Windmolenbouw in de Noordoostpolder “Er liggen geweldige kansen voor ons bedrijfsleven!’’
Gemeente zet nadrukkelijk in op duurzame energie “De bouw van Windpark Noordoostpolder gaat een indrukwekkende bijdrage leveren aan de duurzaamheid van onze samenleving. Naast de toename van duurzame energie is de economische spin off van de bouw van de windmolenparken in het zuiden en westen van de polder erg groot. Er liggen geweldige kansen voor ons bedrijfsleven! Volgens mij is dit nog lang niet tot alle ondernemers en overige burgers doorgedrongen.’’ Dat zegt wethouder Leo Voorberg, in het college van burgemeester en wethouders verantwoordelijk voor het project windmolens. ,,Deze uitgave is wat mij betreft dan ook een wake up-call voor onze ondernemers’’, vervolgt de wethouder. ,,Ze krijgen door deze uitgave een beter idee van wat er wordt gevraagd. Zo kan elke ondernemer hier beter op inspelen. Bijvoorbeeld door het doen van investeringen, of het aangaan van samenwerkingsverbanden.’’ ,,Daarnaast vormt deze uitgave ook een presentatie van een aantal van onze ondernemers én laten we Enercon en Siemens, de mogelijke bouwer van de windmolens, zien wat voor een aantrekkelijke en prettige gemeente we zijn om te werken en te wonen. Met Enercon voeren we gesprekken over de bouw van de molens op het land. Voor de bouw van de molens in het water gaan we gesprekken aan met Siemens.’’ Duurzame bedrijvigheid De gemeente zet nadrukkelijk in op de ontwikkeling van duurzame energie en bijbehorende bedrijvigheid. Het Rijk en de provinciale overheid hebben onze gemeente daar nadrukkelijk om verzocht. De bouw van het Windpark Noordoostpolder is natuurlijk de aanjager van deze ambitie. Willy schuTte Wethouder Willy Schutte weet inmiddels heel goed wat voor indrukwekkende cijfers er verscholen liggen in de bouw van de reusachtige molens. ,,Enercon, Siemens, Koepel Windenergie Noordoostpolder en projectbureau Ventolines uit Emmeloord weten exact wat er nodig is. Dat geven ze elders in deze uitgave aan. Ik kan in grote lijnen aangeven dat de bouw van de windmolens binnendijks zo’n drie jaar duurt. Gemiddeld is er in die periode voor zo’n 190 mensen werk! De gemeente maakt zich sterk om zoveel spin off in Noordoostpolder te laten terechtkomen. Deze uitgave is daar slechts het begin van.’’ Onderhoud Na de bouw is er continu service en onderhoud nodig. Zo’n twintig elektromensen, vijftien mechanica, vier planners en een voorman.
Wethouder Schutte: ,,Voor deze mensen en hun materialen is er continue huisvesting nodig. We willen hen zo veel mogelijk in onze gemeente huisvesten.’’ ,,Als we praten over logistiek, kranen, uitzendbureaus, beveiliging, catering, woningbouw en opleiding zie ik geweldige kansen voor ons bedrijfsleven. Ook Bedrijven Actief Noordoostpolder en Ondernemersvereniging Groendorpen zien kansen voor hun leden en denken met ons mee. Ik hoop dat deze uitgave veel lokale ondernemers op het juiste pad zet. En dat windmolenbouwers zien wat voor een prachtige bedrijven wij hebben en in wat voor een aantrekkelijke gemeente de ondernemers en hun medewerkers wonen en werken.’’ Dit is een uitgave van gemeente Noordoostpolder. De gemeente wil in deze brochure duidelijk maken dat zij nadrukkelijk inzet op een duurzame samenleving. Tevens wil de gemeente een eerste indruk geven van wat de bouw van het grootste windmolenpark van Nederland kan betekenen voor het bedrijfsleven in Noordoostpolder. De wethouders Leo Voorberg en Willy Schutte noemen dit een wakeup-call. Deze uitgave geldt niet als zogenaamde presentatiemap richting potentiële bouwers. De gemeente gaat daar namelijk in samenwerking met haar partners nog nader invulling aan geven. Er komen in ieder geval enkele voorlichtingsmomenten en de mogelijkheid wordt geboden om uw bedrijf te presenteren aan de bouwers. Voor deze uitgave is een aantal bedrijven gevraagd een reactie te geven op de bouw van de windmolens en de kansen die zij zien. Wij hopen u hiermee te inspireren.
KM-paal 6
Koepel Windenergie Noordoostpolder bouwt grootste windpark van Nederland
Duurzame elektriciteit voor 1,2 miljoen mensen Langs de dijken van Noordoostpolder, zowel op het land als in het water, worden door de Koepel Windenergie Noordoostpolder (de Koepel) in totaal vijf windenergieprojecten ontwikkeld. De molens worden geplaatst langs de Zuidermeerdijk, de Westermeerdijk en de Noordermeerdijk.
Noordermeerdijk binnendijks: - Windpark Creil BV Noordermeerdijk buitendijks en Westermeerdijk buitendijks: - Consortium WestermeerWind, bestaande uit: Westermeerwind BV, - Siemens Nederland NV Westermeerdijk binnendijks: - Acousticon Windpark BV Zuidermeerdijk: - Windpark Zuidermeerdijk CV - Danij Wind BV - Zuidermeerwindenergie BV
De windmolens in het water worden in een dubbele lijn parallel aan de Westermeerdijk en een enkele lijn parallel aan de Noordermeerdijk geplaatst. Het overgrote deel van het Koepelproject is gelegen op het grondgebied van gemeente Noordoostpolder. De bouw van in totaal ca. 450 MegaWatt aan windenergie maakt dit tot het het grootste windpark van Nederland. Het Windpark Noordoostpolder kan binnen drie à vier jaar duurzame elektriciteit voor 1,2 miljoen mensen genereren. Het windpark draagt 20 tot 25 procent bij aan de overheidsdoelstellingen om nog deze kabinetsperiode 2000 MW extra op land te vergunnen. Het project wordt voorbereid met de gemeente Noordoostpolder, de provincie Flevoland en de ministeries van Economische Zaken, Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit. Zij werken samen met de
Koepel Windenergie Noordoostpolder in een stuurgroep om de vele regelgeving goed af te stemmen. De stuurgroep wordt voorgezeten door gedeputeerde Anne Bliek en bestaat verder uit wethouder Leo Voorberg van gemeente Noordoostpolder en voorzitter Janneke Wijnia van de Koepel Windenergie Noordoostpolder. Ook hierin vertegenwoordigd zijn de ministeries Economische Zaken, Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordering en Milieubeheer en Landbouw Natuur en Voedselveiligheid. De opdracht is een compleet en samenhangend plan samen te stellen op basis waarvan de vergunningenprocedures kunnen worden doorlopen. Verwacht wordt dat in het najaar van 2011 met de grondwerkzaamheden kan worden gestart en dat in het voorjaar 2012 de eerste molens zullen verrijzen.
Noordermeerdijk ong. 900 meter uit de dijk
KM-paal 12,3
open houden voor vogels KM-paal 13,6
windmolen Vaargeul
Westermeerdijk
tiphoogte als één van de wieken verticaal boven de mast staat: • Waterlocaties: maximaal 168 meter • Landlocaties: maximaal 198,5 meter
1e rij ong. 500 meter uit de dijk 2e rij ong. 1100 meter uit de dijk
Projectpartners De Koepel Windenergie Noordoostpolder is een vereniging van de initiatiefnemers van de vijf grootschalige windenergieprojecten langs de dijken van de Noordoostpolder. De Koepel behartigt de gemeenschappelijke belangen van de initiatiefnemers op het terrein van het opstellen van een milieu-effectrapportage, contacten met overheden en publiciteit. De projectpartners zijn de initiatiefnemers die de projecten ontwikkelen. Dit zijn grotendeels lokale partijen. Deze lokale partijen vertegenwoordigen weer groepen agrariërs die in de projecten deelnemen. De projectpartners van de KWN worden in de linkerkolom vermeld.
masthoogte (exclusief fundering): • Waterlocaties: maximaal 105 meter • Landlocaties: maximaal 135 meter
700 meter tot dichtstbijzijnde woningen KM-paal 22
1,6 km tot het dorp De Vormt
URK
afstand tussen de molens: tussen 330 en 625 meter (afhankelijk van type windmolen)
Deze nieuwskaart is met zorg samengesteld; het is een samenvatting van de op dit moment bekende gegevens derhalve kunnen er geen rechten aan worden ontleend.
open houden voor vogels
Zuidermeerdijk
TU Delft onderzocht gebruikte software
De achtergrond van het windmolenpark Gemeente Noordoostpolder is een ruim landelijk gebied en hecht aan zijn open karakter. Daarom veranderde het windmolenbeleid in 1998: geen wildgroei van diverse/vele soorten windmolens dicht bij elkaar, maar concentraties van windmolenlocaties. Projecten die moesten stoppen, verruilden hun locatie voor de mogelijkheid tot participatie in het buitendijkse deel van het Koepelproject. Het project is ook van belang in maatschappelijk en economisch opzicht. In het convenant betreffende realisatie windenergie in de Noordoostpolder is in nauw overleg met gemeente Noordoostpolder afgesproken dat in de locaties Westermeerdijk buitendijks en Noordermeerdijk buitendijks participaties voor alle inwoners van de gemeente aangeboden zullen worden. Participatie biedt de betrokken ondernemers een gezondere financiĂŤle basis om te ondernemen. En participatie biedt lokale inwoners de mogelijkheid tot verruiming van het inkomen. Het project hoopt de lokale economie hiermee op een duurzame manier te stimuleren.
Visualisaties Windpark Noordoostpolder geven accuraat beeld De TU-Delft concludeert dat de visualisaties van de inpassingen van de windmolens een realistische weergave zijn van de werkelijkheid. De Stuurgroep Windenergie Noordoostpolder liet visualisaties van de Koepel Windenergie Noordoostpolder onder de loep nemen door de Technische Universiteit van Delft. Bij het onderzoek is specifiek gelet op de schaal ten opzichte van de omgeving. Reden voor het onderzoek is dat de stuurgroep een realistisch beeld wil presenteren van het windpark en sommige belanghebbenden twijfels hadden bij de gebruikte visualisaties. De Stuurgroep Windenergie Noordoostplder vroeg daarom de TU-Delft als onafhankelijke partij te onderzoeken of de visualisaties een correct beeld geven van de Noordoostpolder na de realisatie van het windpark. De visualisaties zijn door de Technische Universiteit van Delft beoordeeld op onder andere hoogte van de windmolens, de positie van de windmolens, de weergave van de afmeting van de rotorbladen, onderlinge afstand tussen de molens en de schaal ten opzichte van de omgeving. Ook is de gebruikte software geanalyseerd. De TU-Delft concludeert dat de software een accuraat beeld geeft. De software wordt internationaal erkend als de standaard bij het ontwerpen en de planning van windmolenparken. De software wordt geaccepteerd door alle producenten van windmolens, lokale autoriteiten en ingenieursbureaus.
Ventolines en Koepel Windenergie Noordoostpolder
,,We willen zoveel mogelijk Met lokale bedrijven werken’’
Indrukwekkende cijfers!
,,Het is onze insteek, en ook die van onze opdrachtgever Koepel Windenergie Noordoostpolder, om zo veel mogelijk plaatselijke bedrijven bij de bouw van de windmolens te betrekken.´´ Dat zegt Anne de Groot, directeur van Ventolines uit Emmeloord.
De bouw van de 38 windmolens op land duurt drie jaar. Met uitzondering van de opstart- en de afrondende fase is er zo’n 190 fte aan het werk. Er moeten bijvoorbeeld wegen worden aangelegd naar de molens. Er moeten enorme funderingen worden aangebracht.
Ventolines is in 2007 door Anne de Groot en zijn zus Jelma opgericht. Anne de Groot: ,,Mijn vader heeft sinds 1991 een windmolen bij zijn boerderij aan het Klutenpad staan. Zo ben ik ook de windenergie ingerold. Ventolines is een bedrijf dat windmolenparken ontwikkelt, realiseert en beheert. Dit doen we zowel voor derden als voor projecten waarin we zelf participeren. Zo zijn wij ook als projectbureau ingeschakeld door vier van de vijf leden van de Koepel Windenergie Noordoostpolder. Wij regelen voor deze opdrachtgevers de diverse technische en commerciële zaken.´´
Europa Ventolines is betrokken bij diverse windenergieprojecten in Europa. Anne de Groot werkt nu met vijf mensen in vaste dienst, met daaromheen een groot aantal per opdracht in te huren specialisten. Dit aantal groeit gestaag. Valentijn Winkel was projectmanager van het windmolenproject dat door Enercon in Eemshaven is gerealiseerd en werkt nu mee aan de bouw van windmolens in Noordoostpolder. Het Duitse bedrijf Enercon is de kandidaatbouwer van de 30 tot 38 molens die binnendijks in het westen en zuiden van de Noordoostpolder worden gerealiseerd. Siemens is de kandidaat-bouwer van de buitendijkse windmolens. Anne de Groot weet wat voor enorme hoeveelheden bouwmaterialen en indrukwekkende aantallen vervoersbewegingen met de bouw van de reusachtige molens gemoeid zijn. Zie de indrukwekkende cijfers op de pagina hiernaast.
Economische spin off ,,Wat ons en de windkoepel betreft zijn zoveel mogelijk plaatselijke bedrijven bij de bouw van de windmolens betrokken´´, stelt Anne de Groot. ,,Eigenlijk vind ik het al jammer dat de windmolens van Enercon en Siemens uit Duitsland en Denemarken komen. Die economische spin off hebben we dus jammer genoeg niet. Maar is er nog zoveel meer werk te doen. Er zijn geen specifieke eisen voor de windbranche waaraan bedrijven moeten voldoen. Het zijn de normale eisen, zoals bijvoorbeeld een VCA-certificaat. Uiteraard moeten ze als het gaat om kwaliteit en prijs concurrerend zijn. De lokale ondernemers hebben in ieder geval al een logistiek voordeel. Verder kennen ze de lokale omstandigheden. Dat is ook belangrijk. Vaak lopen we tijdens de bouw tegen problemen aan die juist door lokale ondernemers goed kunnen worden opgelost.
En als ze dit een keer goed gedaan hebben, volgen er meer opdrachten.’’ Bij de parken zijn in totaal zo´n veertig polderondernemers direct betrokken en daarnaast nog eens zo´n veertig indirect via de Westermeerwindgroep en kunnen alle overige inwoners uit het gebied participeren. Het ziet er voor de betrokken ondernemers na tien, vijftien jaar investeren naar uit dat hun onderneming in windenergie eindelijk rendement gaat opleveren. Die winsten worden uiteraard grotendeels ook in de lokale economie gepompt. De economische spin off voor de Noordoostpolder is indrukwekkend én structureel.´´
De bouwput heeft een diameter van veertig meter, de betonnen fundering een diameter van 28 meter. Er is zo’n 1400 M3 beton nodig. Dat zijn 140 tot 150 grote rijdende betonmixers. In het beton wordt zo’n 120 ton staal gevlochten. Er komen 96 heipalen onder één fundering. Daaraan voorafgaand vindt er grond- en grondwateronderzoek plaats. Enercon gebruikt zelf de grootste mobiele kraan ter wereld, de Terex Demag CC9800, om de windmolen te bouwen. Er is naast het
vele vervoer over weg ook veel vervoer over water nodig. Er rijden drie jaar lang continu trucks en er varen drie jaar lang continu schepen. Dit is weer gunstig voor bedrijven in de gemeenten Urk en Lemmer. Veel van de bouwers, ingenieurs, constructiespecialisten. Komen uit Duitsland en moeten in de regio slapen en eten. Gespecialiseerde betonvlechters komen uit heel Europa. We praten daarom al gauw over duizenden
hotelovernachtingen en tienduizenden maaltijden per jaar. Na de bouw zijn er in de onderhoudsfase continu teams van veertig mensen (elektra, mechanica, planners) aan het werk die ervoor moeten zorgen dat de molens blijven draaien. Deze onderhoudsmensen moeten in onze regio worden opgeleid, gehuisvest, etc. En dan hebben we het nog maar over de helft van het park! Want er komt ook nog een buitendijks gedeelte.
,,Onze marktaandelen groeien’’
Windmolenbouwer Enercon, een grote speler in de markt Enercon, de Duitse windmolenproducent, is op dit moment kandidaat om de binnendijkse windmolens in Noordoostpolder te bouwen. Wie en wat is Enercon? We stellen het bedrijf op deze pagina’s aan u voor. Het bedrijf is in 1984 opgericht door Aloys Wubben en richtte zich vanaf het begin op de ontwikkeling en bouw van windmolens. Wubben is nog steeds de eigenaar van deze onderneming, die inmiddels een enorme vlucht heeft genomen. De windmolens zijn technisch doorontwikkeld, fors groter geworden en worden inmiddels wereldwijd geproduceerd en verkocht. Het hoofdkantoor bevindt zich in Aurich bij Emden in Duitsland. Daarnaast zijn er productielocaties in het Oostduitse Magdeburg en in Zweden, Portugal, India, Turkije en Brazilië. Enercon beschikt tevens over 24 verkoopkantoren en 160 servicelocaties. De windmolenbouwer is in Duitsland de grootste, met een marktaandeel van meer dan vijftig procent. In Nederland is alleen Vestas een grotere speler. Wereldwijd mag Enercon aan iets meer dan tien procent van alle projecten haar molens leveren.
Doorgroeien Bram van Noort geeft in Zwolle leiding aan de Nederlandse vestiging van de Duitse windmolenbouwer. ,Elk jaar mogen wij aan steeds meer projecten onze direct drive technologie leveren. Hierdoor groeit ons marktaandeel gestaag. We nemen elk jaar weer vele nieuwe medewerkers aan. Ik ben ervan overtuigd dat we verder doorgroeien. Er is weliswaar ook weerstand tegen windmolens, bijvoorbeeld vanwege het element horizonvervuiling. Ik vind dat nogal een luxe argument, in een wereld waarin fossiele brandstoffen afnemen en energievoorziening steeds vaker een politiek instrument wordt. Kijk maar naar Poetin in Rusland. In dat kader vinden wij het niet verstandig dat Nederland niet zuiniger is op zijn gasvoorraad. Bijvoorbeeld door meer in te zetten op windenergie.’’ Enercon wil in Noordoostpolder de grootste molens bouwen die tot dusverre zijn ontwikkeld. De torens krijgen een hoogte van 135 meter, de rotordiameter is 127. Deze 7,5 mWmolens kunnen circa 23 miljoen kWh per jaar produceren. Per molen van 7,5 mW kan stroom worden opgewekt voor ca. 6570 huishoudens
Estinnes In Estinnes in Franstalig België heeft Enercon in de afgelopen jaren zes van de elf windmolens gebouwd van het ‘formaat Noordoostpolder’. De bouw is gerealiseerd met deels eigen mensen, kranen, schepen en trucks. Daarnaast werden ook veel lokale bedrijven bij de bouw ingeschakeld. Bram van Noort: ,,We maken altijd een verantwoorde afweging tussen kosten, kwaliteit en betrouwbaarheid. Zoals elke onderneming. Wij zijn dit ook verplicht aan de samenleving die de windmolenprojecten financieel ondersteunt. In dit kader is er altijd ruimte voor lokale ondernemingen, die vaak logistieke voordelen hebben en lokale kennis hebben.’’ Enercon ziet het ook als haar opdracht om meer energie te produceren voor minder geld. Dit gaat ze elk jaar beter af. In vergelijking met de eerste molens is de energie-efficiency met 75 procent verbeterd. Hand in hand met de toenemende schaalgrootte levert dit steeds hogere energieopbrengsten op. Zoals de molens in Estinnes bewijzen. Op de meest gunstige winddag, 23 november 2009, leverden deze molens 140.000 kwh op per dag, per molen. Bram van Noort stelt tot slot dat zijn bedrijf in de markt de naam heeft van ‘degelijk en betrouwbaar’. ,,Het is niet de cultuur van Enercon om beloftes te doen die we niet waar kunnen maken. We zitten met onze schattingen altijd aan de lage kant. Onafhankelijke onderzoeken hebben uitgewezen dat we hoog scoren op het terrein van klanttevredenheid. We zijn gewoon een goed en betrouwbaar bedrijf.’’
Hoe gaat dit in zijn werk?
De bouw van de windmolens De bouw van windmolens van de klasse E-126, zoals die in Noordoostpolder zullen worden gebouwd, vind over het algemeen plaats met behulp van verschillende teams per fase. Als een team klaar is met de uitvoering van de werkzaamheden op een locatie, vervolgt het zijn taak op de volgende locatie. Men spreekt wel van het bouwen volgens het ‘treintje-principe’. Op één locatie wordt er geheid, op een andere locatie het fundament gebouwd, op de volgende de fundatie afgewerkt, op de volgende de toren gebouwd, op de volgende de windturbine gemonteerd, etc..
Bouwwegen en kraanplaatsen De aanleg van de benodigde infrastructuur wordt, afhankelijk van het ontwerp en de prijsvorming, bijna altijd door regionale aannemers uitgevoerd. Uitgaande van een opbouw van mengpuin en asfalt is een grote hoeveelheid benodigd en zal er veel gebruik worden gemaakt van regionale vervoerders. Voor de aanleg van de infrastructuur zullen gemiddeld rond de tien personen op locatie benodigd zijn: graafmachinisten, uitzetters, grondwerkers en voormannen. Daarnaast vinden er nog allerlei andere activiteiten plaats: aanleveren van tijdelijke verkeersvoorzieningen, bouwketen, bouwplaatsvoorzieningen, etc. Windparkbekabeling en transformatorstation Voor de aanleg van de elektrische infrastructuur zijn gespecialiseerde bedrijven benodigd. De windparkbekabeling zal worden aangelegd met behulp van een team van zes tot acht personen. Afhankelijk van tijdsplanning kan er ook worden gewerkt met meerdere teams.
De bouw van het transformatorstation kan worden opgedeeld in twee hoofdfases: civiele/bouwkundige werken en de installatiewerken. De installatiewerken worden altijd uitgevoerd met een gespecialiseerd bedrijf. Bouw fundament Het fundament bestaat uit twee hoofdcomponenten: paalfundatie en fundatieplaat. De paalfundatie voor de E-126 bestaat uit ca. 96 betonpalen. De paalfundatie wordt aangebracht door een heiteam dat over het algemeen bestaat uit vier personen en een heiopzichter. In Nederland wordt vrijwel alleen gebruik gemaakt van Nederlandse heifirma’s. De heipalen worden in Nederland geproduceerd en door Nederlandse transportbedrijven getransporteerd. Over het algemeen gaat het heiteam nabij in de kost.
De fundatieplaat voor een E-126 wordt gebouwd door vaste aannemers van de firma Enercon en bestaat gedurende de bouw uit een team van ca. 25 personen. Daarbij moet gedacht worden aan: ijzervlechters, betonwerkers en timmermannen. Tevens wordt er vaak gebruik gemaakt van lokale loonbedrijven voor allerlei ‘hand en spandiensten’: graafwerkzaamheden, aanvoer van water, schoonhouden van bouwwegen, etc. Het beton voor het fundament wordt in verband met aanrijtijden, afhankelijk van capaciteit en de gevraagde betonkwaliteit, bijna altijd regionaal ingekocht. Voor het storten van een fundament zijn alleen al tussen de 120 tot130 ritten met betonwagens benodigd. Voor overige benodigde materieel moet gedacht worden aan het gebruik van betonpompen, generatoren.
Bouw toren De voor de Noordoostpolder geplande E-126 configuratie bestaat uit een betontoren met een totale ashoogte van ca. 139 meter. Voor de bouw van de toren worden twee teams ingezet, elk bestaande uit ongeveer tien tot twaalf personen. De teams werken in een ploegendienst van 2x8uur per dag. Naast de twee torenteams is er een kraanteam dat gemiddeld bestaat uit drie personen. De betonelementen worden rechtstreeks van de fabriek (Duitsland) naar de locatie aangevoerd. Over het algemeen gebeurt dit met Duitse transporteurs. Voor de Noordoostpolder wordt nog onderzocht of aanvoer over het water mogelijk is. De havencapaciteit en de logistiek van haven naar locatie vormt een probleem. Tijdens de diverse fases van de bouw van één betontoren voor een E-126 zijn er allerlei ‘hand en spandiensten’ nodig: support tijdens bouw platform, aanleveren van diverse materieel zoals: containers en generatoren. De leden van de torenteams en kraanteam, die niet regionaal zijn ingehuurd, verblijven gedurende de gehele bouwfase lokaal in de kost. Nadat de prefab betontoren is gebouwd, worden de aangebrachte spankabels door een gespecialiseerd team opgespannen en worden de kanalen opgevuld met behulp van grout. Dergelijke teams bestaat voor een E-126 uit vier man. Hiervoor worden enkele gespecialiseerde bedrijven geselecteerd. Na het opspannen van de kabels wordt de toren afgewerkt. Daarbij moet gedacht worden aan: het weghalen van lijmresten, het behandelen en verven van de naden, aanbrengen van voorzieningen. Deze werkzaamheden gebeuren met een groep van zo’n tien personen. Na het afwerken van de betontoren worden de kabels aangebracht door het “netaansluitingsteam”, bestaande uit ongeveer twaalf personen. Gondelhuis en rotor De windmolenonderdelen worden als eerste op de locatie tot hoofdonderdelen samengesteld: gondelhuis, generator, spinner en drie rotorbladen. Aansluitend worden alle hoofdonderdelen op de betontoren geïnstalleerd. Er wordt dan ook gebruik gemaakt van twee installatieteams bestaande uit ongeveer twaalf man. Eén
Bedrijven in noordoostpolder
,,Samenwerken zou het uitgangspunt moeten zijn’’ Van Wieren Transport Een polderonderneming die bij uitstek kansen ziet in de bouw van de windmolens is Van Wieren Transport uit Emmeloord, een van de grotere transportondernemers in NoordNederland, onderneming van het jaar in Flevoland in 2008.
Dick Hulsebosch, directeur van Van Wieren Transport, weet dat er veel werk bij komt kijken om een dergelijk project te realiseren. Toch is ook hij verrast door de enorme hoeveelheid aan bouwmaterialen, grondstoffen, grondverzetmachines, kranen, fundering, masten, wieken etc. die moeten worden aangevoerd en gedeeltelijk ook moeten worden afgevoerd. Van Wieren heeft de nodige ervaringen met het werk in de wind(molen) industrie. Dick Hulsebosch: ,,Voor ons is dit absoluut geen vreemde wereld. Het werken aan windmolens heeft zich voor ons beperkt tot het logistieke gedeelte. Je moet dan denken aan de organisatie en planning van transport met meerdere modaliteiten. Voorbijgangers zien bij ons op het terrein dan ook delen van windmolens liggen.’’ ,,Ik zie dan ook zeker kansen om mee te doen in een offertetraject. Wij kunnen meer bieden dan alleen transport over de weg van A naar B. We hebben de ervaring en kunnen op het logistieke vlak veel zelf transporteren en organiseren en dus de opdrachtgevers ‘ontzorgen’. Ik heb het dan over zwaar transport, lengtetransport, kraantransport, kraanwerk, verscheping/binnenvaart/shortsea/deepsea/werkschepen en tot slot op en overslag. Je moet dan denken aan lokale capaciteit, vlak bij de bouwlocaties. Als ik de enorme aantallen materialen en vervoersbewegingen inschat, praat je al gauw over miljoenen euro’s aan werk. Het zou mooi zijn als lokale bedrijven van de economische spin off kunnen profiteren. Wij gaan in ieder geval daar ons uiterste best voor doen.’’
team doet als eerste de voormontage van de onderdelen en het volgende team doet de montage van de onderdelen op de toren, terwijl het vorige team bij de volgende locatie de voormontage uitvoert, etc. Naast de installatieteams is er ook een kranenteam voor de hoofdkraan en de hulpkraan, bestaande uit vier man. Ook tijdens de bouw van de windmolen zelf zijn er nog allerlei ondersteunende werkzaamheden nodig zoals het aanleveren van vorkliften, het schoonhouden van aanvoerwegen, aanbrengen van transportvoorzieningen. Nadat de windmolen (mechanisch) gereed is, dient deze nog in bedrijf te worden gesteld. De inbedrijfstelling van een E-126 wordt uitgevoerd door een vijfkoppig team. Dit team is altijd van de windmolenleverancier. Over het algemeen wordt al tijdens het in bedrijf stellen, en ook tijdens de voorgaande bouwfases, toekomstige servicetechnici opgeleid. Servicetechnici die verantwoordelijk zijn voor een specifieke windmolen en/of windpark komen altijd uit de regio. Naar schatting zullen voor het binnendijkse deel in Noordoostpolder (38 E-126-molens) rond de veertig tot vijftig servicetechnici benodigd zijn. Nadat de windmolen in bedrijf is genomen wordt gedurende een periode van minimaal 300 uur de windmolen onderworpen aan zijn eerste beurt. Tijdens deze 300-uren-beurt worden alle boutverbindingen nagelopen. Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door een team van vier servicetechnici. In Estinnes Belgie zijn de afgelopen periode zes E-126 windmolens gebouwd. Uiteindelijk zal dit windpark bestaan uit 10 E-126. Alleen al tijdens de bouw van de toren en windmolen is er gemiddeld gebruik gemaakt van veertig regionale inhuurkrachten. Ten behoeve van het toekomstige onderhoud zijn 24 servicetechnici aangenomen.
www.vanwieren.nl
Deen Polyester Constructies
Restaurant-Partycentrum / Groepsaccommodatie De Voorst
Een polderbedrijf dat veel ervaring heeft in de bouw van windmolens is Deen Polyester Constructies uit Emmeloord. Deen zit al ruim acht jaar in de windenergie. Aandeelhouder Ans Stegge: ,,We produceren omkastingen en doen ook servicewerkzaamheden op locatie, indien nodig. Wij zien goede kansen voor onze onderneming. We hebben ervaring, een lage overhead en een groot logistiek voordeel. Onze kostprijs zal gunstig zijn. Als de bouwers met ons in zee willen gaan zie ik voor toch wel een jaar werk ontstaan voor acht arbeidsplaatsen. Interessant voor de Noordoostpolder dus.’’
Ramon Potappel, eigenaar van restaurant-partycentrum “De Voorst”, gelegen midden in het Voorsterbos nabij Kraggenburg, ziet vele mogelijkheden in dit project. ,,Wij bieden onder meer overnachtingen aan voor groepen in een huiselijke sfeer. Men kan kiezen voor een hotelverzorging waarin onder meer de maaltijden worden verzorgd. De Voorst verzorgt ook al een aantal jaren overwerkmaaltijden. Door onze kwaliteit én service is deze catering op locatie de laatste jaren behoorlijk gegroeid. Ik zie in ieder geval een positieve ontwikkeling voor het bedrijfsleven van Noordoostpolder. Samenwerken en bundelen van onze kwaliteiten zouden het uitgangspunt moeten zijn.’’
www.deencomposite.nl www.devoorst.nl
Woonaccent Emmeloord Ronald Vissers, samen met Martin Wiersma eigenaar van Woonaccent Emmeloord, is één van de vele ondernemers die verrast zijn door de economische spin off die het Windpark Noordoostpolder teweeg brengt. ,,Ik heb veel contact met ondernemers en denk dat vrijwel niemand in de gaten heeft wat voor een impact de bouw van deze windmolens heeft voor de lokale economie. Tot dusver is dat ook nog niet heel helder gecommuniceerd, of althans is het mij niet bekend geworden.’’ Woonaccent ziet ook kansen. ,,Als er geïnvesteerd wordt in de gemeente hebben we daar als makelaarskantoor indirect baat bij. Waar werk is, wordt geld verdiend en dat wordt vervolgens lokaal weer besteed. Eén van de bestedingsdoelen is dan natuurlijk ook huisvesting. Daarnaast zou het kunnen zijn dat voor de werknemers aan de molens woningen tijdelijk worden gehuurd. Ook daarin kunnen we een rol spelen.’’ www.woonaccent.nl
MCM
Loonbedrijf Van Dun
Bouwbedrijf Bosma bv
Minder voorbereidingskosten, een snellere levertijd en tevreden klanten. Machine Constructie Marknesse bv (MCM) werkt sinds kort met het webcalculatie systeem WiCAM voor lasersnijwerk van plaatwerk. MCM is het eerste bedrijf in Noord Nederland met deze webshop voor plaatwerk op maat. Wat een klant tekent in dxf-formaat, wordt via de website in circa twee minuten met prijs en levertijd beantwoord. Machineconstructies Marknesse is ruim vijftien jaar specialist in constructie, plaatwerk en verspaning zowel in staal, RVS, aluminium als kunststof en maakt voornamelijk halffabricaten. Het bedrijf specialiseerde zich nooit in één vakgebied en dat blijkt nu juist de kracht van MCM, ’’Wij leveren het totale pakket, zodat de klant voor het hele traject bij ons terecht kan”, aldus directeur Cor van Vilsteren. ,,MCM denkt zeker dat we een toegevoegde waarde kunnen zijn rechtstreeks en indirect aan de toeleveranciers van het windmolenpark. Door ons breed assortiment aan activiteiten op gebied van toeleveren van staal/RVS/aluminium en kunststof”.
Loonbedrijf van Dun, met vestigingen in Espel, Rutten en Marknesse, is onder meer gespecialiseerd in grondverzet. De ontwikkeling van het windpark wordt door het bedrijf goed gevolgd. Kees van Dun: ,,We zien het ook als mogelijke werkgelegenheid voor ons bedrijf. Ons bedrijf zal bij een aantal werkzaamheden van dienst kunnen zijn, met onder meer grondverzetmachines, waterwagens, veegmachines, et cetera. We zitten op zeer korte afstand van het aan te leggen windmolenpark en zijn flexibel in te zetten.’’
,,Bouwbedrijf Bosma is een familiebedrijf. Het heeft vestigingen in Rutten en Creil. Het bouwbedrijf met 25 medewerkers ligt het dichtst bij de plaatsen waar de molens moeten komen. Betonwerk op het land is voor Bosma geen probleem. Hier hebben zij vakmensen voor. Andere werkzaamheden zoals technische en traforuimtes bouwen behoren ook tot de mogelijkheden van Bosma BV. En dit geldt natuurlijk ook voor het bouwen van bedrijfsgebouwen en woningen.’’
e-mail: info@mcmbv.nl
Kampstaal Kampstaal is een van de grotere staalconstructiebedrijven in Nederland. In de windmolenbouw zijn ze echter niet zo actief. Volgens directeur Willem Schra zijn de stalen trappen eigenlijk de enige onderdelen die raakvlakken hebben met zijn onderneming. ,,Ik weet dat de kop/behuizing van de windmolen van polyester is en de poot van staal. Die is echter te groot voor onze onderneming. Dat past niet bij ons in de werkplaats. Als er een verplaatsbare funderingsconstructie gemaakt moet worden, dan is het mogelijk wel wat voor ons. Wij houden dit in de gaten. Goed dat geprobeerd wordt om zoveel mogelijk polderbedrijven bij de bouw te betrekken.’’
Van der Valk Hotel Emmeloord ,,Kom maar op’’, zegt Jan Matser, directeur van Van der Valk Hotel Emmeloord, als hem wordt gevraagd of hij ondernemerskansen ziet in de bouw van de windmolens. ,,Wij huisvesten al jaren windmolenbouwers van Vestas en kassenbouwers die in Luttelgeest actief zijn. Wij doen rechtstreeks zaken met hen zonder verdere tussenkomst van organisatiebureaus of andere bedrijven. Daardoor kunnen wij uiterst scherp offreren. Het is moeilijk in te schatten hoeveel werk er voor ons kan ontstaan, maar dit kan enorm zijn. Van der Valk kan dit wel aan. Laat ze maar komen.’’
www.kampstaal.nl www.valk.com
Level1
Sinke BV
Level1 Uitzendbureau is een van de grotere uitzendbureaus in de omgeving, gespecialiseerd in Oost-Europese (vooral Poolse) uitzendkrachten. Het bedrijf uit Espel, op een steenworp afstand van de molens, heeft dagelijks honderden krachten aan het werk in Midden- en Noord-Nederland. Dit zijn niet alleen productiemedewerkers, maar ook goed opgeleide technici. Directeur David Keetman ziet daarom kansen voor zijn onderneming.
Harm Boer, directeur van Sinke BV, makelaars en assurantiekantoor met vestigingen in Emmeloord, Urk, Zeewolde, Dronten, Lelystad, Kampen en Vollenhove, is onder de indruk van de bouwcijfers. ,,Om eerlijk te zijn heb ik nog niet veel nagedacht over het project windmolens, maar als ik de cijfers zo zie kan dit een aardige economische kick voor de Noordoostpolder geven.’’ ,,Er zal zeker ook spin off voor Sinke bij kunnen zitten. Dan moet je denken aan tijdelijke kantoorruimte en huisvesting; niet alleen voor de werknemers maar ook voor toeleveranciers en onderaannemers e.d.’’
www.level1.nl www.sinkebv.nl
www.bosmabv.nl
DSA Express
HCR Van Saaze
DSA Express, koeriersbedrijf met als specialiteit sneltransport, weet als geen ander dat het bij dit soort grootschalige projecten hectisch kan zijn. Het inzetten van een spoedkoerier + eventueel tussenopslag kan veel spanning wegnemen. DSA Express bestaat uit een samenwerkingsverband van zelfstandige ondernemers met een sterk nationaal & internationaal werkend netwerk van koeriersdiensten. Zo kunnen ze desgewenst heel snel elders in het land een spoedzending ophalen en direct doorbrengen naar de opgegeven bestemming. Al het werk van DSA heeft een expresse karakter. DSA rijdt zonder tussenstops van A naar B. Dit gebeurt met diverse type voertuigen, 24 uur per dag 7 dagen in de week. Tevens biedt de onderneming opslagfaciliteiten op de locatie Nagele van DSA Express Noord Nederland.
De windmolens worden in het zuiden en westen van de polder gebouwd. In het bos- en waterrijke oostelijke deel van Noordoostpolder, in Kraggenburg, ligt één van de drie lokale hotels: HCR Van Saaze. Deze zomer breidde Van Saaze het aantal kamers uit van 16 naar 26. Van Saaze verhuurt de kamers voornamelijk aan werknemers van bedrijven die in de regio aan het werk zijn. Bijvoorbeeld in de glastuinbouw. De eigenaren Max en Ron Potters zien dan ook zeker economische kansen in de bouw van de windmolens. ,,Wij hadden geen idee van de aantallen die bij deze bouw horen. Nu we dit weten worden we ook enthousiast.’’ www.hotelvansaaze.nl
www.dsa-express.nl
Weevers
Partyservice Slump
,,Mechanisatiebedrijf Weevers staat al ruim zestig jaar in de Noordoostpolder voor betrouwbare service op een breed terrein’’, stelt directeur Adrie Weevers. ,,In die tijd zijn wij gegroeid van smederij naar een modern VCA-gecertificeerd mechanisatiebedrijf dat reparaties uitvoert o.a. op het gebied van tractoren, heftrucks, hoogwerkers, verreikers etc. Kortom alle mobiele voertuigen die op bouwlocaties voorkomen. Storingen verhelpen van mechanische, elektrische en hydraulische aard behoren tot onze dagelijkse werkzaamheden. Dieselmotoren en benzinemotoren zowel 2- als 4 tact onderhouden wij voor optimale betrouwbaarheid gedurende de inzet. Daarnaast beschikken wij over een uitgebreid assortiment en grote voorraad olie en smeermiddelen die ook op locatie geleverd worden.Onze servicemonteurs werken met een avond- en weekenddienst om stilstand tot een minimum te beperken. Vanwege de grote diversiteit aan machines op bouwlocaties is een breed georiënteerd servicebedrijf een pre in onze ogen.’’
,,Dit biedt zeker kansen!’’. Henk Slump, directeur van Partyservice Slump, wordt enthousiast als hij de cijfers rondom de bouw van de windmolens ziet. ,,Ik had hier geen idee van en met deze info begint het wel een beetje te dagen. Als ik dit zo lees liggen er inderdaad enorme kansen voor lokale ondernemers en zeker voor mijn bedrijf. ik denk dat wij als cateraar een zeer geschikte partij zijn voor maaltijden, kantine bevoorrading e.d. Wij kunnen ook grote aantallen aan.’’ Henk Slump wil zeker meedoen in de offertestrijd. ,,Absoluut. Ik zie kansen als het gaat om de levering van warme (overwerk)maaltijden, buffetten en de levering/bevoorrading van de kantine. Dit zou vanuit mijn Albert Heyn-vestiging in Urk kunnen plaatsvinden. Desgevraagd kunnen we de volledige kantine faciliteren, inclusief huisvesting en personeel. Wij zijn een lokaal bedrijf met een zeer hoge servicegraad; 365 dagen per jaar bereikbaar en inzetbaar. De doelgroep past volgens mij prima bij ons: gewoon goed en geen gebakken lucht’.
www.weevers.info
www.partyserviceslump.nl
Koopmans Bouw bv Koopmans Bouw BV, onderdeel van TBI, heeft het ‘oeremmeloordse’ Bouwbedrijf De Vries overgenomen en de vestiging onlangs verplaatst naar Apeldoorn. Veel werknemers zijn echter nog steeds afkomstig uit de Noordoostpolder, waaronder Doeke Reinsma. Reinsma, die voor Koopmans nu leiding geeft aan diverse grote bouwprojecten, is op de hoogte van de hoeveelheid werk die er door de bouw van de windmolens loskomt. ,,Jazeker dit is een zeer omvangrijk project. Mogelijk dat we in TBI-verband hier een offerte voor zouden kunnen maken. We kunnen binnen de holding gebruik maken van meerdere disciplines.’’ Ervaring met het werken aan windmolens is al opgebouwd in de periode De Vries. ,,Wij hebben de bouwkundige en infrawerkzaamheden voor het eerste windpark in de Noordoostpolder verricht. Dat was aan de Westermeerdijk, in 1987 en 1988. Daarna zijn we nog betrokken geweest bij de bouw van diverse experimentele windmolens en funderingen. Wij zien in de bouw van de nieuwe windmolenparken dan ook zeker mogelijkheden om mee te doen.’’
Noordoostpolder, een ambitieuze gemeente Gemeente Noordoostpolder is ambitieus. Wij willen groeien. Om die reden werkt de gemeente intensief samen met onze ondernemers. Verder investeert de gemeente volop in het leefklimaat. Concreet zijn de miljoeneninvesteringen in binnen- en buitensportaccommodaties, Emmeloord-centrum, de golfbaan en vele recreatievoorzieningen. Het is daarom heerlijk werken en wonen in Noordoostpolder. Ligging Emmeloord Emmeloord is de centrumplaats van Noordoostpolder. Het ligt direct aan de A6 en N50/A50. Als we even ‘uitzoomen’ zien we dat Emmeloord aan de noord-zuid-as ligt, tussen Rotterdam/ Amsterdam en Bremen/Hamburg. In 2012 wordt als onderdeel van ‘de versnelde uitvoering’ de N50 vierbaans gemaakt en de nieuwe Ramspolbrug gebouwd. Zwolle, Arnhem en het Rhurgebied zijn dan nog beter bereikbaar. Arbeidsmarkt Loyaal en hardwerkend. Zo kunnen de mensen in Noordoostpolder en omgeving het best worden omschreven. De arbeidsmarkt is stabiel. Er zijn altijd voldoende medewerkers te vinden. Ook in de regio. Ondernemers die ervoor kiezen om in Emmeloord een nieuwe vestiging te openen, kunnen in aanmerking komen voor een subsidie per arbeidsplaats. Bedrijventerreinen Emmeloord heeft diverse ruime bedrijventerreinen waar ondernemers zich direct kunnen vestigen. We kunnen zien dat de economie weer enigszins aantrekt. Er wordt volop gebouwd op De Munt II en Ecopark Emmeloord.
ROC Friese Poort vestiging Emmeloord De vestiging Emmeloord van ROC Friese Poort heeft een breed opleidingsaanbod op het gebied van Economie, Zorg & Welzijn, Educatie en Techniek. Bij de afdeling Techniek leveren de opleidingen Mechatronica, Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde afgestudeerden af op alle niveaus: van monteur tot middenkader technicus ( bijv. werkvoorbereider, tekenaar ). Deelnemers leren in de praktijk door projecten uit te voeren of technische toepassingen te ontwikkelen in opdracht van bedrijven. Samen kom je verder ROC Friese Poort heeft de ambitie om samen met het bedrijfsleven in te spelen op de behoefte van de arbeidsmarkt. De opleiding Mechatronica (een combinatie van elektrotechniek, werktuigbouwkunde en automatisering) is ontwikkeld in samenwerking met technische bedrijven uit Noordoostpolder en is landelijk ingevoerd. Onder het motto ‘Samen kom je verder’ zijn technische bedrijven uit Noordoostpolder via een Onderwijsadviesraad betrokken bij het onderwijs. De integratie van duurzame technologie in de opleidingen is een speerpunt voor de komende jaren. De opleiding Mechatronica past uitstekend in de behoefte aan goed opgeleide technici voor de aanleg en het onderhoud van een windmolenpark.
Elsevier toplocaties Dat de Noordoostpolder ambitieus is, is ook weekblad Elsevier opgevallen. Als het gaat om economische prestaties doet Noordoostpolder het heel goed. In de op 5 december 2009 in Elsevier gepubliceerde jaarlijkse lijst toplocaties is Noordoostpolder geklommen van 90 in 2007 naar 26 in 2008! Bureau Louter verrichtte dit onderzoek in opdracht van het weekblad al weer voor de elfde maal. De gemeenten zijn beoordeeld op structurele kenmerken en indicatoren voor economische groei. Structureel zijn bijvoorbeeld de werkgelegenheid en het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, de verscheidenheid in economische activiteit, de beschikbare ruimte voor bedrijvigheid en de productiviteit. Voor de groei wordt ondermeer gekeken naar ontwikkelingen in de werkgelegenheid, de uitgifte van bedrijventerreinen, de potentiële beroepsbevolking en het aantal starters. De ranglijst is opgesteld door alle uitkomsten af te zetten tegen het aantal inwoners tussen de 15 en 65 jaar. Daardoor hebben alle gemeenten eenzelfde kans. Hopelijk zal de bouw van de windmolenparken Noordoostpolder verder opstoten in de ‘vaart der volkeren’. De gemeente is er klaar voor, blijkt uit bovenstaande.
Colofon: Gemeente Noordooostpolder Postbus 155, 8300 AD Emmeloord ondernemen@noordoostpolder.nl Tekst: Huib van der Wal tekstschrijver Eindredactie: Gemeente Noordoostpolder Fotografie: Hans Veenhuis, Pim der van der Maden en eigen materiaal Druk: Drukkerij Feiko Stevens