berichten 34 www.vhphp.nl
toonaangevend bevlogen resultaatgericht
APRIL 2015
Ketenaanpak in de sierteelt 2 Via Arboconvenanten naar Arbocatalogi 4 Partnership met de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie 8
Twintig jaar vhp
van ergonomie naar human performance Op 1 oktober 1994 is vhp opgericht, destijds
de naam gewijzigd in vhp ergonomie, mede
nog de namen weergevend van de oprich-
geïnitieerd door de komst van nieuwe
ters: Voskamp, Huppes en Peereboom,
partners. Het eerste spraakmakende
adviseurs in ergonomie en rendement.
controlekamer project betrof het haven
Van RSI-hype naar Het Nieuwe Werken 2
coördinatie centrum (HCC) in Rotterdam dat De vragen die onze opdrachtgevers in de
gevestigd is in het World Port Center. In deze
jaren 90 aan ons stelden waren vaak
periode heeft vhp veel meegewerkt aan arbo
gerelateerd aan verbetering van arbeids
convenanten om het preventie beleid in
omstandigheden, mede geïnitieerd door de in
branches te verbeteren.
1994 ingrijpend gewijzigde Arbowet. Veel
Tegenwoordig heten we vhp human perfor
vragen betroffen RSI preventie, werkplek
mance. Een naamwisseling waarbij we willen
ontwerp en ontwerp van gezonde kantoren.
benadrukken dat we geloven dat organisaties
Vaak deelden wij onze opgedane kennis en de
alleen goed presteren als de mensen in deze
stand van de wetenschap en techniek via
organisaties kunnen excelleren. We hebben
handboeken.
daarbij drie speerpunten waar we ons
Van balie naar zelfbedieningszuil 4
specifiek op richten, te weten: Bij aanvang van het nieuwe millennium is de
• digitale transformatie
aandacht van onze dienstverlening verlegd
• operational excellence
naar software en control room design,
• duurzame inzetbaarheid
beleidsvraagstukken, optimalisatie van fysieke
arbeid en logistieke ketens. In deze periode is
Wij zullen u in deze vhp berichten nader over deze speerpunten informeren. Belangrijk kernpunt is dat onze opdrachtgevers het voldoen aan regelgeving (compliance) willen combineren met het bereiken van de organisatiedoelen en de medewerkers daarin willen meenemen. Drs Peter van Scheijndel Eur.Erg. algemeen directeur
Van brugwachtershuisje naar bediencentrale 6
Ketenaanpak 1994-HEDEN De eerste grote opdracht van
vhp: onderzoek naar zwaar werk met karren in de sierteeltketen. In 1994 heeft BGZ Wegvervoer (tegenwoordig: Sectorinstituut Transport en Logistiek) vhp gevraagd fysieke belasting te meten en oplossin gen in kaart te brengen. In de sierteeltketen worden bloemen en planten door kwekers op karren klaargezet in sluizen. Chauffeurs van transportbedrijven halen – overdag en ’s nachts – de karren op. De karren gaan naar de veiling. Na het veilproces komen veel karren terecht bij bloemengroothandels. Verder transport vindt plaats naar bloemisten, markten, tuincentra en het buitenland. Een enorme logistieke operatie met
Stapelwagens in de bloemenveiling.
veel duw- en trekwerk met karren. Er zijn BGZ Wegvervoer vraagt vhp onderzoek te doen naar zwaar werk in sierteelt
Kloon schaap Dolly
Arbowet ingevoerd
1994
1995 Rage flippo's
Start vhp aantal vhp-ers
1996
4 Playstation
aantal vhp-ers
Van RSI-hype naar 1995-HEDEN In de jaren '90 was sprake van
een forse toename van het beeldschermwerk. In het jaar 2000 werkte 60% van de Nederlandse werknemers meer dan een kwart van de Meer informatie:
dag achter een beeldscherm (Bron: Gezond-
fiekehorsten@
heidsraad).
vhphp.nl
STUUR EEN E-MAIL
De Nederlandse werknemer was daarmee koploper in Europa. Veel organisaties werden destijds verrast door (fysieke) klachten die ontstaan als gevolg van intensief beeldscherm werk. De RSI hype was geboren. vhp voerde voor vele klanten succesvolle projecten uit op het gebied van gezond beeldschermwerken. Met deze successen en de ontwikkeling van het 5W model wordt vhp (h)erkend als specialist bij uitstek
Overlegwerkplek voorbeeld 1.
2
7
in het voorkomen van RSI. Inmiddels 20 jaar verder lopen beeldschermwerkers nog steeds
vhp human performance • berichten 34 • april 2015
in de sierteelt oplossingen geformuleerd voor (werken op) laadkleppen, borgstangen, maximale belading per
Meer informatie:
kar en er is een checklist gemaakt voor de
keespeereboom@
werkwijze van gebruikers. Vervolgens is met
vhphp.nl
meerdere partijen in de sierteelt keten samenge
STUUR EEN E-MAIL
werkt. Zo is voor de bloemenveilingen gewerkt aan het LUS project (landelijke uniforme stapelwagen) en is er een arbocatalogus gemaakt. Voor bloemengroothandels is een opstapbordes ontwikkeld voor het gemakkelijker van en op de kar tillen van fust (emmers) met bloemen en potplanten trays. In 2011 is met alle partijen via het Product schap Tuinbouw een overzicht gemaakt van onderlinge afspraken over hoe elkaar te beleveren. In 2015 is dergelijke ketenaanpak inmiddels een speerpunt voor het Ministerie van SZW met als motto: van compliance naar participatie. Introductie iMac
1997
Nederland telt 1 miljoen WAO'ers
1998
1999 aantal vhp-ers
Het Nieuwe Werken
8 Eerste keer meer dan 1.000 km file in Nederland
gezondheidsrisico’s. Intensief gebruik van laptop, tablets en smartphone in combinatie met hoge werkdruk en ‘technostress’ werkt risico verho gend. Door zowel toename van het kennisniveau als technologische ontwikkelingen zijn klanten overgegaan op nieuwe werkconcepten. Medewer kers kunnen tegenwoordig werken waar en wanneer ze willen. vhp adviseert welke huisves ting bij de werkprocessen van de organisatie past. Eigen verantwoordelijkheid en vertrouwen zijn sleutelbegrippen in deze tijd van Het Nieuwe Werken. Het motiveren van medewerkers om efficiënt en gezond te werken, voor nu en voor later, zijn onderdelen van de projecten van vhp. Duurzame inzetbaarheid van medewerkers is daarbij het doel. Als bedrijven tijdig de juiste
Overlegwerkplek
keuzes maken zorgt (intensief) beeldschermwerk
voorbeeld 2.
tegenwoordig voor veel minder problemen.
3
Via Arboconvenanten naar 1999-HEDEN Nederland stoomde in 1998
allergene stoffen en kwarts. vhp heeft gewerkt
op naar een miljoen WAO’ers.
aan 30 van de 58 Arboconvenanten. In 2005 is de Arbocatalogus geïntroduceerd. Dit is een
Om deze trend een halt toe te roepen
meer praktische uitwerking met methoden en
Meer informatie:
verklaarden kabinet en sociale partners in het
oplossingen vastgesteld door werkgevers en
keespeereboom@
Najaarsoverleg van 1998 extra inspanningen
vhphp.nl
te zullen leveren via Arboconvenanten. Deze
STUUR EEN E-MAIL
bestonden uit een nulmeting en een stand der techniek onderzoek met als opbrengst een overzicht van knelpunten en oplossingen. Sociale partners sloten vervolgens op bedrijfstakniveau convenanten af voor omgaan met risico’s als bijvoorbeeld tillen, werkdruk, RSI, schadelijk geluid, oplosmiddelen, Knelpunt hoog tillen opgelost. aantal vhp-ers
Paperless office aantal vhp-ers
2000
Introductie euro
10
2001 IT/Beurscrisis
Nokia 3310
2002 Aanslag op Twin Towers
Van balie naar zelfbedieningszuil 2011-HEDEN Digitale transformatie is een
een pinbetaalautomaat. Men regelt afspraken,
van de speerpunten van vhp human
parkeerontheffingen, verhuizingen worden
performance.
doorgegeven en GBA uittreksels worden gemaakt. Een vriendelijke host is aanwezig om
Een voorbeeld: Waar we in de jaren 90 van de
de burgers op weg te helpen. Digitale
vorige eeuw in entree gebieden van organisa
transformatie leidt zo tot minder handelingen
ties veel balies en recepties gerealiseerd hebben is nu sprake van een ‘next generation’ aanpak. In de gemeente Haarlem bijvoorbeeld staan inmiddels mede door vhp human Meer informatie:
performance gerealiseerde zelfbedienings
petervanscheijndel@
zuilen. De burger trekt geen nummertje meer
vhphp.nl
voor een wachtrij voor een balie, maar kan
STUUR EEN E-MAIL
direct terecht bij een van de 13 zuilen. Een zuil bestaat uit een aanraakscherm, een printer en Balieconcept ziekenhuizen.
4
15
vhp human performance • berichten 34 • april 2015
Arbocatalogi werknemers. Dit maatwerk per branche is getoetst door Inspectie SZW. Afspraken hebben een wettelijke status. vhp heeft meegewerkt aan 25 van de 160 Arbocatalogi. Een compleet overzicht vindt u via www. arbozone.nl/tools-archief/acw. In december 2014 waren er 820000 arbeidsongeschikten in Nederland. We zijn er dus nog niet. vhp is van mening dat arbocatalogi prima kansen bieden voor verbetering van arbeidsomstandigheden maar dat in veel arbocatalogi nog teveel issues ontbreken en dat meer aandacht nodig is voor de opbrengsten van het toepassen van maatregelen. Archeologiewerkzaamheden in Leiden.
Air France neemt KLM over
2003
aantal vhp-ers
23
2004
2005 Eerste testvlucht Airbus A380
Eerste particuliere ruimtevlucht
door medewerkers gekoppeld aan een efficiĂŤnt proces dat toch klantvriendelijk blijft. De gemiddelde wachttijd is sterk gedaald en er is minder personeel nodig. De transformatie is vooral gelegen in het feit dat waar digitale technologie voorheen bestaande processen ondersteunde dat hier de techniek geleid heeft tot een nieuw type proces. De volgende stap is de systemen zodanig op orde brengen dat deze handelingen thuis veilig via internet geregeld kunnen worden. U heeft dit fenomeen zelf waarschijnlijk al ervaren op Schiphol waar u tegenwoordig zelf incheckt en zelf uw bagage aan kunt bieden zonder tussenkomst van luchthaven personeel en zonder wachtrijen. Zelfbedieningszuilen in Haarlem.
5
Van brugwachtershuisje naar 2012-HEDEN Brugwachter, wie wilde het niet zijn? In
inrichting is in 2003 opgeleverd en nog steeds in
de zon naast je huisje bij de brug wachten op het
gebruik.
volgende schip. Bomen dicht, brug omhoog, praatje met de schipper, bruggeld innen en daarna weer vrij
Het op afstand bedienen van bruggen en sluizen heeft
baan maken voor fietsers en auto’s.
vervolgens een grote vlucht genomen. Waternet (toen nog de Afdeling Binnenwater van de Gemeente
Pure nostalgie. Echter, toen de verkeersdrukte toenam
Amsterdam) heeft in 2010 het plan opgevat om zo’n 70
en schepen en bruggen groter werden, toen veranderde
bruggen en sluizen van de stad Amsterdam op afstand
ook het beroep van brugbedienaar. Oude techniek bleek
te gaan bedienen. Waternet heeft vhp gevraagd dit
niet meer toereikend te zijn voor een vlotte en veilige
project uit te voeren. We zijn gestart met het ontwikkelen
bediening. Op afstand bedienen werd geïntroduceerd.
van een bedienfilosofie. Deze is door Waternet getest en
De eerste vhp projecten voor het op afstand bedienen
daarna groot uitgerold. In 2014 is de centrale geopend
van een brug betroffen de Schiedamse Hoge Brug en de
en sindsdien worden alle bruggen en sluizen centraal
Spaanse brug in de regio Rotterdam. De nieuwe
bediend door een team van vijftien bedienaren.
Lehmann brothers valt, bankencrisis
Invoering machinerichtlijn CE introductie iPhone
2006
2007 aantal vhp-ers
27
2008 aantal vhp-ers
Oud: bedienen op locatie.
6
29
vhp human performance • berichten 34 • april 2015
bediencentrale Uiteraard met ondersteuning van veel camera’s en
bevatten één overkoepelende
Meer informatie:
beeldschermen.
bedienfilosofie waarin het
janlegters@
Blijft het hierbij? Zeker niet. Rijkswaterstaat heeft de
nautische kaartbeeld centraal staat.
vhphp.nl
afgelopen jaren gewerkt aan intensivering van het
Het ontwerp is uitgewerkt tot een
scheepvaartverkeer op de Nederlandse wateren. Er
desktop prototype. De realisatie tot
zullen meer schepen in goede banen moeten worden
een werkend prototype is nu in volle ontwikkeling.
geleid. Eén van de projecten van vhp is de Verkeerscen
Verwacht wordt dat in 2050 niet meer dan vijf centrales
trale van Morgen (VCM). RWS vroeg vhp (samen met
nodig zijn voor het bedienen van heel Nederland.
STUUR EEN E-MAIL
Arcadis en PA Consulting) een toekomstbeeld te ontwerpen voor het scheepvaartmanagement. Hoe kan
De ontwikkelingen staan niet stil. Nieuwe technologie zal
de schipper straks vanuit Duitsland zijn vaarroute
het scheepvaartverkeer nog veiliger en doelmatiger
plannen om tijdig de kade in Amsterdam te bereiken
begeleiden. Veel bedienaren zullen echter met enige
zonder bij sluizen onnodig opgehouden te worden? vhp
weemoed terugdenken aan hoe het vroeger was, in de
heeft de grafische user interfaces ontworpen. Deze
zon naast het bedienhuisje. aantal vhp-ers
Obama 44e president VS
2009
27
Gemeente Amsterdam wil 70 bruggen en sluizen op afstand bedienen
2010
2011 Nederland in WK finale
2012 Herman van Veelen en Joep van Heugten van vhp testen een mock up
Nieuw: sturen en bedienen op afstand.
7
Partnership met de Vereniging Bakkerijen Zoetwarenindustrie
Meer informatie:
1999-HEDEN De Vereniging Bakkerij- en
de sociale partners diverse tools ontwikkeld
Zoetwarenindustrie (VBZ) is een vooruit-
(zie www.zoetwaren.nl/arbo). Tussen 2008 en
strevende werkgeversorganisatie. VBZ faci-
2011 zijn deze tools geactualiseerd.
liteert 120 bedrijven onder andere op het
In 2011 hebben VBZ en vhp geconstateerd dat
gebied van Arbeidsveiligheid.
veel bedrijven onvoldoende profiteren van de tools. Vanuit dit uitgangspunt zijn VBZ en vhp
marcelbalm@ vhphp.nl
STUUR EEN E-MAIL
Doelen zijn: minder bedrijfsongevallen, minder
in 2012 een partnership aangegaan. Dit heeft
gezondheidsschade, lager ziekteverzuim en
in 2014 (vanuit diverse projecten) geleid tot de
verbeterde bedrijfsresultaten. In de periode
introductie van het ‘Vignet Arbeidsveiligheid’,
van de Arboconvenanten (1999-2007) heeft dit
een VBZ-keurmerk voor bedrijven die “goed
onderwerp een sterke impuls gekregen.
bezig zijn”. Bedrijven komen in aanmerking
Destijds heeft vhp in opdracht van met VBZ en
voor het Vignet als ze kunnen aantonen dat ze
aantal vhp-ers
21
▶▶▶
Oprichting humanfactors.nl
De snoeparmband al 20 jaar populair
Meteorietinslag bij Tsjeljabinsk
2012
2013
2014 Troonswisseling
Partnership VBZ met vhp
▶▶▶
20 jaar vhp aantal vhp-ers
op adequate wijze aandacht organiseren
Het ministerie van SZW ziet de Vignet-syste
voor arbeidsveiligheid. Het is daarbij vereist
matiek als een ‘best practice’ binnen het
om op succesvolle wijze de klassieke
project “Zelfregulering Gezond en Veilig
beheersing van risico’s vanuit RI&E’s te
werken” (www.arboportaal.nl/onderwerpen/
combineren met een veranderkundige aanpak
zelfregulering ). SZW heeft de zoetwarenin
rondom gedrag en cultuur. Bovendien is
dustrie geselecteerd als ‘focusbranche’. VBZ
effectieve borging van alle verbeteringen
en vhp zien dit als een mooi resultaat van de
vereist.
intensieve samenwerking tot nu toe.
2015
21
Wilt u vhp berichten voortaan alleen digitaal ontvangen? Mail dan naar info@vhphp
vhp
is een onderzoeks-, advies- en opleidingsbureau.
vhp werkt voor het bedrijfsleven, branche-instellingen, non-profit organi saties en overheid. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website: vhp Huygensstraat 13a 2515 BD Den Haag
tel 070 389 20 10 info@vhphp.nl www.vhphp.nl
www.vhphp.nl. Hier kunt u ook eerder verschenen nieuwsbrieven vinden. Redactie Herman van Veelen, Kees Peereboom Vormgeving BeeldinZicht Druk MVL Group Als u vhp berichten niet meer of alleen digitaal wilt ontvangen, mail dit dan naar info@vhphp.nl