viering in de periode van het jaar

Meditatieve

viering Stille Zaterdag

Palmzondag is geweest en Witte Donderdag met de indrukwekkende viering van het Laatste Avondmaal ligt ook achter ons. Velen zullen daarna naar de The Passion op de televisie kijken, een eigentijdse manier van stilstaan bij de laatste gang van Jezus. De overgang is gemaakt naar Goede Vrijdag. Ik ken mensen die na de viering van Witte Donderdag nog een uur op de bedeplek blijven bidden. Heeft Jezus niet aan zijn ingedutte leerlingen het verwijt gemaakt: ‘Kunnen jullie dan nog geen uur met Mij waken?’ Wanneer dan de Goede Vrijdag gevierd is, óf met het bidden van de Kruisweg om 15:00 uur ’s middags, óf met de grote viering (meestal ’s avonds) dan is het net alsof we klaar zijnvoor de viering van Pasen. Nog even wachten, nog een paar uur en dan is de Paasnacht aangebroken of de dag van Pasen. Maar dan slaan we een bijzondere dag over: Stille Zaterdag. tekst en samenstelling Joost Jansen

Stille Zaterdag staat in het teken van een belangrijk moment dat volgde op de graflegging. We vieren op die dag dat Hij is opgenomen in, afgedaald naar, de wereld waar ook anderen zijn, allen die ons in de dood zijn voorgegaan. In onze rijke Bijbelse Traditie spreken we van de Nederdaling ter helle waar de velen zijn die ook voor Jezus richtinggevend zijn geweest. Op de eerste plaats Adam en Eva, zij die het hele menselijke geslacht als het ware samenvatten. Er is Jona die in de holte van de Grote Vis opgeslokt is en weer uitgeworpen is om de mensen in Nineve bekering aan te zeggen. De beelden van deze mensen kunnen ons helpen om de boodschap van Stille Zaterdag beter te verstaan.

Viering

Een viering rond het mysterie van Stille Zaterdag kan plaatsvinden aan het einde van de middag, met genoeg afstand tot de grote viering van de Paaswake. De Paaswake zal

gevierd worden als het echt donker is zodat het spel van duisternis en licht tot zijn recht komt.

In de kerk (of kapel) ligt op de grond een heel groot kruis. Dit kruis symboliseert het graf van Christus, daar waar Hij nu ligt. Men zit op stoelen of krukjes er omheen.

Om het begin van de viering te markeren klinkt het geluid van een klankschaal.

Lied uit bundel Taizéliederen de Taizé-antifoon - herhalend Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur, dat nooit meer dooft, vuur dat nooit meer dooft.

Voorganger Het vuur waarnaar we verlangen, zullen we in de komende nacht, de nacht van Pasen, ontsteken. Nu is het nog niet zo ver. Nu houden we ons op bij Hem, Jezus, de Dienstknecht, gestorven aan het kruis, toevertrouwd aan de stilte van het graf. Het is Stille Zaterdag. Wij willen waken bij het graf en staan stil bij de waarde van dit leven, van God ontvangen, door God aan ons gegeven, en nu weer teruggelegd in Gods handen. Hoe zal Hij omgaan met Hem die Hij meerdere keren genoemd heeft ‘mijn Welbeminde’ en naar wie Hij ons gevraagd heeft te luisteren: Jezus?

Lector uit een oud gebed Op deze dag omvat een graf Hem die in zijn hand heel de schepping omvangen houdt, een steen bedekt Hem die de hemelen beheerst met zijn kracht. Adam wordt bevrijd van zijn boeien. (…) Een rode roos wordt op het kruis gelegd.

Voorganger Wat gebeurt er in de tijd tussen de Graflegging van Jezus en zijn Opwekking door God, zijn Vader? Mensen hebben ernaar gezocht, ze hebben geluisterd naar oude verhalen in de grote Traditie vóór Jezus. Het verhaal van Jona in de buik van de Grote Vis, verhalen over de ‘onderwereld’ waar de doden uitzien naar de ‘jongste dag’. De auteur van de Eerste Petrusbrief kent deze tradities en gebruikt ze om het verhaal van Jezus doorgang te vertellen.

Lezing

Lector 1 Petrus 3,13-20 Wie zal u kwaad doen, als u zich inzet voor het goede? Maar ook al moet u lijden vanwege de gerechtigheid, toch bent u gelukkig te prijzen. Vrees hun bedreigingen niet en laat u niet verontrusten, heilig in uw hart Christus als de Heer, altijd bereid tot verantwoording aan ieder die rekenschap vraagt van de hoop die in u leeft. Maar doe het met zachtmoedigheid en respect, en vanuit een zuiver geweten. Dan zullen die honers van uw goede christelijke levenswandel beschaamd staan met hun laster. Het is beter te lijden voor het goede dat men doet, zo God dat wil, dan voor het kwade dat men bedrijft. Ook Christus heeft eens en voorgoed geleden voor de zonden, de rechtvaardige voor de onrechtvaardigen, om u tot God te brengen. Hij is gedood naar het lichaam, maar tot leven gewekt door de Geest. Zo ging Hij heen en predikte voor de geesten in de kerker, die eertijds weigerden te gehoorzamen, terwijl God geduldig wachtte, op de dag dat Noach de ark bouwde. In de ark bleven slechts enkelen, niet meer dan acht personen, behouden te midden van water.

Stilte Om de wat langere stilte te ondersteunen, kan gevraagd worden: Wie zou Jezus in die ‘kerker’, in de ‘onderwereld’ ontmoeten: Adam – Noach – David – Jona - …. Allemaal mensen die verzoening kunnen gebruiken na wat in hun leven gebeurd is.

Een rode roos wordt op het kruis gelegd.

Voorganger Laten we bidden:

Christus-litanie Heer, als een graankorrel zijt Gij in de aarde gevallen, en Gij hebt vruchten van eeuwig leven voortgebracht. Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison (uit de bundel Taizé-antifonen) Heer, in het graf zijt Gij voor allen verbogen gebleven. Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison Heer, Gij zijt afgedaald in het dodenrijk om rechtvaardigen te bevrijden. Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison Heer, Gij hebt de misdadiger aan het kruis het paradijs beloofd. Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison

Gebed Heer, onze God, zoals Jona in de Walvis, zoals een graankorrel in de aarde, zó is Jezus uw Zoon binnengegaan in de duisternis en de stilte van het graf. Wij vragen U in dit uur: laat zijn leven voor ons een teken zijn van nieuw leven, van licht dat opgaat in de duisternis. Waar Gij zijt, in de verborgenheid en de diepte van ons bestaan, houd ons staande door uw levenwekkende kracht omwille van Jezus, opdat wij met Hem leven voor U, nu en altijd. Amen.

Allen gaan staan en zingen:

Lied Midden in de dood zijn wij in het leven t. M. Jacobse; m. T. de Marez Oyens Midden in de dood zijn wij in het leven, want Eén breekt het brood om met ons te leven midden in de dood. Dat wij uit de dood opstaan om te leven, etend van het brood dat Hij heeft gegeven midden in de dood. Lamp voor onze voet, licht voor onze ogen, geef ons levensmoed met de dood voor ogen, met de dood in ‘t bloed.

De laatste roos wordt op het kruis gelegd.

Ieder gaat weer zitten. Het is stil. Men kan rustig mediteren bij het kruis, in afwachting van de nacht van Pasen. De een na de ander zal in stilte weggaan…

Joost Jansen (1946) is norbertijn van de Abdij van Berne en pastoor van de parochies te Dinther, Heeswijk en Loosbroek. Tot voor kort was hij directeur van Berne Media.