Toekomstvisie Hoogvliet

Hart voor Hoogvliet Woonstad voor Rotterdam

Samenvatting Toekomstvisie Hoogvliet 2010-2018-2030

Prettig wonen en kansrijk leven Het vliegwiel van de vernieuwing van Hoogvliet draait sinds tien jaar. Actieve bewoners ondersteunden en begeleiden met hun soms kritische bijdragen van het begin af aan vele van die ingrepen die door de corporaties, de deelgemeente, instellingen en de diensten van Rotterdam werden bedacht, betaald en uitgevoerd. Hoogvliet heeft door deze brede aanpak voor de buitenwereld in betrekkelijk korte tijd zijn imago van ‘arme’ deelgemeente met een overdosis verouderde huurflats van zich af geschud en alleen al daarom aan aantrekkelijkheid gewonnen.

Dat is het succes van de vernieuwing van Hoogvliet. Daar mogen de bewoners trots op zijn.

Geen reden om zelfvoldaan achterover te leunen. De snelheid van de vernieuwing mag niet afnemen. Daarom moet er een visie liggen voor de lange termijn. Samen met onder meer de bewoners moet het vervolg zijn beschreven. Vanuit hun ervaringen, ideeën en wensen. De bezieling en het animo moeten nieuwe brandstof leveren voor de motor van de herstructurering.

De vernieuwing van de deelgemeente is steeds zichtbaarder. De nieuwbouw is echter niet het belangrijkste. Het gaat erom dat de bewoners, sinds de grote en drastische aanpak begon, eigentijds kunnen wonen, keus hebben op de woningmarkt van Hoogvliet en de deelgemeente niet hoeven te verlaten.

Niet alleen Hoogvlieters van nu moeten hier willen wonen, ze moeten ervan overtuigd raken dat ook hun kinderen hier kunnen en willen blijven. In deze Toekomstvisie ligt de nadruk op prettig wonen en kansrijk leven voor alle bewoners en wordt met nadruk op gezinnen, nieuwkomers en op weggetrokken bewoners ingezet. Voor die uiteenlopende groepen zullen goedkope, middeldure en dure nieuwe woningen moeten worden gebouwd. Daarnaast gaat het er om een brede sociaal-maatschappelijke infrastructuur te creëren voor de zelfredzame mensen tot en met degenen die achterop (dreigen te) raken. Voor allen moeten de kansen en vooruitzichten zo groot mogelijk zijn.

Ideeën en initiatieven van de bewoners en particuliere instellingen worden gewogen en meegenomen in het besluitvormingsproces. De dynamiek die daarvoor nodig is moet ook vanuit de bewoners komen, want zij maken de stad.

De doelstellingen tot 2030 Hoogvliet is een deelgemeente met eigen karakter. Het leven heeft er tegelijk zowel dorpse als stedelijke trekken. Om deze niet verloren te laten gaan, moet er een genuanceerde aanpak komen die zich dienstbaar maakt aan de bewoners. De opdracht voor Hoogvliet is: maak een volledige stad waar alle bevolkingsgroepen kunnen leren, ontspannen en werken, waar breed en goed onderwijs is, waar welzijns-, recreatie- en sportvoorzieningen zijn, waar iedereen zich veilig kan voelen, waar een uitnodigend winkelareaal en werkgelegenheid is, en waar moderne woningen zijn voor alle categorieën Hoogvlieters. Het zijn sleutels die de deuren naar betere vooruitzichten verder kunnen openen. Daar zal veel energie en tijd voor nodig zijn, gezien de hoge ambities.

In deze Toekomstvisie is gekozen voor een samenhangende tweedeling. Hieronder worden de lange termijnkansen tot 2030 (vijf verkiezingen ver) beschreven en onder Nieuwe iconen de lopende uitdagingen, kansen, ideeën, beslissingen, doelstellingen en strategieën op afzienbare termijn tot 2018 (twee verkiezingen ver).

De volgende doelstellingen zijn tot 2030 van belang: het bereiken van een gevarieerdere bevolkingssamenstelling, onder meer door andere woon- en leefmilieus te introduceren die andere leefstijlen mogelijk maken. Dit is belangrijk om de middengroepen te behouden, de jeugd aan de stad te binden en nieuwe groepen aan te trekken; behouden en versterken van de sociale infrastructuur, het eigen karakter en het eigen organisatievermogen; elementaire voorzieningen (zoals polikliniek en gezondheidscentra) te bieden. Blijven nadenken over nog meer bereikbare voorzieningen; de bestuurscultuur nog meer afstemmen op een bevolking die mondiger en kritischer is; meer ruimte én verantwoordelijkheden geven aan assertieve burgers; tegelijk ondersteuning en vangnet bieden aan de mensen die onderuit (dreigen) te gaan; behouden van de stedelijke menging van functies in het stadshart met werk en levendigheid, met een bereikbaarheid die regionaal is; waakzaam blijven over een Hoogvliet dat veilig en gezond is; met duurzaamheid als onderlegger voor alle beslissingen; de successen uitdragen en zo de goede naam van Hoogvliet aan bewoners en buitenwacht 'verkopen'.

De basisvoorwaarden voor vooruitgang zijn verbetering van opleidingsniveau, leefkwaliteit en bereikbaarheid. Prioriteiten die Hoogvliet al sinds jaar en dag met bezieling nastreeft. Die drie verbeteren is een voorwaarde voor het bevorderen van de opgaande lijn die afgelopen jaren is bereikt. Ze zitten niet alleen in deze lange termijnvisie, maar ook in de aanpak op korte termijn.

Tot 2018: nieuwe iconen voor Hoogvliet Hoogvliet moet een tuinstad met ruim opgezette woonwijken en veel groen blijven. Met een menselijke maat. De openbare ruimte geeft Hoogvlieters, van welke aard en afkomst ook, de kans elkaar te ontmoeten en met elkaar te spreken. Vrijheid en betrokkenheid bij de buurt, anonimiteit en sociale controle gaan hand in hand. Uit de bewonersdiscussies van de afgelopen tijd komt steeds sterker de wens naar voren om de sociale doelstelling te vergroten. Dat is een prioriteit bij het beantwoorden van de vraag: voor wie herstructureert, verandert en bouwt Hoogvliet? Voor eigen bewoners, spijtoptanten en nieuwkomers. Er dient echter wel rekening gehouden te worden met veranderende belevingswereld en levensstijl van deze groepen.

Belangrijk in Hoogvliet moeten betrokkenheid en harmonie blijven, waarbij de sociale contacten een rol spelen, het gezin voorop staat en het milieu beoordeeld wordt vanuit het kind, zijn veiligheid, zijn speelmogelijkheden en zijn goede scholing. Zo ook een woonsfeer met geborgenheid en zekerheid, waarbij de sociale contacten meer in eigen kring en bij de buren liggen.

Deze kernwaarden moeten richting geven aan de komende ontwikkelingen. Dat kan met mĂŠĂŠr accent op eigentijdse woningen, een breed en samenhangend aanbod aan onderwijsvoorzieningen, een scala aan winkels, recreatiemogelijkheden, uitgaansmogelijkheden op het gebied van kleinschalige kunst en cultuur, veiligheid en bereikbaarheid met auto en met openbaar vervoer.

Op die wijze kan aan alle bewoners kwaliteiten worden geboden die hen binden aan Hoogvliet en die hen maken tot boodschappers van prettig en vitaal wonen in een 21ste eeuwse tuinstad nieuwe stijl.

Voor bewoners die mee kunnen komen in alle ontwikkelingen moet de eigen verantwoordelijkheid duidelijk zijn, voor degenen die achterop dreigen te raken dient er opvang te zijn om hen weer 'in het zadel te helpen'. Wanneer de burgers hun taak kunnen vervullen, blijft de deelgemeentelijke overheid op de achtergrond, wanneer er medewerking, steun of samenwerking nodig is, moet de deelgemeente klaar staan.

Om duidelijk te maken waar Hoogvliet voor de nabije toekomst de nadruk op legt, moeten de opmerkelijke thema's en programma's, de bijzondere voorbeelden in de aanpak, kortom de iconen van de vernieuwing worden benoemd. Deze vormen de samenhangende strategische beleidspunten waarbij fysiek, veilig, sociaal en economisch niet langer uit elkaar worden gehaald, maar zijn verweven met elkaar. Iconen zijn de herkenbare, vaak tastbare ontwikkelingen van de vernieuwing, dragen duurzame waarden in zich en voeden het Hoogvlietgevoel op positieve wijze. Ze zorgen voor verdere verbetering van het imago van de deelgemeente, zoals de bestaande mijlpalen De Hof van Heden, het Oosterbaken en de Heerlijkheid Hoogvliet dat doen.

De iconen zijn: Vitale wijken Wijkscholen Campus Groen wonen Levendig stadscentrum Infrastructuur en bereikbaarheid

1. Vitale wijken Elke leeftijdsgroep van jong tot oud moet in de acht wijken van Hoogvliet prettig en gemakkelijk kunnen wonen. Dit kan in vitale, levensbestendige wijken, met centrale plekken waar winkels en welzijnsvoorzieningen zijn. De wijkeconomie is gebaat bij woningen die ruimte bieden voor werken-aan-huis.

Op wijkniveau moet de deelgemeente aan de 'verkeersinfrastructuur' denken, die tevens een sociale kant heeft als 'ontmoetingsinfrastructuur'. Wie het gezin ter wille wil zijn, zal een kindvriendelijke omgeving moeten realiseren met voldoende groen en speelruimten, maar ook kindvriendelijke routes. Tevens moet er grote aandacht blijven voor vrije speeltuinen, speelveldjes, voetbalveldjes, skatebanen, hangplekken. Gezondheid (door bewegen) staat voorop, ook voor senioren. Voorzieningen en buurtwinkels moeten ouderen minder afhankelijk maken van de wijkbus.

In de jaren '90 klaagden de bewoners steen en been over drugsgerelateerde criminaliteit. De veiligheidsscore lag voor heel Hoogvliet op een 3,5; in 2009 is die 8,5. De aanpak door de deelgemeente heeft dus veel resultaat gehad. Maar nog steeds zijn er te veel incidenten. Deze criminaliteit is echter niet meer structureel. Ze verandert van karakter, ook al omdat er een merkbare verschuiving is opgetreden. Er zijn steeds jongere kinderen betrokken bij criminaliteit.

De bewoners klagen terecht over incidenten en ook over samenscholende jongeren op straat en hondenpoep en zwervende winkelwagentjes. Sommige zaken hebben niet direct met veiligheid te maken, maar met overlast. Wat zeker niet wil zeggen dat de veiligheid geen item meer is. Dat was het, is het en moet het blijven. De stijgende lijn in de veiligheidsscore moet worden vastgehouden. Burgers, politie, medewerkers van de corporaties hebben ook daarin een verantwoordelijkheid. Zonder dat het doorslaat, moeten ze signaleren over zaken die bewoners kwetsbaar maken. Of dat nou (kleine) criminaliteit, onveiligheid, opvoedingsproblemen, vereenzaming, verarming, of andere zaken betreft. Het aanspreken van bewoners kan ook achter de voordeur gebeuren, zoals in Weerbaar Oudeland is beproefd. Onderdelen van dit experiment kunnen mogelijk worden uitgebreid tot Weerbaar Hoogvliet, dus voor de hele deelgemeente.

2. Wijkscholen Voor vitale wijken zijn basisscholen en wijkaccommodaties onontbeerlijk, ook al omdat ze een elementaire schakel vormen in de sociale infrastructuur. Ze richten zich op kennisoverdracht (zoals voorschools onderwijs en integratievraagstukken) en sport en spel. Voor Hoogvliet is het noodzakelijk om deze ‘ontmoetings-infrastructuur’ te koesteren, omdat tijdens de herstructurering diep in het vlees van bestaande sociale structuren wordt gesneden door verhuizingen of tijdelijke leegstand.

Het is van betekenis om basisscholen en wijkaccommodaties onder één dak onder te brengen. De mogelijkheid om één multifunctioneel gebouw (vandaar de naam wijkschool) overdag en 's avonds voor velerlei doeleinden te gebruiken, bespaart niet alleen geld, maar bevordert ook de kans op verrassende bijeenkomsten en onvoorspelde samenwerking. Elke wijk heeft zo'n accommodatie nodig, omdat elke wijk een andere leefgemeenschap heeft. De buitenruimten van de wijkscholen moeten zoveel ontwerpaandacht krijgen dat ze de creativiteit, spel en sport van de gebruikertjes stimuleren. Gevarieerd en intensief bewegen heeft een positieve invloed op de sociale, emotionele en motorische ontwikkeling van kinderen.

3. Campus Het project Campus Hoogvliet (maximaal bereikbaar naast het metrostation Zalmplaat) gaat over drie scholen voor voortgezet onderwijs die gezamenlijk nieuwbouw willen. Het Einstein Lyceum, Penta College, roc Zadkine blijven elk herkenbaar. Wel zullen ze faciliteiten met elkaar delen.

De Campus kan omschreven worden als een complex met diverse gebouwen. Ze liggen op loopafstand van elkaar en horen als een grote familie bij elkaar, zeker wat betreft functies die

elkaar aanvullen. De som der delen zal meer zijn dan de verschillende instellingen apart. Hij is van doorslaggevend belang om ouders een perspectief voor hun schoolgaande kinderen te bieden.

De Campus is één van de manieren waarop de deelgemeente ouders en kinderen kan binden en tegelijk haar eigen imago versterkt.

Op de Campus komen behalve scholen ook leerwerkplaatsen, jongerenhuisvesting, een sportcentrum, een art-studio, een science-lab en een restaurant. Daarmee wordt het een plek waar onderwijs, praktisch werken aan de toekomst en vrijetijdsbesteding zijn gebundeld. Het is een laagdrempelige plaats waar Hoogvlietse jongeren van 12-18 jaar kunnen leren en werken, toekomstplannen en ambities vervullen en tegelijk invulling geven aan hun sociale leven. Ze kunnen hier hun talenten ontdekken, ontplooien, professionaliseren en groeien naar zelfstandigheid, soms mede dankzij tijdelijke woonruimte, coaching en eerste betaalde werkzaamheden.

Sommige Campusvoorzieningen komen voor volwassen bewoners van Hoogvliet beschikbaar.

Ook zullen wijkvoorzieningen op de Campus worden ondergebracht die in de komende jaren een nieuwe locatie moeten krijgen, zoals welzijnsvoorzieningen, de kinderopvang en een restaurant.

Deze voorzieningen maken dat de Campus ook een ontmoetingsplek is voor volwassenen.

4. Groen wonen Groen wonen is een van de wezenskenmerken van Hoogvliet. Het groen is onder te verdelen in kijk- en gebruiksgroen, dat respectievelijk passief en actief benut wordt. Vooral de aandacht voor het gebruiksgroen moet nog verder toenemen. Bewoners geven daarbij aan in welke richting de ontwerpers kunnen denken. Het al dan niet toevoegen van speelvelden, voetbalterreintjes, skatebanen, hangplekken en dergelijke is belangrijk. Een aantal parken wordt aangepakt. Zo wordt de leefomgeving van de omwonenden opgewaardeerd en meer afgestemd op hun wensen.

De grotendeels rondom Hoogvliet gelegen Groene gordel heeft een belangrijke betekenis voor de deelgemeente. Nog steeds worden mogelijkheden te weinig herkend door de bewoners, waardoor het gebruik te spaarzaam is. Doelstelling is om het gebruik van de Groene gordel te intensiveren, waardoor hij als park wordt ‘ontdekt’ door de inwoners.

De deelraad van Hoogvliet gaf eind 2008 aan dat acht plekken van belang zijn. Sommige daarvan hebben niet alleen een groen karakter, maar ook te maken met de harde infrastructuur van de wegen (entree Aveling, verbetering geluidwering, zichtbaar maken van groen Hoogvliet vanaf A15), andere met groen en water (hellingpark ten noorden van Nieuw-Engeland, haven, getijdepark bij Meeuwenplaat, dijkzone bij Zalmplaat). Het ambitieniveau van de aanpak van elk van die punten dient hoog te zijn; een groene uitstraling is een prioriteit.

5. Levendig stadscentrum Het winkelgebied Binnenban heeft een breed aanbod en is populair. Maar kun je het een stadshart noemen als er na openingsuren weinig of niets meer te beleven valt? Overdacht moet worden in hoeverre er vrije openingsuren moeten gelden in het winkelcentrum, om ook buiten de kantooruren aantrekkingskracht te bewerkstelligen. Het zal moeten worden uitgebreid, onder andere met detailhandel ten behoeve van de eigen inwoners van Hoogvliet. Dit dient goed te worden afgestemd op het aanbod in de buurtcentra. Meer woningen en kantoorruimte zullen ook bijdragen tot verhoging van de vitaliteit en koopkracht. Horeca kan in kwantitatieve en kwalitatieve zin gevarieerder.

Ook de uitbreiding van het winkelcentrum met een stadsplein zal dankzij de toevoeging van (kleinschalige) kunst- en cultuurmogelijkheden, een positieve bijdrage aan het economisch perspectief van Hoogvliet leveren. De bouw van een Cultuurhuis, een grand café, terrassen en een bibliotheek rond dit stadsplein zorgen voor extra loop in het gebied. Daarmee verandert het winkelgebied in een stadshart met een multifunctioneel karakter. Einddoel van de aanpassingen en uitbreidingen is om een herkenbare en levendige kleinstedelijke stadskern met een compleet en gevarieerd voorzieningenniveau te creëren.

Door de toename van winkels en het toevoegen van woningen en kantoren komt er onontkoombaar een ander parkeerregime. Er zal sprake zijn van betaald parkeren, waarbij een aantrekkelijke tariefstelling, concurrerend in de regio, wordt nagestreefd.

6. Infrastructuur en bereikbaarheid De infrastructuur in Hoogvliet is een heikel punt. Op het moment dat het autoverkeer op de A15 vastloopt, er een aanrijding plaats heeft op de Spijkenisserbrug en de Groene Kruisweg de congestie niet aankan, is Hoogvliet onbereikbaar. Wat de uitvalswegen betreft, lijkt het soms of Hoogvliet een eiland is, verstoken van voldoende aan- en afvoermogelijkheden. Bereikbaarheid per auto naar en vanuit de satellietstad is kwetsbaar. Daar staat tegenover dat reizigers per metro aan zulke beperkingen ontsnappen, ook al omdat er twee ‘uitvalsroutes’ zijn, via Schiedam en via Rotterdam-zuid.

Gezien het huidige autogebruik en de groei van het (vracht)wagenpark is een aantal maatregelen onontkoombaar: de A15 moet worden verbreed; de aantakking via de Aveling moet verbeterd (en tegelijk groener en ecologischer); de doorstroom Groene Kruisweg richting de Spijkenisserbrug zal snel verbeterd moeten worden; fietsroutes moeten veiliger; het rotondebeleid, dat tot een sterke vermindering in het aantal verkeersslachtoffers heeft geleid, dient te worden voortgezet.

Tot slot De beschreven iconen versterken Hoogvliet en getuigen van daadkrachtige sociale en fysieke aanpak die aan het imago van de satellietstad ten goede komt. De ingeslagen route omhoog van de afgelopen jaren moet een vervolg krijgen. Een positief vervolg. Dat vraagt om gezamenlijke inzet van bewoners en bestuur. Zij sturen dit strategische en operationele toekomstperspectief; hun inzet en steun bepalen het tempo. Met als beoogd resultaat dat Hoogvliet zich ontwikkelt tot een samenhangende en evenwichtige, een aantrekkelijke en bereikbare woonstad voor Rotterdam.