Süleyman Nazif ile Abdullah Cevdet'in Erzurum'a ilgisi Erzurum bir asır öncesine kadar mimarisi, cemiyet yaşantısı ve insan kaynağı ile tarihin derinliklerinden kalan bir yaprak misali Palandöken'in eteklerine tutunmuş, kendi göğünün altında hüznü ve sevinciyle bir başına yaşamaya alışmış kadim bir şehirdi. Zamanın donduğu bu yayla şehri, hafızasında Kafkaslar'dan, İran'dan, Asya'dan ve Anadolu'dan kervanların taşıdığı ve zirvelerde bir kartal gibi çağların en sert rüzgârlarını göğsünde sindirerek binlerce yılın kültürünü, irfanını tüm tazeliğiyle koruyordu.
1958?1960 yılları arasında Atatürk Üniversitesi'nde rektör yardımcılığı ve edebiyat fakültesi kurucu dekanlığı görevinde bulunan ünlü edebiyat araştırmacısı Pof. Dr. Mehmet Kaplan, Erzurum'un sosyo-kültürel derinliğiyle ilgili "Erzurum'da yıllardan beri
hasret kaldığım Anadolu'nun ruhunu buldum? Erzurum beni çok daha derinlere, bin yıl ötesine götürdü? Erzurum beni, insanları ile, sokakları ile, köyleri ile, dağları ile en eski günlere tâ Malazgirt savaşının yapıldığı günlere götürdü? İşte Erzurum'un o fakir, eğri büğrü sokakları arasında dolaşırken kahvelerinde halk hikâyecilerini ve şairlerini dinlerken, son derece terbiyeli, efendi esnafı ile alışveriş eder, konuşurken?"[1] ifadeleri meseleyi ne güzel anlatmaktadır.
Erzurum uzak şehirdi, yalnız şehirdi. Uzun ve sert geçen kışlar onun en sadık dostuydu. Sert kışların ve uzaklığın şehre dayattığı sosyal hayat, şehri söz ülkesinin pay-ı tahtına dönüştürüyordu. Yedisinden yetmişine şehrin insanında söz, Tebriz'in İstanbul'un şairlerini kıskandıracak güzellikte şiir oluyordu. Erzurum'da mevsimler değişse de değişmeyen tek iklim şiirdi. Kadı Darîrler, Şair Nefîler, İbrahim Hakkılar, Âşık Emrahlar, Ziya Paşalar, Sümmanîler, Reyhanîler bu toprağın mayasından nasiplenerek şiir tahtının sultanları arasında akla ilk gelenlerdendir.
1