inct 4 2015

kennis- en opiniemagazine voor uitgeefexperts

Geneviève Waldmann, Luitingh Sijthoff en Elly’s Choice

Branding als sleutel tot succes

nr 4 augustus 2015 • www.inct.nl

Betrouwbaar, accuraat en transparant

Abonnementenbeheer S.P.Abonneeservice Anthony van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn, T: 0172-476085 E: sales@spabonneeservice.nl www. spabonneeservice.nl

De media en mijn zomervakantie Op

David Huijzer is hoofdredacteur van inct.magazine

het moment dat ik dit hoofdredactioneel schrijf, ben ik net terug van vakantie. Hoewel ik volgens de mensen om mij heen erg goed ben in het ‘loslaten’ van de dagelijkse zakelijke beslommeringen, zijn mij tijdens deze vakantie toch een aantal zaken opgevallen die verband houden met ons mooie uitgeefvak. Die ervaringen wil ik, in willekeurige volgorde, even met u delen.

Ik ben een fervent kampeerder, dus mijn ervaringen zijn gebaseerd op het mediagedrag van mijzelf en mijn medekampeerders. Het viel mij op dat zodra de caravan op zijn plaats stond we onmiddellijk gingen informeren wat de code voor de wifi was. Daarbij bleek dat de wifi-plek, vaak in de buurt van het restaurant of de bar, een nieuwe ontmoetingsplaats is geworden.

Jongeren – de tieners die nog verplicht met hun ouders meegaan – verzamelen zich daar aan het begin van de avond.

Na de verplichte Facebook-, Instagramen Whatsapp-updates blijken ze daar ook offline met elkaar in contact te kunnen komen.

Maar niet alleen de tieners verzamelden zich op die plek. Ook de ouders konden de drang om online te zijn niet lang weerstaan. Een steelse blik op hun mobieltjes en iPads wees uit dat sociale media en filmpjes voor hun de belangrijkste redenen waren om online te zijn.

Blijkbaar kunnen we zelfs op vakantie niet zonder. Toegegeven, ook ik wilde zo nu en dan mijn vrienden op Facebook laten weten waar we waren en hoe mooi het er was.

Ik heb ook gekeken hoeveel mensen op een e-reader lazen in plaats van in een klassiek boek of tijdschrift. Opmerkelijk weinig: ik heb welgeteld één persoon met een e-reader gezien. Wellicht dat een aantal mensen op hun iPad zat te lezen, maar eerlijk gezegd zag ik hen daarmee meer over het web surfen dan

lezen: een volgende camping zoeken gaat online beter dan met de oude gidsen (je kunt online gelijk even checken wat anderen ervan vonden).

En dat terwijl digitaal lezen toch zo’n goede oplossing voor tijdens de vakantie is. Dat geldt wellicht nog meer voor mensen die met een beperkte hoeveelheid bagage reizen dan voor kampeerders die hun auto's en aanhangers toch volstouwen met spullen. Ook voor mij geldt: het kratje boeken zorgt mede voor een goede kogeldruk van de caravan en het uitruilen van boeken met mijn partner (‘dit moet je echt lezen’) blijft ook een charme van de vakantie.

De wifi-plek op de camping is een nieuwe ontmoetingsplaats geworden Een aantal campings ondersteunt het ruilen dan wel inzamelen van gelezen boeken. Niet zelden staat er bij de receptie of in de bar een meer dan goed gevulde boekenkast met boeken en tijdschriften. Zo ben ik deze vakantie weer van twee matige boeken afgekomen en heb ik daar twee lekkere spannende boeken voor terug­ gekregen.

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik mis op vakantie een aantal media waar ik in het dagelijkse leven niet zonder lijk te kunnen helemaal niet: de krant en de tv. Het internet blijkt beide goed te kunnen vervangen. Nieuws check ik even snel op Nu.nl, het laatste nieuws over mijn favoriete voetbalclub op een fansite en verder geloof ik het wel. Vooral de tv is opeens erg ‘misbaar’: geen moment heb ik aan welk programma dan ook gedacht.

Wat zo’n vakantie duidelijk maakt – voor zover we het nog niet wisten – is dat iedereen, jong en oud, eigenlijk niets anders wil dan de hele dag connected zijn. En we kunnen online al onze basis-mediabehoeftes goed vervullen. Nou ja, bijna dan: het papier van Stephen King, Ian McEwan, Christopher Clarke, Stuart McBride, Jussi Adler-Olsen, James Salter, David Nicholls en een paar anderen was ook best lekker. inct 4-2015

3

In het hart Geneviève Waldmann, directeur-uitgever bij Luitingh Sijthoff, is in het nieuws als een van de mensen achter Elly’s Choice. Ze blijkt ook te jubileren: ze is 25 jaar werkzaam in het boekenvak. Twee goede redenen dus om naar het hoofdkantoor van Luitingh Sijthoff af te reizen voor een goed gesprek over het algemene boek, digitaal lezen en 25 jaar boekenvak.

Op het omslag Geneviève Waldmann Foto Anna Green

22

12

18

12 ‘Onze core business zal het niet worden’

18 Tom Kabinet en de strijd om het tweedehands e-book

22 De prentenboeken van Somoiso

Volgens experts is het toekomstperspectief van winkels gelegen in de omnichannel-benadering: een vergaande integratie tussen de verkoop in de winkel zelf en online technieken om die verkoop te stimuleren. Met de verkoop van e-books lijkt de Nederlandse boekhandel zich die filosofie ter harte te hebben genomen. Maar de verkoop blijft achter bij de verwachtingen.

Sinds de start van het bedrijf in juni 2014 doet Tom Kabinet veel stof opwaaien in de uitgeefwereld. Juridische procedures en nieuwe initiatieven van het bedrijf volgen elkaar in hoog tempo op. Dat weerhoudt Tom Kabinet er niet van met nieuwe initiatieven te komen die de boekenmarkt nogmaals opschudden.

Digitaal publiceren biedt niet alleen kansen voor gevestigde uitgevers.

Afgelopen jaren grepen ook nieuwe uitgevers de digitale mogelijkheden met beide handen aan. Somoiso is een goed voorbeeld. De uitgeverij waagde in 2012 de sprong in het diepe.

4

inct 4-2015

Colofon inct.magazine kennis- en opiniemagazine voor uitgeefexperts. inct.magazine verschijnt 6x per jaar. www.inct.nl Hoofdredacteur David Huijzer uitgever@inct.nl / 06-26244183 Redactioneel coördinator Frank Veerkamp: veerkamp@inct.nl

Redactie Cathelijne Esser, Michiel Hatenboer, Dirkjan van Ittersum, Jeroen Kans, Hans van der Klis, Marloes de Moor Medewerkers aan dit nummer Elise de Bres, Marieke van der Donk, Foto’s Anna Green Vormgeving Peter Snaterse BeeldinZicht, www.beeldinzicht.nl Uitgever David Huijzer: uitgever@inct.nl

Inct is een uitgave van: inct.publishing BV Postbus 33028, 3005 EA Rotterdam www.inct.nl Advertenties uitgever@inct.nl 06-26244183 Druk BDUprint

Abonnementen Kijk voor informatie over abonnementen en lidmaatschappen op www.inct.nl Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever. © 2015 inct.publishing bv ISSN 1571-2583

32

10

6 38

7

32 Markt voor e-books groeit traag na een flitsende start

38 Boeken en magazines in de digitale etalage

Toen het e-book in 2007 werd geïntroduceerd, werd een revolutie in de uitgeefwereld voorspeld. In landen als Nederland en Frankrijk die aan de wieg stonden van het elektronische boek, is de acceptatie bij het grote publiek een stuk lager dan in de Angelsaksische landen. Maar zelfs in de VS beginnen de grenzen van de groei in zicht te komen.

Nu e-books en digitale magazines ingeburgerd raken, kunnen uitgevers niet meer om digitaal publiceren heen.

Maar hoe komen deze publicaties in de digitale etalage? Met deze tools komt u een heel eind.

En verder 3 Hoofdredactioneel 6 Kort 10 Snoepwinkel 16 Nieuws van inct 43 Column Marieke van der Donk 45 Recensies

inct 4-2015

5

Dwars door een Van Gogh lopen Hoe zou het zijn om door het schilderij Het Nachtcafé van Vincent van Gogh te lopen? De Amerikaanse artiest Mac Cauley heeft een Virtual Reality-omgeving ontwikkeld waarin dat mogelijk is. Het heeft hem een aantal maanden gekost om vanuit het 2D-schilderij de 3D-omgeving te maken.

Apple lanceert iBooks Author Starter Kit Apple heeft een handleiding voor iBooks Author uitgebracht, de iBooks Author Starter Kit. Het is een handleiding voor beginners over het maken van e-books die via iBooks verspreid kunnen worden. De lezer wordt stap voor stap door het productie- en verkooptraject geleid.

In het boek worden alle gereedschappen die een ontwikkelaar nodig kan hebben bij het maken van een interactief boek behandeld, zoals de tools voor het plaatsen van afbeeldingen en video’s, het kleurenpalet, en meer. De handleiding is gratis op te halen in de iBooks Store.

Amazon kinder-tablet ook in Europa

Met het project wil Cauley onderzoeken op welke manier 3D beelden het beste zijn om te zetten naar een VR-omgeving. Bovendien voelde Cauley zich altijd al aangetrokken tot de werken van Van Gogh en vond hij dit een mooi eerbetoon.

De toetjes gaan van tafel Scribd en D2D, twee Amerikaanse all you can read-diensten hebben een flink deel van hun romantische fictie uit het assortiment gehaald. De bedrijven betalen auteurs dezelfde vergoeding voor een gelezen e-book als die bij losse verkoop zouden hebben gekregen. Omdat de lezeressen en lezers veelvraten zijn, moeten de e-bookaanbieders veel meer aan royalty’s betalen dan zij via het vaste abonnementsgeld ontvangen. Daarom gaan de romantici nu op dieet: de zoetste toetjes zijn van het buffet gehaald, zodat iedereen van de voedzamere gerechten kan blijven genieten.

6

inct 4-2015

Na het grote succes in Amerika, is de Fire HD Kids Edition tablet van Amazon nu ook in Duitsland en Groot-Brittannië beschikbaar. In de VS werd deze kinder-tablet in september 2014 gelanceerd. Het apparaat kost € 149,00 of £ 119,00. De verwachting is dat de Fire Kids tablet vanaf 18 juni 2015 verkrijgbaar is. Over de verkrijgbaarheid in Nederland en België is nog niets bekend.

Op de tablet draait Amazons Fire OS op een quad-core CPU met 1GB RAM en naar keuze 8 of 16 GB interne opslag.

Het apparaat heeft ook Wifi, twee camera’s en Bluetooth aan boord. Net als bij andere diensten van Amazon is het mogelijk om een kinderaccount op het apparaat te creëren dat de toegang tot het web beperkt.

De bibliotheek overleeft het internet Roly Keating, hoofd van de British Library, zegt dat we ons geen zorgen hoeven te maken over het voortbestaan van de bibliotheken. Hij denkt dat die langer zullen bestaan dan het internet.

Volgens Keating zijn bibliotheken veel standvastiger dan het internet omdat ze een bron van authentieke informatie zijn. Daarnaast hebben bibliotheken ook een essentiële functie in de (armere) gemeenschappen. De instituten staan volgens Keating voor de oude normen en waarden, ze zijn een veilige plek om te studeren of juist om anderen te ontmoeten. En het is er

vertrouwd. Ook is er voldoende privacy, wat soms ver te zoeken is bij digitale media. Bij bibliotheken hoef je volgens Keating ook meestal niet te twijfelen of de informatie die je er vindt wel betrouwbaar is.

We moeten alleen wel waakzaam zijn om ervoor te zorgen dat dit zo blijft.

Met een boek in bad Jasper Janssen is op zoek naar geld om een eerste serie ‘badboeken’ te kunnen maken. Dit zijn boeken die waterbestendig, scheurvast en makkelijk schoon te maken zijn. Hij mocht in NRC Boeken zijn Kickstarter-project toelichten.

titel worden 500 exemplaren gedrukt als er voldoende kapitaal ingezameld is.

Volgens Jasper Janssen zijn boeken die tijd en aandacht vereisen de ideale badliteratuur. Overigens mogen de boeken ook op het droge gelezen worden.

De eerste vier badboeken zijn Shakespeares Macbeth, Short Stories van Mark Twain, Selected Poetry van W.B. Yeats en The Art of War van Sun Zi. Van elke

Virtual Reality voor kinderen Oculus Rift, de 3D-bril, is groot en prijzig. Bovendien is de content voornamelijk gericht op volwassenen: spannende games, achtbanen en virtuele bouwprojecten. Google Cardboard is een eenvoudige variant. Die bestaat uit een kartonnen kijker (een soort ViewMaster) en een app. Stop een smartphone in de kartonnen houder, zet de bril op je neus en kijk via de app naar een video en je zit er middenin.

Google richt zich met Cardboard vooral op kinderen. De content is voornamelijk educatief en niet beangstigend of al te moeilijk. En Mattel, de maker van de ViewMaster, gaat, vermoedelijk om tegemoet te komen aan de nostalgische gevoelens van de ouders, de oude plaatjes geschikt maken voor Google Cardboard.

Een boom uit een boek Het Argentijnse Pequeno Editor geeft boeken uit waaruit een boom kan groeien. Het kinderboek bevat zaadjes die de lezertjes kunnen planten als ze het boek uit hebben.

Volgens Greenpeace gaat er iedere twee seconden een bos ter grootte van een voetbalveld verloren. Dit boek is een onderdeel van het project Tree Book Tree dat mensen bewust moet maken van het verlies van zoveel bomen. Het boek heet Mi Papa Estuvo en la Selva

(Mijn vader was in de jungle). Het is gemaakt van zuurvrij papier en bedrukt met ecologische inkt.

Iedere pagina bevat boomzaden van de jacarandaboom. De gedachte erachter is dat lezen kinderen doet groeien, net als de boom uit het boek.

Papierdun scherm LG Display heeft een televisiescherm ontwikkeld dat uiterst dun en flexibel is. Het OLEDscherm is 55 inch (140 cm) in diagonaal, weegt 1,9 kilogram en is minder dan een millimeter dik.

Het scherm is nog niet bedoeld voor massa­

productie, maar dient om te laten zien wat er mogelijk is: schermen die de rondingen van een voorwerp volgen. Als het lukt om de productiemethode te verbeteren en op te schalen, zullen er tal van nieuwe toepassingen mogelijk worden, zoals displays in auto’s die de vorm van het dashboard volgen.

inct 4-2015

7

Extra scherm aan de laptop Soms is het makkelijk om met twee schermen op één computer te werken. Ontwerpers en programmeurs hebben veelal een vast tweede scherm, waarbij op het ene scherm de software bediend wordt en op het andere de gevolgen van een wijzigingen meteen zichtbaar is. Andere professionals hebben alleen zo nu en dan baat bij een tweede scherm, bijvoorbeeld om twee teksten te vergelijken, voor presentaties, commerciële onderhandelingen, groepswerk, of het bijwerken van foto’s.

Sliden’Joy uit Charleroi heeft

een tweede scherm dat magnetisch aan een laptop bevestigd wordt. Het beeld wordt niet via een video-aansluiting overgebracht, maar via USB. Bij een crowdfunding-actie op Kick­ starter hebben 9 miljoen belangstellenden al 1,7 miljard aan financiering toegezegd.

Over twee jaar streaming vakantielezen?

De EU heeft besloten dat telecombedrijven vanaf 15 juni 2017 geen roaming-kosten meer mogen rekenen. Komend jaar worden de bel- en datakosten al gemaximeerd, het jaar erop is bellen en internetten in (Europese) vakantielanden net zo duur of goedkoop als in eigen land. Dat betekent dat kranten-, tijdschriften- en boekenlezers voortaan ook in het buitenland het laatste nieuws, verse magazines en streaming boeken kunnen lezen zonder dat ze zich bij thuiskomst rot schrikken van de telefoonrekening. Vooral voor aanbieders van

online reisinformatie is dit een vooruitgang, omdat toeristische informatie die op basis van GPS getoond wordt straks ter plekke van de server gehaald kan worden.

Het besluit maakt deel uit van het streven van de Europese Commissie op tot één interne communicatiemarkt te komen. Daarin is ook besloten dat in Europa netneutraliteit moet gelden: providers mogen niet bepaalde contentaanbieders (tegen betaling) voortrekken, maar moeten alle datastromen even snel doorgeven.

Uw partner in contentbeheer 8

www.lineup.nl

inct 4-2015

eBookKast_mMemo.indd 1

29-11-2011 15:25:11

Smart, easy, mobile: handle your rights sales processes like never before The browser-based Rights Sales Manager provides a workfloworiented user interface guiding users through the entire rights selling process.

managers to market rights effectively and establish close long-term customer relationships.

Once an agreement has been made, due payments and statements can be tracked, including the receipt of the agreed periodical royalty statements and payments.

Relevant title information is instantly available and fully searchable to support the sales process. An alert / prevent functionality when trying to sell a right that is not owned, has expired, or has already been sold helps to avoid legal issues which could lead to a significant loss of money.

Rights managers can also report in an easy way – from multiple perspectives – their activities and the revenue that has been generated.

This App runs on STREAM, Klopotek’s cloud-centric technology platform for optimized user interaction on computers and portables.

An overview of the rights associated with a title plus the ability to match the interests of their contacts with the subjects of the promoted titles enables rights sales

Klopotek BV

|

Oostenburgervoorstraat 120-124

For more information go to our website: www.klopotek.com/nl/software/stream

|

1018 MR Amsterdam

|

info@klopotek.nl

|

www.klopotek.nl

Af en toe wil je geprikkeld worden of heb je juist behoefte aan afleiding. Op het internet is altijd wel iets te vinden dat inspireert, amuseert of prikkelt. In deze rubriek staan allemaal kleine speldenprikjes.

Sommige zijn gewoon leuk om te bekijken, andere geven het begin van een trend of ontwikkeling aan.

Soms is het iets wat je op het andere been zet, een andere keer is het aanleiding om je creditcard te pakken. Gemene deler? Ze hebben allemaal iets met boeken te maken!

Grootste kinderboek ter wereld In april is het grootste kinderboek ter wereld onthuld. Het kinderboek staat in het Engelse pretpark Alton Towers. Het boek is ruim vijf en een halve meter hoog en zes meter breed en heet The Enchanted Village. Met het boek wil het pretpark aandacht vragen voor het feit dat steeds minder ouders hun kinderen voorlezen.

Grootste boek ter ­wereld Het grootste boek ter wereld is echter geen kinderboek maar een boek over de

10

inct 4-2015

profeet Mohammed. Het heet This is the Prophet Mohamed en is 5,0 bij 8,06 meter.

Pub n Pub Pub n Pub is een nieuw uitgeefnetwerk dat in meerdere Europese, voornamelijk Duitse steden wordt georganiseerd.

Maar er is er ook een in Amsterdam.

Kijk voor updates en meer informatie op https://www.facebook.com/pubnpub.

Ben je meer geïnteresseerd in boekverkopers, check dan deze Facebookgroep https://www.facebook.com/i.love.icyb

Oude boeken, nieuwe kansen Heb je je ooit afgevraagd wat je nog meer kan doen met al die oude boeken behalve weggeven of verkopen? Op het Pin-board Fun Things to Do with Old Books! kom je 101 ideeën tegen. Wat heb je nodig? Een beetje creativiteit, lijm, een schaar en natuurlijk oude boeken... https://nl.pinterest.com/chpl7npr/ fun-things-to-do-with-old-books/

Heb je ook iets gezien dat het vermelden waard is of wil je ergens op reageren, laat dan van je horen op www.inct.nl.

Deze pagina is samengesteld door Elise de Bres van Van Lindonk & De Bres special projects. www.vldb.nl. Je kunt meer lezen op haar blog www.elisedebres.com en zij is ook te vinden op Twitter: www.twitter.com/boekgirl. Suggesties en ideeën kun je mailen naar elise@vldb.nl.

Kleinste boek Na de grootste boeken moet ook het kleinste boek aan bod komen! Het meet slechts 70 bij 100 micrometer, en dus past dit boekje op een menselijke haar.

Bijzonder is dat het boek dankzij een succesvolle Kickstarter-campagne nu ook op een normaal formaat gedrukt gaat worden. Het boekje heet Teeny Ted from Turnip Town.

Dikste boek Na het grootste en het kleinste boek vraag je je uiteraard af wat dan nu het dikste boek is. Het boek heeft 4032 pagina’s, is 322 millimeter dik en beslaat

het complete werk over Miss Marple van Agatha Christie. Het boek kost 1.000 pond. Meer informatie kun je vinden op www.agathachristie.com

Grapjassen Ga je vervolgens op zoek naar het dunste boek, dan blijkt al snel dat dat er niet is. De vraag komt dan ook naar boven: bij hoeveel pagina’s is er nog sprake van een boek? Wat je wel tegenkomt zijn vele pagina’s met lijstje van dunste boeken ooit. Aan jou te bepalen of ze echt zo grappig zijn…

Zoals deze op www.manbottle.com/ humor/20_thinnest_books:

20. HOW TO LAND A PLANE AT MARTHA'S VINEYARD - by JFK, Jr. 19. HOW TO PLEASE WOMEN - by John Bobbit 18. MY PLAN TO FIND THE REAL KILLERS-by O. J. Simpson 17. THE ENGINEER'S GUIDE TO FASHION 16. TO ALL THE MEN I'VE LOVED BEFORE-by Ellen DeGeneres 15. HUMAN RIGHTS ADVANCES IN CHINA 14. THINGS I WOULD NOT DO FOR MONEY-by Dennis Rodman 13. THE WILD YEARS-by Al Gore 12. AMELIA EARHART'S GUIDE TO THE PACIFIC OCEAN 11. AMERICA'S MOST POPULAR LAWYERS 10. CAREER OPPORTUNITIES FOR LIBERAL ARTS MAJORS 9. DIFFERENT WAYS TO SPELL BOB 8. DR. KEVORKIAN'S COLLECTION OF MOTIVATIONAL SPEECHES 7. EVERYTHING MEN KNOW ABOUT WOMEN 6. EVERYTHING WOMEN KNOW ABOUT MEN 5. FRENCH HOSPITALITY 4. GEORGE FOREMAN'S BIG BOOK OF BABY NAMES 3. MIKE TYSON'S GUIDE TO DATING ETIQUETTE 2. THE AMISH PHONE DIRECTORY And the Number one World's Shortest book:...

1. THE BOOK OF VIRTUES by Bill Clinton

inct 4-2015

11

Digitaal lezen

tekst Hans van der Klis

’Onze core business zal het niet worden’ e-Books in de boekhandel Volgens experts is het toekomstperspectief van winkels gelegen in de omnichannel-benadering: een vergaande integratie tussen de verkoop in de winkel zelf en online technieken om die verkoop te stimuleren. Het uitgangspunt moet de klant zijn, niet het product. Met de verkoop van e-books lijkt de Nederlandse boekhandel zich die filosofie ter harte te hebben genomen.

Maar de verkoop blijft achter bij de verwachtingen.

Of je het nou vraagt aan Cor Molenaar, die als commissaris van Polare een redelijke bekendheid in het boekenvak heeft opgebouwd, of aan de Belg Gino van Ossel, met zijn boek Omnichannel in retail winnaar van de prijs voor het Managementboek van het Jaar, de lijn van het betoog is hetzelfde. Technologische doorbraken, demografische ontwikkelingen en een ander bestedingspatroon zetten onze winkels voor het blok: ze kunnen zich aanpassen of ze moeten ermee stoppen, is de boodschap die Molenaar telkens weer met verve uitdraagt. De klant is aan zet, is zijn conclusie. Van Ossel is iets concreter: ‘Omnichannel is hét antwoord op e-commerce. In deze filosofie staat de klant centraal en niet de winkel. De retailer biedt alle relevante touchpoints aan en zorgt dat die naadloos op elkaar aansluiten. Vervolgens laat hij de klanten zelf beslissen hoe zij die gebruiken om hun individuele kooppad te ontwikkelen.’

Het is interessant deze gedachtegang los te laten op de boekhandel, die op twee verschillende manieren met de uitdagingen van het nieuwe, digitale tijdperk te maken heeft. In de eerste plaats werd de sector geconfronteerd met de komst van pure players als Bol.com, die uitsluitend online papieren boeken verkochten. Die ontwikkeling is al jaren geleden ingezet en heeft de winkels veel omzet gekost. In de tweede plaats maakt ook het product een transitie door naar het digitale domein: het papieren boek raakt marktaandeel kwijt aan het e-book. Ook

12

inct 4-2015

op dat terrein heeft Bol.com in 2009 het voortouw genomen, door samen met Sony het digitale lezen voor zich op te eisen. Nadat de Japanse e-readerfabrikant van het toneel verdween, haastte het Canadese Kobo zich om de plaats van Sony in te nemen. Libris en Blz., het samenwerkingsverband van zelfstandige boekhandels waarmee Kobo tot vorig jaar samenwerkte, zochten hun toevlucht vervolgens bij het Duitse Tolino.

Klantbehoud Het concurrentiegeweld van Bol.com is voor de meeste boekhandels echter geen reden het hoofd in de schoot te leggen. Hoewel de verkoop van e-books met zo’n vijf procent van de totale omzet achterblijft bij de verwachtingen, blijven veel boekhandels actief op het gebied van e-books. Het motief? ‘Klantbehoud, in eerste instantie’, zegt Caroline Damwijk, directeur van Libris en Blz. onomwonden. ‘Het verdienmodel is een stuk minder interessant. Je moet behoorlijk wat volume draaien om er echt aan over te houden, de marges zijn laag. Aan de andere kant: als wij een actie organiseren, zien wij het volume heel snel toenemen. Het gemak van e-books is groot. Als het LeesID-platform handen en voeten gaat krijgen, zal dat gemak alleen maar groter worden. Helaas zijn de kosten van LeesID voor veel boekhandels nog te hoog en doen nog niet alle partijen mee.’

Arno Koek, eigenaar van Boekhandel Blokker en lid van Libris, is ook van mening dat er wel

Je wilt je klant aan de winkel binden, op welke manier dan ook degelijk een rol voor zijn boekhandel is weggelegd in de verkoop van e-books. ‘Als je het niet doet, laat je toch iets liggen. Je wilt je klant aan de winkel binden, op welke manier dan ook. Dat doen we met activiteiten als lezingen, die ook niet altijd direct iets opleveren, en dat doen we ook op deze manier. De omzet blijft bescheiden, en is ook seizoensgebonden, maar ik merk duidelijk dat mensen het op prijs stellen dat wij ook e-books verkopen. Vorig jaar juni zag ik echt een terugloop in onze verkoop van papieren boeken en een stijging in de verkoop van e-books. Een paar klanten zijn bewust overgestapt. Zij komen nog steeds in de winkel om advies te vragen over titels, en bestellen de e-books vervolgens op de site. De klantentrouw is online natuurlijk wel minder groot: doordat er geen vaste prijs is voor e-books, zijn klanten sneller geneigd om te gaan shoppen. Ik merk het zelf ook aan onze aanbiedingen. Die lopen veel beter dan andere titels. De toeloop op nieuwe boeken die je in de winkel hebt, zie ik online ook niet terug.

Onze core business zal het daarom niet worden. Maar ik ben wel blij dat we meegaan met de tijd.’

Commissie Met de komst van Tolino voelt Koek zich bovendien meer betrokken bij de verkoop van e-books dan in het verleden bij Kobo. Bij Kobo was het altijd afwachten welke commissie de Canadezen afdroegen; de winkels van Libris en Blz. hadden geen inzicht in

het daadwerkelijke aantal verkopen.

Met Tolino is het andersom: hoewel het platform op de website van Libris en Blz. nog in de steigers staat en de verkoop in de webwinkel van Tolino plaatsvindt, krijgt de boekhandelaar bij elk e-book dat wordt verkocht een mailtje. Nu is het Tolino dat de commissie krijgt. Dat stimuleert ook om er meer aandacht aan te besteden, erkent Koek. ‘De acties met goedkopere e-books werken behoorlijk goed. En als ik een mailing de deur uitdoe waarin ik reclame maak voor onze website, de mogelijkheden om aan huis te bezorgen en e-books, zie ik een week lang extra bestellingen.

Als ik zou willen dat het beter zou lopen, zou ik mij daar nog meer mee bezig moeten houden.’

Het is kennelijk ook gewoon een kwestie van aandacht en van de wil om te verkopen. Dat heeft Jos Boot, directeur van RDC Group – moederbedrijf van de Plantage-boekhandels en The Read Shop – ook gemerkt. Eind vorig jaar heeft RDC de eerste Instore Kiosk geplaatst, bij de vestiging van The Read Shop in ‘t Harde, en daar zijn de ervaringen behoorlijk positief.

‘Wat wij met de Instore Kiosk doen, is het digitale product in fysieke vorm ontsluiten. Wij merken dat zowel de klant als de boekhandelaar daar prijs op stellen.’ In de Instore Kiosk kunnen klanten niet alleen e-books bestellen: het idee is de kiosk geschikt te maken voor alle longtail-producten. Naast e-books kunnen klanten papieren boeken bestellen en in de winkel of thuis laten bezorgen, maar ook

kantoor- en hobbyartikelen en producten als luxe aanstekers. In totaal telt de Instore Kiosk op korte termijn zo’n 500.000 artikelen. RDC Group wil het apparaat geleidelijk uitrollen: inmiddels zijn er nog vijf à zes geplaatst. Welke invloed deze innovatie op de verkoop van e-books heeft, wil Boot niet zeggen, maar hij benadrukt deze activiteit niet alleen als marketing gericht op klantbehoud te beschouwen. ‘We zien bij de verkoop van e-books een forse toename van het volume.’

Laptop Het helpt natuurlijk dat de kosten van de verkoop van e-books, met dank aan CB, niet bijzonder hoog zijn. Dat was bij de e-readers anders. Selexyz ging in 2007 behoorlijk de mist in met de Iliad van iRex Technologies en ook andere boekhandelaren durven hun vingers er niet aan te branden. ‘De verkoop van de hardware is meer iets voor Mediamarkt’, zegt Jos Boot. ‘De prijserosie is ons veel te groot. Als er een stekker aan zit, is het voor ons al snel te lastig.’ Libris en Blz. houden er wel aan vast, vanwege het exclusieve samenwerkingsverband met Tolino.

Maar niet alle leden bieden de apparaten nog in de winkel aan.

Arno Koek erkent dat hij er ook als een berg tegenop zag, toen de eerste e-readers van Kobo arriveerden.

‘Maar het heeft zich inmiddels wel een beetje uitgekristalliseerd. Libris biedt een heel goede ondersteuning.

Natuurlijk krijgen wij regelmatig mensen in de winkel met technische vragen, ik heb zelfs wel eens iemand gehad die met zijn laptop kwam binnenwandelen. Als ik vriendelijk uitleg waarom wij ze daar niet mee kunnen helpen, begrijpen klanten het wel. Je bent er zomaar een half uur of drie kwartier mee kwijt en daar verdienen wij niets mee. Want daar draait het uiteindelijk toch om. Ik ben blij dat we e-books in ons assortiment hebben, maar gelukkig zie ik ook dat mensen na hun vakantie toch graag weer een papieren boek in hun handen willen houden.’ inct 4-2015

13

Dit artikel uit de inct.kennisbank hebben we opgenomen omdat het als achtergrond kan dienen bij het thema van dit nummer: digitaal publiceren. Meer achtergrondinformatie vindt u op www.inct.nl/kennisbank

Alleen de schermgrootte telt nog Alle apparaten zijn snel, slim en online Sinds zowel televisies als telefoons de rekenkracht van een flinke laptop hebben, verschillen de apparaten waarop mensen digitale media consumeren eigenlijk alleen nog in het formaat van het scherm en de bedieningsapparatuur. Daardoor wordt de schermgrootte bepalend voor de manier waarop informatie geconsumeerd wordt en dus voor de informatie die je aanbiedt.

Smartphones, tablets en televisies beginnen steeds meer op elkaar te lijken. Ze bestaan uit een scherm en heel veel elektronica. De besturing gaat van handmatig (afstandbediening, toetsenbord) naar natuurlijk (spraakgestuurd, bewegingsdetectie: swipen of Kinect-achtige apparaten). Ze bieden allemaal toegang tot directe communicatie (bellen of videobellen), en kunnen alle inhoud tonen: van webpagina’s tot HD-films. Als je de huidige ontwikkelingssnelheid van de beeldkwaliteit extrapoleert, is binnen een jaar of drie het hoogst haalbare bereikt: een resolutie en verversingssnelheid die hoger ligt dan onze zintuigen aankunnen, oftewel perfect digitaal 2D-beeld.

Nauwelijks technische beperkingen De consequentie voor aanbieders van digitale media is dat zij steeds minder rekening hoeven te houden met de technische beperkingen van de verschillende apparaten, maar steeds meer rekening moeten houden met de

14

inct 4-2015

omstandigheden waaronder de consument het ene apparaat verkiest boven het andere. De digitale media moeten geoptimaliseerd worden voor het apparaat dat de consument het meest geschikt vindt om bepaalde informatie op te ontvangen (en daar eventueel op te reageren of aan bij te dragen).

Formaat Het schermformaat waarop content geconsumeerd wordt is voor uitgevers belangrijk omdat het bepalend is voor de vorm waarin de inhoud aangeboden kan worden. Aan het ene einde van het spectrum hebben we de smartphone.

Het apparaat past in binnenzak of damestas en wordt dus overal mee naar toe genomen (zelfs naar bed of in bad) en staat (bijna) altijd aan. Het scherm is een centimeter of acht tot twaalf groot en er kunnen allerlei leuke dingetjes in zitten of aan gekoppeld worden, zoals GPS, een gyroscoop, thermometer of een hartslagmeter.

De culturele aspecten van de smartphone zijn minstens zo bepalend als de technische. Zodra je naar de middelbare school gaat, moet je een telefoon hebben, liefst een smarte (het gerucht gaat dat de leeftijd waarop een kind recht meent te hebben op een eigen telefoon langzamerhand opschuift naar acht jaar). Je mag je telefoon bijna overal en altijd aan hebben. Alleen in het vliegtuig, tijdens klassieke concerten en bij levensreddende operaties is dat ongewenst (maar als je ‘m op trillen zet...). Het is in bepaalde settings zelfs toegestaan om berichten op je telefoon

te lezen terwijl je met iemand aan het praten bent. Je kunt dat als lomp gedrag bestempelen, maar je kunt ook neutraal zeggen dat de communicatie per telefoon blijkbaar heel belangrijk gevonden wordt.

Snel reageren Op de telefoon gebeurt heel veel tegelijk: er komen berichten binnen (sms, e-mail, Whats App, statusupdates) en zo nu en dan een gesprekje. Daarbij is tweewegcommunicatie de standaard: of het nu om gesprekken gaat, berichten of sociale media: snel reageren is ‘verplicht’.

Content voor smartphones moet daarbij aansluiten. Het moet kort, snel en actueel zijn en de mogelijkheid tot reactie bieden. Die reactie hoeft niet tussen zender en ontvanger te zijn: als de lezers het bericht doorsturen naar het eigen netwerk en het daar becommentariëren is er ook sprake van een reactie.

Vanwege alle stoorzenders is de aandachtspanne van de lezer gering.

Lange teksten en video’s zijn minder geschikt omdat de aandacht regelmatig weggekaapt dreigt te worden door een of andere alert. Dat betekent niet dat de inhoud oppervlakkig moet zijn: het mag best moeilijk en diep zijn, maar niet te lang. Althans dat is de communis opinio: uit onderzoek blijkt dat juist op de telefoon langere stukken gelezen worden, tijdens het wachten.

Tablet Een tablet kun je gebruiken in een werkbespreking, maar je kunt hem ook

Het ligt voor de hand om een tablet­product de uitstraling van een glossy te geven meenemen op vakantie of naar een familie-uitje. Hij is voor het hele gezin en voor alle leeftijden. Op het moment wordt hij het meest in huiselijke kring gebruikt: op de bank of aan de keukentafel. Hij is geschikt om samen (internet)-filmpjes op te bekijken, maar je kunt er ook – niet al te lang – productief werk op doen, zoals boekhouden of schrijven. De tablet staat bij de meeste mensen niet voortdurend aan, maar is altijd in de buurt en dankzij de snelle opstart zo bij de hand.

Dankzij het bedieningsgemak van de tablet is de toegang tot informatie, ontspanning, interactie en communicatie veel laagdrempeliger geworden. Niet alleen informatie op internet is een stuk toegankelijker, maar ook de informatie die in de hoofden van vrienden, bekenden en vreemden zit en die door een vraag op de digitale media altijd geraadpleegd kan worden.

Uitgeefproducten op de tablet moeten met deze (gratis, makkelijk toegankelijke) informatiebronnen concurreren.

Informatie moet om te kunnen concurreren niet alleen correct zijn, maar ook makkelijk raadpleegbaar en als het even kan ook nog ‘leuk’.

Omdat het scherm ongeveer het formaat van een tijdschriftpagina heeft en glimt, ligt het voor de hand om een tabletproductie een luxe-uitstraling als van een glossy te geven. En omdat een tablet mogelijkheden tot interactiviteit biedt, vindt de gebruiker het vanzelfsprekend dat dergelijke interactiviteit in

het product te vinden is. Evenals multimediale elementen, van inzoomen op een foto tot het afspelen van een video of het bekijken van een gelikte animatie. Dergelijke verrijkingen zorgen er wel voor dat de productiekosten behoorlijk oplopen. Daarom ligt ook voor de prijsstelling een luxe-uitstraling voor de hand.

Televisie Gemiddeld kijken Nederlanders ruim drie uur per dag tv, dat betekent dat er menigten zijn die meer dan vijf uur per dag voor de buis hangen. Ondanks alle alternatieve mogelijkheden zoals Uitzending Gemist, video-on-demand en YouTube kijken de meeste mensen nog lineair naar het massa-aanbod. Daar zijn twee redenen voor: vertrouwdheid en gemeenschapszin. Iedere dag op hetzelfde tijdstip het nieuws of de soap aanzetten en dan blijven hangen geeft regelmaat. Je weet wat je krijgt en je krijgt wat je verwacht. Veel mensen vinden dat fijn. De oneindige keuzevrijheid die het internet biedt, betekent ook keuzeplicht: je moet maar net iets interessants zien te vinden.

Samen op de bank kijken en commentaar leveren is een geliefd tijdverdrijf, waarbij de gezamenlijkheid minstens zo belangrijk is als de inhoud van het bekeken programma. Ook commentaar geven via Twitter is alleen maar leuk als de volgers op hetzelfde moment naar hetzelfde kijken. Dat neemt niet weg dat asynchroon kijken steeds populairder wordt.

Voor uitgevers is de tv vooral een optie voor narrowcasting. Steeds meer televisies hebben internettoegang en anders zijn er voor enkele tientjes apparaatjes te koop die dat verzorgen.

Daarmee is de weg open om via het internet informatie (liefst als video) op het grote familiescherm aan te bieden.

Die content moet dan wel passen bij de instelling waarmee mensen televisiekijken: het gaat om dingen die je samen met het gezin doet (bijvoorbeeld een vakantiebestemming kiezen), waar je met elkaar over praat (alles wat sensatie en competitie in zich heeft) en alles wat beter wordt met een breedbeeldbeleving (films, games, documentaires). Het hoeft niet per se vermaak te zijn. Juist bij educatief materiaal kan samen kijken en waar nodig toelichting geven of extra informatie opzoeken helpen met het begrijpen van de stof.

De televisie gebruiken als een extra groot tablet waarmee je gezamenlijk internetmateriaal bekijkt staat nog in de kinderschoenen. Maar de eerste tv-toestellen met swipe-bediening zijn er al. De unieke combinatie van samen kijken en zelf samenstellen betekent dat er een kanaal ontstaat dat zijn eigen eisen aan content zal gaan stellen. Er is nu nog tijd om na te denken over producten die op deze specifieke eigenschappen inspelen.

Tekst Frank Veerkamp

inct 4-2015

15

Investeren in ­vakkennis loont Najaarscursussen over Google Analytics, ePub en Wordpress Inct organiseert dit najaar een drietal cursussen: de Basiscursus ePub, de cursus Google voor uitgevers en Wordpress voor gevorderden. U kunt zich nu al aanmelden

Basiscursus ePub

Google voor uitgevers

1 oktober 2015

8 oktober 2015

Deze praktische cursus wordt gegeven door Colette Leeman-Hoytink van 358atwork. De cursus is op maat gemaakt voor redacteuren, uitgevers en productiemedewerkers van uitgeverijen.

Deze onderwerpen worden onder meer ­behandeld: • Wat is een ePub? • Welke mogelijkheden zijn er op het gebied van lay-out?

• Hoe werken de keuzes op het gebied van de lay-out in de praktijk uit?

• Wat is een Fixed Layout ePub? • Welke extra mogelijkheden biedt ePub 3?

• Waarmee moet je rekening houden in het productieproces van een digitale uitgave?

• Hoe kun je beeld, audio- en videomateriaal toevoegen?

• Welke mogelijkheden om e-books te distribueren zijn er?

• Hoe bied ik mijn ePub-bestand aan bij de verschillende distributeurs?

• Hoe zorg ik ervoor dat mijn digitale uitgave zonder foutmeldingen wordt geaccepteerd?

In de cursus Google voor uitgevers word je in één dag helemaal bijgepraat over de mogelijkheden om Google succesvol in het uitgeven te integreren.

Praktische informatie De cursus duurt één hele dag.

Datum: 1 oktober 2015 (*) Plaats: Theater de Omval in Diemen Tijd: 09.30 - 16.30 uur Kosten Leden van inct: € 295,00 Niet-leden: € 395,00 Aanmelden op www.inct.nl

16

inct 4-2015

In de ochtendsessie wordt uitgelegd hoe Google werkt en denkt en wat je met een aantal tools zoals Google News kunt doen. Ook krijg je de basisprincipes van SEO en Google uitgelegd: oftewel, hoe schrijf je webteksten die Google goed vindt en hoog rankt.

De middag staat helemaal in het teken van Google Analytics. Maar hoe haal alles uit de gegevens van Analytics? Je leert hoe je een handig dashboard voor je eigen website maakt, zodat je slimme rapportages kunt samenstellen en weet wat er op je site gebeurt.

Deze cursus is vooral bedoeld voor redacteuren en marketeers die meer willen weten van mogelijk­ heden die Google biedt en die interesse hebben in onderwerpen als SEO en Analytics.

De docent, Andre Scholten, is een veelgevraagd adviseur op het gebied van de mogelijkheden die Google biedt.

Praktische informatie De cursus duurt één hele dag.

Datum: 8 oktober 2015 (*) Plaats: Theater de Omval in Diemen Tijd: 09.30 – 16.30 uur Kosten Leden van inct: € 295,00 Niet-leden: € 395,00 Aanmelden op www.inct.nl

Wordpress voor gevorderden Start 6 november 2015 Wordpress voor gevorderdenHet vervolg op de succesvolle cursus Websites maken met Wordpress. In deze cursus zal docent Peter Luit u meenemen in wat gevorderde toepassingen. Wat gaan we behandelen?

Introductiemiddag: • herhaling basis van WordPress in vogelvlucht • uitleg betekenis van de onderwerpen die in de komende twee dagen worden behandeld • inventariseren vragen/onderwerpen waaraan speciale aandacht moet worden geschonken Dag 1: • thema’s en het maken van child thema’s door middel van een framework • het maken van zogenaamde multisite voor uitgevers Dag 2: • custom post types maken en weergaven • hooks (actions & filters) invloed uitoefenen op de flow van de opmaak binnen een thema

We behandelen de belangrijkste basis aspecten van WordPress in de introductiemiddag, maar het is al goed om op de hoogte te zijn van o.a.: • installatie WordPress • keuze en installatie thema • keuze en installatie plugins • maken van menu structuur • maken en bewerken van pagina’s en berichten • omgaan met mediabestanden Praktische info: Kosten: leden van inct betalen € 495,00, niet leden betalen € 695,00.

Plaats: theater De Omval in Diemen Tijd: Vrijdag 6 november: 13.00- 16.00 (*) Vrijdag 13 november: 10.00 – 16.00 Vrijdag 20 november: 10.00 – 16.00 Aanmelden op www.inct.nl * De cursussen vinden doorgang bij minimaal vijf deelnemers

Scan Laser heeft weer een fors aantal stappen gezet op het gebied van POD Wij staan graag voor u klaar!

POD 2.0

• Hardbound in oplage één • Paperbacks met flappen • Koffietafel- en groot formaat oblong • Digitale ‘spot vernis’ op binnenwerken • Dundruk papier Bovendien is de website www.1Boek.nl vernieuwd!

Scan Laser bv Symon Spiersweg 4 1506 RZ Zaandam 075 655 43 55 sales@scanlaser.nl www.scanlaser.nl

Digitaal lezen

tekst Michiel Hatenboer

Tom Kabinet en de strijd om Buitenstaanders raken gevoelige plek van uitgevers Sinds de start van het bedrijf in juni 2014 doet Tom Kabinet veel stof opwaaien in de uitgeefwereld. Elke maand is er wel een nieuwe ontwikkeling geweest rond de grond­leggers van de handel in tweedehands e-books in Nederland.

De juridische procedures én de nieuwe initiatieven van het bedrijf volgen elkaar in hoog tempo op. De leesclub is een van de nieuwe initiatieven waarmee Tom Kabinet de boekenmarkt nogmaals wil opschudden.

Marc Jellema, één van de oprichters van Tom Kabinet, vertelt over de missie van zijn bedrijf om e-books goedkoper te maken en de tegenwerking die het daarbij ondervindt. De verkoop van tweedehands e-books is volgens hem essentieel om de prijs van digitaal lezen laag te kunnen houden: ‘Ons uitgangspunt is dat alle e-books eigenlijk vijf euro of minder zouden moeten kosten om het lezen echt aantrekkelijk te houden. Dat is ook belangrijk in de strijd tegen illegale downloads. Door de boeken veel door te verkopen kun je zo’n lage prijs realiseren.’ Met deze visie raakt het bedrijf een gevoelige plek bij uitgevers. Nu moeten de rechter en de mededingingsautoriteit belangrijke knopen doorhakken.

Tom Kabinet is een klein bedrijfje van vier mensen. Niemand bij het bedrijf had bij de oprichting enige ervaring in de uitgeverijsector. De naam Tom Kabinet werd bedacht door Judith Mariën, een liefhebber van lezen met een achtergrond in de kinderdagverblijven. Hij betekent ‘lege boekenkast’ in het Deens. De overeenkomst met de Nederlandse voornaam geeft hen de mogelijkheid om als Tom hun klanten persoonlijk aan te spreken. Marc

18

inct 4-2015

Jellema (45) heeft econometrie gestudeerd en is daarna aan de slag gegaan in de IT: ‘Het idee voor Tom Kabinet is voortgekomen uit frustratie over de hoge prijzen voor e-books. Dat is voor ons een erg belangrijke drijfveer. Na een jaar hebben we nog steeds een echte start-upmentaliteit.

We kunnen snel schakelen: in een week kun je heel veel doen. Voor ons is het net als voor de meeste andere

Ik ben nood­ gedwongen een semi-prof op het gebied van het auteursrecht beginnende mediabedrijven vooral de vraag of we wel snel genoeg zijn. Die benadering is denk ik heel anders dan bij veel uitgeverijen.’

Kort geding Vorig jaar was Tom Kabinet nog maar net gestart met de verkoop van tweedehands e-books of het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) spande al een kort geding aan tegen het

bedrijf. De rechtszaak heeft het bedrijf veel publiciteit opgeleverd en zo heeft een groot publiek kennisgemaakt met de dienst om e-books door te verkopen. Toch had Marc Jellema de opbouw van Tom Kabinet liever gedaan zonder al die juridische procedures: ‘Ondertussen ben ik noodgedwongen een semi-prof geworden op het gebied van het auteursrecht.

Dat heeft erg veel tijd en energie gekost die ik liever had besteed aan het opbouwen van een goede marktpositie.’

Uitputting Al sinds de start van Tom Kabinet stelt het NUV zich – waarschijnlijk op de huid gezeten door de grote uitgeefconcerns – op het standpunt dat het doorverkopen van e-books (in tegenstelling tot het doorverkopen van papieren boeken) wettelijk niet toegestaan is. Daarbij beroepen ze zich vooral op het ‘principe van de uitputting’: bij een elektronisch boek kan volgens het NUV nooit worden gegarandeerd dat de oorspronkelijke koper geen kopie van het boek bewaart en dan is de verkoop illegaal.

Maar zo simpel als het uitgeversverbond het voorstelde bleek het volgens de rechter toch niet te liggen.

het tweedehands e-book

De voorzieningenrechter vond de inbreuk op de rechten van uitgevers in de zomer van vorig jaar niet duidelijk genoeg om de activiteiten van Tom Kabinet per direct stil te leggen. Het spoedappel dat daarop volgde kende eigenlijk ook geen echte winnaar. Het gerechtshof Amsterdam bepaalde namelijk op 20 januari van dit jaar dat Tom Kabinet weliswaar e-books mocht doorverkopen, maar dat daarbij wel moest worden aangetoond dat ze legaal waren aangeschaft. Omdat dat niet zonder meer vastgesteld kon worden bij de meeste van de duizenden boeken die via de website te koop werden aangeboden, betekende dit in de praktijk dat Tom Kabinet de toenmalige collectie uit de winkel moest halen en opnieuw moest beginnen met het opbouwen van de collectie tweedehands e-books.

Schoon schip Jellema: ‘De uitspraak van de rechter was erg vervelend voor ons omdat we ons bedrijfsproces helemaal moesten aanpassen, maar hij bood ons ook nieuwe kansen. We hadden namelijk te maken gekregen met verkopers die ons misbruikten met illegaal aanbod, en dat was extra irritant omdat wij de goedkope e-books juist zien als een

middel tegen illegaal downloaden.

Door de rechtszaak werden we gedwongen om versneld onze website goed op te ruimen en om schoon schip te maken.’

Jellema: ‘Heel belangrijk was in ieder geval dat het verkopen van tweedehands e-books door de rechter nadrukkelijk niet werd verboden. Er werden alleen extra eisen aan gesteld.

Na de rechtszaak moesten we snel

De grote uitgeefconcerns weigerden ons boeken te laten verkopen schakelen: in drie dagen hadden we al een eerste antwoord op de uitspraak door alle boeken waarvan we niet konden aantonen dat ze legaal waren aangeschaft van de website te verwijderen. Daardoor konden we met een beperkt aanbod blijven doorgaan, maar het aantal titels was veel te klein. Op 16 februari maakten we een serieuzere sprong in het aanbod van titels, door te beginnen

met de verkoop van nieuwe e-books.

Van die boeken kunnen we namelijk in ieder geval aantonen dat ze legaal zijn aangeschaft, zodat de koper ook direct weet dat hij het boek later weer via ons kan doorverkopen. We stuitten toen echter op een nieuw probleem. De grote uitgeefconcerns weigerden ons boeken te laten verkopen. Dat is vreemd, omdat alle Nederlandse e-books in principe zonder onderscheid via CB Logistics aan iedere boekverkoper geleverd worden. Maar WPG, VBK en LannooMeulenhoff lieten het CB weten dat voor ons een uitzondering moest worden gemaakt. Daardoor konden we ongeveer de helft van alle Nederlandse e-books niet leveren.’

Bodemprocedure Het Uitgeversverbond heeft direct na de uitspraak van het hof op 20 januari aangegeven dat het serieus overwoog om een bodemprocedure te starten, waarin de principiële vraag beantwoord moet worden of (en onder welke voorwaarden) de handel in tweedehands e-books toegestaan is.

Jellema: ‘We hebben nog steeds geen dagvaarding ontvangen voor zo’n bodemprocedure. Maar we worden wel volop tegengewerkt. Het NUV en de uitgevers willen gewoon niet aan het principe van tweedehands e-books. Ze zullen daar voorlopig nog wel tegen blijven vechten. Ons is gebleken dat er geen samenwerking mogelijk is met de grote uitgeefconcerns. Vorig jaar hebben we wel gesproken met NUV-directeur Geert Noorman en GAU-secretaris Martijn David, maar dat contact heeft weinig opgeleverd.’

Jellema: ‘We begrijpen het ook wel.

Alle echte verandering geeft stress, inct 4-2015

19

omdat grote bestaande belangen onder druk komen te staan. Wat ik alleen niet zo goed begrijp is waarom ook sommige auteurs zich verzetten tegen de verkoop van tweedehands e-books. Zij worden er helemaal niet door benadeeld. Voor ieder doorverkocht boek betalen wij € 0,50 aan de auteurs via de Stichting Lira. Bij het doorverkopen van een papieren boek krijgen zij helemaal niets. Voor een nieuw boek ontvangen ze ook niet veel meer dan twee euro of zoiets.’

Tom Kabinet heeft inmiddels een klacht tegen de boycot van de grote uitgeefconcerns lopen bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Jellema: ‘Inmiddels ben ik noodgedwongen ook ingewijd op het gebied van de mededinging.’

Leesclub Om toch een substantieel aanbod aan goedkope e-books te kunnen verkopen heeft Tom Kabinet het afgelopen voorjaar de koers weer wat moeten verleggen. Het bedrijf kondigde de oprichting aan van een leesclub waarbij je als lid voor € 1,75 per stuk boeken kunt downloaden. Om vanaf het begin voldoende aanbod aan goede en actuele boeken te hebben, konden lezers al voor de start van de club e-books doneren in ruil voor een

We moeten aan de voordeur het kaf van het koren scheiden maand gratis lidmaatschap. ‘Om de boeken legaal te kunnen aanbieden moeten we aan de voordeur het kaf van het koren scheiden. Voor echte zekerheid moeten we terug naar de bron. Daarom werken we nu met de downloadlink van de oorspronkelijke aankoop bij winkels als Bol.com en Ebook.nl. We zijn er dan zeker van dat we geen illegale rommel in omloop brengen. Met onze software voegen we een watermerk toe om het e-book te linken aan de nieuwe koper.

De leden van de leesclub kunnen

20

inct 4-2015

Marc Jellema

daardoor de boeken later weer bij ons inleveren in ruil voor een gratis lidmaatschap van een week. Zo kunnen ze gegarandeerd goede boeken blijven kopen voor nog geen twee euro.’

Tom Kabinet sprak in een mailing aan voormalige klanten en in een bericht op de website als doelstelling uit dat er op 1 juni 8000 e-books gedoneerd zouden zijn. Dat aantal werd niet gehaald: half mei was de helft nog niet bereikt. Maar hoewel de deelname aanvankelijk wat tegenviel, kon de club dankzij een eindsprint van start gaan met een aanbod van zo’n zesduizend boeken. Dat leden een legaal e-book doneren blijft belangrijk om de club te laten functioneren, maar om de drempel zo laag mogelijk te houden is het ook mogelijk om voor € 3,99 een maand lid te worden zonder donatie. Ter introductie biedt Tom Kabinet ook een gratis proeflidmaatschap aan.

Drempel Marc Jellema vertelt over de beperkingen waarmee ze bij de verkoop van tweedehands e-books te maken hebben: ‘Wij kunnen geen boeken doorverkopen met DRM van Adobe en ook boeken uit de ecosystemen van Amazon, Apple en Google niet. Wij kunnen alleen werken met ePubbestanden met watermerkbeveiliging.

Overigens is het ook de vraag of zo’n gesloten systeem eigenlijk wel mag.

De Franse regering en de Europese Unie hebben een onderzoek aangekondigd naar de mediagiganten die geen uitwisseling toelaten.’ In 2013 heeft Amazon patent aangevraagd op een systeem om legaal Kindle e-books te kunnen doorverkopen, maar tot op

heden heeft het bedrijf dat nog niet in praktijk gebracht.

Begin dit jaar trad ook Tom Kabinet naar buiten met plannen voor een ‘Spotify voor boeken’. Volgens Jellema zijn dergelijke diensten echter nog ver weg: ‘All you can read-abonnementen zijn alleen zinvol als je er alles mee kunt lezen wat je wilt, niet alleen een beperkte selectie. Dat kan alleen met toestemming van alle uitgevers en die moeten het ook nog regelen met hun auteurs. Ook Amazon slaagt er niet in om een groot aanbod bijeen te brengen in hun Kindle Unlimited en WPG en LannooMeulenhoff hebben hun twee jaar geleden aangekondigde abonnement nog steeds niet in de praktijk gebracht. Misschien is het ook niet nodig als de leesclub goed werkt en het makkelijk is om boeken door te verkopen.’

Stof opwaaien Tom Kabinet bruist nog steeds van de ideeën. Jellema: ‘We kunnen nog veel doen met partners om het goedkope lezen onder de aandacht te brengen.

Telecombedrijven kijken naar alles wat op het scherm mogelijk is. We zijn ook bezig met mooie marketingacties met bekende merken. En we hebben plannen om de leesclub uit te breiden naar de buurlanden: Tom gaat Europa in. We willen daarvoor gaan samenwerken met lokale managers. We zien goede mogelijkheden voor het doorverkopen van elektronische boeken in Vlaanderen en Spanje.’ Het ziet er dus naar uit dat de buitenstaanders van Tom Kabinet voorlopig nog wel wat stof zullen doen opwaaien in de uitgeefwereld.

Verfrissend advies.

Meer dan ooit is het zaak om de juiste beslissingen te nemen. Over de toekomst van uw organisatie, uw mensen, uzelf. Juist nu bent u dus gebaat bij een goed advies.

Denk dan eens aan Deloitte. Niet voor niets hebben wij een ijzersterke reputatie als het gaat om accountancy, belastingadvies, consultancy en financiĂŤle advisering.

Kijk op www.deloitte.nl voor meer informatie.

Š 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

Digitaal lezen

tekst Dirkjan van Ittersum

De prentenboeken van Somoiso Digitaal publiceren biedt niet alleen kansen voor gevestigde uitgevers. Afgelopen jaren grepen ook nieuwe uitgevers de digitale mogelijkheden met beide handen aan. Somoiso is een goed voorbeeld. De uitgeverij waagde in 2012 de sprong in het diepe.

De wens om een prentenboek uit te geven had Hanneke van der Meer al lang. Gebrek aan tijd, de hoge investeringen en de angst om een grote voorraad boeken in huis te halen hielden haar lang tegen. Tot ze de mogelijkheden van de iPad ontdekte. Het plan om zelf een app te maken was snel gemaakt. Er kwam niet al te veel risico bij kijken. ‘Het geeft meer vrijheid omdat je geen grote voorraad hebt die je snel wilt verkopen.

Minder financiële verplichtingen. Gewoon kijken hoe het gaat,’ zegt ze terugblikkend.

Enthousiaste reacties Inmiddels staan er zes apps van Somoiso in de App Store van Apple. De naam van de uitgeverij is afgeleid van de uitspraak ‘Zo. Mooi zo’.

‘Vakmanschap dat je zelden ziet,’ schreef de jury ‘We maken alles zelf. Ik maak het verhaal, de illustraties en vormgeving. Vriend René is geluidstechnicus en componist. Hij animeert en programmeert de app en zorgt voor het geluid.

Alleen de stemacteurs huren we extern in,’ vertelt Van der Meer.

In de App Store staan positieve reacties, zoals: ‘wat een leuk verhaaltje’ en ‘door de tekstarcering leert onze oudste zoon een beetje meelezen’.

Het enthousiasme bleef niet beperkt tot consumenten. De kersverse uitgeverij won in 2014 de

22

inct 4-2015

Media Ukkie Award met de app Noa’s Sterren.

‘Vakmanschap dat je zelden ziet,’ schreef de jury.

Door de media-aandacht schoten ook de downloadcijfers omhoog. Werden de apps gewoonlijk vijf keer per dag gedownload, door de Award en bijbehorende publiciteit steeg dat tijdelijk naar zeventig downloads per dag. ‘Noa’s Sterren is nog altijd het populairst,’ zegt Van der Meer. ‘Het is een lief verhaal waar kinderen zelf een rolletje in spelen. Daar komt bij: als je eenmaal in de toplijstjes staat, vinden mensen je makkelijker. Zo kom je in een opwaartse spiraal.’

Drempelverlagend Het smaakte naar meer en dus besloot Somoiso een oude droom waar te maken: een papieren prentenboek. ‘We zijn een crowdfundingcampagne gestart om het verhaal Noa Tovervijver in de boekhandel te krijgen,’ vertelt Van der Meer.

En dat had succes, want op Kickstarter werd het project met meer dan € 3000 ruim gefinancierd.

Inmiddels is er voor de tweede papieren uitgave, SSST! , ook geld gevonden via het Nederlandse crowdfundingplatform Voordekunst.

Gevraagd naar een voorkeur voor een app of papieren prentenboek vindt Van der Meer het lastig om een keuze te maken: ‘Ik denk dat we beide blijven maken. Papier is heel anders dan digitaal. Een app kunnen kinderen zelf lezen.

Met een papieren boek is het juist leuk om samen op de bank te zitten en eruit voor te lezen.’

Taalbarrière Opvallend is dat de apps in meerdere talen zijn te lezen. De app Noa & Kapoen bevat zelfs een optie voor Chinees, naast Engels, Spaans, Frans en Duits. Het lijkt slim om zo een grotere groep kopers te bereiken, maar de praktijk blijkt weerbarstig.

‘Het is ontzettend moeilijk om in het buitenland je marketing van de grond te krijgen. In Nederland heb je daar al je handen vol aan, maar in het buitenland ben je sowieso langer bezig vanwege de taalbarrière en het zoeken naar de goede websites die je willen oppikken.’

Vanwege de hoeveelheid werk, investering en lage verkoopcijfers in het buitenland, is Somoiso grotendeels gestopt met het publiceren van vertaalde apps. ‘We doen alleen nog Nederlands en Engels. Momenteel loopt Noa Tovervijver wel redelijk in Engeland. Achteraf hadden we het Chinees beter kunnen laten schieten.

Japans was waarschijnlijk handiger geweest, gezien het feit dat veel Japanners een voorliefde hebben voor alles wat uit Nederland komt.’

Fulltime Ondanks alle positieve belangstelling is het voor Somoiso nog niet mogelijk fulltime ermee bezig te zijn. Het aantal apps dat wordt verkocht is te

laag om ervan te leven. ‘Het zou mooi zijn als we wat minder kunnen werken om onze tijd hieraan te besteden. Er gaat veel tijd zitten in het ontwikkelen van een app.’

Ook de papieren boeken zijn geen cashcow, ook al zijn consumenten bereid er meer voor te betalen dan voor de apps. ‘Het aller moeilijkste is je boek in boekhandels krijgen,’ zegt Van der Meer. ‘Dat lukt je simpelweg niet of nauwelijks. Veel boekhandels kopen alleen bij

Het is moeilijk om in het buitenland je marketing van de grond te krijgen gevestigde uitgevers. Ze geven de voorkeur aan de standaardselecties boeken van grotere uitgevers. Voor eenpitters is het moeilijk een voet tussen de deur te krijgen. Maar ik hou van het werk en wil het graag op eigen kracht doen. Het blijft toch een droom die een heel klein beetje realiteit wordt.’

Somoiso tovert met Tumult Hype De apps van Somoiso worden met relatief eenvoudige middelen gebouwd. Voor het animeren van de prentenboeken gebruikt de uitgever het Mac-programma Hype van softwareontwikkelaar Tumult. Dit is een HTML5-editor. Somoiso weet verrassend veel uit dit pakket te halen. De apps vallen op door de interactiviteit. Op elke pagina gebeurt er van allerlei. Zo moeten kinderen in de app Noa’s Sterren gedurende het verhaal sterren verzamelen. De app vormt een fraai geheel van muziek, vertelstem, interactiviteit en illustraties.

Somoiso weet zo veel met Hype te realiseren dat de mensen van Tumult zelf ook onder de indruk zijn. Het werk van de Nederlandse uitgeverij is te zien geweest als ‘featured content’ op de site van Tumult. En er is regelmatig contact tussen Somoiso en de Hype-ontwikkelaars over nieuwe functionaliteit.

Om vervolgens van het HTML5bestand een iOS-app te maken gebruikt Somoiso de open­ sourcesoftware Apache Cordova. Dit is een platform om native apps te maken met behulp van HTML, CSS en JavaScript.

inct 4-2015

23

24

inct 4-2015

Boeken

Tekst David Huijzer, foto’s Anna Green

Geneviève Waldmann, Luitingh Sijthoff en Elly’s Choice

‘Ik geloof heilig in een toekomst voor de uitgeverij’ Als ik Geneviève Waldmann, directeur-uitgever bij Luitingh Sijthoff, benader voor een interview omdat ze in het nieuws is als een van de mensen achter Elly’s Choice, blijkt dat ze ook 25 jaar in het boekenvak werkzaam is. Twee goede redenen dus om naar het hoofdkantoor van Luitingh Sijthoff af te reizen voor een goed gesprek over het algemene boek, digitaal lezen en 25 jaar boekenvak.

inct 4-2015

25

Interessante omweg

op te zetten omdat we het daar echt anders konden doen. Bertelsmann steunde ons daarin en The House of Books was volgens mij de eerste uitgeverij met een nieuw gezicht: een nieuwe mix van titels, veel digitale initiatieven en een jonge uitstraling. Daar heb ik heel veel geleerd.’

Waldmann rolde, net als zovelen van ons, via een interessante omweg het boekenvak in. Ze werkte als kunsthistorica in het Stedelijk Museum en kwam daar in contact met Pieter Brattinga, een gekend grafisch vormgever, drukker en galeriehouder. Die had op dat moment ook de leiding over Uitgeverij Mercis, het bedrijf dat de rechten van het werk van Dick Bruna vertegenwoordigt. Waldmann werd gevraagd om Brattinga’s biografie te schrijven en die opdracht nam ze met beide handen aan.

Na 10 jaar bij The House of Books stapte ze in 2009 over naar VBK. Bertelsmann was van plan ECI inclusief uitgeverij van de hand te doen, dus Waldmann verwachtte dat er een andere wind zou gaan waaien. Ze werd door Bert de Groot benaderd om Toine Akveld, die met pensioen zou gaan, op te volgen bij uitgeverij De Fontein en ook uitgeverij Tirion nieuw leven in te blazen. Ze zorgde voor het samengaan van die twee uitgeverijen.

Luitingh Sijthoff blijkt sinds kort een nieuw kantoor te hebben, in hetzelfde gebouw als inct-partner Klopotek en met uitzicht op het HQ van de Persgroep. Het kantoor is strak en ruim ingericht en voorzien van een mooi dakterras.

Via deze opdracht kwam ze ook in contact met de boeken van Dick Bruna, waarvan op dat moment de uitgeefrechten naar Unieboek verhuisden. Toenmalig directeur Yvonne van Oort van Unieboek vroeg Waldmann om haar te ondersteunen bij het opzetten van internationale edities van de publicaties van Bruna. ‘Ik stribbelde eerste wat tegen. Ik had namelijk geen enkele ervaring in de uitgeefbranche.

Yvonne zei echter dat ik gewoon een cursus bij de VOB moest volgen en dat ze me de kneepjes wel tijdens het werk zou bijbrengen. Zo rolde ik dus de uitgeverij en het boekenvak in.’

Na een jaar als uitgever van imprint De Cocon te hebben gefungeerd, had Waldmann het vak wel onder de knie. ‘Toen mocht ik mij gaan bekwamen in het non-fictiefonds van Unieboek.

Daar leerde ik het echte vakwerk van het maken van een non-fictieboek. De scheiding tussen fictie en non-fictie was daar erg strikt en ik wilde wel iets met kinderboeken doen. Zo hebben Francien Oomen en ikzelf een aantal peuter- en kindertitels ontwikkeld en uiteindelijk ook de Hoe overleef ik...-reeks. Dat klonk alsof het non-fictie was,’ zegt Waldmann lachend.

We moesten verjongen en ook het fonds moest aangepakt worden Toen VBK plannen had om alle non-fictie in Utrecht samen te voegen en centraler te gaan regelen, had Waldmann even haar twijfels: ‘Ik houd toch wel graag de touwtjes in handen. De Groot zei toen dat ik gewoon moest blijven en dat ik over een jaar of drie Luitingh Sijthoff kon overnemen van Hanca Leppink, die dan met pensioen zou gaan.’

Leppink wilde echter al eerder stoppen en op dat moment moest Waldmann toch wel even denken of ze inderdaad deze stap wilde zetten.

‘Maar het trok wel, dus heb ik vier jaar geleden de stap naar Luitingh Sijthoff gemaakt.’

Uitgeverij opzetten In 1999 ging Yvonne van Oort als programmadirecteur naar ECI om daar mede een uitgeverij op te zetten, The House of Books, en Waldmann ging mee als inkoper en als uitgever voor non-fictie en kinderboeken. Daar werkte ze onder meer samen met Sander Knol, inmiddels zelfstandig uitgever bij Xander Uitgevers en Caroline Damwijk, die haar carrière bij Libris even onderbrak voor een kort uitstapje naar ECI. ‘Ik vond het leuk om een uitgeverij

26

inct 4-2015

‘Luitingh Sijthoff is een bedrijf met historie. Het was natuurlijk vooral bekend door de commerciële titels van auteurs als Robert Ludlum, Stephen King, Dan Brown, Jill Mansell en zo.

Die zorgden voor een flinke omzet, maar de uitgeverij werd langzamerhand aan verschillende kanten ingehaald door anderen, zoals Ambo|Anthos en Cargo met hun literaire thrillers. Luitingh Sijthoff speelde daar op dat moment eigenlijk niet goed op in en dus er

moest wat gebeuren. We moesten verjongen en ook het fonds moest aangepakt worden. Dus nu doen we ook non-fictie en kinderboeken.’

In het laatste segment zorgde Luitingh Sijthoff voor een opmerkelijke transfer door uitgever Thille Dop weg te kapen bij concurrent Overamstel Uitgevers. In het non-fictiesegment heeft Luitingh Sijthoff inmiddels haar eerste succes geboekt met De mooie voedselmachine van Giulia Enders.

‘Ik houd van branding. Je moet bepalen waar je goed in bent en zo nu en dan ook herijken wie je als uitgeverij bent. Luitingh Sijthoff werd gezien als kwalitatief goed en betrouwbaar, maar ook als voorspelbaar, niet verrassend. We speelden een kleine en bescheiden rol in e-publishing en we deden niets branchevreemds.

De historie moet je wel koesteren, maar het mag vernieuwing niet in de weg zitten. We moesten duidelijk vernieuwen, innovatiever zijn en verjongen.’

De kracht van tv en marketing Een van de vernieuwingen die Waldmann voorstaat, is dat het hele team meedenkt over marketing en branding. Die activiteiten staan niet op zichzelf, maar zijn volgens Waldmann een voorwaarde voor succes. Ze geeft twee aansprekende voorbeelden van dit teamwork.

Het eerste voorbeeld is De mooie voedselmachine.

‘Er was eerst niet veel animo voor het boek. We hadden een boekbespreking in Tubantia en een afspraak met Umberto Tan dat Giulia Enders in RTL Late Night zou komen. We hadden 4000 boeken laten drukken en daarvan waren er 1000 besteld door de boekhandel. Toen kwam het interview op RTL en diezelfde avond was de hele oplage door de boekhandel besteld, in het weekend werden er op stel en sprong nog 20.000 bijgedrukt en inmiddels zijn er van deze titel 150.000 exemplaren verkocht.’

De Deal Een voorbeeld van de vernieuwing binnen Luitingh Sijthoff was de uitgave van De Deal begin deze zomer. Waldmann is zeer trots op dit concept. Het geeft volgens haar aan waar de mogelijkheden van digitaal uitgeven liggen.

De Deal was een nieuw digitaal uitgeefconcept, waarbij de lezer werd uitgedaagd om zich twee weken lang mee te laten nemen in een leeservaring die vergelijkbaar is met het volgen van een tv-serie.

Iedere aflevering had een eigen soundtrack op Mixcloud.com en lezers konden via WhatsApp dagelijks updates en voorproefjes ontvangen.

De eerste drie afleveringen van De Deal waren gratis. Deze konden in één keer gedownload worden bij alle grote online boekhandels. Vanaf 21 mei verscheen er dagelijks een nieuwe aflevering voor € 0,99 per stuk. In juni verschenen alle afleveringen in één digitale bundel en kwam er ook een fysieke publicatie beschikbaar.

Geneviève Waldmann privé Als ik niet aan het werk ben ga ik graag hardlopen, koken, tuinieren, reizen en naar musea. Niet geheel verrassend: het zijn allemaal echte non-fictiebezigheden.

Voor vakgenoten heb ik eigenlijk maar één goede raad: hou je ogen open en laat je inspireren.

Ook een andere titel, Het Rosie project van Greame Simsion, werd een succes door de speciale marketingaanpak die Waldmann met haar team bedacht. In dit boek speelt een fiets een belangrijke rol, dus kocht de uitgeverij een aantal fietsen. Eén fiets werd ingezet als prijs voor de boekhandel met de beste etalage voor dit boek en één fiets werd beloofd aan de lezers.

Die konden via de site een leesexemplaar aanvragen en zo ambassadeur van het boek worden. De quotes die zij leverden werden gebruikt bij de promotie van het boek en de bedenker van de leukste quote kon de fiets inct 4-2015

27

winnen. Dat de titel daarna ook in De Wereld Draait Door aan bod kwam bij het panel van boekverkopers heeft vanzelfsprekend ook bijgedragen aan het succes.

brengen iedere titel ook standaard digitaal uit, maar met het opnemen in Elly’s Choice verlengen we het leven van een boek weer. E-books hebben in zekere zin de plaats ingenomen van het pocketboek.’

Bezoekers naar de site Om bezoekers naar de site van Luitingh Sijthoff te krijgen gebruikt Waldmann een ‘simpele truc’: ‘Ik geloof heilig in het vermelden van de site op de achterflap van ieder boek, net zoals ik vind dat het logo van de uitgeverij altijd op de cover moet staan. Beide zijn onderdeel van branding.

Ik wil dat we als uitgeverij ook de interactie met de lezer zoeken We hebben nu een jonge online marketeer in dienst die ervoor zorgt dat er op onze site altijd wel iets gebeurt. Hij verzint leuke acties en dat zorg voor veel traffic. Zo is bijvoorbeeld de trailer die we gemaakt hebben voor De Deal op onze site al 73.000 keer bekeken. We gaan onze site nog verder vernieuwen, onder meer door onszelf, de medewerkers van de uitgeverij, daar te presenteren. Dat doen we niet zonder reden, ik wil dat we als uitgeverij ook de interactie met de lezer zoeken. Allemaal onderdeel van het branden van het merk Luitingh Sijthoff.’

Waldmann geeft ook de boekhandel een actieve rol in het branden van de titels. Rond de publicatie van Mr Mercedes van Stephen King heeft de uitgeverij vorig jaar bijvoorbeeld een thema­ middag in De Melkweg in Amsterdam georganiseerd waarbij pers, boekhandel en lezers welkom waren. Van het nieuwe boek van Stephen King, De eerlijke vinder, werd voor de inkoopcombinatie Libris/BLZ een aparte editie (met ‘bloedspetters’) geproduceerd.

‘We gaan voor 20% van onze titels full out, juist om daarmee die andere 80% te kunnen blijven maken. Gezamenlijk bepalen we voor welke titels we ons gaan inzetten. We hebben auteurs met een rijke historie waarbij dat prima kan.

Mijn opzet is dat we de full life cycle van een titel benutten. Dat betekent dat we bij iedere gelegenheid proberen de titel opnieuw te vermarkten. E-books spelen daarin ook een rol. We

28

inct 4-2015

Digitaal lezen Zo komen we al pratend vanzelf op het andere onderwerp van dit interview: de ontwikkelingen op digitaal gebied en het e-book platform Elly’s Choice in het bijzonder. ‘Wij doen het best goed, digitaal gezien: onze omzet ligt boven het landelijke gemiddelde van 5,2%. Dat komt doordat we veel spannende boeken uitgeven die vaker digitaal gelezen worden. Ik zie dat door initiatieven zoals de Vakantiebieb van de Openbare Bibliotheek het digitaal lezen ook toeneemt. Daarom doen we graag mee aan ieder nieuw experiment dat volgens ons daar aan kan bijdragen.’

Het idee van Elly’s Choice is afkomstig van Boudewijn Jansen. Die kwam via de institutionele verkoop van het VBK-concern in contact met Geneviève Waldmann. Jansen is de man achter de cadeaukaarten en hij wilde iets met e-books. Via zijn contacten met VBK nam hij contact op Waldmann, juist omdat zij ook ervaring had met boekenclubs.

‘Chris Herschdorfer (directeur Ambo|Anthos, red.), Boudewijn Jansen en ikzelf hebben ruim een half jaar over de opzet gedacht en gesproken. Vooral de prijsstelling, € 2,99 per maand, was voor ons als uitgevers een drempel, maar uiteindelijk zijn wij ook overtuigd van de opzet.

Elly’s Choice moet de interactie tussen lezer en auteur tot stand brengen en het digitale lezen promoten. Daarbij richten we ons dus niet op de veellezer, die al weet wat hij of zij wil lezen, maar juist op degene die het moeilijk vindt om te kiezen. Net als de boekenclub krijgt Elly’s Choice de mensen aan het lezen.

Uitgevers moeten talenten promoten en daar kunnen dit soort ‘clubs’ goed bij helpen. ECI deed en doet eigenlijk niet anders.’

De samenwerking tussen Elly’s Choice en een partij als de ANWB komt uit diezelfde gedachte voort. ‘Hiermee bereiken we een nieuwe doelgroep, de niet-lezer. De bestsellers die in het pakket zitten werken als trekker en tegelijk bieden we de gebruiker een mogelijkheid om nieuwe titels te ontdekken. En wat zo leuk is: het trekt mensen weer naar de boekhandel. De boekhandel hoeft geen angst te hebben dat het omzet wegtrekt: we gebruiken een window van vijf maanden voor alle titels en van de bestsellerauteurs zijn we begonnen met de wat oudere titels.’

Hiermee bereiken we een nieuwe doelgroep, de niet-lezer

Waldmann gelooft dat Elly’s Choice er ook voor kan zorgen dat lezers elkaar en hun vrienden en bekenden boeken gaan aanraden. Het uiteindelijke doel is tenslotte om meer boeken te verkopen, of dat nu ‘p’ of ‘e’ is. ‘Wij willen mensen weer aan het lezen krijgen.’ Vandaar ook dat Elly’s Choice binnenkort naast de kinderclub (samen met RTL’s Telekids) die er inmiddels is, ook komt met een businessclub.

Geneviève Waldmann vindt dat je die dingen moet doen die goed zijn voor de auteur en de boekenmarkt. ‘De auteur komt bij ons op de eerste plaats. Ik kijk dan ook met een positieve blik naar de toekomst. Uitgevers kunnen auteurs beter maken. Wij kunnen zowel inhoudelijk als op het gebied van marketing van toegevoegde waarde zijn. We hebben veel kennis en kunde en die kunnen we inzetten. Zo hebben we bij LS onlangs nog een bijeenkomst georganiseerd in samenwerking met het genootschap van misdaadauteurs over de zin en onzin van het verfilmen van titels. Daar hebben we ervaring mee, wij hebben een netwerk en die zaken kunnen we als uitgeverij inzetten om onze auteurs te helpen. Die rol zal

de uitgeverij altijd kunnen blijven spelen. De uitgever is een “makelaar in content”: we kiezen en selecteren auteurs en we kunnen het werk goed vermarkten. Die expertise zal altijd van belang blijven.’

‘We zoeken nu ook wel naar een ander soort auteurs, mensen die ook digitaal een rol spelen.

Zo hebben we bijvoorbeeld een afspraak voor een boek gemaakt met De Theemutsen, twee jonge meiden die op YouTube een rubriek over seks voor jongeren hebben. De sterren van nu zijn de internetsterren. Voorwaarde is natuurlijk wel dat ze een verhaal hebben.’

Als het gaat om de toekomst van het fysieke boek is Waldmann eveneens positief gestemd: ‘In Amerika worden gedrukte boeken steeds exclusiever. Mooi vormgegeven en mooi uitgevoerde boeken hebben een plaats veroverd.

Die passen ook in de life cycle van een titel, net als het digitale boek, maar dat zit verder in de cyclus. Ik geloof best dat het e-book nog wel zal groeien. Een aantal jaar geleden geloofde ik nog dat 30-40% haalbaar zou zijn, maar ik denk nu niet meer dat we dat gaan halen.’ inct 4-2015

29

P UBLISHING

SOLUTION S

De software voor uitgeverijen

Biblio3 is een webbased standaard software pakket voor uitgeverijen. Biblio3 biedt workflow support voor marketing, sales, redactie, productie, contracten, rechten, royalties, Digital Asset Management (BiblioDAM) en rapportages. Door de uitgebreide interfacemogelijkheden kan Biblio3 naadloos in huidige IT landschappen worden geïntegreerd.

Biblio3 is modulair opgebouwd, gebaseerd op de nieuwste Microsoft .NET en browserbased SQL technologieën. Crossplatform voor Mac en PC en klaar voor alle toekomstige ontwikkelingen in de uitgeverijsector.

Biblio3 zet zich volledig in om aan de eisen van uitgeverijen te voldoen. Vandaag, morgen en in de toekomst. Juist om die reden ontwikkelen wij continue nieuwe functionaliteiten en modules die onze huidige systemen uitbreiden zodat u optimaal kunt blijven uitgeven.

Geïnteresseerd in een gesprek of demonstratie?

Neem contact met Danny Francken op! +31 (0) 88 88 21 000 | danny@biblio3.nl | www.biblio3.nl

BBA2438_Adv_Biblio3_210x297_v2.indd 1

Marius van Campen, directeur Gottmer: “Met Biblio3/Finall maken we een duidelijk stap richting de toekomst. Een toekomst waarin Gottmer haar content op steeds meer verschillende manieren gaat uitgeven.

We anticiperen tegelijkertijd op de verschillende verdien-modellen die we voor ogen hebben. De software van Biblio3/Finall ondersteunt ons hierbij intern zodanig dat wij ons als uitgeverij maximaal naar buiten kunnen richten.”

Tibor Kuijs, IT Director OverAmstel Uitgevers: “Binnen Overamstel uitgevers staat de aandacht voor het boek en de auteur centraal. In Biblio3 hebben we een totaalpakket gevonden dat specifiek ontwikkeld is voor de uitgeverijbranche en dat onze bedrijfsprocessen begrijpt. Van redactie tot marketing en van uitgever tot e-commerce: iedereen bij Overamstel werkt in dit systeem om het hele proces van manuscript tot boek beter, sneller en inzichtelijker te kunnen laten verlopen. Biblio3 is hét pakket voor uitgevers van nu.”

11-02-15 (wk 7) 16:16

Digitaal lezen

tekst Michiel Hatenboer infographic Peter Snaterse / BeeldInZicht

Markt voor e-books groeit Angelsaksische landen lopen voorop, Nederland in de middenmoot Toen het e-book in 2007 werd geïntroduceerd, werd een revolutie in de uitgeefwereld voorspeld. Acht jaar later gaat het bij ruim een kwart van alle boekverkopen in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk om een e-book. Hoewel landen als Nederland en Frankrijk aan de wieg stonden van het elektronische boek, loopt de acceptatie bij het grote publiek fors achter bij de Angelsaksische landen. Maar zelfs in de VS beginnen de grenzen van de groei in zicht te komen. Inct analyseert de internationale ontwikkelingen, overeenkomsten en verschillen op het gebied van de elektronische boeken.

Alleen in Nederland is er, dankzij CB Logistics, veel informatie over de ontwikkeling van het e-book beschikbaar. Een nationale distributeur voor elektronische boeken is echter een uitzondering. Vrijwel overal elders wordt de e-bookmarkt gedomineerd door de ecosystemen van Amazon, Apple en (in wat mindere mate) Kobo.

Omdat die weinig informatie geven over hun verkopen is het daar niet eenvoudig om een beeld te krijgen van de ontwikkelingen. Het Global eBook Report 2015 van de Oostenrijkse onderzoeker Rüdiger Wischenbart geeft het beste overzicht. Wij hebben voor dit artikel veel ontleend aan dat lijvige rapport. Voor uitgevers die de markt voor e-books in het buitenland willen verkennen is het de moeite waard om die uitgave voor € 15 aan te schaffen via Wischenbart.com.

Angelsaksische markt In de Verenigde Staten en Canada maakt meer dan de helft van de bevolking regelmatig gebruik van een e-reader of tablet om digitaal te lezen. Drie van de tien volwassenen las er in het afgelopen jaar een e-book. De omzet op elektronische boeken bedroeg in 2014 in de Verenigde

32

inct 4-2015

Staten 27,2% van het totaal. Dat percentage is ruim vijf keer zo hoog als in Nederland. Uitgedrukt in aantallen verkochte boeken vormen e-books in de VS bijna de helft van het totaal.

Opmerkelijk is dat in de VS niet alleen fictie voor volwassenen als e-book verkocht werd. Ook reisliteratuur, biografieën, hobbyboeken en geschiedenisboeken worden veel in digitale vorm verkocht. Het afgelopen jaar is het aandeel kinderboeken en boeken voor jongvolwassenen sterk gestegen. Nog slechts twintig procent van de Amerikaanse jongens en 44% van de meisjes geeft aan liever van papier dan digitaal te lezen.

Toch is de groei van het marktaandeel van elektronische boeken in de VS al sinds 2013 aan het afvlakken. In de afgelopen twee jaar steeg de omzet op elektronische boeken nog maar met 0,7 en 4,7 procent. Pew Research maakte vorig jaar bekend dat slechts vier procent van de Noord-Amerikaanse consumenten uitsluitend digitale boeken leest. Ook gaf een meerderheid van de studenten in de VS en Canada aan liever boeken van papier te lezen. Er worden in de VS

traag na flitsende start heel wat meer digitale studieboeken verkocht dan bij ons, maar ook daar stappen onderwijsinstellingen niet massaal over.

Machtsstrijd Amazon mag dan een sterke marktpositie hebben in de VS (volgens uitgeverij Hachette ruim zestig procent van het totaal), er is wel degelijk serieuze concurrentie. In de afgelopen twee jaar heeft Barnes & Noble met zijn Nookplatform weliswaar een forse stap terug moeten doen, maar zowel Kobo als Apple is er gegroeid.

Kobo heeft de boekwinkel van Sony overgenomen en Apple bouwt verder aan de iBookstore op de iPad. Kobo is in 2014 ook eigenaar geworden van Overdrive, het bedrijf dat de distributie van e-books naar de meeste NoordAmerikaanse bibliotheken verzorgt. In Canada leverde in 2014 al driekwart van de uitgevers hun e-books aan bibliotheken, het merendeel via Overdrive.

In de Verenigde Staten beginnen de all you can read-abonnementen langzaam maar zeker aan belang te winnen. Nieuwkomer Oysterbooks. com en oudgediende Scribd.com – sinds 2007 – groeien er gestaag. Ze bieden keus uit honderdduizenden boeken voor ruim onder $ 10 per maand. Grote uitgevers als HarperCollins, Simon & Schuster en Macmillan leveren e-books aan de twee diensten.

Kindle unlimited is vooral door het beperkte aanbod nog beslist geen succes. De titels komen vooral uit het eigen self-publishingkanaal, van kleine uitgevers en van de eigen uitgeverij Amazon publishing (Apub), die het bedrijf in 2013 heeft opgezet in de hoop auteurs direct aan zich te binden.

VK volgt VS op de voet De markt voor e-books in Groot-Brittannië lijkt sterk op die in de Verenigde Staten. In 2014 werd meer dan een kwart van de omzet van alle verkochte boeken (373,6 miljoen pond) behaald met e-books. Met een groei van 18 procent ten opzichte van afgelopen jaar stijgt de Britse

e-book-markt nog steeds snel. De nadruk ligt iets meer op fictie dan in Noord-Amerika, maar ook in het Verenigd Koninkrijk is er een aanzienlijk aanbod aan non-fictie.

Amazon heeft met een marktaandeel van 78 procent in Groot-Brittannië zelfs nog meer greep op de markt voor e-books dan in de VS. Bijna de helft van de Britse lezers gebruikt een Kindle.

De tablet lijkt het in Groot-Brittannië te gaan winnen van de e-reader Maar ook in Groot-Brittannië beginnen er barstjes te komen in de dominantie van Amazon. Kobo neemt inmiddels ongeveer tien procent van de markt voor zijn rekening. Het aantal lezers dat gebruik maakt van een iPad is in 2014 gestegen tot 43,6 procent en in het kielzog daarvan is Apple met zijn iBookstore bezig aan een opmars. Vorig jaar was dat bedrijf goed voor dertien procent van de omzet in e-books. De tablet lijkt het overigens in GrootBrittannië sowieso te gaan winnen van de e-reader, want ook bij Amazon doet de Kindle Fire tablet het beter dan de e-readers. Een onderzoek van de weblog Publishing Technology laat zien dat Apple’s iBooks-platform vooral onder jongere lezers in opmars is. Een andere trend is dat steeds meer uitgevers zelf direct e-books aan de consument verkopen.

Eén van de grote groeisectoren in Groot-Brittannië is de export. Engelstalige e-books worden steeds meer verkocht aan lezers in andere delen van de wereld, met name in Scandinavië, Duitsland, Ierland, Zuidoost-Azië en China. Net als in de VS groeit ook in het Verenigd Koninkrijk het belang van self publishing: in 2014 ging al twintig procent van de afzet en twaalf procent van de omzet naar uitgaven in eigen beheer. inct 4-2015

33

Digitale boeken in 2014 Omzet e-books als percentage van de totale omzet boeken (in %)

Verenigde Staten

Canada

Verenigd Koninkrijk

Japan

Duitsland

Nederland

Spanje

Italië

Vlaanderen

Frankrijk

Zweden

Groei verkoop e-books in Verenigde Staten

27,2

21,4

21,0

12,2

4,3

3,8

3,6

3,4

2,8

2,3

0,9

356%

Gemiddelde prijs van een e-book Nederland € 9,10

Duitsland € 7,58

Frankrijk € 7,70

Ver. Staten € 6,48

Italië € 6,00

240% 224%

160%

Marktaandeel Amazon in e-books Verenigd Koninkrijk 75 % Verenigde Staten 60 % Italië 50 %

0,7%

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Frankrijk 48 % Duitsland 40 % Spanje 37 %

Percentage mensen in de VS dat minimaal één e-book las

17%

23%

28%

vrouw: 33 % man: 23 % zwart: 30 % blank: 29 % 18-29 jaar: 37 % 65+: 12 % alleen e-books: 6 % print: 69 %

2012

34

inct 4-2015

2013

2014

4,7%

In Groot-Brittannië geldt, net als in de andere landen van de Europese Unie, het hoge btw-tarief op e-books.

Omdat sinds 1 januari van dit jaar btw ontwijken via Luxemburg niet meer mogelijk is, hebben veel uitgevers de kosten fors zien stijgen. Dat hebben ze maar gedeeltelijk in de prijs kunnen verwerken.

Ons land loopt niet meer in de voorhoede Nederland was er dankzij de e-readers van iRex vroeg bij, maar ons land loopt niet meer in de voorhoede.

Omzetcijfers als in de Angelsaksische landen worden bij lange na niet gehaald. De Nederlandse markt voor elektronische boeken lijkt het meeste op die in Duitsland, waar ook een vaste prijs geldt voor papieren boeken. In 2014 werd in Duitsland 4,3 procent van de omzet op boeken behaald met e-books, vergelijkbaar met de situatie in ons land. De groei was er afgelopen jaar slechts enkele procenten.

Twee Duitse reuzen In Duitsland is Amazon de belangrijkste online boekverkoper, die daar zowel gedrukte boeken als e-books

verkoopt. De belangrijkste concurrent van het Amerikaanse bedrijf is Tolino, een consortium van Deutsche Telekom en Duitse boekverkopers als Hugendubel, Bertelsmann, Weltbild en Thalia, dat in 2013 werd opgericht om te voorkomen dat Amazon de markt overnam. Tolino heeft een eigen lijn met tablets en e-readers (ook in ons land verkrijgbaar) en een distributieplatform dat vergelijkbaar is met dat van CB Logistics en dat sinds eind 2014 ook toegankelijk is voor kleine uitgevers en online boekwinkels.

Amazon en Tolino hebben in Duitsland beide een marktaandeel dat wordt geschat op veertig procent. De iBookstore van Apple volgt met een aandeel tussen 10 en 15% op een flinke afstand. De omzet van Kobo ligt er nog fors lager. De verkoop van tablets nam vorig jaar toe met 15 procent, terwijl er 12 procent meer e-readers werden verkocht, vooral door de populariteit van de apparaten van Tolino. In Duitsland wordt vooral fictie digitaal gelezen.

In het voetspoor van Kindle unlimited van Amazon (€ 9,99 per maand voor een mager aanbod) zijn Skoobe van Bertelsmann en Holzbrick (€ 9,99 voor drie boeken per maand uit een beperkte, maar iets grotere selectie) en Readfy (een gratis dienst met marginale titels, betaald uit advertenties) gestart. Uitgeverij Bastei Lübbe komt in 2016 met Beam: een abonnement op alle fictie voor € 5 per maand of gratis met advertenties.

In Frankrijk gaat het anders

Tolino e-reader met de namen van de eigenaren van dat Duitse samenwerkingsverband

Dat de plaatselijke cultuur ook een rol speelt bij de acceptatie van digitaal lezen blijkt vooral uit de marginale positie van het e-book in Frankrijk.

Ondanks het (tot begin dit jaar) lage btw-tarief en pogingen van Amazon om de markt te veroveren, heeft het elektronische boek er nog geen positie van betekenis opgebouwd. Dat is des te opmerkelijker omdat het land met Bookeen, één van de eerste producenten van e-readers, en het bestands­ formaat mobipocket wel aan de wieg stond van het e-book. In 2014 was de

omzet van e-books in Frankrijk 2,3 procent van het totaal, precies hetzelfde percentage als in 2013.

Het aanbod aan e-books van Franse uitgevers ligt onder het niveau van de Angelsaksische landen en Nederland en Duitsland. Er is geen sterke eigen Franse distributeur voor e-books, zoals CB Logistics in Nederland of Tolino in Duitsland. Men is er dus eigenlijk overgeleverd aan de grote buitenlandse platforms, maar er heerst een aversie tegen Amerikaanse initiatieven die de Franse cultuur zouden bedreigen. Ook geven Franse lezers nog steeds graag geld uit aan papieren boeken.

Niettemin vindt bijna de helft van alle Franse e-book-verkopen plaats op Amazon. Éclair Kindle, met korte boeken voor een prijs onder € 5, is een succes. Apple wist ook heel wat klanten te werven met gratis Frans­ talige boeken. Literaire fictie wordt in Frankrijk weinig als e-book gelezen, maar in andere genres gaat het juist harder. Uitgeverij Izneo is heel succesvol met een eigen platform voor strips en beeldromans, zowel in Frankrijk als in de export. Ook romantische fictie (Harlequin) en erotiek (La Musardine) wordt naar verhouding meer digitaal gelezen dan het magere Franse gemiddelde van 2,3 procent.

België neemt een positie in tussen die van Nederland en Frankrijk, ook omdat Vlaanderen gebruik kan maken van de distributie via CB Logistics. Amazon is in België niet actief, maar toch namen de e-books er het afgelopen jaar al 4,8 procent van de totale markt voor hun rekening.

In Italië en Spanje doet het elektronische boek het ook beter dan in Frankrijk. In 2014 werd in beide landen een marktaandeel geregistreerd van iets minder dan vier procent. De positie van Amazon is er met 50 en 35 procent stevig. In beide landen hebben enkele grote uitgeefconcerns een alternatief distributie­ kanaal voor e-books opgezet en heeft inct 4-2015

35

de iBookstore van Apple een behoorlijke vinger in de pap. In Italië speelt ook Kobo een rol. Spanje is een van de weinige landen waarin Google een stevig aandeel heeft in de verkoop van digiboeken.

Interessante initiatieven Het marktaandeel van e-books haalt in de Scandinavische landen nog niet de helft van het niveau van Frankrijk.

Amazon is niet actief in Denemarken, Zweden en Noorwegen en de verkoop van e-books via de boekwinkel is er nog gering. Maar er komen wel interessante initiatieven uit Scandinavië: al in 1988 leverde het Deense Bookboon (ook in ons land) gratis e-books met reclame.

Het Zweedse Elib, de belangrijkste Scandinavische distributeur, heeft zijn wortels in de levering aan de openbare bibliotheken. Het biedt voornamelijk tijdelijke toegang tot een streaming aanbod. Inmiddels levert het ook steeds meer downloads. All you can read-abonnementen staan sterk in de belangstelling in Scandinavië. Het Deense Mofibo exploiteert sinds 2013 met succes een dienst waar lezers voor minder dan een tientje per maand kunnen kiezen uit een ruim aanbod. Dankzij de samenwerking met grote telecombedrijven is het aanbod voor sommigen zelfs bij hun data-abonnement inbegrepen.

Oostenrijk, Zwitserland en België kunnen meeliften op het distributienetwerk van hun grote buurlanden, maar de ontwikkelingen in Scandina-

36

inct 4-2015

vië laten zien dat het voor landen met een eigen taal die door relatief weinig inwoners wordt gesproken moeilijk is om een goede infrastructuur voor de verkoop van e-books op te zetten, zeker als bedrijven als Apple, Kobo en Google die al aanbieden. Ook de beschikbaarheid van e-readers is van belang. Polen heeft genoeg lezers voor een eigen, onafhankelijk distributiekanaal, zoals Virtualo. Dat levert vooral boeken in het mobi-formaat, omdat die goed gelezen kunnen worden op de Kindle e-readers, die er veel worden verkocht. Polen doet het met een forse groei en een marktaandeel van bijna twee procent nog goed.

de verkoop van e-books. Landen waarin Amazon.com actief is lopen meestal voorop, maar de aanwezigheid van een Kindle Store is geen garantie voor succes. Ook de volksaard en het beleid van de overheid zijn van belang.

Bijna overal groeit het aandeel van de relatief goedkope self-publishing­ boeken. Waar goede onafhankelijke distributeurs van e-books bestaan, is de positie van Amazon, Apple en Google minder dominant. Voor kleine landen met een eigen taal zijn de investeringen zo’n eigen infrastructuur vaak te groot. Er is een tendens in de richting van het lezen op een

Het aandeel van interactieve, verrijkte e-books is nog overal erg klein In alle andere Europese landen wordt nog geen procent marktaandeel gehaald. Daar blijft het papier voorlopig nog koning.

Noodzakelijke voorwaarden

tablet en die werkt in het voordeel van Apple, maar de e-reader is nog zeker niet afgeschreven. Het aandeel van met beeld, geluid en interactiviteit verrijkte e-books (bijvoorbeeld in ePub3) is nog overal heel erg klein.

Na een tocht langs de belangrijkste speelvelden kunnen we wel enige conclusies trekken. Een groot aanbod, een goede infrastructuur en een relatief lage consumentenprijs zijn noodzakelijke voorwaarden om een substantieel marktaandeel te bereiken met de verkoop van elektronische boeken. Alleen in landen zonder vaste prijs voor papieren boeken bestaat meer dan tien procent van de totale boekenmarkt uit e-books. Een laag btw-tarief is ook een stimulans voor

De groei van de markt voor e-books gaat in de meeste landen traag na een flitsende start. Zelfs de VS noteert nog maar kleine groeicijfers. Nog nergens wordt het papieren boek helemaal verdrongen. De meeste beweging zit hem op het moment in de ontwikkeling van de tijdelijke toegang tot e-books. Het uitlenen van e-books via bibliotheken komt alleen in Scandinavië, Nederland en Slovenië enigszins van de grond.

De drukschakelaar in uw communicatieketen BDUprint l Postbus 67 l 3770 AB Barneveld l Telefoon: 0342 - 494 331l Twitter: @BDUprint l www.bduprint.nl

BDUprint - Adv [A4].indd 1

5/10/2013 11:57:10 AM

Digitaal lezen

tekst Dirkjan van Ittersum

Digitale uitgaven in de digitale etalage Eerst maken, dan verkopen Nu e-books en digitale magazines ingeburgerd raken, kunnen uitgevers niet meer om digitaal publiceren heen.

Maar hoe komen deze publicaties in de digitale etalage?

Met deze tools komt u een heel eind.

Voor de verkoop van digitale boeken en tijdschriften bestaan inmiddels volop mogelijkheden. In dit artikel zetten we de belangrijkste opties op een rij. Om het overzichtelijk te houden delen we dit artikel op in twee stukken.

Allereerst de e-books, daarna de magazines.

E-books 1. Tools Om te beginnen moet u een ePub (of ander e-bookbestand) maken. Natuurlijk kunt u Adobe Indesign gebruiken, maar er zijn ook andere mogelijkheden.

Jutoh De gebruiksvriendelijke software om e-books mee te produceren van Jutoh (30 euro) is er zowel voor Windows als Mac OS. Een e-book

38

inct 4-2015

maken begint met het importeren van bijvoorbeeld DOCX- (Microsoft Word), ODT- (OpenOffice) of HTML-bestanden. Jutoh maakt er naar wens ePub 2, ePub 3, Mobipocket (voor Amazons Kindle) of HTML van. Compleet met cover en inhoudsopgave. Zelfs het maken van een fixed layout e-book is een optie.

Sigil Waar gebruiksgemak voorop staat bij Jutoh, is het gratis Sigil vooral een Spartaans pakket. Het is desondanks al jarenlang een bekende editor om e-books in het ePub-formaat mee te maken.

De ontwikkeling van de software verloopt soms traag, maar het gaat om een gedegen programma. Overigens bevat het populaire e-book足 beheerprogramma Calibre tegenwoordig ook een e-pub-editor. Dat onderdeel is gebaseerd op de programmacode van Sigil.

iBooks Author Deze gratis software kan in dit overzicht niet onbesproken blijven, al is het wel een vreemde eend in de bijt. Met iBooks Author van Apple kunt u zogeheten multi-touch e-books maken die alleen op de iPad zijn te lezen. U kunt ze ook alleen verkopen via de iBooks Store van Apple.

Met de software kunt u visueel zeer fraaie e-books maken. Om ze te kunnen verkopen moet u wel een account aanmaken bij Apple, waarvoor een Amerikaans belastingnummer nodig is. Deze boeken verkopen via CB Logistics is niet mogelijk.

PressBooks Dit is een online dienst om digitale boeken mee te ontwerpen en te exporteren naar ePub of Mobipocket. Dat kost 19 dollar per titel. Voor 99 dollar kunt u ook een drukklare pdf downloaden. Zo hoeft er geen vormgever meer naar te kijken. Wie trouwens een WordPress-site heeft kan de opensourcesoftware ook downloaden en zelf installeren als plugin. Zo kunt u de mogelijkheden helemaal gratis gebruiken.

accounts moet bijhouden. Ook moet u in het geval van Apple een Amerikaans belastingnummer regelen. Google Play Boeken heeft overigens tijdelijk de mogelijkheid uitgeschakeld voor nieuwe uitgevers om zich aan te melden. Wie zijn e-books bij Amazon wil verkopen, kan zich aanmelden bij Kindle Direct Publishing. Ook Kobo heeft de mogelijkheid om e-books te uploaden. Vaak is een account gratis. Per verkoop wordt een royalty van zo’n 30 à 40 procent ingehouden.

Distributiepartner Wanneer u liever kiest voor gemak, dan is de verkoop van e-books via een distributeur aantrekkelijker. U hoeft een e-book maar een keer te uploaden. De distributeur zorgt ervoor dat het boek bij meerdere winkels te koop is.

Nederlandse distributeur In Nederland ligt een aansluiting bij het CB voor de hand. Dan worden de digitale boeken niet alleen naar de winkels van onder meer Apple en Google verspreidt, maar ook naar Nederlandse webwinkels zoals Bol.com, Ako en Bruna. Voor kleinere uitgevers is CB Compact voor zo’n 30 euro per maand aantrekkelijk. Ook zijn er clusteruitgevers met aantrekkelijke e-bookdistributieprijzen. Een voorbeeld is Schrijverspunt waar voor 7,50 euro per maand een e-book bij het CB in de virtuele schappen

2. Distributie Als u met een van de zojuist besproken pakketten een e-book hebt gemaakt, hoe pakt u dan de verkoop aan? Dit zijn de belangrijkste opties.

Rechtstreeks Een mogelijkheid is om bij zo veel mogelijk aanbieders de verkoop rechtstreeks te regelen. U kunt bijvoorbeeld een account aanmaken bij Apple en daar uw e-books uploaden. Voordeel is dat er geen tussenpersoon is die een percentage van de winst opstrijkt. Nadeel is dat u meerdere inct 4-2015

39

ligt. Er zijn meer clusteruitgeverijen met ieder zo hun eigen tarieven. Informeer vooraf wel of zo’n clusteruitgever in staat is digitale boeken te verspreiden aan alle gewenste (internationale) boekwinkels en tegen welke voorwaarden. Het komt soms voor dat een boekhandel voorwaarden stelt (bijvoorbeeld een extra hoge marge) waardoor zo’n clusteruitgever geen of een ongunstig contract heeft gesloten.

Voor verkoop van boeken via Bliyoo: zie het stuk over deze aanbieder in het gedeelte over digitale magazines.

Internationale aggregator Het kan de moeite lonen uit te zoeken of een internationale aggregator meerwaarde heeft.

Wellicht dat die voordeliger is dan het CB. Zo’n aggregator verspreidt uw boeken in een keer naar alle internationale winkel zoals Amazon, Google en Kobo. Maar niet naar Nederlandse webwinkels zoals Bol.com. Hou er wel rekening mee dat het soms wat langer duurt voordat het geld uit de verkopen binnen is. Ook kan niet optimaal gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden van iedere individuele shop.

Voorbeeld: als er bij Apple vijf categorieën aan een boek gehangen kunnen worden, terwijl er bij Kobo maar twee mogelijk zijn, zal de aggregator waarschijnlijk een maximum stellen van twee voor alle shops. Dit zijn enkele voorbeelden van aggregators: • BookBaby • Bookwire • Draft2Digital • INscribe Digital • PublishDrive • Smashwords Bij sommige aggregators kunt u online een boek produceren. Hier is ByeInk een goed voorbeeld van. Dit bedrijf heeft een webgebaseerde tool om een e-book mee te maken, waarna het eenvoudig gedistribueerd kan worden naar onder meer Apple, Amazon en Kobo.

40

inct 4-2015

Digitale Magazines Ook wie digitale magazines wil verspreiden kan gebruik maken van meerdere tools en verspreidingsmethoden.

1. Tools Er is veel software om digitale magazines te maken. Hieronder een greep.

Adobe Digital Publishing Suite De software van Adobe is de gouden standaard van het publiceren. Bijna iedere serieuze uitgeverij van magazines werkt ermee. Behalve papieren bladen kunt u er ook digitale magazines mee maken. De Digital Publishing Suite is een uitbreiding op het bekende Adobe-pakket InDesign. Het eindresultaat is een app die werkt op zowel iOS- als Android-devices. De Apple apps kunnen desgewenst terecht komen in Apple Kiosk, de omgeving van Apple waarin magazines getoond en verkocht worden. Overigens klinkt er veel kritiek op Apple Kiosk. Veel uitgevers vinden dat Apple te weinig doet om deze omgeving onder de aandacht te brengen.

De Adobe-oplossing is degelijk, maar vrij prijzig.

Bij distributie zullen we zien dat er nog altijd veel wordt gewerkt met eenvoudige pdf-magazines. Met behulp van Adobe InDesign is zo’n pdf snel gemaakt. Dit is dan ook verreweg de voordeligste en snelste oplossing, al biedt het de lezer geen interactiviteit.

Aquafadas Er zijn verschillende concurrenten voor Adobe.

Een bekende is Aquafadas. Ook dat werkt op basis van Adobe InDesign. De software helpt u bij het toevoegen van interactiviteit. De prijzen zijn wat schappelijker, al tikt het aan wanneer u een magazine (of boek) wilt maken voor veel platformen. Voor elke variant moet u een licentie kopen. Ook voor iedere nieuwe editie zijn weer licenties vereist. Ook extra mogelijkheden kosten geld. Denk aan een geavanceerde gallery- of voorleesmogelijkheid (met name interessant voor kinderboeken).

2. Distributie TIP De aanbevolen resolutie voor een iPad-magazine is 2048x1536 pixels. De PDF-export moet als het even kan onder de 50 MB blijven.

In de begintijd waren sommige magazines wel 500 MB. Dat kan echt niet meer.

Push2Tablet Wie zijn magazine (of boek) in de app Bliyoo van Bruna wil zetten, kan terecht bij Push2Tablet. Het bedrijf heeft een handige online omgeving ontwikkeld waar een pdf geüpload kan worden om deze te verrijken met interactieve content. Denk daarbij aan YouTube-video’s en linkjes naar websites. De echt geavanceerde mogelijkheden van Adobe of Aquafadas ontbreken, maar er is wel wat aardigs van te maken. Is het magazine klaar? Dan kan deze met een druk op de knop in Bliyoo verkocht worden. Het gebruik van de online bewerker is gratis. Per verkochte download wordt een bedrag van 20 tot 50 cent ingehouden. Naast magazines kunt u ook boeken bewerken en verspreiden met Push2­ Tablet.

Baker Framework Dit is een opensourcehulpmiddel om magazines op basis van HTML5 te maken. Het maken van een blad is met deze tool wat minder eenvoudig dan met de Adobe-oplossingen. Daar staat een lagere prijs en meer flexibiliteit tegenover. U hebt dankzij HTML5 volledige controle over de weergave en kunt zelfs nieuwe functionaliteit toevoegen. Het vergt wel technische kennis om er vervolgens een app van te maken. Vooral interessant voor ontwikkelaars.

Als het magazine klaar is, kan het aan de consumenten aangeboden worden. Daarbij kunnen deze oplossingen helpen.

Rechtstreeks Ook bij het aanbieden van magazines kunt u rechtstreeks zaken doen met bedrijven als Apple en Google. Bij Apple hebt u een ontwikkelaarsaccount nodig (99 dollar per jaar). Bij het maken van de app kiest u of het een Apple Kiosk-app moet worden of een reguliere app. Kiest u voor Kiosk?

Dan komt uw app terecht tussen de andere magazine-apps. Daarbij wordt de cover van de nieuwste editie getoond. Bij Google is het mogelijk om magazines te uploaden naar google.com/producer, maar aanmeldingen van nieuwe uitgevers worden tijdelijk niet geaccepteerd.

TIP Als u ingelogd bent op google.com/producer kunt u de RSS-feed van uw website toevoegen. Dan zijn uw nieuwsberichten voortaan te vinden via de app Google Play Kiosk. Via dezelfde app zijn ook magazines te down­ loaden.

Distributeurs Net als voor e-books zijn er ook voor magazines bedrijven die uw magazine willen verspreiden naar meerdere platformen. De prijzen variëren sterk.

Enkele voorbeelden.

PressPad Maakt magazine-apps voor iOS en Android. De uitgever hoeft alleen maar de pdf-bestanden van het magazine te uploaden, waarna PressPad er een app omheen bouwt.

Vanaf 99 dollar per maand zorgt PressPad dat de app in de App Store

van Apple staat. Wie Android erbij wil is meer kwijt.

MagLoft Deze aanbieder maakt op basis van het eerder genoemde Baker Framework digitale magazines voor uitgevers. Het is een relatief aantrekkelijk geprijsde oplossing. Bovendien is er een slimme online tool om magazines via drag and drop te maken. Voor 99 dollar per maand kan een magazine-app worden gemaakt voor zowel iOS als Android.

Onafhankelijke apps Er zijn ook apps die in feite fungeren als winkel voor tijdschriften. Uitgevers kunnen er hun tijdschrift uploaden en (vaak op royaltybasis) verkopen.

Onder meer deze apps zijn bekend: Magzine Nederlandse app met vele tientallen tijdschriften. Er is geen interactiviteit: het zijn eenvoudige pdf-magazines. Daardoor is het voor uitgevers makkelijk om de tijdschriften toe te voegen aan deze shop.

Bliyoo Deze app heette tot voor kort Tablisto. Via de app kunnen consumenten tegen een vast bedrag per maand onbeperkt tijdschriften en/of boeken lezen. Er kunnen ook losse publicaties worden verkocht, buiten een eventueel abonnement. De tijdschriften op Bliyoo zijn met name pdf-uitgaven. De aangeboden e-books zijn over het algemeen ePubs.

Zinio Dit is wereldwijd een van de grootste aanbieders van tijdschriften.

Er zitten er inmiddels zo’n 5500 in het assortiment. Ook Nederlandstalige tijdschriften zijn er te vinden, waaronder het Vlaamse Psychologies magazine en internationaal opinietijdscrift The Optimist (voorheen Ode). Ook dit zijn pdf-publicaties. inct 4-2015

41

Stipp De verbindende factor tussen kennispartijen

Stipp verzorgt de inrichting van processen voor het onderhouden en toegankelijk maken van informatie en ontwikkelt websites en kennisbanken. Stipp organiseert oplossingen voor diverse branches, zoals overheid, kennisintensieve dienstverlening, sport en bewegen, uitgeverij, onderwijs en cultuur. Tot de oplossingen behoren onder meer StipPub en StippWeb, dĂŠ combinatie voor het publiceren van uw informatiestromen. Kijk voor meer informatie op www.stipp.nl.

Bezoekadres Zutphenseweg 29F - 7418 AH Deventer Postadres Postbus 194 - 7400 AD Deventer Telefoon 0570 - 502160 E-mail info@stipp.nl Internet www.stipp.nl

Stipp_adv_297x210_FC.indd 2

07-10-14 09:27

Voor mediabedrijven is data analytics essentieel Data

Marieke van der Donk is Director Strategy & Operations TMT bij Deloitte Consulting.

analytics, het analyseren van gebruikersgegevens, is een waardevolle techniek waarmee mediabedrijven zich strategische kunnen onderscheiden. Het is ook een disruptieve factor die het complete businessmodel kan veranderen. Deze disruptie is in de praktijk al aan de gang, dus het is nu tijd om in actie te komen. De veranderingen in het mediagebruik van consumenten zal de sector diepgaand veranderen. Door deze belangrijke trends moet de mediasector nu op zoek naar nuttige informatie over de wensen van zijn klanten.

Gebruikers kiezen nieuwe mediatypen Door het toenemende gebruik van tablets en smartphones, streaming services zoals Spotify en nieuwe kanalen zoals HuffPost Live zie je een duidelijke verschuiving in het gebruik van verschillende mediatypen. Printmedia blijven last hebben van een daling van het bereik doordat steeds meer lezers kiezen voor rich online (video) content. Traditionele tv concurreert nu met on demand-diensten.

Mediaconsumptie vlakt af De gemiddelde totale mediaconsumptie is gestegen sinds 2010, van circa 11 uur naar bijna 12,5 uur per dag in 2015.

Maar de werkelijke tijd die een individu aan media spendeert wordt minder. Dat wordt veroorzaakt door simpele fysieke beperkingen. Multitasking en parallelle mediaconsumptie zijn gestegen door het gebruik van tablets en smartphones.

De markt verbrokkelt De verschuiving van traditionele massamedia naar online en mixed channel media heeft tot gevolg dat de markt sterk gefragmenteerd is. We zien bedrijven meer en meer media aanbieden, waarbij er een verschuiving van print naar online, van vaste tv-program-

mering naar streaming video, van print naar video enzovoort zichtbaar is.

Dezelfde advertentie- en abonnemen­ ten­euro’s worden nu bij veel meer mediabedrijven besteed.

Print media De laatste jaren hebben printmediabedrijven zich voornamelijk geconcentreerd op het snijden in de kosten en het behouden van hun positie. Innovatieve processen en de ontwikkeling van een online positie hebben lang geduurd en waren zelden gebaseerd op een duidelijk strategisch beleid. Toch zien we dat een aantal bedrijven nu al succesvol gebruikersgegevens inzet.

Waarom moet je nu in actie komen? In de nabije toekomst zullen artikelen steeds vaker los verkocht worden, zoals Blendle nu al doet. Dat is niet alleen een

De race om je publiek te vinden en te kennen wordt spannender manier van aanbieden die lezers erg aanspreekt, het is ook een manier om in contact te komen met die lezers.

Doordat lezers de keuze van andere lezers met dezelfde interesses volgen, of door vergelijkbare artikelen te adviseren op basis van het gebruikersprofiel, wordt de mediaconsumptie individueler, meer op maat. Om succesvol te zijn in deze markt moet je met een analyse van gebruikersgegevens individuen de juiste content op het juiste moment tegen de juiste prijs aanbieden.

Het is bewezen dat data analytics een strategisch voordeel biedt bij het vinden van de consument in deze gecompliceerde markt. First movers zijn al met deze techniek aan de slag. Nu is het de tijd om mee te doen of achter te blijven…. inct 4-2015

43

14-18 oktober 2015 Bezoek onze stand: C82-hal 5

Maak een afspraak met ons op: www.crius-group.com/buchmesse-2015

@CriusGroup, #FBM15

Laat het publiek je verhaal vertellen BOEK In de (marketing)communicatie gaat het erom dat je je publiek effectief weet te bereiken. Een verhaal vertellen is effectief omdat mensen zich meer betrokken voelen bij een verhaal dan bij een losse boodschap.

Wanneer dat verhaal via verschillende media verspreid wordt, en het publiek de kans krijgt om te reageren, eraan bij te dragen en het verder te verspreiden, is er sprake van transmedia storytelling. In het boek Transmedia storytelling laat René Boonstra zien welke aspecten allemaal een rol spelen bij het vertellen van een marketingcommunicatieverhaal via verschillende (online) media.

René Boonstra is onder meer docent aan Hogeschool Inholland en dat blijkt direct uit de opzet van het boek en de overzichtelijke, stapsgewijze indeling.

Aan het begin van elk hoofdstuk worden de onderwerpen stapsgewijs aangekondigd en aan het eind van elk hoofdstuk worden de belangrijkste bevindingen nog even kort op een rijtje gezet. Bij iedere stap worden de belangrijkste communicatietheorieën aangehaald en kort maar duidelijk toegelicht. Dat is niet alleen makkelijk als je voor een tentamen leert, ook voor degenen die al meer ervaring in het vak hebben, vergemakkelijkt dit het lezen. Zij kunnen zich op de belangrijkste (voor hen nieuwe) gezichtspunten richten.

Transmediale storytelling blijkt niet eenvoudig. Dat komt omdat er twee tamelijk tegenstijdige doelstellingen zijn. Enerzijds wil je je eigen verhaal vertellen, en dus de regie houden, anderzijds wil je dat anderen het verhaal vóór je gaan vertellen. Dat draagt namelijk bij aan de authenticiteit, de herkenbaarheid, de geloofwaardigheid en de reikwijdte van het verhaal. Maar hoe enthousiaster de fans met je verhaal aan de haal gaan,

des te groter wordt het risico dat zij hun eigen verhaal gaan vertellen.

Een ander probleem is dat je wel een verhaal moet hebben. Zo maar een verhaal verzinnen is een risico: als het publiek er niet van overtuigd is dat het verhaal authentiek is, is de kans dat het aanslaat gering.

Het boek is gelardeerd met voorbeelden van bekende en minder bekende campagnes. De meeste voorbeelden in het boek gaan over bekende merken die een flinke fanbase hebben. Het aantal voorbeelden uit de mediasector is (daarom?) klein. Eigenlijk heeft alleen Harry Potter een plekje in het boek gevonden. Meer voorbeelden van manieren waarop uitgevers en fans kunnen samenwerken staan overigens in het artikel ‘De fan denkt mee’ van Marloes de Moor in inct 2014-6, p. 40.

Gelukkig staan er naast de succesvolle campagnes ook voorbeelden in van projecten die niet zo geslaagd zijn: dat laat zien dat het nog niet zo eenvoudig is om een goede transmediale storytelling-campagne op te zetten. Want daarvoor zijn een creatief idee, een goed verhaal, een voldoende groot budget en ook wel wat geluk essentieel.

Creativiteit en geluk krijg je niet uit een boek, maar in dit boek kun je wel lezen hoe je een campagne opzet, waarmee je rekening moet houden bij de uitvoering, hoe je het proces begeleidt en wat je allemaal moet regelen. Het is kortom meer een onderbouwde checklist die helpt voorkomen dat je (organisatorische en conceptuele) fouten maakt.

profiteren van de aanwijzingen en leerpunten die ook voor andere communicatietrajecten gelden.

Rene Boonstra, Transmediale story­ telling, Boom Lemma 2015, 165 pp. € 26,50, ISBN 9789462364301 Frank Veerkamp

Transmediale storytelling geeft schematisch en praktisch inzicht in de opbouw van een campagne. Hoewel primair bedoeld voor studenten, is het ook voor professionals handig door zijn overzichtelijk opbouw en methodische aanpak.

Wie geen complete transmediale storytelling-campagne wil opzetten, kan inct 4-2015

45

CityZapper: slimme reisgids, slimme uitgever APP Er is veel reisinformatie te vinden op internet. Als een uitgeverij op internet geld wil verdienen met reistips kunnen we dat omschrijven als een aardige uitdaging. CityZapper doet een interessante poging. Eerst met een site, nu ook met een app.

CityZapper bestaat al sinds 2001. De site is gespecialiseerd in de altijd populaire stedentrips. Er is veel informatie te vinden voor de liefhebber. Reizigers kunnen kiezen uit tientallen bestemmingen, variërend van Hong Kong tot New York en van Amsterdam tot Dubai. De informatie is misschien niet zo diepgaand als bij Lonely Planet, maar er zijn voldoende tips te vinden.

Het is bovendien Nederlandstalig.

E-mailadres Een slimme dienst die de site aanbiedt is de persoonlijke reisgids. Die kan de

bezoeker zelf samenstellen tijdens het snuffelen op www.cityzapper.nl. De gids wordt per mail toegezonden en dat is – vanuit de uitgever gedacht – slim, want zo moet de bezoeker eerst een geldig e-mailadres overhandigen. Dat wordt vervolgens gebruikt om de nieuwsbrief toe te sturen. Zo kan CityZapper gratis een dienst aanbieden en er later alsnog wat mee verdienen door meer bezoekers te trekken of advertenties in de nieuwsbrief te plaatsen.

De persoonlijke reisgids is bedoeld om uit te printen. Opslaan op de iPad kan natuurlijk ook, als die meegaat op reis.

Handiger is het natuurlijk om de informatie ter plekke op de mobiel te bekijken. Ook dat is mogelijk. CityZapper heeft een iPhone-app ontwikkeld die globaal dezelfde informatie bevat als de site. Op de site is de informatie gratis,

maar in de app kost het € 2,99 per bestemming (of € 9,99 voor alle reisgidsen in een keer). Daar staat wel wat tegenover: de app wijst dankzij de ingebouwde GPS-ontvanger snel aan welke leuke zaken er in de buurt te beleven zijn. Zelfs de route ernaartoe is te vinden. Ook handig is de mogelijkheid om een lijstje met favorieten samen te stellen. Zo maak je snel een soort vakantie-bucketlist. Wie de plattegrond wil downloaden voor offline gebruik moet nogmaals in de buidel tasten: dat kost € 0,99.

Geen Android Helaas is de app er nog niet voor Android of Windows Phone. Nu is de betaalbereidheid onder gebruikers van deze smartphones wat lager, dus wellicht is het een bewuste keuze. Er zijn inmiddels wel een stuk meer Android- dan Apple-telefoons. Hoe dan ook, CityZapper kan gezien worden als een geslaagd voorbeeld hoe je met content op meerdere manieren geld kunt verdienen. Op het ene platform werkt het beter als je informatie gratis weggeeft, gecombineerd met advertenties en advertorials. Op het andere platform is de gebruiker bereid iets te betalen. Overigens fungeert CityZapper ook als contentleverancier voor andere reiswebsites, dus er is nóg een inkomstenstroom. CityZapper is niet alleen een slimme reisgids, maar ook een slimme uitgever.

Dirkjan van Ittersum

46

inct 4-2015

Nieuwe modellen voor A-uitgevers BOEK Het gaat niet heel goed met de algemene uitgevers. Zelfs bij de uitgeverijen die als geheel winst maken, leveren de meeste titels verlies op, wat wordt goedgemaakt door enkele bestsellers. Dat kan niet heel lang verder zo. Hermann Buss is adviseur en manager op het snijvalk van ict en uitgeven. Hij heeft onder meer voor Wolters Kluwer, KPN Telecom en Philips gewerkt. Hij kent de sector en hij is een echte bèta, waardoor hij cijferschuwe uitgevers nieuwe, goed onderbouwde inzichten in hun bedrijfsvoering kan geven. Dat doet hij in Bestsellers & Badsellers, Naar andere strategieën voor het uitgeven van boeken. Wie bang is voor schema’s en tabellen moet nu niet afhaken. Het verhaal van Buss is ook prima te volgen zonder je in de cijfers te verdiepen, hoewel het zeker een verrijking is als je ze wel bestudeert.

Buss heeft een analyse gemaakt van de markt van A-boeken (volgens de auteur meer specifiek: de verhalende ervaring). In totaal ging het om zo’n vijfduizend titels bij veertien uitgeverijen. De belangrijkste conclusies uit die analyse zijn dat uitgeverijen veel te veel titels produceren die niet lopen, dat er te veel kapitaal in de voorraden zit en dat uitgeverijen geen voor de lezer herkenbare merken zijn die ergens voor staan.

Aan het begin van het boek werpt Buss de knuppel in het hoenderhok met de vraag waarom uitgevers hun business niet willen vergelijken met die van een koekjesfabriek. Hij vermoedt dat de alfa-achtergrond van de meeste uitgevers een rol speelt: de romantische gedachte dat cultuur en spreadsheets niet samengaan. Die vergelijking met een koekjesfabriek klopt niet helemaal: alle koekjesfabrieken ter wereld bij elkaar produceren een paar duizend verschillende smaken

koek en brengen zo nu en dan iets nieuws op de markt, de Nederlandse uitgeverijen produceren ongeveer 80.000 verschillende smaken (titels) per jaar. Dat neemt niet weg dat er in de uitgeverij wel degelijk meetbare factoren zijn waarop een uitgever kan sturen.

In het boek worden de kosten per uitgave (zowel gedrukt als digitaal) en de verhouding tussen kosten en opbrengsten tussen de bestsellers en de winkeldochters duidelijk in beeld gebracht. Op basis hiervan doet Buss een paar aanbevelingen voor kostenbesparing en efficiency-verhoging die de meeste uitgevers zelf al bedacht hebben. Maar dat is pas de aanzet voor het nieuwe model voor de sector.

Focus De oplossing die Buss biedt is specialisatie: uitgevers moeten een domein kiezen en zich daarop concentreren, zodat de naam van de uitgeverij een herkenbaar merk, een identiteit wordt.

Ook economisch zouden uitgevers zich moeten specialiseren: een deel concentreert zich op de titels en auteurs waarvan het toekomstperspectief nog onzeker is en geeft die via self-publishing of aided publishing uit. Een andere groep richt zich op de middenklasse: enigszins gevestigde namen die voldoende verkopen om met een klein plusje op de balans te eindigen. Dat lijkt op de huidige praktijk, maar het kan alleen uit als uitgevers minder titels uitgeven en een scherper profiel hanteren. De laatste categorie zijn de bestseller-uitgevers die weinig titels uitgeven maar voldoende kapitaal hebben om hoge (vertaal)rechten te kopen en de boeken met veel marketinggeweld in de markt te zetten. Hierbij stuit je wel op het probleem dat de geanalyseerde gegevens ex post zijn terwijl de uitgever ex ante beslissingen

moet nemen. Oftewel: achteraf is het makkelijk bestsellers en mislukkingen aanwijzen. Maar dat neemt niet weg dat een scherpere focus op onderwerpen, doelgroepen en markten in combinatie met reflectie op de resultaten aan de hand van cijfers kan helpen om het resultaat te verbeteren en dus te overleven.

Bestsellers & badsellers, Hermann Buss, Desset Publishers, ISBN 978-90-823869-0-5, 136 pp, € 18,95 (p-boek) of € 8,99 (e-boek) Frank Veerkamp

inct 4-2015

47

(Advertorial)

Het Consortium Beroepsonderwijs

Ook uitgever van leermiddelen

Het Consortium Beroepsonderwijs ontwikkelt en implementeert een krachtige en duurzame opleidings- en examineringsmethodiek voor het vmbo en mbo. Vanuit het principe voor, door en met professionals uit het onderwijs worden hierbij zowel gedrukte als digitale, ondersteunende leermiddelen uitgegeven.

Directeur Michel Wouters: “Kort gezegd ontwikkelen

stenen laten we de student zijn kennis praktisch toe-

we leermiddelen, leermethoden en examenmethodie-

passen en verbreden. Onze papieren materialen blijven

ken voor het vmbo en mbo-beroepsonderwijs. Daar-

echter een belangrijke basis voor het overbrengen van

naast geven we ondersteuning en bieden we scholing

de lesstof. De productie en distributie hiervan heb-

en training aan, van beleid tot uitvoering. Omdat we

ben we uitbesteed, dit zijn complexe processen waar

veel koepel- en brancheorganisaties kennen, is het

wij de juiste kennis en middelen niet voor hebben. Na

voor ons mogelijk om aansluiting te krijgen met bedrij-

wat nare ervaringen zijn wij aan het begin van dit jaar

ven en zo te linken aan de praktijk. Dit is weer gunstig

op zoek gegaan naar een partij die ons niet alleen ont-

voor het bevorderen van de onderlinge samenwer-

zorgt maar ook voldoet aan onze hoge kwaliteitseisen

king”. Als Neerlandicus en voormalig docent heeft hij

voor de leermiddelen.”

zelf veel onderwijservaring en kennis van het werkveld.

“Dat is voor ons wel een criterium, wij werken met be-

Samenwerking met Hollandridderkerk

vlogen docenten uit het onderwijs en specialisten uit

De digitaal gedrukte leermiddelen worden verzorgd

de beroepspraktijk. Alleen mensen die bij het primaire

door Hollandridderkerk, specialist op het gebied van

proces betrokken zijn, kunnen ons adviseren of de pro-

Book-On-Demand. Hollandridderkerk bouwde speciaal

ducten op de juiste manier zijn vormgegeven. Zij ken-

voor Het Consortium een digitaal platform voor het ge-

nen de praktijk, weten waar de knelpunten zitten en

automatiseerd produceren en administratief afhande-

hebben kennis van doelgroepen en leerdoelen.”

len van de grote hoeveelheid complexe orders uit de bestelomgeving van Het Consortium. Daarmee is het

Digitaal verdiepen

gehele traject van bestellen, productie en verzending

Momenteel wordt er bij Het Consortium veel nadruk

nu in handen van Hollandridderkerk. Het Consortium

gelegd op de ontwikkeling van digitale ondersteunen-

hoeft zich daarover geen zorgen meer te maken en

de leermiddelen. “Je kunt met een paar muisklikken

heeft daarmee de rust en de ruimte gecreëerd om zich

zoveel verdieping en verbreding in de lesstof krijgen

te richten op haar eigen activiteiten. Daarom koos Het

als je wilt. Met behulp van innovatieve digitale bouw-

Consortium voor Hollandridderkerk.

Hollandridderkerk | Kolenbranderstraat 14 | Postbus 49, 2980 AA Ridderkerk (0)1804 48 22 22 | sales@hollandridderkerk.nl | www.hollandridderkerk.nl

2015-02-11 Adv Publishing 185x265.indd 1

11-02-15 14:11