Volg stoept de egels
Ga mee op Expeditie! Midden op Zuid ligt ĂŠĂŠn van de meest eigenzinnige, maar onbekende stukjes Rotterdam: Tuindorp Vreewijk. Tientallen levensverhalen van bewoners vormen de basis van een bijzondere tocht door deze groene stadsoase. Er is ook een natuurontdekkingstocht voor kinderen: Expeditie Junior!
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Ga mee op Expeditie!
Gratis Expeditie App
Welkom in Tuindorp Vreewijk. Cultuurhis-
parel op Rotterdam-Zuid aan u onthuld.
torie op z’n Rotterdams, dat is wat Vree-
Behalve in deze krant, komt u ook langs de
wijk is. Een voorbeeld van sociale wo-
route zelf verhalen van bewoners tegen. Ze
ningbouw in zijn beste vorm. Bijna een
zijn verbeeld in kleine kunstwerken. Prach-
eeuw later is die kwaliteit nog altijd
tige stoeptegels en beschilderde panelen,
zicht- en voelbaar. En dat kunt u nu zelf
gemaakt door een kunstenaar samen met
gaan ontdekken.
kinderen uit de wijk.
Hoe werkt het? In het midden van deze
Klaar voor de start? U kunt de route begin-
krant vindt u de plattegrond van Vreewijk,
nen bij het Witte Paard, het oudste hotel en
met routekaart. Over elk punt op deze route
restaurant van Vreewijk aan de Groene-
is bijzondere informatie beschikbaar. Al
zoom. Maar eigenlijk kan ieder mogelijk
wandelend leest u oude verhalen van de
startpunt gekozen worden, om vandaaruit
originele Vreewijkers, stuit u op nieuwe
verder te lopen door de buurt. Wees gerust:
geschiedenissen en openbaart de architec-
verdwalen mag! Wie weet ontdekt u uw
tonische en groene weelde van het eigen-
eigen Vreewijkse hotspot...
Naast deze krant kunt u de route ook lopen met de gratis Expeditie Vreewijk App. Iedereen met een smartphone kan hiermee het Tuindorp Vreewijk op geheel nieuwe wijze beleven. Luister tijdens je wandeling naar de verhalen van de Vreewijkers. Maak kennis met de unieke architectuur door spannende videofragmenten. Of lees verder over de geschiedenis van deze authentieke, groene volkswijk. Tijdens het lopen van de route is verder geen internetverbinding nodig.
zinnige tuindorp zich. Zo worden beetje bij beetje de geheimen van deze onbekende
Wij wensen u een spannende Expeditie!
Colofon
Expeditie Vreewijk is mede mogelijk gemaakt door: Ministerie
Samenstelling: Mirjam Sierat, Margriet Snaterse (www.margrietsnaterse.nl),
van Binnenlandse Zaken • Havensteder • Gemeente Rotterdam •
Shakira van Steenis (www.bureau-graswortel.nl)
Platform Vreewijk • Museumwoning Vreewijk • Alle Vreewijkers
Vormgeving en fotografie: Peter Snaterse, BeeldinZicht (www.beeldinzicht.nl)
die hun verhalen, foto’s en informatie deelden
2 Expeditie Vreewijk
Hoor jij de wormen onder het gras?
Expeditie Junior: Op natuurexpeditie door Tuindorp Vreewijk Natuur is er in overvloed in
onderzoeken is. De expeditietas
weet hoor jij wel de wormen
Je kunt er voor kiezen om de
de stad, maar vaak staan we
is een extra hulpmiddel. Hierin
onder het gras met de stetho-
hele route samen met je ouders
er niet bij stil. Met Expeditie
zitten namelijk spullen om de
scoop!
te lopen, maar er kan ook mak-
Junior worden de kinderen
natuur mee te ontdekken. Er zit
zich bewust van de natuur
een verrekijker in de tas om de
Met de kaart in de hand en de
worden. Het mooie aan de na-
om zich heen.
daknokken mee te onderzoe-
tas om hun schouder gaan de
tuur is dat het voor het oprapen
ken. Misschien zit daar wel een
kinderen op pad. De kaart krij-
ligt. En de opdrachten en proef-
zwaluwnest?
gen de kinderen en de tas kun-
jes zijn zo verspreid over de
Er is speciaal een kinderkaart en een bijbehorende expeditietas
kelijk een kortere route gelopen
nen ze lenen. Beide zijn op te
kaart, dat het zelfs leuk is om te
ontwikkeld. De kaart wijst de
Een vergrootglas zit ook in de
halen op drie punten in de wijk
doen als je maar 5 minuten
kinderen de weg en er staan
tas, hiermee kunnen de kleine
• Het Witte Paard
wandelt.
allerlei interessante punten op
beestjes onder de stoeptegel
• Educatieve Tuin de Enk
waar iets te zien, te doen, of te
nader bekeken worden. En wie
• Speeltuin de Vaan.
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Ga je mee op Expeditie?!
Expeditie Vreewijk
3
1 Startpunt van Expeditie Vreewijk • Het Witte Paard • Groenezoom 245
Cultuurhistorie op en top
Het Witte Paard, icoon van Vreewijk De uitvalsbasis van de Expeditie staat
1971 in het grootste geheim wordt gespro-
Marijn. Zij doen de reputatie van het Witte
midden in Tuindorp Vreewijk: het karak-
ken over een transfer van Johan Cruijff naar
Paard eer aan, met hun smakelijke klassieke
teristieke en roemruchte pand ´ het Witte
Feyenoord. De deal ketst op het laatste
en mediterrane keuken.
Paard´. Dit voormalige dorpshotel met
moment af, maar in 1983 zal Cruijff alsnog
een rijk verleden doet nu dienst als ei-
naar Rotterdam-Zuid komen, na een conflict
gentijds restaurant.
met zijn jeugdliefde Ajax. Het moge duidelijk zijn: het Witte Paard
Michelin Ster
ademt geschiedenis.
Het Witte Paard opende op 12 augustus 1922 de deuren. In de loop der jaren groei-
Tapas en Theater
de het uit tot een gerenommeerd Hotel
Nog altijd is het Witte Paard dé ontmoe-
Café Restaurant, bekend tot ver buiten de
tingsplek van Vreewijk. Menig bruidspaar at
grenzen van Rotterdam. Van 1959 tot 1965
hier de eerste maaltijd als verliefd en ge-
had het restaurant zelfs een Michelin-ster.
trouwd stel. In de jaren vijftig was dat wellicht een Chateaubriand stroganoff, aan tafel
Beroemdheden als Corry Vonk en Wim Kan
geflambeerd . Nu, meer dan een halve
logeerden graag in het hotel. Menig wed-
eeuw later, zou dat een gambabuideltje met
Maar behalve een heerlijk uitje voor uw
strijd van Feyenoord werd hier, op een
chili-paprikachutney kunnen zijn.
smaakpapillen, heeft Het Witte Paard ook uw andere zintuigen heel wat te bieden. Er
steenworp van De Kuip, door het bestuur voorbesproken, doorgelicht, geëvalueerd en
Het pand is tegenwoordig in de meer dan
is een uitgebreid cultureel aanbod met film-
getaxeerd. Het is het Witte Paard waar in
bekwame handen van de crew van Roos
avonden, concerten en theater.
De dag dat het Witte Paard zwart werd Op 30 mei 1980 merkt een aantal buurtbewoners op dat er wel erg veel rook uit de keuken van Hotel Restaurant het Witte Paard komt. Een alerte bewoner rent met de brandslang de keuken in en begint te blussen, terwijl het keukenpersoneel in eerste instantie nog wat schaapachtig staat te kijken. Meerdere buurtgenoten schieten te hulp met tuinslangen en emmers water. Maar helaas, het mag niet baten. Het bekende rieten dak van het Witte Paard vat vlam. Al snel is er sprake van een serieuze brand. De brandweer zal urenlang blijven blussen, maar het dak blijkt niet meer te redden. In 2011 heeft het gebouw van binnen en buiten een metamorfose ondergaan en is het door de huidige gebruikers betrokken. Voor meer informatie: www.roos-marijn.nl, www.vreewijkcultuur.nl
4 Expeditie Vreewijk
2 Langegeer
Cultuurhistorische ruggengraat van het tuindorp
Monumentenstatus en beschermd stadsgezicht Honderd jaar na het eerste ont-
de originele woningen aan de Lange-
werp is Tuindorp Vreewijk nog
geer waren weliswaar voor die tijd
steeds een rustig dorp. Een groe-
luxe en ruime woningen, net als de
ne oase middenin een wereld-
overige woningen in het tuindorp.
stad. Maar de wijk heeft uiteraard
Maar zeg nu zelf: wie gaat er nu nog
niet stilgestaan.
akkoord met een woonkamertje van 15m2?
Op een aantal plaatsen is nieuw-
De nieuwbouwwoningen hebben een
bouw verrezen. In 2014 zijn bijna
veel groter woonoppervlak. Het stelde de bouwers voor een dilemma: hoe
300 woningen aangewezen als rijksmonument. Momenteel voert woningcorpo-
bouwwoningen. Deze zijn van de bekende
die woningen te nummeren? Uiteindelijk
ratie Havensteder een verbeterplan uit.
architect Wytze Patijn en werden rond het
losten ze dat op creatieve wijze op. Som-
Vreewijk is vanwege zijn karakteristieken
jaar 2004 opgeleverd. De nieuwbouw maak-
mige huisnummers zijn verdwenen in de
aangemerkt als beschermd stadsgezicht.
te aardig wat emoties los bij de originele
vaart der volkeren - letterlijk! Zoek bijvoor-
Een parel in het volgebouwde Rotterdam.
Vreewijkers. Past het nu wel of niet in het
beeld maar eens goed naar Langegeer 38.
Maar hoe ga je daar mee om?
beeld van het authentieke tuindorp?
De bewoners kunnen er wel om lachen.
Op de Langegeer staan opvallende nieuw-
Op één manier past het in ieder geval niet;
Postbodes soms wat minder...
Het groen is nu ook monument Ook de groene ligusterhaag in de tuin maakt
• Nieuwe huurders tekenen een extra con-
deel uit van het beschermd stadsgezicht. Net
tract waarin ze toezeggen om de tuin groen
als de grote bomen in de wijk. Bij zo’n groen
te houden. Ze houden de tuin netjes en be-
beschermd stadsgezicht komt heel wat kijken:
tegelen maximaal éénderde. • Havensteder en gemeente behouden zoveel
• De ligusterhagen in de voor- en achtertuin horen bij de woning. Zij zijn een onderdeel
mogelijk de bijzondere bomen in de wijk. Hiervoor is het bomenplan gemaakt.
van de rijksmonumenten en het beschermd
• Rolluiken en satellietschotels mogen niet
stadsgezicht. Bewoners moeten de heg drie
aan de gevels bevestigd worden zonder
keer per jaar knippen. Minimaal.
schriftelijke toestemming van Havensteder
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
5
3 De winnende tuin van meneer Meel • Voordonk 2
Dát is Vreewijk: de tuinenkeuring
Wie heeft de mooiste knolbegonia’s? Al tientallen jaren lang strij-
per jaar keuren zij alle tuinen in
den Vreewijkers om de felbe-
Vreewijk. Ze kijken naar de ver-
geerde prijzen van de Tuinen-
scheidenheid aan planten, het
KeuringsCommissie (TKC).
onderhoud en natuurlijk de in-
Het ‘tuin-bewustzijn’ in Vree-
richting van de tuin. Wanneer
wijk heeft diepe wortels. De
een tuin geslaagd is, ontvangt
tuintjes en het groen, daar
de trotse eigenaar een diploma.
draait alles om. Kom aan zijn
En de echte doorzetter wint
tuin en je komt aan de Vree-
wellicht de titel waar het alle-
wijker.
maal om gaat: ‘Mooiste tuin van Vreewijk’.
De TKC is opgericht in 1924. Vorig jaar vierde zij haar 90ste verjaardag, maar de organisatie is springlevend. Vreewijk heet
vijftig en zestig had de wijk zelfs
Japanners kwamen speciaal
niet voor niets Tuindorp. Vanaf
een Keukenhof-achtige aantrek-
voor het groen naar Vreewijk.
het prille begin wordt hier al
kingskracht. Busladingen vol
De TKC bestaat uit bevlogen
fanatiek getuinierd. In de jaren
Belgen, Britten, Duitsers en
tuinierders uit Vreewijk. Eens
Record! In Vreewijk woont een mevrouw wiens tuin al 58 jaar onafgebroken eervol door de keuring komt. Dat betekent dus ook: 58 diploma’s. Maar het meest trots is ze op haar prijzen. In 2013 verdiende ze alweer een eerste plaats. Mevrouw kan haar tuin na al die jaren hard zwoegen helaas niet meer zelf onderhouden. Daarom heeft ze nu voor het eerst een tuinman in de arm genomen. Haar geheim: veel vaste, bloeiende planten en veel verschillende kleuren, dat maakt een tuin het mooist!
In 2014 heeft de TuinenKeuringsCommissie (TKC) de tuin van de heer Meel, wonend op Voordonk 2, verkozen tot de mooiste tuin van Vreewijk.
6 Expeditie Vreewijk
4 Museumwoning • Lede 40. Geopend: elke woensdag en elke eerste zaterdag van de maand, van 11.00 – 15.00 uur.
Het geheugen van Vreewijk
De woning aan Lede 40 geeft een bijzon-
wijk te laten zien en bij te dragen aan de
zoek naar een buurjongen of oud vriendin-
der beeld van het Tuindorp Vreewijk aan
inrichting en de verhalen van de museum-
netje? Grote kans dat zij precies weten over
het begin van de twintigste eeuw.
woning. De museumwoning is bijvoorbeeld
wie u het heeft! De Facebooksite die een
altijd op zoek naar oude foto’s of documen-
van de vrijwilligers oprichtte, heeft inmid-
De laatste bewoner, de heer Arends, gebo-
tatie van Vreewijk die zij digitaal kunnen
dels meer dan 2000 volgers. Zij heeft Vree-
ren op Lede 40 en nooit verhuisd, heeft het
kopiëren. Ook meubeltjes en spullen uit de
wijkers van meer dan 50 jaar geleden met
pand in oorspronkelijke staat gelaten. Toen
oude tijd zijn gevraagd.
elkaar in contact gebracht!
tie, bij gebrek aan familie, de woning ontrui-
Lede 40 is uitgegroeid tot het geheugen
Activiteiten
men. De medewerkers wisten niet wat zij
van de wijk. Wekelijks komen er (oud-)Vree-
De museumwoning is op iedere woensdag
zagen. De woning heeft geen douche en
wijkers uit het hele land. Soms zelfs van de
en de eerste zaterdag van de maand ge-
geen centrale verwarming. De keuken is al
andere kant van de wereld. De vrijwilligers
opend voor bezoekers, van 11 uur tot 16
die jaren onveranderd gebleven!
van de Museumwoning fungeren als een
uur. Voor groepen is het daarnaast ook mo-
Samen met een aantal betrokken bewoners
echte encyclopedie van Vreewijk. Bent u op
gelijk om op afspraak langs te komen. Hier-
hij overleed moest de woningbouwcorpora-
is besloten de woning niet te verhuren,
bij kunt u bijvoorbeeld denken aan een
maar verder in te richten als Museum
straatreünie, een familiefeest of een andere
woning. Hiertoe zijn inmiddels ook de kleu-
bijzondere gelegenheid. Wat is er immers
ren en het behang in oude stijl terugge-
leuker dan met elkaar in de oorspronkelijke
bracht. Voor bezoekers is het alsof ze recht
omgeving van het tuindorp herinneringen
in het verleden van het tuindorp stappen. Zij
op te halen?
kunnen elkaar in Lede 40 ontmoeten en
Vrijwilligers
herinneringen ophalen.
De Museumwoning draait op dit moment
Geheugen van Vreewijk
op een klein aantal enthousiaste Vreewij-
Maar Lede 40 is geen standaard museum-
kers. Heeft u zelf interesse in de geschiede-
woning. De woning wordt volledig gedraaid
nis van Vreewijk? Lijkt het u wellicht leuk
door Vreewijkse vrijwilligers. Zij nodigen
om zelf actief te worden? Neem dan gerust
(oud-)wijkbewoners uit ook hun eigen Vree-
contact op. Zie www.museumvreewijk.nl
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
7
5 De Brink
Brinkpoort
Ontluikende liefde bij de melkbar Aurore
Alabama Sweetheart in het hart van Vreewijk De Brink is het centrale dorpsplein. Veel Vreewijkers maakten kennis met de liefde in de melkbar op de hoek Lede en de Dreef. Naast de befaamde milkshakes was deze bar ook beroemd – en onder ouders berucht – als ontmoetingsplek voor de Vreewijkse jeugd. Menigeen heeft goede herinneringen aan deze plek. De enige echte uitgaansgelegenheid van het oudeTuindorp. De bar begon ooit, in de jaren twintig, als
op de muziektent op De Brink. Op warme
een brave melksalon. De salon was geves-
zomeravonden zat dit terras met rieten
tigd in de melkhal van stoomzuivelfabriek
stoelen vol met genietende Vreewijkers.
Aurore. De ronde deuren van de toenmalige hal zijn nog altijd zichtbaar van de buiten-
Een nieuwe eigenaar, Jacques Dijkgraaf,
kant. Hier dronken bewoners koffie met
vernieuwde de Milkbar geheel volgens
melk, chocolademelk en thee met melk,
Amerikaans concept. Hot dogs, ‘sundaes’
zoals toen de gewoonte was. Je kon er ook
en en de nog onbekende milkshakes ver-
ijsjes eten en er was een terras met uitzicht
schenen. Idyllische namen als ‘Babes in the Wood’, ‘Manhattan Killer’ en Alabama
Bevrijdingsmonument Vreewijk
De Brinkpoort is een markant monument en
Sweetheart’ moeten verrukkelijk gesmaakt
typisch voor de architectuur van De Roos en
hebben. Ze vonden in elk geval gretig af-
er een echt café van. De Milkbar werd tot
Overeijnder. Zij gebruikten graag poorten en
trek. Ook de pers besteedde veel aandacht
Casa herdoopt: een hippe plek waar alcohol
maakten veel details in het metselwerk. Aan
aan deze nieuwigheid.
geschonken werd en jazz en Franse chan-
de andere zijde van de Brinkpoort ligt een
Hoe cool dit destijds ook was, in 1962 was
sons gedraaid werden. Maar wat gelukkig
opvallend hofje met kersenbomen, precies
het voorbij met dit brave melk-gedoe. Weer
niet veranderde, was dat veel wijkbewoners
zoals Berlage dit in het stratenplan tekende.
een nieuwe eigenaar Joop van Tol maakte
op deze plek hun grote liefde ontmoetten!
8 Expeditie Vreewijk
7 Vreewijkhuis • Dreef 83a
Niet iedereen mocht in het Tuindorp wonen
Bibberen voor De Bruin Tuindorp Vreewijk was een plek in Rotter-
berucht in heel Rotterdam. Wie zich als wo-
inkomsten waar het gezin precies geplaatst.
dam waar niet zomaar iedereen kon ko-
ningzoekende aanmeldde voor een huisje in
Op de Lede, de Hovendaal en de Langegeer
men wonen. Om te mogen genieten van
Vreewijk, kreeg mevrouw de Bruin op be-
kwamen alleen de “mensen van stand” te
alle ruimte en groen in de wijk, moest je
zoek. Ze controleerde of de kleertjes in de
wonen: leraren, doktoren, etc.
aan behoorlijk strenge eisen voldoen. Al-
kast wel op kleur gesorteerd waren. De
leen keurige mensen werden toegelaten.
vinger ging langs de lambrisering en over
De gewone man kon met geluk een huisje
de kasten. En natuurlijk werd de aspirant-
krijgen in de straatjes daarachter. Benieuwd
De toenmalige woningbouwvereniging
Vreewijker geïnterviewd over de leefge-
hoe juffrouw de Bruin eruitzag? Hierboven
“Vreewijk” had deze schone selectietaak
woonten. Kwam je door deze deze strenge
kijken zij en haar collega’s u streng aan met
uitbesteed aan een aantal strenge inspectri-
selectie, dan was het ook nog afhankelijk
de fiets aan de hand.
ces. Een daarvan, juffrouw de Bruin, was
van je “score”, de baan van meneer plus de
Rijksmonument Het Vreewijkhuis op Dreef 83a is een Rijksmonument. Dit prachtige gebouw is onlangs gerestaureerd. Het is ontworpen door Granpré Molière. Oorspronkelijk was het een winkel in huishoudelijke artikelen en galanterieën. Maar het is vooral bekend als het gebouw van de zuigelingenzorg, zoals het consultatiebureau vroeger heette. Tegenwoordig kunnen bewoners er terecht op het spreekuur van de wijkbeheerder, het Trefpunt en de wijkagent.
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
9
7 Dreef 98 (oude adres)
De Uil die Vreewijk groen houdt
Vreewijk is groen, maar som-
ting de Uil opgericht: een klus-
of chocomel in de door de Uil
mige van haar bewoners
sendienst door en voor Vreewij-
zelf verbouwde kantine.
staan rood. Deze conclusie
kers. Bedoeld om de bewoners
trok vijf jaar geleden een aan-
die het zelf niet meer kunnen te
Aan dit tijdperk kwam helaas
tal betrokken Vreewijkers. Zij
helpen bij het onderhoud van
een einde toen in april 2015 een
hoorden van steeds meer
hun woning en hun tuin.
enorme brand het hele gebouw in de as legde. Gelukkig kwam
mensen dat het lastig werd
Vreewijk direct in actie om zijn
om met een mager inkomen
Inmiddels zijn honderden Vree-
toch het huis en de tuin bij te
wijkers al geholpen met een
padverlichting in grote delen van
geliefde stichting overeind te
houden.
nieuw tuinhekje, het snoeien
Vreewijk. Ook onderhouden zij
houden. Havensteder en de
van de heg, het aanleggen van
de tuinen van leegstaande wo-
gebiedscommissie Feijenoord
Daarom namen ze het heft in
een pad voor een scootmobiel
ningen.
staken de koppen bij elkaar om
eigen hand. In 2010 werd Stich-
of het repareren van de wasma-
een vervangende ruimte te re-
chine. Door middel van een
Op deze manier zorgen zij ook
gelen, zodat De Uil het werk
kleine eigen bijdrage van bewo-
voor een veiligere en leefbare
weer snel kon hervatten. Wilt u
ners en financiering van Haven-
wijk. Stichting de Uil werkt sa-
de klussers een hart onder de
steder en de gemeente Rotter-
men met Paal en Perk: een acti-
riem steken? Voorlopig huist de
dam, werkt De Uil met meer
viteitenprogramma voor ver-
stichting op een tijdelijk adres.
dan 30 vrijwillige klussers.
standelijk beperkte cliĂŤnten van
U kunt ze ook vinden op inter-
Middin, die per jaar ongeveer
net, www.de-uil.org en Face-
Onder leiding van een enthousi-
250 tuinen bijhouden van ou-
book.
ast en bevlogen bestuur van
dere bewoners.
Vreewijkers klussen dagelijks
10 Expeditie Vreewijk
twee ploegen overal in de wijk.
Bijna vijf jaar lang was het
Iedere Vreewijker herkent de
hoofdkwartier van de Uil en Paal
rode en blauwe klusbussen die
en Perk gevestigd aan de Dreef
af en aan rijden met tuinafval en
98. Dagelijks kwamen bewo-
puin. Maar de Uil doet meer. Zo
ners hier aanlopen met een
hebben de vrijwilligers in 2014
klus. Soms ook gewoon voor
en 2015 gezorgd voor achter-
een praatje, of een kopje koffie
8 Weimansweg
Slopen of renoveren BLIJF MET JE POTEN VAN ONS HUIS Blijf met je poten van ons huis, want hier voelen we ons thuis Stop die smoezen zo goedkoop, dat ‘t hier rijp zou zijn voor sloop Het is Com.wonen puur te doen, om te bouwen voor de poen Graaien naar het groot gewin, en wij er uit met ons gezin Jan van den Heuvel groeide op
In 2007 heeft de toenmalige woningcorporatie Com.wonen
in dit stukje Tuindorp Vreewijk.
plannen om 1400 huizen in Tuindorp Vreewijk te slopen. Ze
Zo moge hier een tuinstad-
Hij herinnert zich nog levendig
moeten plaats maken voor dure en middeldure koopwoningen.
wijk verrijzen
wat het favoriete tijdsverdrijf
De bewoners van Vreewijk protesteren hevig tegen de plannen.
Staat op de Brink, gebeiteld
was in zijn jeugd: pleetje trek-
Ook de kleinkinderen van de oprichters van de oude arbeiders-
in beton
ken!
wijk maken bezwaar. Met succes.
De tuinwijk is gekomen,
Een aantal woningen aan de
woonwijk voor de stedeling
Weimansweg heeft karakteris-
In 2011 wordt afgesproken dat
prachtig gerenoveerd en weer
Die hier dus ideaal harmo-
tieke wc-raampjes. Die zitten
de vernieuwing van Vreewijk
te huur.
nisch leven kan
aan de voorzijde van het huis,
gericht moet zijn op behoud,
Wilt u een gerenoveerde model-
Wat dachten de bestuurders
naast de voordeur. Deze klap-
tenzij dit om technische of
woning bezoeken? Of zoekt u
toen sociaal
raampjes stonden overdag,
financielë redenen niet mogelijk
meer informatie over wonen in
Nu gaan ze voor de winst
zeker bij mooi weer, vaak open
blijkt. Inmiddels zijn de eerste
Vreewijk? Kijk dan op vreewijk-
met onze huisjes aan de haal
ter ventilatie.
eengezinswoningen met tuin
verder.nl
Jan en zijn vriendjes waren niet
Niks werd gevraagd aan
vies van wat gezonde katten
mensen die hier wonen
kwaad. Ze bouwden een con-
Gewoon er uit verdreven van
structie om de buurtgenoten
je stek
met zo’n klapraampje te laten
Het zou hier zo bouwvallig
schrikken.‘Met een speciaal
zijn, alleen maar goed voor
vervaardigde pvc-buis konden
sloop
we de doortrek-touwtjes van
Maar vrijwel alles staat nog
het toilet pakken en dan stiekem
goed op deze mooie plek
de WC doortrekken’, vertelt Jan.
En zit er soms een enkel
Het allerleukste was natuurlijk
pandje fout
wanneer er iemand op de wc
Com.wonen doe normaal en
zat...
zorg voor beter onderhoud Tekst en muziek: Kees Korbijn
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
11
12 Expeditie Vreewijk
Gratis Expeditie App Naast deze krant kunt u de route ook lopen met de gratis Expeditie Vreewijk App. Iedereen met een smartphone kan hiermee het Tuindorp Vreewijk op geheel nieuwe wijze beleven. Luister tijdens je wandeling naar de verhalen van de Vreewijkers. Maak kennis met de unieke architectuur door spannende videofragmenten. Of lees verder over de geschiedenis van deze authentieke, groene volkswijk. Tijdens het lopen van de route is verder geen internetverbinding nodig.
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
13
Zo’n plek om nooit te vergeten!
De straat waar je geboren bent, of opge-
er ook enkelen van hen. Ik woon al bijna
sant en leuk om te proberen in het hoofd
groeid en misschien wel, zoals ik, een
mijn hele leven op de plek waar ik ben
van iemand anders te ‘kijken’.
fijne jeugd hebt gehad. Dat is toch een
opgegroeid. Nog dagelijks kom ik langs de
Bijvoorbeeld in de theatervoorstellingen
plek om nooit te vergeten.
plekken waar ik kind was, speelde en leer-
van ‘Buurvouw & buurvrouw’, waarin mijn
de. In sommige van mijn gedichten en
theaterpartner Marjan en ik als duo ‘Jong
Velen van ons zijn op die plek nooit terug
verhalen speelt die ervaring een rol.
Belegen’ echte Tuindorp-Vreewijkse komi-
gekeerd. Misschien is het oude huis afge-
In het gedicht ‘Weerzien’ stel ik me voor
sche scènes spelen, zijn de invloeden van
broken, is de wijk totaal veranderd, of mis-
hoe het is om niet meer in Tuindorp Vree-
tot de verbeelding sprekende types her-
schien is het zo ver van je huidige woon-
wijk te wonen, maar er na lange tijd terug
kenbaar.
plek vandaan, dat het ingewikkeld was er
te keren. Ik heb een aantal jeugdvriendin-
Mijn jeugd in het Manpad was vol verha-
nog eens naar toe te gaan.
nen, die nog altijd met heimwee door de
len over vroeger. Ik groeide op in het huis
Sommige ongelukkigen zijn ooit van hun
wijk wandelen, wanneer ze bij mij op be-
van mijn grootouders en smulde van hun
geboortegrond verdreven en kunnen er
zoek komen.
verhalen over de gebeurtenissen in hun
niet meer naar terug, al zouden ze nog zo
Je verplaatsen in de gedachtewereld of de
jonge jaren. Daarbij hoorde ook het ver-
graag willen. Als drama-docent werk ik
belevingswereld van iemand anders, dat
haal van de schuilplaats die mijn opa
vaak met kinderen en jongvolwassenen bij
doe ik graag. Het is mijn vak, ik ben thea-
maakte voor mijn oom in de tweede we-
wie dit het geval is. In ons Tuindorp wonen
termaker en schrijver en ik vind het interes-
reldoorlog. In Tuindorp Vreewijk zijn vele verhalen te vinden, van jonge en oude mensen, van
Het verhaal van het Manpad
bewoners die hier al hun hele leven wo-
kunt u beluisteren via de
nen, net als ik en van nieuwkomers.
app. Voor meer informatie
Die verhalen moeten verteld worden, om
over theatergroep Jong
van te genieten en van te leren, om je
belegen kunt u terecht op
door te laten inspireren of je te laten mee-
www.jongbelegentheater.nl.
voeren en zo even lekker weg te kunnen
Op www.este.nl vind u meer
vluchten uit de soms harde alledaagse
werk van Joyce Turek.
werkelijkheid. Joyce Turek, april 2015
14 Expeditie Vreewijk
9
Speeltuin De Vaan • Pinksterweide 31, Tel. 010-4842883
De Vaan: Paradijs voor kinderen Wist u dat...
Vreewijk barst van het groen. Ook alle
Rotterdam is nou eenmaal een wereldstad.
achterpaden zijn heerlijk om in te spelen.
Een boegbeeld van De Vaan is George, be-
Een paradijs voor kinderen dus, maar...
ter bekend als ome Sjors. Al 23 jaar is hij er
de Vreewijkers met hun schitterende
als vrijwilliger te vinden. In het kleine win-
namige, voormalige boerderij aan de
• De Vaan ontleent zijn naam aan de gelijk-
tuinen zien natuurlijk niet graag rond-
keltje van de speeltuin, bijvoorbeeld. Daar
Dordtsestraatweg. ‘De Vaan’ is afgeleid
vliegende voetballen de mooie bloemen
kunnen kinderen even wat drinken of te-
van de familie Vaandrager, die eigenaar
vernielen. Gelukkig zijn er speeltuinen in
recht voor een pleister. Op de gratis te
de wijk. Daar kan elk kind zich naar har-
downloaden app van Expeditie Vreewijk
• Enige tijd heeft de NV Hygiënische Melk-
tenlust uitleven.
kunt u ome Sjors aan het woord horen.
stal ‘De Vaan’ boerderij en bouwland ge-
De coördinator van deze prachtige speel-
ëxploiteerd. In 1921 werden deze aange-
Speeltuin de Vaan is de oudste, opgericht in
tuin, Lion Bal, zorgt voor een afwisselend
kocht door de gemeente Rotterdam. In de
1927. Sinds 1962 zit zij op de huidige loca-
programma, met activiteiten voor alle leef
Tweede Wereldoorlog werd hier in op-
tie, aan de rand van Vreewijk en Charleroi.
tijden. Kijk voor informatie op
dracht van de NV Vreewijk Tuindorp De
De Vaan trekt dan ook bezoekers uit beide
www.svvreewijkdevaan.nl
van deze boerderij was.
Vaan gebouwd. • Arie Vaandrager was directeur van de
wijken. Of eigenlijk uit de hele wereld, want
Hygiënische Melkstal De Vaan. In die hoedanigheid was hij richtinggevend voor wat Nutricia later op grote schaal heeft gerealiseerd. Hij heeft met de melkstal veel betekend voor het terugdringen van de babysterfte. Zijn engagement kwam mede voort uit zijn eigen ervaringen: zes kinderen in het gezin Vaandrager stierven op zeer jonge leeftijd.
Ome Sjors
Lion Bal (r)
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
15
10 Blekerslaan
Wassen en bleken in het Tuindorp
Vroeger bestond er nog geen bleekmiddel. In de textielindustrie gebruikte men daarom ‘bleekvelden’. Dat waren gemaaide grasweiden waarop linnen werd uitgespreid en door de zon gebleekt. Hieraan ontleent de Blekerslaan zijn naam.
De was werd met de hand gedaan, met kokend water van het kolenfornuis. Dit was
Liefdesstraatje
een tijdrovende klus. Om het wat te versnellen, konden bewoners heet water halen
Monique groeide op Blekerslaan 66 op. Mar-
bij de Waterstokerij. Deze winkel had een
tin op nummer 70. De vonk sloeg over, en
ruimte waarin de hele dag een kolenvuur
tegenwoordig wonen ze samen met hun
werd opgestookt. Op die manier zat er de
gezin op Blekerslaan 70.
hele dag warm water in de grote ketel.
Zes jaar geleden ging de deurbel. Dochter
Tot in de twintigste eeuw werden er in de
De Waterstokerij verkocht ook waspoeder,
Iris deed open voor een bijzondere oude heer
textielindustrie bleekweiden gebruikt. Ook
bleekwater, zakjes blauw, stijfsel - en
uit Amerika. Wilt u weten wat er vervolgens
thuis legden veel mensen hun was nog op
snoepgoed. Vaak werden de kinderen uit
gebeurde? Download dan de app en luister
de bleek te drogen.
het gezin erop uit gestuurd om voor een
naar het verhaal bij ‘Moet je horen.’
halve cent heet water te kopen. De zware In de beginjaren van het tuindorp beschik-
emmer droegen ze samen terug naar huis.
ten maar weinig bewoners over heet water.
Als beloning mochten ze dan soms van
Geisers en boilers bestonden nog niet. Bij-
moeder voor een halve cent snoepjes ko-
na niemand had gasverwarming.
pen.
16 Expeditie Vreewijk
11 De Vaan, Bollenland
Rotterdammer en Vreewijker
Boven de deur van Bollenland 1 is een tafereel van een man op een paard met een vaandel gemetseld. Het gaat om De Vaandel drager; een natuursteenreliÍf van Cor van Kralingen.
De rivier scheidt het zuiden van de rest
naar wie hun nieuwe buren worden. En
ster dat de buren wel erg goed van vertrou-
van Rotterdam. De echte zuiderling voel-
eerlijk is eerlijk: soms ook wel een beetje
wen waren: als ze een boodschap gingen
de zich vroeger weliswaar Rotterdam-
benauwd. Zo ook een bewoonster van de
doen, legden ze hun huissleutel op de ven-
mer, maar veel Rotterdammers van bo-
Donk. Het pand naast haar stond al geruime
sterbank! Dat is zelfs in het vredige Vree-
ven de rivier dachten daar anders over.
tijd leeg. Via via had ze gehoord dat er
wijk niet verstandig. Ze waarschuwde de
Dit kwam door de grote aantallen arbei-
vluchtelingen in kwamen wonen. Wat zou
buren direct bij terugkomst. Meteen werd
ders die uit de provincie naar de stad
het worden? Op een dag zag ze haar nieu-
ze hartelijk uitgenodigd om te komen eten...
trokken. Tot lang na de Tweede Wereld-
we buren voor het eerst. Ze deden haar
bij de drie Wijzen uit het Oosten.
oorlog werden zij als boeren beschouwd.
denken aan de drie Wijzen uit het Oosten.
Op Bollenland 51 ziet u een paneel over dit
Navraag leerde dat de heren Grieks-ortho-
verhaal. Het werk is gemaakt door kunste-
Tot de komst van de Maastunnel in 1942
doxe priesters uit Eritrea waren.
naar Margriet Snaterse in samenwerking
was dit stadsdeel slechts met de rest van
Na een paar maanden merkte de bewoon-
met de kinderen van Speeltuin de Vaan.
Rotterdam verbonden door bruggen via het Noordereiland. Voor de rest was je aangewezen op veerponten. In de jaren zestig werd de eerste Van Brienenoordbrug aangelegd. Later kwamen de Willemsbrug en de Erasmusbrug. Nog altijd kennen de mensen In Vreewijk elkaar. Bewoners voelen zich betrokken. Op straat wordt er gegroet. Al staat Vreewijk staat tegenwoordig in verbinding met de rest van de stad, het blijft een hechte gemeenschap waar het prettig wonen is.
Nieuwe buren Bewoners van Vreewijk zijn altijd benieuwd
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
17
12 Educatieve tuin De Enk • Enk 182. Meer informatie tel. 010 2673760. Geopend tijdens werkdagen van 8.30 - 16.30 uur.
Stadstuinieren in De Enk
Waar aardappels groeien Een akker middenin de stad, kan dat? In Vreewijk wel. Toen de buurt gebouwd werd
sen voor scholen en buurtbewoners worden
was het terrein achter de Enk landbouwgrond. Inmiddels ligt hier de wijk Lombar-
er regelmatig activiteiten georganiseerd,
dijen. Behalve bij de Enktuin. Dit is nog altijd een grote, groene akker. Het is één van
zoals het Lentefeest in april en het Pom-
de grootste verrassingen van Rotterdam-Zuid.
poenfeest in oktober.
“Het is toch verschrikkelijk dat sommige
wat jaren in voor het reilen en zeilen van
sieke schoolwerktuin met groenten en sier-
Deze tuin is een combinatie van een klasmensen niet weten dat een aardappel on-
Educatieve tuin De Enk.
bloemen, en een natuurtuin met biotopen
der de grond groeit”. Aldus voormalig leraar
De tuin is zo’n twee hectare groot en ligt
en uiterst creatieve natuurvriendelijke tuin-
biologie Rob Gelderman. Hij zet zich al flink
midden in de wijk Vreewijk. Behalve tuinles-
en speelelementen.
18 Expeditie Vreewijk
13 Achter de Korte Dreef
Binnentuin de Hertenkamp
Stadsoase met Zakdoekenboom Tussen de Langegeer en Korte Dreef ligt
dat hij voor het eerst bloeit. Het exemplaar
dat was geen succes. Toen is het herten-
een van de meest pittoreske stukjes
in de Hertenkamp is kort voor de oorlog
kamp in een echte siertuin veranderd. In die
Vreewijk: binnentuin De Hertenkamp.
geplant. Het is één van de twee volwassen
periode is ook de zakdoekenboom geplant.
Vaantjesbomen in Rotterdam. Zo rond de maand mei staat hier de even
In 2007 is het hertenkamp geherstructu-
beroemde als zeldzame Vaantjesboom in
Herten
reerd. De oudste begroeiing is blijven staan
bloei. Deze boom, de davidia involucrata,
De binnentuin dankt zijn naam aan de be-
en er zijn nieuwe heesters aangeplant. In
wordt ook wel Luierboom of Zakdoeken-
gintijd, toen er ook daadwerkelijk herten
de binnentuin zijn veel vogels te vinden die
boom genoemd. Als je de spectaculaire
rondliepen. Zonder dieren immers geen
je gewoonlijk niet ziet in de stad, zoals de
bloei van deze boom ziet, weet je direct
echt tuindorp. De herten bleven echter
bonte specht, de groene specht, staart
waarom. De herkomst van de boom is
maar kort. Ze vernielden de mooie planten.
mezen, roodborstjes en soms zelfs een
West-China. Het duurt wel vijftien jaar voor-
Niet veel later kwamen er koeien, maar ook
verdwaalde sperwer of uil.
Een bonte vriend Ssst! Hij is een beetje schuw, en erg voorzichtig. Maar als je stil bent, kunt je best wel eens een grote bonte specht tegenkomen in een Vreewijkse binnentuin of plantsoen. Een mannetje herken je aan de rode vlek op zijn kop. Vrouwtjes hebben een donkere kop.
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
19
14 Groenezoom
Moeders allerlaatste centen
In Vreewijk waren vroeger een aantal bij
voorgoed verdwenen was. Alewies had er
de bakker, melkboer, kolenboer en schillen-
iedereen bekende buurtwinkeltjes.
weer een dankbare klant bij!
boer niet meer aan de deur. Maar wat niet
De bekendste was misschien wel de krui-
Inmiddels is er veel veranderd. Kruidenier
derwetse gezelligheid bij de buurtwinkels
denier Alewies Hiel op de hoek van de
Alewies Hiel is er niet meer, en ook komen
op de Groenezoom.
is veranderd is het vakmanschap en de ou-
Waterstokers, kruideniers, slagers etc…
Rozegaarde en de Groenezoom. Alewies had een groot vaste klantenbestand in Vreewijk en kende iedereen uit de wijk.
Wist u dat...
Toos van Delen kan zich nog herinneren dat
• De vier cottagewoningen aan de Groene-
ze als kind met haar broertje haar moeders
zoom (158 - 164) zijn gemeentelijke monu-
derlingen het centrum blijven noemen. Een
portemonnee op de schoorsteenmantel zag
menten. Deze woningen refereren sterk aan
ideale verbinding, die echter nog wel het
liggen. Er zat wel 25 gulden in en de kinde-
de bouwstijl in Engelse tuindorpen. Deze
nodige gevaar met zich meebracht. Overste-
ren, die nog geen idee hadden van de wer-
vier woningen zijn uniek en waren oorspron-
ken van de Leede naar de Mare is sommi-
kelijke waarde van geld wisten meteen wat
kelijk bedoeld voor meer welgestelden in de
gen noodlottig geworden, de tram reed hard
dit betekende: Snoepjes bij kruidenier Hiel!
wijk zoals ambtenaren.
Toen de kruidenier de kinderen met het
• Tot eind jaren ’60 reed tramlijn 3 van de
Maasbruggen naar ‘de stad’, zoals de zui-
en er waren geen waarschuwingslichten. • Op Groenezoom nummer 311 woonde bijna
bankbiljet zag, begreep hij echter direct dat
Groenezoom naar Diergaarde Blijdorp. Het
zestig jaar lang Nans van Leeuwen, een
dit niet klopte en nam de twee kinderen
beginpunt was tegenover het Zuiderzieken-
geboren Amsterdamse die naar Rotterdam
aan de hand mee naar huis om verhaal te
huis op de Groenezoom, waar de rails in een
verhuisde om tekenlerares te worden. Zij is
halen. Thuis troffen zij hun huilende moeder
grote cirkel liepen. Bij de Langegeer ging de
een vermaarde illustrator en onder andere
aan, die dacht dat haar laatste huishoudgeld
tram de hoek om richting de nu verdwenen
bekend van Piggelmee.
20 Expeditie Vreewijk
15 Voorde 169
De beeldentuin van Anna en Rob
Toen Anna en Rob Maingay naar Vreewijk
Rob is een Rotterdamse beeldhouwer. Hij
zijn in bruikleen gegeven aan de gemeente
verhuisden, bevond het atelier van Rob
werkt non-figuratief volgens een bepaalde
Rotterdam.
zich nog in Terbregge. Anna fietste,
methode. Zo ontstonden in de jaren zeven-
nieuwsgierig als ze is, alle paadjes en
tig beton-metaal-plastieken en in de jaren
Nieuwsgierig? Als er mensen aanwezig zijn
weggetjes van Vreewijk door. Zo stuitte ze
tachtig de spiralen van hout. Twee beelden
en de tuin is open, dan kan iedereen die dat
op een half verwilderde binnenplaats. Het
zijn te zien in de tuin. Twee spiralen staan
wil binnenlopen om een boekje te lezen,
terrein op Voorde 169 bleek toe te hebben
aan de Beukendaal, op de hoek van de Col-
koffie te drinken of gewoon wat weg te
behoord aan de plantsoenendienst.
losseumweg aan de rand van Vreewijk. Zij
mijmeren in de zon.
Anna zag er onmiddellijk mogelijkheden in. Maar het duurde nog anderhalf jaar voordat ze het stukje grond daadwerkelijk toegewezen kregen. De twee begonnen met opruimen. Gepassioneerde medewerkers van de plantsoenendienst offerden vrije tijd op om hen te de grond vrij te maken en in te delen. Het resultaat is de huidige Beeldentuin. De inrichting bestaat uit een grasveld met natuurlijk kreupelhout met hierin een schuilplaats voor egels. Er is een fruitboomgaard. En natuurlijk zijn er de beelden van Rob, die in deze tuin ook zijn atelier heeft.
Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
21
16 Het Manpad
Het Manpad, een straatje met een eigen verhaal
Een loper voor alle Vreewijkers Een bijzonder straatje met
Duitsers, op zoek naar verzets-
paste op ieder huis in de straat.
ging op zijn brommertje naar
een bijzondere geschiedenis,
strijders, het Manpad over het
Vele Vreewijkers denken met
huis. Die ene keer reed hij met
dat is het Manpad.
hoofd hebben gezien. Voor en-
weemoed terug aan deze tijd.
iets te hoge snelheid over de
kele mannen betekende dit hun
Maar dat zo’n loper ook nadelen
achterpaden de tuin in. Daarbij
Door de vreemde L-vorm valt
redding.
had, kunnen de gezusters De
miste hij de vijver op een haar-
aan de kant van de Dreef niet
Maar ook in latere tijden zorg-
Zwart beamen.
tje. Eenmaal de keuken inge-
op dat er nog een straat achter
den de achterpaden van het
loopt. Ook het paadje naar de
Manpad soms voor verwarring.
Hun vader hield ervan één of
weer nuchter door het gillen van
Groenezoom is erg onopvallend.
Je kunt het je nauwelijks meer
(meestal) meerdere biertjes te
de buurvrouw.
voorstellen, maar vroeger had-
drinken als de werkweek erop
Het verhaal gaat dat hierdoor in
den alle bewoners van Vreewijk
zat. Vervolgens zwabberde hij
Hij was het verkeerde huis inge-
de Tweede Wereldoorlog de
een loper. Een sleutel dus die
zo goed en zo kwaad als het
lopen!
22 Expeditie Vreewijk
stommeld was hij in een klap
Natuurlijk Vreewijk
Welkom in de mooiste tuin van Rotterdam! Digitaal de wijk in op natuurlijkvreewijk.nl De website natuurlijkvreewijk.nl is de centrale plek voor informatie over activiteiten, nieuws en bewoners in Tuindorp Vreewijk. Hier vindt u meer over de museumwoning, het culturele programma in Het Witte Paard, de educatieve tuin en andere bijzondere Vreewijkse initiatieven. Iedereen die activiteiten organiseert in de wijk Vreewijk kan gebruik maken van de website. Van een goed idee voor de buurt, tot meer informatie over tuinonderhoud. Een handige startpagina voor bewoners, maar ook voor iedereen die Tuindorp Vreewijk wil bezoeken!
Opgroeien in een natuurlijke omgeving
100 jaar Tuindorp Vreewijkin 2016 In 2016 bestaat Tuindorp Vreewijk 100 jaar. Een eeuw lang wonen hier mensen naar hun zin. Dat viert de wijk het hele jaar door met bijzondere activiteiten in de thema’s: verleden, heden en toekomst. Terugkijken, feest vieren en samenwerken is belangrijk en bindt samen. Bekijk al het nieuws over het jubileum, Vreewijk 100 jaar op > www.natuurlijkvreewijk.nl
De Educatieve tuin De Enk, de singels en de Valkeniersweide zijn de groene parels van de wijk. Hier kunnen kinderen nog kikkervisjes vangen of hun vishengeltje uitgooien. Kinderen groeien hier op in een natuurlijke omgeving. Tussen de mooiste tuinen van Rotterdam. Ze leven in een wijk die uitnodigt om buiten te spelen! Meer weten over wonen in Vreewijk? Kijk op > www.woneninvreewijk.nl
Meer weten over het tuindorp en wat hier gebeurt? www.NatuurlijkVreewijk.nl @wijkvreewijk Ontdek de geheimen van het tuindorp
Expeditie Vreewijk
23
! p ur m O tu da on er av ott R
in
e e m itie
Gaop expeedk de e
d t n no
n e i m rp
o e d n h i g e et tu h n a v
Midden op Zuid ligt één van de meest eigenzinnige, maar onbekendste stukjes Rotterdam: Tuindorp Vreewijk. Tientallen levensverhalen van bewoners vormen de basis van een bijzondere tocht door deze groene stadsoase. Zo werkt het: met de gratis Expeditie Vree-
Het stratenplan werd meer dan 100 jaar
jaarlijkse Tuinenkeuring. Al bijna een eeuw
wijk App kun je met je smartphone het Tuin-
geleden ontwikkeld door de beroemde ar-
lang strijden Vreewijkers om de felbegeerde
dorp Vreewijk op een unieke manier bele-
chitecten Berlage en Granpré Molière. On-
prijzen van de Tuinenkeuringscommissie. En
ven. Luister tijdens je wandeling naar de
langs nog zijn er 300 nieuwe rijksmonumen-
wie wist er dat Leen Valkenier, schrijver van
verhalen van de originele bewoners. Maak
ten bij gekomen in Tuindorp Vreewijk!
de Fabeltjeskrant, zijn karakters baseerde
via de videofragmenten kennis met de uit-
Maar Vreewijk verbergt veel meer gehei-
op zijn mede-Vreewijkers? Ontmoet de
zonderlijke architectuur of lees verder over
men. Voor de bewoners is het niets minder
hedendaagse Ed en Willem Bever, en vele
de geschiedenis van deze charmante volks-
dan een way of life. Maak via de app kennis
anderen... Vreewijk: groen, puur en trots.
wijk.
met het ultieme Vreewijkse fenomeen: de
Gaat dat zien!