Erzurum Halkının Destansı Dramı Murat ERTAŞ
Bu yazıya verdiğim ilk başlık “KARGAPAZARI MI, SARIKAMIŞ MI?”idi. Ancak başlık Erzurum halkının dünya tarihinde eşine az rastlanır kahramanlığını tam anlatmıyordu. Burada en önemli kavramlardan biri “halk”tır. Dikkatler bu kelimede toplanmalı. Ordular destansı zaferler ve mağlubiyetler yaşayabilir… Bir halk ile bir ordunun savaşması, bir halkın ordulara karşı savaş manevraları yapması… İşte eşsiz olan destan budur. Sarıkamış Harekâtı, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yaklaşık dört yıl süren 1.Cihan Harbi’nin 16 gün süren bir savaş manevrasıdır. Osmanlı devleti için hezimetle sonuçlanan bu askerî manevra 22 Aralık 1914 ila 8 Ocak 1915 tarihleri arasında yaklaşık 2 hafta sürmüştür. I.Cihan Harbi’nde zaman zaman Azerbaycan içlerine kadar ilerleyen Türk ordusunun Allahuekber dağlarında karşılaştığı Rus ordusuna karşı Sarıkamış’ta hezimet yaşamış, Erzurum’a doğru geri çekilmiştir. Ordunun ancak yüzde onu Erzurum’a çekilebilmiştir. Yüzde doksanlık kısmı soğuktan, imkânsızlıktan ve çarpışmaktan şehit olmuşlardır. Türk ordusunun yarısı kadar Rus askeri de savaşta hayatını kaybetmiştir. Sarıkamış Harekâtı Türk tarihi için acı bir tablo olarak zaman düşülmüştür. Osmanlı ordusu I. Cihan Harbi’nde zaferi de mağlubiyeti de, mağduriyeti de yaşamıştır. Zemherinin kendisini en ağır hissettirdiği günlerde orduya erzak taşıyacak ne nefer, ne katır, deve gibi hayvan kalmıştı. Enver Paşa’nın direktifiyle Erzurum valisi Tahsin Bey, Erzurum’da topladığı 150 tonluk erzakın yaklaşık 100 kilometre mesafedeki cepheye halkın taşıması kararlaştırılmıştı. Halk dediğiniz şey çocuklar ve yaşlılardan ibaretti. Mekteplerden, camilerden