01 48 inct6 lowres by BeeldinZicht

kennis- en opiniemagazine voor uitgeefexperts

nr 6 december 2014 â&#x20AC;˘ www.inct.nl

Singel 262 is weer zelfstandig Paulien Loerts over een bewogen jaar

De les van een bewogen jaar Traditioneel zou ik in dit laatste hoofdredactioneel van het jaar moeten terugblikken op 2014 en wellicht een vooruitziende blik moeten werpen op 2015. Natuurlijk, er valt voldoende terug te blikken want er is weer veel gebeurd in ons mooie vak.

Foto Anna Green

Voor inct was 2014 het tweede jaar met het nieuwe concept. Na een moeizaam 2013 – voor wie was 2013 eigenlijk geen moeizaam jaar? – was voor ons 2014 een beter jaar. Het ledenaantal nam gestaag toe, de cursussen zaten vol, de events waren beter bezocht en last but not least: we ontdekten nieuwe markten in de vorm van hogescholen en opleidingen die interesse bleken te hebben in onze kennisbank.

David Huijzer is hoofdredacteur van inct.magazine

Maar liever dan terug te blikken op wat er gebeurd is, kijk ik naar wat we dit jaar geleerd hebben. Want een mens is nooit uitgeleerd en in ons vak al helemaal niet. In 2014 is best veel voorgevallen waarvan we iets kunnen leren. Ik heb het hele jaar door gesprekken gevoerd met uitgevers, leveranciers, uitgeefexperts en interessante buitenstaanders. En eigenlijk levert elk gesprek je wel een invalshoek op die je aan het denken zet of juist de eigen denkrichting bevestigt. Zo gebruikte Paulien Loerts tijdens het interview dat ik voor dit nummer van inct.magazine met haar had de beeldspraak van tanker en speedboot. Het aardige is dat ikzelf deze beeldspraak al een aantal jaren gebruik om aan te geven dat kleinere organisaties makkelijker aan innovatie kunnen doen grote. De gesprekken met een aantal sprekers van inct.spiratie 2014 (dat op 20 november plaatsvond), brachten juist nieuwe inzichten. Feminine marketing heeft mij aan het denken gezet over de mix tussen zakelijke informatie en wat meer ‘lucht’ en natuurlijk bracht

Marco Derksen mij weer op ideeën over de richting waar ik met inct heen wil. En dat zijn dan zo maar twee voorbeelden, want eigenlijk waren de gesprekken met iedere spreker inspirerend. Samenvattend is de les van 2014 voor mij: deel kennis en inzichten en sta open voor de denkbeelden van veel

Deel kennis en inzichten en sta open voor denk beelden van anderen andere mensen, zowel van binnen het vak als (en misschien soms juist vooral) van buiten het vak. We zijn volgens mij veel te veel een branche van navelstaarders, terwijl inspiratie vaak net om de hoek ligt. Dus zou ik iedereen voor 2015 vooral veel openheid willen toewensen. Deel uw kennis en inzichten en sta open voor de kennis en inzichten van anderen. Daar wordt iedereen beter van. Misschien wel een mooie kerstgedachte… Ik zie u graag terug in het nieuwe jaar, waarvoor we met inct weer een paar mooie nieuwe plannen hebben. In de tussentijd: doe vooral mee met onze inct.kennisquiz 2014 en kijk of u de uitgeefexpert van 2014 bent. Wellicht sleept u die mooie beker en oorkonde in de wacht! Namens alle makers van inct wens ik u hele mooie feestdagen en een fantastisch 2015 toe.

inct 6-2014

In het hart Sinds 1 juni van dit jaar leidt Paulien Loerts Uitgeverij Singel 262 weer als zelfstandige uitgeverij. De uitgeverij werd door middel van een management buy-out losgemaakt van WPG Media. Is het wellicht een stap die bij het ‘nieuwe uitgeven’ past? Paulien Loerts kijkt terug op een bewogen jaar en vertelt over haar ervaring in het boekenvak.

Op het omslag Paulien Loerts Foto Anna Green

18 33

15 10 ‘Selfpublishing betekent niet dat je alles zelf moet doen’

15 Bang voor de pitbull? Niet iedereen

Blurb was jarenlang vooral bekend als selfpublishing-platform voor fotoboeken, maar dat is snel aan het veranderen, vertelt oprichter en CEO Eileen Gittins. Blurb introduceert een expertgroep van zestig geselecteerde redacteuren en vormgevers. Die gaan Blurb-klanten helpen hun boekprojecten tot een goed einde te brengen.

In Nederland is het beeld ontstaan dat Amazon alleen maar marges afknijpt en uitgevers prijsverlagingen oplegt. Het zou een soort pitbull zijn die zich in ons land gelukkig nog niet had laten liet zien. Maar nu is Amazon.nl er en verkoopt het uitsluitend elektronische boeken.

18 Een goede boektrailer verhoogt de verkoop Filmliefhebbers kijken graag naar trailers om alvast een voorproefje van de film te krijgen. Nu wint de boektrailer aan populariteit. Met een video hopen

inct 6-2014

uitgevers potentiële kopers warm te maken voor een verhaal. Op Bol.com en Ako.nl zijn al 2500 Nederlandse boek trailers te vinden.

33 Naar een duurzamer tijdschrift Is het mogelijk een tijdschrift te produceren met een lagere klimaatimpact? Het tijdschrift Duurzaam Geproduceerd is het gelukt. Alle mogelijkheden om het productieproces en het product te verduurzamen zijn onderzocht, en er is een nieuw tijdschrift gemaakt. Resultaat: een kwalitatief hoogwaardig magazine met een 25 procent lagere CO2-footprint.

Colofon inct.magazine kennis- en opiniemagazine voor uitgeefexperts. inct.magazine verschijnt 6x per jaar. www.inct.nl Hoofdredacteur David Huijzer: redactie@inct.nl / 06-26244183 Redactioneel coördinator Frank Veerkamp: veerkamp@inct.nl

Redactie Cathelijne Esser, Michiel Hatenboer, Dirkjan van Ittersum, Hans van der Klis, Marloes de Moor Medewerkers aan dit nummer Elise de Bres, Marieke van der Donk, Erik Kwakkel, Erik Timmermans Foto’s Anna Green Vormgeving Peter Snaterse, BeeldinZicht, www.beeldinzicht.nl Uitgever David Huijzer: uitgever@inct.nl

Inct is een uitgave van: inct.publishing BV Postbus 33028, 3005 EA Rotterdam 010-4520120 www.inct.nl Advertenties uitgever@inct.nl 010-4520120 of 06-26244183 Drukwerkbegeleiding Paperware

Abonnementen Kijk voor informatie over abonnementen en lidmaatschappen op www.inct.nl Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever. © 2014 inct.publishing bv ISSN 1571-2583

37 40 20 36 Duurzaam is efficiënter en mooier is duurzamer Een tijdschrift over duurzaamheid zo duurzaam mogelijk publiceren: in het artikel op pagina 33 kunt u lezen hoe de transitie is verlopen. Hier vertelt Wim Raaijen, directeur van Industrielinqs en uitgever van Duurzaam Geproduceerd waarom juist zijn uitgeverij aan dit project heeft meegedaan.

40 De fan denkt mee Uitgeverij Kluitman kwam dit najaar met een fanfictieboek over de boyband MainStreet. Fans stelden het verhaal samen. Zo worden ook zíj een beetje

bekend. Celebritycultuur speelt een steeds belangrijker rol, ook in de uitgeverswereld. Niet voor niets stijgt de omzet van biografieën over beroemdheden. Zet die tendens zich voort in de jeugdliteratuur?

44 Lunchen bij Staal met Rob Koghee

En verder 3 Hoofdredactioneel 6 Kort 8 Snoepwinkel 12 Community 20 Column Erik Kwakkel 31 Column Marieke van der Donk 37 inct.spiratie 2014, een terugblik 46 Recensies

Begin juni kwam het nieuws dat Sanoma 19 titels aan een nieuwe uitgeverij verkoopt: New Skool Media. Een van de twee eigenaren van deze nieuwe uitgeverij is Rob Koghee. Alle reden dus om tijdens een lunch bij Staal in Haarlem weer eens bij te praten.

inct 6-2014

YouTube overweegt advertentievrij abonnement Er staat voor ongeveer 6 miljard uur kijkplezier aan video’s op YouTube. Het meeste wordt niet of nauwelijks bekeken, maar er zitten ook Gangam Style-achtige hits tussen. Ook de bezoekers verschillen enorm: de een bekijkt heel af en toe een filmpje, de ander volgt urenlange colleges of kan geen genoeg krijgen van schattig struikelende peuters. Om te voorkomen dat de grootverbruikers afhaken omdat ze elke keer dezelfde advertentie

moeten uitzitten wil YouTube hen de keuze geven tussen betalen of advertenties kijken. Bijkomend voordeel is dat ze de YouTube-sterren die veel volgers hebben beter kunnen betalen en zo aan zich kunnen binden.

Literaire serendipiteit wint prijs Een app die fragmenten uit romans, wetenswaardigheden over literaire locaties of interviews met auteurs voorschotelt zodra je op een locatie komt die literairhistorische betekenis heeft. Daarmee heeft Nik Hemmeryckx in België de eerste Book Lab Award ter waarde van € 10.000 gewonnen. De jury was met name te spreken over de mogelijk-

heden om externe partijen, zoals diensten toerisme en city marketing van vele steden en stadsgidsen te betrekken bij de boekpromotie. Om de app nog aantrekkelijker te maken, zullen er game-elementen aan toegevoegd worden, zodat op een speelse manier meer jongeren met literatuur in aanraking komen.

Het voordeel van de beperking Terwijl smartphones en tablets dankzij apps voor steeds meer taken geschikt worden, tot het op afstand regelen van de verlichting en verwarming in huis aan toe, is er nu een gadget dat maar één ding kan: tekstverwerken. Het apparaat heeft een toetsenbord, een e-inktscherm, ruimte voor ruim een miljoen pagina’s tekst en een Wifi en Bluetooth-verbinding, verder eigenlijk niets. Het voordeel is dat de batterij

inct 6-2014

wekenlang mee gaat en het apparaat overal mee naar toe kan omdat klein en licht is. En je valt ermee op.

Wie is de uitgeefexpert van 2014? Heeft u het nieuws over de sector het afgelopen jaar goed gevolgd? Kent u de namen van de oprichters van de online artikelkoopplatforms? Weet u wat ePUB betekent en wat het belangrijkste verschil is tussen contentmarketing en advertorials? Dan maakt u kans om de inct.kennisquiz 2014 te winnen.

Test uw kennis van uitgeven en win! De wedstrijd staat open voor iedereen. Hij is te vinden via www.inctacademy.nl en uiteraard via www.inct.nl. Leden die ingelogd zijn op inct.nl worden direct doorgelaten, niet-leden vragen wij om hun naam en e-mailadres zodat wij contact kunnen opnemen met de winnaar. Alle vragen zijn multiple choice, behalve de laatste, dat is een benaderingsvraag. Bij het bepalen van de stand telt ook de tijd mee. Google is normaal je beste vriend, maar nu dus even niet. Per inschrijving kunt u één poging wagen. De inct.kennisquiz 2014 gaat open op 10 december en sluit op 6 januari. De winnaar ontvangt een mooie beker, een oorkonde en eeuwige roem. Daarnaast mag de winnaar gratis naar de inct congressen in 2015.

Een e-reader om te knijpen De Tolino Vision 2 is een waterdichte e-reader. Dat wil zeggen dat je ermee in de regen of onder douche kunt lezen en hem in het zwembad kunt laten vallen, maar er niet mee kunt diepzeeduiken. Het apparaat heeft een 6 inch aanraakscherm met een resolutie van 1024x758 pixels, 4 GB schijfruimte en WiFi. Het meest innovatief is de achterkant, die als één grote bladerknop dient. Om naar de volgende pagina

Knoppen op de tablet

te gaan hoeft je dus niet meer naar een knop te zoeken, maar kun je zachtjes knijpen. De Tolino Vision 2 kost € 129.

Beste leuk zo’n aanraakscherm, maar dat geveeg en gepinch is wel wat beperkt, onnauwkeurig en geeft geen tactiele feedback. Florian Born wilde meer en beter voelbare interactiviteit met zijn tablet en besloot er echte knoppen en schuiven op te monteren, zodat het in zijn geval wat meer op een mengtafel lijkt. De modulaire knoppen en schuiven worden in een grid geplaatst, waarna speciale software de interactie doorgeeft aan de programmatuur. Hij gebruikte het in eerste

instantie om een muziekprogramma aan te sturen, maar het kan ook als gamecontroller, voor grafische tools of de besturing van een drone worden ingezet. In al deze gevallen is de hoge nauwkeurigheid en het gevoel, in combinatie met de flexibiliteit van het systeem, een groot voordeel. Het ontwerp is nog niet op de markt.

Inkoop bibliotheken kijkt vooral naar NBD Biblion Nederlandse bibliotheken leunen in hun inkoopbeleid zwaar op de diensten van NBD Biblion. Dat blijkt uit de scriptie van Caroline Soesbergen van de Universiteit Nijmegen. Zij heeft onderzoek naar het aankoopbeleid gedaan,

waaraan meer dan de helft van de vestigingen van Nederlandse openbare bibliotheken heeft meegewerkt. Maar liefst 88,9% van de respondenten bleek in 80 tot 100% van de gevallen hun boeken bij NBD Biblion in te kopen.

Dat doen ze voornamelijk omdat het bedrijf de boeken kastklaar aan kan leveren. Naar de boekhandel gingen de respondenten vooral vanwege de snelle levering. 92,6% van de bibliotheken heeft een abonnement op de ‘aan-

schafinformaties’ van NBD Biblion en ruim de helft zegt dat die voor 80 tot 100% meewegen bij het aankoopbeleid. Zaken als het budget, nieuwsuitzendingen zoals DWDD en krantenartikelen hebben ook invloed op de keuzes.

advertentie

PublishOne Jade nu beschikbaar! Het krachtigste document management systeem voor auteur en redacteur. Verkort de time-to-market van publicaties door te schrijven, verrijken, doorzoeken en publiceren vanuit één omgeving.

Vraag nu een demo aan op www.publishone.nl PublishOne is een product van Diskad - publishone@diskad.nl - twitter.com/publish_one

inct 6-2014

Af en toe wil je geprikkeld worden of heb je juist behoefte aan afleiding. Op het internet is altijd wel iets te vinden dat inspireert, amuseert of prikkelt. In deze rubriek staan allemaal kleine speldenprikjes. Omdat het bijna de cadeautijd is een speciale editie met allemaal ‘spulletjes’ en cadeautjes. Veel boekenplezier!

Bookmark pad Knockknockstuff.com heeft een heleboel leuke en nuttige hebbedingetjes in de categorie to-do-lijstjes. Een bijzonder voorbeeld is de Book Mark Note Pad ofwel een notitieboekje voor in je boek. Past prima in je schoen...

Boek T-shirts In de vorige snoepwinkel heb ik ze al aangekondigd, maar nu zijn ze er echt. Lees- en boeken-T-shirts van eigen bodem. Kijk op www.bookshirts.nl/ index.php/iluvbooksbrass/ voor de leukste voorbeelden.

inct 6-2014

Typografisch meubilair? Veel boekenliefhebbers houden van typografie. Elk boek is immers opgebouwd uit letters. Dat typografie zich niet beperkt tot boeken is ook helder, maar dat je er prachtig meubilair van kan maken, is bijzonderder. En dan niet door een printje te maken, maar door echt het meubel een letter te laten zijn. Niet goedkoop maar wel mooi: www.tabisso. com

Book with no pictures Hoog op mijn verlanglijstje staat het kindervoorleesboek Book with no Pictures van B.J. Novak. Het begeleidende filmpje ging de afgelopen weken viral en laat op een fantastische manier zien hoe kinderen door tekst en voorlezen geboeid kunnen blijven. Kijk zelf op thebookwithnopictures.com

Heb je ook iets gezien dat het vermelden waard is of wil je ergens op reageren, laat dan van je horen op www.inct.nl. Deze pagina is samengesteld door Elise de Bres van Van Lindonk & De Bres special projects. www.vldb.nl. Je kunt meer lezen op haar blog www.elisedebres.com en zij is ook te vinden op Twitter: www.twitter.com/boekgirl. Suggesties en ideeĂŤn kun je mailen naar elise@vldb.nl.

Cookbook book

Boekenkussens

Je neus

Zoals jullie wellicht weten, geef ik regelmatig kookboeken uit. Nu zijn we met Melk & Dadels genomineerd voor Kookboek van het Jaar :). Een aanrader voor iedereen die inspiratie haalt uit kookboeken is het Cookbook book van Phaidon. Prachtige klassiekers en moderne voorbeelden. Voor de kookboekliefhebber.

Kussens zijn er in alle soorten en maten: van speciaal gevormde kussens om lekker mee te lezen tot kussens met een printje van oude boeken op het overtrek. Deze kussens zijn echt boeken, alleen zacht. Je kunt ze kopen bij www. thinkgeek.com/product/1545/. Je hebt drie klassiekers: Alice in Wonderland, Treasure Island en Sherlock Holmes.

Wil je liever iets te ruiken cadeau doen aan een boekenliefhebber, dan is dat ook mogelijk. Zo kwam ik een vast heerlijk parfum tegen met de naam Paper Passion, a perfume for book lovers (bij de parfumwinkel). Maar je kunt ook deze geurkaars met een boekenluchtje geven of vragen (te verkrijgen op Etsy).

inct 6-2014

Boeken

tekst Hans van der Klis

Eileen Gittins, CEO van Blurb

’Selfpublishing betekent niet dat je alles zelf moet doen’ Blurb was jarenlang vooral bekend als selfpublishing-platform voor fotoboeken, maar dat is snel aan het veranderen, vertelt oprichter en CEO Eileen Gittins. Blurb heeft een expertgroep van zestig geselecteerde redacteuren en vormgevers samengesteld. Die gaan Blurb-klanten helpen hun boekprojecten vaker tot een goed einde te brengen. Je zou het bijna vergeten, nu het in de kranten bijna dagelijks over start-ups als AirBnB of taxi-app Uber gaat, maar ooit, in 2006, was het selfpublishing-platform Blurb ook zo’n veelbelovend hightechbedrijf. Het concept van het platform was gebaseerd op de nieuwe mogelijkheden van internet, dat zich destijds nog maar net hersteld had van het

Blurb heeft zichzelf nooit als platform voor fotoboeken gezien uiteenspatten van de gigantische bubbel van enkele jaren eerder. Eileen Gittins, oprichter en CEO van Blurb, kan niet ontkennen dat ze af en toe met enige jaloezie toekijkt hoe de nieuwe start-ups plotseling tot het lievelingetje van de media uitgroeien. ‘Vaak hebben ze nog niet eens een goed werkend product, laat staan een fatsoenlijk verdienmodel’, zegt ze. ‘Dat steekt wel eens, maar aan de andere kant: zo werden ook wij verwelkomd, toen wij in 2006 begon-

inct 6-2014

nen.’ Bovendien moeten al die start-ups nog maar verwezenlijken wat Blurb voor elkaar heeft gekregen: acht jaar na oprichting schrijft het bedrijf alweer geruime tijd zwarte cijfers en heeft het bedrijf zo’n 120 mensen in dienst.

Digitale fotografie Het Amerikaanse selfpublishing-platform, dat ook een Nederlandse site in de lucht houdt, heeft die goede cijfers voor een belangrijk deel te danken aan de digitale fotografie, vertelt Gittins. ‘Toen wij in 2006 live gingen was ons geluk dat er dat jaar voor het eerst meer digitale fotocamera’s dan analoge fotocamera’s werden verkocht. Opeens hadden de mensen talloze digitale foto’s tot hun beschikking. Die hadden ze stuk voor stuk kunnen afdrukken, maar het was natuurlijk veel gemakkelijker om er in één keer een album of een boek van te maken. Dat heeft ons in die eerste fase ongelooflijk geholpen.’

e-Books Toch heeft Blurb zichzelf nooit als platform voor fotoboeken gezien. Wat dat betreft was de opkomst van de e-books, die tweeënhalf jaar geleden

in de Verenigde Staten hun echte doorbraak beleefden, een geschenk uit de hemel, vertelt Gittins. ‘De e-books waren de tweede golf waarop wij konden meesurfen’, zegt ze. ‘Dat hing samen met de komst van de iPad. Toen Apple zijn API (application programming interface) opende, konden wij nieuwe software speciaal voor e-books ontwikkelen. Dat werd Bookwrite, een programma dat zowel communiceert met MacOs als met Windows. Deze software maakt het heel gemakkelijk om zelf e-books vorm te geven en te uploaden.’ Blurb-gebruikers kunnen bovendien met een en hetzelfde bestand voor twee producten kiezen: ze kunnen er zowel e-books als papieren boeken van laten maken. ‘Dat is een tool die door onze gebruikers ongelooflijk op prijs wordt gesteld. Natuurlijk wil je die beide mogelijkheden hebben als je een boek uitbrengt. En dan maakt het echt niet uit of het een roman is, een jaarverslag of bijvoorbeeld een lookbook van een ontwerpbureau. Een van de meest succesvolle boeken op Blurb van de laatste tijd, The Science of Social, is gemaakt door een bedrijf met de naam Lithium. Dat is in feite een white paper waarmee zij in hun markt thought leadership willen claimen. Ze hebben het verspreid onder hun eigen relaties, maar ze verkopen het ook. Klanten kunnen zowel een e-bookversie als een papieren editie bestellen.’ Sinds mei dit jaar is Blurb bovendien actief in de productie van publishing on demand (POD)-tijdschriften, na de overname van Magcloud van HP. En

kort geleden heeft het bedrijf zes mensen in dienst genomen van de failliete startup Graphicly, dat zich focuste op e-bookversies van stripverhalen. Vier van deze nieuwe werknemers zijn techneuten, de andere twee zijn actief in business development. Gittins heeft een van deze twee de opdracht gegeven te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor samenwerkingsverbanden met nieuwe start-ups in Silicon Valley. De ander heeft een goed netwerk in Hollywood, waar zijn vader voor het bedrijf werkt dat de rechten op de Batman-films heeft. Die moet onderzoeken of er in Hollywood of daarbuiten interesse is in de nevenrechten van de bestsellers van Blurb.

Expertgroep Een andere ontwikkeling die Blurb kan helpen het imago van fotoboekenplatform van zich af te schudden is de lancering van een expertgroep, die in de komende weken gestalte moet krijgen. ‘Om dat in een kader te plaatsen, is het misschien goed om een gevleugelde uitspraak van ons nog eens te noemen: zelfs wanneer je voor self-publishing kiest, betekent dat nog niet dat je alles zelf hoeft te doen’, aldus Gittins. ‘Je kunt niet uitblinken in zowel het schrijven, de redactie als de vormgeving van het omslag. Wij gaan onze auteurs in contact brengen met een groep zeer getalenteerde mensen: redacteuren en ontwerpers. Deze dienst is nieuw en op dit moment (eind oktober, red.) hebben wij er nog niet eens een naam voor bedacht. Met de hulp van een aantal

mensen van toonaangevende uitgeverijen in New York hebben wij in totaal zestig mensen geselecteerd, die elk een profielpagina krijgen op onze site. Daarop kunnen zij vertellen welke projecten zij hebben gedaan en wat hun ervaring is. Het zijn dus geen starters die graag eens een boek zouden redigeren, maar gearriveerde, kwalitatief hoogstaande mensen. We willen onze klanten ook niet overvoeren met vijfhonderd kandidaten, zoals je vaak ziet in freelancerspools. Dat is te veel, dan zie je door de bomen het bos niet meer. Daarom hebben we ervoor gekozen zestig mensen persoonlijk te selecteren.’

Het is moeilijker om een boek te maken dan veel mensen denken Deze service, die deels doet denken aan de opzet van het Nederlandse Brave New Books, is gratis voor beide partijen: zowel de experts als de boekenmakers. ‘Wij zullen ze aan elkaar voorstellen, maar daarmee is onze rol uitgespeeld. Als ze besluiten met elkaar in zee te gaan, kunnen ze de besprekingen buiten Blurb om voortzetten. Onze enige doelstelling is de mensen met elkaar in contact brengen. De reden dat we dit doen, is dat het moeilijker is om een boek te maken dan veel mensen denken. We

hebben bij een ander bedrijf gezien dat veel mensen die zelf een boek willen maken, op een zeker moment afhaken. Het is statistisch niet helemaal verantwoord wat ik nu zeg, maar zij konden in hun gegevens zien dat slechts 10% van degenen die aan het proces van een boek maken beginnen, het ook daadwerkelijk afmaken. Als zij één expert van buiten inhuurden, een redacteur of een vormgever, bleek het aantal mensen dat de eindstreep haalde tot 20 à 30% te stijgen. En als zij twee mensen van buiten inhuurden, bleek opeens 90% van de mensen het project af te maken. Kennelijk groeit de motivatie door de betrokkenheid van die twee buitenstaanders zodanig, dat de meeste mensen hun boek dan wel kunnen publiceren.’ Dat zou voor de auteurs die bij Blurb willen publiceren een geweldige stimulans kunnen zijn, stelt Gittins. ‘Wij staan achter onze auteurs. Ons belang is dat het boek af komt en dat er zoveel mogelijk exemplaren per titel worden verkocht.’ De betekenis voor de Nederlandse markt is nog gering, erkent Gittins, hoewel Blurb dankzij de distributieovereenkomsten met Amazon en Ingram wel degelijk een goed platform kan zijn voor Nederlandstalige auteurs. Maar het zal nog wel even duren voordat Blurb gaat denken aan een Nederlandse expertgroep. Gittins staat open voor het idee, benadrukt ze, zoals ze ook wel eens in gesprek zou willen met Bol.com als dominante marktpartij. ‘Why not?’

inct 6-2014

Op de website van inct, inct.community, vindt u dagelijks nieuws over de branche, achtergrondinformatie, kennis en duiding, kortom alles wat u als uitgeefexpert nodig heeft om bij te blijven. Op deze pagina’s in inct.magazine staat een selectie van wat er allemaal te vinden is op inct.nl.

Nieuws voor iedereen Elke werkdag vindt u op inct.nl het laatste nieuws over het uitgeefvak, met zo nu en dan een uitstapje naar de wereld van de boekverkopers en de entertainmentindustrie. Economisch nieuws, nieuwe diensten en producten, carrièrestappen en internationale ontwikkelingen. Inct houdt de vinger aan de pols: u hoeft alleen regelmatig even langs te surfen om volledig op de hoogte te blijven.

Geef uw mening De redactie van inct is benieuwd naar de mening van uitgeefexperts over de trends en ontwikkelingen in het vak. Daarom hebben we regelmatig een nieuwe poll op de site staan. Bij een poll is het alleen mogelijk om te kiezen uit de gegeven opties. Wie een mening wil toelichten, extra informatie wil delen of alternatieven wil bieden, kan bijvoorbeeld gebruikmaken van de

toegankelijk: bladerend door directory’s per onderwerp, via de zoekfunctie en via de inct.easyreads. Staat het antwoord op uw vraag nog niet in de inct.kennisbank? Laat het ons weten. Wij zorgen dat het artikel er komt of brengen u in contact met een expert.

Recent zijn bijvoorbeeld de volgende kennisbankartikelen verschenen: Wat is Open Access Niet de lezer betaalt om informatie te ontvangen, maar de auteur om gelezen te worden. In de wetenschappelijke uitgeverij wint deze omkering van de waardeketen steeds meer terrein. Niet opscheppen, maar vertellen Commerciële partijen leveren steeds vaker artikelen aan, de zogeheten branded content. Hoe maak je artikelen die zowel voor de betalende partner als de lezer interessant zijn? Een plaatje zegt meer dan duizend getallen Een infographic is geen plaatje bij een verhaaltje, maar een afbeelding die zelf een verhaal vertelt. Een verhaal over gegevens. Hoe maak je gegevens geschikt voor zo’n presentatie en hoe maak je er een infographic van?

reactiemogelijkheid die onder elk artikel staat. Ook een e-mail naar redactie@inct.nl of een bericht via Twitter (@inct) is altijd welkom.

Vakkennis Vakkennis is essentieel voor iedere uitgeefexpert. De inct.kennisbank is op verschillende manieren

inct 6-2014

Dieper inzicht met multichanneltrechters in Google Analytics Voordat een bezoeker een aankoop doet, zich inschrijft of lid wordt, is deze meestal buiten de site al heel wat keren het merk, het product of de aanbieder tegengekomen. Multichanneltrechters helpen deze voorgeschiedenis in kaart te brengen, zodat de weg naar conversie verbeterd kan worden.

Alle artikelen in de inct.kennisbank zijn geschreven door de kennispartners en redacteuren van inct. Kennispartners Boek.be • Elise de Bres / VLDB special projects • Aad Kamsteeg / Diderot Track BV • Femke Leemeijer • Hermien Meijnen / GOC • Ian Muller / Windkracht62 • Real Concepts Group • KBb • Jord van der Zwaag / Van der Zwaag Management & Advies Redactie Michiel Hatenboer • Dirkjan van Ittersum• Jeroen Kans • Hans van der Klis • Marloes de Moor • Peter van Peer • Frank Veerkamp

Een site optimaliseren voor alle apparaten Responsive design is de eerste stap in het proces om sites er op alle apparaten goed uit te laten zien. Bij de vervolgstappen is er ook een taak voor de redactie weggelegd. Wordt digitaal anders gelezen dan print Condé Nast heeft onderzocht of de lezer is veranderd door de komst van digitale media. Dat valt mee, maar de relatie tussen uitgeverij en klant is wel heel anders.

Easyreads Inct.easyreads zijn selecties van kennisbankartikelen rond een hot topic, samengesteld door de redactie van inct. De meest recente easyreads gaan over de volgende onderwerpen. Hoe werkt contentmarketing? Wat is contentmarketing en hoe ga je er als uitgever en redactie verantwoord mee om? Publicaties verrijken In digitale publicaties kan meer dan op papier. Wat is mogelijk en wat is verstandig?

Trends & topics Tien maal per jaar verschijnt een nieuwe aflevering van inct.trends&topics. Dit digitale magazine is te lezen en downloaden op inct.nl en in de Tablistoapp. Hierin bespreken de vaste redacteuren van inct de ontwikkelingen van de voorafgaande maand op het gebied van boeken, magazines, apps, web en digitaal lezen.

Uw partner in contentbeheer

www.lineup.nl

eBookKast_mMemo.indd 1

29-11-2011 15:25:11 inct 6-2014

www.pwc.nl/media

Leiden door verleiden De mediaconsument van nu laat zich niet eenvoudig verleiden. Hij wil altijd en overal over relevante en unieke content kunnen beschikken. Om klanten aan zich te blijven binden zullen mediabedrijven hun businessmodel moeten herzien. Actuele kennis van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen is daarbij onontbeerlijk. Voor veel spelers in de mediasector is het lastig de gewenste omslag op eigen kracht te realiseren. Daarom zijn nieuwe, wisselende samenwerkingsverbanden noodzakelijk. Alleen door dergelijke samenwerkingen aan te gaan kun je de consument de meerwaarde bieden die hij verwacht. En dat biedt kansen. Want zolang die meerwaarde wordt geleverd, is de consument graag bereid hiervoor te betalen. PwC helpt u graag uw kansen op een leidende positie in de mediasector te vergroten. Wij zetten onze sectorkennis in door op strategisch niveau met u mee te denken en uw organisatie te begeleiden bij de digitale transformatie.

Kom verder op pwc.nl/media Sander Kranenburg 088 792 53 09 sander.kranenburg@nl.pwc.com

Digitaal lezen

Tekst: Michiel Hatenboer

Bang voor de pitbull? Niet iedereen Amazon komt naar Nederland

Vanwege de hoogoplopende conflicten tussen Amazon en uitgevers in met name de VS en Duitsland is in Nederland het beeld ontstaan dat Amazon alleen maar marges afknijpt en uitgevers prijsverlagingen oplegt. Het zou een soort pitbull zijn die zich in ons land gelukkig nog niet had laten liet zien. Maar begin november was het dan toch eindelijk zover. Amazon.nl is er en verkoopt uitsluitend elektronische boeken. De belangrijkste Nederlandse uitgevers bieden er hun boeken te koop aan en de prijzen van de e-books zijn niet lager dan die bij Bol.com. Toch heeft de komst van Amazon wel effect op de Nederlandse markt. De Russische directeur Kindle Content Europe van Amazon, Arkady Vitrouk, was een dag na de introductie van de Nederlandse site met Daniel Ropers van Bol.com te gast op het e-bookevent van CB Logistiscs, dat de distributie verzorgt van vrijwel alle e-books in ons land. Vitrouk zei dat het succes van het Kindle-platform in de Angelsaksische landen vooral te danken is aan het feit dat de e-books er fors goedkoper zijn dan de papieren boeken. ‘Wij dwingen een lagere prijs niet af in onze contracten met uitgevers. Het is geen doel op zich om goedkoop te zijn. Maar het is wel essentieel voor succes.’ De topman van Amazon waarschuwde voor piraterij als de boeken te duur zijn of – nog erger – helemaal niet digitaal worden aangeboden: ‘In Spanje is nog niet de helft van de boeken uit de top 50 verkrijgbaar als e-book. Het land is koploper in piraterij.’ Ook het uitstellen van de e-book-release is volgens Vitrouk onverstandig: ‘Uit onze ervaring is gebleken dat uitstel de

piraterij stimuleert. Uitgevers hebben dat ook gemerkt. Inmiddels verschijnt in de VS dan ook 98% van de e-books simultaan met het papieren boek.’

Nederland loopt achter Amazon ziet in Nederland goede groeikansen voor de online boekenmarkt. Vitrouk: ‘In de Verenigde Staten steeg de verkoop bij Amazon tussen 2008 en 2012 van 2,7 naar 4,0 miljoen boeken per jaar, bij een dalende landelijke tendens. Eigenaren van een Kindle kopen meer boeken, zelfs meer papieren boeken. In de VS duurde het vier jaar voordat Amazon meer e-books verkocht dan papieren boeken, in het Verenigd Koninkrijk duurde het twee jaar. Duitsland, Frankrijk en Nederland staan nog maar aan het begin van een snel stijgende curve.’ ‘Elektronische boeken zijn hier duur, ook ten opzichte van andere Europese landen. Nog maar 5% van de verkochte boeken is een e-book. Ook het digitaliseren van de catalogus gaat erg langzaam. Slechts 43% van de

Arkady Vitrouk (links) en Daniël Ropers (tweede van rechts) op het e-book event

boeken bij CB Logistics is ook als e-book beschikbaar. Wij zijn naar Nederland gekomen om te helpen de achterstand in te lopen. Met een hoog inkomen per inwoner en veel eigenaren van smartphones, tablets en e-readers is er een groot potentieel.’ Bol.com’s directeur Daniel Ropers pleitte voor het verlagen van het btw-tarief op elektronische boeken, waardoor de consumentenprijs ruim 10 procent zou dalen, zonder dat het de uitgever een cent kost. Ook het toestaan van een combinatieprijs voor een papieren en elektronische editie zou volgens Bol.com een stimulans betekenen voor de verkoop van het e-book.

Uitgevers doen mee Jorrit van der Meulen, Vice President Amazon Kindle Europa, vertelde aan MT.nl dat het bedrijf pas in juni is gaan onderhandelen met Nederlandse uitgevers: ‘Het ging heel snel. Alle grote uitgeverijen zijn nu aan boord en daarnaast hebben we veel, maar niet alle, kleine en middelgrote

inct 6-2014

Nederlandse uitgeverijen aan ons weten te binden.’ Sander Knol van Xander uitgevers heeft niet lang getwijfeld: ‘Ten opzichte van onze auteurs is het mijn verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor zo breed mogelijke distributie. De voorwaarden en impact heb ik natuurlijk wel zeer goed bekeken.’

De grote meerderheid is over de streep Geen van de partijen is bereid om details over hun overeenkomst wereldkundig te maken. Gezien het aantal uitgevers dat het contract heeft getekend lijkt het dat het niet de ‘verregaande condities ten nadele van de uitgever’ bevat, zoals Joost Nijsen van Uitgeverij Podium meldde in NRC Handelsblad. In ieder geval kunnen de uitgevers zelf de verkoopprijs van hun boeken in de Kindle Store vaststellen. Er is ook geen maximumprijs. Voor Marc van Gisbergen van Uitgeverij Amber waren de hoge marge en de lange betalingstermijn wel reden om niet in zee te gaan met Amazon. Media-advocaat Hans Bousie, die enkele kleine uitgevers heeft geadviseerd bij het aangaan van het contract met Amazon, merkte in NRC Handelsblad op dat ook kleine uitgevers bij Amazon eisen kunnen stellen. Zo bedingt het bedrijf dat de uitgever nooit een hogere prijs mag vragen voor een e-book dan voor de papieren editie van dat boek. Uitgevers kunnen

inct 6-2014

dan een uitzondering bedingen voor speciale acties rond het papieren boek. Bousie raadt uitgevers ook aan om de termijn van het contract met Amazon goed te overwegen. Als de uitgever tevreden is, kan hij een lange termijn bedingen, als hij of zij niet tevreden is kan een korte termijn beter passen. Ook hierbij speelt het pitbullimago Amazon een rol. Uitgevers in andere Europese landen zouden namelijk bij verlenging van het contract zijn gedwongen om lagere marges en striktere voorwaarden te accepteren. Hoewel de grote meerderheid over de streep is, doen nog niet alle Nederlandse uitgevers mee. Van de 36.000 e-books die geleverd kunnen worden door CB Logistics zijn er 20.000 verkrijgbaar op Amazon.nl. Er zijn dus nog wel wat uitgevers te gaan.

Aan boeken blijven denken Heel belangrijk voor de uitgever zijn de investeringen die Amazon doet in het bereiken van potentiële kopers. Arkady Vitrouk: ‘We moeten ervoor zorgen dat klanten blijven denken aan boeken. Wij geven miljarden dollars uit aan de ontwikkeling van algoritmen die klanten relevante aanbiedingen doen. Het is een uitstekend middel om mensen meer te laten lezen. En het werkt in ieder geval in de VS, dus waarom niet hier. We gaan ook zeker door met het optimaliseren van de algoritmen, want als de selectie niet goed is dan stoot dat kopers af. Uitgevers bieden we de mogelijkheid van ‘co-op placement’, waarbij zij een plek kunnen kopen op de plank met

aanbevolen boeken voor de juiste doelgroep.’

Eigen content Amazon is in ons land ook op zoek naar eigen content, met Kindle Direct Publishing. Via KDP.amazon.nl kunnen onafhankelijke auteurs en kleine uitgevers hun e-books aanbieden in de Kindle store. Ze ontvangen daarvoor tussen de 35 en 70 procent aan royalty’s. De boeken zijn binnen 24 uur te koop op Amazon.nl en in alle andere landen met een Kindle Store. In de Verenigde Staten hebben al enkele onafhankelijke schrijvers via KDP bestsellers geproduceerd, vooral met boeken van minder dan drie dollar. Amazon wil nog niet vertellen of het ook Kindle Scout (self-publishingtalent ontdekken) en Kindle Unlimited (voor $ 9,99 per maand zoveel lezen als je wilt) in Nederland introduceert. Die laatste dienst is bijna helemaal gevuld met de eigen content van Amazon, want ook in de VS willen daaraan nog maar weinig uitgevers meewerken, uit angst zich helemaal aan het bedrijf te moeten overleveren. Misschien is het gevaar van Amazon niet de prijsconcurrentie, maar het losweken van auteurs bij de uitgevers. Daarmee dwingt het bedrijf uitgevers om iets fundamenteel te veranderen aan de relatie met hun schrijvers. Een auteur die alles zelf doet en via Amazon publiceert, houdt immers meer over. Zo bijt de pitbull de uitgever uiteindelijk misschien toch nog van achteren in de nek.

STRATEGIE

COACHING

C R EAT IE

REALISATIE

www.realconcepts.nl

Effectief voor alles, vóór alles effectief Real Concepts is uw ondersteunende strategische partner en coach voor uw management- en verkoopteams. Wij denken strategisch mee, ontwikkelen creatieve concepten, en realiseren ook nog eens het optimale eindproduct. Dit kan een maatwerk training zijn, een nieuwe website, een reclamecampagne, bedrijfsvideo of uw bedrijfsdrukwerk. Kortom: voor ondersteuning bovenop of naast uw kernactiviteiten…. Wij zijn effectief voor alles en vóór alles effectief!

REAL CONCEPTS STRATEGIE

COACHING

CREATIE

REALISATIE

Merkbaar sterk in strategie & communicatie

Lex Bosmann 3, 6921 EX Duiven Real Concepts BV - Stenograaf 3 Duiven - 026-3190160Stenograaf - www.realconcepts.nl Directeur M +31 (0)6-51262237 E lex@realconcepts.nl

Postbus 152, 6920 AD Duiven T +31 (0)26-3190160 W www.realconcepts.nl

Marktontwikkelingen

tekst Dirkjan van Ittersum

Een goede boektrailer verhoogt de verkoop Video verkoopt nu eenmaal beter dan tekst of foto’s Filmliefhebbers kijken graag naar trailers om alvast een voorproefje van de film te krijgen. Na de filmtrailer wint nu ook de boektrailer aan populariteit. Met een video hopen uitgevers potentiële kopers warm maken voor een verhaal. Op Bol.com en Ako.nl zijn al 2500 Nederlandse boektrailers te vinden. Het fenomeen boektrailer is niet nieuw. Het is komen overwaaien uit de Verenigde Staten waar het al meer dan tien jaar bestaat. Nederland loopt nog wat achter op dit vlak, maar toch zijn er verschillende titels waarbij een video is gemaakt. Recent nog maakte Michael Pylarczyk met zijn debuutroman Dansen in de hemel een succesvolle boektrailer, waarin bekende Nederlanders stukken voorlazen uit het boek.

Spannende muziek Er zijn verschillende soorten boektrailers. Met name in Amerika lenen ze veel elementen uit de filmtrailer. Het

geheel ademt een cinematografische sfeer met acteurs, spannende muziek en een voice-over. De argeloze kijker zou geloven dat het een trailer voor een film is, ware het niet dat op het einde de melding ‘Nu verkrijgbaar in de boekhandel’ prijkt. Amerikaanse boektrailers bestaan ook opvallend vaak uit animaties. Dergelijke trailers vergen een flink budget. Er zijn ook trailers waarin de auteur een fragment voorleest, vaak voorzien van bijpassende beelden. Een goed Nederlands voorbeeld is het boek Hemelvaart van Judith Koelemeijer, waarin ze terugblikt op de tragische

Hieraan moet een goede boektrailer voldoen 1. Wees informatief. Geef op zijn minst een idee van wat de lezer van het boek kan verwachten. Maar verklap het verhaal niet! 2. Hou het kort. Zeker onder de twee minuten. Anderhalve minuut is beter. 3. Negen van de tien keer is er geen budget voor een goede regisseur of acteurs. Om amateurisme te voorkomen: gebruik geen alternatieven in de vorm van het neefje van de buren.

inct 6-2014

4. Kijk sowieso uit met acteurs: ze zorgen ervoor dat de lezer een beeld krijgt bij de karakters. Dat geeft de lezer dus minder ruimte om zelf een beeld bij het verhaal te verzinnen. 5. Maak geen samenvatting van het boek. Zet de sfeer van het boek neer. 6. Toon de cover niet gedurende de hele boektrailer, maar alleen op het eind met de tekst ‘Nu verkrijgbaar’. 7. Altijd uitkijken met humor: voor je het weet wordt het flauw.

dood van een schoolvriendin. We horen in de video de auteur een deel van het verhaal lezen. Tegelijk worden relevante beelden getoond, onder meer foto’s van de fatale vakantie en een krantenbericht. Ongetwijfeld is hier minder budget in het spel geweest, maar het resultaat is prima.

Bol.com Uitgevers kunnen hun boektrailers natuurlijk op YouTube zetten, maar veel effectiever is het om ze bij de online boekhandels te plaatsen. Daar zitten tenslotte de klanten. Als een Nederlandse uitgever zijn boektrailers op Bol.com wil zetten, komt hij al gauw uit bij AuthorizedVideos. Dit bedrijf heeft deals gesloten met de grote Nederlandse online boekhandels. Uitgevers kunnen op de site van AuthorizedVideos hun video’s plaatsen, waarna ze volautomatisch worden doorgezet naar onder meer Bol.com, Ako.nl, ECI.nl en Cosmox.nl. Voor uitgevers is het plaatsen van video’s gratis. Winkels die de video’s plaatsen betalen AuthorizedVideos. Volgens account manager Joost Hultink zijn de resultaten positief. ‘Video verkoopt nu eenmaal beter dan tekst of foto’s. De conversie stijgt met

Voor Hemelvaart van Judith Koelemeijer maakte uitgeverij Atlas Contact een boektrailer met relevante beelden en Amerikaanse uitgeverijen maken voor young adult

een gesproken tekst

boeken graag filmtrailers, zoals voor The Selection

door de auteur.

van Kiera Cass.

De boektrailer bij het boek van Michael Pilarczyk, hier op de site van ECI.

Met minimale middelen een boektrailer, hier voor het boek Sjeumig van Pepijn Lanen. Gebruik een iPhone om te filmen.

10 tot 35%. In sommige gevallen nog meer, tot wel 64%. Maar dan zijn boek, trailer en media perfect op elkaar afgestemd.’ Hij benadrukt dat de video inhoudelijk wel goed bij het boek moet passen.

Geef de schrijver een podium door hem een korte inleiding bij een boek voor te laten dragen of een of twee pagina’s voor te lezen. In minder dan een half uur heb je een fantastische trailer bij een boek. Zo breng je lezer en schrijver dichter bij elkaar.’

Filmische trailers Volgens Hultink is er bij bijna alle soorten boeken wel een video te bedenken. ‘Onlangs zaten we bij Boom uitgevers,’ geeft hij als voorbeeld. ‘Zij hebben niche-boeken gericht op psychologie en filosofie. Daarbij past een presentatie waarin de auteur diepgang geeft aan een boek. De auteur gaat als het ware in gesprek met de potentiële koper. Aan de andere kant heb je boeken van bijvoorbeeld Dan Brown, bekend van De Da Vinci code. Zijn boeken lenen zich perfect voor filmische trailers. Zulke trailers brengen de consument al helemaal in de sfeer van het boek.’ Het maken van een video hoeft niet duur of ingewikkeld te zijn, zegt Hultink. ‘Juist intieme video’s, opgenomen met een mobiel, scoren hoog. Iedereen draagt tegenwoordig een smartphone bij zich. De camera’s hierop zijn van betere kwaliteit dan veel huis-tuin-en-keuken-handycams.

Niet te porren Een goed voorbeeld van een boektrailer die met minimale middelen is gemaakt, is die voor Sjeumig van Pepijn Lanen. Hultink: ‘Wij merkten

Voor uitgevers is het plaatsen van video’s gratis dat dit boek erg veel door de consument werd bekeken. Wij hebben de uitgever benaderd en deze had een kwartier later al een video opgenomen waarin Kees van Kooten twee pagina’s uit het boek voorlas. De video was een hit!’

voor internetvideo’s. Maar je ziet ze wel in kranten en op televisie. Waarom geen persoonlijke boodschap van de auteur die hem dichter bij de consument brengt? Een schrijver moet toch juist in staat zijn, om – voordat hij zijn video gaat opnemen – een aantal vragen aan zichzelf op papier te krijgen. Bovendien: werkt een video niet, dan vervang je hem snel door een andere video. Dit is in een paar tellen gebeurd en het wordt automatisch aangepast op alle aangesloten websites.’

Dansen in de hemel Gevraagd naar succesverhalen, verwijst Hultink naar het eerder genoemde Dansen in de hemel van Michael Pilarczyk. ‘In onze systemen zagen we dat zijn boek ontzettend veel werd bekeken. Wij hebben hem benaderd. Hij bleek drie mooie video’s te hebben gemaakt die hij alle drie via ons systeem heeft gedeeld. Vervolgens werd in bijna zeventig procent van de gevallen de video bekeken. Dat is een ratio die we nog niet eerder hadden gezien.’

Hultink signaleert nog een tweede probleem bij uitgevers. ‘Ze denken vaak dat auteurs niet zijn te porren

inct 6-2014

In 2014 verzorgt boekhistoricus Erik Kwakkel een column voor dit magazine. Hij belicht steeds een opvallende overeenkomst tussen de middeleeuwse en moderne boekenbranche. Dit is de vierde en laatste aflevering.

Paperback Een middeleeuws boek landt gewoonlijk met een plof op je bureau. Dit komt niet alleen doordat de bladzijden van perkament zijn gemaakt, maar ook doordat de platten – het equivalent van het omslag – bestaan uit eikenhout. Zo’n middeleeuwse ‘hardback’ woog behoorlijk wat en was bovendien relatief arbeidsintensief om te maken. Eerst werden alle katernen op perkamenten riempjes genaaid. Die riempjes werden vervolgens door de platten heen geleid, door speciaal geboorde gaten. Die gaten werden daarna gedicht met houten wigjes, die ervoor zorgden dat de riempjes stevig vast kwamen te zitten. Zelfs nu, na eeuwen van gebruik, zitten de katernen nog stevig in de band – wat je van veelgelezen moderne boeken niet altijd kan zeggen.

Erik Kwakkel is boekhistoricus aan de Universiteit Leiden. Hij vertelt over middeleeuwse boeken in Quest Historie en op zijn blog Medievalbooks.nl.

inct 6-2014

In de late middeleeuwen kregen zulke manuscripten met houten platten concurrentie van een ander type boek, dat wel als ‘paperback’ kan worden aangemerkt. Op deze foto is goed te zien hoe het omslag eigenlijk niet meer is dan een eenvoudig stuk gevouwen perkament – ‘parchmentback’ zou eigenlijk een veel betere benaming zijn. Aan de randen krult het naar buiten, vermoedelijk door intensief gebruik, waar ook de verweerde en gevlekte buitenkant op wijst. Dit boekje is vaak en lang door iemand vastgehouden. Dat is niet zo vreemd als je weet dat het de Regel van Benedictus (in het Nederlands) betreft. Deze tekst werd inderdaad veelvuldig gelezen door monniken, omdat het alle dagelijkse kloosterroutines in detail beschreef.

Net zoals tegenwoordig is de paperback een goedkoper boek dan de hardback. Er kwam geen hout meer aan te pas, wat zowel de materiaal- als productiekosten deed dalen. Bovendien kregen de boekenmakers in de late middeleeuwen de

Dit boekje is vaak en lang door iemand vastgehouden beschikking over papier, waardoor de prijs nog eens verder daalde. Het boek op deze foto is dus in meerdere opzichten kostenbesparend geweest voor de gebruiker. Die koos voor een papieren afschrift, voorzien van een simpele omslag in plaats van de duurdere variant met houten omslag en perkamenten binnenwerk. Maar er was ook nog een ander voordeel aan dit nieuwe type boek: dankzij het gebruik van papier en de afwezigheid van hout verminderde het gewicht van het boek, waardoor de lezer het boekje gemakkelijk en lang in één hand kon vasthouden. Economische motieven gaan gepaard met praktische overwegingen: ook in dat opzicht is dit oude object erg modern.

Foto (van de auteur): Leiden, Universiteitsbibliotheek, BPL 2483 (15de eeuw).

inct 6-2014

De drukschakelaar in uw communicatieketen BDUprint l Postbus 67 l 3770 AB Barneveld l Telefoon: 0342 - 494 331l Twitter: @BDUprint l www.bduprint.nl

kranten vakbladen

“Om in een complex project met de juiste snelheid tot het gewenste resultaat te komen heb je een partij nodig waarop je kunt vertrouwen. Socho_IT is zo’n partij.”

magazines boeken

Frans te Riele | Hoofd Media CROW

online

www.socho.nl

Huizermaatweg 586 | 1276 LN Huizen | tel: 035-6720 621 | info@socho.nl

SuM geeft de mogelijkheid om ook uw product in abonnementsvorm aan te bieden. Het is dé oplossing voor georganiseerd abonnementenbeheer.

Volledige integratie met MS Dynamics CRM.

Subscription Management voor CRM Deze CRM add-on biedt u de mogelijkheid om abonnementen in Microsoft Dynamics goed en eenvoudig te beheren.

PROBEER! 30 dagen gratis

De kosten van SuM zijn laag en vooraf bekend. Ook voor het MKB een toegankelijke oplossing.

Met SuM kunt u uw relatiebeheer verbeteren en terugkomende inkomsten genereren.

@crmaddon_nl Kapelweg 5, Utrecht

The Netherlands

Phone: +31 (0)30 760 03 70

E-mail: support@crmaddon.nl

www.crmaddon.nl

inct 6-2014

Boeken

tekst David Huijzer, foto’s Anna Green

Sinds 1 juni van dit jaar leidt Paulien Loerts

Paulien Loerts, directeur Uitgeverij Singel 262

Uitgeverij Singel 262 weer als zelfstandige uitgeverij. De uitgeverij, die bestaat uit De Arbeiderspers, Athenaeum, Nijgh & Van Ditmar en Querido, werd door middel van een management buy-out losgemaakt van WPG Media. Een opmerkelijke stap: vanuit de betrekkelijke veiligheid van een groot concern weer op eigen benen. Of is het juist een stap die bij het ‘nieuwe uitgeven’ past? Paulien Loerts kijkt terug op een bewogen jaar en vertelt over haar ervaring in het boekenvak.

De tanker wordt weer speedboot inct 6-2014

We spreken af op het kantoor aan Singel 262 dat nog heel even als hoofdkantoor van de uitgeverijen zal dienen. Vanaf 1 januari moet een nieuw onderkomen in Amsterdam betrokken worden. Bij het ter perse gaan van dit nummer van inct.magazine was helaas nog niet bekend of dat Het Literatuurhuis wordt, het voormalige Felix Meritis. Hoe dan ook, de laatste maanden stonden vooral in het teken van de transitie van een concernonderdeel naar een volledig zelfstandige uitgeverij.

Het verleden Toen Paulien Loerts op haar 21ste terugkwam van een wereldreis liep ze eens binnen bij Boekhandel De Vries in Haarlem om te vragen of daar wellicht een baantje voor haar was.

Ik zit hier echt op mijn plaats: ik ben weer ondernemer

Tijdens haar studie politicologie (die ze overigens niet afmaakte) werkte ze op verschillende afdelingen bij De Vries. Daarna verhuisde ze naar Boekhandel Knijnenberg in Heemskerk, waar ze hoofd van de afdeling boeken werd. Met twee collega’s uit het vak maakte ze een businessplan om zelf te gaan ondernemen. Met zijn drieën kochten ze De Larense Boekhandel en daarmee zette Loerts op haar 25ste haar eerste stappen als zelfstandig ondernemer. Na een jaar of vijf vervolgde ze haar carrière bij het CPNB, waar ze projectleider werd en heel wat campagnes leidde. Een van de projecten die zij, samen met Henk Kraima, initieerde was De Boekmonitor. Weer een jaar of vijf later verhuisde ze naar de uitgeefbranche als manager marketing en verkoop bij Uitgeverij Singel 262. Uiteindelijk werd ze daar directeur. ‘Singel 262 had in vier jaar tijd vijf directies gehad, eigenlijk zochten ze iemand van buitenaf, maar uiteindelijk kwamen ze bij mij terecht.’ Via deze managementfunctie rolde ze bij WPG in de functie van ‘COO’: directeur operatie en innovatie. Hoewel ze die functie een paar jaar heeft vervuld, wist ze dat ze eigenlijk meer ondernemer dan bestuurder was en dat ze liever weer in de dagelijkse praktijk van het uitgeven wilde staan. Daarnaast miste ze de boeken en auteurs ‘Ik heb aangegeven dat ik graag terug zou willen naar de uitgeverij. Bij Singel 262 was Annette Portegies directeur en die wilde juist weer meer uitgever zijn. Dus de stap om hier directeur te worden zodat ook Annette weer kon doen wat ze het liefst wilde, was voor alle partijen een goede. Ik heb veel geleerd als bestuurder bij WPG, ik heb inzicht gekregen hoe het werkt bij publiekstijdschriften en in de educatieve sector, maar hier zit ik echt op mijn plaats: ik ben weer ondernemer.’ Als Loerts terugkijkt op haar jaren in de top van WPG concludeert ze dat het een mooie leerschool is geweest, maar het waren niet haar gelukkigste jaren. ‘Ik kreeg maar weinig voor elkaar. Ik ben van nature tamelijk direct. Ik probeerde natuurlijk wel om het politieke spel mee te spelen, maar eerlijk is eerlijk: dat is me niet gelukt.’

Zelfstandig Binnen een jaar nadat ze was teruggekeerd in de dagelijkse praktijk van het uitgeven kwam de ‘crisis’ bij WPG en volgden de noodzakelijke

inct 6-2014

reorganisaties. Het afgelopen jaar heeft WPG afscheid genomen van ruim 150 mensen, het vastgoed is verkocht en waar mogelijk is er bezuinigd. Toen eind vorig jaar bleek dat deze maatregelen niet afdoende waren, heeft de directie van WPG besloten om een aantal uitgeverijen af te stoten. Naast de uitgeverijen die Paulien Loerts overneemt, werden ook de tijdschriften J/M en Opzij, en uitgeverij Balans verkocht. ‘Per 1 juni zijn we als uitgeverij, met terugwerkende kracht, weer zelfstandig. Tot 1 januari 2015 kopen we nog diensten in bij WPG, daarna staan we echt helemaal op eigen benen.’ Per 1 januari verandert er veel binnen Uitgeverij Singel 262: alle systemen moeten vervangen worden. ‘De afspraak met WPG is dat we per 1 januari geen gebruik meer maken van hun diensten en systemen. We hebben er om meerdere redenen voor gekozen om in één keer alle systemen te vernieuwen: het is straks veel goedkoper, maar wat veel belangrijker is: we hebben dan zo snel mogelijk weer tijd om ons bezig te houden met ons eigenlijke werk: uitgeven.’

Als uitgevers moeten wij ook snel kunnen handelen Daarom moeten er nu wel keuzes gemaakt worden: welke systemen voor financiële administratie, productie en planning, crm en kantoorautomatisering komen er. Tegelijkertijd worden alle websites van de uitgeverij per 1 januari vernieuwd en komt er een nieuwe huisstijl. De verzelfstandiging was weliswaar ingegeven door de situatie bij WPG, maar het is volgens Loerts sowieso een goede stap. ‘De markt is heel beweeglijk en dat betekent dat wij als uitgevers ook snel moeten kunnen handelen. Dat gaat, denk ik, beter in een kleinere organisatie. Kijk naar het migratieproces dat we net besproken hebben. We maken nu een slag zodat we sneller beslissingen kunnen nemen. Binnen een concern als WPG duurt dit soort zaken veel langer.’

Van tanker naar speedboot Loerts heeft tegen de auteurs bij de aankondiging van de stap gezegd dat ze een ‘tanker waren en nu weer een speedboot worden’. ‘De schaal is nu goed’, vindt Loerts. ‘We doen zo’n € 10 miljoen per jaar met 35 mensen. Dit is een prettig formaat, we zouden niet veel kleiner moeten zijn en we moeten ook niet heel veel

Een uitgeverij hoeft niet in een marmeren paleis te zitten groter worden. Natuurlijk is groei prima, maar we moeten niet opnieuw een tanker worden. Nu hebben we een omvang waarbij we wel een fulltimer in dienst kunnen hebben die zich volledig met e-books en de marketing daarvan bezighoudt, als je kleiner bent is dat lastig.’ ‘Een uitgeverij hoeft niet in een marmeren paleis te zitten, we zijn tenslotte een creatief bedrijf. De jaren waarin winstmaximalisatie centraal stond zijn voorbij. Dat past ook niet bij een uitgeverij vind ik. Een gezond rendement voor literaire uitgeverijen zoals wij ligt volgens mij zo tussen de 6 en 8%. Dan doe je het gewoon goed.’ ‘De verkoop van literatuur daalt harder dan het gemiddelde. Het GFK-cijfer voor de boeken branche ligt nu op zo’n -10% voor 2014, voor literatuur is dat -13,5%. Wij plussen wel een heel klein beetje, dus we doen het op dit moment beter dan de markt. Maar voor de toekomst houden we wel degelijk rekening met een daling. Ik begroot de komende jaren een daling van 7%. Die moeten we natuurlijk deels compenseren met e-omzet. Maar de omzet uit digitaal gaat de daling niet helemaal compenseren, dus is het van belang dat we ook andere bronnen van inkomsten aanboren.’

Diversificatie De afgelopen jaren heeft de uitgeverij een aantal nieuwe activiteiten ontplooid die inmiddels allemaal bijdragen aan het resultaat. Linda Boeken in samenwerking met het succesvolle magazine LINDA. , het selfpublishing-platform Brave New Books en de Querido Academy. In die Querido Academy geven schrijvers en uitgeef-

inct 6-2014

professionals masterclasses. ‘We hebben bij al deze initiatieven eigenlijk vooral gekeken naar wat wij goed kunnen. Dat is auteurs begeleiden, en talent vinden en naar de markt brengen.’ Natuurlijk ben ik benieuwd naar hoe het eigenlijk met Brave New Books gaat. Het concept werd vorig jaar met bombarie gelanceerd en hield de gemoederen binnen het vak een tijd erg bezig, maar verdween daarna wat uit het spotlicht. ‘Het gaat heel goed met Brave New Books. Self-publishing heeft altijd al bestaan en als uitgever kunnen wij dat juist heel goed faciliteren. Wij verkopen diensten aan auteurs die zelf hun werk uitgeven en daarbij kunnen wij onze freelancers goed inschakelen. Zo bezorgen we hen in deze moeilijke tijden ook weer wat extra opdrachten.’

Het boekenvak is vaak erg naar binnen gericht

In de spiegel Als ik niet aan het werk ben, kook ik voor vrienden en eet ik met hen, werk ik in de tuin en in de kas, loop ik hard, kijk ik kunst of ben ik op reis. Mijn tip aan collega’s is: kijk vooral naar de kansen, focus niet op de beren op de weg. Nogmaals: wij uitgevers hebben goud in handen!

inct 6-2014

Loerts schuift even achter haar computer om precies te achterhalen hoe het er met Brave New Books voorstaat: ‘We hebben op dit moment exact 1673 titels leverbaar, als e-book en via printing on demand. 10% van de gebruikers van het platform neemt ook diensten bij ons af. Onderaan de streep levert dat dus gewoon winst op, net als de Querido Academy trouwens. Dat is wel zo prettig want zoals gezegd innoveren we om rendement te maken en om de verkoop daling van het papieren boek te compenseren. Ik wil ook niet bezuinigen op wat ik het hart van de uitgeverij noem: stevige redacties, uitgeefkracht en marketing. Om dat in stand te houden hebben we die externe omzet echt nodig.’

Out of the box ‘Ik probeer minder tijd in het boekenvak te besteden, en juist meer daarbuiten. Ik heb twee jaar geleden dan ook al mijn bestuursfuncties afgebouwd. Het boekenvak is vaak erg naar binnen gericht, iedereen kijkt naar elkaar en is heel kritisch op elkaar. Bijna alle nieuwe

initiatieven krijgen vooral negatieve commentaren. Ik heb besloten daar niet meer aan mee te doen, sterker nog: ik vind dat er juist heel veel goede nieuwe initiatieven zijn. Nog sterker: ik vind dat we goud in handen hebben.’ Daarbij is het heel verstandig om ook naar andere sectoren te kijken. Een mooi voorbeeld hiervan is volgens haar de samenwerking die Singel Uitgevers drie jaar geleden met de Nyenrode Universiteit is aangegaan. ‘Daar vertel ik een dag lang aan post-doc studenten over het boekenvak en de uitgeverij. Daarna krijgen zij de opdracht om nieuwe modellen te bedenken. Die plannen worden dan hier op onze uitgeverij gepresenteerd. De laatste keer werden er 14 plannen gepresenteerd, 11 daarvan zouden we zo iets mee kunnen doen. Daar zijn we nu dan ook serieus naar aan het kijken. Zo krijg je weer een frisse blik.’ ‘We zijn natuurlijk een stelletje alfa’s bij elkaar in de uitgeverij. Techniek is niet onze kracht, dus moeten we ons focussen op wat we goed kunnen en niet proberen beter te worden in techniek. We moeten slim samenwerken met die partijen dáár goed in zijn.’

zijn. Ik kan niets bedenken, maar Loerts wil nog wel wat zeggen over haar mede-investeerders. ‘Ik ben blij met Derk Haank als investeerder. Het is toch goed nieuws dat mensen die hun sporen verdiend hebben, willen investeren in ons vak? Kijk naar mensen als Boudewijn Poelmann (onder andere Scheltema en Nieuw Amsterdam) en Cees Wessels (Dutch Media). Dat zij investeren zegt ook iets over de kansen die de sector biedt. Derk Haank brengt daarbij ook zijn kennis over de business-to-businessmarkt in en daar leren wij veel van.’ Derk Haank en zijn financiële rechterhand Martin Mos hebben 49% van de aandelen en Loerts heeft zelf 51%. ‘Ik ben blut maar gelukkig,’ zegt ze lachend.

De toekomst Als ik haar de wat obligate vraag voorleg hoe de uitgeverij er over een paar jaar uit zal zien, neemt Loerts mij mee naar de vergaderzaal. Op een flipover staat de ambitie van de uitgeverij uitgeschreven. Ik mag van Loerts de sheet fotograferen en wat er op staat spreekt voor zich. We hebben het gesprek bijna afgesloten als Loerts hardop vraagt of we nog iets vergeten

inct 6-2014

A new way of interaction Klopotek STREAM – the new platform for user interaction across computers and portable devices! Focused on supporting key business processes in a smart and simple way, Klopotek STREAM provides a new user experience (UX) for new and existing users of Klopotek software. Klopotek STREAM is web-based and integrates with the Klopotek rich client solution. We have developed and are continuously developing Java-based apps to support your workflow, which run on the Klopotek STREAM platform: Rights, Licenses and

Klopotek BV

Permissions Manager | Subscription Manager | Contact Manager | Contract Manager | Early Title Manager. Applications running on Klopotek STREAM can easily be adapted to your specific requirements. Thin and smart, they are based on the same database and business rules as our rich client solution but provide a rolebased and simplified user experience for handling specific tasks.

provides unparalleled usability on laptops, tablets and smartphones. Complete essential business tasks wherever you are, whenever you’re connected to the internet, and enjoy an interactive user experience guiding you through an easy-to-use and simple workflow, visually clear on any device. Klopotek STREAM – a new UX delivering the power of Klopotek solutions whereever you are, how you want them and whenever you need them.

Enabling you to work with the same entities as your rich client solution. Klopotek STREAM

Oostenburgervoorstraat 120-124

1018 MR Amsterdam

info@klopotek.nl

www.klopotek.nl

Wat we kunnen leren van Silicon Valley ‘Durf

te falen en deel vooral alles.’ Dat is de toekomst en het credo van grote succesvolle bedrijven in Silicon Valley. Onlangs ben ik met een groep media CEO’s naar Silicon Valley gereisd om daar ondergedompeld te worden in de wereld van technologische vooruitgang en ongebreideld optimisme. Het doel van de reis was om te begrijpen hoe snel de technologische veranderingen elkaar opvolgen en wat dit betekent voor de businessmodellen van de mediabedrijven die participeerden. Ons eerste bezoek was aan de Singularity University, een privé-universiteit, die is opgezet door Peter Diamandis, schrijver van het boek Abundance. Peter Diamandis is bekend geworden doordat hij de XPRIZE heeft opgezet, een prijsvraag die innovatie stimuleert door mensen van over de hele wereld uit te nodigen om ideeën in te sturen. Op dit moment loopt er een XPRIZE op het gebied van innovatie in de gezondheidszorg: driehonderd teams wereldwijd strijden om de eer. Zij proberen het beste nieuwe mobiele device te ontwerpen waarmee artsen aan het bed toegang hebben tot alle gegevens over de patiënt, zoals het dossier, de diagnose en de

De basis is steeds een e norme hoeveelheid gegevens behandeling. De voornaamste boodschap van de Singularity University is dat de groei van technologie exponentieel is en dat de digitale veranderingen sneller gaan dan we denken. Deze veranderingen zullen tot verdere disruptie van bestaande businessmodellen leiden.

Marieke van der Donk is Director Strategy & Operations TMT bij Deloitte Consulting.

Een toer langs automatiseringsbedrijven als Google, Twitter, Udemy en AirBnB, leert ons dat deze bedrijven doorgaan met het ontwikkelen van technologie die gebruikmaakt van grote gegevensverzamelingen. Dat type technologie vormt immers de basis van hun succesvolle businessmodellen. In Silicon Valley zijn alle ontwikkelen gebaseerd op het gebruik van gegevensverzamelingen, oftewel data. Alle verschillen in technologie en algoritmes daargelaten, de basis is steeds de enorme hoeveelheid gegevens van de consumenten die de

dienstverlening afnemen. Daarbij hoort uiteraard een vlekkeloze dienstverlening bij, die gebaseerd is op een schaalbare uitvoering, zodat die wereldwijd uitgerold kan worden.

Falen mag Overal waar we kwamen kregen we te horen dat falen mag. In Silicon Valley is het niet erg om telkens opnieuw van alles te proberen, zolang je je product of dienst maar steeds verder bijstelt opdat de consument uiteindelijk bereid is om voor je dienst te betalen. Daarbij wordt veelal de Lean Start Up--methodologie toegepast. Daarin zet je een minimal viable product in de markt en ontwikkel je op basis van de gebruiksgegevens constant nieuwe prototypes.

Kritische succesfactoren De volgens mij belangrijkste succesfactoren voor de bedrijven in Silicon Valley zijn te groeperen rondom een paar thema’s. Differentiatie: het allerbelangrijkste blijft om je te onderscheiden van de concurrentie. Het lijkt erop dat in Silicon Valley ook customer intimacy, dicht bij je klant staan, een onderscheidende factor is. Ook product leadership, dus continu je product of dienst innoveren is een beproefde strategie. Daarnaast vinden velen scalable learning belangrijk. Dit idee houdt in dat de organisatie van de toekomst een lerende organisatie is. Je moet open staan om te leren, en wat je hebt geleerd delen binnen en buiten het bedrijf, bijvoorbeeld in je waardeketen. Aangezien alles heel snel verandert, is het meer dan ooit belangrijk om nieuwe inzichten te delen en ook samen te innoveren. Tot slot: zorg goed voor je werknemers. De kok van AirBnB vertelde ons dat hij 25 dollar per persoon per dag besteedt aan het menu van de medewerkers, dat natuurlijk all organic is. Dit is een trend in Silicon Valley, bind je mensen aan je, ook door allerlei secondaire arbeidsvoorwaarden. Terugkijkend op deze fascinerende reis kan ik concluderen dat we een spannende periode tegemoet gaan, een ‘golden age’ voor media. De kwestie is wel: hoe zorgen we ervoor dat we ons Nederlandse aandeel behouden?

inct 6-2014

Stipp De verbindende factor tussen kennispartijen

Stipp verzorgt de inrichting van processen voor het onderhouden en toegankelijk maken van informatie en ontwikkelt websites en kennisbanken. Stipp organiseert oplossingen voor diverse branches, zoals overheid, kennisintensieve dienstverlening, sport en bewegen, uitgeverij, onderwijs en cultuur. Tot de oplossingen behoren onder meer StipPub en StippWeb, dĂŠ combinatie voor het publiceren van uw informatiestromen. Kijk voor meer informatie op www.stipp.nl.

Bezoekadres Zutphenseweg 29F - 7418 AH Deventer Postadres Postbus 194 - 7400 AD Deventer Telefoon 0570 - 502160 E-mail info@stipp.nl Internet www.stipp.nl

Magazines

tekst Erik Timmermans

Naar een duurzamer tijdschrift Minder uitstoot, lagere kosten en een mooi product Is het mogelijk een tijdschrift te produceren met een lagere klimaatimpact? Het tijdschrift Duurzaam Geproduceerd is het gelukt. Na een nulmeting zijn diverse mogelijk heden om het productieproces en het product te verduurzamen besproken met alle bij de productie betrokken partijen, en is een nieuw tijdschrift gemaakt. Resultaat: een kwalitatief hoogwaardig tijdschrift met een 25 procent lagere CO2-footprint. En dat terwijl Duurzaam Geproduceerd al behoorlijk duurzaam werd gemaakt. Efficiëntere omgang met grondstoffen leidt niet alleen tot verduurzaming, het kan ook tot lagere kosten leiden. Dit is eerder al gebleken in het project Duurzaam Boek. Hierin werd bij de productie van een boek een CO2reductie van 51 procent gerealiseerd en een kostenreductie van circa tien procent. Het project Duurzaam Tijdschrift was een logisch vervolg. De doelstelling van dat project is: via ketensamenwerking een tijdschrift produceren met een lagere klimaatimpact. Om te kunnen vaststellen of die doelstelling werd gehaald is het magazine Duurzaam Geproduceerd eerst onderworpen aan een nulmeting. Vervolgens zijn met de bij de productie betrokken partijen verduurzamingsmogelijkheden besproken. En daaruit kwam een nieuw tijdschrift voort.

Uitgever staat centraal De uitgever besluit tot het uitgeven van een magazine. Hij bepaalt de vorm en oplage en is de aangewezen persoon om het thema duurzaamheid een plek te geven en om de keten samenwerking te initiëren (zie ook pagina 36). De uitgever heeft dus invloed op de milieu-impact van het

CO2. Dat is vergelijkbaar met 5½ minuut douchen en ongeveer drie kilometer autorijden.

Drukken, binden en transport

uiteindelijke tijdschrift. Hij kan een aanzet geven tot het optimaliseren van deelprocessen, een gezamenlijke doelstelling kiezen, samenwerking stimuleren en voor transparantie in de (onderlinge) communicatie zorgen. Het onderzoek laat zien dat de uitgever een behoorlijk aandeel kan leveren aan de reductie van CO2impact. De klimaatimpact (oftewel de emissie van broeikasgassen) van één tijdschrift Duurzaam Geproduceerd oude stijl bedraagt ongeveer 0,4 kilogram

Om de milieu-impact te verkleinen kan de uitgever bijvoorbeeld kiezen voor groene stroom. Daarmee wordt zijn CO2-impact drastisch verkleind. Drukkerijen verschillen in efficiënt energiegebruik en het type elektriciteit (groen of grijs) dat zij gebruiken. Bij de productie van Duurzaam Geproduceerd draagt de drukkerij tot dertig procent bij aan de klimaateffecten. Omdat deze drukkerij efficiënt is en groene stroom gebruikt, is de impact al laag en is er weinig ruimte voor verbetering. Belangrijk onderdeel van de footprint (de totale impact op het milieu) vormt het gebruik van drukplaten. Per acht pagina’s druk is een aluminium drukplaat met fotogevoelige laag nodig. Ofschoon de platen recycled worden, hebben zij een behoorlijke milieu-impact. Dat geldt ook in het geval van Duurzaam Geproduceerd. Het magazine wordt in kleine oplage gedrukt, 1500 stuks. Omdat het aantal platen niet afhankelijk is van de oplage maar wel van de omvang

inct 6-2014

van het tijdschrift, geldt: hoe groter de oplage, hoe lager de bijdrage van de drukplaten aan de impact, per tijdschrift. Het gebruik van inkt en hulpstoffen heeft een kleine invloed op de footprint van het drukproces. De drukker

Belangrijk bij de papierkeuze is dat het papier een certificaat heeft voor duurzaam bosbeheer (bijvoorbeeld FSC of PEFC). Dit garandeert dat gekapte bomen worden vervangen door nieuwe bosaanplant. Het Europese bosoppervlak is sinds 1950 met dertig procent gegroeid, voor een belangrijk deel door de productie bossen van de papierindustrie. Papier heeft een fors aandeel in de totale CO2-footprint van het onderzochte tijdschrift. De in hout opgeslagen CO2 komt uiteindelijk weer vrij, bijvoorbeeld wanneer papier wordt verbrand. En papier heeft een CO2impact omdat er brandstof en elektriciteit nodig is voor de houtoogst, de papierproductie en het transport. Bewuster, efficiënter omgaan met papier heeft dan ook direct effect op de duurzaamheid van een tijdschrift.

Papiersoort Papier bestaat in vele soorten, maten en gewichten. Tot de juni-editie werd Duurzaam Geproduceerd gedrukt op papier van het type Tom&Otto Silk. Het betreft een 150 grams papier voor het binnenwerk en 200 grams papier voor het omslag. gebruikt een efficiënt inktverdeelsysteem, waardoor vrijwel geen inktafval ontstaat. Toch is het inktgebruik bij de productie van Duurzaam Geproduceerd relatief hoog. Dit komt eveneens door de kleine oplage. Transport is ook van invloed op de footprint van een magazine. Hout en papier worden in bulk getransporteerd en zijn in het geval van Duurzaam Geproduceerd afkomstig uit Finland. De transportroutes zijn efficiënt en beperkt in afstand. Daarom heeft transport een kleine bijdrage aan de totale footprint van een magazine.

Recycling Recycling van papier en karton betekent efficiënt en duurzaam materiaalgebruik. Papiervezel kan ongeveer zeven maal worden hergebruikt. 85 procent van het op de Nederlandse markt gebrachte papier en karton wordt ingezameld en hergebruikt. Bij het ontwerp en de productie van een tijdschrift kan al rekening worden gehouden met de recycling ervan. Bijvoorbeeld door geen laminaat in het magazine te gebruiken.

Nieuw soort papier Papier en tijdschrift De klimaat-impact kan per papiersoort zeer verschillen. De wijze waarop het bos wordt beheerd, het energie gebruik, de emissies naar water en lucht bij de productie en de transportafstanden zorgen voor die verschillen.

inct 6-2014

Tom&Otto Silk is met een tiental papiersoorten vergeleken, waaronder in Nederland geproduceerd papier. Papieradviseur Gert Rieder heeft een model ontwikkeld waarin gegevens uit ‘Paper Profiles’ en de ‘Carbon Footprint’ van het papier zijn opgeno-

men. Papiersoorten waar geen Carbon Footprint van kon worden aangeleverd, zijn buiten beschouwing gelaten. Dat wil niet zeggen dat deze papiersoorten niet geschikt of duurzaam zouden zijn, integendeel. Ook deze papiersoorten kunnen groen zijn, maar ze waren zonder de genoemde gegevens niet goed te vergelijken. In het onderzoek zijn energiegebruik, emissies naar water en lucht bij de productie, en transportafstanden vergeleken. Zo is een duurzaamheidranking gemaakt. Alle onderzochte papiertypen hebben een FSC- of PEFC-label (duurzaam bosbeheer) en een ISO 14001, ISO 9001, OHSAS 18001 en EU Ecolabel-certificaat (aandacht voor verduurzaming van het productieproces).

Kernenergie Tom&Otto Silk eindigt hoog in de duurzaamheid-ranking: in de top 3 met twee andere papiersoorten. Bij de productie in Frankrijk van deze papiersoorten wordt de gemiddelde Franse elektriciteitsmix gebruikt. Die is voor tachtig procent afkomstig van kernenergie. Een knock-out criterium voor de uitgever. Voor Duurzaam Geproduceerd nieuwe stijl valt de keuze daarom wederom op Tom&Otto Silk. Gevolg: met de papiersoort als zodanig valt weinig duurzaamheidwinst meer te behalen, die is al eerder behaald.

Gewicht papier In het project Duurzaam Boek werd de grootste milieuwinst geboekt met de verandering van papiersoort. Bij Duurzaam Tijdschrift is dat dus niet mogelijk, maar er valt wel winst te halen met het verlagen van het gramsgewicht. Een lager gewicht betekent minder papier: er is minder pulp (en dus hout) nodig en er zijn minder emissies bij productie en transport. Daar staat tegenover dat de uitgever van een magazine waarde hecht aan een bepaalde look and feel van zijn tijdschrift. Het blad heeft daarnaast een bewaarfunctie. Dat stelt eisen aan de kwaliteit en uitstra-

ling van het papier. Een dilemma. Voor de nieuwe versie van Duurzaam Geproduceerd kiest de uitgever voor een lichtere variant van Tom&Otto Silk. Het binnenwerk krijgt 100 grams papier en de cover gaat terug van 200 naar 150 grams papier. Gevolg: een vermindering van de totale CO2-footprint met 25 procent. En dat ten opzichte van een magazine dat al behoorlijk duurzaam werd gemaakt! Voor een speciaal, in een beperkte oplage voor de congrespresentatie van Duurzaam Geproduceerd ontwikkelde variant van het magazine, wordt gekozen voor 90 grams papier, zowel voor de cover als voor het binnenwerk. Dit zorgt voor een verlaging van de footprint met 45 procent. De congresuitgave moet de lezer bewustmaken van de mogelijkheden van

reductie van gramsgewichten. Maar deze variant is wel een ander product.

Efficiënt gebruik papier Minder papier gebruiken verlaagt de milieu-impact van een magazine aanzienlijk. Dit kan door de opmaak van pagina’s te optimaliseren, bijvoorbeeld door meer informatie per bladzijde weer te geven. Of door de maatvoering van het tijdschrift te laten aansluiten op die van het papier. Bij Duurzaam Boek werd hiermee veel snijverlies voorkomen. Omdat Duurzaam Geproduceerd al op A4-formaat werd gedrukt, was op dit punt geen efficiëntieverbetering meer mogelijk.

Initiatiefnemers Het initiatief voor het project Duurzaam Tijdschrift komt van Papierenkarton.nl, De Koninklijke VNP, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en Industrielinqs, de uitgever van Duurzaam Geproduceerd. Voor de wetenschappelijke onderbouwing van Duurzaam Tijdschrift is samengewerkt met CE Delft. Dit onderzoeksbureau heeft inzichtelijk gemaakt waar in de productieketen van tijdschriften welke emissies plaatsvinden. De levenscyclusanalyse-methode (LCA)

is toegepast op het tijdschrift Duurzaam Geproduceerd. Gekeken is naar: papierproductie; energiegebruik bij de uitgeverij en drukkerij; gebruik van inkt en hulpmiddelen in de drukkerij; verwerking en recycling van papierresten; afvalstromen; verpakking; transport tussen de ketenstappen; en uiteindelijk het tijdschrift zelf. Een groot aantal milieueffecten is onderzocht, waaronder klimaatimpact, aantasting van de ozonlaag, vorming van fijnstof en landgebruik.

Inschietverlies

bij uitstek geschikt voor grotere oplagen. Het financiële omslagpunt tussen offset en digitaal printen ligt bij tijdschriften rond een oplage van 750 (digitaal 1-750, offset 750 en meer). Het gaat dan over een full color tijdschrift op A4. Bij digitaal drukken verdwijnt het inschietverlies op de pers, maar is er geen winst in de rest van het proces (snijden, binden, lijmen, versturen). De congrespresentatie van Duurzaam Geproduceerd wordt via digitaal printen gemaakt. Gevolg: een aanzienlijke beperking van papierverliezen. Voor de hogere oplages van het reguliere tijdschrift is digitale print (te) prijzig. De keuze voor offset van de uitgever is dus begrijpelijk.

Om een goede afdruk te geven, moet de drukpers worden ingesteld. Daarbij wordt papier gebruikt, dat daarna niet meer kan worden ingezet voor de productie. Dat heet inschietverlies. De hoeveelheid inschietverlies verschilt per productiemethode. Worden verschillende kleuren gedrukt, dan neemt het inschietverlies per kleur toe. Iedere kleur moet apart worden ingesteld. Bij Duurzaam Geproduceerd valt zo’n dertig procent van het papier uit door inschiet- en snijverliezen. Dat is relatief hoog en is voor een groot deel te wijten aan de beperkte oplage. Ook hier geldt: hoe groter de oplage, hoe lager de bijdrage van het inschietverlies aan de impact, per tijdschrift.

Groene energie en inkt Ook het instellen van bindapparatuur vergt inschiet, al is dat relatief weinig. Duurzaam Geproduceerd werd tot nu toe altijd gelijmd. Voor het lijmen van een tijdschrift is een minimale dikte van het tijdschrift nodig. Door de keuze voor dunner papier met lager gramsgewicht kan niet meer worden gelijmd. Op de milieu-impact van het hele tijdschrift is het verschil tussen lijmen en nieten verwaarloosbaar (kleiner dan één procent).

De nieuwe uitgave van Duurzaam Geproduceerd wordt gemaakt met groene stroom. De keuze voor groene energie in plaats van grijze levert een vermindering van de CO2-footprint van het tijdschrift op van zes procent. Verder is besloten over te stappen op inkten op plantaardige basis. De impact op de CO2-uitstoot hiervan is gering. Maar met plantaardige inkt heeft een deel van de inkt een hernieuwbare bron.

De keuze voor een productie vorm Duurzaam Geproduceerd wordt gedrukt via de offset-techniek. Deze techniek is

inct 6-2014

Magazines

tekst Frank Veerkamp

Een kleinere footprint is niet alleen voor idealisten

Duurzaam is efficiënter en mooier is duurzamer Een tijdschrift over duurzaamheid zo duurzaam mogelijk publiceren: in het artikel op pagina 33 kunt u lezen hoe de transitie is verlopen. Hier vertelt Wim Raaijen, directeur van Industrielinqs en uitgever van Duurzaam Geproduceerd waarom juist zijn uitgeverij aan dit project heeft meegedaan. De directe aanleiding om te onderzoeken hoe de duurzaamheid van het tijdschrift vergroot kon worden was het faillissement van de oude drukker. Wim Raaijen: ‘Daardoor moesten we op zoek naar een nieuwe drukker en kwamen we erachter dat we eerlijk gezegd weinig idee hadden of we op dit gebied goed bezig waren, welke factoren een belangrijke rol spelen en hoe wij op die verschillende factoren scoorden. Het was natuurlijk ook een kwestie van practice what you preach. We hebben het de hele tijd over manieren waarop anderen hun footprint kunnen verkleinen, dan moet je dat natuurlijk ook voor jezelf onderzoeken. Uit het onderzoek later bleek dat we het al, door al dan niet bewuste keuzes, beter deden dan gemiddeld, maar dat er toch nog een aanzienlijke winst mogelijk was.’

stand heeft de verduurzaming geremd. Juist als iets er goed uitziet zijn mensen er zuinig op en gaat het langer mee. Mooier is vaak óók duurzamer. En veel mensen moeten nog warmlopen voor de duurzaamheidsgedachte. Als de duurzame keuze er minstens net zo goed uitziet als het alternatief, wordt die minstens zo aantrekkelijk.’

Innovatie stimuleren Het grootste deel van de tijdschriftproductie gebeurt buitenshuis, dus daar heb je als uitgever niet direct zicht op. Maar je bent wel degene die uiteinde-

Papier

Duurzaam en aantrekkelijk kunnen en moeten samengaan

Bij de papierkeuze viel niet veel winst te halen, omdat het papier waarop Duurzaam Geproduceerd werd gedrukt al tot de top 3 behoorde. Er was wel nog significante verduurzaming mogelijk door papier met een lager gramsgewicht te gebruiken. Maar het magazine moest er wel goed uit blijven zien. ‘Er is een tijd geweest dat de geitenwollensokkendragers bepaalden dat duurzaam en aantrekkelijk niet samen konden gaan. Dat misver-

lijk kiest, bewust of onbewust. Wim Raaijen: ‘Je denkt al gauw dat je als kleine onderneming weinig kunt doen, maar je hebt veel meer invloed dan je denkt. Zonder dat je concessies hoeft te doen aan je producten of klanten. Kleine uitgevers kunnen makkelijk veranderingen doorvoeren en zich daarmee onderscheiden. Bovendien hoeft verduurzaming niets extra te kosten. Sterker nog, in dit

inct 6-2014

geval dalen de papierkosten.’ ‘Als je echt wilt is er veel mogelijk. Maar dan moet je soms wel een stapje opzij willen zetten. De consument vraagt steeds vaker om duurzaam geproduceerde alternatieven. Daardoor is de druk op bedrijven die direct aan de consumenten leveren om duurzaam te produceren groot. Bedrijven die verderop in de keten zitten moeten meer uit zichzelf gemotiveerd zijn of er economisch voordeel bij hebben. Maar hun klanten en de klanten van hun klanten kunnen hen stimuleren door duurzame keuzes te verlangen. Via de drukker verlengen wij onze verantwoordelijkheid naar de papierindustrie, de inktproducenten en zelfs verder.’

Levenscyclus Bij het beoordelen van duurzaamheid moet je de hele levensduur van een product betrekken, van de winning van de grondstoffen tot aan de afvalverwerking. ‘Dan kunnen productvormen die op het eerste oog meer belastend lijken uiteindelijk toch duurzamer zijn omdat ze langer meegaan, dan spullen die slechts een korte levensduur hebben. Dat geldt ook voor publicaties. Er wordt vaak beweerd dat digitaal publiceren veel milieuvriendelijker is, maar je moet ook het stroomverbruik van de datacenters en de tablets meerekenen, en een deel van de productie van al die apparaten. Als de papieren druksector doorgaat met innoveren, dan wordt papier over een tijdje misschien wel het meest milieuvriendelijke medium.’

2014

inct 6-2014

Any Channel Any Channel Efficiently produce, re-use, EfficiĂŤnt produceren, hergebruiken license your content. en licenseren van uw content

Find out we areuitgevers the leading supplier de Ontdek zelfwhy waarom wereldwijd for publishers worldwide. voorkeur geven aan WoodWing. | WoodWing Solution partner: publiqare.nl

IK WIL bereik

Marketing-professionals die écht willen, bereiken meer. Zeker met Sandd, de zakelijke postbezorger en DM-expert die uw ambities wil helpen waarmaken. Wilt u nieuwe doelgroepen bereiken? Meer traﬃc naar uw winkel of webshop? Meer donateurs of abonnees? Een gerichte DM-actie brengt nog altijd massa’s mensen in beweging. Want een goede mailing is een boodschap die echt binnenkomt. Als u weet wie u wilt bereiken, weten wij hoe. Alle mensen die net een nieuwbouwhuis betrokken? Iedereen met een tuin van minstens 200m2? Zeg maar wie u zoekt. Wilt u meer bereiken? Bel 055 368 2525 of kijk op sandd.nl

Waar een wil is, is Sandd

Boeken

tekst Marloes de Moor

De fan denkt mee Beroemdheden beleven de wildste avonturen Uitgeverij Kluitman kwam dit najaar met een fanfictieboek over de boyband MainStreet. Fans stelden het verhaal samen. Zo worden ook zíj een beetje bekend. Celebritycultuur speelt een steeds belangrijker rol, ook in de uitgeverswereld. Niet voor niets stijgt de omzet van biografieën over beroemdheden. Zet die tendens zich voort in de jeugdliteratuur? ‘OMG, ik hou zo van Nils. Hij is zóóó knap. Ik denk de hele dag aan hem. Ik wil hem zo graag een keer ontmoeten, maar wedden dat als hij voor me staat ik geen woord meer zeg.’ ‘Jullie zijn mijn alles! Jullie steunen me zonder dat jullie het weten, ik denk 24/7 aan jullie! Ik hou zo fucking veel van jullie!! XXX.’ Zomaar wat reacties van MainStreetfans, die zichzelf Mainiacs noemen. Tijdens signeersessies barsten zij in huilen uit, bij concerten vallen ze flauw. In hun dagboeken mijmeren ze over hoe het zou zijn als ze verkering met bandlid Daan of Rein zouden krijgen, hoe hij zou kussen en welke films ze samen zouden kijken.

Tijdens signeer sessies barsten zij in huilen uit Niks nieuws. Heldenverering is van alle tijden. In de jaren negentig bekleedden meisjes hun muren met posters van jongensbands als Take That, de Backstreet Boys of New Kids on the Block. Na het millennium hapten ze massaal naar adem als Justin Timberlake verscheen. Fantasieën over die popsterren bleven tot nu toe beperkt tot dagboeken en schoolagenda’s. Hoewel de merchandise rondom populaire tienerbands enorm is, kwamen ze nog niet eerder voor als personages in een verzonnen

inct 6-2014

roman. Die rol was voorbehouden aan de Schippers van de Kameleon of de Gebroeders Leeuwenhart. En eerlijk is eerlijk: daarvan hang je geen poster op je kamer.

Meegenieten van de roem Uitgeverij Kluitman bracht daar verandering in en nodigde de MainStreet-fans uit om mee te schrijven aan een boek over hun helden. In november lanceerde de uitgever het fanfictieboek in samenwerking met de Future Presidents, het management van MainStreet. Met hun bijdrage kunnen de fans aan het boek zelf ook een beetje meegenieten van de roem. Via de MainStreet-website en de sociale media deed Kluitman een oproep om een verhaal in te sturen. Uit meer dan tweehonderd inzendingen koos de uitgever het leukste idee. Dat resulteerde uiteindelijk in het eerste fanfictieboek over de boyband. Auteur Victoria Farkas schreef het op basis van de winnende verhaallijn. Otto Wollring, marketeer bij Kluitman, is enthousiast over de uitgave: ‘Het fenomeen fanfictie is al een tijdje

aan de gang. Fans schrijven op internet zelfverzonnen verhalen over hun idolen. Op die trend sluit dit boek aan. Nog voordat het er was, kregen we al veel positieve reacties. Af en toe “lekten” we een stukje om ze nog enthousiaster te maken.’ De doelgroep bestaat uiteraard voor het grootste deel uit MainStreet-fans, voornamelijk meisjes tussen de 10 en 15 jaar, maar Wollring hoopt er ook nieuwe lezers mee aan te trekken.

De vriendinnetjes van Arjen Robben Kluitman had al enige ervaring met fanfictie. De uitgever publiceerde een jeugdtrilogie over stervoetballer Arjen Robben. Het was een initiatief van de Stichting Lezen & Schrijven. De boeken zijn geschreven door scholieren uit groep 8. Onder redactie van kinderboekenschrijver Fred Diks werd daar een soepel lopende roman van gemaakt, waarbij de verhaallijn zo veel mogelijk intact werd gelaten. Wollring: ‘Diks zorgde bijvoorbeeld voor de consistentie; dat het hondje Bobby uit hoofdstuk 3 ook in hoofdstuk 12 nog zo heet. En soms werd het wel erg pittig en had Arjen in één hoofdstuk vijf vriendinnetjes tegelijk. Dat soort dingen zijn iets aangepast.’ Van de Robben-reeks werden 40.000 stuks verkocht. Wollring is daar blij mee: ‘Dat zijn grote aantallen voor een kinderboek. En voor de kinderen die eraan meeschreven is het natuurlijk ook erg leuk.’

De verhalen spelen in op de verborgen fantasieën van fans Als het MainStreet-boek net zo’n succes wordt, is de uitgever van plan daar ook een serie van te maken. Hij vindt fanfictie een mooi genre, omdat het de mogelijkheid biedt om lezers te betrekken bij de boeken. ‘Je weet daardoor meteen wat de doelgroep bezighoudt, welke onderwerpen de lezers leuk vinden en wat ze graag terugzien in een boek. Het werkt voor ons heel inspirerend om zo dicht bij de doelgroep te staan.’

Fanfictie begint als hobby Hoewel op internet een enorme hoeveelheid fanfictie circuleert, wordt het genre maar mondjesmaat uitgegeven. De reden is dat veel van die verhalen geschreven zijn op basis van bestaande boeken, films of series. En daar rusten uiteraard auteursrechten op. Uitgevers zien de internetverhalen vaak meer als gratis reclame voor hun boeken dan als serieuze kopij. Sommige auteurs zijn er bovendien niet zo van gecharmeerd als anderen met hun verhaallijnen aan de haal gaan; ze beschouwen het als plagiaat. Fanfictieschrijvers verzinnen alternatieve eindes, veranderen relaties tussen de hoofdpersonen of voegen zelf een karakter toe. Het gaat om duizenden categorieën en miljoenen schrijfsels. Over Harry Potter zijn bijvoorbeeld meer dan 600.000 fanfics zijn geschreven. De meeste auteurs doen dit als hobby en zonder winstoogmerk. In sommige gevallen wordt fanfictie wel een commercieel succes. Zo is de

bestseller Vijftig Tinten Grijs ooit begonnen als fanfictie van de Twilight-reeks, romantische en erotische fantasyromans over een highschool-meisje en een vampier. Sharai Hoekema uit Amsterdam startte in mei 2014 met Uitgeverij Fanflicks: ‘Wij zijn de eerste uitgeverij die zich op grote schaal op fanfictie gaat richten. Er is een markt voor het fanfictie-genre.’ Om gedonder met auteursrechten te voorkomen, geeft Fanflicks uitsluitend boeken uit waarin bestaande beroemdheden figureren. Die worden gecombineerd met fictionele verhaallijnen. Precies zoals ook met boyband MainStreet is gedaan. De eerste titel die Fanflicks zal uitbrengen gaat over een andere boyband: One Direction. ‘De doelgroep bestaat uit meisjes tussen 10 en 16 jaar. Het verhaal is lief en vriendelijk, zodat hun moeders niet schromen het boek voor hun dochters te kopen.’ In dit fanfictieverhaal vraagt een meisje zich af hoe het zou zijn om bekend te zijn en om een jongen van One Direction te ontmoeten. Dan wordt ze wakker naast een van de bandleden. Zij is echter de enige die hem kan zien. Samen ondernemen ze een speurtocht om erachter te komen hoe dat kan. Intussen is het bandlid vermist en zoekt iedereen naar hem. Ook een vervolg hierop is al in de maak. ‘De verhalen zijn licht absurd en spelen in op de verborgen fantasieën van fans: hoe zou het zijn om

verkering met hem te hebben? Om ook beroemd te zijn? De fanbeleving is belangrijk voor ons,’ legt Hoekema uit. ‘Je ziet ook dat fanfics over boybands enorm veel volgers hebben. Een meisje dat verhalen over One Direction schrijft, heeft 200.000 hits per dag op haar pagina. Dat bewijst hoe populair het genre is.’ Het eerste boek van Fanflicks zal in de zomer van 2015 uitkomen. In de toekomst wil Hoekema ook fanfictieboeken over sporters, acteurs en muzikanten gaan uitbrengen. Hoekema benadrukt dat alles fictie is, zodat Fanflicks op geen enkele manier inbreuk doet op rechten, reputatie en privacy van de beroemde personen. Rijk hoeft ze er niet van te worden. ‘Het grootste percentage gaat naar de schrijvers en een ander deel naar een goed doel dat de auteur zelf kan kiezen. Wat overblijft wordt geïnvesteerd in onderwijs.’

Celebritycultuur Fanfictie is een uitvloeisel van de celebritycultuur waarin we leven. Uit onderzoek van filosoof en socioloog Dick Pels blijkt dat naast relaties met familie en vrienden zogenaamde ‘parasociale’ relaties belangrijker worden, dat wil zeggen relaties met onzichtbare derden en personen die alleen bekend zijn van en via de media. Mensen dus die we niet écht kennen, maar die wel een grote rol spelen in ons dagelijks leven. Ze leveren amusement, entertainment en lees- en

inct 6-2014

kijkgenot. Aan de hand van hun gedrag worden discussies en verhalen over moraliteit gevoerd. Mag je wel of niet vreemdgaan? Wat is vriendschap? Wat is een goede moeder? Welke taboes zijn er? Tegelijkertijd is die parasociale relatie wel gebaseerd op ongelijkheid en eenrichtingsverkeer. De beroemdheid wordt immers door veel meer mensen gekend dan zijn bewonderaars. Daardoor ligt de verhouding scheef. Fanfictie doorbreekt die ongelijkheid enigszins door fans de mogelijkheid te bieden mee te denken over hun idolen, hun verhalen en ideeën over hen te delen én bij succes daarmee zelf ook een beetje beroemd te worden.

Populariteit van biografieën Echte fanfictie is het niet, maar ook volwassenen hebben vanwege die celebritycultuur in toenemende mate belangstelling voor boeken over bekende persoonlijkheden. De omzet van biografieën steeg vorig jaar met 8,4 procent, terwijl de hele boeken-

branche 6,3 procent inleverde. De populariteit is te verklaren vanuit de groeiende interesse voor non-fictie en de publiciteit op televisie, vooral in programma’s als De Wereld Draait Door of RTL Late Night. Jongens kunnen hun hart ophalen met de avonturen van stervoetballers. Steeds vaker zijn dat non-fictieboeken over échte helden die zij ook op televisie en in de stadions kunnen bewonderen. Uitgeverij Brandt bracht dit najaar twee jeugdboeken over voetballers uit: Het geweldige verhaal van Messi en Het geweldige verhaal van Ronaldo. Daarin

wordt beschreven hoe zij opgroeiden van eenvoudige jongens tot supersterren van Barcelona en Real Madrid. In Cruijffie, jongensjaren, een uitgave van de Cruijff Bibliotheek staat het leven van de jonge Johan Cruijf in Betondorp centraal. Toch zitten de beroemdheden de verzonnen personages vooralsnog niet in de weg. De jeugdboekserie over de jonge voetballer Koen Kampioen blijft even populair. Dagboek van een Muts, avonturen uit een niet zo perfect leven, staat onverminderd hoog in de jeugdboeken-toptiens. De personages zijn weliswaar geen helden maar ze vormen een aangename afwisseling van het dagelijks bestaan en ze lijken net wat dichterbij dan de sterren op de televisie. En die romanhelden zullen er altijd zijn, beroemd of niet. Arnon Grunberg zei het al in een essay in De troost van slapstick: ‘Geen verhaal kan zonder held. Het is de held die je door de saaie passages heen sleept, het is omwille van de held dat je blijft lezen.’

Scan Laser heeft weer een fors aantal stappen gezet op het gebied van POD Wij staan graag voor u klaar!

POD 2.0 42

inct 6-2014

• Hardbound in oplage één • Paperbacks met flappen • Koffietafel- en groot formaat oblong • Digitale ‘spot vernis’ op binnenwerken • Dundruk papier Bovendien is de website www.1Boek.nl vernieuwd!

Scan Laser bv Symon Spiersweg 4 1506 RZ Zaandam 075 655 43 55 sales@scanlaser.nl www.scanlaser.nl

Verfrissend advies.

Meer dan ooit is het zaak om de juiste beslissingen te nemen. Over de toekomst van uw organisatie, uw mensen, uzelf. Juist nu bent u dus gebaat bij een goed advies. Denk dan eens aan Deloitte. Niet voor niets hebben wij een ijzersterke reputatie als het gaat om accountancy, belastingadvies, consultancy en financiĂŤle advisering. Kijk op www.deloitte.nl voor meer informatie.

ÂŠ 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

Lunchen bij Staal met

Rob Koghee tekst David Huijzer

Een consument wil meer dan content Begin juni kwam opeens het opmerkelijke nieuws dat Sanoma 19 titels aan een nieuwe uitgeverij verkoopt: New Skool Media. Een van de twee eigenaren van deze nieuwe uitgeverij is Rob Koghee. Alle reden dus om tijdens een lunch bij Staal in Haarlem weer eens bij te praten. De afgelopen jaren kwam ik Rob Koghee regelmatig tegen en dan vertelde hij mij, de Feijenoorder, graag over zijn nieuwe project, een magazine over Ajax. Toen ik hem aan het begin van dit gesprek uitnodigde voor het inct.diner op 10 december (inmiddels verplaatst naar 17 december, red.) aanvaardde Koghee mijn uitnodiging graag, maar wel onder het voorbehoud dat Ajax dan geen Champions League-wedstrijd hoeft te spelen: dan zit Koghee met gasten op de tribune. Een snelle blik op de voetbalkalender geeft aan dat Ajax die avond thuis speelt tegen Apoel Nicosia. ‘Een van de weinige wedstrijden die we kunnen (en moeten) winnen.’ Enfin, tijd om het over uitgeven te hebben.

Geluksvogels Als ik hem vraag hoe het bevalt om opeens een grote uitgeverij te leiden, antwoordt Koghee enthousiast: ‘Het bevalt geweldig. Wij zijn echt geluksvogels dat we deze titels hebben kunnen kopen. Er schijnen 105 potentiële kopers geweest te zijn, die interesse hadden in een of meer titels, en dan worden wij het.’ Koghee ziet het niet als een sprong in het diepe:

inct 6-2014

‘Ik heb het wel eens eerder gedaan, aan zoveel mensen leiding geven, bij IDG.’ Natuurlijk ligt het voor de hand om hem te vragen waarom iemand in godsnaam aan zo’n onderneming begint. Ook hier reageert Koghee vrij laconiek op. ‘Ik had net met Cor Jan (Willig, de andere directeur van New Skool Media, red.) een pitch gedaan voor een project toen we het bericht lazen dat de titels van Sanoma te koop waren. Toen hebben we een

Het financieren van deze flinke onderneming bleek helemaal niet zo moeilijk beetje gekscherend gezegd: “Zullen we dit gaan doen?” 105 partijen later waren we de eigenaar van 19 titels.’ ‘Het leuke is dat Cor Jan en ikzelf veel ervaring hebben in de uitgeverij en dat we complementaire talenten hebben. Cor Jan is de man van

finance en uitgeven, ik ben meer de man van uitgeven en marketing.’ Koghee vertelt ook dat het financieren van deze flinke onderneming helemaal niet zo moeilijk bleek. ‘We hebben met drie banken gepraat. Twee waren direct enthousiast en met een daarvan zijn we in zee gegaan. We zijn dus bancair gefinancierd, geen suikerooms, en we zijn allebei voor 50% eigenaar van de uitgeverij.’

Grootste tijdschriftenuitgeverij De uitgeverij heeft 105 mensen in vaste dienst, waarvan er zo’n negentig zijn meegekomen van Sanoma. Daarnaast zijn er nog zo’n dertig vaste freelancers en een heleboel losse freelancers. De meeste medewerkers zijn vakredacteur. ‘Een van de leukste functies die we hebben is die van testredacteur: die mensen doen niets anders dan het testen van producten. Er staat nu bijvoorbeeld een groot aantal bijzondere fietsen en motoren op ons kantoor’. New Skool houdt kantoor aan de Spaklerweg in Amsterdam, op een steenworp afstand van een andere grote uitgever van publieksbladen, G+J Uitgevers. Koghee vertelt trots dat ze bijna in een klap de grootste

Rob Koghee

uitgever van Nederland zijn geworden. ‘Qua titels dan natuurlijk, qua omzet staan we geloof ik op plaats zeven. Onze tijdschriftenomzet is wel groter dan die van TMG, WPG en Audax, om er maar een paar te noemen.’ ‘We voeren op dit moment een tweesporenbeleid. Ten eerste zijn we bezig de bestaande organisatie en systemen te structureren en in te richten. We zijn echt op nul begonnen. We hadden wel veel data, maar geen systemen. Ten tweede zijn we bezig met innovatie. Een leuk voorbeeld is dat we in de nieuwe Markthal in Rotterdam een Delicious-restaurant beginnen, samen met een horeca-ondernemer. Een mooie extensie van dat tijdschrift denk ik. Een ander voorbeeld is dat we een joint venture met een Duitse uitgever hebben voor het tijdschrift Knip Mode. We zijn ook gesprekken

aan het voeren met een boekenuitgeverij.’ Volgens Koghee innoveert zijn uitgeverij vooral door samen te werken met andere partijen die de special interest content van New Skool Media kunnen aanvullen. ‘We zoeken daarbij vooral naar andere mogelijkheden zoals databases, e-commerce, reizen en dergelijke. Print en het merk zijn slechts een vehikel. Zo’n innovatief product hoeft niet eens een contentproduct te zijn.’ Een klein nieuwtje kan Koghee al verklappen. New Skool Media gaat samen met Talpa een variant op Heel Holland bakt maken voor het merk Knip. De werktitel is op dit moment Door het oog van de naald. Het zal vanaf begin januari worden uitgezonden op RTL4.

Vliegwiel ‘Uitgevers zijn tegenwoordig meer verbinder tussen consument en

Zo’n innovatief product hoeft niet eens een contentproduct te zijn

producten, waarbij content het vliegwiel is. Onze consumenten zijn mensen met een passie en/of een hobby. Wij leveren daarbij primair de informatie, maar die passie en hobby gaan verder. Ook dat kunnen wij faciliteren. Een consument heeft behoefte aan meer dan alleen content. Ik vind dat je als uitgever dat serieus moet doen, dus niet zo maar een affiliate aangaan. Ik vind dat je, als je het serieus meent, bij zo’n samenwerking eigenlijk een aparte rechtspersoon zou moeten oprichten.’ Om klanten te leren kennen is Koghee ook geïnteresseerd in de niet-betalende klanten. ‘Er zit iets tegenstrijdigs in die term, maar je begrijpt wat ik bedoel. Mensen met een passie of een hobby die niet onze producten kopen, wil ik wel in mijn database proberen te krijgen. Dan leer ik ze kennen en kan ik in kaart brengen waar hun behoeftes liggen.’ Samenwerkingen en extensies zijn volgens Koghee de toekomst voor publiekstijdschriftenuitgevers. Hij erkent wel dat het voor special interest makkelijker is dan voor general interest. ‘Bedenk wel, degenen die ons het leven als uitgever moeilijk maken zijn bedrijven als Google, Apple en de NOS, en distributeurs als Albert Heijn. Dus samenwerken moet. Ik praat tegenwoordig veel meer met mijn collega-uitgevers dan vroeger. We kunnen beter samen optrekken tegen de grote bedreigingen. Dan vechten we daarna onderling wel uit wie welke ruimte in het schap kan krijgen.’

inct 6-2014

Daan in de ruimte BOEK Wat schutterig bewoog ik mijn mobiele telefoon boven het rijk geïllustreerde kinderboek Daan in de ruimte. Soms gebeurde er geruime tijd niets. Langzamerhand ging het beter, kwam er ineens een kereltje in een ruimtepak uit het boek gesprongen dat zich daarna gauw weer verstopte. Ik kreeg opdrachten waarbij ik soms radeloos naar het display zat te turen. Wat moest ik doen? Scrollen, vegen, tikken, navigeren? Confronterend: mijn neefje Simon van 51/2 jaar wist dat onmiddellijk. Geroutineerd tikte hij met zijn vingertje op kometen die dan met een woest donderslagje tot ontploffing kwamen. Behendig richtte hij de smartphone op de juiste bladzijden. Daan in de ruimte is een voorleesboek en app ineen. Door met de camera van een smartphone of tablet over het boek te gaan komt Daan, de hoofdpersoon uit het boek, dankzij augmented realitytechniek in 3D tot leven en kunnen kinderen met Daan mee op een virtuele ruimtereis. Zo ontstaat een spannend game-boek en beleeft het kind het verhaal ook echt. Dat klinkt veelbelovend.

Ruimtepak Het verhaal van Daan is typisch iets wat jongens aanspreekt. Daan is een echte ruimte-fan. Voor zijn verjaardag krijgt hij een ruimtepak, compleet met helm. Maar hij zit nog vol vragen over hoe snel een raket kan en hoe zo’n raket werkt. Hij vraagt zijn vader om ook een raket te bouwen. Dat kan papa niet, maar hij neemt hem wel mee naar het ruimte-

vaartmuseum. Het mooiste vindt Daan dat hij in een echte raket mag. De tekst is geïllustreerd met leuke, fantasierijke tekeningen. Als er op een bladzijde een speciaal icoontje staat kun je een game of filmpje oproepen door daar je telefoon op te richten. Dit leesconcept van boek en app ineen moet een heel nieuwe leeservaring bieden. En dat deed het. Ik las het boek voor aan Simon, maar zijn interesse ging vooral uit naar het spelletje met de kometen. Wat hielp was het enthousiasmerende jongensstemmetje waarmee het kometenspel werd begeleid: ‘Goed gedaan! Knap! Een record!’ Na elke score kon Simon zijn naam intoetsen en triomfantelijk constateren dat hij op nummer één van de ranglijst stond. De uitroep ‘Goed werk! Wil je nog een keer spelen?’ beantwoordde hij even vastberaden als geconcentreerd met ‘ja’.

Verder lezen En voor de achtste keer die middag vernietigde hij tientallen kometen. Pogingen om het boek verder voor te lezen of hem attent te maken op de andere leuke mogelijkheden van de app waren tevergeefs. ‘s Avonds in bed keek hij me van boven het dekbed met bedwelmde blik aan: ‘Mag ik nog één keer dat boek met dat spelletje zien?’ Ik dacht toen weemoedig terug aan de intieme momenten waarop ik hem voorlas en hij dromerig, zijn ogen bijna dichtvallend in het gedempte licht van zijn bedlampje, lag te luisteren naar Tip de Muis wil de beste zijn en Piet Polies vangt boeven. Waarom moest hier nu advertentie

A smarter way to Publish www.roxen.com | 0320 - 256 699 | sales@roxen.com

inct 6-2014

óók weer iets digitaals aan te pas komen? Maar natuurlijk liet ik hem dat spelletje ook voor de eenentwintigste keer doen. Nog vijf maal hield hij het vol, tot hij slaperig ‘nee’ prevelde tegen het geestdriftige geitenbekkie dat vanuit de app ‘wil je nog een keer spelen?!’ krijste. De combinatie van boek en app ineen vind ik desondanks wel een interessante, vernieuwende vondst. Wellicht kunnen iets oudere kinderen het boek en de app beter doseren en combineren. Als ze zelf de tekst kunnen lezen, betrekt ze dat er nog meer bij en kan het alleen maar een leuke meerwaarde zijn om de hoofdpersoon in 3D tot leven te zien komen. Achterliggend idee is vermoedelijk dat dit interactieve boek jongens die niet zo veel lezen, een zetje in de rug geeft. Voor mij was het hoe dan ook inderdaad een heel nieuwe leeservaring. Laat op de avond weerklinken de schrille aanmoedigingen nog lang in mijn hoofd ‘Goed gedaan! Knap werk!’ ‘Een record!’ ‘Wil je nog een keer spelen?’ Nee, dank je. Daan in de ruimte tekst Fiona Rempt, illustraties Natascha Stenvert, 32 pp. Uitgeverij Kluitman, ISBN 9789020698992, € 9,95 Marloes de Moor

De nieuwe Volkskrant.nl WEB Er is ruim twee jaar aan gewerkt, waarna het resultaat met de nodige bravoure werd gepresenteerd. De Volkskrant had een nieuwe site en dat mocht iedereen weten. De nieuwe site zou véél beter zijn dan de oude. Maar is dat ook zo? Op één punt is de nieuwe site sowieso beter. Hij is responsive. Op de pc ziet hij er prima uit, maar ook op de tablet en smartphone. Anno 2014 is dat een vereiste. Het werkt over het algemeen goed, hoewel de webbouwers nog wel wat puntjes op de i moeten zetten. Hier en daar is de achterliggende techniek niet helemaal op orde, waardoor kopjes over elkaar heen komen te staan (zie afbeelding). De Volkskrant heeft gekozen voor een voorpagina waarop twee elementen opvallen. Bovenaan staat het laatste nieuws, met het overzicht van de belangrijkste actualiteiten van dat moment. Daarnaast is er een blok met de naam Uitgelicht. Hier staan verwijzingen naar meer tijdloze verhalen die de redactie extra onder de aandacht wil brengen. Tot zover is het best duidelijk, maar er is nog een tweede tweedeling die wat minder opvalt. De Volkskrant heeft voor twee speerpunten gekozen. Naast het nieuws is er het blok Cultuur en Leven, te vinden via een link boven aan de

De voorpagina voelt nog steeds als een nieuwssite en niet als een site voor betaalde content.

pagina. Hier staan katernen waar de krant traditioneel sterk in is, zoals recensies, agenda, film en reizen. Gezien de veelheid aan informatie, had dit katern wat meer nadruk mogen krijgen.

Betaalde content Bij diverse artikelen staat het kopje ‘plus’. Daarmee duidt de Volkskrant aan dat het om betaalde artikelen gaat. U dient een (digitaal) abonnement te hebben om ze te mogen lezen. Dit is een belangrijk verschil met de vorige site. Doordat nu alle artikelen uit de krant ook online staan, is er (tegen betaling) veel meer leesvoer op de site te vinden. Ook de langere (achtergrond) stukken en alle columns van onder meer Bert Wagendorp, Sylvia Witteman en Arnon Grunberg zijn er te lezen. Slim om de sterke punten van de krant nu ook online te gaan gebruiken. Nieuws is tenslotte overal te vinden, maar juist met de andere artikelen kan de Volkskrant zich onderscheiden.

Op sommige schermformaten wordt de responsive site niet helemaal goed weer-

Ook de columnisten zijn nu te vinden op

gegeven.

de site

Ook slim: bij ieder artikel zijn deel-knoppen te vinden, om artikelen op Facebook, Twitter, LinkedIn en Google+ te zetten. Nu is dat op zich niet zo bijzonder, maar ook de artikelen die achter de betaalmuur staan kunnen gedeeld worden. Hierdoor kunnen uw Facebookvrienden deze artikelen gratis lezen. Daar zit overigens wel een beperking op van maximaal 10 gratis artikelen per maand. Een mooie marketingtruc. Die deel-knoppen hadden best nog wat groter gemogen. Al met al is de nieuwe site van de Volkskrant (met de bijbehorende apps, die erg lijken op de site) een moedige poging. Het geld moet steeds meer digitaal verdiend gaan worden, en daarbij is deze site een aardige eerste stap. Kritische noot? Dat de site nu aanzienlijk meer artikelen bevat is onvoldoende duidelijk. Op de voorpagina voert het laatste nieuws nog altijd de boventoon, en daar willen we nu eenmaal echt niet voor betalen. Alleen voor de achtergrondartikelen zijn we bereid de portemonnee te trekken. Die content zou best een wat prominentere plek mogen hebben, waarbij de Volkskrant van Blendle kan leren dat de opmaak van het artikel ook belangrijk is. Nu zien de meeste plusartikelen eruit zoals ieder ander artikel. Dat zou wat spectaculairder mogen; er is tenslotte voor betaald. Dirkjan van Ittersum

inct 6-2014

“Ik zocht een digitale drukker en vond een partij die risicoloos uitgeven mogelijk maakt”

publishing o.a. book on demand paperbacks jaarverslagen selfpublishing e-books promotie

Uitgeversoplossingen op maat

Prepublicaties, long tail, backlist en de gehele logistieke afhandeling van bestelling tot boek; het gehele traject van book on demand is bij ons in ervaren handen en dat alles vanaf oplage één!

Ervaar nu ook zelf de vele voordelen van book on demand en ontdek wat Hollandridderkerk voor u kan betekenen. Wij inspireren u graag.

Met book on demand zijn dure voorraden en ook het begrip 'out of print' verleden tijd. U heeft elke titel direct tot uw beschikking, betaalbaar en met de topkwaliteit die u van ons mag verwachten.

Meer informatie? www.hollandridderkerk.nl/bod

Book on demand is een eigentijdse methode van publiceren waarbij u optimaal profiteert van onze technische innovaties! Wij begeleiden en adviseren u rondom de complete productie van uw boeken en creëren professioneel maatwerk.

Kolenbranderstraat 14, Ridderkerk Postbus 49, 2980 AA Ridderkerk KvK Rotterdam nr. 24091789

T +31 (0) 180 48 22 22 E sales@hollandridderkerk.nl I www.hollandridderkerk.nl