5
2016
magazine
ADHD
Daan wordt rustig van zijn grote hobby elke zaterdag vogels kijken
DYSLEXIE
Vloeiend leren lezen door heel veel oefenen Al twee jaar geen klaslokaal van binnen gezien
perspectief voor ieder kind
Uitgave van Ouder vereniging Balans • 29 e jaargang • mei 2016 • € 6,95
THUISZITTER JESSE
BALANS ACTUEEL SAMENSTELLING Annonay Andersson BIJDRAGE LEVEREN? Mail naar redactie@ balansdigitaal.nl
‘Andere reactie op ritalin bij kinderen’ Doorbloeding hersenen zorgt voor ander effect
Een leven lang in balans Congres in Zwolle
ADHDvrouw organiseert zaterdag 1 oktober het congres Van onzeker meisje naar ADHD Powervrouw in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Het congres belicht verschillende facetten van psychische aandoeningen bij vrouwen, en hulpmiddelen die kunnen worden ingezet ter verbetering van het zelfbeeld en daarmee zelfvertrouwen. De dag is gevuld met lezingen, workshops, entertainment en persoonlijke verhalen. Het doel van de organisatie is een genuanceerd en eerlijk beeld te geven van de impact die het gebrek aan de juiste kennis heeft op het dagelijks leven van de vrouwen met een aandoening als ADHD. Het congres wordt gehouden van 9.30 uur tot ongeveer 18.00 uur. Meer info: adhdvrouw.nl
Ritalin, het medicijn voor de behandeling van ADHD, werkt in het zich ontwikkelend brein van kinderen anders dan bij volwassenen, bij wie het brein grotendeels is uitontwikkeld. Dit blijkt uit onderzoek onder leiding van L. Reneman, hoogleraar neuroradiologie, en promovenda A. Schrantee in het AMC. Het onderzoek keek naar mogelijk langdurige effecten op de hersenen van ritalin (stofnaam methylfenidaat), een medicijn tegen symptomen van ADHD, dat de dopamine-concentraties in het brein verhoogt.
ONDERZOEK
De onderzoekers onderzochten ongeveer vijftig kinderen en vijftig
volwassenen. Alle proefpersonen hadden ADHD en hadden voor die aandoening nog geen medicijnen gebruikt. De helft van de kinderen (10 tot 12 jaar oud) en de helft van de volwassenen (23-40 jaar) kregen een placebo, de andere helft ritalin. Reneman: “We hebben de proefpersonen vier maanden medicijnen gegeven. Ze kregen allemaal een MRI-hersenscan bij aanvang van de behandeling, en een week na het stoppen daarvan. Om zo de reactie van het dopaminesysteem te bestuderen.” De uitkomst? “De doorbloeding in de hersenen in reactie op ritalin, één week na het stoppen met de medicatie, was bij de kinderen die het medicijn
Ouderpower: handvatten bij gedragsproblemen Ouderpower is een cursus vóór en dóór mee kunnen omgaan. Ouderpower is ouders van pubers met gedragseen cursus waar je ervaringen deelt problemen bij ADHD of en ‘elkaar optilt’ (zoals een van autisme. Ouderpower wordt de deelnemers het verwoordgeorganiseerd door Balans de). Deze maand starten er en de Nederlandse Vereniweer cursussen Ouderpower voor leden ging voor Autisme (NVA). op diverse locaties, onder meer van Balans De bijeenkomsten van in De Bilt, Leiden, Amersfoort Ouderpower worden geleid en Tilburg. Op de website van door getrainde ervaringsdeskunBalansAcademy vindt u alle informatie digen. Het zijn cursusleiders die weten over de cursus en de locaties en kunt u waarover bezorgde ouders praten, want zich meteen aanmelden: balansacademy. ook zij hebben een kind waarmee het nl/cursus/cursus-ouderpower contact niet altijd even makkelijk gaat. KORTING De cursus bestaat uit acht avonden van Leden van Balans en de NVA krijgen elk 2,5 uur. In de cursus gaan we met korting op de cursusprijs (€ 95,- voor elkaar na waarom pubers uit genoemde leden; € 195, voor niet-leden). Misschien doelgroep zich gedragen zoals ze zich meteen een goed idee om ook lid te gedragen. En hoe we daar als ouders
korting
2
Balans 5 mei 2016
Uitdaging innamen, verhoogd: we vonden bij hen een verhoogde activiteit van het dopaminesysteem. Dat was niet het geval bij de volwassenen en ook niet bij de kinderen die een placebo kregen.” De onderzoekster stelt dat het aantal onderzochte personen klein is en dat de periode van vier maanden behandeling kort is. Veel patiënten krijgen immers jarenlang ritalin. De studie wordt daarom voortgezet. Reneman vindt niet dat artsen moeten stoppen met het voorschrijven aan kinderen. “Het gebruik bij kinderen moet goed worden afgewogen tot er meer bekend is over de consequenties op de lange termijn van het voorschrijven van ritalin op jonge (kinder)leeftijd. Het middel zou alleen moeten worden voorgeschreven aan kinderen die daadwerkelijk ADHD hebben, en
Hulphond niet overal toegang Een hulphond kan een verrijking zijn in het leven van een kind met een vorm van autisme (ASS). Helaas loopt Nederland achter als het gaat om de toegankelijkheid van assistentiehonden in publieke ruimten. Over de betekenis van deze honden voor kinderen met ASS: www.hulphond.nl
H
et samenstellen van dit themanummer – ‘t bedenken van de juiste invalshoeken, daarbij overlap voorkomend - vergde dit keer meer tijd dan anders. Het had alles te maken met de definiëring van het woord hechtingsproblematiek. Wat zijn dat: hechtingsproblemen? In welke waaier zijn die te vatten? En is die definitie eigenlijk wel toepasbaar op de Balansdoelgroep? ‘Ja,’ bleek al snel na deskresearch. De keuze voor het thema van dit magazine was gemaakt. Het onderwerp overdenkend, zei de ene collega: ‘Hechting ligt ten grondslag aan álle ontwikkeling, verstoord of niet.’ Een ander: ‘Dan denken we aan kids met ADHD of autisme maar blijkt het een probleem met de hechting. Of, nog ingewikkelder, is er sprake van overlap.’ De volgende: ‘Wederkerigheid die ontbreekt. Hoe pijnlijk voelt dat voor ouders en kind?’ Het was ons glashelder: de impact van een hechtingsprobleem is enorm, ook voor het aangaan van nieuwe relaties. De problematiek, in welke mate dan ook, laat zich in de dagelijkse praktijk lastig opmerken, zo blijkt uit het themakatern. Om het nog complexer te maken: de oorsprong ervan hoeft niet eens bij het kind zelf te liggen. Maar kan zijn geworteld in een verstoorde hechting van de ouders, of een van hen, met de eigen ouders (dus met opa en/of oma). Waarmee de meest optimale behandeling dus niet alleen die van het kind, maar van kind én opvoeder(s) is. Concreet: je moet als professional, in onderwijs en zorg, heel goed speurwerk verrichten wil je een hechtingsprobleem opmerken. Om het bij kinderen die er last van hebben te voorkomen, moet je zogezegd stevig zijn ingewijd in de materie. Ook is, in het werken naar verbetering, een vertrouwensrelatie met de opvoeders van het kind meer dan noodzakelijk. Met kennis van zaken kunnen misdiagnoses worden voorkomen, en daarmee onnodig medicatiegebruik. Wordt bijgedragen aan het verminderen van psychisch lijden bij kinderen én ouders in de onderlinge relatie. En kan het doorschuiven van de hechtingsproblematiek naar een volgende generatie worden doorbroken. Een waardevolle uitdaging dus, waar we als ouders en professionals voor staan. Ten behoeve van álle kinderen. Beatrice Keunen, hoofdredacteur redactie@balansdigitaal.nl Balans 5 mei 2016
3
BIJ ONS THUIS PORTRET VAN EEN BALANS-GEZIN
‘Weer of geen weer, ze móeten naar buiten. Elke dag.’
4
Balans 5 mei 2016
Marianne Broersma (42) is moeder van dochter Amarens (14, PDD-NOS en ADHD-kenmerken) en zoon Mylan (11, ADHD). Twee heel verschillende kinderen, met verschillende behoeftes. Marianne: “Ik begrijp Mylan vaak beter dan Amarens, omdat mijn zoon en ik veel meer op elkaar lijken. Mijn dochter blijf ik zeggen dat ik van haar houd. Ik wil voor beide kinderen het TEKST Anne van Hees FOTOGRAFIE Peter Snaterse
Marianne wil haar verhaal beginnen, maar Mylan drentelt nog door de huiskamer en er brandt overduidelijk een vraag op zijn lippen. Even verzet Marianne zich door te zeggen dat hij over een uur z’n vraag kan stellen, maar al snel geeft ze zich gewonnen. Het mes blijkt aan twee kanten te snijden. Mylan kan zijn vraag stellen en Marianne lacht intens om de manier waarop hij zijn vraag verwoordt. Enkele ogenblikken later verlaat Mylan de huiskamer. “Zo gaat het nou heel vaak, ook als ik bijvoorbeeld even aan de telefoon zit. Juist op dat soort momenten ‘moet’ er ineens van alles”, vertelt Marianne. Dat blijkt Mylan te hebben gehoord. De deur naar de huiskamer zwaait weer open. “Jij gaat op de verkeerde momenten bellen”, reageert hij met een lachend gezicht, terwijl hij zijn hoofd door het gat van de deur steekt. Marianne schatert het uit. Mylan verlaat opnieuw de huiskamer en Marianne kan hierna werkelijk aan haar verhaal beginnen.
DE ROL VAN HUMOR Marianne: “Ik heb geleerd om luchtiger met Mylan om te gaan. Het lukt me nu vaak om ergernissen, die er vroeger veel vaker waren, opzij te zetten. Wat me helpt is dat ik weet dat hij die irritaties niet expres bij mij oproept. Hij wil niet Amarens en Mylan gaan voor het dwarsliggen. Ik begreep nooit waarom avondeten altijd een half uurtje naar Mylan deed zoals hij deed. Eigenlijk de speeltuin om de hoek. Dan zijn begrijp ik het nog steeds niet. Maar het is ze aan tafel een stuk relaxter. me nu duidelijk dat ik niet alles aan hem
hoef te begrijpen, en dat het belangrijk is om me bij sommige gedragingen neer te leggen. Op het moment dat het me lukt om mijn ergernis terzijde te schuiven, ontstaat er ruimte om de humor van situaties in te zien. Mylan is een hele leuke jongen. Ook zie ik nu veel beter hoe welwillend hij echt is. Hij staat vaak en makkelijk klaar voor anderen.” Dat Mylan druk is, kan lastig zijn. Vooral Amarens vindt dit vaak heel storend. Amarens is volgens haar moeder een bijzonder meisje. Als baby al reageerde ze zo anders dan andere baby’s. Marianne: “Ik ben zelf een behoorlijk emotioneel mens. Ik kon niets met hoe zij zich uitdrukte en zij kon niets met mij. De vader van Amarens snapte haar wel. Dat vond ik ook pijnlijk. Ik merkte dat mijn manier van communiceren ruis gaf, dat een meer zakelijke aanpak beter bij haar werkte.”
SCHEIDING “Eind 2011 ben ik gescheiden van de vader van Amarens en Mylan. Dat was een moeilijke tijd voor ons allemaal. Gelukkig hadden we destijds al een fijne plek waar we heen konden voor ondersteuning. Eerder kwamen we bij een instantie die was verbonden aan een academisch ziekenhuis. Er waren daar veel personeelswisselingen. Als we erheen gingen, wisten we nooit wie we er zouden aantreffen, en meestal was het iemand die we nog niet kenden. Balans 5 mei 2016
5
MARIANNE:
Als ik de kids nergens kan vinden, dan zijn ze in hun favoriete verstopplek.
De instantie die ons in de periode van de scheiding begeleidde en dit ook nu nog doet, zorgt ervoor dat we wel vaste gezichten hebben. Zij weten daardoor wie wij zijn en de kinderen en ik weten wie we voor ons krijgen als we erheen gaan. Een half woord is genoeg, door de vele gesprekken die we al voerden en de therapie die we volgden. Niet altijd is hun vader erbij, maar ook die kennen ze. En ze kennen mij ook, waardoor de signalen die ik geef serieus worden genomen.” Dat Mylan veel last had van de scheiding werd als eerste duidelijk. Hiervoor kreeg hij speltherapie. Amarens zag wat dit voor hem betekende en zei: “Dat wil ik ook!” Ook bij haar heeft de speltherapie geholpen om de scheiding een plek te geven. “De scheiding is voor ieder van ons het belangrijkste keerpunt in ons leven geweest. Ik ben sindsdien als een blad aan de boom veranderd. Vóór de scheiding stond ik veel negatiever in het leven en dacht ik dat ik niets kon. Doordat ik er vanaf de scheiding alleen voor stond, kon ik niet anders meer dan laten zien wat ik allemaal wél kon. Ik ervoer dat dit ook lukte. Dit heeft een hele positieve invloed gehad op mijn zelfbeeld en zelfvertrouwen. Het heeft me ook geholpen om te zien hoe belangrijk het is om positief in het leven 6
Balans 5 mei 2016
te staan. Het helpt om oplossingen te vinden voor de uitdagingen die ik op mijn pad tegenkom. Ook zie ik makkelijker de reden waarom andere mensen handelen zoals zij doen.”
DIAGNOSES “Amarens werd al op vijfjarige leeftijd gediagnosticeerd, wellicht ook omdat haar anders-zijn mij zo opviel door het verschil met mijzelf én vanuit mijn be-
roep als leerkracht in het basisonderwijs. Bij Mylan gaf een rapport, dat hij vorig jaar in groep 7 kreeg, de aanleiding voor zijn diagnose. Hij wilde mij het rapport in eerste instantie niet laten lezen. Ik dacht dat zijn cijfers hem waren tegengevallen, maar Mylan zei: ‘Er staat iets heel lelijks in’. Toen ik het rapport uiteindelijk mocht inzien, las ik dat de juf vond dat hij moeite had om zijn hoofd erbij te houden. Ik ervoer dit zelf helemaal niet
als negatief. Voor mij was dit gewoon hoe Mylan is. Maar dit kleine zinnetje had een enorme impact op hem. Hij gaf hierna zelf aan dat hij zich wilde laten onderzoeken. Ook toen konden we bij de instantie terecht waar ze ons al zo goed kenden. Sinds hij medicijnen heeft, zijn zijn resultaten enorm vooruitgegaan.”
VERBONDENHEID “Ik ervaar ons gezinsleven als uitdagend. Mylan lijkt veel op mij en ik snap daardoor waarom hij regelmatig geharrewar met zijn zus heeft. Amarens ergert zich vaak aan de beweeglijkheid van Mylan en dat begrijp ik ook. Dit zorgt steeds weer voor dilemma’s. Eén van de oplossingen die zijn ontstaan, is dat Amarens alleen ontbijt. Jammer, maar de sfeer gaat vóór. Ik zorg er wel voor dat er op andere momenten aan onze verbondenheid wordt gewerkt, bijvoorbeeld door in de weekenden wat te ondernemen. Een wandeling waarbij we foto’s maken, een bezoek aan opa en oma, filmavondjes of een gezelschapsspel spelen… dat zijn activiteiten die we allemaal leuk vinden. Het werkt dat we dan samen iets doen of erop uit zijn. Het is voor mij vooral een uitdaging om uit te vinden wat Amarens leuk vindt. Ik ontdekte laatst dat ze het heel erg waardeert als ik haar regelmatig een berichtje met een grappige tekst via de whatsapp stuur. Zo stuurde ik gisteren: ‘Ik app je lief’. Ik wil dat ze weet dat ik van haar houd en dat ik haar bijzonder vind. Het probleem is dat de boodschap bij haar vaak anders binnenkomt dan ik ‘m bedoel. We zitten op een andere golflengte. Ik praat hier wel met haar over. Ik geef dan bijvoorbeeld aan dat ik graag leuke dingen met haar wil doen, maar niet weet wat ze fijn vindt. Ze geeft dan wel terug dat ze mijn bedoelingen herkent. Ik blijf haar zeggen dat ik van haar houd. Dat dit bij Mylan zo gemakkelijk en haast vanzelf gaat, is confronterend. Het kan niet anders dan dat Amarens zich op sommige momenten gepasseerd voelt.
Sinds hij medicijnen heeft, zijn zijn resultaten enorm vooruitgegaan Bijvoorbeeld als ik een grapje maak. Mylan moet daar dan om lachen, Amarens niet. Zo krijgt hij veel vaker bevestiging van de verbondenheid die er tussen ons is.
JEZELF SERIEUS NEMEN Ik vind het heel belangrijk om manieren te vinden om mijn liefde voor Amarens te tonen. Tegelijkertijd neem ik mezelf heel serieus. Ik probeer bij de overwegingen en keuzes die ik maak, steeds weer te bepalen of ze werkelijk bij mij passen. Alleen dan heeft wat ik doe en bedoel ook kans om over te komen. Een kind voelt of je puur bent of niet. Op het moment dat ik iets ga zeggen of doen wat niet bij me past, schiet het zijn doel voorbij. Zo zie ik de hulpverlener die hier thuis voor Amarens komt, dingen doen die ik heel goed vind. Zij is heel duidelijk naar Amarens. Ik weet dat het wenselijk is dat ik ook duidelijker ben. Dit is een richting waarin ik me wil bewegen, maar ik weet ook dat ik dat nooit zo zal kunnen als die hulpverlener. Hier zou Amarens meteen doorheen prikken. Om bij mezelf te kunnen blijven, heb ik ruimte nodig voor mezelf. Die ruimte héb ik ook, doordat ik maar twee dagen per week werk. Op de andere dagen kan ik tijdens de uren dat de kinderen naar school gaan, naast allerlei verplichtingen, ook dingen voor mezelf doen. De wekelijkse koffie met vriendinnen en wandelen in de natuur doen mij goed. Ook is mijn geloof heel belangrijk. Het geeft me het gevoel dat er altijd iemand voor me is. Maar ook het werk dat ik doe als juf, brengt me opnieuw in contact met mezelf. Want als ik werkelijk in contact sta met mezelf, vind ik steeds oplossingen voor de uitdagingen die ik in het gezinsleven tegenkom. Zo maakt het me ook niet uit waar ik over vijf jaar ben en wat we doen. Ik weet niet of Amarens dan nog thuis woont of al op zichzelf. Ik vind het belangrijk dat we de verbondenheid met elkaar blijven voelen en dat mijn kinderen ervaren dat er een plek is waar zij zichzelf mogen zijn. Wat er toe doet, is dat de liefde blijft; ik wil voor beide kinderen het beste.” Balans 5 mei 2016
7
BOEKEN DOOR ANNONAY ANDERSSON
Aanpak van oorzaken
Praktische handvatten
Sommige lezers zullen de Amerikaanse kinderpsycholoog Ross Greene al kennen van zijn eerdere boek Het explosieve kind, waarin hij zijn ‘gezamenlijke en proactieve oplossingen’ (GPO-model) voor het begrijpen en helpen van kinderen met gedragsproblemen uiteenzette voor ouders. Nu is er De weg kwijt op school, waarin Greene ingaat op de oorzaken van probleemgedrag in de klas.
Het werkboek Gedrags problemen in de klas in het voortgezet onderwijs is een aanvulling op twee eerdere (hand)boeken die auteur Anton Horeweg onder dezelfde titel al eerder uitbracht. Met deze editie hoopt de nieuwe columnist van Balans Magazine dat de kennis van leraren over gedragsproblemen en gedrags- en ontwikkelingsstoornissen meer wordt geïntegreerd in hun dagelijks handelen. De auteur ziet dat (toekomstige) docenten geneigd zijn de problemen bij het kind of de gezinsomstandigheden te leggen. Met dit boek wil hij ze juist de invloed van hun eigen denken en handelen doen inzien en daarvoor handvatten bieden.
De weg kwijt op school Waarom kinderen met gedragsproblemen moeilijk meekomen en hoe we ze kunnen helpen Ross W. Greene (2016) Uitgeverij Nieuwezijds Prijs € 24,95, 1e druk 316 pag. ISBN 9789057124488
Kinderen doen het goed als ze dat kunnen. Dat is de kernovertuiging van waaruit Greene opereert, en die kleurt zijn hele boek. Zijn toewijding aan het welzijn van kinderen is op iedere pagina te voelen door de grote precisie waarmee hij met hen in gesprek treedt. Greenes aanpak wordt gekenmerkt door een uitgebreide analyse die de ‘tekortschietende vaardigheden’ en ‘onopgeloste problemen’ van kinderen in kaart brengt, zodat er consensus bestaat over de problematiek en deze kan worden opgelost. Greene legt zijn manier van werken uit aan de hand van een aantal herkenbare, doorlopende verhalen die in het hele boek terugkomen. 8
Balans 5 mei 2016
Het is jammer dat sommige concepten nogal ouderwets zijn vertaald (zoals de veelgebruikte term ‘tekortschietende vaardigheden’), waardoor het lezen en het begrip van de concepten minder vlot verloopt. Maar laat dat geen drempel zijn om dit boek ter hand te nemen en uw manier van kijken naar en omgaan met probleemgedrag grondig onder de loep te nemen. Voor iedereen die met kinderen of jongeren werkt, een grote aanrader.
Het boek neemt de hoofdstukindeling van de eerdergenoemde handboeken als basis (gesorteerd in verschillende ontwikkelingsstoornissen of -problematieken). De bedoeling is dat die hoofdstukken (her)lezen worden alvorens wordt gestart met dit boek. In elk hoofdstuk worden (leer) doelen geformuleerd, videosuggesties gedaan en
Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs werkboek Anton Horeweg (2016) Uitgeverij Lannoo Campus Prijs € 14,99, 1e druk 128 pag. ISBN 9789401435345
vier soorten opdrachten uiteengezet. De opdrachten in dit boek lijken vaak geformuleerd voor leraren-in-opleiding, wat te maken kan hebben met het grote aantal lerarenopleiders die samenwerkten aan deze editie. Horeweg laat in zijn vragen en opdrachten wederom zien veel kennis te hebben van ontwikkelingsproblematiek en wat eraan kan worden gedaan. Hij daagt de leraar terecht uit zijn kennis en kunde onder de loep te nemen, de leerling ‘fris’ te bezien en daarmee in gesprek te gaan.
gadgets HANDIG VOOR ELK BALANS-GEZIN
Lekker in je vel Emoties benoemen en begrijpen is soms lastig. Zeker voor kinderen uit de doelgroep van Balans. De een voelt zich onzeker vanwege zijn dyslexie, de ander omdat hij zich moeilijk kan concentreren. Een kind met autisme kan zich verdrietig voelen, omdat hij de reacties van andere kinderen niet begrijpt. Een leerling met ADHD is gefrustreerd als de juf weer boos op hem wordt, omdat hij zo druk is in de klas. Met het Lekker-in-je-vel-spel leren kinderen emoties (h)erkennen en ermee om te gaan. www.lekker-in-je-vel-spel.nl
Speelzand voor in huis Super Sand is een nieuw soort speelzand. Het is lichtgrijs van kleur en voelt aan als tarwebloem. Je kunt er allerlei vormen mee kleien door de lucht goed uit het zand te drukken. In Nederland is Super Sand Castle vorig jaar uitgeroepen tot Speelgoed van het jaar voor kinderen vanaf vier jaar.
Rendierkinderbadcape Deze kinderponcho’s zijn verkrijgbaar in ontwerpen als die van een lieveheersbeestje, draak en rendier. Vanaf € 15,95. www.bol.com
Knuffelpleisters Knuffelpleisters, die je kunt dragen over een steriele pleister. Aaibaar ontworpen, om te knuffelen. Prijs € 4,95. www.jamak.nl Balans 5 mei 2016
9
IN VERTROUWEN EEN VERHAAL DAT JE BIJNA NIET DURFT TE VERTELLEN
Onze twaalfjarige zoon zat op een cluster 4 school, maar vanwege pesterijen en veel tegenwerking van de school, zit hij nu al maanden thuis. Hij heeft de diagnoses ADHD en ASS. Mijn hoop was gevestigd op het voortgezet onderwijs, waar onze zoon met een schone lei zou kunnen beginnen. Zijn nieuwe school laat echter weten niet de zorg te kunnen bieden die hij nodig heeft. NAAM VAN DE AUTEUR IS BEKEND BIJ DE REDACTIE
‘Passend onderw ijs? Het is 2014. Voor de vierde keer dit jaar zit onze zoon thuis omdat het op school uit de hand is gelopen. Mijn zoontje wordt door andere kinderen gepest, en dat maakt hem agressief. Zijn reactie komt niet voort uit kwade wil, maar uit pure onmacht. Helaas hebben de onderwijzers een kortzichtige blik op wat er zich afspeelt. Ze kijken niet naar de oorzaak van zijn uiting van agressie; ze kijken naar de gevolgen. Met andere woorden: niet de pesters worden aangepakt, maar onze zoon. De leerkrachten op school zijn incapabel. En ook de gedragsdeskundige, die van hem verlangt dat hij haar aankijkt als hij praat.
op het schoolplein sta, kon ik nu onmogelijk direct komen. Dat had meteen consequenties waar wederom mijn zoontje de dupe van werd. Ze zeiden tegen hem: “Als ouders de afspraken niet nakomen, dan hoeven wij dat ook niet te doen.” Dus pakten ze hem beet in de houdgreep en drukten hem op de grond. Er ging zelfs nog iemand bovenop hem zitten om hem in bedwang te krijgen.
Ik heb foto’s gemaakt van de kneuzingen en de afdrukken in zijn gezicht. Op deze school wordt gemanipuleerd, getreiterd en geweld gebruikt. Ik ga hier werk van maken. Het jaar 2016. Onze zoon zit permanent thuis. Hij is oververmoeid, zijn Dat is voor een kind met autisme een onmohoofd loopt over en hij slaapt soms twee nachten gelijke opgave. Als het niet lukt om mijn zoon niet. Hij is getraumatiseerd door zijn ervaringen op tot bedaren te brengen, wordt hij met veel geweld school. Zijn vertrouwen is geschaad, de pesterijen in de houdgreep genomen, op de grond gewerkt en spoken onophoudelijk door zijn hoofd. Uit zijn klas met zijn hoofd in de vloer gedrukt. Ik zie ’s avonds zitten vier andere kinderen ook thuis. Hij is dus niet soms het patroon van de vloerbedekking nog in zijn de enige. En dat noemt men dan Passend Ondergezichtje staan. We schrijven inmiddels 2015. Ik heb wijs. Allerminst! Hij krijgt thuis ondersteuning bij met de directie afgesproken dat ik gebeld word als huiswerk. Maar hij is moeilijk te stimuleren; zijn het opnieuw uit de hand loopt. Dat ze geen lichadagritme is verstoord. Opstaan is elke ochtend een melijk geweld meer gebruiken om de agressie van strijd en zijn gedrag blijft problematisch. Hij huilt onze zoon te beteugelen. Met als gevolg dat ik dit veel en klaagt over drukte in zijn hoofd. Binnenkort jaar al tien keer ben gebeld met de vraag of ik hem heb ik breed overleg met school, een leerplichtambwil komen ophalen. De laatste keer gebeurde er iets tenaar, een onderwijsconsulent en het wijkondervervelends. Terwijl ik doorgaans binnen een halfuur steuningsteam. Ook heb ik een afspraak bij Lucertis, 10
Balans 5 mei 2016
Er wordt gemanipuleerd, getreiterd en geweld gebruikt
Er past echt niets!’ een specialistisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Samen met Labyrintzorg ben ik in de weer voor een aanvraag voor een PGB. Labyrintzorg is een belangenbehartiger bij stoornissen zoals ASS. Die aanvraag loopt via het wijkondersteuningsteam van de gemeente. Helaas is ook daarin geen schot te krijgen. Het wijkondersteuningsteam is niet op de hoogte van de regelgeving. We hebben al zo’n vijftig mails gestuurd met het verzoek om een spoedbehandeling, en als je ze belt, bellen ze niet terug. Onlangs hierover bij de hoogste ambtenaar van de gemeente een klacht neergelegd. Dan is er de zitting met de Onderwijsgeschillen commissie vanwege een klacht die ik heb ingediend tegen de school. Er blijken meerdere klachten te zijn ingediend; ook over de leerontwikkeling van de kinderen. Prestaties laten te wensen over en de registratie ook. In een overzicht staan resultaten van toetsen die helemaal niet zijn gemaakt. Ook is er goed nieuws te melden. Ik heb een school voor onze zoon op het oog! Binnen veertien dagen horen we of hij daar past, of er plek is! Inmiddels heb ik vernomen dat onze zoon niet is aangenomen op de school waar we onze hoop op hadden gevestigd. De directie is van mening dat
de passende begeleiding niet kan worden geboden. Het bevreemdt mij ten zeerste. Er is dus al een mening voordat er een intake is geweest, gebaseerd op informatie van de vorige school. Dit is geen eerlijk en objectief advies geweest. Bovendien vraag ik mij af in hoeverre de privacy van mijn zoon is geschonden. Er is zonder toestemming informatie uitgewisseld. Ik heb de school laten weten dat ik als wettelijk vertegenwoordiger zijn dossier wil inzien, én de brief waarin het advies staat geschreven. Ook wil ik weten wie zorgplicht heeft voor plaatsing op een school, als inderdaad blijkt dat hij niet op deze school terecht kan. Ik heb de leerplichtambtenaar gemaild, ook zij moet verantwoordelijkheid nemen. Die mail heb ik tevens doorgestuurd naar de wethouder van onderwijs in de gemeente waar wij wonen. We hebben de school aansprakelijk gesteld voor de ontstane situatie en de kosten en het ongemak die ermee zijn gemoeid. Dit traject maakt ons onzeker en machteloos. We hadden zo gehoopt om in het voortgezet onderwijs een nieuwe, neutrale, onbevooroordeelde weg in te slaan. Ik zal elke weg bewandelen die nodig is om onze zoon geplaatst te krijgen binnen het voortgezet onderwijs. Ook hij heeft recht op een veilige plek om zich te ontwikkelen. Balans 5 mei 2016
11
ADHD
Elke zaterdag eropuit TEKST Renate van der Zee FOTOGRAFIE Peter Snaterse
Daan (9) heeft ADHD. Samen met moeder Jeanine (48) trekken ze er elke zaterdag op uit. Naar buiten, de stad uit. ‘Kinderen met ADHD zijn net als alle andere kinderen, ze moeten regelmatig bewegen, stoom afblazen. Het verschil met een ADHD-er is hooguit dat je niet een keertje kunt verzaken.’
12
Balans 5 mei 2016
Balans 5 mei 2016
13
Vinden jullie dat ADHD over het algemeen te negatief wordt benaderd? Peter: “In de boeken die ik over ADHD heb gelezen, komen allereerst de problemen aan de orde en gaat het minder over de kansen die ADHD biedt en de talenten die ADHD’ers hebben. Wij vinden dat de positieve benadering te weinig aan bod komt en we dachten dat het voor veel mensen interessant zou zijn om iets over onze eigen ervaringen te vertellen.” Wat zien jullie als de positieve kanten van ADHD? Heleen: “Mensen met ADHD zijn vaak goed in het denken in beelden. Dat beelddenken vind ik een heel positieve vaardigheid. Ik kon dat als kind al en daar heb ik veel baat bij gehad. Ik had moeite met spellen, maar doordat ik me een beeld vormde van woorden, lukte het me toch om ze goed te schrijven. Ook kunnen veel ADHD’ers razendsnel denken. Alles valt hen op, ze zijn zich bewust van alles wat er om hen heen gebeurt. Als je leert daar goed mee om te gaan, kun je ver komen in probleemoplossend denken. Mensen met ADHD kunnen ook impulsief zijn, ze doen vaak dingen zonder dat ze er goed over hebben nagedacht. Dat wordt meestal als negatief gezien, maar het kan ook positief uitwerken. Bijvoorbeeld in situaties waar verandering nodig is. ADHD’ers durven net iets verder te gaan dan de gemiddelde persoon en dat kan tot verrassende oplossingen leiden. Een ander positief punt is hyperfocus. ADHD’ers zijn vaak in staat zich helemaal te verliezen in iets wat ze interes-
sant vinden. Ze kunnen zich dan uiterst geconcentreerd in iets verdiepen en dat kan leiden tot explosies van creativiteit.” Maar het probleem is toch juist dat mensen met ADHD zich moeilijk kunnen concentreren? Heleen: “Ja, maar als ze met iets bezig zijn dat ze erg interessant vinden, kunnen ze zich vaak extreem goed focussen. Ik had dat al als kind als ik aan het tekenen was. Ik ging ik er zo in op dat ik helemaal niets meer merkte van wat er in mijn omgeving gebeurde. Je kon iets tegen me zeggen, maar ik hoorde het niet.” Peter: “Het klinkt paradoxaal: ADHD’ers hebben last van een pretpark in hun hoofd, maar toch kunnen ze zich op een onderdeel van dat pretpark dat ze fijn vinden, heel
Heleen Ramaekers en Peter Ramaekers, AD(H)D! Een positieve benadering (Bullseye publishing, € 11,95) Heleen Ramaekers en Peter Ramaekers, Werkboek Talentontwikkeling, horend bij het boek “AD(H)D! Een positieve benadering” (Bullseye publishing, boek en werkboek € 15,95)
14
Balans 5 mei 2016
goed focussen. En dat is te leren. Ik heb dat zelf geleerd op de basisschool. Ik moest achter in de klas zitten omdat ik niet kon stilzitten. Achter in de klas kon ik bezig zijn met dingen die ik fijn vond. Ik las een boek of keek naar buiten, naar de natuur, naar de vogels. Dat kon ik lang volhouden. Maar tijdens die momenten van hyperfocus kreeg ik toch mee wat er in de les gebeurde. Want als de docent dingen aan mij vroeg, kon ik daar wel antwoord op geven.” Dat klinkt vrij uitzonderlijk… Peter: “Vind je? Wij denken juist dat we mensen met ADHD kunnen leren hoe je dat doet. Je kunt jezelf trainen door juist in een drukke omgeving met veel impulsen te focussen op één van die impulsen, zonder te proberen al het andere buiten te sluiten. Die impuls zou dan bijvoorbeeld een stuk muziek kunnen zijn. Veel mensen die zich moeilijk kunnen concentreren, hebben er baat bij om muziek op te zetten. Die muziek is dan de reddingsboei die zorgt dat ze niet ten onder gaan in de zee van impulsen. Die reddingsboei kun je leren vasthouden door je er op te concentreren. In ons boek en in de cursussen en
Daan gaat nooit zonder verrekijker de deur uit.
workshops die we gaan geven, willen we mensen met ADHD onder meer door het luisteren naar muziek en door het maken van kunst, leren focussen.” Heleen: “Je kunt ook leren focussen door meditatie. In het begin is dat voor mensen met ADHD natuurlijk moeilijk. Maar naarmate je dat meer en meer doet, kun je de ruis in je hoofd uitzetten. Iemand met ADHD kan leren focussen, maar hij moet daar echt op inzetten.” Peter: “We zeggen niet dat het makkelijk is, maar het is te trainen. Omdat wij het zelf hebben geleerd, denk ik dat wij ook in staat zijn het over te brengen op anderen.” Hoe gaan jullie daarbij te werk? Peter: “We werken vooral met creatieve methodes. Een voorbeeld van zo’n methode is het tekenen van een zelfportret met behulp van een spiegel. Het is dan de bedoeling om je gevoelens uit te drukken in kleuren. Dat is een heel geschikt middel om je bewust te worden van je emoties en die in beeld te brengen. Als je dat regelmatig doet, dan wordt het makkelijker die
emoties te herkennen en daar dagelijks mee om te gaan.” Hoe kunnen ouders van kinderen met ADHD praktisch aan de slag met de positieve benadering? Peter: “Allereerst is het belangrijk dat je ontdekt waar je kind goed in is en waar het zich verder in zou kunnen ontwikkelen. Wij beweren niet dat iedereen die ADHD heeft creatief is en goed in beelddenken is. Maar je ziet het wel vaak. Meestal zijn er ook andere talenten. Begin met te kijken naar waar de talenten van je kind liggen. Je kunt vervolgens oefeningen doen met je kind om die verder te ontwikkelen. In het werkboekje dat samen met ons boek is uitgekomen, staan voorbeelden van hoe je dat kunt doen.” Heleen: “Er staan ook testjes in die je helpen te ontdekken of je kind bijvoorbeeld een beelddenker is. Met behulp van vragenlijsten kun je daar achter komen.” Hebben jullie zelf jullie positieve punten bewust getraind? Heleen: “Ik heb als kind veel baat gehad bij remedial teaching. Die leraren hebben mij geleerd hoe je moet denken in beelden. Ik gebruikte dat, zoals ik al vertelde, om mijn spellingsproblemen op te lossen. Ook had ik op jonge Balans 5 mei 2016
15
d
Carrier
<
d
Download de app Dyslexie Test & Tips®
11:41 AM Dyslexie test
Kom je vaak te laat of ben je juist veel te vroeg Ja Nee
✓
Weet niet <
24/35 Annabel
d
d d bd d q p
advertentie
>
d
En je weet binnen 10 minuten of je last van dyslexie hebt!
d
d
d
Ubbo Emmiussingel 110 ∙ 9711BK Groningen ∙ 050-3185142 Ketelstraat 22 ∙ Veendam Gemeenteplein 35 ∙ Heerenveen Hoofdstraat 176 ∙ 9982 AK Uithuizermeeden
Therapeutische zorgboerderij “De Oase” Voor 5-25 jaar, met ASS, ODD, PDD-Nos etc. Oa. weekend- en vakantieopvang en kleinschalig wonen. Individuele en ambulante begeleiding! www.deoase.info Zelfverdediging Hapkido zie Balans (KIDS) nr. 3 maart 2014.
Straatweg 28 Follega • 06-54325285- martin@deoase.info • www.deoase.info
Rijd jij deze winter zelf naar de wintersport? FEEL THE FREEDOM! 16½JAAR RIJLESSEN
Voor succes bij van loon op les Ook voor leerlingen met rij- en faalangst, autisme en AD(H)D
T. 06 - 167 168 52 |www.rijschoolvanloon.nl
COLUMN ANTON HOREWEG
‘Ik zeker weer?!’ In groep 8 komt hij binnen; een nieuwe klas, een nieuwe school. Het schooljaar is dan al een halfjaar oud. Jari (12 jaar, ADHD) heeft al twee scholen achter de rug waar het niet heel goed met hem ging. Hij vertoonde storend gedrag en had op beide scholen vaak ruzie met de leerkracht. Zij vonden hem heel druk en als hij daarop werd gewezen, was Jari vrij brutaal. Jari zelf vond overigens dat ze te veel op hem letten. De eerste week blijkt dat Jari inderdaad veel praat en nog vaker door de klas loopt. Opvallend is dat hij bij dat lopen eigenlijk niemand stoort, maar met zijn werk schiet het zo natuurlijk niet op. Ik vermoed dat Jari erg goed is in toneelspelen. Hij is grappig en gevat in zijn antwoorden. Na schooltijd vraag ik Jari even te blijven. Die reageert heel defensief: “Ja hoor! Ik zeker weer?!? Ik deed toch niks? Waarom moet ik blijven?” Nadat ik rustig heb uitgelegd dat ik gewoon even wil horen hoe hij zijn nieuwe klas vindt, wordt Jari rustiger. Als ik daarna aan Jari vraag of hij samen met mij een klein toneelstukje wil opvoeren voor de klas, vindt Jari dat te gek. Hij is dol op drama. Ik vraag of Jari met mij voor wil doen hoe sommige kinderen reageren als ze een terechtwijzing krijgen omdat ze storend bezig zijn. Jari mag lekker overdrijven. Ik vraag ook of Jari wil helpen samen te laten zien hoe je op een betere manier kunt reageren. Jari is echt heel verrast dat ik, de meester, hem uitkies voor zo’n gave opdracht.
‘Kern is geloven in kansen en mogelijkheden’
ANTON HOREWEG is leerkracht en auteur van het boek ‘Gedragsproblemen in de klas’. Hij is daarnaast gedragsspecialist en geeft lezingen op scholen en congressen. Voor Balans Magazine schrijft hij over
Het toneelstukje wordt een groot succes, want Jari kan echt goed spelen en is ontzettend gevat. De klas ligt in
zijn belevenissen in de klas. Zie ook: Gedrags problemenindeklas.nl
een deuk en Jari’s aanzien stijgt met sprongen. Het grappige is dat Jari daarna, als hij tot stilte wordt gemaand, zonder veel problemen aan dat verzoek voldoet. Uiteraard zolang hij het volhoudt. Uit dit verhaal blijkt dat Jari niemand wil storen: hij loopt veel rond, maar stoort er niemand mee. Hij kan alleen niet zo lang stilzitten. Ik vermoedde een sterke kant van Jari en pakte die aan om de groep één van Jari’s goede kanten te laten zien. Bovendien zorgde ik ervoor, dat Jari bijna ongemerkt inzicht kreeg in hoe je kunt reageren bij een terechtwijzing. Jari op zijn beurt merkte dat de leerkracht hem begreep en zijn goede eigenschappen waardeerde. Hij, Jari mag er zijn. En als je dan eens terecht wordt gewezen, weet je dat je misschien iets fout doet, maar niet fout bent. Dat maakt het een stuk leuker op school. Als je denkt dat dit verhaal verzonnen is, heb je het mis. Jari bestaat echt (zij het onder een andere naam) en dat jaar hadden Jari en ik het heel gezellig. Is werken aan gedrag ingewikkeld? Soms wel, maar lang niet altijd. De kern is geloven in mogelijkheden. Vaak leiden verrassend kleine ingrepen tot verrassend goede oplossingen. Balans 5 mei 2016
17
THUISZITTERS HOE GAAT HET NU MET... RANDY (15)
‘Bij leerplicht hoort leerrecht’ Hoe gaat het nu met de thuiszitters die in 2015 in Balans Magazine werden geportretteerd? Zitten ze nog thuis? Of volgen ze alweer onderwijs buitenshuis en in welke vorm dan? In 2016 in elk magazine een ‘update’. In dit nummer: moeder Judith van Loon over haar zoon Randy (15, MCDD, PDD-NOS).
Al in groep 1 viel op dat Randy anders was: teruggetrokken, angstig en daardoor soms agressief. Toen hij negen was, raakte hij in een psychose en werd zijn huidige diagnose gesteld. Na de basisschool liep het spaak. “Niemand kan wat met Randy,” verzuchtte zijn moeder Judith van Loon vorig jaar. “Nu is het net weer misgelopen op een school, die alles heeft geprobeerd. Na de zomer van 2015 kon Randy starten op een andere school, waarop hij ook op de basisschool zat en die eerder alleen vmbo-t en basis aanbood, maar sinds dit jaar ook praktijkonderwijs. De directeur wilde hem heel graag helpen, maar helaas is het tegengevallen, ook in hun ogen. De school biedt relatief veel rust: alle theorielessen heb je van dezelfde docent en als leerling hoef je niet steeds te verkassen, maar Randy heeft meer nodig aan individuele begeleiding dan ze kunnen bieden. Door de bezuinigingen is daar geen ruimte voor. Randy is een jongen die je moet kennen. En dat is meteen de moeilijkheid, want buiten het gezin laat hij zich amper zien. Je merkt weinig aan hem: hij komt heel spraakzaam over, maar vraag je door, dan blijkt hij er niets van te hebben begrepen. Toch weet ik heel goed hoe je hem kunt bereiken. Ik weet welke paden je
18
Balans 5 mei 2016
kunt bewandelen als hij ergens in blijft hangen. Deze school zei: ‘Jij als moeder zegt dat dit werkt, dus daar gaan we mee aan de slag.’ Veel instanties die ik tref, waaien mijn tips echter weg; ik ben maar een moeder, geen professional. Helaas stopt het na de zomer ook op Randy’s huidige school. Met pijn in het hart, bij ons én de school: de mogelijkheden zijn uitgeput. Ik neem de school niets kwalijk. Het is de overheid die veel is gaan uitbesteden aan gemeenten, waar ik op veel onbegrip en dichte deuren stuit. Passend onderwijs bestaat niet; anders waren er geen thuiszitters. Het is mooi dat we in Nederland een leerplicht hebben, maar daar moet ook een leerrecht tegenover staan. Dat recht wordt iemand als Randy afgenomen, als hij nergens een passende plek vindt. Randy is het meest zichzelf als we lekker in het bos met de hond wandelen. Ik kan me erbij neerleggen dat hij geen regulier diploma gaat halen. Zijn toekomst zal uit de praktijk moeten ontstaan, uit zijn voorliefde voor natuur en fotografie. Deze week is hij voor het eerst drie ochtenden naar de zorgboerderij geweest. Als ik hem ophaal, zie ik glinsterogen. We kunnen dit nu vanuit het pgb doen en ik hoop dat we de tijd die hij daar doorbrengt kunnen uitbreiden.”
Alle mogelijkheden op zijn huidige school zijn uitgeput
Balans 5 mei 2016
19
advertentie
Aandacht en concentratie verbeteren in de klas
De Cogmed Werkgeheugen training is een online trainingsprogramma dat ingezet kan worden onder begeleiding van een gekwalificeerde coach, zoals een remedial teacher of schoolpsycholoog, om het werkgeheugen van een kind te verbeteren. Resultaat? Meer concentratievermogen.
Is jouw kind ook snel afgeleid in de klas? Is hij/zij aan het worstelen met schooltaken, zoals met lezen en rekenen, ondanks goede motivatie en hard werken? Worden instructies niet goed opgevolgd en taken afgerond? Een verminderd werkgeheugen zou een oorzaak voor het probleem kunnen zijn.
D O MINIEK HUIS IN ’ T V EL D -V ER H O E V EN (R ED.)
Een verbeterde werkhouding. En een groter leervermogen. Cogmed op school Op basisschool van Lith in Deventer is gebleken dat de leerlingen na de Cogmed training grote vooruitgang hebben geboekt op het werkgeheugen, gedrag en leerprestaties.
Gaandeweg de Cogmed training merkte ik dat de concentratie van de leerlingen is verbeterd en de focus op hun werk is vergroot. Liesbeth Post – leerkracht basisschool Van Lith in Deventer
Ga naar www.cogmed.nl En klik op ‘Vind jouw coach’ om een geschikte Cogmed Coach bij jou in de buurt te zoeken.
michelle garcia winner M.m.v. Autisme Centraal
Socia al denken Leren lezen tussen de sociale lijnen
DE SPEELTUIN VAN DE KINDERTHERAPEUT O E F E N I N G E N E N H A N D VAT T E N VO O R D E P R A K T I J K
Pelckmans Pro
Dominiek Huis in ’t VeldVerhoeven (red.)
De speeltuin van de kindertherapeut
Oefeningen en handvatten voor de praktijk Inspiratie en unieke oefeningen voor iedereen die met kinderen en jongeren werkt. Met oefeningen van meer dan 40 therapeuten uit diverse stromingen. ISBN 978 94 6337 028 8 ca. 200 blz. – ca. € 29,50 Verschijnt in oktober 2016
Pelckmans Pro
Michelle Garcia Winner
Inge De Waele
Sociaal denken
Een nieuwe visie op ouderschap
m.m.v. Autisme Centraal
Tussen de sociale regels leren lezen. Werkbladen voor jongeren tussen 10 & 18j Met voorwoord van Peter Vermeulen. Stap voor stap, samen met de kinderen, ‘sociale informatie’ analyseren en inoefenen. ISBN 978 94 6337 018 9 ca. 180 blz. – ca. € 26,50 Verschijnt in oktober 2016
Goed genoeg?
Verademend positief geluid. Leert ouders anders kijken naar ouder-kindrelatie en eventuele moeilijkheden bij de opvoeding. ISBN 978 94 6337 015 8 ca.160 blz. – ca.€19,95 Verschijnt in oktober 2016
Pelckmans Pro denk verder pelckmanspro.nl
20
Balans 5 mei 2016 A_2016_08__Pelckmans Pro_Balans Magazine.indd 1
16/08/16 10:00
COLUMN • DE ONDERWIJSJURIST KATINKA SLUMP
Drogredenen “Wat vinden we van een school die thuiszitter meer dan een jaar geen onderwijs biedt en dan verwijdert omdat hij twee keer doubleert?” Dit bericht van mij op Twitter riep vele reacties op. Betrokkenen twitterden dat het schandalig was en mishandeling van de leerling, dat het een zaak was voor de onderwijsinspectie, of voor een procedure bij de geschillencommissie Passend Onderwijs, of zelfs bij de rechter. Ook iemand plaatste als reactie: ‘De sluitende logica van een gesloten systeem’. Die reactie bleef mij vooral bij. Voor mijn volgers op Twitter staat vast dat een kind hiermee tekort wordt gedaan. Daarom moet er volgens hen recht worden gedaan, door een onderwijsinspecteur, een leerplichtambtenaar of een rechter. Maar wat kunnen zij als de school de regels hanteert en niet anders doet dan de overgangsnormen toepassen? Zonder voldoende prestaties ga je niet over en twee keer zitten blijven is van school; dat zijn regels, die kent iedereen. Kan een school dan worden verplicht die regels te overtreden om voor een leerling een uitzondering te maken?
‘ De vuile was hangt binnen’
Onderwijsjuriste KATINKA SLUMP geeft in haar columns inzicht in de complexe wet- en regel geving van het Onderwijsrecht,
Juristen toetsen procedures en besluiten. Zij krijgen in hun opleiding argumentatieleer om te kunnen vaststellen
en wat die regels in de praktijk betekenen voor ouders en leerlingen.
of er voor een besluit gegronde redenen zijn, of dat er sprake is van drogredenen. Daarbij is het belangrijk om ook ‘tussen de regels’ van het besluit te lezen. Vaak is wat er niet staat belangrijker dan wat er wel staat… Zo heeft een leerling naast de plicht om te voldoen aan overgangsnormen ook rechten. We moeten verder kijken. Zo zou de onderwijsinspectie kunnen toetsen of de school voor deze leerling wel heeft gedaan wat zij haar leerlingen in haar schoolplan toezegt. De inspectie kan toetsen of het aanbod voor Passend Onderwijs van de school en het samenwerkingsverband wel is ingezet. De inspectie weet ook dat uitval niet hoeft te betekenen dat een leerling geen onderwijs meer krijgt. Immers onderwijs op een andere locatie dan school, bijvoorbeeld thuis met hulp van particuliere onderwijsaanbieders, kan een goed alternatief zijn, waarmee achterstand kan worden voorkomen of zelfs ingelopen. De onderwijsinspectie is geïnformeerd over de leerling waarmee ik deze column begon. Het is niet duidelijk of de inspectie actie onderneemt. Acties van de inspectie op signalen van ouders worden zelden teruggekoppeld naar de ouders. Als scholen door een inspecteur worden aangesproken, gebeurt dat buiten beeld, achter de schermen. Onregelmatigheden op scholen worden zo aan het zicht onttrokken; de vuile was hangt binnen. Dat is wat wordt bedoeld met ‘de sluitende logica van een gesloten systeem’. Daartegen moeten we vechten, in het belang van onze kinderen. Balans 5 mei 2016
21
Eigen knuffel en kussen mee Evenals hun ouders, kunnen kinderen met een ontwikkelings probleem in de aanloop naar, tijdens of na de zomervakantie, stress ervaren. Bij de kinderen draait de onrust natuurlijk om hele andere dingen dan bij volwassenen.
VAK A N
TIEAL
SPECI
inspir atie uit & t voor huis
TEKST Annonay Andersson INFOGRAPHIC Peter Snaterse
Ze vinden het zó spannend, dat ze haast niet meer kunnen slapen. Of hebben zoveel vragen over de onbekende bestemming, dat ze er acuut hoofdpijn van krijgen. Gelukkig is er veel aan te doen, aldus kindertherapeuten INGE VLEUGELS en ESTHER SCHABBINK. Achterhalen wat de missende puzzelstukjes in het plaatje van het kind zijn. En ook: letten op wat wel al lukt en dit stimuleren. Daar is in de vakantie immers meer tijd en ruimte voor. Inge, wat hoor jij van ouders van zorgkinderen terug over de zomervakantie? “Zo gauw de plannen worden gemaakt voor de vakantie, is er bij kinderen met een diagnose als autisme of ADHD onrust. Laatst bijvoorbeeld, had ik een jongen van achttien jaar met autisme in de praktijk. Hij vond het erg eng om alleen naar z’n vader te vliegen. Dan neem ik stap voor stap met hem door waar zijn zorgen liggen en wat we daaraan kunnen doen. Ik probeer vooral duidelijkheid te creëren, de angel uit de angst te halen, met het 3G schema – gebeurtenis, gedachte, gevoel – te achterha22
Balans 5 mei 2016
len wat de angstige gedachten zijn en deze te vervangen door helpende gedachten. Daarna bespreek ik met ouders wat de zorgen van het kind zijn, zodat zij er rekening mee kunnen houden.” Waar zie jij verschillen in stress bij kinderen? “Kinderen met ADHD hebben het minder nodig dat verschillende onderdelen van de dag aan elkaar worden gepuzzeld. Bij hen zie ik vaak een soort ‘over-enthousiasme’, dat ze van de opwinding bijvoorbeeld niet kunnen slapen. Kinderen met autisme worden vooral angstig als ze niet weten wat hen in de vakantie te wachten staat.” Wat adviseer jij aan ouders? “Ik denk dat een vakantie met zorgkinderen goed kan verlopen, mits goed voorbereid. Het gaat erom, dat het plaatje van de kinderen compleet wordt gemaakt en dat er dus wordt ingespeeld op de missende puzzelstukjes van de kinderen. Dat kan door een weekagenda te maken, zodat het kind naar de verandering leert toe te leven. Ik maak ook weleens fotoboeken
met de kinderen, bijvoorbeeld van hun huis, hun hobby, zodat ze dat mee kunnen nemen op vakantie, als houvast. Tijdens de vakantie kan het helpen om elke ochtend de dagplanning door te nemen en de dag ook af te sluiten met een praatje, dat geeft rust. Het zijn soms hele kleine dingen die het kind gerust kunnen stellen. Zoals onlangs, toen een jongen dacht dat hij niet kon slapen omdat hij zijn eigen bed niet kon ruiken. Door een eigen kussen en knuffel mee te nemen, rook het toch weer naar thuis en kon hij goed slapen.” Het sleutelwoord lijkt structuur? “Een zekere mate van structuur is belangrijk, maar als kinderen leren om flexibel te zijn, genieten ze hier ook van. Ze zijn dan vrijer, dichter bij zichzelf. Letten op wat er wel al lukt en dit stimuleren, daar is in de vakantie meer tijd en ruimte voor.” Waarom is de vakantie een belangrijk moment voor een gezin met een zorgkind? “Vaak gaat in een gezin veel aandacht naar het zorgkind. Ik probeer
WAAR GAAT HET BALANS GEZIN NAAR TOE OP VAKANTIE? EN WAT IS DAARVOOR DE VOORNAAMSTE REDEN?
NEDERLAND
Lekker dichtbij • Kinderen kunnen slecht tegen lang reizen • We spreken de taal
AZIË
OVERIG
15%
Het eten is fantastisch • Mensen zijn vriendelijk tegen kinderen
3%
10%
Compleet andere cultuur, vinden zowel wij als de kinderen interessant • Heerlijk hektisch, dat past bij ons
SPANJE
ITALIË
10%
MAROKKO
20%
Lekker bij onze familie • Exotisch • Drukte in steden én rust op het platteland
12%
Altijd goed weer • Haalbaar met eigen auto • De zee is lekker warm
FRANKRIJK
30%
Overal leuke campings met veel Nederlanders • Eigen tent of caravan kan mee • Kinderen hebben meteen nieuwe vriendjes • Aan te rijden
Deze infographic is gebaseerd op de uitkomsten van de enquête onder onze leden. Op pagina 32 een uitgebreid verslag daarvan. Balans 5 mei 2016
23
DIT IS DYSLEXIE ACHTERGROND EN AANPAK
Dyslexie-expert prof. dr. Aryan van der Leij geeft in Dit is Dyslexie op een toegankelijke manier inzicht in de achtergrond, diagnostiek en aanpak van dyslexie, zowel op school als thuis.
Aryan van der Leij Dit is dyslexie. Achtergrond en aanpak ISBN 978 94 014 3256 6 | 240 blz. | € 24,99 LannooCampusNL
@LannooCampusNL Schrijf je in voor onze e-mailnieuwsbrief op www.lannoocampus.nl
Een greep uit de inhoud: ✓ Wat is dyslexie? ✓ Waardoor is dyslexie te verklaren? ✓ De rol van ouders en het onderwijs ✓ Vroege aanwijzingen voor dyslexie ✓ Hoe kunnen (dreigende) leesproblemen worden gesignaleerd? ✓ Hoe wordt dyslexie vastgesteld? ✓ Wat is de beste aanpak op school? ✓ Hoe kunnen leesproblemen voorkomen worden? ✓ Trends en aanbevelingen voor de toekomst
Onmisbaar voor dyslectici, ouders en professionals
PROF. DR. ARYAN VAN DER LEIJ is psycholoog en em. hoogleraar Orthopedagogiek (in het bijzonder leerproblemen) aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is expert in dyslexie en leesproblemen, auteur van verscheidene boeken en het leeshulpprogramma ‘Bouw!’ en veelgevraagd spreker op congressen.
Met de juiste hulp zijn leesproblemen in veel gevallen te voorkomen.
24
HET BOEK IS VERKRIJGBAAR VIA WWW.LANNOOCAMPUS.NL EN VIA DE (ONLINE) BOEKHANDEL Balans 5 mei 2016