun je euthanasie vanwege psychisch uitzichtloos en ondraaglijk lijden niet zomaar goed- of afkeuren.” Maar hij stelt er wel kritische vragen bij. Ook in het geval van Eelco. „Waarom heeft deze man wel behoefte om zijn verhaal met uw lezers te delen? Hij vraagt toch: heb aandacht voor wat ik beleef? Wat betekent die vraag?” Het antwoord moet Desmet schuldig blijven. Het geeft volgens hem wel aan hoe complex het ‘ondraaglijk en uitzichtloos lijden’ van psychiatrische patiënten is.

Dat de verhalen van de Tilburger Eelco de Gooijer, zijn moeder en zijn psycholoog het taboe rond euthanasie doorbreken, gelooft Desmet niet. „Er is in België en Nederland geen taboe meer op levensbeëindiging. Er ligt een taboe op het lijden.”

Als arts is Desmet dagelijks bezig om het lijden van zijn patiënten te voorkomen of te verzachten. „Maar niet alles is maakbaar. Je kunt het lijden nooit volledig oplossen. Er blijft altijd lijden over en niet zo’n beetje ook. Dat moeten we niet onderdrukken, maar uitdrukken. Zo van: weet wat het is om zo te lijden. Dat is in zekere zin wat hier gebeurt.”

Bij individuele gevallen als Eelco, kun je het lijden volgens Desmet invoelen. „Je kan onder de indruk raken van het lijden van iemand. Maar het is niet alleen de zaak van het individu. Zijn handelen heeft gevolgen voor de hele maatschappij. Wat gaat zo’n verhaal doen met andere mensen die het ook heel moeilijk hebben?”

Dat debat moeten we voeren volgens Desmet. „Wat is de zin van het leven, wat is de zin van het lijden? We hebben daar geen taal meer voor.”

Op afstand een oordeel vellen over het euthanasieverzoek van Eelco de Gooijer, daar waagt x de Vlaamse hoogleraar Willem Lemmens van de Universiteit van Antwerpen zich niet aan. Meer algemeen stelt hij: „Als het hier gaat om autisme, dat is nooit te genezen. Maar ben je dan ongeneeslijk ziek?

Wat is uiteindelijk de oorzaak van het ondraaglijke lijden?”

We moeten ons volgens Lemmens realiseren hoe we als samenleving omgaan met mensen met bijvoorbeeld autisme. „Mensen met een autistische stoornis kunnen in deze tijd niet meer mee. Het ideaal is presteren. De druk is enorm. We moeten zelfstandig zijn, flexibel, vlot in de omgang met andere mensen. Tegen iemand met autisme zeggen we voortdurend, er schort iets aan jou. Wordt dát niet de bron van het lijden?”

Volgens Lemmens wordt het isolement van veel psychiatrische patiënten groter.

De wachtlijsten voor psychiatrische zorg

groeien. En de behandelafspraken worden korter en minder frequent vanwege bezuinigingen. Dat maakt het begrip ‘uitbehandeld’ volgens Lemmens almaar lastiger.

Die maatschappelijke omstandigheden mogen we volgens de Vlaamse hoogleraar niet onderschatten. „Als het lijden daardoor ondraaglijk wordt, is er een drastische oplossing. Dan zeggen we: u kunt uit het leven stappen en wij helpen u daarbij.”

Wanneer ben je uitbehandeld? Het probleem bij psychiatrische ziekten is dat ze veranderlijk zijn en het verloop onvoorspelbaar is. Volgens Lemmens moet de psychiatrie erkennen dat er geen objectieve of wetenschappelijke criteria zijn om vast te stellen of een patiënt uitbehandeld is.

Mede door verhalen in de media geldt euthanasie steeds meer als legitieme levensbeëindiging bij levensmoeheid en psychisch uitzichtloos lijden.

Lemmens concludeert: „De dood op verzoek raakt ingeburgerd.”

M

aakt het verhaal van Eelco iets bij u los en wilt u reageren? Stuur een reactie in op bd.nl/eelco of mail naar oproep@bd.nl. Ook horen we graag hoe lezers denken over de huidige euthanasieregels rondom psychisch lijden. Moet de arts of de patiënt beoordelen of lijden ondraaglijk is?

NIEUWS 3

maandag 31 oktober 2016

▼

EELCO GEVECHT MET HET LEVEN

Respect en veel knuffels De golf aan reacties die zaterdag loskwam nadat Tilburger Eelco de Gooijer (38) in deze krant zijn euthanasie aankondigde, was enorm.

Sommigen vinden zijn beslissing ‘onacceptabel’, maar er is vooral veel respect en medeleven.

Zaterdag 29

oktober 2016

Chris van Mersbergen Tilburg Elke avond ga ik sla

pen en hoop da t ik de volgend e dag niet meer wakk er word

E

Bevestiging Ook veel mensen die zelf lijden aan autisme, of ouders van kinderen met autisme, mengen zich in de discussie. Zij zien in het verhaal van Eelco een bevestiging dat het voor autisten moeilijk is om zich staande te houden in de huidige maatschappij, iets wat kan leiden tot dramatische situaties. „Het wordt tijd dat de politiek autismevriendelijker beleid gaat voeren in onderwijs, sport en op arbeidsmarkt”, zegt ‘moeder van 2

†

Eelco de Gooij 197 8 - 20 16

er

Van de hoofd

redactie

De dood als genade

Eelco de Gooije

r is nog niet do od. Lang zal dat er duren. Zijn eut hanasiedatum is al bekend. Eelco is niet ongene eslijk ziek, voltooid kun je het leven van de Tilb urger met zijn 38 jaar ook nie t noemen. Eelco is het geestelijk lijden moe. Zijn laatste hartenkre et aan de samenleving: kijk naar ons om, slu it je ogen niet voor psychisch leed. En: ‘Gun mij dat ik ga.’ echter niet me

N

og even en de een bizar, confron rouwadvertenterend en pijnlijk fenomeen tie die deze is waar we ove r schrijven. En om voorpagina dat Eelco niet alleen is.

Vor ig jaar kregen 56 ontsiert is mensen in ons land werkelijkheid. euthanasie om dat hun psychisch lijd ten einde is, zal Voor dit jaar heet, ondraaglijk en, zoals dat de dood Eelco werd geacht. Op de Gooijer omarm een totaal van en als de genade 5.516 euthanasieg die hem te lang evallen is dat mis en schien niet vee Een keurige doo leste gegund is. maar tot een l, d. jaar of vijf gele den aan de nacht, aan Niet ontstolen was het aantal een passerende lotg eno ten dat Eeltrein, aan een bus co’s weg volgde bep waardig, en verz pillen. Maar twee volhardende erkt tot één of achtend voor degenen die hij steeds wordt het zielen. Nog achterlaat. gros van de aanWie zegt dat hij vragen trouwen s gew was, doet zijn doo zelfverkozen een depressie kom eigerd. Met d geen recht. je niet weg.

Eelco heeft ervo or gevochten om te mogen gaan Grijs na, toen in de spe . Na eltuin heel eve ken, zoals hij zelf 38 jaar knokEelco ontving onz n de zon doorbra Of Eelco’s zelfverk zegt, heeft hij e k in zijn kinderle nu het euthana Chris van Mersbe verslaggever ven dat al vroeg terecht is, laf, beg ozen dood sietraject doorlorgen in zijn in het teken rijpelijk of pen. De datum Tilb urg ston se d van die ene vraa onvermijdelijk, appartement op is geprikt, de fou of hij strookt met een g: t die de natuur in waa dag die rvo zo grijs was als or regels van leef je? Eelco’s zijn genen stop Eelco’s leve moeder zal stra religie of mens te Zonder voo wordt tenietge ks, zijn, in de laatste mo daarover moet daan. Zo ziet hij rbehoud vertelde n. men een ten, naast het zijn verh zelf althans. hij hem zitten. aal. En niet min oordelen. Verdero ieder zelf maar der bijp Dit is een bizarre, zonder: zijn beh In deze krant klin geven vier deskun in deze krant confronterenandelend psycho kt Eelc dige de en pijnlijke o’s n loog alva , zijn vader en kreet om aandac st een voorzet. voo ht. Weet dat gehebben haar toch rpagina. We vertelden. De mo zijn moeder luk niet vanzelf Feit is: Eelco is gemaakt. Met eder wier vurig sprekend is, verer.

Eelco’s instemm gewenste kind geet die groep beter: hij is er bijn Of misschien ing. Omdat het het leven nooit mensen niet voo a. wil- wie leve de aanvaarden. r n lijden is. Dat Op die ene kee is zijn r boodschap.

Lucas van Hou tert, hoofdredacteur BD

Regiokatern 13

t/m 19

Maakt het verhaal van Eelco iets bij u los en wilt u reageren? Stuu r een reactie in op bd.nl/eelco of mail naar oproep@ bd.nl. Ook horen we graag hoe lezers denken over de huidige euthanasieregels rondom psychisc h lijden. Moet de arts of de patiënt beoordelen of lijden ondraaglijk is?

Hoe meer bekendheid over geestelijk lijden, hoe beter. Dat niemand meer hoeft te kiezen voor een vreselijke, eenzame dood ---Anita van de Camp

Eindelijk eens een voorpagina zonder oorlog, een voorpagina die ertoe doet ---Piet Verschure

Kerstshoppen

Vandaag in he

2-4 dagen al v.a.

t regiokatern

34

OM: verdachte van doodsteken ma n in Wilgenstraat sta k zichzelf eveneen s

K erst in K eule n

Laat u be tov eren op de k erstmarkte idee ën en lekk n met kraampjes ernijen. v ol cadeauModern 4-sterrenh Neem zeker een kijkje op de Domplatz! otel nabij het cent Inclusief ontbijtbu rum van K eulen ffet, gebruik wifi, sauna en binnenzw embad

Kras.nl/53331 of Prijz en p.p. o.b.v

bel 0900-9697

. 2 personen ex

cl. reser vering sk osten

’s-Hertogenbos

Inclusief Bom

melerwaard

Witte strepen aa n de zijkant moete n fietspaden in reg io veiliger maken

70 cpg

en Calamiteiten

ch

fonds

15ºC Meer weer: pag

ina 35

Ook voor het bd.nl laat regionale nieuste ws

Aanpassen van het Kruithuis wordt een dure grap, zegge n de gebruikers Veghels bedrijf en Dirk Kuyt samen op de bres voor gehandicapten Geen krant ontvangen? Bel 088-0561530 Het BD maakt

Johnny de Mol Prijs €3,00 245e jaargang nr 257

za

elco de Gooijer had één doel toen hij ervoor opteerde om met de rest van de wereld te delen dat hij voor euthanasie heeft gekozen, en dat hij 2017 niet meer zal meemaken.

De 38-jarige Tilburger wilde aandacht vragen voor al die mensen die, net als hij, gebukt gaan onder psychisch lijden. De autisten, de depressievelingen, de getraumatiseerden. Luister naar ons, neem ons serieus, is Eelco’s boodschap.

Twee dagen later kan de conclusie worden getrokken dat de hartenkreet van Eelco, zelf al heel zijn leven psychiatrisch patiënt, zijn uitwerking niet heeft gemist.

Veel lezers blijken diep onder de indruk van het verhaal. Vanaf het ochtendgloren komt zaterdag een stortvloed aan reacties op gang, waarvan het merendeel voor de Tilburger als een warme deken moet hebben gevoeld. „Eelco, dank voor je openhartigheid. Hopelijk vind je de rust waar je zo naar verlangt”, zegt Marijke Pijlman bijvoorbeeld op Facebook. „Jij hebt recht van spreken als je eruit wilt stappen”, schrijft Wil op de website van het Brabants Dagblad. „En de manier waarop je dit wilt doen dwingt respect af.

Het is een heel bewuste keuze die je maakt. En niemand heeft het recht je hierom te veroordelen.”

De keuze van Eelco om uit het leven te stappen veroordelen, dat doet een enkeling. „Levensbeëindiging is niet acceptabel”, mailt Linda naar de krant. Op de website van de krant en op Facebook barst een felle discussie los: heeft iemand die het leven geestelijk te zwaar vindt recht op euthanasie? Ja, vindt een grote meerderheid. Paul bijvoorbeeld: „Als het leven een kwelling wordt, in welke vorm dan ook, dan is het een groot goed als je gebruik kunt maken van je zelfbeschikkingsrecht en kunt bepalen dat je leven klaar is. Wie zijn wij om te oordelen dat dat niet zo is.”

onderdeel uit van

Ethisch gezien een moeilijk artikel, vandaag zijn veel autisten aan het denken gezet ---Cees van Delft

auties’ op bd.nl.

Dan is er ook nog het nodige te doen om de voorpagina van de krant.

De rouwadvertentie van het overlijden dat nog moet plaatsvinden ging via sociale media het hele land door. Ook hier waren veel reacties positief, al sprak Felicia Brekelmans van ‘de meest waardeloze voorpagina ooit’. Dat is Ton de Groen niet met haar eens. „Chapeau voor het lef van het BD”, schrijft hij.

Veel lotgenoten grijpen het verhaal van Eelco aan om zelf naar buiten te treden. „Ik heb nog nooit met iemand gesproken die het leven ook zo ervaart”, mailt een vrouw. „Bedank Eelco voor wat hij heeft gedaan door zo met zijn verhaal naar buiten te komen. Met een dikke knuffel erbij, van mij.”

■ bd.nl/eelco Lees meer reacties

Eelco is ‘bekaf’ na een stortvloed aan reacties TILBURG Eelco de Gooijer heeft geprobeerd de mensen die hem een bemoedigend of liefdevol bericht stuurden, persoonlijk te antwoorden. Maar uiteindelijk lukte het niet, het was te veel. Zijn mailbox en berichtenbox op Facebook stroomden al snel vol, om nog maar te zwijgen over alle reacties op Facebook, Twitter en op de websites waar zijn verhaal verscheen. „Ik ben nu bekaf. Zou je namens mij iedereen kunnen bedanken voor de steun en goede wensen en me verontschuldigen dat ik niet iedereen persoonlijk een reactie kan stu-

ren?”, vraagt hij daarom maar.

De Gooijer kreeg vooral begripvolle reacties. „Heel veel verhalen van mensen die iets herkennen. Een paar heel negatieve reacties, maar die hebben het niet helemaal gelezen, krijg ik de indruk. Ook veel mensen die vinden dat ik God moet zoeken.”

Eelco’s ‘trotse, en diep verdrietige’ vader Bert de Gooijer is blij dat sommige grove reacties die op internet verschijnen door veel andere lezers worden afgekeurd. „Daardoor worden ze voor mij, mijn vrouw en mijn dochter minder scherp.”

De dood op verzoek raakt ingeburgerd en ik vind dat verschrikkelijk ---Mia Savenije

Gelukkig wordt er nu openlijk gediscussieerd over euthanasie ---Hannie Hurkmans

12 OPINIE

woensdag 2 november 2016

BRIEVEN

U reageerde massaal op het verhaal van Eelco, die op 38-jarige leeftijd voor euthanasie kiest.

Beste Eelco ...

Het verhaal van Eelco maakte veel los. ‘Gelukkig wordt er nu gediscussieerd over euthanasie bij psychisch lijden.’ bd.nl/eelco

UITGELICHT▼

Mensen, oordeel alsjeblieft niet!

Wat ben je moedig en dapper dat je nog zo lang hebt doorgestreden! Petje af!

En wat bijzonder dat je dit deelt met ons. Dit zal heel wat discussies opleveren en mensen hopelijk ook meer inzicht geven.

Ik herken veel in jouw verhaal.

Mijn moeder is autistisch en leeft van depressie naar depressie en heeft flinke manische periodes. Ook zij heeft op het punt gestaan om ermee te stoppen, maar heeft dit niet gedaan. Ze heeft hier heel veel met mij over gesproken. Het heeft me pijn gedaan, maar ik begreep haar keuze en zal altijd achter haar staan.

Voor anderen lijkt ze een stralen-

de vrouw van in de vijftig, maar ze leeft veel in het ‘donker’. Mensen om ons heen zien dat niet en zeggen dan: ‘Er is toch niets aan de hand?’

Het is zo makkelijk om over een ander te oordelen, maar mensen doe dit alstublieft niet!

Het maakt mij dan ook boos als anderen zeggen dat dit niet mag en kan. Hoezo mag het niet, hoezo kan het niet? We laten onze dieren niet lijden maar onszelf wel? Of dat het niet God zijn wil is: wat mij betreft onzin. Als er een God was, liet hij dit niet toe en zou hij zijn geliefde volk niet eeuwig blijven straffen.

Iedereen heeft het recht om

Leven ís een hoop getob Willem Lemmens, hoogleraar ethiek aan de universiteit van Antwerpen, heeft groot gelijk.

De dood op verzoek raakt ingeburgerd en ik vind dat verschrikkelijk! Het heeft mijns inziens allemaal met dat rottige bezuinigen in de zorg te maken.

Met plaatsing in een woongroep voor 24 uur met veel buitenactiviteiten, heel veel sporten en gezelligheid had het met Eelco heel anders kunnen gaan. Ik word hier heel verdrietig van.

Modelgezinnen bestaan niet en het leven is nu eenmaal een hoop getob, en dat moet ik me-

zelf ook iedere dag realiseren, want die vervelende media bestoken ons met droombeelden die amper reëel zijn. En modelkinderen bestaan dus ook niet.

Misschien heb ik met mijn berichtje een paar mensen aan het denken gezet.

Ik wens iedereen heel veel sterkte en hoop vurig dat het met Eelco toch nog de goede kant op gaat.

Ik zal een kaars bij Maria voor hem opsteken, dat doe je nu eenmaal als je 76 bent.

We wilden er niet aan

Dagelijkse worsteling

Onze geliefde zoon Arno had op allerlei manieren aangegeven dat het leven te zwaar was geworden. Wij wilden er niet aan.

Dat hij alleen het laatste stukje heeft moeten doorstaan, heeft ons veel pijn gedaan. Arno was toen al los van ons, maar ik heb vaak gedacht: hadden we je ermee kunnen helpen? Daarom veel sterkte voor Eelco en familie. Goed van hen om psychisch lijden in het openbaar te brengen en chapeau voor het BD.

Chapeau Lucas van Houtert dat je dit onderwerp op de voorpagina hebt geplaatst. Een zeer helder en ontroerend verslag. Ook wij hebben dagelijks te maken met de angsten en de worstelingen van onze 42-jarige autistische zoon. Gelukkig wordt er nu openlijk gediscussieerd over euthanasie en wordt het hopelijk beter voor mensen die geestelijk ondraaglijk lijden om hun lijdensweg te beëindigen.

Bij dezen een warme groet voor Eelco.

Hannie Hurkmans Oss

Ina Haverhals Kaatsheuvel

Mia Savenije

over zijn eigen leven te beslissen. Uiteraard is het belangrijk dat de juiste zorg wordt geboden en een weloverwogen beslissing wordt genomen.

Ieder mag zijn mening hebben, ik wil vooral duidelijk maken dat je niet kan/mag oordelen over een ander zijn lijden.

Eelco, ik ken je verder niet, maar je raakte een gevoelige snaar bij me. Ik heb heel veel respect voor jouw keuze, maar ook voor die van anderen.

Ik wens je een goede reis naar rust en een lijdensvrij volgend leven (mocht dat er zijn)!

Suzanne Brouwer

Niet-autist weet niet hoe het is Graag wil ik reageren op het artikel over Eelco. Ik ben zelf een vrouw van 30-35 jaar en ik heb zelf ook autisme (asperger). Ik sta voor 200 procent achter de keuze van Eelco.

Wie zijn anderen om te bepalen dat Eelco moet blijven leven?

Die mensen weten en beseffen niet wat voor een zware strijd het leven voor Eelco is. Niet-autisten weten niet hoe zwaar het leven soms kan zijn en weten niet wat voor een chaos het soms is in het hoofd van een autist.

Wat ik van de huidige regels rondom zelfdoding vind? Ik vind dat ieder zelf moet kunnen bepalen wanneer hij of zij doodgaat, ongeacht de leeftijd (mits iemand natuurlijk wel volwassen is). Als iemand wil sterven, dan heeft hij of zij hier zijn eigen redenen voor en is over die keuze waarschijnlijk al vaak en goed nagedacht. Ik vind dus dat eenieder de mogelijkheid moet hebben en moet kunnen krijgen om euthanasie te plegen. Ongeacht de reden en ongeacht of iemand wel of niet lichamelijk en/of geestelijk lijdt.

Anoniem

Het recht om te zeggen dat het niet langer gaat Afgelopen zomer is mijn lief overleden. Hij was 39 jaar.

Op zijn rouwbrief stond: ‘De dood is minder erg als je uitgeput bent.’

Mijn vriend had al zolang hij zich kon herinneren last van psychiatrisch lijden. Vele diagnoses, ontelbare behandelaars.

Hij is de afgelopen acht jaar meer opgenomen dan thuis geweest. Soms ging het iets beter en omdat hij van nature een optimist was, probeerde hij er dan alles uit te halen. Maar altijd kwam de terugval en elke terugval werd steeds ernstiger.

Mijn vriend heeft twee keer geprobeerd zich van het leven te beroven, twee keer heeft hij dat ternauwernood overleefd. Uiteindelijk heeft hij euthanasie aangevraagd. Zijn artsen zagen geen behandelmogelijkheid meer en ondraaglijk lijden was er zeker. Euthanasie door een arts is in laatste instantie geweigerd, omdat er misschien toch nog een behandelmogelijkheid

zou zijn. Maar mijn vriend wilde niet meer.

Uiteindelijk heeft hij gekozen voor zelfeuthanasie. Hij heeft zijn laatste energie gebruikt om te regelen dat hij alsnog op een menswaardige manier kon sterven. Hij heeft zelf het dodelijke poeder gekocht en op een van tevoren afgesproken datum ingenomen. Hij heeft zijn uitvaart geregeld. Hij heeft afscheid kunnen nemen van zijn kinderen en van mij. Hij is rustig gestorven in bed, niet op een gewelddadige, traumatische manier.

Ik wilde niet dat hij doodging, maar ik vind tegelijkertijd dat je, ook als een ziekte niet lichamelijk is, het recht hebt om te zeggen dat het niet langer gaat.

Dat je niet langer wilt vechten.

Omdat je uitgeput bent.

Ingrid Broess Den Bosch

Nieuw bewustzijn over leven en dood is nodig Hulde aan het BD om ervoor te kiezen de voorpagina te vullen met dit grote en zware onderwerp. Hulde ook aan de inhoud, de zorgvuldig geschreven teksten en de integriteit van en naar de nabestaanden toe. Dit soort werk maakt van het BD een kwaliteitskrant.

Door mijn jarenlange werk als geestelijk verzorger weet ik van de hoed en de rand in dit debat over het zelfgekozen levenseinde. Mijn werkveld waren de ouderen, het voltooide leven, maar de uiteindelijke doodswens is dezelfde, al komt die vanuit een andere hoek.

Goed dat Eelco geholpen mag worden in zijn wens om te sterven. Dat hij hier mee naar buiten komt, is bewonderenswaar-

dig, hulde daarom ook aan deze bijzondere dappere man.

Ik zou graag zien dat overheid en samenleving meer oog krijgen voor het fenomeen doodswens, hoe die te begeleiden bij jonge en oude mensen. Nu is alle behandeling erop gericht om een doodswens om te zetten in een hernieuwde zin in het leven. Er zal een nieuw bewustzijn over leven en dood moeten komen om begeleiding van doodswens zo vorm te geven dat de persoon zelfde regie kan houden, en de verantwoordelijkheid mag leren dragen voor zijn wens om te sterven en de eventuele uitvoering daarvan.

Rachel Höppener Tilburg

Nek-aan-nekrace CDA en Team Meierijstad Regiokatern pagina 11: Mobiele stemmers blijven weg Reacties en uitslagen op

bd.nl/meierijstad

Alles zoals Eelco het wilde Eelco de Gooijer was kalm, toen het moment van euthanasie daar was. ,,Maar dat betekent niet dat dit makkelijk is.”

Chris van Mersbergen Tilburg

at moet je zeggen, nu Eelco er niet meer is?

Het is goed, ja, want goed is het. Eelco wilde het zo, en zijn hartenkreet in deze krant dat we om moeten kijken naar hen die psychisch lijden bereikte vele duizenden. En dus zijn ze in staat om hier rustig samen te zitten, in de woonkamer van het ouderlijk huis.

Moeder Monique was erbij ‘s ochtends, toen het infuuskraantje open ging. Eelco zat in zijn eigen huisje, in zijn eigen stoel. Hij was kalm onder zijn euthanasie. Liefst 23 minuten duurde het, voor hij zijn laatste adem uitblies. „Eelco is groot, hè.”

Op dat moment zat de rest – vader Bert, zus Jelke en haar vriend Jeroen, goede vriendin Nicole en haar zoontje Ilkay – in een fijn café aan een stuk gebak. Eigenlijk nog best gezellig. Wat moet je anders op zo’n moment? Tegen kwart voor twaalf kwam het bericht dat het gebeurd was. Bert: „Als je het dan zwart op wit ziet staan, komt het toch heel hard binnen.”

Hij had het zijn zoon nog meer-

W

Moeder

Monique, vader Bert, vriendign Nicole en zus Jelke bijeen na de euthanasie van Eelco. FOTO DOLPH CANTRIJN

maals gevraagd: wil je dat ik er ook bij ben? Nee, zei Eelco, dat hoeft echt niet. „Maar beter ook”, zegt Bert. „Anders had Monique er twee gehad om op te letten. Zij kan dit beter dan ik. Monique is zo ontzettend sterk.”

Dan zijn er toch tranen, bij Jelke.

Want het kan allemaal wel waar zijn, dat broerlief dit graag wilde, dat het precies gegaan is zoals hij wilde en dat iedereen er vrede mee heeft, maar: „Dat betekent

9°C

Brabants Dagblad

Pagina 3 en bd.nl/eelco

Meer weer: &katern P12

Tilburg Donderdag 24 november 2016

niet dat dit makkelijk is. De periode op weg hier naartoe was zó zwaar. Niet eens de heftigheid dat iemand dood gaat, maar het feit dat je het elke minuut met je meedraagt.”

Belangrijke laatste woorden had Eelco niet meer in petto voor zijn naasten. Zo was hij niet. Nicole: „Gewoon doei, dat was het.” Bert: „Alles was al gezegd.”

bd.nl Ook voor het laatste regionale nieuws

Jaargang 246 Het BD is onderdeel van:

Prijs €2,00 Geen krant ontvangen?

Bel 088-0561530

NIEUWS

donderdag 24 november 2016

3

GO

Voor altijd een uithangbord Voor Eelco de Gooijer had het leven weinig waarde.

In de laatste weken gaf de Tilburger zijn bestaan nog betekenis.

Gisteren overleed hij.

Chris van Mersbergen Tilburg

O

f hij zijn doel bereikt heeft? „Absoluut”, zei Eelco de Gooijer dinsdag, een dag voordat hij via euthanasie uit het leven stapte. „Dat het zo veel teweeg zou brengen, had ik niet verwacht. Maar ik ben er heel tevreden over. Het heeft veel mensen aan het denken gezet.”

In de laatste weken van zijn bestaan kreeg het leven van de 38jarige Tilburger toch nog betekenis; zo zag hij dat zelf tenminste.

Voor De Gooijer, geboren met een trits stoornissen uit het autistische spectrum, had het leven nooit waarde. Althans lang niet zo veel, dat hij het waard vond om een natuurlijke dood af te wachten.

Dus koos hij voor euthanasie.

Een stap die hij in stilte had kunnen zetten, maar De Gooijer besliste anders. Hij greep zijn dood aan om aandacht te vragen voor psychisch lijden, en hoe ondraaglijk dat kan zijn. „Elke dag word ik wakker en denk ik: ‘Kut, ik leef nog’. Elke avond ga ik slapen en hoop ik dat ik niet

bd.nl/eelco Laat weten wat het overlijden van Eelco met u doet en lees de verhalen terug

Eelco de Gooijer stapte afgelopen dinsdag via euthanasie uit het leven. FOTO DOLPH CANTRIJN

meer wakker word”, zei De Gooijer op zaterdag 29 oktober in een interview in deze krant. Ook zijn moeder Monique en zijn psycholoog Sammy Peter kwamen uitgebreid aan het woord.

Het euthanasieverhaal van Eelco maakte een lawine aan reacties los.

OM eist 1,2 miljoen van Willy Selten DEN BOSCH/OSS Het Openbaar Ministerie eist ruim 1,2 miljoen euro van vleeshandelaar Willy Selten. Het is volgens de aanklagers het geschatte voordeel dat hij heeft gehad door paardenvlees als rundvlees te verkopen.

Selten werd vorig jaar veroordeeld tot 2,5 jaar celstraf voor fraude met het vlees. Bij zijn vleesgroothandel in Oss werd in 2011 en 2012 ten minste 336.000 kilo paardenvlees verwerkt. In de administratie en boekhouding was dat niet opgenomen en de rechter veroordeelde hem daarom voor valsheid in geschrifte.

De rechtbank bepaalde eerder dit jaar dat Selten ook moet boeten voor het faillissement van zijn vleeshandel. De paardenvleesaffaire was een belangrijke oorzaak van het faillissement. De handelaar moet een voorschot van 1 miljoen euro betalen om het totale tekort af te dekken.

De rechtszaak over de claim van justitie begint maandag bij de rechtbank in Den Bosch. In het kamp van Selten wordt gelaten gereageerd op de claims. ,,Hij is al tot op het bot uitgekleed’’, zegt zijn adviseur Frank Peters . bd.nl/willyselten

Eelco de Gooijer 1978 - 2016

Alsof er op een blootliggende zenuw werd gedrukt. Uit het hele land reageerden mensen. Lotgenoten, die het leven ook niet meer zagen zitten. Ouders die door het leven moeten met de traumatische zelfmoord van hun kind, omdat een euthanasieverzoek niet werd

gehonoreerd. Mensen die Eelco simpelweg wilden steunen. Maar ook het christelijke deel van de samenleving roerde zich. De Gooijer werd de laatste weken bedolven onder smeekbedes om zich te bekeren. Het irriteerde hem soms. „Sommige mensen waren heel opdringerig. Maar de meesten heb ik antwoord gestuurd. Tegen mensen die me wilden bekeren, heb ik gezegd: ik zal God de groeten van je doen als ik boven ben.”

Dat de euthanasie gisteren plaats zou vinden, was in relatief kleine kring bekend. De laatste weken gebruikte De Gooijer voor het regelen van praktische zaken en het afscheid nemen van familie, vrienden en bekenden. „Dat ik niet meer zover vooruit hoefde te kijken - eerst een paar weken, vervolgens nog maar een aantal dagen - gaf me rust. De laatste dagen heb ik als heel fijn ervaren.”

En nu is Eelco de Gooijer er dus niet meer. Hij hoopt ook postuum een uithangbord te blijven van de strijd voor de erkenning van psychisch lijden, en een waardig levenseinde voor hen die dat als ondraaglijk ervaren. In 2015 werd 56 keer een euthanasieverzoek op die gronden gehonoreerd – veel vaker volgt nul op het rekest.

Nog één keer zette De Gooijer onlangs alles op een rijtje. Zijn er nieuwe argumenten die mijn euthanasiewens aan het wankelen brengen? Nee, was de stellige conclusie. Hij was blij dat hij mocht gaan. En dus draaide hij gisteren zelf het infuuskraantje open dat na 13.997 dagen een einde maakte aan zijn ondraaglijke bestaan.

De familie vraagt mensen voor hun medeleven het volgende adres te gebruiken: Zorgbelang Brabant T.a.v. familie De Gooijer Ringbaan Zuid 44 5022 PN Tilburg