S NAG LATHALA BLG III TOMO BLG IV.
SETYEMBRE - OKTUBRE 2017
ANG OPISYAL NA PAHAYAGANG PANGMAG-AARAL SA DIYALEKTONG LOKAL NG PAMANTASAN NG ATENEO DE ZAMBOANGA
Hakbang Patungo sa
Luntiang Ateneo ni Dave U. Cervas
BALITA Silingan Seni Visual Arts Festival 2017 ginanap sa AdZU
ISPORTS AdZU Umarangkada sa 3rd MPG 2017
G
umising nang maaga, magbihis nang mabilis, ihanda ang mga sarili at siyempre, ang inyong mga baunan!
Ang opisina ng Social Awareness and Community Service Involvement o mas kilala bilang SACSI ay isa lamang sa mga kasapian sa Ateneo na naglalayong palawigin ang kamalayan ng mga estudyante sa pangkalahatang suliraning kinakaharap ng pamantasan at lipunan, sa kabuuan, na maaaring nisanhi ng tao. Noong ika-4 ng Setyembre ay inilunsad ng nasabing organisasyon katuwang ang EcoWatch, ang kampanyang “Reuse More, Throw Less” (Muling gumamit, Iwasang magtapon) upang itaguyod ang paggamit ng mga baunan (lunch box) at sikero (tumbler). Ang proyektong ito ay isinagawa sa layuning masugpo bilang isa sa mga pangunahing problemang dinaranas ng unibersidad- ang iresponsableng pagtapon ng basura. Sa pagsisimula ng kanilang proyekto, mapapansin ang ilang pagbabago: ang pagpapalabas ng telebisyon sa kapetirya ng iba’t ibang proyekto at aktibidad na isinasagawa ng organisasyon sang-ayon sa inilunsad na programa, pagpapaskil sa
kuha ni MOHAMMAD SARAJAN
mga bulletin boards ng mga karagdagang kaalaman o lathala hinggil sa proyekto at naglagay at paglalagay ng mga standee sa mga matataong lugar sa kampus na naglalaman ng katagang “AdZU Goes Green” bilang paglalayong hikayatin ang bawat isa na pangalagaan ang kapaligiran sa pamamagitan ng ilang simpleng kaugalian. Halimbawa na lamang ay ang pagliligpit ng kinainan bilang paggalang sa susunod na kakain, pagsunod sa alituntunin ng wastong segregasyon ng mga basura, at pagpap’anatiling malinis ng mga pasilidad sa unibersidad.
Inilunsad ang kampanya sa pamamagitan ng isang programang isinagawa sa backfield, datapwa’t masama ang panahon, naitawid ng SACSI at Ecowatch ang aktibidad at mas napaigting ang kaalaman ng mga magaaral ukol sa nasabing proyekto. Tangi pa riyan, hindi lamang ang mga estudyante ang nakilahok sa panukulang gawain kundi pati rin ang mga concessionaires o mga nanininda sa loob ng kapiterya. Lahat ay inaasahang makikipagtulungan sa ikatatagumpay ng programang ito. Itinakda sa ika-18 ng Setyembre nitong taon ang pagpapatupad ng nasabing proyekto.
ASEAN Youth Forum Naganap sa AdZU ni Putli Monaira B. Amilbangsa II
LATHALAIN El Celebración: Hermosa Festival
BALITA Sauras Hall, binasbasan na at binuksan para sa 1 day Open House
B
ilang pagpapatuloy sa mga naganap na kampanya ng PIA-ASEAN noong Mayo sa mga lungsod ng Ipil, Pagadian, at Dipolog, ang Philippine Information Agency(PIA), katuwang ang Pamantasan ng Ateneo de Zamboanga at ang Commission on Higher Education (CHED) ay nagsagawa ng isang forum tungkol sa Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) para sa mga pinuno ng kabataan noong ika-5 ng Hulyo sa St Edmund Campion Lecture Hall ng Salvador Campus ng Ateneo de Zamboanga University. May di kumulang sa 200 panauhin mula sa 10 mga kolehiyo/pamantasan sa lungsod ang nakisama sa ASEAN youth forum, na may temang “UNIDO: One Vision, One identity, One Community, One ASEAN.”Kasama ng mga sarisaring youth-related activities para sa ASEAN campaign, layunin ng forum na maibahagi sa mga kabataan ng bayan ang impormasyon patungkol sa mga pagkakataon at mga benepisyo na makukuha mula sa ASEAN 50 plan kagaya na lang ng mga scholarship, student exchange program, madaling pagkakaroon ng trabaho, at iba pa. Malugod na binati ng dekano ng AdZU School of Liberal Arts (SLA) na si Dr. Robert Panaguiton ang mga panauhin sa kanyang paunang pagbati. Sa isang mala-Talk Show na paguusap, sina Rody P. Garcia, CHED assistant chief at NYC head Raymond Domingo ay nagbahagi
ng mga benepisyo ng kabataan sa ASEAN. Ang mga alumni ng Ship for Southeast Asian and Japanese Youth Program (SSEAYP) na sina Mark Saavedra at Joseph Lou Sta. Teresa ay nagbahagi rin ng kanilang mga karanasan sa ASEAN mula sa kanilang organisasyon. Matapos ang Talk Show ay ibinida naman ng mga kalahok ng mga kolehiyo ang mga pambansang kasuotan ng mga bansang miyembro ng ASEAN. Brent College bilang Myanmar; Immaculate Conception Archdiocesan School (ICAS) bilang Thailand; Pilar College bilang Cambodia; Southern City Colleges bilang Singapore; STI College bilang Indonesia; Universidad de Zamboanga (UZ) bilang Laos PDR; Western Mindanao State University (WMSU) bilang Vietnam; Zamboanga City State Polytechnic College bilang Malaysia; Zamboanga State College of Marine Sciences and Technology bilang Brunei Darussalam; at Ateneo de Zamboanga University bilang Pilipinas. Nagtapos ang programa sa pagbibigay parangal sa mga nanalo sa parada ng pambansang kasuotan. Best Dressed: na sina Ginoo at Binibining Singapore mula sa Southern City Colleges. Nilagdaan din ng mga dumalo ang Commitment Pledge o ang kasulatan ng kasunduan ng mga naroroon upang ibahagi sa kani-kanilang mga paaralan ang mga impormasyong natutunan nila sa ASEAN Youth Forum.
mula sa League of Leaders - AdZU SHS Facebook Page
Ecowatch Patuloy sa Adhikaing Bamboo Propagation ni Sylvia Lyssandra Tipoe
P
atuloy ang mga miyembro ng organisasyong Ecowatch sa kanilang proyektong naglalayong panumbalikin ang kalinisan at kagandahan ng mga tabing-ilog dito sa Lungsod ng Zamboanga sa pamamagitan ng pagpapalaganap ng mga punong kawayan. Nagsimula ang proyekto noong 2015 sa punlaan ng Pamantasan ng Ateneo de Zamboanga (AdZU), kung saan pansamantalang itinanim ang mga punlang kawayan hanggang sa mapalaki ang mga ito at maari nang ilipat sa kanilang permanenteng lokasyon. Ang paunang pondong pinansyal ay nanggaling sa Embahada ng Estados Unidos na sinundan naman ng paglugay suporta ng Kagawaran ng Kalikasan at Likas na Yaman (DENR). Layunin ng kagawaran na maipagpatuloy ang pangangalaga sa mga tabing-ilog. Natukoy ang 13 barangay sa lungsod ng Zamboanga na ipagpatuloy sa pahina 2
2
S NAG
BALITA
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
Sauras Hall, binasbasan na at binuksan para sa 1 day Open House ni Shekinah Crystal Batoy
kuha ni MOHAMMAD SARAJAN
NYD 2017 Ipinagdiriwang sa Lungsod ng Zamboanga ni Sylvia Lyssandra Tipoe
N T
anda ng patuloy na pagbangon ng Ateneo mula sa abo, nagdaos ang pamantasan ng misa bilang pasasalamat para sa pagtatapos ng pagsasasaayos ng Sauras Hall noong ikalabing-apat ng Agosto 2017. Kasama ang mga kontratista, mga inhinyero, at mga tauhan ng Ateneo, ang misa na pinangunahan ni Fr. Richard Ella ay nataon sa pagdiriwang ng kanyang kaarawan, kaya mas lalong nabigyan halaga ang pagdiriwang ng misa. Nagkaroon ng
open house kung saan napasok at nakita ng malapitan ng mga dumalo ang mga pagbabago at pagbubuting ginawa sa gusali upang hikayatin ang mga mag-aaral na galugarin, pasukin, at masubukan ang mga silid ng bago at pinabuting Sauras Hall. Maliban sa fiber retrofitting, bagong silid tulad dormitory rooms,
paglapat ng carbonpagdagdag ng mga ng employees’ lounge, at kapilya, idinagdag
din sa ikatlong palapag ng Sauras Hall ang tatlong conference rooms (na may glass board, smart TV, at Wi-Fi) na maaaring gawing isang malaking function hall. Sa ikaapat na palapag, hindi rin magpapatalo ang dalawang guest rooms na kompleto sa pangunahing kasangkapan. At ang huli sa lahat, na matatagpuan sa roof deck, ay ang fitness center na may sariling paliguan, mga kagamitan, at open activity area na maaaring pagdausan ng Zumba, Yoga at iba pang gawing pangkalusugan.
Malaking Asar Sa CHR ni Mischa Jade Taup
D
ahil sa laking dismaya ng mga mambabatas sa naging papel ng CHR o Commission on Human Rights sa administrasyong Duterte nitong mga nakaraang buwan sa war on drugs, ipinanukala nilang isara o ibaba sa isanlibo ang pondo ng ahensiya para sa taong 2018. 1-SAGIP party-list Representative na si Rodante Marcoleta ang unang nagmungkahi na isakatuparan ang P1000 pondo para sa CHR at ito ay nauwi sa mahabang debate sa kamara. Natapos ang debate sa Mababang Kapulungan sa ganap na 119 na mambabatas na sumang-ayon sa ipinanukalang badyet samantalang 32 ang tumutol dito. Ayon naman kina Reps. Raul Del Mar (1st district, Cebu) at Edcel Lagman (1st district, Albay), kung sakali mang naisakatuparan na ang ipinanukalang badyet, para naring ipinawalambisa na ng kasalukuyang administrasyon ang CHR. Ayon kay Del Mar, malabong makagalaw pa ang CHR sa kanilang itinalagang mga tungkulin kapag naisakatuparan na ng Senado ang P1,000 na badyet. Iba naman ang naging panig ni House Speaker Pantaleon Alvarez sapagkat naniniwala siyang hindi nagagawa ng mga nasa CHR ang kanilang tungkulin bilang tagapagtanggol ng karapatang pantao dahil narin sa pilit na paggiit ng nasabing ahensya sa karapatan ng mga namatay na adik o kriminal kaysa sa mga naging o magiging biktima ng mga ito. Ani Alvarez
sa CHR, "Kung gusto mo protektahan yung rights ng mga kriminal, eh kumuha ka ng budget doon sa mga kriminal," dagdag pa niya, "Ano'ng mandato nila doon sa Constitution ng Republic of the Philippines? Para protektahan ang karapatang pantao ng lahat. Hindi lang bantayan ang pulis, 'yung gobyerno, kung maabuso," Idiniin din ni Alvarez ang tungkulin ng CHR na ayon sa Konstitusyon na “the CHR should "investigate, on its own or on complaint by any party, all forms of human rights violations involving civil and political rights," ang pagdiin ni Alvarez dito ay pagtugon kay Rep. Rodante Marcoleta sa sinabi niya na ang krimen ng Abu Sayyaf, ang New People's Army at iba pang nonstate parties ay walang kinalaman sa paglabag ng karapatang pantao at ang mga ito ay maaaksyunan ng wasto na naaayon sa batas ng bansa. Idinagdag din ni Lagman, "A human rights violation is an offense committed by the state or agents by the state, not state parties like rebels, terrorists. When they commit crimes, they are sanctionable over the Revised Penal Code." [sic]
ang House of Representatives na ibalik o posibleng taasan pa ang pondo ng CHR sa kondisyon na magbitiw sa puwesto si Gascon. Sa kabila ng mungkahing inilahad ni Alvarez, buo pa rin ang loob ni Gascon na manatiling Chairman ng CHR at ipaglaban ang kanyang pangitain kasabay ang mga layunin nito.
Umapela naman si CHR Chair Chito Gascon dito. Aniya, gagawin parin nila ang tungkulin nila sa CHR sa kabila ng nasabing pondo. Dagdag pa niya, nakalulungkot ang naging pagbawas ng badyet at isa na rin itong paglalahad ng kongreso ng "whimsical & capricious display of vindictiveness." Ayon kay Alvarez, handa
Nangako naman ang Senado na sisiyasatin nila ang mga alegasyon laban sa CHR upang maibalik na ang wastong pondo nila. Kabilang dito si Sen. Bam Aquino at Francis “Chiz” Escudero na naniniwalang isang pangangailangan ang CHR sa bansa. Ipinaglaban din ni Sen. Panfilo “Ping” Lacson ang P678M pondo ng CHR sapagkat hindi na raw tama na isa na ito sa dalawa pang ahensya ng gobyerno na makatatanggap ng isanlibong pondo – NCIP (National Commission for Indigenous Peoples) at ERC (Energy Regulatory Commission). Aniya, inaprubahan na ng Senate Committee on Finance ang ipinanukalang P678 milyon na pondo bago pa man ito ay nakarating sa kamara. Sa kasalukuyan, ang kapalaran ng pondo ng CHR at iba pang ahensyang binigyan ng isanlibong pondo ay nakasalalay sa Senado. Bago pa man makagawa ng desisyon ang Senado, hinihikayat ng mga mamamayang Pilipino na siyasatin ng mabuti ang mga alegasyong laban sa kanila upang bigyan ng kapayapaan ang mga isyung isinangkot ng mga nasabing ahensya.
mga lokal na halaman.
punla ng kawayan para sa 20 ektaryang lupa.
Ayon sa mga pag-aaral, naaayon ang kawayan para sa mga watershed areas dahil sa uri ng kanyang ugat na malakas ang kapit sa matubig na lupa. Karagdagan pa dito ay malaki rin ang naitutulong ng kawayan sa pagbabawas ng carbon dioxide at sa pagsipsip ng tubig sa kapaligiran. Tinatayang 4468 ang kinailangang
Ang proyektong Bamboo Propagation ay nakabatay sa mga komunidad ng Zamboanga at iminungkahi para sa aktibong pakikilahok ng mga mag-aaral, mga guro, at mga kawani ng AdZU ukol sa pangangalaga at proteksyon ng kapaligiran ng lungsod. Panukala rin sa mga komunidad ang dagdag na kabuhayan
oong Nobyembre 6-10 ay dumapo ang halos 3000 kabataang Katoliko, na nanggaling sa 84 na archdiocese sa Pilipinas, dito sa Lungsod ng Zamboanga upang makiisa sa pagdiwang ng National Youth Day (NYD) 2017. Ito ang unang pagkakataong ganapin sa lungsod ang nasabing pagdaraos ng mga kabataan bilang mga anak ni Birheng Maria at disipolo ni Hesus. Ang NYD ang pinakamalaking pagtitipon ng mga Katolikong nageedad ng 13 hanggang 39 taong gulang at aktibong nasasangkot sa ministeryo ng kabataan sa simbahan. Sa temang “The Mighty One has done great things for me, and holy is His name” (Luke 1:49), nilalayon ng pagtitipon ang lumalim ang pananampalataya, matuklasan muli ang potensyal na gumawa ng pagbabago sa lipunan at simbahan, mabatid ang mga isyu at hamon na hinaharap ng mga parokya, maging mas maunawain at madamayin sa pinaliligirang lipunan, at maglahad ng makabuluhang kaalaman at solusyon sa mga suliranin ng sangkatauhan ang kabataang Pilipino. Nanirahan ang mga delegado o “manlalakbay” sa mga lokal na pamilyang nagbukas ng pinto ng kanilang tahanan. Mayroong apat na Festival Sites: ang Ateneo de Zamboanga University bilang Bethlehem, Immaculate Conception Elementary School bilang Nazareth , Pilar College bilang Jerusalem, at Claret School bilang Cana. Ito ang mga pook kung saan nagkaroon ng maramihang pagbabasa, pagbabahagi, at pagbubuklud-buklod ng mga kabataang manlalakbay at kanilang mga tagapangasiwa. Iba’tibang programa rin tulad ng Barrio Fiesta at Festival Night ang hinanda ng mga lokal na parokya para sa mga bisita. Walang klase sa kolehiyo at Senior High School sa kabuuan ng NYD 2017.
kuha ni MOHAMMAD SARAJAN
mula sa pahina 1
napapaligiran ng malalaking ilog at kung saan laganap ang baha at pagguho ng lupa. Ang mga lugar na ito ang bibigyang-tuon sa pagtatanim ng mga kawayan. Pinagkalooban din ang Ateneo ng mga pinagtibay na lupa (adopted areas) sa Dulian, Bungiao, Lamisahan, at Salaan, na kung papasama-samahin ay aabot sa sukat na humigit kumulang 20 ektarya. Ang lupang ito ay nakalaan sa mga kawayan at iba’t ibang uri ng
mula sa mga itinanim na kawayan. Sinimulan ang pagtatanim ng mga kawayan noong ika-2 ng Setyembre, at pagkalipas ng isang taon ay susuriin ang mga ito at ang kanilang epekto sa mga lugar na kanilang pinagtaniman. Sa ngayon ay patuloy ang pagpapatupad ng proyekto, at inaasahang sa mga susunod na taon ay masasaksihan magandang epekto nito sa komunidad.
S NAG
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
BALITA 3
BEACON wagi sa National Media Conference ni Audrie Keith Sepe
N
ag-uwi ng karangalan ang The Beacon Publications mula sa ginanap na 11th National Media Conference noong ika13-15 ng Setyembre sa La Carmela de Boracay, Malay, Aklan na may temang “Advocating Ethical Campus Journalism amidst Social Challenges”. Ang nasabing patimpalak ay pinangasiwaan ng School Press Advisers Movement Inc. (SPAM Inc.) sa pamumuno ni Richard Briones. Taun-taon, tinitipon ng organisasyon ang mga estudyanteng mamamahayag mula sa iba’t ibang paaralan sa buong bansa upang makilala at mahuna ang kanilang mga talento’t potensyal sa larangan ng pamamahayag. Sa taong ito, nagawang masungkit ng The BEACON Publications ang sumatutal na sampung parangal mula sa iba’t ibang katergoryang kanilang sinalihan. Apat sa mga kalahok kabilang na ang kanilang modereytor ay nagwagi sa indibidwal na patimpalak. Ikalawang pwesto sa News Editing (English):
Audrie Keith Sepe (Punong Patnugot) Ikalimang pwesto sa Conventional Photojournalism (English): Christine There Oboy (Patnugot para sa Pamamahala ng mga Ugnayan) Ikasampung pwesto sa Graphic (Filipino): Jonie Alaban (Kartunist)
Story
Ikasampung pwesto sa Copyreading and Headline Writing (Adviser’s Category): Leah Panaguiton Higit pa rito, pinarangalan rin ang The BEACON ng anim pang gantimpala sa Paper-based Publication Division gaya ng Ikatlong pwesto sa Top 10 Magazine, ikalawang pwesto sa Best Art/ Illustrattion, ikatlong pwesto sa Best Feature Story, ikaapat na pwesto sa Best Feature Page, ikapitong pwesto sa Best Cover Design at ikapitong pwesto sa Best Layout Design. Maliban sa mga parangal na nakamit, nahalal rin sa National Federation of Campus Journalists si Audrie Keith Sepe bilang Kinatawan ng Mindanaos.
AdZU Peacepaths Inilunsad para sa Pagpapalakas ng mga IP Communities
N
ni Putli Monaira Amilbangsa II
oong ika-10 ng Oktubre sa Sauras Hall ng AdZU Salvador Campus, ang Center for Community Extension Services ng Pamantasan ng Ateneo de Zamboanga kaugnay ng Assisi Development Foundation Incorporation (ADFI) ay naglunsad ng programang PEACEPATHS para sa mga Indigenous Peoples (IP) communites ng lungsod. Dumalo ang iba’t ibang mga pinuno ng mga tribong Sama at Sama Bangigi, presidente ng ADFI na si Benjamin Abadiano, National Commission on Indigenous People (NCIP) Regional Director Henrico Gumibao, at Executive Assistant on Barangay Affairs Artura Onrubia para sa pambungad na seremonya ng paglunsad ng programang ito. Malugod na sinalubong ng presidente ng AdZU na si Fr. Karel San Juan, SJ ang mga panauhin. Naglalayon ang Partnership for Economic and Cultural Enhancement of Peoples Actions Towards Harmony and Self-determination o PEACEPATHS
na maging paraan upang makapagpatupad at mapalakas ang karapatang kapayapaan ng mga miyembro ng mga IP communities. Ipinaliwanag ng Peace Advocacy Officer na si Ruth Guerrero ang mga plano para sa IP LEAD o ang Indigenous Peoples Leadership Education and Avocacy for Development na isang malaking bahagi ng programang PEACEPATHS. Ang IP LEAD ang magbibigay kaya sa mga pinuno ng mga IP communities upang mapangunahan ang pagpaplano at pagsasagawa ng mga hakbang para sa kapayapaan at pag-unlad ng kanilang mga lugar. Bibigyang daan ang mga pinuno ng mga IP communitis upang makapagsagawa ng mga pagpupulong upang makabahagi ng kanilang mga ideya at plano sa pagpapatupad ng kapayapaan at kaunlaran. Ang mga lugar na pagtutuunan ng programa ay mga komunidad sa Sitio Masalag-Latap ng baranggay Limpapa, Sitio Campo Uno ng baranggay Labuan, Sitio Monte Central ng baranggay Patalon, at ang isla ng Simariki ng baranggay Talon-Talon.
Duterte idineklarang Malaya na ang Marawi ni Audrie Keith Sepe
N
oong ika-17 ng Oktubre, idineklarang malaya ng Pangulong Rodrigo Duterte ang Marawi mula sa 147 na araw na sagupaan laban sa pangkat ng Maute. Ito ay matapos mapatay ang dalawang pinuno ng naturang grupo na sina Isnilon Hapilon at Omar Maute sa operasyong militar na isinagawa noong Lunes ng linggo ring iyon. Sa kanyang talumpati sa harap ng tropa ng mga militar, iminungkahi ng pangulo na ang deklarasyong ito ay di lamang para sa kalayaang natamo kundi isa ring deklarasyon ng simula ng rehabilitasyon sa lungsod ng Marawi. Ayon sa datos na inilahad ng Hukbong Sandatahan ng Pilipinas, mula noong Mayo hanggang Oktubre 16, 2017 humigit kumulang 824 rebelde na ang napatay, 827 na armas ang nabawi, 1771 bihag ang nailigtas at 162 sundalo ang namatay, habang 1000 ang sugatan. Matatandaang noong 23 ng Mayo nang lusubin ng grupong Maute ang mapayapang lugar ng Marawi at kumitil at bumihag ng mga inosenteng sibilyan. Nang dahil dito, kinailangan ang maagap na resolusyon upang makontrol ang sitwasyan kung kaya’t idineklara ang Martial Law sa buong Mindanao. Bagamat malaya na ang Marawi mula sa kamay ng mga rebelde, ang pagpapatupad ng Martial Law ay magpapatuloy hanggang sa Disyembre ngayong taon.
"Sinaluduhan ni Pangulong Rodrigo Duterte ang mga sundalo matapos niyang ideklara na malaya na ang Marawi City..." mula sa philstar.com | AFP
4
S NAG
BALITA
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
HIV: Dapat bang katakutan? ni Fatima Dia T. Ahaja
S
a mga balita man o paaralan, ay atin nang nabatid ang tungkol sa Human Immunodeficiency Virus o mas kilala bilang HIV, na siyang sanhi ng posibleng pagkahantong sa AIDS at umaapekto sa milyun-milyong tao sa mundo. Ito’ y naisasalin sa pamamagitan ng pagtatalik sa taong may HIV, paggamit ng maling karayom na ginamit sa isang taong may HIV, at pagpapasuso ng inang may HIV sa kanyang sanggol. Sa ating bansa, ang mga naitalang kaso ng HIV na dating iilan lamang ay patuloy ang pag-akyat ng bilang. Malungkot mang isipin, pati mga kabataan ay naaapektuhan rin. Sa katunayan, nangunguna sa ngayon ang Pilipinas na may pinakamabilis na paglago ng bilang ng may HIV sa buong Asia- Pacific. Ayon pa sa pinuno ng AIDS Research Group ng Research Institute for Tropical Medicine (RITM), ang kasong ito ay isa nang "national emergency". Sa nakalipas na anim na taon simula noong 2010 hanggang 2016, pumalo na sa isang daan at apatnapung porsiyento (140%) ang pagtaas sa bilang ng may HIV sa Pilipinas. Mula ito sa tinatayang 4,300 noong 2010 hanggang 10,500 sa 2016. Karamihan dito ay buhat ng pagtatalik sa pagitan ng dalawang kalalakihan (MSM), at mga babaeng transgender at
ang lalaking kaanib (TGW). Bukod pa rito, kalakip ng labis na paglobo ng HIV sa Pilipinas, ay ang pagbaba naman ng bilang ng HIV sa ibang bahagi ng AsiaPacific. Kung aangkop sa tugon ni Eamonn Murphy, ang Director ng UNAIDS Regional Support Team para sa Asia-Pacific, maliit lamang ang oportunidad ng bansa upang labanan ang epidemya. Batay naman sa pinakahuling ulat ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH) sa buwan ng Abril nitong taon, mahigit walumpung porsyento (80%) ng mga apektado ng virus ay nabibilang sa pangkat ng may labinlima hanggang tatlumpu’t apat (15-34) na taong gulang, kung saan mahigit kalahati dito’ y nasa dalawampu't apat (24) ang edad pababa. Ang mga nasabing datos ay naka-aalarma pagkat ito ay nangangahulugan na ilang kabataang PIlipino ang di nabibigyan ng sapat na edukasyon hinggil sa pamamahala ng kanilang sekswal na kalusugan. Sila ay dapat pagtuunan ng pansin at maturuan ng tamang prebensyon. Inaatake ng HIV ang resistensya (immune system) ng katawan na nakatutulong sa pakikipaglaban sa impeksiyon. Kalaunan, kapag ang tao’y hindi agad nalapatan ng lunas, ang immune system nito ay lubhang manghihina. Sa dakong huli, ito ang sanhi ng pagkakaroon
ng Acquired Immuno Deficiency Syndrome o AIDS. Sa gayon, dahil ang karaniwang kinabibilangan ng HIV ay nasa mababang edad (15-24), nararapat lamang na ang pag-iwas dito ay magsisimula sa mga kabataan. Sang-ayon sa batas, kinakailangan rin ng pahintulot ng magulang ang nasa labing-walong taong gulang (18) pababa bago sila masuri para sa HIV, at ito’y kadalasang nagiging hadlang para sa mga batang di maiharap ang sarili sa kanilang mga magulang. Dagdag pa rito, ang taong may HIV ay kadalasang kinukutya at nahuhusgahan sa lipunan. Hanggang ngayon, namamayagpag pa rin ang estigma na kalakip ng sakit. Kaya, ang mga taong maaaring tinamaan ng HIV ay may pag-aagam-agam sa pagtanggap ng pagsusuri at lunas, kasabay nito ang halong takot at pagkakaila sa katotohanan. Ang pagdami ng mga kaso ng HIV sa bansa ay di dapat ipagsawalang bahala. Kabilang sa mga hakbang na isinasagawa upang malutasan ang pagtaas ng may HIV ay ang pamimigay ng condom sa mga grupong may mataas na posibilidad na mailinan ng HIV. Itinaas din ang inilaang pondo para sa programa ng HIV sa mga nakaraang taon, at sinimulan din ng DOH ang pamimigay ng libreng antiretroviral na gamot sa mga apektado ng sakit.
likha ni JOHN GUALBERT CACES
Ngunit, naging epektibo nga ba ang mga ito sa pagsugpo ng epidemya? Marahil, dulot na rin ng mga makabagong teknolohiya, mas madali nang mapalapit ang loob sa kung kanino man. Kaya kinakailangan nating mamulat, lalong-lalo na ang kabataan hinggil sa pagpapahalaga sa seguridad ng ating pansariling pangangatawan. Samakatwid, lumayo tayo sa maaaring kapupulutan ng dahilan sa pagtamo ng HIV. Dapat nating isaisip ang sariling kapakanan at tumalikwas sa mga kagustuhang hindi mainam. Sa kabila ng lahat, ayaw nating maging kasangkot sa anumang makapagdudulot ng panganib sa ating buhay.
AdZU, sacao el
100% passing rate na ECE, ECT board exam
por John Dexter Canda
Y
a celebra el Universidad Ateneo de Zamboanga despues ya anuncia el Comision de Regulacion Profesional o Professional Regulation Commission (PRC) del aca-27 de Octobre el resulta del examen de la junta para na ingeneiro electronica y tecnico en electronica.
kuha ni MOHAMMAD SARAJAN
Silingan Seni Visual Arts Festival 2017 ginanap sa AdZU
I
nihandog ng Ateneo de Zamboanga University Center for Culture and the Arts at ng Gallery of the Peninsula and the Archipelago sa suporta ng National Commission for the Culture and the Arts at ng Pamahalaang Lungsod ng Zamboanga ang Silingan Seni International Visual Arts Festival 2017 na ginanap noong ika-24 at ika-25 ng Oktubre sa Pamantasan ng Ateneo de Zamboanga bilang isa sa mga aktibidad ng Zamboanga Hermosa Festival 2017. Dumalo ang mga panauhin at mga kalahok mula sa iba’t ibang parte ng Mindanao at ng Sabah, Malaysia upang maibahagi at maipakilala ang iba’t ibang mga sining ng kanikanilang mga kultura. Sa unang araw ay nagkaroon ng opening ceremony sa Carlos Dominguez Conference Hall
ni Putli Monaira Amilbangsa II
kung saan ay malugod na sinalubong ni Marco Alfino “Kiko” Miranda D. ACCA ang lahat ng delegato at dumalo sa programa. Sa kanyang mensahe ay ibinahagi ni G. Miranda na ang Silingan Seni 2017 ay napapanahon sa ika-isang dekada ng Gallery of the Peninsula and the Archipelago ng AdZU, ang magsisilbing entablado ng kultura at sining ng mga delegato. Pagkatapos ng opening ceremony ay ginanap ang iba’t ibang mga sesyon na inihanda. May mga proyektong art-on-site na ginawa ang ating mga Mindanaoan artists kasama ang mga artists ng Sabah. Sa gabi naman ay naganap ang pagbubukas ng Silingan Seni Visual Art Exhibit sa Gallery of the Peninsula and the Archipelago na itinampok ang 40 likha ng mga nagambag na mga artists. Sa ikalawang araw naman ay nagpatuloy ang mga sesyon at workshops para sa mga
delegato. Nagkaroon din ng screening ng pelikulang Entre Medio Del Fin ni Ryanne Murcia sa CDCH. Ang Silingan Seni Project ay isang Cross Border Art Initiative ng mga Mindanaoan at Sabahan Visual Artists na naglalayong makapagtampok at makapagbahagi ng iba’t ibang mga sining biswal ng Mindanao at Sabah. Ang salitang Silingan ay salitang Bisaya na nangangahulugang “kapitbahay,” at ang Seni ay salitang Malay na may ibig sabihin na “masining.” Bukod sa pagiging isa sa mga inaabangang kaganapan ng Zamboanga Hermosa Festival, ang Silingan Seni 2017 ay isa na ring panimula para sa Mindanao Week of Peace ngayong Nobyembre. Ang Silingan Seni Visual Art Exhibit naman ay magtatagal at maaaring bisitahin sa Gallery of the Peninsula hanggang sa ika-17 ng Nobyembre.
Asegun con el noticia, doce estudyante que ya gradua na Universidad el ya pasa na examen. Adicionalmente na buen resulta, ya man top tambien si Eric Jester C. Lim na examen del tecnico en electronica, llevando el cabo de top two na todo nacion. Uno tambien si Eric na maga ya pasa na examen de ingeneiro electronica y miembro de clase de 2017 del BS ECE del Universidad. Ya expresa tambien el presidente del Universidad, si Fr. Karel San Juan, con el disuyo gracias y alegria na departmento de ingeneiro del escuela, asi como con Louie Gallardo, jefe del ya mentiona departamento, y Rochelleo Mariano, decano del Facultad de Ciencias y Tecnología de la Informacion o College of Science and Information Technology (CSIT), respectivamente. Ademas, este el lista del maga ya pasa na examen na que ya gradua na AdZU: Arthur Christian Cabatingan, Carlos Lester Covarrubias II, Danika Grace Galvez, Rodney Angelo Galvez, Ronald Adrian Lim, Eric Jester Lim, Mark Lemuel Navarro, Jeremy Adrian Paragas, Ruth Bornilla Powers, Kim Rean Retusto, Christian Soriño, y Renzo Wee.
S NAG
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
EDITORYAL
EDITORYAL 5
Basura, mga Kalat, at mga Atenista
N
arito na naman at magpapaalala kami sa inyo na hindi biro para sa Ateneo ang isyu tungkol sa pagpapanatiling malinis ang ating kapaligiran. Sa dinami-raming mga hakbang sa pagpapatupad nito, hanggang nayon ba ay problema pa rin ang mga dumi at kalat sa ating tinuturing na “pangalawang tahanan”? Nakaiiling na nga lang kung isipin na isinasawalang bahala na lamang ng karamihan ang usaping ito.
Maliban sa alam nang lahat na Clean As You Go habit na isinusulong ng komunidad, kabi-kabilang mga paalala na nakapaskil, at mga color-coded na basurahan, may dagdag hakbang na naman ang pamunuan upang malutas ang matagal nang problema sa polusyon ng AdZU, ang pagdala ng sariling mga baunan at tumblers. Nariyan na ang magandang layunin ng hakbang na ito, pagbabago ang hangad ng solusyon nito, ngunit hindi maikakaila na madami pa rin ang tumututol dito. May mga tinatamad na magdala, mga nabibigatan sa pagdala ng baunan, at mga namamahalan sa pag-renta ng mga lalagyan
ng pagkain. Maging ang mga tindahan, na pinagmumulan ng mga kalat ay may komento rin sa dagdag na gastos na dulot ng bagong polisiyang ito. Kung ganito ba naman ang turing natin sa nakikitang solusyon ng pamunuan ay paano pa kaya natin tuluyang magawan ng paraan ang problema natin sa polusyon? Kung marunong lang sana tayong sumunod sa tamang pagtatapon at pagliligpit ng basura, ay di na tayo hahantong sa ganitong solusyon. May reklamo ka sa bagong polisiya? Ehdi gawan mo ng paraan ang ugali mong tamad magtapon at di tamang paghiwalay ng
likha ni CHRISTOPHER TABULA
iyong basura. Hindi naman dapat maging problema para sa atin ng pagpapanatiling malinis ng ating kapaligiran. Kung tutuusin, bilang mga Atenista, dapat ay nakasanayan na natin ang pag-aalaga sa ating kapaligiran dahil kasama ito sa mga magagandang asal na itinuro sa atin mula pagkabata pa lang. Isang malaking insulto para sa atin na maging isang
napalaking bagay ang problema ng pagpapanatiling malinis ng ating kapaligiran. Biruin mo, tayo pang dapat na may pinag-aralan ang hindi marunong sumunod sa simpleng pagtatapon at paghihiwalay ng basura? Isipin nga natin kung nararapat ba talaga tayong tawaging “men and women for others” kung kailangan pa natin ng others para magligpit ng nakakahiyang kalat natin.
THE
Anong Mas Matimbang, Panlabas o Panloob na Anyo?
PUBLICATIONS LUPONG PATNUGUTAN A.Y. 2017 - 2018 Punong Patnugot: Audrie Keith Sepe Pangalawang Patnugot para sa Sinag: Putli Monaira Amilbangsa Pangalawang Patnugot para sa Reveille: Dave Cervas Patnugot para sa Pamamahala ng mga Ugnayan: Christine Therese Oboy Patnugot ng mga Balita: John Dexter Canda Patnugot ng mga Lathalain: Hasmina Alfad Patnugot ng mga Balitang Isports: Rizanna Narag Tagawasto ng Kopya (Filipino): Sandy Beaufil Sisnorio Tagawasto ng Kopya (Ingles): Mischa Jade Taup Tagapangasiwa ng Komunikasyon: Candeline Galvan Punong Kartunist: Christopher Tabula Tagapangasiwa ng Fotografi: Mohammad Sarajan Punong Tagapangasiwa ng Dibuho: Ray Andrew Santiago Pangalawang Punong Tagapangasiwa ng Dibuho: Eleazar Torres TAGAPANGASIWA NG DIBUHO Shekinah Benitez, Jordan Lacosta, Reyna Santos FOTOGRAFI Ivan Bokingkito, Mica Ruste Khadija Ahamed-Kabeer, Alfrancis Alcuizar KARTUNIST Hazel Bayaras, Alano Lois Alano, Deanna Rose Bucoy John Gualbert Caces, Nica Franz Visitacion, Jonie Alaban, Rania Malali, Josedel Ancheta MGA KASAPING MAMAMAHAYAG Loren Marie Justo, Amira Solaiman, Almyrah Anudin, Charmine Grace Bannister, Mary Kathereen Cacayan, Jamilla Becca Daud, Anne Louise Falcasantos, Aisha Puy Ibrahim, Harmony Lucero, Katleen Mae Tampos, Fatima Dia Ahaja, Ciara Obillio, Sylvia Lyssandra Tipoe, Nehemiah Araojo, Alyssa Tubilag, Gavin Jean Gadingan, Shannah Maree Lomboy, Joseph Gerald Yu, Abdel Aziz Alfad, Shekinah Batoy LUBOS KAMING NAGPAPASALAMAT KINA: Coniely Mhar Himor Fatima Jermahar Emlan
TAGAPAYO Leah M Panaguiton
“
S
ni Mischa Jade Taup ...ang panlabas na anyo ay hindi katuwiran upang magkaroon ng dahilan na kumutya ng kapwa.
”
aksi ang lahat sa pagbabagong anyo ni Marlou na nakikilala natin ngayon bilang si Xander Ford. Bago pa umangat ang pangalan ni Xander Ford sa social media, gumanap siya bilang si Marlou na bahagi ng grupong Hasht5. Ang pagsikat ni Marlou sa larangang pagsayaw ay dulot sa pangungutya ng karamihan. Alam naman ng lahat na sumikat si Marlou hindi dahil sa kanyang husay sa pagsayaw, kundi dahil sa kanyang malakutyang anyo. Aminin na natin na madalas binabase natin ang halaga ng isang tanyag na tao base sa kanyang pisikal na anyo, lalung-lalo na sa kanyang mukha. Dalawang extremes lamang ang pinatutugunan ng pansin, at ito ay sobrang kaakit-akit o sobrang kakutya-kutya, at sa lagay ni Marlou, siya ay kakutya kutya. Sa kabila ng kaniyang anyo, kilala rin siya sa kanyang aura na mayabang, lalo na ngayon na nagbago na ang kanyang anyo, marami ang nagsasabing lumala ang ugali niyang pagyayabang. Lalo ito naging malinaw nang lumantad ang kanyang Facebook live na video kung saan kinukutya niya ang binti ni Kathryn Bernardo. Dahil dito, maraming tagahanga ni Kathryn ang umusbong ang galit kay Xander Ford. Giit nila, nahihibang na si Xander Ford dahil sa kanyang tinataglay na
“kagwapuhan.” Lalo lamang lumala ang ugali niyang ‘yon. Nadismaya rin si Ogie Diaz sa nagiging asal ni Xander Ford. Sa katunayan pa nga ‘yan ay ninanais ni Ogie at ng sambayanang Pilipino na sana mabawasan ang ganyang asal ni Xander Ford. Dapat kasi sa kabila ng pagbabago niya ng anyo, nanatili siyang mapagkumbaba dahil ikasisira lamang niya ang kanyang pagmamayabang. Ramdam na ramdam kasi ni Xander na hawak niya ang mundo sa kanyang kamay sa kanyang inaasal. Sa gitna ng usapusaping binabato kay Xander Ford, ninanais niya na makapagbago na siya ng kanyang asal dahil hindi na niya kinakaya ang pang-aapi ng maraming netizens sa kanya. Si Xander Ford ang patunay na tayong mga Pinoy ay malaki ang prayoridad sa kagandahan ng pisikal na anyo. Sa sobrang pagkahumaling natin sa ating nais na maging maganda sa paningin ng iba ay di na alintala ang pagpapabago ng ating mga bahaging katawan. Sana tumayong ehemplo si Xander Ford na ang panlabas na anyo ay hindi katuwiran upang magkaroon ng dahilan ang isang tao na kumutya ng kapwa. Gayundin, dapat marunong tayo lumingon sa ating pinanggalingan upang manatili tayong mapagkumbaba magpakailanman.
6
S NAG
OPINYON
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
Ano ang tingin mo sa bagong hakbang ng
AdZU sa pangangalaga sa kapaligiran? Joseph Gerald Yu
“
...may mga ilan din na mga pasaway at walang pakialam sa kanilang kapaligiran...
N
ililigpit niyo ba mga basura niyo pagkatapos niyong kumain o pagkatapos niyong gawin ang mga gawain na nagdudulot ng kalat sa inyong kapaligiran? Alam niyo ba ang salitang “CLAYGo”? Ang CLAYGo, o “Clean As You Go” ay isang kampanya na naglalayong pahalagahan ang kalinisan ng ating kapaligiran lalo na sa ating eskwelahan, ito ay kusang paglilinis ng inyong pinag-kainan, pinag-tambayan o kung ano mang ginagawa niyo na nagdudulot ng dumi sa inyong kapaligiran. Oo, kusa, yung tipong makokonsensya ka na lang pag hindi mo nilinis ang iyong mga kalat dahil ang daming nakapaskil na “Practice CLAYGo” at mga karatula na nagsasabing itapon ang inyong mga basura sa tamang lugar na nakikikita niyo kung saan-saan sa ating unibersidad, idagdag mo pa yung mga mababait na katauhan na kokonsensyahin at pipikunin ka kapag hindi ka nag CLAYGo, o diba? Iiwan mo pa ba mga kalat mo? Sabi nga ng nakakarami “Cleanliness is
”
Next to Godliness” pero sinusunod ba natin to? Oo, madaming tao ang malinis sa katawan pero bakit hindi natin magawa ang simpleng pagligpit ng kalat kapag nasa pampublikong lugar tayo at lalo na sa ating unibersidad? Ito ba ay dahil alam natin na may mga tao naman na maglilinis sa ating mga kalat? Sapat na ba yung rason na yun para iwan natin ang ating mga basura, hindi ba natin naiisip na may iba pang mga estudyante na gagamit sa pinag-upuan natin? Paano kung sa atin ito nangyari, yung uupo ka sana para tumambay o kumain pero kailangan mo pang iligpit ang mga naiwang kalat ng iba, diba nakakagigil! Ang CLAYGo ay matagal ng gawain ng mga estudyante sa ating unibersidad ngunit may mga iilan din na mga pasaway at walang pakialam sa kanilang kapaligiran ang nang-iiwan ng kanilang mga basura. Kaya sa mga taong sumusunod sa salitang CLAYGo sana maging magandang halimbawa kayo sa ibang mga estudyante at ibahagi sa kanila ang salitang CLAYGo, lalo na sa mga paparating na bagong henerasyon sa ating unibersidad. Mapa “senior high” man o “college”, lahat tayo may POTENSYAL sa paglilinis ng ating sariling kalat!
Hasmina Alfad
A
Kya yanan kita na change is coming, bya PDU30, pero in kanya awn kulang. Baka ini isab awn.
”
mbuuk guwaan amu na in pag gamit balik, hangkatiyu bugit campaign. Makipila kita mag gamit sin #AdZUGoesGreen iban hinangun? Mang in pag campaign iyan na awn na reminder ha lungan sin iskul kiosk, iban lamisahan na in mga bata iskul subay sila magbugit sin lummii nila marayaw. Iban isiyu in makalupa sin tindugan sin bata iskul ha laum iskulan? Iban pag ubus sin launching wayruun ra tuud ganti yanun ta na ha paper iban plastic pagkakaunan di ikabugit marayaw pagubus gamitun. Ha kasabunnalan, pangannal kun a in sila pyagisunan na igun in reminders ha table. Sa pagkita yattun awn mataud lummi kyatampunan. Marayi in pag iyaniyan sin yanun bukun siya enough. Bya ra siya ha mastal mu way pus dungugun ha lauman iban pag tagad mu ha bell humibuk. Ampa kaingatan na in bell humibuk awn hati surprise quiz. In this case, in surprise quiz ha lugay bulan sin katan paper bowls iban plastic cups kyabutang sin plastic nondisposable utensils. In kita kya warnigan na, sa in kawarningan yattun bya masakit kanila, reminded in bunnal kaiyan. Kya yanan kita na change is coming, bya PDU30, pero in
kitanio duma sin luluunan natuh pakaniyapakaniya. Sah maytah baha isab dih manjari dahun pa mga kabilikan natuh? Aun sawab bang maytah in magkakaun humarap pa dugaing bukun harap pa laum cafeteria pasal hipuh na sadja ini sin tau. Kita ko pagkawaun sin magjajaga (guard) in PET bottles daing ha mga batah-iskul iban mga bisita bang sila sumud pa laum sin campus, sah mabaya ako humati biadiin pa baha in kaagi sin kaibanan nagpa-guwah sin PET bottles? Aun baha ini mag-iismuggler pa guwah sin cafeteria?
In makasusa pa kako aun maghuhublut sin saksakan sin makina pagpapatayan kagaw (disinfection machine). Aun baha mga bakas nag-charge sin gadget nila sakali kialupahan hi supluh magbalik? Taimaun natuh na, manjari kitanio rimeklamo sin duwa parkalah nasabbut nakauna, sumugawah malisuh sadja tuud
Ampa hangkabulan daing ha bihaun timagnah sin AdZU Goes Green in aun na kitah natuh kasawahan. Dihilan tanio naa ba isab ini waktu, kitaun natuh naa bang unu naman in mahinang karayawan ha pagsusungun.
Shekinah Crystal Batoy
“
Kon ang kampus walay mansa ug walay sagbot, busa gi pakita ni ini kung unsa kalimpyo ang salabotan ug ang espiritu sa mga estudyante...
W
”
ala nay laing makapaguol kanako kay sa sa makitan nako ang akoang kaugalingon nga matang nga nagsinagbot ra sa akong kampus. Dili lang kay hugaw ug dili ni mayo, apan nagpakita pud ni ini siya sa unsang personalidad ang naa sa mga tibuok nga eskwelahan.
Kon ang kampus walay mansa ug walay sagbot, busa gi pakita ni ini kung unsa kalimpyo ang salabotan ug ang espiritu sa mga estudyante. Bisan pa niana, naglisud gyud kog pangita sa kon unsa ang kasingkasing ug kalag sa komunidad. Ako lang makit-an ang hugaw nga mga
isinalin nina Fatima Dia Ahaja at Fatima Jermahar Emlan
“
mahinang pa hikadayaw, bukun ka? Amu ini in mga kagunahan tali-taliun: Maunu baha in lanuh sin mga panyap pagkakaunan biyah na sin mga kalaylayan iban mga kabasubasuhan? Aun wakto in pag-iyanun nila malanuh, kahamutan mu pa misan in langsa atawa ka kananaman mu pa in landug ha suruh. Hambuuk ha mga kita ku naka-una ha pasalan panyap pagkakaunan amuna na in pamumutangan. Sah dih na yadtu maunu, kiabakan da isab solution.
Harmony Lucero
kanya awn kulang. Baka ini isab awn. Pag bisarahan ta in pros iban cons. In katan mabaya karungugan na awn bunga pagubus sin tuyu ha hanang ha planting. Ha katapusan sin goal amuna ins babaan in lummi ha laum iskulan. Pugtu ha katauran sin hati ha daily basis. Ha byaan, in maanan niya dirihilan ta in mother earth hangkatiyu tahun niya. Bukun baha malingkat hikapakita in baunan atawa ‘bento-style’ pagluluunan mu ha mga kabaghayan mu? Sawpama awn na locker mu, hugasan muna sadja in baunan mu pag-ubus hikatawh muna siya ha lawm sin locker supaya sakap siya mausal magbalik. Matanam baha? Huun. Dih mu pagkapamandu-ghahan dih kaw makasud pa laum sin campus bang kaw nagdara PET bottles? Pagkawaun nila. Hangkan na marayaw pa in ubusun mu naa inumun ha guwah ampa kaw sumud palaum sin campus. Bang ako, mabaya ako sin paper bag in luluunan bang magpami kakaun manahutmanahut biyah na sin mga tinapay. Malaingkan, kabalikan, wayruun di ha dunya in way salla-un. Sumugawah aun na sadja hikasagda iban aun da isab
lamesa, basurahan nga nangaawas na, ug mga sagbot nga dili natarong ug pagbulag sa ginahinan nga basurahan. Lain biya ni tanaw-on human sa imong tag-as nga klase nga gusto ra nimo magpahuway. Busa nagtuo ko nga usa sa mga paagi nga ma-menos ang sagbot diri sa kampus ay ang paggamit balik sa mga butanganag tubig ug mga balunan nga plastic para makunhod ang paglabay sa mga sagbot. Oo lagi, hasul ni siya sa sinugdanan kay magdala-dala man kag bug-at nga bag, apan kon huna-hunaon ra nimo, dako ni siyag pagpamuhonan para sa mas dakog hinungdan uban sa pinakagamay nga kantidad sa sakripisyo.
“
...manada lang syempre vivientes na ta palta “manners” y “empathy” para na environment...
Y
a conduci el SACSI con el “REUSE MORE,THROW LESS” campaign de este September 4. Un partnership project este campaign, na ta incluhi el todo Academic Organizations na ADZU, el El Consejo Atenista, Psych ICare, Peers Circle, Nursing Academic Organization, Liberal Arts Academic Organization, Science and Information Technology Academic Organization, Accountancy Academic Organization, y el Management Academic Organization. Na tiempo ahora, manada lang syempre maga vivientes na ta palta “manners” y “empathy” para na environment. Manada mga basura na kalayat lang na skwela, y hinde pa embwenamente ya buta na tamang
”
lalagyan. Un buen ehemplo este “reuse more, throw less” campaign na maga studyante na Ateneo De Zamboanga University. Ay insinya este campaign na maga estudyante, keda responsable y resourceful. Ay ayuda tambien este campaign, hinde lang na mga estudyante, pero pati ya tambien con el diatun environment. Manada benepesiyo este campaign para na ADZU. Un benepisyo de este campaign, el un mas areglaw comunidad na diatun eskwela. Ta ayuda este na maga estudyente praktisa keda maga mature indibidwal, maga indibidwal na responsible na diila maga basura y gamit. Porkawsa con este campaign, ay menora ya el maga basura y pwede pa man reduce el pollution. Ohala ay tiene buen epekto este campaign na ADZU.
LATHALAIN 7 S NAG 13 REASONS WHY [Ang Dress Code ay Mahalaga]
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
ni Candeline Galvan, isinalin ni Sandy Sisnorio
sa sariling kasuotan 11. Maiwawasan ang bullying at panghuhusga mula sa kapwa kung nagkaroon ng suliranin sa pagpili ng kasuotan 12. Mawawala ang peer pressure at kompetisyon sa kasuotan, kung ito ba ay mamahalin o mumurahin 13. Matututo tayong makiayon at hindi lamang magiging komportable sa nakasanayang pamamaraan nang pananamit.
I
sa sa patakarang pampaaralan ng ating bansa ay ang dress code. Kung mapapansin, karamihan sa mga paaralan ay may kanya-kanyang uniporme na ginagamit upang matukoy kung saang paaralan nabibilang ang isang mag-aaral. Gayunpaman, mayroon ding civilian attire kung saan naisusuot ng mga estudyante ang mga damit na gusto nila ngunit kapansin-pansing na mas nananaig ang pang-konserbatibong pananamit. Agad din nating mapapansin ang ganitong pananamit dahil iba ito sa mga napapanood natin sa mga dayuhang palabas na tinatawag nilang school attire. Kung ating susuriin ang ating college handbook, Nakasaad sa nonacademic functions and regulations, section 1.0, na dapat angkop at kaayaaya ang pananamit, nakatala din ang mga angkop at di-angkop na kasuotan sa loob ng pamantasan. Ngunit, bakit nga ba tayong mga mag-aaral ay nararapat pang sumunod sa mga patakarang ito kung mas naipapakita naman natin ang tunay nating sarili sa paraan ng ating pananamit? Nakatala sa ibaba ang 13 dahilan kung bakit nating kailangan sumunod sa patakaran ng Dress Code.
2.
3.
4.
5.
1. Ang dress code ay nagpapahayag ng pagkakapantay-pantay lalo na kung
may usapin tungkol sa estado sa buhay. Nagbibigay ito ng sense of belongingness pagkat nabibigyan ng pagkilala ang mga estudyante hinggil sa institusyong kanilang kinabibilangan Kabawasan sa sakit ng ulo sa kakaisip sa kung ano ang isusuot na damit papuntang eskwelahan o ang pang “OOTD” Nagpapahayag ito ng pagkakahalintulad at kumakandili ng kapamituganan sa mga mag-aaral Magsisilbi itong mensahe na kaya nating maging propesyunal, kung kaya tayo ay natuturuan na may tamang lugar, okasyon at oras sa iba’t
ibang uri ng kasuotan 6. Magsisilbi itong paghahanda sa trabahong ating kukunin na may kaugnayan sa tama at angkop na kasuotan. 7. Hindi hadlang, kundi isang paraan upang maging masunurin ang mga mag-aaral 8. Malaya nating maipagmamalaki ang ating pamantasan ng may dignidad 9. Masisiguro natin ang ating kaligtasan at seguridad dahil agad na matutukoy kung ikaw ba ay nabibilang o estranghero sa isang pamantasan 10. Magbibigay ito ng isang kapaligiran kung saan ang bawat isa ay may kaginhawaan at walang pangamba
Kahit ang mismong Director of Student Affairs na si Gng. Cristine V. Calunod ay naniniwalang ang pananamit ng isang estudyante ay dapat angkop at disente kahit na umabot na sa puntong umiinit na ang panahon. Sa kabila ng lahat, hindi ba nararapat lang na sundin natin ang mga patakarang ito? Kailangan nating ipantay ang antas ng pananamit kung saan tayo ay komportable at may pag-unawa sa iba. Marahil ay iniisip ng iilan sa atin na ang pagsuot ng magkakatulad na uniporme, apat na beses sa isang linggo ay nakasasawang tingnan kahit na hindi naman. Sa katunayan, ang pagkakaroon ng mga patakaran na tulad nito ay nakakatulong upang madisiplina ang ating mga sarili dahil may mga tungkulin tayo na sumunod sa mga patakaran upang magpakita ng respeto at lumikha ng matiwasay na kapaligiran para sa ating pamantasan.
Isang Maliit na Hakbang para
sa Malaking Kinabukasan hango sa Ateneo Communications Office video ng Ateneo de Zamboanga University Facebook Page
nina Shekinah Crystal Batoy at Ciara Mae Obillo, isinalin ni Sandy Sisnorio
I
sa sa mga imprastraktura na lubusang naapektuhan ng sunog noong nakaraang taon ay ang Fr. Manuel Maria Sauras SJ Hall o mas kilala sa tawag na Sauras Hall. Gaya ng pinakamamahal nating Brebeuf gym, ang Sauras Hall ay may malalim ding kasayasayan na hinding-hindi malilimutan ng bawat Atenean. “With the help of the university community, alumni, benefactors, and mission partners, AdZU works together and worked towards recovery, rehabilitation, and rebuilding from the fire”, ito ay ang mga salaysay ni Fr. Karel S. San Juan SJ. Pagkalipas ng isang taon, ang gusali ay inayos at muling itinayo upang mas gawing matibay. Sumailalam din ito sa Carbon-Fiber Retrofitting pagkatapos nitong dumaan sa iba’t ibang pagsubok para malaman ang katatagan ng
mula kay FR. WILFREDO SAMSON
imprastraktura. Ayon naman kay Fr. Richard V. Ella SJ, bise-presidente ng pamantasan, mayroon silang sapat na datos na nagsasaad ng mga detalye tungkol sa pagpapatayo ng gusali kaya sila ay nakatitiyak na mas matibay at mas ligtas ang gusaling muling ipinatayo. Kaya, masasabi nating handang-handa na ang Sauras hall sa pagbubukas muli ng pinto nito. Ngayon ay handa nang ibida ng Sauras hall ang panibago nitong Café Atenista na may 25 tindahan, isang employee’s lounge, dalawang conference rooms na may projector at internet connection. Makikita rin sa loob ng Sauras Formation Center ang mga silid-aralan, session rooms at discussion rooms na may Wi-Fi, smart TV at glass board. May karagdagang pasilidad ding nakatala sa listahan kabilang na rito ang
mga dormitoryo na maaaring tirahan ng 60. Meron ding kapilya para sa mga nagnanais na manalangin. Matatagpuan naman sa roof deck ang Sauras Fitness Center na may sapat na kasangkapang pampalakas at bukas ito sa lahat ng mga Atenean. Ang Sauras hall ay muling kinilala sa pamamagitan ng isang simpleng selebrasyon noong nakaraang ika-28 ng Hulyo, 2016. Ang muling pagbabalik nito ay naging isang malaking pangyayari para sa komunidad ng Ateneo. Nagsisilbi itong isang paalala na ang diwa ng Ateneo ay hinding-hindi matitinag sa kabila ng lahat ng problemang kinakaharap nito. Ang pamantasan ay patuloy na sumusulong tungo sa kaunlaran na mas pinatatag ng pagmamahal at suporta ng komunidad.
8
S NAG
LATHALAIN
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
Panahon ng mga Loding Petmalu ni Putli Monaira B. Amilbangsa II
mula kay ECHO ANTONIO
L
aganap na naman ang mga salitang kalye sa ating lipunan. LODI, PETMALU, WERPA, ORB/ORBSKI, RAPSA, kabi-kabilang mga social media platform gaya ng Twitter ay napupuno ngayon ng mga ganitong salita na ginagamit ng mga kabataang “millenial,” ngunit alam niyo ba na hindi na bago ang ganitong klase ng pagsasalita?
matatanda ang paggamit ng ganitong mga salita dahil na nga sa pagiging impormal nito, ngunit kalauna’y naging parte ito ng ating wika. Dahil sa malawakang paggamit ng mga tao dito, patuloy na nadadagdagan ang ating bokaburyo ng mga salitang islang. Sa paglipas ng panahon, iba’t ibang klase ng mga salitang kalye ang ating nagagamit at iba’t ibang uri ng lingo ang ating naririnig mula sa mga tao.
Bago pa man ito nauso ulit ay kilala na ang paggamit ng mga salitang balbal gaya ng erap, ermat, erpat, astig, yosi, lispu, tom-guts, olats, atbp. Karaniwan na sa ating mga pinoy ang paggamit ng mga salitang balbal na itinuturing pinakamababang antas ng wika. Noon ay di kinikilala ng mga
Tayong mga Pilipino ay likas na malikhain at mapaglaro, kaya di na siguro kataka-taka na maging ang henerasyong ito ay natutuwang gumamit ng ganitong mga salita. Sa sobrang tuwa nga ng kabataan sa mga salitang balbal ay nagawa pa nilang gumawa ng sariling bersyon ng mga lumang salitang kalye.
Maliban sa pagbabaliktad ng ayos ng mga pantig ay binabaliktad na rin nila ang pagbaybay ng mga salita. Minsan, sa labis paggamit ng mga salitang kalye ay nakaiirita na rin. May mga taong maituturing na KJ at napakamapanghusga sa mga salitang balbal. May mga nagsasabing ang korni, bakya, jologs, o jeje ang mga ganitong salita at ang mga taong gumagamit nito ay mabababa rin. Ang tugon naman ng mga natutuwa sa paggamit ng mga salitang ito ay “WAPAKELS.” Lilipas din ang panahon ng mga salitang lodi at petmalu, at dadating din ang araw na magsasawa ang kabataan sa paggamit nito, ngunit hangga’t nai-enjoy pa nila at wala namang nasasaktan ito ay patuloy ang ganitong uri ng pagsasalita.
El Celebración: Hermosa Festival ni Coniely Mhar P Himor
Nagwaging ika-unang pwesto sa Hermosa Festival Photography Competition 2017
V
iva Hermosa Señora del Pilar. Ang mga katagang maririnig sa tuwing sasapit ang buwan ng Okutbre sa lungsod ng Zamboanga na tinataguriang Ciudad de las Flores. Ito ay ayon sa paglunsad ng taunang pagdiriwang ng Pista ng Zamboanga Hermosa o mas kilala bilang Fiesta Pilar kung saan sinalubong nito ang libo-libong mga lokal at dayo. Ang pista ay idinaraos upang magbigay dangal sa kabanalbanalang patron ng lungsod, ang Nuestra Señora La Virgen del Pilar.
kuha ni CHRISTIAN QUILALANG
Kalakip nito, samu’t saring aktibidades ang inihanda ng pamahalaan ng lungsod, simula sa 1 hanggang 12 ng Oktubre, na naglalayong mailahad ang kultura at rikit ng Zamboanga; ito ay sumasaklaw sa siyam na araw na pagdadasal ng Novena, pagtanghal ng makukulay na sayaw at awit na nagpapakita ng kakaibang kultura ng lungsod at ang paglunsad ng art eksibit na tampok ang makukulay na obra maestrang naglalahad ng mayamang kasaysayan ng lungsod ng Zamboanga.
Sa taong ito, maliban sa mga nakagawian tuwing pista, sa loob ng labingisang taon nabigyan ng pagkakataon ang lungsod na pangunahan ang pagdaraos ng National Youth Day kung saan mahigit kumulang dalawang libong kabataan sa buong bansa ang lumahok. Maliban dito, idinaos din ang kaunaunahang Silingan Seni International Visual Arts Festival kung saan iba’t ibang indibidwal mula sa Mindanao at Sabah, Malaysia na kilala sa larangan ng sining ang nagtipontipon upang itampok ang kanilang obra maestro. Kalakip nito, idinaos din ang Zamboanga Hermosa Festival Photography Competition na may temang “Zamboanga en Movimiento.” Ipinagdiwang din ang Dia de Cesar kung saan ginunita ang ika-tatlumpu’t tatlong anibersayo ng kamatayan ni Mayor Cesar Climaco, na isa sa nagbigay karangalan at tumulong sa pag-unlad ng lungsod ng Zamboanga. Nagkaroon din ng iba’t ibang pagandahan tulad ng Miss Zamboanga 2017, Mascota de Zamboanga at Miss Zamboanga Hermosa Queen 2017 kung saan nakoronahan ang
binibining nagtataglay ng ugali at gandang mestiza. Tampok din sa pista ang magarbo at makulay na street dance competition at parade of lights kung saan naipakita ang tunay na pagkamalikhain ng mga Zamboanguenos. Nagpakitang gilas din ang mga sundalo ng kanilang mga kakayahan sa isinigawang military exercises; at hindi mawawala ang pinakainabangang Regatta de Zamboanga kung saan naitampok ang makukulay na vintas na lubos na ipinagmamalaki ng lungsod. Sa pagdiriwang na ito, hindi lamang yaman at kagandahan ng lungsod ang naitatampok sa halip, ipinaalala rin nito na sa kabila ng pagkakaiba ng kultura at gawi, nangingibabaw pa rin ang pagkakaisa ng bawat mamamayan. Patunay ito na walang hamon ang titibag sa tibay ng pananampalataya at lakas ng loob ng mga Zamboanguenos. Talaga ngang ang hermosa na nangangahulugang “maalindog” ang naaayong salita upang ilahad ang pagdiriwang na ito. Ariba Zamboanga! Viva Hermosa La Virgen del Pilar.
S NAG
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
LATHALAIN 9
Ang Malupit Na Epekto ng Bagyong Paolo ni Shekinah Crystal Batoy
A
ng bagyong Paolo ay itinalang tropical storm nang pumasok ito sa Pilipinas sa bilis ng 15 kph noong ika-16 ng Oktubre 2017, Lunes.
isang pangunahing water supplier, kaya’t napilitang tumigil ang operasyon, ayon kay Edgar Baùos, tagapagsalita ng Zamboanga City Water District. Nagsagawa ng water-rationing scheme sa maagang Huwebes. Ayon sa Primewater, maitutuloy naman ang maayos na pagsupply ng tubig kapag nagging mabuti na ang panahon.
Nanatili paring malakas ang bagyo sa pag-alis nito sa PAR o Philippine Area of Responsibility. Ayon sa mga local na opisyal noong Huwebes ika-19 ng Oktubre, ang lungsod ng Zamboanga ay idineklarang nasa estado ng kalamidad marahil sa malakas na pagbuhos ng ulan na nagresulta sa humigit-kumulang na 7 nasawi, 1 nawawala, at halos libolibong pamilya na napilitang lumikas mulas sa kanilang mga tahanan.
Nang dahil sa malakas na ulan at ang mapinsalang dulot nito, idineklara ni Mayor Beng Climaco ang pagsuspinde ng mga klase mula sa elementarya hanggang kolehiyo, sa parehong public at private na mga paaralan. mula sa SUN STAR COMMUNITY NEWS
Ang pagdeklara ng estado ng kalamidad ay batay sa mungkahi ng disaster risk reduction and management office ng lungsod ng Zamboanga noong ika-18 ng Oktubre 2017, Miyerkules. Ipinahintulot nito ang maagap na pagbigay ng pondo para sa mga kinailangang lunas at rehabilitasyon.
3000 pamilya ang lumikas mula sa mga baybayin ng Zamboanga dahil sa malakas na pag-ulan at pagbaha simula noong Oktubre 15.
Iniulat ng Department of Social Welfare and Development na higit
Karagdagan sa higit 150 na tahanang nasira at 17 na barangay,
Nagdulot ito sa pagkasira ng hekta-hektaryang lupang sakahan at fish ponds na umabot ng P12 milyon ang pinsala.
tulad ng Siocon, Sibucu, at Liloy, na lubog sa baha, ang bagyong Paolo at ang epekto nito ay nakapatay ng 7 tao. Si Antonio Cellado, 40, ay itinalang nawawala ayon sa mga pulis. Isang-katlo ng Zamboanga na may higit 862,000 naninirahan ang nawalan ng tubig simula Oktubre 17, Martes nang gumuho ang lupa dahil sa malakas na ulan at nakatulak ng malaking bato sa filter ng Primewater,
Nagkaroon ng talakayan sa pagitan ng mga opisyal ng gobyerno ukol sa mga disaster-prone areas ng Pilipinas. Ayon sa Finance Secretary na si Carlos Dominguez ang Pilipinas ay nakikiugnay kasama ng Association of Southeast Asian Nations sa insurance scheme na makakatulong sa mga komunidad na disaster-prone, tulad ng lungsod ng Zamboanga mula sa Mindanao, upang makaahon sa mga salungat na epekto ng mga natural na kalamidad at climate change.
Ang inyong mababasa ay hindi kumakatawan sa pananaw ng punong patnugot, lupong patnugutan at The Beacon Publications.
S
a pagpapatupad ng K-12, hindi maikakaila na maraming pagbabago sa sistema ng edukasyon. Nariyan ang pagbabago sa kurikulum ng mga mag-aaral, pagdagdag ng mga silid-aralan, aklat at marami pang iba dulot ng pag-akyat ng bilang ng mga nagpalista sa naturang kurikulum. Isa sa malaking epekto ng K-12 ay ang pagkakaroon ng Senior High
School kung saan may dagdag ng dalawa Publications na diumano'y may mga pang taon ng pag-aaral. ilang kolehiyong gustong magparating ng kanilang hinanakit sa tila'y di magandang Kabi-kabila ang naging debate sa nararanasan nitong mga nakaraang buwan isyung ito. Marami ang hindi sumang- na dulot ng k-12. ayon at marami ring pabor rito. Bagama't sa kabuuan naging malugod ang Sa kadahilanang ito, minabuti ng pagsalubong ng buong komuninad sa pahayagang Beacon na kapanayamin ang mga bagong mag-aaral ng senior high, ilang mga kolehiyo at alamin ang kanilang may balitang nakarating sa The Beacon mga #hugot ukol sa usaping ito.
Sabi ng mga nakatatanda, kung sino ang may mas malawak na pag-iisip ay siya ang umunawa. Sa sitwasyong ito, naipalabas ng ilang mga kolehiyo ang kanilang hinaing o hugot. Gayunpaman, hindi nito isinasantabi ang nararamdaman
naman ng mga Senior High School. Maaaring ang kanilang pagdating ay nagdulot ng ilang pagbabagong hindi ayon sa ating nakagawian na. Subalit hindi ito dahilan upang magkaroon ng hindi pagkakaintindihan ang isa't isa.
Bilang mas nakatatanda, responsibilidad nating mga kolehiyo na unawain ang mga pinagdadaanan ng ating kapwa Atenista. Higit sa lahat, ay bigyan natin sila ng galang tulad ng galang na nais nating matanggap mula sa kanila. ni Sane Weiter
10
S NAG
KOMIKS
EXAM
SETYEMBRE OKTUBRE 2017 likha ni Josedel Ancheta
EXAM PART 2
likha ni Josedel Ancheta
CLAYNO
LEG DAY
likha ni Josedel Ancheta
ATIO
PEPE JOKES
likha ni Rania Malali
likha ni Charmine Grace Bannister
likha ni Jonie Alaban
S NAG
SETYEMBRE OKTUBRE 2017
BALITANG ISPORTS 11
AdZU umarangkada sa 3rd MPG 2017
U
ni Rizanna Narag
marangkada ang Ateneo de Zamboanga University matapos sumabak sa 3rd Mindanao Peace Games 2017 na may layuning "Kalaro, Kaibigan, Kasama" na ginanap sa Ateneo de Davao noong ika – 24 hanggang 29 ng Oktubre. Kasama sa nasabing paligsahan ang walong iba’t ibang larangan ng palakasan tulad ng basketball, volleyball, football, badminton, chess, table tennis, swimming at track and field. Pinangunahan ito ng iba’t ibang unibersidad sa buong Mindanao tulad ng Ateneo de Davao, Xavier University – Ateneo de Cagayan, Holy Cross of Davao College, University of Southeastern Philippines, San Pedro College of Davao, Datu Ibrahim Paglas Memorial College, Holy Trinity College, Father Saturnino Urios University, Saint Joseph Institute of Technology, La Salle University Ozamiz, Mindanao State University – Marawi at Ateneo de Zamboanga University. Gayunpaman,
ipinakita
mula sa SAMAHAN CREATIVE TEAM
pa rin ng pambatong AdZU ang kanilang bangis sa paglalaro at nag-uwi ng karangalan sa larangan ng badminton, chess, swimming at
Tatlo sa koponan ng Ateneo Judo Club wagi sa itinanghal na 1st Zamboanga
Hermosa Invitational Judo Tournament ni Christine Therese Oboy
U
T
Noong itinanghal na ang mga nanalo, tatlo sa pitong koponan ng Ateneo Judo Club ang nagwagi: ito ay sina Steven II Tan Chua ng BSBA4 at Jamil Ian D. Ekong ng BSCOE-3 na parehong naguwi ng pilak sa kategoryang -60kg at -73kg, buong galang, at Edwin Velasco ng STEM-12 na nanalo ng tanso sa kategoryang -73kg. “Wala nang mas sasaya pa sa akin. As their senior sa loob ng dojo, nakita ko yung progress nila from the very start up to the tournament. Sobrang proud ako para sa kanila. Nakita ko yung dedikasyon ng lahat kahit hindi nanalo ang karamihan sa amin.” sambit ng kasalukuyang
Chua,nag-uwi ng pilak na medalya sa kategoryang -60kg mula kay STEVEN CHUA
presidente ng Ateneo Judo Club na si Steven Chua pagkatapos ng paligsahan. Tatlong araw kada linggo nagsasanay ang mga miyembro ng nasabing organisasyon. Umaabot sa isa at kalahati hanggang tatlong oras ang kanilang pagsasanay sa pagasang makapagbigay ng karangalan sa pamantasan. Noong tinanong si Chua kung ano ang hiling niya para sa organisasyon, ang sabi niya ay, “Sana dumami pa ang maging miyembro ng Judo Club at dumami pa ang estudyante na magka-interest sa martial arts lalo na sa Judo”. Kasalukuyang naghahanda ang Ateneo Judo Club sa paparating na mga paligsahan tulad ng Judo for Peace na gaganapin sa Cagayan de Oro ngayong Nobyembre at sa Philippine National Games ngayong Disyembre.
naging ambassadress naman si Kellie Lao ng Senior High School na kumatawan sa unibersidad ng Ateneo de Zamboanga.
SEA Games 2019: Dolor de cabeza o grande bonanza? por John Dexter Canda
n oportunidad el ya presenta con el Filipinas cuando ya declara el Philippine Olympic Committee (POC) na hace el aca-30th edición del Southeast Asian (SEA) Games aquí na región. A pesar de la ocasión para na turismo y esports del país, este ba ay segurao na dale con el todo alegría o vergüenza considerando el estado actual del Filipinas?
atlong Atenista ang nag-uwi ng medalya sa iginanap na kauna-unahang Zamboanga Hermosa Invitational Judo Tournament noong ika-labing apat ng Oktubre sa himnasyo ng Western Mindanao State University. Ang torneo ay naisponsor ng lokal na gobyerno ng lungsod sa pamumuno ng alkalde, Hon. Isabel Climaco na dinaluhan ng siyamnapu’t siyam na indibidwal kabilang na ang mga estudyante at propesyonal na galing sa iba’t ibang mga lungsod tulad ng Zamboanga, Pagadian at Malangas. Ang torneo ay hinati sa dalawang kategorya; pambabae at panlalaki. Sa pambabae, may limang kategorya, -52kg, -57kg, -63kg, -70kg at +70kg. Lima rin ang kategorya sa panlalaki, -60kg, -66kg, -73kg, -81kg, at +81kg.
football na kung saan wagi ng 1st runner up sa badminton at football, at 2nd runner up naman sa larong chess at swimming. Bukod dito,
Asegun con Butch Ramirez, el presidente del Philippine Sports Commission (PSC), recientemente, ya decidí ya el comisión na abandona con el invitación na el Filipinas el man organiza con el Juego por caso cosa ya pasa na Mindanao, específicamente na Marawi. El plano era, pone ya lang el fondo de Juego para na rehabilitación de Marawi pues más importante y urgente este. Pero después cuanto día, ya reconsidera el PSC na rempuja a través con el plano para na Juego y ya habla na un conferencia de prensa na hace sila un buen trabajo para evita el fracaso. Sin embargo, el capacidad del Filipinas para maneja con el un grande evento como este ay ta liba grande signo de interrogación. Mucho crítico del gobierno y el maga gente mismo el ta habla na hindi competente y capaz el Filipinas para administra con el Juego. El maga preocupación ay ta caba ya sale uno a uno. Uno, el maga facilidad para usa ay más pa na un casa quebrantao, por ejemplo, kung mira vosotros el banco o plataforma del maga estadio aquí, bien machacao gayot por caso no hay mantenimiento. Ika-dos, donde el gobierno pone con el maga atleta de otro nación? Na
camino? Bien makahuya! Ika-tres, el seguridad del lugar, esta bien ba para na todo? Ika-cuatro, pakilaya pone dirección el gobierno na tráfico del maga cuidados participantes? Ay compone ba con el maga camino? Ay tiene ba proyecto para ase grande con el maga carretera? Ika-cinco, el logística, pakilaya sila hace organizado y limpio? Tristemente, un poco pa lang este na maga mucho cuestión kung pakilaya ba el gobierno gestiona con el Juego buenamente. Pero entonces, grande el potencial del Filipinas. En retrospectiva, el Filipinas el ya gana primer premio antes 2005 cuando ya organiza el Juego aquí. Ademas, positivo el reacción que ya recibí el país; con mucho programa ta manda mira el bella y cultura del Filipinas. Buena bonanza el cosa ya pasa antes, a pesar de maga problema del gobierno ni Gloria Macapagal-Arroyo. Ay puede kaya hace más bonito pa el administración de Duterte? Dios sabe. Admiti kita, makamiedo el futuro del país. No sabe kita cosa ay pasa para con el Juego na 2019, especialmente na no hay pa kita tanto ta oí con este asunto. Queda lang ba este dolor de cabeza o un grande bonanza? Ay sabe lang algún día. Necesita ya move el gobierno ara pa lang. El tiempo es bien rápido y rápido; el 2019 hindi bien lejos. Acorda kita, grande prestigio el dirigí con el SEA Games, pero un desafío también este para na gobierno y deportes Filipinos. Todo sector ay tiene contribución para queda este prospero y ventajoso. Grande el esperanza del maga gente, esperamos que el gobierno también.