Toekomstvisie Hoogvliet

Toekomstvisie Hoogvliet 2010-2018-2030

Hart voor Hoogvliet Woonstad voor Rotterdam

Wijken van Hoogvliet

Toekomstvisie Hoogvliet 2010-2018-2030

Hart voor Hoogvliet Woonstad voor Rotterdam

Inhoud

Hoofdstuk 1

Met kleine en grote stappen

2

Hoofdstuk 2

Vernieuwde veerkracht

6

Hoofdstuk 3

De kansen tot 2030

10

Hoofdstuk 4

Nieuwe iconen in Hoogvliet

Colofon Dit is een uitgave van de deelgemeente Hoogvliet, april 2009 (tweede concept).

Deze uitgave is met zorg samengesteld. Er kunnen echter geen rechten aan worden ontleend.

Teksten: Herman Moscoviter Vormgeving en opmaak: SUB communication

14

Met kleine en grote stappen

Hoofdstuk

De initiatieven en ambities geschetst in deze Toekomstvisie Hoogvliet vormen een optelsom van de vele ideeën, suggesties en reacties die door diverse betrokkenen naar voren zijn gebracht. Bewoners, ondernemers, bestuurders én politici. Hier staan de hoofdlijnen om tot een continue besluitvorming te komen en niet ad hoc beslissingen te hoeven nemen.

Waar het om draait is het versterken van de concurrentiepositie en het vergroten van de concurrentiekracht van Hoogvliet als woon- en leefstad. Om dat te bereiken zal een aantal speerpunten benoemd en aangepakt moeten worden. Ze zijn anders dan in de eerste periode van de herstructurering. Er is ontwikkel- en groeiruimte voor de satellietstad nodig, waarbij gevoelens en wensen van de Hoogvlieters de toon zetten: sociale geborgenheid, zekerheid, harmonie en betrokkenheid. Ze dienen zowel individuen als groepen. Het zijn de kernwaarden voor een vitale stad waar de bewoners zich thuis voelen.

Hoogvlieters betrokken kunnen worden. Het zijn sleutels die de deuren naar betere vooruitzichten nog verder kunnen openen. De maatregelen die worden voorgesteld moeten duurzaam zijn, opdat toekomstige generaties er blijvend veel aan hebben. In alle gevallen moeten ideeën en initiatieven van de bewoners en particuliere instellingen worden gewogen en meegenomen in het besluitvormingsproces. Deze Toekomstvisie geeft daarmee ook een inhoudelijke basis aan alle afspraken tussen overheden en private partijen.

Het vliegwiel van de herstructurering van Hoogvliet draait sinds een jaar of tien, en de snelheid mag niet afnemen. De bezieling en het animo moeten nieuwe brandstof leveren voor de herstructureringsmotor. Daarom moet er een visie liggen voor de lange termijn, naast de visies die er ooit waren en op dit moment het uitvoeringstraject bepalen. Samen met de bewoners moet het vervolg zijn beschreven.

Want niet alleen Hoogvlieters van nu moeten hier willen wonen, ze moeten ervan overtuigd raken dat ook hun kinderen hier kunnen en willen blijven.

Voor deze beide groepen moeten de kansen en vooruitzichten zo groot mogelijk zijn. Daarom wordt in deze Toekomstvisie met nadruk op gezinnen ingezet. En op nieuwkomers. En op het teruglokken van spijtoptanten die ooit zijn weggetrokken. Het gaat er om een brede sociale infrastructuur te creëren voor de zelfredzamen tot en met de achterblijvers, en tegelijk de percentages goedkope, middeldure en dure nieuwe woningen bij te stellen.

Nieuwe kansen

De opdracht voor Hoogvliet is: maak een volledige stad waar alle bevolkingsgroepen kunnen leren, ontspannen en werken, waar breed en goed onderwijs is, waar welzijns-, recreatie- en sportvoorzieningen zijn, waar iedereen zich veilig kan voelen, waar een uitnodigend winkelareaal aanwezig is, waar gewerkt wordt aan de werkgelegenheid en moderne woningen die door alle categorieën

1

Hoogvliet staat bekend als een deelgemeente van Rotterdam die een grote mate van eigenheid en zelfstandigheid heeft. Bewoners voelen zich vaak meer Hoogvlieter dan Rotterdammer. Weliswaar ligt de satellietstad op fikse afstand van Rotterdamcentrum, maar is hij met vele directe en zichtbare lijnen daaraan verbonden. De verkeerswegen en de dubbele metroverbinding geven bewoners de mogelijkheid de afstand naar Rotterdam gemakkelijk en (soms) snel te overbruggen. Hoe vaak dat gebeurt is persoonsgebonden, want Hoogvliet heeft zelf ook een groot aantal voorzieningen en een winkelbestand dat de kans biedt dicht bij huis te blijven. In het centrum is sprake van een toenemende levendigheid. Er ligt een onderwijsinfrastructuur, een groot aantal sportvoorzieningen, bedrijventerreinen en recreatiegebieden die de mogelijkheid bieden binnen de eigen stadsgrens te blijven. Die zelfstandigheid, die eigenheid, die trots moeten natuurlijk behouden blijven. Toch is de satellietstad er nog niet. Er zal naar de wereld rondom Hoogvliet gekeken moeten worden om nieuwe kansen en mogelijkheden te benutten. Deze visie zoekt de balans tussen een volwaardig eigen aanbod en de mogelijkheid over de stadsgrens heen te gaan. De verbondenheid met Rotterdam biedt een dubbelheid, die tegelijk inspirerend en boeiend is. Daarbij krijgt de vernieuwingsmotor van Hoogvliet er energie door.

2

deelgemeente en de kansen voor alle Hoogvlieters verder laten toenemen. Dus werd naast sociaal en fysiek ook steeds ingezet op een derde poot, te weten de economische. Gunstige vooruitzichten voor bewoners liggen immers ook in werkgelegenheid met een grote diversiteit.

De herstructurering van de deelgemeente is steeds zichtbaarder. Niet alleen door de afbraak van flatgebouwen met woningen die niet meer in deze tijd passen vanwege hun beperkte afmetingen en voorzieningen, maar ook door de vele nieuwbouw die daarvoor in de plaats komt en een totaal andere uitstraling en kwaliteit heeft. Die stedenbouwkundige en architectonische expressie is echter niet het belangrijkste. Het gaat erom dat de bewoners, sinds de grote en drastische aanpak begon, eigentijds kunnen wonen, keus hebben op de woningmarkt van Hoogvliet zonder per definitie de deelgemeente te hoeven verlaten.

Actieve bewoners ondersteunden en begeleiden met hun soms kritische bijdragen van het begin af aan vele van die ingrepen die door de corporaties, de deelgemeente, instellingen en de diensten van Rotterdam werden bedacht, betaald en uitgevoerd.

Hoogvliet heeft door deze brede aanpak voor de buitenwereld in betrekkelijk korte tijd zijn imago van ‘arme’ deelgemeente met een overdosis huurflats van hetzelfde soort en type van zich afgeschud en alleen al daarom aan aantrekkelijkheid gewonnen.

Ze is een voorbeeld geworden. Wie zijn oor te luisteren legt, merkt dat bezoekers verbaasd zijn over de positieve veranderingen. Tussen de verschillende buurten bleef de diversiteit (lees: eigenheid).

De betrokkenheid van bewoners en instellingen bij al die vernieuwingen en verbeteringen is hartverwarmend. Het betekende dat de identiteit van Hoogvliet niet verloren ging, nee, juist sterker werd.

Sociale uitdaging De herstructurering is van begin af aan opgepakt als een sociale uitdaging. Niet alleen slopen en nieuw bouwen ofwel ‘stenen stapelen’ was het motto, niet alleen de fysieke kant aanpakken, maar het tegelijk versterken van de sociale structuur door te investeren in scholen, sociaal-maatschappelijke instellingen, (sport)verenigingen en clubs.

De sociale samenhang mocht niet verloren gaan door de grote ingrepen. Integendeel. De herstructurering moet de kwaliteit van het leven in de

Die trots moet ook in de toekomst blijven. Daarom moet de ingeslagen weg, die zijn eerste vruchten duidelijk heeft afgeworpen, tegen het licht worden gehouden. De voortgang in sociale, economische, fysieke zin en ook wat betreft veiligheid en beleidsinzet wordt benoemd. In deze Toekomstvisie Hoogvliet 2010-2018-2030 ligt de nadruk op prettig wonen en kansrijk leven voor alle bewoners in de deelgemeente. Behouden en aantrekken van gezinnen is de uitdaging.

De dynamiek die daarvoor nodig is wordt in grote lijnen geschetst vanuit de bewoners, want zij maken de stad. Hoofdstuk 2 Met vernieuwde veerkracht schetst heel kort 10 jaar wijkaanpak. Voorbijgegaan wordt aan de geschiedenis die daaraan voorafging. Die is vaak genoeg beschreven. Het gaat in dit hoofdstuk om het succesvol ombuigen van de 3

neergang in een opgang. Om die spiraal omhoog.

Hoe kan die opgang worden vastgehouden, nieuw leven worden ingeblazen en verder worden versterkt? Hoofdstuk 3 schetst De kansen tot 2030 (vijf verkiezingen ver) en hoofdstuk 4 Nieuwe iconen in Hoogvliet de huidige lijnen tot 2018 (twee verkiezingen ver). Deze niet-chronologische volgorde is gekozen omdat het lagere schaalniveau altijd naadloos moet passen in het hogere schaalniveau.

Hoofdstuk 3 biedt zicht op de lange termijnkansen en bepaalt de benodigde speelruimte; hoofdstuk 4 met de lopende uitdagingen, kansen, ideeĂŤn, beslissingen, doelstellingen en strategieĂŤn zoomt in op toetsbare beleidsuitgangspunten op afzienbare termijn.

Er is nu sprake van een bezinningsmoment, een pas op de plaats om een aantal koerswijzigingen te bewerkstelligen. Die moeten nieuwe, krachtige inspiratie geven aan de volgende fase in de herstructuringsopgave.

4

Vernieuwde veerkracht

Niet alleen het doelgericht slopen van verouderde flats en het met overtuiging nieuw bouwen was tien jaar geleden het uitgangspunt van de Strategische Wijkaanpak. Natuurlijk moest er in de meest letterlijke zin gebouwd worden aan de toekomst van de deelgemeente die in een spiraal naar beneden terecht leek gekomen. De bewoners bleken steeds kwetsbaarder, de deelgemeente gemiddeld armer, de openbare ruimte schraler en onveiliger, de scholing niet toegesneden op nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen, de uitstroom van gezinnen onomkeerbaar. Die beweging moest ten eerste worden stopgezet. Tegelijk moest de ambitie zover gaan dat ze werd gekeerd ten gunste van de bewoners in de deelgemeente.

Het beeld van opgestroopte mouwen werd in Hoogvliet nieuw leven ingeblazen. Maak plannen, ga ervoor en laat je niet uit het veld slaan door tegenslagen. Het kan langer duren dan je lief is, maar weet welke doelen je wilt bereiken ten behoeve van de bewoners. Er lag een veelheid aan opdrachten: investeren in sociale structuren, in onderwijs, in veiligheid, in welzijn, in onderwijs en in economie.

De motto’s waren duidelijk. Ten eerste: menselijke verhoudingen, ontmoetingen en sociale samenhang staan voorop. Ten tweede: ongeacht leeftijd, kleur, afkomst en draagkracht moet er een brede scholing voor alle groepen komen, ook voor de meest kwetsbare. Ten derde: iedereen in de deelgemeente wordt een zo groot mogelijk scala aan maatschappelijke kansen geboden.

In het begin was de aanpak incidenteel. Nieuw Engeland-noord zat diep in de problemen. De deelgemeente besloot met een drastische aanpak van sloop en nieuwbouw een nieuwe toekomst voor de buurt te realiseren. Achteraf kunnen twee conclusies worden getrokken: de aanpak van Nieuw Engeland-noord

Hoofdstuk

2

bracht een belangrijke verandering in denken en doen te weeg, het was een keerpunt. De weg werd vrijgemaakt voor een vernieuwende visie op slopen en nieuwbouw van het naoorlogse woningbezit.

Er ging een positieve werking van uit, maar, en dat is de andere conclusie, de aanpak was te incidenteel en werd te weinig sociaal ondersteund.

De aanpak was buurtgericht. Juist die twee conclusies, de positieve ĂŠn de negatieve, brachten het denken over de wijkaanpak in een stroomversnelling. Er moest een strategie komen met een duidelijke visie op slopen en nieuwbouw, op sociale begeleiding en economische inzet. Er moest een breed draagvlak zijn. Bewoners moesten in een vroegtijdig stadium betrokken worden, meedenken en meedoen ter wille van het verbeteren van hun eigen woon-, onderwijs- en leefmogelijkheden.

Ter wille van hun toekomst.

Positieve resultaten Het draaide allemaal om de woorden: planmatiger aanpak. Er mocht niet meer soeverein, met oogkleppen op worden ingezet op onveiligheid, vandalisme, (kleine) criminaliteit, overlast, werkloosheid, verpaupering van de woonomgeving, niet meer vol goede bedoelingen langs elkaar heen gewerkt worden door diensten en instellingen, maar er moest een samenhangende wijkaanpak komen, toegesneden op de plaatselijke situatie. Iedereen moest van elkaar weten en de aanpak diende op elkaar afgestemd te zijn. Er waren succesjes te melden. Maar elke keer weer vonden de bewoners, de bestuurders en de politici dat die te klein waren. Er moest meer ambitie in de wijkaanpak worden gepompt, het streven moest naar boven worden bijgesteld om betere, maar vooral snellere resultaten te boeken. Het nationale grote stedenbeleid stimuleerde Hoogvliet in zijn eigen aanpak.

6

Dankzij het kritisch commentaar van bewoners en bestuur, sijpelden de verbeteringen door in de uitslagen van verschillende bewonersenquêtes in Hoogvliet. Het beeld werd steeds hoopgevender. Werden aanvankelijk drugsoverlast en criminaliteit als de zwaarste problemen ervaren, in een paar jaar verschoof dit naar overlast door jongeren en verkeersonveiligheid. De positieve resultaten in de aanpak van de drugs en de vaak daarmee samenhangende criminaliteit gaven aanleiding tot optimisme, nieuw ongeduld, de wens om de lat hoger te leggen om meer te bereiken en ook de kleinere overlast te bestrijden.

Er was een keur aan initiatieven op alle fronten: de ontwikkelingen van Nieuw Engeland en rondom Digna en van het vinex-achtige Tussenwater; er kwam een verbeterde metroverbinding; de brede school De Notenkraker werd ook een sociaal en educatief centrum voor jong en oud; de middenstand werd geherstructureerd; de groei van bedrijventerrein Gadering gestimuleerd. Fysieke aanpak stond niet meer op zichzelf, maar kreeg sociale en economische pendanten. De motor van de verbetering was op gang gekomen. Nu was het zaak die op toeren te houden. En doelmatig te laten werken.

Voor het vervolg werd de sociale samenhang als belangrijkste pijler voor de wijkaanpak gekozen.

Tot 2010 waren er vijf doelstellingen geformuleerd: wonen naar wens, samenwonen en samenleven, opleiding en werk, zorg en vangnet, en ten slotte goed vestigingsklimaat voor bedrijven. Ook andere facetten kwamen aan bod, maar deze vijf kregen voorrang. Er lag een algemene opvatting als onderlegger: bewaak de oude waarden, verslons die niet.

Hoogvliet Halverwege Wie het Hoogvliet van 2009 vergelijkt met dat van ongeveer tien jaar geleden, ziet aanzienlijke verschillen. Natuurlijk zijn de nieuw gebouwde woningen het meest in het oog springend. Het eenzijdige, monotone karakter van bestaande naoorlogse wijken is doorbroken.

Er kwamen nieuwe en eigentijdse architectonische vormen met nieuwe kansen en keuzes voor de Hoogvlieters en buitenlui. De volledige woonomgeving werd in de plannen betrokken omdat de bestaande elementen ruimte, groen en rust waardevol zijn. Ze hebben het karakter van Hoogvliet altijd sterk bepaald en moeten dat blijven bepalen.

Ook de parkzone rond de deelgemeente kreeg daarom steeds meer aandacht.

Het succes van Hoogvliet is dat het van de ‘verkeerde lijstjes’ verdween. Het is geen ‘achterstandswijk’ meer omdat leefbaarheid en veiligheid in een aantal jaar zijn verbeterd. Om die stijgende lijn vast te houden moeten alle zeilen worden bijgezet.

Dat vraagt om stevige structurele financiële steun, omdat Hoogvliet door de herstructurering tijdelijk inwoners en woningen verliest. Dit heeft flinke invloed op de uitkering uit het deelgemeentefonds van Rotterdam. Kortom er is ironisch genoeg (tijdelijk) sprake van financiële korting. Om de herstructurering in hetzelfde tempo en met dezelfde kwaliteit voort te zetten, moet dit financiële probleem worden opgelost. Het vergt voortdurend overleg tussen het deelgemeentebestuur en B en W van Rotterdam om de veerkracht van de deelgemeente te ondersteunen.

Twee jaar geleden werd intern besloten tot een evaluatie van de bereikte resultaten voor de hele herstructurering onder de naam Hoogvliet Halverwege. Veel van de betrokken diensten bleken ofwel een stevige duw in de rug nodig te hebben (Campus-ontwikkeling en multifunctionele accommodaties; structuurschets Oudeland aanpassen; aanpak stadshart tegen het licht houden; opletten dat voorstandsbuurten geen achterstanden oplopen),

7

ofwel aan het werk gezet te moeten worden, omdat er nog niets op bepaalde terreinen was gedaan (oplossen van het probleem dat herhuisvesting het tempo van de sloop bepaalt; onderzoeken prijskwaliteitsverhouding woningen; economische ambities bijstellen; betrokken bewoners actief houden; beheer nieuwbouw regelen; onderzoeken van extra mogelijkheden metrostations).

Behalve voor de interne waardebepaling koos de deelgemeente er ook voor externe bureaus in de arm te nemen om gerichter zicht en grip te krijgen op de toekomst. Sociologen onderzochten en publiceerden de verbanden tussen herstructurering en sociale stijging in Hoogvliet. Stedenbouwkundigen maakten scenario’s waarin de grote lijnen worden geschetst. Er kwam een rapport over woonmilieus en leefstijlen. Er kwam een adviesnota kunst en cultuur die de sterke en zwakke kanten van de culturele infrastructuur beschreef en aanbevelingen deed. Essentieel voorwerk.

Intern verschenen onder meer Servicezone Hoogvliet, visie en programma 2008, en Groene Gordel Hoogvliet. Al deze rapporten legden stuk voor stuk de basis voor deze Toekomstvisie Hoogvliet.

De inwoners en vestigers moeten Hoogvliet verkiezen vanwege het aanbod aan woningen, scholing, zorg, winkels, werk, recreatie en bereikbaarheid.

Het niveau van al die aspecten moet zodanig worden versterkt dat Hoogvliet de concurrentie met andere woonkernen met verve aankan en nieuwe gezinnen aantrekt. Dat is de richting waarin maximale energie gestoken moet worden. Nu en in de toekomst.

8

De kansen tot 2030

Hoofdstuk

3

Hoogvliet is een deelgemeente met eigen karakter.

Het wonen heeft er tegelijk zowel dorpse als stedelijke trekken. Om deze niet verloren te laten gaan moet er een genuanceerde aanpak komen die zich dienstbaar maakt aan de bewoners.

Het mag niet zo zijn dat de aanpak op het laagste schaalniveau van de nabije toekomst niet past in het hogere schaalniveau voor de verder weg liggende toekomst. Steeds moeten beslissingen of nadere inzichten over de prioriteiten getoetst worden aan de lange termijn-mogelijkheden die in dit hoofdstuk aan de orde komen.

In het verleden is een keur aan rapporten verschenen die zowel de harde kant van de herstructurering belichtten als de sociale aspecten. Uit de discussies van de afgelopen jaren komt steeds sterker de wens naar voren om de sociale doelstelling te vergroten.

De ambities en plannen tot 2030 moeten in de allereerste plaats uitgaan van het optimaliseren van de mogelijkheden en kansen voor de bewoners van Hoogvliet. Wie een momentopname van dit ogenblik maakt, ziet dat Hoogvliet steeds meer een zelfbewuste deelgemeente is geworden. Het bestuur treedt met open vizier de toekomst tegemoet en wil niet in zichzelf gekeerd zijn. Deze openheid moet hoog in het vaandel blijven.

Voor bewoners die mee kunnen komen in alle ontwikkelingen moet de eigen verantwoordelijkheid duidelijk zijn, voor degenen die achterop dreigen te raken dient er opvang te zijn om hen weer ‘in het zadel te helpen’. Kortweg, er moet een assertief sociaal beleid zijn en frontlijnsturing. Wanneer de burgers hun taak kunnen vervullen, blijft de deelgemeentelijke overheid op de achtergrond, wanneer er medewerking, steun of samenwerking nodig is, moet de deelgemeente klaar staan.

Een beknopte selectie uit de rapporten.

Logica is een stedenbouwkundige handleiding voor Hoogvliet. Ze geeft aan welke fundamentele keuzes gemaakt kunnen worden voor de toekomst.

Er bleken 36 (!) varianten mogelijk, waarvan er één is verkozen. Op dat moment een logische keuze.

Maar inmiddels moet bekeken worden of het keurslijf van behoud van alle groene voegen niet te strak zit. Of het idee van behoud van alle wijkgroen niet flexibeler gehanteerd kan worden, zoals nu gebeurt in de aanpak van sommige wijkparken.

Veel meer vanuit de ideeën van de bewoners, waarbij de speelgelegenheid voor kinderen of het ontmoetingsaspect of anders de recreatie de boventoon voert.

Twee stedenbouwkundige bureaus maakten een 2e structuurschets Stadshart Hoogvliet. Er kwam een uitgewerkt plan voor het versterken van de voorzieningen- en verblijfsruimte in het centrum.

Dit nieuwe stadsplein moet stedenbouwkundig naadloos aansluiten op de bestaande Binnenban en het oude dijklint. Het geheel zou aan het centrumgebied een nieuwe kracht toevoegen dankzij verdichting en grotere aantrekkingskracht.

Uitbouwen en aanvullen Eind 2007 verscheen Vier scenario’s voor de toekomst van Hoogvliet. De scenario’s kennen een helikopter-perspectief dat het mogelijk maakt te bekijken welke richting men kiest op de lange termijn. De vier zijn, om de discussie aan te scherpen, extreem geformuleerd. Daarmee dienen ze het doel om ontwikkelingsrichtingen te verkennen.

Ze beschreven de kansen. Zoals: beter afgestemd wegennet op rijks- en gemeenteniveau; uitbuiten 10

van woonstadkarakter door uit de metroverbinding en het groene karakter meer profijt te trekken; verdere optimalisering van het openbaar vervoer; meer de mogelijkheden benutten van landschap, natuur en recreatie; in de toekomst sterker samenwerken met buurgemeenten.

Het zijn bouwstenen die aan een toekomstige ontwikkeling kunnen bijdragen. Uiteindelijk moet er een visie ontstaan die ruimte geeft aan de kansen, zonder ze in een enkele, geëxtrapoleerde richting te dwingen. Daartoe is ontwikkel- en groeiruimte nodig. Inzichten en omstandigheden veranderen immers door de tijd heen.

Deze Toekomstvisie bouwt daarop verder.

Met beperkingen, want de besluitvorming gaat in de ogen van Hoogvlietse bewoners en beleidsmakers niet altijd even snel. Tal van partijen zitten met elk hun eigen kennis van zaken, voornemens en financiële mogelijkheden of beperkingen aan tafel.

In verschillende constellaties onder meer het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting, Rijkswaterstaat, de provincie Zuid-Holland, het Havenbedrijf Rotterdam, corporaties en andere private partijen praten en beslissen over Hoogvliet-gerelateerde kwesties.

Doordat de onderhandelingen vaak lange tijd in beslag nemen, verandert de situatie (en daarmee de context en visie) in de loop der jaren ook nog eens.

Het proces gaat langzamer dan men vaak wil omdat er over zoveel uiteenlopende zaken tegelijk moeten worden besloten. Wie over zijn schouder kijkt, ziet desondanks kleine en grote stappen voorwaarts!

Sociale invalshoeken In dezelfde periode kwam het onderzoek naar herstructurering en sociale stijging beschikbaar.

Het belicht de sociaal-maatschappelijke kant van de ingrijpende herstructurering. In beweging brengen en richting geven geeft een genuanceerd beeld.

Het liet aan de ene kant zien dat sociale stijging en herstructurering in Hoogvliet nog onvol-

doende hand in hand gingen, aan de andere kant geeft het mogelijkheden om dit te verbeteren.

In voorbeeldgebied Oudeland wordt assertief sociaal beleid geformuleerd en ingezet, waarbij continuïteit en resultaat door inzet van professionals in de wijk wordt gegarandeerd. Hierbij ligt het voor de hand om gebruik te maken van het werk van de SPR en van frontline-sturing. Zo ontstaat een goede verbinding met gebiedsgericht werken.

Dat deze aanpak voor sociale stijging jaren kost, met name voor de lagere klasse, dient te worden ingecalculeerd. Weerbaar Oudeland is een serieuze testcase, die een beleidsrichting aangeeft. Doelstelling voor de toekomst: formuleer wat je echt wilt bereiken (dus niet te voorzichtig) en ga daarvoor.

De vernieuwing brengt een proces van zelfwaardering bij een deel van de betrokken bewoners op gang door nieuw woning- en woonplaatsperspectief, en ook door assertief sociaal beleid. Berusting is bij hen vervangen door nieuw zelfbewustzijn.

Presteren heeft zin want de samenleving staat open voor wie de handschoen opneemt. Zelfs veel gedwongen verhuizers-wegens-sloop-van-hun-oudewoning zijn positief. Verhuizing geeft hun een kans deze gelegenheid te benutten om zich ook op andere terreinen te ‘verbeteren’. Mensen worden letterlijk en figuurlijk in beweging gebracht.

De onderzoekers stellen wel dat professionele begeleiders de bewoners op hun kansen moeten wijzen en richting moeten aangeven. Dan maken bewoners wel gebruik van de springplank.

11

Wijkeconomie biedt zulke kansen voor ondernemersschap. Het belang van de wijkeconomie moet daarom voortdurend onderstreept worden. De middenstand is is een economische drager. Ook wat betreft de kansen voor het ondernemersschap zouden professionals de weg moeten wijzen aan bepaalde groepen, onder meer aan jongeren of laag opgeleiden. De deelgemeente moet, waar ze kan, faciliterend optreden.

In het verdere voorbereidende werk, waarin men duidelijk voor de sociale en demografische kant koos, kwam een aantal conclusies bovendrijven.

De volgende doelstellingen zijn voor de toekomst van Hoogvliet van belang:

•

•

•

•

•

•

het bereiken van een gevarieerdere bevol- kingssamenstelling, onder meer door andere woon- en leefmilieus te introduceren die andere leefstijlen mogelijk maken, belangrijk om de middengroepen te behouden en de jeugd aan de stad te binden; spijtoptanten die ooit wegtrokken, moeten terugkeren; behouden en versterken van de sociale infrastructuur, het eigen karakter en het eigen organisatievermogen; de bestuurscultuur nog meer afstemmen op een bevolking die mondiger, kritischer en individualistischer is; meer ruimte én verantwoordelijkheden voor assertieve burgers; tegelijk ondersteuning en vangnet voor de mensen die onderuit dreigen te gaan; behouden van de stedelijke menging van functies in het stadshart met werk en levendig- heid, met een bereikbaarheid die regionaal is; waakzaam blijven over een Hoogvliet dat veilig, gezond en energiedoelmatig is; duurzaamheid als onderlegger voor alle beslissingen; de successen uitdragen en zo de goede naam van Hoogvliet aan bewoners en buitenwacht ‘verkopen’.

Waar het ook om gaat is elementaire voorzieningen dicht bij de bewoners te brengen. De voorposten van ziekenhuizen moeten gemakkelijk bereikbaar zijn.

Er is een polikliniek van het Ruwaard van Puttenziekenhuis in Hoogvliet gekomen. Op vier punten in de deelgemeente zijn huisartsen en zorg in clusters bij elkaar gebracht. Gezondheidscentra waar diagnose, behandeling en nazorg kan plaatsvinden.

Het zijn voorbeelden die vragen om te blijven nadenken over het vergroten van de bereikbaarheid van voorzieningen.

Ook verscheen er een Adviesnota kunst en cultuur (Hoogvliet bruist!) in samenwerking met de Dienst Kunst en Cultuur van Rotterdam. Hoogvlieters die kiezen voor theater, cabaret, dans en muziek zijn gedwongen uit te wijken naar De Stoep in Spijkenisse. Wie naar de film wil moet terecht in Arcaplex, ook in Spijkenisse. Sinds 2006 heeft Hoogvliet een podium voor eigen kunstzinnige kwaliteiten, het Lokaal Cultureel Centrum. Dit moet op den duur overgaan naar het nieuw te realiseren Cultuurhuis.

Vooral deze toevoeging zal van wezenlijk belang zijn om Hoogvliet wat betreft podiumkunsten meer een eigen cultureel imago te geven. Belangrijk om bewoners extra te binden en vestigers te lokken.

Ook zal het kunnen bijdragen aan verhoging van de (nu erg lage) cultuurdeelname door de inwoners.

Daar is nog veel inspanning voor nodig, stelt men in de adviesnota. Ook zal de Heerlijkheid Hoogvliet gestalte moeten krijgen en beter worden benut. Wat zonder meer als een pre wordt gezien is dat de corporaties Vestia en Woonbron actief zijn op het gebied van kunst en cultuur en het, net als de deelgemeente, beschouwen als een middel om de participatie van bewoners te bevorderen, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Een blijvende actieve en stimulerende opstelling van alle partijen is noodzakelijk.

12

De Economic Development Board Rotterdam leverde in de Update economische visie Rotterdam 2020 (eind 2008 verschenen) eveneens een bijdrage aan deze Toekomstvisie Hoogvliet.

De begrippen koers houden, doorpakken en uitvoeren spreken de deelgemeente zeer aan. In de Update worden voorzetten gedaan om de Rotterdamse regio internationaal, slim en aantrekkelijk te maken.

Want wat betreft wonen, leren, werken, bereikbaarheid, voorzieningen en leefomgeving valt er nog een wereld te winnen.

De cijfers van Rotterdam zijn in vergelijking met die van de andere grote Nederlandse steden ondermaats. De stad bungelt qua opleiding van zijn inwoners en werk onderaan: meeste laag opgeleiden, minste hoog opgeleiden, hoogste werkloze beroepsbevolking.

De basisvoorwaarden voor vooruitgang zijn verbetering van opleidingsniveau, leefkwaliteit en bereikbaarheid. Prioriteiten die Hoogvliet al sinds jaar en dag van het hoogste belang vindt en met bezieling nastreeft. Juist die drie consistent vasthouden is een voorwaarde voor het bevorderen van de opgaande lijn en het verbeteren van de terreinen waarop men nog achterloopt.

13

Nieuwe iconen in Hoogvliet De ruimte, het groen, de verschillen tussen de wijken, de omlijsting met de Oude Maas, de Shell, de rijkswegen en de polders bepalen de identiteit van Hoogvliet. Daarbij is voor elke bezoeker zichtbaar duidelijk dat Hoogvliet aan zijn toekomst werkt: her en der zijn sloop-nieuwbouwlocaties, her en der prijzen reclameborden nieuwe of komende woningen aan. Dat er ook belangrijke onzichtbare ‘vernieuwingsgebieden’ bestaan, weten de bewoners.

Zowel in het onderwijs als op sociaal als op economisch gebied gebeurt het nodige en staat veel op stapel. Er is een constante zorg voor de satellietstad, waarbij het karakter steeds maatgevend is: het moet een tuinstad met ruim opgezette woonwijken en veel groen blijven. Met een menselijke maat. De openbare ruimte geeft Hoogvlieters, van welke aard en afkomst ook, de kans elkaar te ontmoeten en met elkaar te spreken. De semipublieke ruimte, zoals elk wijkgebouw, biedt die kansen ook. Opvattingen en waarheden moeten hier in vrijheid kunnen bloeien. Grote aandacht voor ‘de vormgeving van die ontmoetingen’ is essentieel. Hoogvliet kent stadse en tegelijk dorpse karaktertrekken. Vrijheid en betrokkenheid bij de buurt, anonimiteit en sociale controle gaan hand in hand. Op die mix zijn de bewoners gesteld.

Vanuit Hoogvliet zijn Rotterdam-centrum en Schiedam gemakkelijk bereikbaar dankzij metroverbindingen (via Schiedam en Rotterdam-Zuid).

Die dubbele navelstreng is in de satellietstad overal zichtbaar.

Deze Toekomstvisie Hoogvliet wil nogmaals duidelijk maken dat het sloop-nieuwbouwfacet van de langdurende herstructurering niet losgekoppeld kan worden van de andere inspanningen voor de inwoners: sociale aandacht, verbeteringen op onderwijsgebied, werken aan veiligheid, inzet ten bate van werkgelegenheid. Stadsvernieuwing is er voor de bewoners en moet daarom tegelijk sociale, woontechnische en economische aspecten in zich verenigen als een samenhangend geheel. De herstructurering, hoezeer na een lange en inspannende aanloopperiode nu op toeren, heeft een brede omschrijving van al die facetten nodig. Het maken van een tuinstad met mooie woonwijken is de fysieke kant, suburbaan leven met een goed voorzieningenniveau is de sociale, economische en recreatieve kant.

Hoogvliet wil zich daarmee blijvend presenteren

Hoofdstuk

4

als een stad met acht wijken, die zijn bewoners woon- en leefkwaliteit biedt. Waar je rustig, veilig en prettig kunt wonen. Met kindvriendelijke wijken, speelgelegenheid en een keur aan goede onderwijs- en sportvoorzieningen. Met een breed aanbod van winkels. Hoogvliet blijft daardoor een belangrijke woonstad voor Rotterdam.

Om duidelijk te maken waar Hoogvliet voor de toekomst de nadruk op legt, is van belang dit te benoemen. Het zijn de opmerkelijke thema’s en programma’s, de bijzondere voorbeelden in de aanpak, kortom de iconen van de herstructurering.

Ze worden hier beschreven als samenhangende strategische beleidspunten waarbij fysiek, veilig, sociaal en economisch niet langer uit elkaar worden gehaald, maar zijn verweven met elkaar. Iconen zijn de herkenbare, vaak tastbare ontwikkelingen van de herstructurering, dragen duurzame waarden in zich, en voeden het Hoogvlietgevoel op positieve wijze.

Kortweg: de kernvoorwaarden voor prettig en kansrijk leven.

14

Ook al worden er veel stenen gestapeld, de doelstelling is in de eerste plaats een sociaal-maatschappelijke bijdrage te leveren zonder vrijblijvendheid.

Ze zorgen voor verdere verbetering van het imago van de deelgemeente, zoals de bestaande mijlpalen De Hof van Heden, het Oosterbaken en de Heerlijkheid Hoogvliet doen. Met hun programma’s bepalen ze immers het nieuwe aanzien van de stad en dragen bij aan het gevoel van trots van de inwoners.

De iconen die hieronder worden genoemd dienen grotendeels gerealiseerd worden tot 2018, twee deelgemeente-periodes verder.

Suburbaan leven De herstructurering van Hoogvliet is zichtbaar de aanjager, de motor van veranderingen en vernieuwingen ten behoeve van de bewoners. Portiekwoningen staan op de nominatie afgebroken te worden, worden afgebroken, nieuwbouw is ervoor in de plaats gekomen of zal ervoor in de plaats komen. De nieuwe architectuur geeft de stad een moderne uitstraling. Er is voor bewoners en nieuwkomers een steeds grotere keuze in huur- en koopwoningen.Van grote betekenis tijdens de aanpak is dat de stedenbouwkundige opzet van Hoogvliet met zijn ruime straten en openbare groene gebieden tussen de woningen grotendeels behouden blijft. In sommige gevallen zijn bepaalde plekken verdicht en is water toegevoegd om de ruimte te behouden en te voldoen aan nieuwe normen voor wateropvang. Dat is de ‘harde’ kant van de herstructureringsmedaille. De andere kant, de demografische en sociale, is dat er een totaal ander woningaanbod ontstaat en daarmee ook een andere bevolkingssamenstelling.

Het betekent dat de bestaande sociale structuur extra onder druk komt te staan en dat er gewerkt moet worden aan het een nieuwe sociale samenhang in de buurten.

De herstructurering betreft momenteel vooral de delen die in de jaren ‘50 en ‘60 van de vorige eeuw zijn gebouwd. Ze worden ook wel aangeduid als wederopbouwwijken, of beeldender, newtown’s of tuinsteden. Kenmerken: rustige woongebieden met tussen de monotone flatgebouwen veel openbaar groen. In de grotere wijken hoorde daar een eigen winkelcentrum, een buurthuis en basisscholen bij. Er was nauwelijks sprake van functiemenging.

Zo werd elke buurt in zekere mate zelfstandig en kenden de mensen elkaar. Het dorpse en stedelijke verenigd. De bewoners van Hoogvliet waren in die niet-individualistische tijd ook verbonden door het pioniersgevoel; zij vormden immers de eerste generatie. Shell en later ook andere internationale petrochemische bedrijven waren belangrijke werkgevers.

De wijken Zalmplaat. Middengebied en Boomgaardshoek zijn in de jaren ‘80 gebouwd vanuit een andere gedachte: het suburbane wonen. Weliswaar rustige woonwijken, maar met meer grondgebonden woningen, wat krapper in het groen, maar met veel aandacht voor gezinnen met kinderen. De veranderingen kwamen snel en in golven over Hoogvliet. De tweede generatie kende het gevoel van pioniersverbondenheid al niet meer zo; de petrochemische industrie kromp het aantal arbeidsplaatsen sterk in door onder meer automatisering, reorganisaties en economische crises; er kwam een groot aantal nieuwkomers in Hoogvliet wonen. De bevolkingssamenstelling van de satellietstad veranderde in ettelijke jaren drastisch.

Hoogvliet verloor een deel van zijn middenklasse aan Hellevoetsluis en Spijkenisse.

Hoogvliet-noord werd in de jaren tachtig een ‘perifere restwijk’ van Rotterdam met veel werkloosheid, criminaliteit, verhuurproblemen, overlast, vandalisme en dus algehele verloedering.

15

De transformatie die sinds 10 jaar op gang is gebracht, heeft de grens van veel te veel huurwoningen en te weinig koopwoningen (80% - 20%) naar gelijke hoeveelheden gebracht (50%-50%). Niet alleen door nieuwbouw, maar ook door verkoop van huurwoningen.

Wie naar de huidige bewonerssamenstelling kijkt, doet dat niet alleen vanuit het woningaanbod, maar ook vanuit levensstijlen. Het moet antwoord geven op de cruciale vraag: voor wie herstructureert, verandert en bouwt Hoogvliet? Onderzoeksbureau Smartagent levert bruikbare constateringen. Belangrijke belevingswerelden in Hoogvliet zijn in de eerste plaats betrokkenheid en harmonie, waarbij de sociale contacten een rol spelen, het gezin voorop staat en het milieu beoordeeld wordt vanuit het kind, zijn veiligheid, zijn speelmogelijkheden en zijn goede scholing. Even beduidend is een andere woonsfeer met geborgenheid en zekerheid, waarbij de sociale contacten meer in eigen kring en bij de buren liggen en waartoe ook het vaker terugtrekken in de woning hoort. Er is sprake van een harmonieuze sfeer. Een bescheiden ‘beweeglijkheid’ van de bewoners hoort hierbij.

Deze kernwaarden moeten richting geven aan de komende ontwikkelingen in Hoogvliet.

Smartagent komt in zijn woontest tot een aantal accentverschuivingen. Er is een groei gaande van suburbaan wonen naar suburbaan leven. Het wil zeggen dat aloude waarden als prettig wonen, bestaande onderwijsmogelijkheden en een afdoend winkelaanbod te weinig bieden. Wie aangenaam in suburbane omgeving wil leven, vraagt om eigentijdse woningen, een breed en samenhangend aanbod aan onderwijsvoorzieningen, een scala aan winkels, recreatiemogelijkheden, uitgaansmogelijkheden op het gebied van kleinschalige kunst en cultuur, veiligheid en bereikbaarheid met auto en met openbaar vervoer.

De herstructurering Hoogvliet zal dus in deze tijd als basisdoelstelling moeten hebben om van suburbaan wonen door te schakelen naar suburbaan leven.

Het wil zeggen dat niet alleen de woningen hiertoe moeten bijdragen, maar ook de voorzieningen (zie de iconen) moeten doorpakken, zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen. De schaal van de samenleving in Hoogvliet moet die van dorp én van stad blijven. Op die manier kunnen aan de huidige bewoners en de nieuwkomers kwaliteiten worden geboden, die hen binden aan Hoogvliet en die hen maken tot boodschappers van de geneugten van een 21ste eeuwse tuinstad nieuwe stijl. Zij hebben het lef de metamorfose te dragen. Zij zijn nieuwe pioniers. Zij zijn samen betrokken bij de wedergeboorte van Hoogvliet.

Er ligt daarbij een opgave om weer aantrekkelijk te worden voor gezinnen en de weggetrokken bewoners. Om de laatsten spijtoptant te maken en terug te lokken.

De iconen zijn:

• Vitale wijken

• Wijkscholen

• Campus

• Groen wonen

• Levendig stadscentrum

• Infrastructuur en bereikbaarheid

Deze volgorde geeft geen indicatie van het gewicht. Allemaal zijn ze van belang voor de toekomstige ontwikkeling en allemaal zijn ze van waarde in onlosmakelijke samenhang met elkaar. Waar nieuw gebouwd wordt, dient een programma te liggen dat een verbinding legt tussen verscheidene van deze iconen.

Vitale wijken Rondom het stedelijke centrum liggen acht wijken.

De meeste hebben in sociaal opzicht een gemoedelijk karakter. Ons kent ons. Juist daardoor voelen mensen zich er thuis. Zorg en veiligheid, verkeersinfrastructuur en ‘ontmoetingsinfrastructuur’ zijn hier belangrijke items. Sociale cohesie in de wijk is het centrale thema. Bewoners worden meer en meer ‘eigenaar’ van hun buurt dankzij de programma’s Heel de buurt en Mensen maken de stad. Er wordt actief ingezet op: kindvriendelijk, schoon, heel en veilig om te behouden wat er is en de kwaliteit nog verder te verhogen; op het vinden van ruimtes en advisering van onder meer gezondheidscentra die nu in ontwikkeling zijn; en op verdere ontwikkeling van de Brede School- en wijkgerichte activiteiten.

16

Gebiedsgericht wordt gezocht naar profijtelijke verbindingen tussen diensten, instellingen, organisaties en individuen om belangrijke impulsen te geven een het sociale beleid in de deelgemeente.

Wijkgerichte aanpak kan zorgen voor dat thuisgevoel en binding met de buurt. Die zijn beide wezenlijk opdat bewoners een oogje in het zeil van de samenleving houden en vroegtijdig laten weten aan de wijkagent, corporaties, zorginstellingen en deelgemeente waar extra op gelet moet worden. Oplettende, actieve en meedenkende bewoners zijn onontbeerlijk.

Elke leeftijdsgroep van jong tot oud moet in de wijken prettig en gemakkelijk kunnen wonen. Daardoor ontstaan vitale, levensbestendige wijken, met centrale plekken waar winkels en welzijnsvoorzieningen zijn. De wijkeconomie is gebaat bij huizen die ruimte bieden voor werken-aan-huis.

De zelfredzame senior heeft tijd en middelen om zijn steentje bij te dragen aan de sociale samenhang in de vorm van het organiseren van activiteiten.

Ouderen zijn niet alleen maar afhankelijk van de wijkbus vanwege de buurtvoorzieningen.

Ook op wijkniveau moet de deelgemeente aan de ‘verkeersinfrastructuur’ denken, die tevens een sociale kant heeft als ‘ontmoetingsinfrastructuur’.

Wie het gezin optimaal ter wille wil zijn, zal in alle opzichten een kindvriendelijke omgeving moeten realiseren. Niet alleen zullen daaraan voldoende groen en speelruimten bijdragen, tevens kindvriendelijke routes. Ook moet er grote aandacht blijven voor vrije speeltuinen, speelveldjes, voetbalveldjes, skatebanen, hangplekken. Gezondheid (door bewegen) staat voorop. Niet alleen voor kinderen zijn speelmogelijkheden in de buurt, maar ook voor ouderen zijn beweegmogelijkheden (zoals fitnessapparaten in het groen).

stoepranden verlaagd worden tot autostraatniveau. Voor vaders en moeders, kinderen, jongeren en ouderen moet de openbare ruimte zo obstakelvrij, kindvriendelijk en verkeersveilig mogelijk zijn.

De aanpak is veel onzichtbaarder dan die van de ‘grote’ infrastructuur, maar minstens zo belangrijk voor het imago van de stad die kiest voor jongeren, gezinnen en ouderen.

In sommige verzorgingstehuizen moeten buurtbewoners terecht kunnen voor thuiszorg en fysiotherapie, in de wijkcentra zijn ‘informatieloketten’, cursussen en ontspanningsactiviteiten.

Diverse plekken moeten mogelijkheden bieden om isolement van bewoners te doorbreken. Sociale controle kan daaraan bijdragen. Daarnaast moet er een signaleringssysteem zijn (onder andere van de medewerkers van corporaties en andere instellingen), dat mensen die toch in isolement raken herkent en de adressen kortsluit met de hulpverlening. Voor een afdoend vangnet zal een aanzienlijke toename van de capaciteit nodig zijn.

Om de sociale weerbaarheid te optimaliseren wordt gewerkt met vroegsignalering en afdoende ondersteuning, niet alleen vanuit organisaties, maar ook door buurtgenoten en informele netwerken. Speciale aandacht wordt geschonken aan de kansen die moderne technologische ontwikkelingen bieden, bijvoorbeeld voor alarmering.

Hoogvliet moet in raad en daad een deelgemeente zijn die alle inwoners helpt hun kansen te benutten. De sociale aanpak is niet alleen gericht op instellingen, maar juist ook op individuen. Bewoners moeten actief meedoen, eigen verantwoordelijkheden oppakken en deelnemen wanneer dat mogelijk is. Het moet bij henzelf ‘landen’. De deelgemeente zal dit moeten stimuleren en dan op de achtergrond blijven. Ook voor het vrijwilligerswerk geldt dat.

Voor de kleine wieltjes, zoals die van kinderwagens, kinderfietsjes, rollators, rolstoelen enz. moeten de wijken maximaal bereikbaar zijn. Dat wil zeggen dat op elke straathoek, bij ingangen van gebouwen 17

Vrijwilligers moeten actief geworven worden, zich gesteund voelen, hun betrokkenheid gewaardeerd weten. Wereldlijke en kerkelijke organisaties zullen hier een rol in spelen. De deelgemeente zal de kwaliteit van het vrijwilligerswerk moeten waarborgen.

Vrijwilligerswerk is immers niet alleen liefdewerkoud-papier, maar zorgt ook voor belangrijke sociale cohesie.

negatieve aspecten. Die moeten tijdig worden omgebogen in positieve. Als eerder gemeld: onderzoekers concluderen dat twee factoren van groot belang zijn om sociale stijging te realiseren namelijk assertief sociaal beleid en de aanwezigheid van professionals in de wijk. Deze dienen vanzelfsprekend oog te hebben voor sociale stijging en zowel stimulerend als faciliterend te kunnen optreden.

Veiligheid is een complex onderwerp. In de jaren ‘90 klaagden de bewoners steen en been. Er was er in Hoogvliet sprake van niet onaanzienlijke drugsgerelateerde criminaliteit. De veiligheidsscore lag voor heel Hoogvliet op een 3,5; in 2009 is die 8,5.

De aanpak door de deelgemeente heeft dus veel resultaat gehad. Maar nog steeds zijn er te veel incidenten. Deze criminaliteit is echter niet meer structureel. Ze verandert van karakter, ook al omdat er een merkbare verschuiving is opgetreden.

Er zijn steeds jongere kinderen betrokken bij criminaliteit. Kinderen van 13 of 14 jaar zijn geen uitzondering meer.

De bewoners klagen terecht over incidenten en ook over samenscholende jongeren op straat en hondenpoep en zwervende winkelwagentjes.

Sommige zaken hebben niet direct met veiligheid te maken, maar met overlast. Wat zeker niet wil zeggen dat de veiligheid geen item meer is.

Dat was het, is het en moet het blijven. De stijgende lijn in de veiligheidsscore moet worden vastgehouden. Burgers, politie, medewerkers van de corporaties hebben ook daarin een verantwoordelijkheid. Zonder dat het doorslaat, moeten ze signaleren.

Bepaalde succesvolle onderdelen van het experiment Weerbaar Oudeland kunnen mogelijk worden toegepast in andere stukken van de deelgemeente als de problematiek daarom vraagt. Niet alleen moet worden geluisterd naar signalen uit achterstandsgebieden, maar evenzeer uit nieuwbouwprojecten. Oplettendheid van instellingen kan worden aangevuld met die van buurtbewoners. In zulke gevallen zal ofwel de wooncorporatie of het maatschappelijk werk aanbellen met de vraag of men hulp nodig heeft. Zo kunnen gaten in het lokale zorgnetwerk worden gedicht en kan men helpen tot achter de voordeur, op voorwaarde dat de mensen het zelf willen. Bedoeling is om deze inwoners weer weerbaar te maken, zodat ze ondanks hun problemen kunnen functioneren in de maatschappij.

Criminaliteit in het algemeen vraagt om preventieve veiligheidsmaatregelen en om handhaving.

De wijkagent heeft daarin een essentiĂŤle positie en taak. Hij moet zijn wijk en de mensen die er wonen kennen. Hij is degene die ouders kan aanspreken op het gedrag van hun kinderen. Hij is een van de belangrijke aangevers voor zaken die scheef (dreigen te) gaan. Verborgen zaken die bewoners soms kwetsbaar maken. Of dat nou (kleine) criminaliteit, onveiligheid, opvoedingsproblemen of andere zaken betreft. Die problemen kan hij alleen herkennen als hij zijn dienst op straat doet.

Wijkscholen Voor vitale wijken zijn basisscholen en wijkaccommodaties onontbeerlijk, ook al omdat ze een elementaire schakel vormen in de sociale infrastructuur van Hoogvliet. Ze richten zich op kennisoverdracht (zoals voorschools onderwijs, maar ook integratievraagstukken) en sport en spel.

Ze bieden een noodzakelijke, stimulerende omgeving en vertegenwoordigen een specifieke ontmoetingsplek voor mensen in een buurt. Of het nu gaat omdat de kinderen er overdag op de basisschool zitten, de ouders elkaar kennen van schoolplein, vriendjes en vriendinnetjes van de kinderen, of van dienstverlening aan school of gaat om wijkaccommodaties om ‘s avonds samen muziek te maken, te kaarten, informatieavonden te organiseren, taallessen voor ouders te geven is niet relevant.

Het aanspreken van bewoners kan echter ook door medewerkers van de corporatie en Stadstoezicht gebeuren. Soms kan dat (vragenderwijs) achter de voordeur gebeuren, zeker wanneer het vereenzaming en verarming betreft, zoals in Weerbaar Oudeland is beproefd. Dit is het constateren van 18

De waarde van beide ruimten laat zich vertalen in het belang van scholing, ontmoetingen en veelsoortige samenkomsten. Voor Hoogvliet is het noodzakelijk om deze ‘ontmoetings-infrastructuur’ te koesteren, omdat tijdens de herstructurering diep in het vlees van bestaande sociale structuren wordt gesneden door verhuizingen of tijdelijke leegstand.

Het is van betekenis om basisscholen en wijkaccommodaties onder één dak onder te brengen.

De mogelijkheid om één multifunctioneel gebouw (vandaar de naam wijkschool) overdag en ‘s avonds voor velerlei doeleinden te gebruiken, bespaart niet alleen geld, maar bevordert ook de kans op verrassende bijeenkomsten en onvoorspelde samenwerking. Eigenlijk heeft elke wijk zo’n accommodatie nodig, omdat elke wijk een andere gemeenschap heeft. Bekeken moet worden of dat te allen tijde kan worden gerealiseerd, gezien de financiële draagkracht van de deelgemeente.

Deze multifunctionele wijkscholen kunnen het onontbeerlijk brandpunt zijn in wijken, waar ontmoetingen convergeren, waar de nieuwe sociale structuur op gang wordt geholpen en de ‘ontwrichte gemeenschap weer wordt genezen’. Ook zijn ze onmisbaar in wijken die stabiel zijn om de sociale infrastructuur vast te houden. Te samen vormen de zeven wijkscholen een icoon in Hoogvliet.

De nieuw te bouwen wijkscholen zouden door hun architectonische vormgeving ook uitdrukking moeten geven aan die icoon-waarde. Het zou daardoor een ketting van pareltjes kunnen worden.

Maar er is meer. Met de opkomst van de achterbankgeneratie, het groeiend overgewicht bij kinderen als toenemend volksgezondheidsprobleem met maatschappelijke kanten en het feit dat steeds meer kinderen uren achter tv, en computer doorbrengen, is het van belang dat bij het ontwerpen van scholen ook creatief wordt ingezet op de schoolpleinen.

Gebruik, onderhoud en openstelling van schoolpleinen is met de komst van de Brede School in Hoogvliet in een ander licht komen te staan.

Het schoolplein moet een ontmoetingsplek én speelplein zijn voor kinderen die op die basisschool gaan maar tevens voor leeftijdsgenootjes uit de buurt.

Inrichting, gebruik, toezicht en onderhoud vragen om afstemming en overeenkomsten met schoolbesturen. De buitenruimten van de nieuwe wijkscholen mogen er niet louter uitzien als steenachtige verblijfplekken. Ze moeten niet zijn ontworpen om te verhinderen dat er vernielingen plaatshebben, en daardoor niet zelden verveling en negatief gedrag bevorderen. Deze buitenruimten van de wijkscholen moeten zoveel ontwerpaandacht krijgen dat ze de creativiteit, spel en sport van de gebruikertjes stimuleren. Gevarieerd en intensief bewegen heeft een positieve invloed op de sociale, emotionele en motorische ontwikkeling van kinderen.

Niet alleen de architectuur van de wijkschool moet daarom bijdragen aan de icoonwaarde, maar ook de grootte, de ruimtelijke beleving en inrichting van de directe omgeving van de wijkschool.

Er zal open oog moeten zijn voor veiligheid; ruimtelijke differentiatie gezien de andere behoeftes van bepaalde leeftijdsgroepen wat betreft beweging, geborgenheid en uitdagingen; participatie, beheer en organisatie; landschappelijke inrichting, toestellen en verharding. Ten slotte zullen ontwerpers oog moeten hebben hoe die overgaat in de bestaande openbare ruimte.

Campus Net als bij de wijkscholen moeten ook de scholen voor voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs mogelijkheid bieden voor en werken aan het beste onderwijs in Hoogvliet. Dat is een essentiële ambitie die om voortdurende aandacht vraagt. De deelgemeente wil dat samen met de besturen van alle scholen bewerkstelligen: het beste onderwijs in de beste omstandigheden om de kinderen in een inspirerende omgeving kansen te bieden hun talenten te ontdekken.

19

Heel algemeen: in de samenleving vindt een omslag plaats van kenniseconomie naar creatieve economie. Niet alleen industrie en bedrijven bepalen de economische veranderingen. Steden zetten hun beleid in op het versterken van condities voor mensen met ideeën, de zogeheten creatieve klasse.

Onderwijs vormt hierin een belangrijk bestanddeel.

Het moet zich niet alleen richten op kennis vergaren, maar ook in belangrijke mate op creativiteit en spel.

Jan Brouwer en Jeroen Saris stellen in hun artikel Stedelijke regio’s concurreren met creativiteit dat de achilleshiel van het achterblijven van Nederland op de kaart van creatieve economieën onder meer een gevolg is van het grote percentage allochtone schoolverlaters en het daarmee de onderbenutting van allochtoon talent. Geen enkele regio of gemeente kan zich permitteren dat een groot deel van de jeugd wordt uitgesloten van kansen. Een stimulerende omgeving, een goed opleidingsniveau, mogelijkheid om te switchen of door te stromen, zijn enkele van de basiswaarden om jongeren perspectief te bieden, om te voorkomen dat ze in het drijfzand van starre onderwijssystemen blijven steken.

Een inspirerend, praktisch en hanteerbaar concept kan schoolbesturen, schooldirecties, stedenbouwers en ontwerpers in de goede richting sturen. Hoogvliet koos daarvoor de Campus.

Het project Campus Hoogvliet gaat over drie scholen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs die gezamenlijk nieuwbouw willen.

De nieuwe scholen zullen een Campus vormen bij de metrohalte Zalmplaat. Het Einstein Lyceum, Penta College, roc Zadkine blijven elk herkenbaar. Wel zullen ze faciliteiten met elkaar delen. Die geven het geheel ook weer een wijkfunctie.

De Campus kan fysiek omschreven worden als een complex met diverse gebouwen. Ze liggen op loopafstand van elkaar en horen als een grote familie bij elkaar, zeker wat betreft functies die elkaar aanvullen. De som der delen zal meer zijn dan een de verschillende instellingen apart. Op de Campus komen behalve scholen ook leerwerkplaatsen, jongerenhuisvesting, een sportcentrum, een art-studio, een science-lab en een restaurant. Daarmee wordt het een plek waar onderwijs, praktisch werken aan de toekomst en vrijetijdsbesteding zijn gebundeld.

De Campus is een laagdrempelige verzamelplek waar Hoogvlietse jongeren van 12-18 jaar kunnen leren en werken, toekomstplannen en ambities vervullen en tegelijk invulling geven aan hun sociale leven.

Ze kunnen hier hun talenten ontdekken, ontplooien, professionaliseren en groeien naar zelfstandigheid, soms mede dankzij tijdelijke woonruimte,

coaching en eerste betaalde werkzaamheden.

De Campus ligt maximaal bereikbaar naast het metrostation. Het clusteren van de verschillende functies in een en hetzelfde gebouw of op één terrein geeft een maximum aan kansen.

De Campus geeft vorm aan maatschappelijke thema’s die voor jongeren van belang zijn.

Een gezonde leefstijl die wordt nagestreefd door sport en spel, voeding en koken, verzorging. Een kansrijke ontplooiing door artistieke ontwikkeling die niet vrijblijvend is maar gekoppeld aan leren, stages volgen, werken met de handen, werken met technische ontwikkelingen.

Sommige schoolvoorzieningen komen ook voor volwassen bewoners van Hoogvliet beschikbaar.

Ook zullen wijkvoorzieningen op de Campus worden ondergebracht die in de komende jaren een nieuwe locatie moeten krijgen, zoals welzijnsvoorzieningen, de kinderopvang en een restaurant.

Deze voorzieningen maken dat de Campus ook een ontmoetingsplek is voor volwassenen.

Het programma van de Campus met zijn 30.000 m2 oppervlakte is ingevuld door bestaande en betrokken partijen, en ook door toekomstige gebruikers.

Dankzij de scholen wordt een doorlopende leerlijn in het beroepsonderwijs gewaarborgd. De trekker van het geheel is Woonbron als risicodragend ontwikkelaar.

De oorspronkelijke dragers zijn Penta, Zadkine, Einstein en de deelgemeente. Sportschool De Korte doet mee met een particulier fitnesscentrum en leerbedrijf ter vervanging en uitbreiding van hun huidige sportschool. Short stay voor jongeren realiseren Woonbron en Flexus.

De intenties van de Campus, de culturele activiteiten in het centrum en de Heerlijkheid Hoogvliet kunnen in elkaars verlengde liggen. De Campus levert een mogelijkheid voor de leerlingen om op amateurniveau hun muzikale, dans- of toneeltalenten te ontdekken en ontwikkelen.

20

Wanneer ze dat professioneler willen uitdragen dan kan het centrum (Cultuurhuis) een kans bieden.

Wanneer het leidt tot volledige professionaliteit en bekendheid biedt de Heerlijkheid Hoogvliet de mogelijkheid aan de weg te timmeren. Net als bij theatrale expressie zal ook wat betreft sport de leerlingen de kans worden geboden hun talenten te ontdekken en te professionaliseren.

De verschillende deelnemers aan de Campus denken mee over de toekomstige beheersaspecten.

De Campus bestaat uit gebouwen ontwikkeld vanuit duurzaamheid. Van te voren wordt rekening gehouden met een wijziging van de functies.

Gebouwen kunnen aangepast worden aan veranderde omstandigheden en nieuw gebruik.

De robuuste uitwendige structuur die uitgaat van een lange levensduur herbergt flexibele of vervangbare invullingen.

De initiatiefnemers van de Campus beogen een bijzonder stuk Hoogvliet te bouwen en in te vullen met leren, werken, wonen en leven. Het zal een maatschappelijk innovatieve voorziening voor jongeren zijn omdat zij een continue leerlijn biedt of de kans geeft eigen specifieke talenten te ontdekken en die te ontwikkelen. Door te zorgen dat de Campus tal van voorzieningen biedt die aansluiten bij de leefwereld van jongeren, wordt het leren prettiger en het benutten van kansen geoptimaliseerd.

De aanzet voor de Campus is gegeven. Wat van belang is dat het idee van deze ‘samenscholing’ van gebouwen, die een samenhangende functie in de deelgemeente vervullen, niet verwatert. Het blijft een ingewikkeld ‘speelveld’ vanwege de vele partijen en de hoge ambities. Zo snel mogelijk moeten de verschillende onderdelen gebouwd worden, zodat ze elk de hun toebedeelde dynamische taak verwezenlijken. Dan kan het integrale idee van de Campus zijn waarde tonen.

De Campus is van doorslaggevend belang om ouders in Hoogvliet een perspectief voor hun schoolgaande kinderen te bieden. Het is één van de manieren waarop de deelgemeente hen kan binden en tegelijk haar eigen imago kan versterken.

Groen wonen Groen wonen is een van de wezenskenmerken van Hoogvliet. Wie uit een andere stad komt, ervaart de openheid, het vele groen met de volwassen bomen als een bijzondere meerwaarde. Het groen is onder te verdelen in kijk- en gebruiksgroen, dat respectievelijk passief en actief benut wordt.

Vooral de aandacht voor het gebruiksgroen moet nog verder toenemen. Bewoners geven daarbij aan in welke richting de ontwerpers kunnen denken.

Het al dan niet toevoegen van speelvelden, voetbalterreintjes, skatebanen, hangplekken en dergelijke is belangrijk.

Een aantal parken wordt aangepakt. Zodoende wordt de leefomgeving van de omwonenden opgewaardeerd en meer afgestemd op hun wensen.

De grotendeels rondom Hoogvliet gelegen Groene gordel heeft een belangrijke betekenis voor de deelgemeente. Nog steeds wordt het nut te weinig herkend door de bewoners, waardoor het gebruik te spaarzaam is. Doelstelling is om het gebruik van de Groene gordel te intensiveren. Het gebied zal als park meer moeten worden ‘ontdekt’ door de inwoners. De specifieke aantrekkelijkheid en bereikbaarheid moeten (in die volgorde) op verschillende manieren worden verhoogd. Als er nieuwe functies worden toegevoegd, moeten die niet alleen een uitstraling en verleidelijkheid hebben voor Hoogvlieters, maar ook voor mensen uit de regio.

De deelraad van Hoogvliet gaf eind 2008 aan dat acht plekken van belang zijn. Sommige daarvan hebben niet alleen een groen karakter, maar ook te maken met de harde infrastructuur van de wegen (entree Aveling, verbetering geluidwering, zichtbaar maken van groen Hoogvliet vanaf A15 en (ooit) A4 zuid), andere met groen en water (hellingpark ten noorden van Nieuw-Engeland, haven, getijdepark bij Meeuwenplaat, dijkzone bij Zalmplaat).

Het ambitieniveau van de aanpak van elk van die punten dient hoog te zijn.

De entree van Hoogvliet aan de Aveling wordt om verschillende redenen als kwalitatief ondermaats ervaren. Een betere ruimtelijke inpassing van McDonalds, herstel van de Groene gordel en verbetering van de geluidwering zijn de uitgangspunten.

21

Het aanzien van Hoogvliet op dit essentiële punt moet verbeteren; de entree vanaf de snelweg moet een idee geven van groen Hoogvliet en moet een zeer duidelijke identiteit krijgen. Fietsroutes, waterstructuur en ecologische verbindingen tussen de groenstructuur aan de noordzijde van NieuwEngeland en het Oudelandsepark vormen een onontbeerlijk deel van deze opgave, die samenhangt met de verbreding van de A15.

Over die uitbreiding van de rijksweg voert de deelgemeente sinds jaren overleg met Rijkswaterstaat. Deels zullen de belemmeringen voor Hoogvliet groot blijven vanwege de ondergrondse leidingen en vanwege de luchtkwaliteit door de snelweg.

Na ampel overleg is Rijkswaterstaat akkoord met een aanpak die deels bestaat uit een geluidwerende dijk, deels uit een geluidscherm, beide passend in de stedenbouwkundige opgave en het landschap.

Op verschillende andere plekken in de Groene gordel kunnen ook programma’s toegevoegd worden om de attractiewaarde te vergroten voor de bewoners van Hoogvliet. Ze moeten ook regionaal wat te betekenen. Zo wordt de huidige jachthaven ervaren als te klein en te weinig eigentijds. Verbetering en vergroting kan alleen plaatsvinden wanneer de manege verhuist.

Verschillende varianten zijn denkbaar. Het meest aannemelijke lijkt een bescheiden variant met 100 aanlegplaatsen en 140 parkeerplaatsen. Een caférestaurant met zicht op haven en Oude Maas kan de aantrekkingskracht ook voor niet-varenden verhogen. Dijkappartementen langs het verlengde van de Herikweg behoren tot de mogelijkheden.

Deze haven is op de groei gemaakt. Later kan een tweede havenkom worden aangelegd, eventueel met drijvende woningen en appartementgebouwen rondom de haven. In beide opties leidt een fietsroute langs de haven.

Twee andere plekken in de Groene gordel die bereikbaar, toegankelijk en recreant-vriendelijk moeten worden gemaakt zijn het getijdenpark (Meeuwenplaat) waar de beleving van eb en vloed herkenbaar moet zijn en de dijkzone (Zalmplaat) waar de relatie

van Hoogvliet met de Oude Maas versterkt moet worden. Wat betreft de Visserijgriend en het Getijdenpark is sprake van ‘ecologische recreatie’.

In het zuidoostelijk gebied, waar de volkstuinen liggen, zal doormiddel van enkele toevoegingen recreatief aantrekkelijker moeten worden. Een pannenkoekenhuis en de (verhuisde) manege voegen nieuwe activiteiten toe. Mogelijkheden worden open gehouden voor het in later jaren verder opwaarderen van de recreatie door een griendstrand met een drijvend zwembad aan te leggen. Ook is in die ideeënstroom een drijvend hotel genoemd.

Bij al deze plannen is aangenomen dat de A4 zuid vanaf de Groene Kruisweg ondergronds gaat naar de tunnel onder de Oude Maas. Het betekent dat daar de Groene gordel met genoemde toevoegingen blijft bestraan. Wat betreft het stuk van de A4 zuid bij de Gadering is toevoeging van een groene kantoorlocatie mogelijk. Ook hier kan een kunstzinnig landmark de aandacht op Hoogvliet vestigen.

Levendig stadscentrum Het centrum is nooit afgebouwd in de beginperiode. Evenmin in latere jaren. Toch heeft het winkelgebied Binnenban een breed aanbod en is het populair. Maar kun je het een stadshart noemen als er na openingsuren weinig of niets meer te beleven valt? Wie wil daar dan komen? Vooral op zulke momenten lijkt het een in zichzelf gekeerd stuk stad, een gesloten bolwerk. Er is dan geen aanleiding meer om er naartoe te gaan.

Overdacht moet worden in hoeverre er vrije openingsuren moeten gelden in het winkelcentrum, om ook buiten de kantooruren aantrekkingskracht voor publiek te bewerkstelligen. Bewoners moeten er vaker naar toe willen. Het winkelcentrum zal daartoe moeten worden uitgebreid, onder andere met detailhandel ten behoeve van de eigen inwoners 22

van Hoogvliet. Dit dient goed te worden afgestemd op het aanbod in de buurtcentra. Horeca kan in kwantitatieve en kwalitatieve zin gevarieerder.

De uitbreiding van het winkelcentrum zal een positieve bijdrage aan het economisch perspectief van Hoogvliet leveren. Net als de toevoeging van kunst en cultuur, waarover de bewoners in de enquêtes van Smart-agent duidelijk zijn. Ze vinden het ontbreken van (kleinschalige) kunst- en cultuur een gemis.

Juist het toevoegen van culturele mogelijkheden zal niet alleen de Hoogvlieters een rijker uitgaansleven bieden, maar ook zorgdragen voor aantrekkingskracht ‘over de deelgemeentegrens heen’. Ze versterken het voorstadkarakter, het suburbane van Hoogvliet. De inwoners en óók de potentiële vestigers zullen culturele attractiviteit als een extra waarde van de deelgemeente herkennen.

De bouw van een Cultuurhuis met name voor podiumkunsten, een grand café, terrassen en een bibliotheek rond een stadsplein zorgen voor extra loop in het gebied. Ze dragen bij aan stedelijke functiemenging. Daarmee verandert het centrum in een stadshart met een multifunctioneel karakter.

Einddoel van de aanpassingen en uitbreidingen is om een herkenbare en levendige kleinstedelijke stadskern met een compleet en gevarieerd voorzieningenniveau te creëren.

De attractiviteit en aantrekkelijkheid zullen ook met andere middelen moeten worden opgevoerd.

Meer woningen, dus meer centrumbewoners verhogen de levendigheid en het aantal potentiële kopers.

Grotere woningen met de mogelijkheid tot werken aan huis kunnen het creatief ondernemerschap bevorderen. Meer kantoorruimte zal ook bijdragen tot verhoging van de vitaliteit en koopkracht.

Kantoorvilla’s voor verscheidene huurders kunnen het meest flexibel inspelen op de markt en de nieuwe ontwikkelingen. Vooral starters zijn gebaat bij deze woningen, welke in de omgeving van de Groene Kruisweg gesitueerd moeten worden.

Elke toevoeging kan bijdragen aan een wervend woonmilieu, mits alle nieuwbouw ruimer, flexibeler indeelbaar en duurzamer is dan het oude aanbod.

Een goede prijs-kwaliteitverhouding zal veel gewicht in de schaal leggen. Architectonische vormgeving kan bijdragen aan de attractiviteit. Door winkeluitbreiding, toevoegen van woningen en kantoren komt er onontkoombaar een ander parkeerregime.

Er zal sprake zijn van ofwel betaald parkeren, waarbij een aantrekkelijke tariefstelling, concurrerend in de regio, wordt nagestreefd. Ofwel de winkeliers betalen het parkeren en de bezoekers blijven gratis parkeren. De betrokken partijen zoals winkeliers, deelgemeente, eigenaars winkels en projectontwikkelaars zullen hier over tot overeenstemming moeten komen. Van belang is dat de blinde muren, de achterkanten-uitstraling van het winkelcentrum op straatniveau, (niet bijdragend aan schoon, heel en veilig) verdwijnen. Op welk moment en waar men zich ook bevindt in het stadshart, men moet zich er prettig en op zijn gemak voelen.

Infrastructuur en bereikbaarheid De infrastructuur in Hoogvliet is een heikel punt.

Op het moment dat het autoverkeer op de A15 vastloopt, er een aanrijding plaats heeft op de Spijkenisserbrug en de Groene Kruisweg de congestie niet aankan, is Hoogvliet onbereikbaar. Dit is geen verzonnen situatie. Wat de uitvalswegen betreft, lijkt het soms of Hoogvliet een eiland is, verstoken van voldoende aan- en afvoermogelijkheden.

Bereikbaarheid per auto naar en vanuit de satellietstad is kwetsbaar. Daar staat tegenover dat reizigers per metro aan zulke beperkingen ontsnappen, ook al omdat er twee ‘uitvalsroutes’ zijn, via Schiedam en via Rotterdam-zuid. Gezien het huidige autogebruik en de groei van het (vracht)wagenpark is een aantal maatregelen onontkoombaar: • de A15 zal worden verbreed; • de aantakking via de Aveling zal worden

verbeterd (en tegelijk groener en ecologischer,

zie ook Groene Gordel); • de doorstroom Groene Kruisweg richting de

Spijkenisserbrug wordt op afzienbare termijn

versoepeld en vergroot; • fietsroutes moeten veiliger, waarvoor plannen

worden ontwikkeld; • het rotondebeleid, dat voor een sterke ver mindering in het aantal verkeersslachtoffers

heeft gezorgd, dient voortgezet met ten minste twee ingrepen: Groene Kruisweg Laning en Groene Kruisweg- toekomstige

afslag stadsplein.

23

Bij verschillende van deze (zeer ingrijpende) maatregelen zijn diverse partijen betrokken en is de deelgemeente niet de betalende, noch bepalende partij. Dat wil zeggen dat Hoogvliet oplettend blijft en zal aanschuiven bij elk overleg om zijn inbreng duidelijk te blijven maken.

Daar waar de deelgemeente ziet dat het overleg vertraagt, zal men zelf het voortouw moeten nemen en met uitvoerende partijen afspraken maken. Alle maatregelen met betrekking tot verkeer zijn immers van belang voor de veiligheid en bereikbaarheid en daarmee vooral voor de beeldvorming van bewoners over hun woon- en werkplaats.

Tot slot Resultaten bereikt men door twee dimensies in te bouwen: een strategische (de juiste dingen doen) en een operationele (de dingen goed doen).

Doelstelling, doelmatigheid en flexibiliteit moeten steeds in het oog worden gehouden, waarbij het wederzijds vertrouwen van betrokken partijen noodzakelijk is. Geboekte resultaten tijdens de herstructurering vormen het startpunt voor nieuwe uitgangspunten zoals neergelegd in deze Toekomstvisie. Die beschreven koerswijzigingen moeten nieuwe, krachtige bezieling geven aan de herstructuringsopgave. Daarbij zal aan bepaalde aspecten van de aanpak meer aandacht worden geschonken (de sociale) en zal Hoogvliet door de omvang en aard van de herstructurering heel langzaam ook een ander karakter krijgen (meer suburbaan).

De beschreven iconen versterken deze veranderingen in Hoogvliet ‘zichtbaar’ en ‘voelbaar’ en getuigen van sociale en fysieke ontwikkelingen die aan het imago ten goede komen. De gezamenlijke energie van bewoners en beleidsmakers stuurt dit strategische en operationele toekomstperspectief.

Hun inzet bepaalt het tempo. De ingeslagen route omhoog moet een vervolg krijgen. Een positief vervolg.

Momenten van reflectie kunnen gebruikt worden voor het bijstellen van de toekomstvisie, waarbij elke bijstelling een inspirerende impuls zal moeten geven aan de langdurige opgave van de herstructurering van Hoogvliet. Met als beoogd resultaat dat de satellietstad zich ontwikkelt tot een samenhangende en evenwichtige, een aantrekkelijke en bereikbare woonstad voor Rotterdam.

Hart voor Hoogvliet Woonstad voor Rotterdam

24