KARMY Z OWADÓW

Co nowego o nich wiemy?

Tekst: dr n. wet. Joanna Zarzyńska

Trendy proekologiczne coraz silniej zaznaczają się w sektorze pet food. Wszyscy stajemy się odpowiedzialni za utrzymanie równowagi między potrzebami żywieniowymi podopiecznych a rosnącą koniecznością ochrony środowiska naturalnego. Troska o kwestie środowiskowe doprowadziła w branży do wielu zmian w produkcji i transporcie karm, opakowaniach, a także do poszukiwania zrównoważonych źródeł surowców. Z międzynarodowych badań konsumenckich wynika, że ok. 25% klientów zwraca uwagę na przyjazne środowisku opakowania oraz „zielone” deklaracje umieszczane na nich przez producentów. W aspekcie zrównoważonego wytwarzania surowców do produkcji karm podkreśla się rolę hodowli owadów gospodarskich.

Hanna Kantor

PORTICA – dystrybutor karm z białkiem owadów TOMOJO www.portica.pl

Karmy z białkiem owadów z pewnością już na stałe zagościły na półkach naszych sklepów. Marka TOMOJO z półki pre mium, jedna z pierwszych, które pojawiły się na naszym rynku, stopniowo rozwija swoją ofertę. W tej chwili proponujemy karmy TOMOJO w dwóch liniach: dla kotów – Junior, kot dorosły (także sterylizowany) i Senior. I taką samą wersję dla psów – Junior, pies dorosły i Senior. Ze względu na białko owadów wszystkie karmy są hypoalergiczne. Receptury stworzone przez wyspecjalizowanych w dietetyce lekarzy weterynarii świetnie odpowiadają na potrzeby zwierząt na poszczególnych etapach ich życia.

Poszukiwanie alternatywnego źródła białka wynika z zagrożenia ekologicznego dla życia na naszej planecie. Stąd zainteresowanie mało dotąd popularnym w naszym kręgu kulturowym białkiem owadów. Jego pozyskanie jest dużo bardziej przyjazne dla środowiska, więc wprowadzenie opartych na nich karm do diety, nawet tylko części czworonogów, byłoby wymierną ulgą dla środowiska.

Wydaje się, że na tę propozycję bardziej otwarci są młodzi ludzie i jak na razie głównie w krajach Europy Zachodniej.

U nas na ten moment zainteresowanie takimi karmami nie jest zbyt duże. Wynika to także z faktu, że trudno przekonać opiekunów (i niektórych sprzedawców), że jest to… białko zwierzęce! I to o bardzo wysokiej wartości odżywczej.

Owady gospodarskie i ich hodowla

W kontekście przepisów unijnego prawa owady zostały uznane za jeden z gatunków zwierząt gospodarskich. W produkcji owadów upatruje się także rozwiązanie problemu niekorzystnego wpływu produkcji zwierzęcej na klimat. Rynek produkcji owadów stale rośnie i prognozowane jest osiągnięcie 1200 tys. ton w 2025 roku (IPFIF 2018). Ze względów ekonomicznych wybrano też gatunki owadów, które mają największy potencjał produkcyjny. Przemysłowo, na dużą skalę, na cele karm dla psów hodowane są larwy mącznika młynarka oraz muchy czarnej. Mącznik młynarek jest jednym z najłatwiejszych w hodowli, cykl produkcyjny trwa 25–35 dni. Samica w ciągu swojego życia (1–2 miesiące) składa ok. 400–500 jaj. Z nich po ok. siedmiu dniach wylęgają się larwy, rozwój do stadium poczwarki trwa 45–60 dni. Czarna mucha (ang. black soldier fly – BSF) ma złożony cykl rozwojowy.

Jednorazowo samica może złożyć od 400–600 (optymal - nie 800) jaj, z których po czterech dniach wylęgają się larwy. Larwa (sześć stadiów, do osiągnięcia 25 mm) to jedyny etap rozwojowy, w którym owad się odżywia i dzięki temu gromadzi rezerwy białka i tłuszczu.

Hodowla owadów ma mniejszy ślad węglowy i wodny niż chów innych zwierząt gospodarskich. Owady cechują się wysoką konwersją paszy, a ponieważ mogą odżywiać się resztkami produkcji roślinnej i zwierzęcej (współprodukty i produkty uboczne z rolnictwa i przemysłu spożywczego), to można mówić o ograniczaniu ilości odpadów poprodukcyjnych i biokonwersji, co wpisuje się w koncepcję zero waste. Konwersja białka pokarmowego w masę ciała (jadalną) jest bardzo wysoka, u larw BSF sięga 55%. 1 kg owadów (larwa BSF) może skonsumować aż 25 ton niskiej jakości organicznej żywności pochodzenia roślinnego w tydzień i skonwertować to w 5 ton masy, co daje 1700 kg mączki. Owady z jednego kilograma spożytego pokarmu roślinnego wytwarzają więcej białka

Barbara Melnyk Brand Manager amiplay

Eat Small

Wysokiej jakości, pożywna dieta to podstawa zdrowego życia także naszych czworonogów. Niestety, produkcja karm mięsnych jest coraz bardziej szkodliwa dla środowiska z powodu hodowli przemysłowej i przeławiania. Ponadto coraz bardziej powszechne stały się alergie pokarmowe powodowane przez mięso, produkty mleczne oraz zboża. Zrównoważoną alternatywę, z powodzeniem zastępującą mięso, stanowią owady. To doskonały wybór, ponieważ jest to białko, z którym organizm nigdy wcześniej nie miał do czynienia, dlatego nie reaguje na nie nietolerancją. Owady są również wysoko przyswajalne i łatwostrawne oraz bogate w składniki odżywcze. Są wolne od GMO i antybiotyków, a ich organizm jest w 100% jadalny. Oprócz względów środowiskowych i zdrowotnych argumentem, który przemawia na korzyść oferowanych przez nas produktów z insektów, jest ich smakowitość. Karmy i przysmaki Eat Small są bardzo chętnie zjadane przez psich testerów. Lekki orzechowy smak i obłędny zapach zachęcają nawet najbardziej wybredne zwierzęta do konsumpcji.

zwierzęcego niż drób, świnie i przeżuwacze. Poza tym plenność oraz tempo wzrostu owadów są nieporównanie wyższe w porównaniu ze zwierzętami gospodarskimi.

Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2017/893 z 24 maja 2017 r. owady hodowane w Unii Europejskiej nie powinny: być gatunkami chorobotwórczymi; mieć niepożądanych skutków dla zdrowia roślin, zwierząt ani ludzi; być uznane za wektory patogenów ludzkich, zwierzęcych ani roślinnych; a także być chronione ani zdefiniowane jako inwazyjne gatunki obce. W paszy dla owadów mogą być stosowane dodatki paszowe zgodnie z Rozp. (WE) 1831/2003. Producenci owadów muszą przestrzegać prawodawstwa UE w zakresie higieny i bezpieczeństwa pasz. Pasza musi być bezpieczna, tzn. poziom zanieczyszczeń czy szkodliwych substancji nie może przekraczać limitów przewidzianych w Dyrektywie 2002/32/WE w sprawie niepożądanych substancji w paszach. Owady oraz produkty z nich powstałe nie powinny wywoływać chorób ani niekorzystnych skutków dla zdrowia roślin, zwierząt czy ludzi (Rozp. WE 2017/1017). Przetworzone białko owadzie – PAP (UPPZ kat. 3) owadzi jest dozwolony do stosowania w żywieniu zwierząt domowych bez żadnych szczególnych ograniczeń dotyczących gatunku owadów. Podobnie tłuszcze i białka hydrolizowane owadzie dozwolone są do stosowania w paszy dla zwierząt gospodarskich (tj. zwierząt akwakultury i monogastrycznych zwierząt hodowlanych) oraz w karmie dla zwierząt domowych.

Składniki pokarmowe

Wartość odżywczą owadów zasadniczo ustawia się w szeregu malejącym białko>tłuszcz>popiół>włókno. Dotychczasowe badania wskazują, że skład aminokwasowy białka owadziego jest najbardziej zbliżony do białka rybiego (porównuje się je do składu chemicznego mięsa łososia). Larwy czarnej muchy zawierają średnio 35–57% białka i 15–35% tłuszczu. Uznaje się je za najbogatsze w tłuszcz ze wszystkich gatunków owadów. Popiół larw BSF zawiera duże ilości wapnia i fosforu. Owady są też dobrym źródłem cynku, magnezu, żelaza, miedzi, selenu oraz witamin. Larwy owadzie oceniane są jako bardziej odżywcze niż wołowina i kurczak. Zaś oleje z owadów rozważa się jako nowe źródło kwasów tłuszczowych z rodziny n-3, a ich produkcję można modyfikować dietą larw (głównym PUFA z owadów jest kwas linolenowy, ale są też DHA i EPA; larwa mącznika 25% puli kwasów tłuszczowych, świerszcz domowy 29,5%). Mączki z owadów zawierają więcej kwa -

Dyrektor sprzedaży i marketingu Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl

Mokre karmy z owadów w diecie psów jako jedna z wersji smakowych obok mięs i ryb Z naszych doświadczeń wynika, że mokre karmy z owadów klienci coraz chętniej wprowadzają do diety psa jako jedną z wersji smakowych, obok popularnych mięs czy ryb. Karma z owadów powoli przestaje funkcjonować w kręgu zainteresowań klienta poszukującego alternatywnego źródła białka dla psów z problemami alergicznymi. Współczesny Klient doskonale rozumie, że z jednej strony każdy kawałek mięsa mniej to plus dla planety, a z drugiej strony – zróżnicowanie diety pozytywnie wpływa na zdrowie pupila. W naszej ofercie mamy zarówno karmy z białka mącznika młynarka ( Tenebrio molitor ) – marki Tenetrio i Bug’s for Pets’, a także z czarnego żołnierza (Hermetia illucens) – marki Mirals i Dog’s Love. Karmy wzbogacane są warzywami, owocami, olejami, które uzupełniają skład oraz uatrakcyjniają smak i aromat. Dla klientów obawiających się o smakowitość i tolerowanie przez ich psy karmy z owadów zalecamy na początku wersje z domieszką mięsa królika czy kurczaka. Takie wersje dostępne są w ofercie marki DOG’S LOVE.

Best 4 Animal Care Sp. z o.o.; www.b4ac.pl

1200 sów tłuszczowych wielonienasyconych niż mączka rybna czy drobiowa.

Wszystkie owady gospodarskie charakteryzują się odpowiednim poziomem niezbędnych aminokwasów. Zawierają dużo aminokwasów egzogennych niezbędnych w diecie psów (a także taurynę niezbędną dla kotów). Aminokwasami limitującymi dla białka BSF w odniesieniu do psów rosnących są metionina i treonina. Wiele białek wyizolowanych z biomasy owadów wykazuje wysoką termostabilność, co jest ważne przy produkcji karm suchych ekstrudowanych. Białka z owadów wyróżniają się też bardzo wysoką przyswajalnością i strawnością – porównywalną np. z białkiem jaja kurzego (do 98%). Owady należące do rzędu Diptera mają profil aminokwasowy zbliżony do mączki rybnej, zaś Cloroptera czy Orthoptera bardziej odpowiadają soi, z możliwym niedoborem Liz i Met. Dominującymi aminokwasami są kwas glutaminowy (odpowiedzialny za smakowitość) i asparaginowy.

Początkowo obawiano się wysokiego udziału chityny jako przeszkody w wy- korzystaniu owadów na karmę. Jednak po pierwsze chitynę można usunąć z mączki owadziej. A po drugie chityna i jej pochodne (chitosan) uznawane są za skuteczny prebiotyk, zatem wspierają korzystną biotę jelitową. Chityna może stymulować nieswoistą odpowiedź immunologiczną organizmu. Kwas laurynowy (C12:0) jest kwasem nasyconym (ang. SFA) o wysokiej aktywności przeciwbakteryjnej, przeciwwirusowej i przeciwgrzybiczej, nazywany jest naturalnym antybiotykiem. Ilość kwasu laurynowego w larwach wzrasta, kiedy są karmione owocami, warzywami i płatkami zbożowymi. W larwach czarnej muchy ilość kwasu laurynowego może wynosić 28–40% całej puli kwasów tłuszczowych. Owady są też dobrym źródłem witamin z grupy B, cynku, magnezu i żelaza o dobrej przyswajalności. Owady znane są też z bardzo dobrych mechanizmów chroniących je przed infekcjami, wytwarzają wiele aktywnych peptydów przeciwdrobnoustrojowych (AMP). Wyciągi z owadów cechują się też wysoką aktywnością przeciwutleniającą.

Soizic NAIZET

Product Manager Labaratoire

Francodex

Przysmaki dla psów i kotów o wrażliwym układzie pokarmowym marki Laboratoire Francodex*

Laboratoire Francodex opracowało przysmaki przeznaczone specjalnie dla zwierząt o wrażliwym układzie pokarmowym. Przysmaki zostały wyprodukowane na bazie insektów, które są doskonałym źródłem białka i stanowią alternatywę dla tradycyjnych protein pochodzenia zwierzęcego. Białko insektów posiada bardzo niski czynnik alergizujący oraz jest niskokaloryczne i łatwostrawne. Dodatkowo wysoka zawartość witaminy D3 w mączce z insektów ma korzystny wpływ na odbudowę i regenerację układu kostnego. Wykorzystanie insektów jest ściśle związane z etycznym podejściem do żywienia zwierząt domowych, gdyż w karmie dla psów i kotów często używane jest mięso zwierząt z chowu przemysłowego. Co więcej, hodowla insektów nie stanowi zagrożenia dla planety, gdyż w przeciwieństwie do zwierząt hodowlanych owady nie produkują gazów cieplarnianych. Zużycie wody w przypadku tego typu hodowli jest również znacznie niższe. Insekty są traktowane w sposób humanitarny, najpierw wprowadzane w stan hibernacji, a następnie suszone i mielone. W procesie produkcji nic się nie marnuje, ponieważ wykorzystywane są całe insekty. Przysmaki dostępne są w wersji dla psów i dla kotów.

* www.francodex.com/pl

Właścicielem i wyłącznym dystrybutorem marki Laboratoire Francodex jest Zolux Polska Sp. z o.o. biuro@zolux.pl,

Dotychczasowe badania wskazują, że skład aminokwasowy białka owadziego jest najbardziej zbliżony do białka rybiego (porównuje się je do składu chemicznego mięsa łososia). Larwy czarnej muchy zawierają średnio 35–57% białka i 15–35% tłuszczu. Uznaje się je za najbogatsze w tłuszcz ze wszystkich gatunków owadów.

Branża pet food

Stosowanie owadów suszonych jako karma lub składnik karmy dla zwierząt towarzyszących podlega przepisom określonym w załączniku XIII do rozporządzenia Komisji (UE) nr 142/2011.

AAFCO zatwierdziło użycie larw BSF w karmach dla psów dorosłych dopiero w 2021 roku, przez co rynek amerykański długo nie mógł rozwijać tej grupy produktów. Za to teraz obserwuje się jego ogromną dynamikę. Wielka Brytania przoduje w kwestii alternatyw białka zwierzęcego, więc nic dziwnego, że jest bardzo aktywna w promowaniu białka owadziego. Brytyjska organizacja UK Pet Food (dawniej PFMA) przygotowała specjalny materiał informacyjny (do pobrania ze strony ukpetfood.org) dotyczący owadów w pet food. Karmy z owadami promowane są także przez British Veterinary Association (BVA). Firma biotechnologiczna Beta Bugzz cyklicznie od 2021 roku wydaje informator dla sektora owadziego.

Według najnowszych analiz rynku przedstawionych w publikacji z Journal of Asia-Pacific Entomology rynek karm dla zwierząt towarzyszących opartych na białku owadzim będzie się coraz dynamiczniej rozwijać. A już teraz w raportach ze sprzedaży karm z 2021 roku globalna sprzedaż karm z owadów osiągnęła 7 miliardów USD. Prognozowane są 9% wzrosty roczne do roku 2030. Dotyczy to zarówno USA, jak i krajów azjatyckich. Ale to w Europie działa aż 35 z 43 firm zajmujących się produkcją takich karm! A pierwsza marka pojawiła się w Europie już w 2015 roku.

W kilku państwach członkowskich UE rozpoczęto chów owadów do produkcji przetworzonego białka zwierzęcego oraz innych owadzich produktów pochodnych przeznaczonych na karmę dla zwierząt towarzyszących. Francja, Belgia i Holandia są jednymi z najbardziej zaawansowanych krajów w kwestii hodowli owadów i entomofagi. Obecnie w Europe istnieje już ponad 100 farm owadów (w tym w Polsce). Produkcja ta podlega krajowym systemom kontroli, za które odpowiadają właściwe organy państw członkowskich. Prognozy Rabobanku wskazują, że rynek pet food oparty na owadach wzrośnie pięćdziesięciokrotnie do roku 2030. A IPFIF prognozuje, że w Europie produkowany będzie 1 milion ton mączki z owadów do 2030 roku.

Materiałem paszowym mogą być całe, nieprzetworzone owady (ale to głównie do karm dla innych zwierząt owadożernych), preparaty białkowe oraz mączki (o różnej zawartości tłuszczu, średnio 55% białka o 80% strawności) i tłuszcz separowany. Procentowy dodatek mączek z owadów do karm jest różny, w zależności od producenta, sięga nawet do 40%. Oprócz karm suchych pojawiły się też wilgotne. Coraz chętniej producenci rozszerzają o surowce z owadów segment karm uzupełniających – przysmaków. Owady rozważane są także jako dodatek do diety BARF.

Opiekunowie psów w badaniach ankietowych są nastawieni ostrożnie, ale i pozytywnie. W badaniu PROteINSECT (2016) 70% ankietowanych wyrażało akceptację, w innym 50%.

Według prognoz na lata 2023–2028 rynek karm/pasz z owadów osiągnie CAGR na poziomie 11,7%.

Co pies na to?

Obecność insektów w diecie zwiększa znacznie jej atrakcyjność zapachową i smakową. A zatem jest to ważna, korzystna cecha karmy. Wykazano atrakcyjność zapachową owadów na poziomie karm komercyjnych zawierających polepszacze smaku i zapachu. Białko owadzie promowane jest jako hipoalergiczne, więc karmy mogą bardziej interesować opiekunów zwierząt podatnych na alergie i nietolerancje pokarmowe. Jednak trzeba zaznaczyć, że białko owadzie może dawać alergie krzyżowe ze skorupiakami i roztoczami kurzu domowego. Wykazano, że białko z larw BSF może obniżać poziom bakterii C. perfringers w jelitach psów i kotów. Jednak higiena i bezpieczeństwo w hodowli są bardzo ważne, ponieważ owady mogą zawierać np. substancje antyodżywcze, takie jak garbniki, fityniany, szczawiany i cyjanowodór.

Naukowcy z Uniwersytetu w Illinois przetestowali dwa gatunki owadów gospodarskich, pleśniakowca lśniącego ( Alphitobius diaperinus) oraz mącznika młynarka (Tenebrio molitor ), które są używane w karmach dla psów i kotów jako źródła białka, w celu określenia ich strawności oraz profilu aminokwasowego, aby ocenić wartość odżywczą dla psów i kotów. Testowano je w formie mączek odtłuszczonych oraz hydrolizowanego białka na modelu zwierzęcym. Wszystkie aminokwasy poza histydyną i waliną miały ponad 90% strawności. Mączki spełniały wymagania AAFCO, FEDIAF i NRC, a aminokwasami limitującymi były metionina i fenyloalanina.

W badaniach naukowych testowano też smakowitość karm, ich wpływ na parametry krwi oraz jakość stolca. Przyjrzano się możliwości użycia świerszczy domowych lub jedwabników morwowych w celu zastąpienia mączki drobiowej w diecie psów i stwierdzono, że mogą one odpowiednio zastąpić mączkę drobiową (na poziomie do odpowiednio 20% i 14%) w dietach dla psów bez niekorzystnego wpływu na biochemię krwi, masę ciała, ocenę kondycji ciała, spożycie paszy, wydalanie kału, ocenę kału, wilgotność kału lub widoczną strawność przewodu pokarmowego (n=50). Karmy suche z dodatkiem larw BSF były chętniej konsumowane przez psy niż te z larwami mącznika. Akceptacja tłuszczu z larw BSF też była wysoka.

Dalszy rozwój rynku karm z owadami wydaje się być trendem przyszłościowym. Potrzebna jest szeroka edukacja opiekunów zwierząt, aby zwiększać ich wiedzę oraz poziom akceptacji produktów. Potencjał dynamiczny widać w ilości badań i obserwacji, które dotyczą strawności, akceptowalności karm przez zwierzęta oraz innych korzyści, które może przynieść ten alternatywny surowiec dla zdrowia zwierząt oraz dla środowiska.

Łatwo ochronić. Łatwo pokochać.

Tabletka dostępna w sklepach zoologicznych stacjonarnych i internetowych