MagMa#3 by Irene de Bel

Magazine over materiaalgebruik

pag.11

Gezichtsbedrog met camouflerende verf pag.14

Hollandse huisjes in New York

#3 22 Januari 2009 magma-online.nl

Bouwbree magazine d materiaalg over ebruik

Nieuw

bouwdoop van xire pag.12

Vuurvast eps

3 magma #3 22 januari 2009 #3 - 22 januari 2009

magma-online.nl

ALUMINIUM IN PRAKTIJK

INSPIREREND PLATFORM VOOR ALUMINIUM IN DE ARCHITECTUUR

Tips en persberichten voor de redactie kunt u mailen naar magma@sdu.nl Uitgever Nina Nannini Hoofdredacteur Irene de Bel Medewerkers Lisa Bruijntjes, Maartje Henket, Neeltje Huirne, Elske Koopman, Armand Landman, Esma Linneman, Mensje Melchior (eindredactie), Jet Mok, Rien van Overveld, Jean Quist, Elke Vijn, Tieneke Wilms Fotografie Nacasa & Partners Inc, Scagliola / Brakkee, Maatwerktegels, Isobouw ontwerp Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Jeroen Disch en Céline Lamée) Abonnementen MagMa wordt verspreid onder een selectie van abonnees van toonaangevende Sdu bouwtitels, waaronder Cobouw, de Architect, NBD Magazine en Vastgoedmarkt. Een nieuw abonnement afsluiten, kan op magma-online.nl en is gratis voor abonnees

Mis het niet!

van de genoemde titels. Advertenties Meer informatie over advertentiemogelijkheden

k, inium In Praktij Introductie Alum l Aluminium, va uur, stand Ro 0 .0 13 ri, ua br roval.nl woensdag 11 fe n kan via info@ hal 8. Aanmelde

en tarieven vindt u op www.bereikdebouw.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jennefer Keyzer: tel 070 – 378 03 27, e-mail j.keyzer@sdu.nl Oplage: 15.250 ISSN 1877-0711

Introductie Aluminium In Praktijk

n 2009 is het weer tijd voor de Bouwbeurs. Van 9 tot en met 14 februari is de Jaarbeurs in Utrecht in beslag genomen door zo'n beetje de complete bouwsector. Een uitgelezen kans voor veel fabrikanten om daar hun nieuwe producten te lanceren, en dus vindt u in deze MagMa veel productnieuws dat daar gepresenteerd gaat worden. Een innovatie die u op de Bouwbeurs met eigen ogen kunt bekijken, zijn de GlasDecoTegels. Dat zijn glastegels waar u elk gewenst ontwerp op kunt laten printen. In vijf vragen komt u alles te weten over deze slimme techniek. Op de Bouwbeurs vindt u ook het isolatiemateriaal Xire dat nu rijp is om de markt te bestormen. Isobouw maakte in 2007 bekend dat het 'onbrandbaar eps' had weten te maken. Het dak van het hoofdkantoor van Oranjedak uit Zwijndrecht heeft nu de primeur en is als eerste bekleed met de blauwe Xire-platen. 2009 is ook benoemd tot Hudson-jaar want het is precies 400 jaar geleden dat Hudson met zijn VOC-schip 'de nieuwe wereld' ontdekte. Slechts 50 jaar bleef New York in handen van de Hollanders, maar in het straatbeeld is de invloed van de Nederlanders nog steeds terug te vinden. Onze correspondent in New York ging samen met een archeoloog en een kunsthistoricus op zoek naar de Nederlandse sporen in de architectuur. En de oudste sporen zijn misschien niet meer zo gemakkelijk terug te vinden, de Nederlanders timmeren dit jaar opnieuw stevig aan de stad. Zo werken OMA, UN Studio en West 8 aan nieuwe prestigieuze projecten die Nederland opnieuw op de New Yorkse kaart zetten.

Sdu Uitgevers Postbus 20025 2500 EA Den Haag

Irene de Bel Hoofdredacteur

Aluminium heeft als relatief nieuw materiaal definitief zijn intrede gedaan in de architectuur. Daar waar aluminium voorheen met name werd gebruikt als praktisch materiaal, heeft de esthetische toepassing de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Roval Aluminium speelt hierop in door de introductie van het merk Aluminium In Praktijk, dat zijn weerslag krijgt in onder meer een website (www.aluminiuminpraktijk.nl) en een nieuw magazine over de toepassingen van aluminium in de architectuur.

De officiële introductie is tijdens BouwBeurs 2009 op woensdag 11 februari om 13.00 uur op de stand van Roval Aluminium. Prof. Ir. Jan Brouwer, architect, houdt onder meer een inspirerend betoog over aluminium in de architectuur. Brouwer, voormalig hoogleraar architectuur, was als Rijksadviseur verbonden aan het Atelier van de Rijksbouwmeester in Nederland. Aluminium In Praktijk is gelabeld als merk om een podium te creëren voor de esthetische toepassingen van aluminium bouwproducten. Aluminium In Praktijk laat vooral zien wat er op het gebied van design allemaal mogelijk is en dat aluminium de architect een grote mate van ontwerpvrijheid biedt.

In samenwerking met:

ARCHITECT JAN BROUWER (1935), EMERITUS HOOGLERAAR BOUWTECHNOLOGIE AAN DE TU DELFT, VOORMALIG HOOGLERAAR ARCHITECTUUR, WAS ALS

(advertentie)

RIJKSADVISEUR VERBONDEN AAN HET ATELIER VAN DE RIJKSBOUWMEESTER IN NEDERLAND.

www.schueco.nl ALUMINIUM IN PRAKTIJK IS EEN MERK VAN ROVAL ALUMINIUM

SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

3 magma #3 22 januari 2009 #3 - 22 januari 2009

magma-online.nl

ALUMINIUM IN PRAKTIJK

INSPIREREND PLATFORM VOOR ALUMINIUM IN DE ARCHITECTUUR

Mis het niet!

van de genoemde titels. Advertenties Meer informatie over advertentiemogelijkheden

k, inium In Praktij Introductie Alum l Aluminium, va uur, stand Ro 0 .0 13 ri, ua br roval.nl woensdag 11 fe n kan via info@ hal 8. Aanmelde

en tarieven vindt u op www.bereikdebouw.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jennefer Keyzer: tel 070 – 378 03 27, e-mail j.keyzer@sdu.nl Oplage: 15.250 ISSN 1877-0711

Introductie Aluminium In Praktijk

Sdu Uitgevers Postbus 20025 2500 EA Den Haag

Irene de Bel Hoofdredacteur

In samenwerking met:

ARCHITECT JAN BROUWER (1935), EMERITUS HOOGLERAAR BOUWTECHNOLOGIE AAN DE TU DELFT, VOORMALIG HOOGLERAAR ARCHITECTUUR, WAS ALS

(advertentie)

RIJKSADVISEUR VERBONDEN AAN HET ATELIER VAN DE RIJKSBOUWMEESTER IN NEDERLAND.

www.schueco.nl ALUMINIUM IN PRAKTIJK IS EEN MERK VAN ROVAL ALUMINIUM

SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

idden in het bos wonen is al prachtig, maar in het Shell House van de Japanse architect Kotaro Ide van Artechnic komt de natuur wel heel dichtbij. De woning, hier te zien in het Japanse Karuizawa, bestaat uit twee bouwdelen met een golvende schil. De buitenkant lijkt op een slakkenhuisje of een zeeschelp. 'Of misschien wel op een buitenaards ruimteschip, dat toevallig in het bos is gestrand en nu door mensen wordt bewoond', zo fantaseert het architectenbureau in de omschrijving van de woning. Het huis staat op een houten platform waardoor het lijkt alsof het net boven de bosgrond zweeft. De glazen muren en dakramen zorgen ervoor dat het bos zo de woonkamer binnenkomt. Het platform van het schelphuis kan ook om een boom heen worden gebouwd, zodat het huis en het omliggende houten platform nog meer opgaan in het landschap.

#3 - 22 januari 2009

Schelp in het bos

Nacasa & Partners Inc.

#3 - 22 januari 2009

Schelp in het bos

Nacasa & Partners Inc.

productnieuws

loomframe is een raamkozijn dat met een druk op de knop verandert in een balkon. Het dynamische gevelelement biedt de mogelijkheid om compacte appartementen toch een buitenruimte te geven. De Bloomframe is zonder ingrijpende bouwkundige aanpassingen toepasbaar bij renovatieprojecten en nieuwbouw. De afmeting, het materiaal en de kleurstelling zijn flexibel. Het eerste prototype van de Bloomframe werd gepresenteerd op de Bouwbeurs 2007. Inmiddels is het balkon uitgewerkt tot een technisch productontwerp.

UVA heeft het assortiment hardglas ramen uitgebreid met een nieuwe serie. De nieuwe serie heet ISO-PLUS 4000 en onderscheidt zich van de huidige series doordat de bevestiging van het beslag zoals scharnieren en sluitingen nu volledig onzichtbaar is aan de buitenzijde. Hiertoe is het beslag verwerkt in een met glasvezel versterkt kunststof frame. Zo ontstaat een aan de buitenzijde volledig vlak binnendraaiend raam met een rondgaande screen van 43 mm.

De draairamen kunnen ook worden gecombineerd met vast glas. Het resultaat is dan een strak gevelbeeld waarin de draaiende delen niet herkenbaar zijn. Daarnaast kunnen de ramen, de draaiende delen en het vaste glas worden voorzien van prints die aan de binnenzijde worden aangebracht. Op de prints kunnen bijvoorbeeld foto's, figuren en huisnummers staan. Meer op: www.nbd-online.nl, zoekcode: 1521-38

#3 - 22 januari 2009

et stroom op gecoat vlakglas en je hebt een verwarmingselement, of architectonisch glas waar geen kou doorheen komt. Thermique Technologies (TT) uit Chicago maakt op die manier producten als handdoekdrogers en panoramaruiten. De Amerikaanse fabrikant zegt van elk rechthoekig stuk vlakglas een verwarmingselement te kunnen maken. TT doet dat door er een mengsel van tinoxide en fluor op aan te brengen. Deze laag is 0,25 micron dik en geleidt elektriciteit. Voor dat laatste worden twee tegenover elkaar liggende zijden van de ruit gevat in messing hoekprofielen. Deze zijden moeten even lang zijn zodat het glas gelijkmatig warm wordt. Die warmte ontstaat door de weerstand die de stroom in de

coating ondervindt. Afhankelijk van de stroom loopt de temperatuur op van minimaal 21,1 graden Celsius tot maximaal 176,7 graden Celsius. Het bewerkte glas biedt een vrij neutrale aanblik: de coating is redelijk transparant en heeft geen specifieke kleur of structuur. De techniek is ook voor dubbelglas in woningen of de utiliteit te gebruiken. Wanneer de twee ruiten met de gecoate zijde tegenover elkaar staan vormt de warmte een extra barrière voor de kou van buiten. En wanneer de ruiten voldoende warmte afgeven zouden ze de gangbare verwarmingselementen kunnen vervangen.

et de nieuwe tweecomponenten epoxy injectiemortel WIT PE 500 van Würth Nederland is het mogelijk om wapeningsstaven en draadeinden achteraf te verlijmen. De injectiemortel heeft een lange verwerkingstijd en is te gebruiken voor hamergeboorde, perslucht geboorde en/of diamantgeboorde gaten en voor wapeningsstaven met een diameter van 14 tot 28 mm en verankeringslengtes tot 2.80 meter. De injectiemortel is leverbaar in een koker van 385 ml of 1400 ml. Voor verwerking van de injectiemortel zijn drie, pneumatische en handbediende, verwerkingspistolen leverbaar.

elux introduceert een nieuw programmeerbaar dakvenster Integra. Het venster wordt elektrisch bediend en heeft een elektrisch rolluik. Dat gaat in de avond dicht om koude buiten te houden. In de zomer blijft het ook overdag dicht om de warmte uit huis te weren. Afhankelijk van de programmering kan het luik ’s nachts de woning ventileren en koelen. Tijdens de wintermaanden rolt het luik overdag op om warmte binnen te laten. Meer op: www.nbd-online.nl, zoekcode: 1166-58

nder-cover Doorframes zijn onzichtbare kozijnen die volledig worden opgenomen in de wand. Het deurblad vormt zo de enige onderbreking. De kozijnen bestaan uit een composiet dat dezelfde uitzettingscoëfficiënt heeft als gips of stuc. Zo ontstaat er geen scheurvorming rondom het kozijn.

p magneetweefsel van D+F Coatings kunnen memo’s, foto’s, tekeningen en notities worden geplakt met magneetjes. De prijs van het systeem is vergelijkbaar met magneetverf, maar de magneetkracht is groter. Het weefsel is verder stootvast, onbrandbaar, eco-tex gecertificeerd, goed reinigbaar en waterdampdoorlatend.

productnieuws

#3 - 22 januari 2009

productnieuws

#3 - 22 januari 2009

Een ventilerende radiator laat letterlijk een frisse wind waaien en kan zo de bedompte lucht in bijvoorbeeld scholen helpen bestrijden.

edompt' is vaak de enige juiste omschrijving voor het binnenklimaat in scholen en verzorgingstehuizen. Radiatorfabrikant Jaga biedt als remedie zijn 'ventilerende radiator' Oxygen aan om letterlijk en figuurlijk een frisse wind door een gebouw te laten waaien. Maar schoolbesturen schaffen de binnenklimaatverbeteraar vanwege de kosten nog maar weinig aan; nog maar vijftien scholen lieten het systeem installeren. Met een marktpartij wil de fabrikant zijn ventilerende radiatoren nu met een soort leaseconstructie aanbieden aan scholen. Energiebedrijven zouden daar eveneens in zijn geïnteresseerd. De regeling moet het komende jaar opgetuigd worden en met een beetje goede wil zullen bijvoorbeeld ook verzorgingstehuizen van deze regeling gebruik kunnen maken. Want ook zij kampen vaak met een slecht binnenklimaat.

'Het resultaat van de aanpak valt of staat met de manier waarop de Oxygen is geïnstalleerd', benadrukt directeur Chris Heerius van Jaga-importeur Konvektco in Den Bosch.'Daar komen drie disciplines aan te pas: verwarming, elektra en ventilatie als de minst veeleisende omdat die weinig meer vergen dan een buis door de gevel.' De twee andere disciplines vereisen voor het welslagen een goed overleg tussen de verwarmingsmonteur en de elektricien. Om die reden leidt Jaga zelf de monteurs op die de Oxygen installeren.

De Oxygen verwarmt met minder water dan een conventionele radiator dat doet. 'Deze 'low H2O-techniek' roept bij veel installateurs de associatie met vloerverwarming op', weet Heerius. 'De techniek valt namelijk onder de categorie 'lagetemperatuurverwarming' en veel installateurs gaan er ten onrechte vanuit dat alleen grote radiatoren of een vloerlus voldoende oppervlak biedt om met een lagere temperatuur toch comfortabel te verwarmen.' Bladerend door zijn catalogus denkt Heerius dat Jaga overtuigend het tegendeel weet te bewijzen. Een aantal radiatoren is zelfs kleiner dan de conventionele uitvoeringen. De Konvektco-directeur ziet in zijn radiatoren een volwaardig alternatief voor vloer- en wandverwarming. 'En dat schept weer kansen in bijvoorbeeld de renovatie; ook als aanvulling op vloer- en wandlussen.' Het voordeel van deze constructie: een radiator warmt een ruimte sneller op. Die van Jaga doen dat nog sneller wanneer er een ventilator op zit voor het dynamic boost effect. Dat jaagt de capaciteit wat op wanneer de ventilator de warmte door de ruimte verspreidt. Jaga hoopt op niet al te lange termijn ook in Canada zijn lagetemperatuurverwarming te kunnen aanbieden. Het bestuur van de provincie Manitoba bijvoorbeeld wil de veelgebruikte elektrische verwarming uit al zijn openbare gebouwen bannen, leerde Heerius tijdens een handelsreis naar het land. Daarvoor in de plaats moeten cv-installaties komen met, als het aan Heerius ligt, radiatoren van de Belgische fabrikant. In Canada valt nog een hele markt te winnen. Meer op: www.nbd-online.nl, zoekcode 3205-06

e explosieveilige ATEXdeuren van Merford zijn speciaal ontworpen om in gebieden met potentiële explosieve atmosferen ontstekingsgevaar te vermijden. De deuren zijn zo ontwikkeld dat inherente ontstekingsbronnen zoals elektrostatische ontlading, slagvonken (door de dichtslaande deur) en wrijvingsvonken door contact met materialen op de grond onmogelijk zijn. De gas- en stofwerende ATEXdeuren kunnen ook gebruikt worden als een barrière tegen het uitbreiden van explosieve atmosferen. De deur kan worden uitgevoerd als vluchtdeur en brandwerend, thermisch isolerend, geluidsisolerend, inbraakwerend en kogelwerend worden gemaakt. Meer op: www.nbd-online.nl zoekcode 3399-78

ucoSun Cubic is een extern zonweringsysteem opgebouwd uit geëxtrudeerde aluminium lamellen. De DucoSun Cubic Tussenliggend is een vast systeem, waarbij de rechthoekige lamellen ter plaatse tussen de constructie worden gemonteerd. Ze liggen in dezelfde lijn als het gevelvlak, waardoor de gevel strakker oogt. DucoSun Cubic kan ook als vast doorlopende zonwering gemonteerd worden met behulp van het Unifit systeem. Beide systemen kunnen zowel horizontaal als verticaal uitgevoerd worden. Meer op: www.nbd-online.nl, zoekcode 1926-27

elskamp Dakpannen heeft een systeem ontwikkeld waarbij dakpannen worden voorzien van zonnecollectoren. Het systeem werkt als volgt: de zonnecollectoren worden als losse elementen in de vorm en kleur van de dakpannen op de pannen geschroefd. Zo zijn de zonnecollectoren nauwelijks zichtbaar. Met de komst van het nieuwe systeem, de Solar Dakpannen Collector, is het bij de keuze van het type zonnecollector niet langer nodig om voor grotere collectoren te kiezen. Dit geeft meer ruimte bij de uitvoering van bouwprojecten waarbij de plaatsing van grotere zonnecollectoren niet goed bij de uitstraling zou

passen. Daarnaast is het systeem een uitkomst voor de dakdekker die bij de installatie van grotere zonnecollectoren vaak problemen heeft bij het op juiste wijze en waterdicht aanbrengen van de collectoren. De zonnecollectoren zijn bij levering als losse elementen op de pannen geschroefd. De solarpannen kunnen door de dakdekker op dezelfde wijze worden gekoppeld als bij normale dakpannen gebruikelijk is. De aansluiting op de ringleiding per verticale rij solarpannen zorgt in combinatie met de waterboiler en de tankopslag voor het omloopsysteem. Het verwarmde water wordt vervolgens door de cv-installatie opgenomen en is klaar voor gebruik.

productnieuws

#3 - 22 januari 2009

Een ventilerende radiator laat letterlijk een frisse wind waaien en kan zo de bedompte lucht in bijvoorbeeld scholen helpen bestrijden.

Camouflageverf Bezoek ons op de Bouwbeurs 2009: Hal 11 stand B 004

TECU® Gold Losanges bekleden de elegant wiegende gevel van Le Safran festival hall in Brie Comte Robert (F) in een permanente gouden kleur, hiermee een harmonieuze basis creërend voor de vele evenementen die hier gehouden worden. TECU® Hotline +31 78 6212991 info-nl@kme.com, www.tecu.com

NIEUW KOPER

gerrit schilder

Met 'dazzle painting' toverde architect Gerrit Schilder van Metropolis Architecten in Rotterdam een simpele hal om in een gebouw met een wel heel bijzondere buitenkant. Staalbouwer Hollandia gaf de architect de vrije hand voor het verfraaien van hun productie- en assemblagehal in Krimpen aan den IJssel. Schilder liet zich inspireren door een camouflagetechniek uit de Eerste Wereldoorlog.

Gevelplaten

Metropolis Architecten kreeg in het ontwerp van de gevelbekleding voor de productie- en assemblagehal, Hal 10, volledig de vrije hand. De enige eis was dat voor de beplating, gebruik gemaakt zou worden van Corus Colorcoat HPS200 Ultra. Deze duurzame verf gaat lang mee. De geverfde staalplaten zijn 0,7 mm dik en hebben een diep dal en een hoge golf.

#3 - 22 januari 2009

creatief met...

Tekst: Neeltje Huirne, Beeld: Scagliola/Brakkee

k was bezig met het ontwerpen van een patroon van kleurvlakken en moest even weg bij mijn bureau. Toen ik terugkwam, dacht ik dat er iets met mijn beeldscherm was; het patroon bewoog. Op dat moment wist ik dat ik iets bijzonders aan het ontwerpen was. De opdracht die Staalbouwer Hollandia ons gaf was bijzonder, want de meeste bedrijven hebben er weinig behoefte aan de witte blokkendozen er fraai uit te laten zien. Maar Hollandia wil van het bedrijventerrein waar de hal staat een Materiaal Innovatie Campus maken. Met dat idee in mijn achterhoofd ben ik gaan ontwerpen. De hal moest het uithangbord van de campus worden. Ik ben al jaren gefascineerd door dazzle painting, een camouflagetechniek die de Britse Royal Navy in de Eerste Wereldoorlog toepaste op haar schepen. De marine beschilderde ze met grillige patronen. Daardoor werd het voor onderzeeërs moeilijk om de snelheid en de vaarhoek van het schip te traceren.

Het was puur optisch bedrog, gecreëerd door een patroon van vlakken in twee kleuren. Dat wilde ik ook voor de hal van Hollandia en toen ik wat aan het proberen was, bleek al snel dat het heel goed werkte. Het patroon dat ik heb ontworpen, laat rechte banen krommen. Het bestaat uit horizontale banen in vijf verschillende kleuren blauw, die van elkaar worden gescheiden door horizontale lijnen over de hele breedte van de gevel. Qua kleur zijn die precies het gemiddelde van de vijf toegepaste kleuren. Daardoor lijken de banen te vervormen. Prachtig gezichtsbedrog. We hebben gekozen voor blauw, omdat Hollandia dat graag wilde. De patronen kun je echter met elke gewenste kleur maken, dat maakt voor het effect niets uit. Er was echter één groot probleem met betrekking tot de kleur. Van de toegepaste blauwen was er maar één standaard in het Colorcoat HPS200 Ultra-programma van Corus, die ons de gekleurde platen zou

leveren. We konden kleuren laten mengen, alleen was de minimale afnamehoeveelheid vijftien ton. Dan hebben we het over 2500 m2! Toen bleek dat we nog een tweede hal van een nieuwe gevel mochten voorzien. Zo hadden we uiteindelijk toch genoeg vierkante meters om de extra kleuren speciaal te laten mengen. Die tweede gevel krijgt trouwens meer banen dan de eerste gevel en daardoor ontstaat een nog groter optisch effect. Drie van de vijf kleuren zijn inmiddels standaard opgenomen in Corus’ Colorcoat HPS200 Ultra-programma. De welstandscommissie was eerst niet echt enthousiast over het ontwerp. Maar nu het eenmaal af is, zijn de commissie en de omwonenden toch tevreden. Sommige mensen vinden dat de hal uit de verte iets weg heeft van opgestapelde containers, net als in de Rotterdamse haven. Zo heeft één ontwerp dus verschillende uitwerkingen.'

Camouflageverf Bezoek ons op de Bouwbeurs 2009: Hal 11 stand B 004

NIEUW KOPER

gerrit schilder

Gevelplaten

#3 - 22 januari 2009

creatief met...

Tekst: Neeltje Huirne, Beeld: Scagliola/Brakkee

de bouwdoop

Xire

Onbrandbare eps-bolletjes

Xire is het nieuwe isolatiemateriaal van Isobouw dat bestaat uit geëxpandeerde polystyreen bolletjes die dankzij een glaslaagje brandveilig zijn. En de dakdekkers hoeven minder te sjouwen. Tekst: Elske Koopman Beeld: Isobouw

n het diepste geheim begon IsoBouw Systems uit Someren vijf jaar geleden met de ontwikkeling van onbrandbaar eps-isolatiemateriaal, Xire. De basis voor het materiaal, een soort piepschuim, zijn geëxpandeerde polystyreen bolletjes (eps). Dat aardolieproduct smelt normaal weg bij 100 graden. Maar IsoBouw ontwikkelde met veel vallen en opstaan een silicaatpolystyreen composiet. Voordat de bolletjes op elkaar worden geperst, geeft IsoBouw ze een coating van glas. Bij brand smelten de eps-kor-

reltjes heel langzaam weg, maar er blijft een holle honingraatstructuur van glas over. Het isolatiemateriaal voldoet daardoor ineens wel aan de hoogste brandveiligheidseisen. Xire is voor het eerst toegepast in Zwijndrecht, op het dak van dakbedekkingbedrijf Oranjedak. 'We hebben voor de uitbreiding van ons hoofdkantoor dit materiaal gekozen omdat de drukvastheid groot is en omdat het gemakkelijk te verwerken en onbrandbaar is', zegt Koos van Houdt, commercieel directeur van Oranjedak. De platen zijn 14 cm dik,

'Het materiaal werkt vooral sneller bij risicovolle details als af- en doorvoeren'

IsoBouw

Systems Bijzonderheden blauw, drukvast, alle vormen mogelijk, gemakkelijk te verwerken, milieuvriendelijk, licht, traploos variërend in brandklasse en isolatiewaarde. Lambda-waarde variërend van 0,042 tot 0,048 Drukvastheid 200 tot 400 kPa Brandklasse variabel tot A2 Gewicht 80 tot 100 kilo per kuub Prijs nog niet bekend, schatting rond 120 euro per kuub Afmetingen verwerkte platen 120 bij 60 centimeter en 14 centimeter dik, 2000 platen

goed voor een Rc-waarde van 3.0. Het product weegt door de coating ongeveer 90 kilo per kuub, dat is meer dan gewoon polystyreen. Dat is nog altijd lichter dan minerale wol dat tussen de 140 en 160 kilo per kuub weegt. Bij Oranjedak zijn 2.000 platen gebruikt, dus hoefden de dakdekkers zo’n 17.000 kilo minder te tillen dan wanneer ze steenwol hadden gebruikt. De dakdekkers die het materiaal gebruikten, zijn dan ook enthousiast. Zij hoeven een stuk minder zwaar te tillen en Xire is goed te verwerken. Van Houdt: 'Het materiaal werkt vooral sneller bij risicovolle details als af- en doorvoeren. Het neemt geen regenwater op zodat het niet afgezeild hoeft te worden. En het jeukt niet, zeggen de dakdekkers.'

rand Bureau voor Bouwkunst en Advisering uit Alblasserdam is verantwoordelijk voor de tekening van de uitbreiding van Oranjedak. Jan Brand: 'Het gebruik van Xire bracht wel meer werk met zich mee, omdat de uitbreiding iets groter moest worden. Door het op-

pervlak te verruimen bereikten we namelijk het beste rendement, de kosten-batenanalyse werd er beter van.' Brand wil het materiaal zeker vaker toepassen. Hij vindt dat duurzaamheid en energiezuinige daken meer aandacht moeten krijgen. 'Wij hebben nog wat projecten op tafel liggen. Daarbij gaan we zeker kijken of we Xire kunnen toepassen.'

erard Sleegers, Marketing manager van IsoBouw Systems vertelt hoe Xire wordt gemaakt. 'We voorzien de bolletjes van een coating van een laagje waterglas, een silicaat, oftewel een soort zand. De coating wordt op de nog niet

volledig geëxpandeerde bolletjes gespoten en in een machine gestoomd zodat de korrels uitzetten en het waterglas uithardt. Met matrijzen kan dat in elke gewenste vorm.' De verkoopprijs van het product ligt nog niet vast, maar als alternatief voor steenwol zal de prijs volgens Sleegers competitief zijn. 'Met een marge schat ik de prijs ergens tussen de 100 en 130 euro uit per kuub. Maar eigenlijk is het nog te vroeg om een prijs te noemen.' Xire wordt buiten het hoofdkantoor van Oranjedak nu vooral bij kleinere projecten gebruikt. Grootschalige toepassing laat nog even op zich wachten. Eerst moeten namelijk nog machines worden opgeschaald om Xire in grote volumes te produceren.

Uitbreiding Oranjedak Koos van Houdt – Opdrachtgever en uitvoerder

Jan Brand – Ontwerper

Gerard Sleegers – Producent

Oranjedak Gildenweg 4, Zwijndrecht Functie uitbreiding bedrijfshal en kantoor Architect Jan Brand Start bouw augustus 2008 Oplevering Pasen 2009 Oppervlakte 1500 m2 Dakdekker Oranjedak Product Xire Leverancier Isobouw Systems Opdrachtgever Locatie

#3 - 22 januari 2009

Producent/ontwikkelaar

de bouwdoop

Xire

Onbrandbare eps-bolletjes

'Het materiaal werkt vooral sneller bij risicovolle details als af- en doorvoeren'

IsoBouw

Uitbreiding Oranjedak Koos van Houdt – Opdrachtgever en uitvoerder

Jan Brand – Ontwerper

Gerard Sleegers – Producent

#3 - 22 januari 2009

Producent/ontwikkelaar

reportage

Het belooft een van de chicste flatgebouwen van Manhattan te worden, UN Studio’s Five Franklin Place. De 55 luxe appartementen van Franklin Place variëren in prijs van 2 tot 16 miljoen dollar, maar dan heb je wel een prachtig uitzicht op de Lower East Side. Voor elk gedeelte van het gebouw heeft UN Studio andere materialen en kleurencombinaties gekozen, om zoveel mogelijk gebruik te maken van het daglicht. De twintig verdiepingen tellende toren is gewikkeld in zwart metalen stroken, die doen denken aan gietijzer, het materiaal dat vroeger veel werd gebruikt in de wijk Tribeca. De gevelstroken komen terug in het interieur en zijn bepalend voor de ruimtelijke indeling.

23 west 22nd street

2009 staat in het teken van 400 jaar Nederlandse betrekkingen met New York. Architectuur is een van de centrale thema's van het zogenoemde Hudson-jaar. Hoe groot is nu nog de Nederlandse invloed op het New Yorkse straatbeeld? Tekst en Beeld: Esma Linnemann

ie door de straten van New York wandelt, wordt door straatbordjes als 'Amsterdam Avenue' en namen als 'Brooklyn' (Breukelen) 'Coney Island' (Konijnen eiland) direct herinnerd aan het Hollandse verleden van de stad. Met zijn schip de Halve Maen kwam Henry Hudson 400 jaar geleden aan op Governors Island, een klein eilandje tussen het huidige Manhatten en Brooklyn. De Engelse Hudson voer onder de Hollandse VOC-vlag en het koloniale 'Nieuw Nederland' was geboren. De nieuwe provincie bleef echter slechts een kleine vijftig jaar in Nederlandse handen. Welke architectuur is er nog over van de vijftig jaar dat de Hollanders de baas waren in 'De Nieuwe Wereld'? Archeoloog John Stevens heeft zijn hele volwassen leven gewijd aan de Nederlandse architectuur in Amerika. 'In de stad New York zijn bijna alle Nederlandse huizen afgebrand, vaak opzettelijk, door de Engelsen die de Nederlandse bouwstijl helemaal niet aanstond', vertelt hij. 'Slechts een paar huizen uit de zeventiende eeuw zijn overgebleven.' Een voorbeeld is het Bowne House, het oudste gebouw Bowne house van stadsdeel Queens, gebouwd rond 1660. Andere Nederlandse architectuur ligt

verscholen in de hippe wijk Park Slope, in hartje Brooklyn. Een klein stenen huisje lijkt verdwaald tussen de flats en winkelpanden van 5th Avenue. Maar van de Nederlandse structuur van Nieuw Amsterdam is nagenoeg niets meer te zien. Zo bouwde gouverneur Willem Kieft een gigantische muur ter bescherming tegen het vijandige Connecticut. Van deze muur rest niets dan de straatnaam: 'Wall Street'.

West End Collegiate Church

e Nederlandse stijl kwam via een zijweg een paar eeuwen later terug in het straatbeeld van New York, toen Nederlandse architectuur hip en trendy werd onder vooraanstaande New Yorkse families. Zo bracht de steenrijke Engelse familie Eno in de negentiende eeuw Holland weer tot leven in de straatjes van het Stone district, op steenworp afstand van Ground Zero. Makelaar en zakenman Amos R. Eno liet op Stone Street en Williams Street een aantal typisch Nederlandse grachtenpanden bouwen, inclusief trapgevels.

an de Upper West Side staat het meest verbluffende exemplaar van de hervonden liefde voor Nederlandse architectuur. De West End Collegiate Church, gebouwd in 1824, is een volledige kopie van de Haarlemse Vleeshal. Architectenteam McKim, Mead, and White lieten zich rijkelijk inspireren door het pittoreske ontwerp van stadsarchitect Lieven de Keij, die de hal in de zeventiende eeuw bouwde. Ook de materiaalkeuze is hetzelfde als bij het Haarlemse origineel: dunne bakstenen van een romaans patroon in bruine tinten, en zeemkleurige terracotta hoekstenen. ‘Een perfect voorbeeld van de Hollandgekte aan het eind van de achttiende eeuw, toen Amerika na honderd jaar onafhankelijkheid weer oog kreeg voor haar Hollandse geschiedenis’, zegt de New Yorkse historica Vanessa Bezemer Sellers.

Chaostheorie in New York New York ademt niet alleen Nederlandse invloed uit, Nederlandse architecten laten zich graag inspireren door de multiculturele metropool. Rem Koolhaas kreeg in 1978 groots internationaal succes met zijn boek Delirious New York, a retroactive manifesto, waarin hij de filosofie van de stad probeert te formuleren. Centraal thema van het boek is The Culture of Congestion, de opeenstapeling van gebouwen op een klein grondgebied. Koolhaas beschrijft op selectieve wijze de geschiedenis van New York, waardoor het lijkt alsof elk gebouw een logisch gevolg is van het andere. stone street

#3 - 22 januari 2009

Five Franklin Place

reportage

23 west 22nd street

West End Collegiate Church

#3 - 22 januari 2009

Five Franklin Place

bouwbesluit

governors island

Archeoloog John Stevens noemt de opmars van Nederlandse architecten in New York een opmerkelijke samenloop van omstandigheden. 'Dat Governors Island, waar Henry Hudson ooit aankwam, nu weer in handen is van Nederlanders, maakt de cirkel mooi rond.’

vraag

Hoe kan worden bepaald of de kans dat het glas als gevolg van nikkelsulfide-insluiting spontaan bezwijkt, voldoende klein is?

39,9%

oppervlakte = faalkans (totale oppervlakte = 50% faalkans) 1 e-½.b2 √2p

24,2%

omschrijving

Langs de Hudson rivier

Nederlandse boerderijen

stone house, park slope

Archeoloog John Stevens verzamelde gegevens van honderden koloniale boerderijen en woningen in de staat New York. In zijn boek Dutch Vernacular Architecture zet hij de overeenkomsten op een rijtje. Zo hebben de meeste Nederlandse woonhuizen een hoog en stijl zadeldak, en een houten geraamte. De voorgevel is vaak van baksteen, Nederlandse kolonisten maakten nauwelijks gebruik van natuursteen. De huizen worden verder gekenmerkt door schouwloze vuurplaatsen. Meest voorkomende boerderijtype in New York is het Overijsselse ‘loshoes’ met één zijbeuk en geen verdieping.

Verreweg de meeste restanten van de Nederlandse koloniale tijd zijn te vinden ten noorden van New York, in plaatsen als Spuyten Duivel, Sleepy Hollow en Albany (vroeger Beverwijk). Ook in New Jersey zijn veel oude panden van Hollandse signatuur te vinden. De Philips Manor Hall in Yonkers behoorde toe aan de Nederlandse familie Fylipse, die rond 1650 neerstreek op dit landgoed. De tweedelige deur, de structuur van het metselwerk en de Delfts Blauwe tegels bij de open haard zijn duidelijk herkenbare Nederlandse elementen.

philips manor hall

Voorschrift Artikel 2.2 Bouwbesluit 2003 heat soak test Test waarbij het glas na de productie één of meer uren in een oven wordt verwarmd. Het grootste deel van het kritische glas breekt hierbij. Bij een goed uitgevoerde test is het breukrisico een factor 20 kleiner geworden. Nikkelsulfide-insluiting Bij thermisch gehard glas kunnen instabiele nikkelsulfide-deeltjes zijn ingesloten. Onder invloed van onder andere zonne-energie kan een instabiel deeltje overgaan in een stabiel deeltje. Deze overgang gaat gepaard met een volumevergroting van 2 tot 4%, wat tot breuk kan leiden door de daarbij optredende spanningen. nEN 6702 TGB 1990 Belastingen en vervormingen NEN 6700 TGB 1990 Algemene basiseisen belasting artikel 2.2, lid 1 Bouwbesluit 2003 betrouwbaarheidsindex 3.1 NEN 6700 Maat voor de kans dat de grenstoestand gedurende de referentieperiode wordt overschreden referentieperiode 3.49 NEN 6702 Tijdsbestek waarin een bouwconstructie of een deel daarvan aan de gestelde eisen moet voldoen met een vastgestelde mate van betrouwbaarheid

Hoe bepaal je de veiligheid van gehard glas?

• nieuw gebouw dat wordt bekleed met geëmailleerde gevelplaten • de gevelplaten hebben een heat soak test ondergaan • de gevelplaten zijn vervaardigd van thermisch gehard glas • het glas is 8 mm dik antwoord

Bij breuk door nikkelsulfide-insluiting treedt een belasting op waarin NEN 6702 niet voorziet, derhalve moet NEN 6700 worden toegepast. Thermisch gehard glas desintegreert bij breuk volledig in korrels van een beperkt gewicht. De kans dat hierdoor ernstig letsel kan ontstaan is dan ook verwaarloosbaar klein en moet volgens NEN 6700 de betrouwbaarheidsindex, β ≥ 3,2 zijn (veiligheidsklasse 1). De VROM-inspectie heeft in 2007 het rapport 'Constructieve veiligheid gevels en glazen overkappingen' gepubliceerd. Hierin is als vuistregel gegeven dat zonder heat soak test de kans op breuk 1 per 12.000 kg glas is, en met een goede test 1 per 240.000 kg.

5,4% 0% b=0

0,5

1,5

2,5

met test b = 3,58

ijdens de viering van het Hudson-jaar proberen Nederlandse architecten opnieuw hun stempel te drukken op New York. Zo bouwt het Office For Metropolitan Architecture (OMA) van Rem Koolhaas een 107 meter hoge woontoren op 23 West 22nd street. De toren hangt 9 meter over de aanpalende bebouwing waardoor meer ruimte ontstaat aan de bovenkant van het gebouw en er vrij zicht is op het nabijgelegen Madison Square Park. UN Studio bouwt in dit jaar ook voor het eerst in New York, in hartje Tribeca. Het twintig verdiepingen hoge Five Franklin Place wordt gekenmerkt door zijn zwartmetalen stroken, die speels om het gebouw worden ‘gewikkeld’. En dan is West 8 als winnaar uit de bus gekomen bij de competitie om Governors Island. Het Rotterdamse architectenbureau staat aan het hoofd van een team dat een nieuw park ontwerpt.

Kans op breuk van gehard glas

Tekst, beeld: Rien van Overveld met medewerking van Johan van der Graaf

grenswaarde b = 3,2

New Yorkers krijgen er in het volgende decennium twee indrukwekkende parken bij. The High Line is een prestigieus project in de Lower West Side. Daar wordt de bovengrondse metro omgetoverd tot stadspark. Op Governors Island wordt een park gebouwd dat een nieuwe dimensie moet geven aan het eiland. Beiden projecten hebben een Nederlandse signatuur. De groenstroken op de rails van de High Line worden ontworpen door tuinarchitect Piet Oudolf, en het Rotterdamse architectenbureau West 8 is verantwoordelijk voor het ontwerp van het park. Architect Jerry van Eijck, die speciaal voor het project naar New York verhuisde: 'Governors Island speelde lange tijd Doornroosje, wij kussen haar weer wakker.' West 8 ontwierp een glooiend landschap met bergen, waardoor verschillende uitzichten ontstaan op het nabijgelegen Vrijheidsbeeld. Ook komen er brede fietspaden en een modern witte fietsenplan op het eiland, waarvoor het architectenteam speciale fietsen heeft ontworpen.

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld, van Van Overveld Bouwbesluit Advies, geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

3,5

Het gewicht van één glasplaat is 0,008 x 1 x 2 x 2500 = 40 kg. De kans op breuk is: • zonder test:

40 12.000

x 100% = 0,33% → β = 2,71 < 3,2, voldoet niet.

• met test:

40 240.000

x 100% = 0,0167% → β = 3,58 > 3,2, voldoet.

De grenswaarde voor β=3,2, waarbij de faalkans 0,687% is.

Aanvullende opmerkingen De faalkans is de oppervlakte van de standaardnormale verdeling rechts van de betrouwbaarheidsindex β. Deze oppervlakte is kleiner naarmate β groter is. De kans op spontane glasbreuk als gevolg van nikkelsulfide-insluiting neemt in de loop van de tijd af. Dit betekent dat oudere glasplaten voor deze belasting een hogere β hebben dan toen ze nieuw waren. Als de gevelplaat bij breuk een grotere kans op levensgevaar geeft, bijvoorbeeld boven een druk bezochte straat of aan een zeer hoge gevel, zal een β ≥ 3,4 toegepast worden of eventueel zelfs ≥ 3,6.

Ook een vraag over het Bouwbesluit? Kijk op: www.bouwregelsindepraktijk.nl

#3 - 22 januari 2009

Nederlands groen in New York

zonder test b = 2,71

bouwbesluit

governors island

vraag

Hoe kan worden bepaald of de kans dat het glas als gevolg van nikkelsulfide-insluiting spontaan bezwijkt, voldoende klein is?

39,9%

oppervlakte = faalkans (totale oppervlakte = 50% faalkans) 1 e-½.b2 √2p

24,2%

omschrijving

Langs de Hudson rivier

Nederlandse boerderijen

stone house, park slope

philips manor hall

Hoe bepaal je de veiligheid van gehard glas?

5,4% 0% b=0

0,5

1,5

2,5

met test b = 3,58

Kans op breuk van gehard glas

Tekst, beeld: Rien van Overveld met medewerking van Johan van der Graaf

grenswaarde b = 3,2

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld, van Van Overveld Bouwbesluit Advies, geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

3,5

Het gewicht van één glasplaat is 0,008 x 1 x 2 x 2500 = 40 kg. De kans op breuk is: • zonder test:

40 12.000

x 100% = 0,33% → β = 2,71 < 3,2, voldoet niet.

• met test:

40 240.000

x 100% = 0,0167% → β = 3,58 > 3,2, voldoet.

De grenswaarde voor β=3,2, waarbij de faalkans 0,687% is.

Ook een vraag over het Bouwbesluit? Kijk op: www.bouwregelsindepraktijk.nl

#3 - 22 januari 2009

Nederlands groen in New York

zonder test b = 2,71

L i c h t & A r c h i t e c t u u r 10/02

Frits van Dongen • Rogier van der Heide • Joost Vos • Nathalie de Vries

G e n e r e u z e g e b o u w e n 11/02

Harry Abels • Berit Ann Roos • Luc Vanmuysen • Robert Winkel

I n n o v a t i e f m a t e r i a a l g e b r u i k 12/02

Glasdecotegels

Glastegels met eigen foto

Solke Pasveer

Met GlasDecoTegels is het mogelijk een glastegeltableau te maken met een eigen foto of ontwerp erop. MaatWerkTegels uit Utrecht presenteert deze nieuwe techniek op de Bouwbeurs. 'Heet uit de oven laten we de eerste vierkante meters zien.' Tekst: Jet Mok, Beeld: maatwerktegels

Rob Nijsse • Ronald Schleurholts • Evelien van Veen • Mick Eekhout

Hoe geef je met licht ruimte vorm? Hoe ontwerp je gebouwen die het stedelijke leven op een plezierige en ontspannen wijze een plek geven? Hoe maak je keuzes voor een materiaal en hoe breng je daarmee je ontwerp verder? Deze en andere vragen worden beantwoord tijdens de Architectendagen, georganiseerd door het tijdschrift de Architect in samenwerking met NBD, MagMa en de BouwBeurs. Architecten vertellen over hun praktijkervaringen met uiteenlopende materialen en de manier waarop deze in het ontwerp van hun gebouwen een rol spelen. Laat u inspireren door de manier waarop toparchitecten gebouwen en ruimtes materialiseren en hun positie in het bouwproces veilig stellen. De Architectendagen zijn bedoeld voor architecten, interieurarchitecten, ontwerpers, constructeurs en andere betrokkenen in het ontwerpproces.

BOUWBEURS 2009

UTRECHT

Gratis toegang: WWW.ARCHITECTENDAGEN 2009 .NL

Een eigen ontwerp op tegels afdrukken kon al langer, waarom nu pas op glas? Solke Pasveer: 'De laatste tijd vroegen steeds meer mensen naar afbeeldingen op glas. Maar omdat die techniek nog niet bestond moest ik eerst onderzoek doen naar de mogelijkheid van inbranden van decors op glas.' Dankzij technisch advies van Steef Hendrix van Splinter & de Vos is de laatste maanden flinke vooruitgang geboekt en sinds kort is Pasveer klaar voor productie. 'Doordat het materiaal zachter is, zakt de afbeelding beter in het oppervlak van het glas. De transparantie van het glas blijft bovendien behouden wat bijzondere lichteffecten oplevert.'

Hoe werkt het precies? 'Ontwerpen worden

ORGANISATIE

SPONSORS

digitaal aangeleverd en de kleurpigmenten worden met een speciale laserprinter gedrukt op transferpapier. En als de afbeelding eenmaal geprint is, werkt het aanbrengen op een tegel in feite

En dan is het alleen nog een kwestie van de juiste puzzel maken op de bouwplaats? 'Maar dat is

#3 - 22 januari 2009

ARCHITECTEN DAGEN

5 vragen over...

GEWONNEN PRIJZEN

Noord-Holland kiest architecten Provincie NoordHolland heeft het Amsterdamse Claus en Kaan architecten en het Rotterdamse Kraaijvanger Urbis uitgekozen voor de verbouwing van de nieuwe huisvesting van het provinciebestuur in het paviljoen Welgelegen. Het gebouw bij Houtplein wordt uitgebreid en gerenoveerd, bij De Zijweg worden de

Nog 340 projecten zijn in de race voor de European Union Prize for Contemporary Architecture. Dat hebben de Mies van der Rohe Foundation en de Europese Commissie bekend gemaakt. Onder de genomineerden van de Mies van der Rohe Award 2009 zitten 21 Nederlandse projecten waaronder het ministerie van Financiën in Den Haag van Meyer en Van Schooten Architecten en de Eekenhof in Enschede van Claus en Kaan Architecten. De Mies van der Rohe Award wordt sinds 1987 tweejaarlijks uitgereikt en geldt als de hoogste onderscheiding voor architectuur in Europa. De winnaar wordt in mei 2009 bekend gemaakt en ontvangt 60 duizend euro. In de jury zit onder anderen Ole Bouwman, de directeur van het NAi. Miesarch.com

wUrck

Architectenbureau wUrck is definitief uitgroepen tot winnaar van de prijsvraag voor de ontwikkeling van het Nordliches Wallhalbinsel in het Duitse Lübeck. Het Rotterdamse bureau werkt bij deze opgave samen met het locale bureau Brodersen+Gebaur. De opdracht bestaat uit de ontwikkeling van een havenpier van 700 meter lang en 110 meter breed met verschillende stedelijke programma’s: werken, detailhandel, horeca en wonen. In de komende maanden wordt op basis van het winnende plan een bestemmingsplan opgesteld voor de pier. De duur van het totale project is ongeveer 10 jaar.

Nieuwe NACstadion

De gemeente Breda heeft Grosfeld van der Velde architecten benaderd voor de uitbreiding en renovatie van het nieuwe NAC-stadion. De ontwikkeling van het stadion en de omliggende omgeving wordt gedaan door een samenwerking van Gemeente Breda, NAC, HEJA Projectontwikkeling en Hofwegen Projectontwikkeling. Breda ziet NAC als een belangrijk icoon voor de stad en

investeert daarom 11,5 miljoen euro in de plannen van de voetbalclub. Het hele aanzicht en de route naar het stadion verandert. Het stadion moet een ware voetbaltempel worden.

Restauratieprijs voor GEB-kantoor

Hans Philips heeft de restauratieprijs van de monumentencommissie van Sliedrecht gewonnen voor zijn ontwerp van het voormalige GEB-hoofdkantoor in Sliedrecht. Het pand aan de Kerkstraat dateert uit 1910 en werd tot eind jaren '80 van de vorige eeuw door het Gemeentelijk Energiebedrijf gebruikt. BHP Houwelingen nam er in 2006 zijn intrek in en schreef een prijsvraag uit voor de restauratie. De oorspronkelijke aanbouw aan de rechterzijde, was in een dusdanig slechte staat, dat nieuwbouw een vereiste was. De nieuwe kantoorruimte heeft in het ontwerp van Philips een glazen gevel gekregen met aluminium lamellen op enige afstand. De gevel is zo semi-transparant en kan in elke gewenste stand worden gezet.

Slimme domotica Eaton Electric heeft tijdens de Beurs Domotica en Slim Wonen de eerste Smart Homes Award gewonnen met

Nieuw stadskantoor Venlo

het UAS-project Daelhoven. Bij deze Unattended Autonomous Surveillance (Onzichtbaar Autonoom Observatiesysteem) volgen sensoren de bewegingen van de dementerende cliënten. Het intelligente observatiesysteem herkent en waarschuwt bij afwijkend gedrag. De cliënten, die zelf geen techniek dragen, kunnen met UAS langer zelfstandig wonen. De jury roemde de nauwe samenwerking tussen de betrokken partijen: TNO, zorginstelling Zorgpalet Baarn-Soest en Eaton, CPS en Vilans. Met de nieuwe award wil de Stichting Smart Homes, meer aandacht vestigen op intelligente, efficiënte en vooruitstrevende projecten op het gebied van domotica.

De gemeente Venlo zoekt een architect voor de ontwikkeling van een nieuw stadskantoor van zo'n 15.000 m2. De gemeente doet dit met een niet-openbare Europese aanbesteding. De gemeente selecteert bedrijven en vraagt vervolgens vijf bedrijven zich in te schrijven. Het nieuwe stadskantoor maakt onderdeel uit van het project Maaswaard, een grootschalige herontwikkeling aan de Maas. In het gebied van het nieuwe stadskantoor komen ook woningen. Het stadskantoor moet een belangrijk icoon worden in het plan Maaswaard Sluiting: 30 januari. secretariaat@bbn.nl

Leimuiden kiest winnend plan dorpshart

Gebouw van het jaar

Duurzaam bedrijventerrein

Eigen ontwerp op T-shirt

BNA roept leden op om projecten in te sturen voor de verkiezing van Gebouw van het Jaar 2009. Vijf regionale vakjury's beoordelen de inzendingen eerst per regio. De landelijke vakjury, met onder anderen Christian Rapp en Jo Coenen, kiest in april uit de regiowinnaars het Gebouw van het Jaar 2009. Iedere BNA-architect kan maximaal vijf projecten inzenden, waarvan twee in dezelfde BNA-regio. De architectenbond wil met deze jaarlijkse prijs opdrachtgevers, publiek en media de kwaliteit van de nieuwste Nederlandse architectuur laten zien. Station Amsterdam Bijlmer ArenA van Jan van Belkum (Arcadis) en Neven Sidor (Grimshaw Architects) werd vorig jaar uitgeroepen tot BNA Gebouw van het Jaar 2008. Sluiting: 9 februari.

Den Haag biedt ontwikkelaars, ondernemers en gebruikers die innovatie en duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan, een kans voor de ontwikkeling van ongeveer 15.500 m2 bedrijventerrein in Ypenburg. Het bedrijventerrein is onderdeel van deelplan 24 Ypenburg. Den Haag zoekt een plan waarbij stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit samengaan met duurzaamheid en efficiënte grondopbrengst. Na een voorselectie kunnen vijf deelnemers een planvoorstel inclusief een onvoorwaardelijke grondbieding indienen. Sluiting: 29 januari.

Jonge architecten worden opgeroepen ontwerpen te maken voor een metropolitaans T-shirt. Het thema is 'wereldstedelijke luxe' en het ontwerp moet innovatie, toewijding en oog voor detail uitstralen. De wedstrijd is voor ontwerpers, kunstenaars, studenten en architecten die jonger dan 40 zijn. Sluiting: 28 februari.

BnagebouwvanhetArchitectenmaatschap Groeneweg & Van der Meijden

Christian Richters

Genomineerden Mies van der Rohe Award

wUrck wint havenpier Lübeck

Grosfeld van der Velde architecten

panden gesloopt en het gebouw bij het Dreefcomplex wordt gerenoveerd. Voor de nieuwe villa’s wordt een plan bedacht zodat ze goed opgaan in de historische omgeving op de plek. Dit voorjaar verwacht men het eerste ontwerp.

Jeroen Musch

Het Shanghai World Financial Center is door de internationale Council on Tall Buildings and the Urban Habitat (CTBUH) verkozen tot 'Best Tall Building overall' van 2008. De toren van Kohn Pedersen Fox versloeg regionale winnaars zoals The New York Times Building van Renzo Piano Building Workshop en FXFOWLE en 51 Lime Street in Londen van Foster + Partners. Het 101-verdiepingen tellende gebouw is 492 meter hoog en in 2008 geopend. Het is het hoogste gebouw van China en huisvest de hoogste begaanbare verdieping ter wereld. Het hoogste uitkijkplatform zit op de 100ste verdieping, 474 meter boven de grond.

TE WINNEN PRIJZEN

Het gemeentebestuur van Jacobswoude heeft het plan van Architectenmaatschap Groeneweg & Van der Meijden, in opdracht van Leyten Projectontwikkeling, gekozen als winnaar. Het plan voor het dorpshart van Leimuiden omvat een winkeloppervlak van 3000 m2, 82 nieuwbouwwoningen, een parkeergarage en een medischen woon/zorgcluster. Doordat de opbouw van het plan bestaat uit verschillende panden, sluit het plan volgens de jury goed aan bij het dorpse karakter van Leimuiden.

jaar.nl

deelplan24.ondernemenindenhaag.nl

fallintshirt.com

Architectendagen 2009 Hoe geef je met licht ruimte vorm? Hoe ontwerp je gebouwen die het stedelijke leven op een plezierige en ontspannen wijze een plek geven? Hoe maak je keuzes voor een materiaal en hoe breng je daarmee je ontwerp verder? Deze en andere vragen worden beantwoord tijdens de

Architectendagen, georganiseerd door het tijdschrift de Architect in samenwerking met NBD, MagMa en de Bouwbeurs. Architecten vertellen over hun praktijkervaringen met uiteenlopende materialen en de manier waarop deze in het ontwerp van hun gebouwen een rol spelen. Dinsdag 10 februari staan de lezingen in het teken van Licht & Architectuur, woensdag 11 februari draait om genereuze gebouwen en donderdag 12 februari gaat over innovatief materiaalgebruik. Het complete programma met sprekers is te vinden op de site architectendagen2009.nl. Wanneer u zich vooraf online registreert, kunt u de Architectendagen gratis bijwonen en bovendien 's middags gratis de Bouwbeurs bezoeken. architectendagen2009.nl

De volgende MagMa verschijnt op 5 februari met daarin onder meer: • Besparingstips om de crisis te overleven • De mogelijkheden van het hergebruik van materialen • Extra productnieuws van de Bouwbeurs

Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

#3 - 22 januari 2009

Beste wolkenkrabber Erwin

GEWONNEN PRIJZEN

wUrck

Nieuwe NACstadion

investeert daarom 11,5 miljoen euro in de plannen van de voetbalclub. Het hele aanzicht en de route naar het stadion verandert. Het stadion moet een ware voetbaltempel worden.

Restauratieprijs voor GEB-kantoor

Slimme domotica Eaton Electric heeft tijdens de Beurs Domotica en Slim Wonen de eerste Smart Homes Award gewonnen met

Nieuw stadskantoor Venlo

Leimuiden kiest winnend plan dorpshart

Gebouw van het jaar

Duurzaam bedrijventerrein

Eigen ontwerp op T-shirt

BnagebouwvanhetArchitectenmaatschap Groeneweg & Van der Meijden

Christian Richters

Genomineerden Mies van der Rohe Award

wUrck wint havenpier Lübeck

Grosfeld van der Velde architecten

Jeroen Musch

TE WINNEN PRIJZEN

jaar.nl

deelplan24.ondernemenindenhaag.nl

fallintshirt.com

Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

#3 - 22 januari 2009

Beste wolkenkrabber Erwin

Gratis en snel vinden wat je zoekt met NBD-online

NBD-online is vernieuwd! In de nieuwe versie van NBD-online is het n贸g makkelijker zoeken, vinden en vergelijken. Door de verbeterde zoekfunctionaliteit en de nieuwe navigatie en structuur komt u sneller bij de gewenste informatie terecht. De nieuwe NBD-online is zoeken, vinden en vergelijken van bouwen installatieproducten gekoppeld aan een uitgebreide kennisdatabank. Onmisbaar voor elke bouwprofessional en installateur. Benieuwd naar de nieuwe NBD-online? Ga snel naar www.nbd-online.nl en schrijf u in voor de vernieuwde gratis e-mailnieuwsbrief.

WWW.NBD-ONLINE.NL

Gratis en snel vinden wat je zoekt met NBD-online