Upp sprettur borg! by Betri borgarbragur

UPP SPRETTUR BORG!

Þróunarmöguleikar þriggja hverfa í Reykjavík

Upp sprettur borg! Þróunarmöguleikar þriggja hverfa í Reykjavík

Skeifan

Háaleiti

Austurbær

Skýrsla þessi er hluti af stærra verkefni um vistvænt skipulag og byggingar sem nefnist Betri borgarbragur http://bbb.is/. Verkefnið hlaut Öndvegisstyrk frá Tækniþróunarsjóði (RANNÍS, nr. 12130 - 2HR09006) í fyrsta sinn sumarið 2009.

Að verkefninu standa: Arkitektúra ASK arkitektar Gláma Kím arkitektar Háskóli Íslands Hús og skipulag Kanon arkitektar Nýsköpunarmiðstöð Íslands Teiknistofan Tröð Titill Betri borgarbragur Undirtitill “Upp sprettur borg” Útgáfuár 2013 april (útgáfa 01) Útgáfa 02 - jan 2014 Höfundar ASK arkitektar Gunnar Örn Sigurðsson Páll Gunnlaugsson Vilborg Guðjónsdóttir Þorsteinn Helgason Tungumál Íslenska Blaðsíðufjöldi 87 Tilvísanir Eru þar sem við á og í heimildaskrá. Lykilorð Sjálfbært skipulag, þéttleiki, hverfi, þrónunarmöguleikar Keywords Sustainability, urban density, case study, neighbourhood ISBN ISBN 978-9935-463-12-8 Ljósmyndir ASK arktiektar, Betri borgarbragur, Google Earth, Ljósmyndasafn Reykjavíkur Teikningar ASK arkitektar Útgefandi ASK arkitektar Geirsgötu 9 101 Reykjavík, http://www.ask.is/ Heimilt er að gera úrdrátt sé heimilda getið: “Upp sprettur borg - Betri Borgarbragur - ASK Arkitektar 2013” 4

www.ask.is

Efnisyfirlit

Útdráttur

Inngangur

Skeifan Þróunarmöguleikar

Háaleiti Þróunarmöguleikar

Austurbær Þróunarmöguleikar Niðurstaða/ályktanir

Hugarflug Yfirfærsla kvarða milli hverfa

Viðauki Vistvænar samgöngur Lestarsamgöngur

ร tdrรกttur

www.ask.is

Upp sprettur borg

Development potential of three neighborhoods

Sýnt hefur verið fram á með fjölda rannsókna að með þéttingu byggðar er hægt að ná fram sjálfbærari hverfum/ borgarhlutum og þar með betri nýtingu auðlinda. Hverfisgreiningarskýrslur BBB voru hafðar til hliðsjónar þegar þrjú hverfi, Skeifan, Háaleiti og Austurbær (miðbær) voru skoðuð með tilliti til þéttingar. (Austurbær, Háaleiti, Skeifan, Breiðholt og samanburður hverfa 2013).Gerðar voru samanburðartillögur og settar fram tilgátur um þróun.

Numerous studies have shown that sustainable environment / city districts and better utilization of resources can be achieved by urban density.

Niðurstaða rannsókna sýna að stefna eigi að brúttóþéttleika hærri en 65% (0,65 í reitanýtingu) og helst yfir 80% (0,80) ef svæðið er í þægilegri göngufjarlægð frá fjölskrúðugri þjónustu (m.a. Den tætte by, 2009 og einnig Þéttleiki borga,samanburður, 2013) Þessi sjálfbærniviðmið eru mátuð við rannsóknarhverfin og sett fram sem tilgátur um framtíðarþróun. Flokkun húsnæðis eftir starfsemi var borin saman við meðaltal fyrir Reykjavík svo hægt væri að meta hvaða starfsemi væri rétt að styrkja með fjölbreytt mannlíf og fjölbreytta þjónustu í göngufjarlægð að leiðarljósi. Gerð voru þrívíddarlíkön til að skilja betur samhengi byggðarinnar, fá heildarmynd af möguleikum hennar og sem hjálpartæki í áframhaldandi þróunarvinnu.

This study includes density examination of three districts in Reykjavík; Austurbær, Háaleiti and Skeifan in reference to BBB´s analysis reports. (Austurbær, Háaleiti, Skeifan, Breiðholt og samanburður hverfa 2013). Comparison suggestions were conducted and the hypotheses of evolutions presented. Danish studies show that we should aim at a housing density of 65% (0.65 in field utilization) and preferably be above 80% (0.80). That is if the area is within a comfortable walking distance to diverse services. (Den tætte by, 2009 og einnig Þéttleiki borga,samanburður, 2013). This sustainability criteria is used in our hypothesis for the future development of the three districts. Three dimentional models were made to further comprehend the context of the districts and to use them as aid in developmental work. The aim was to keep the current housing stock of the districts but to develop it in the direction of sustainability.

Notast var að mestu við þá hugmyndafræði að nýta það húsnæði sem fyrir er, en þróa byggðarmynstrið áfram í átt að aukinni sjálfbærni.

Inngangur

Austurbรฆr Hรกaleiti

Skeifan

www.ask.is

Skeifan

Háaleiti

Austurbær

Rannsóknarreiturinn er afmarkaður af Miklubraut, Grensásvegi, Suðurlandsbraut og Skeiðarvogi. Yfirbragð hverfisins einkennist af stórum bílastæðaflæmum og óskipulögðum gatnasvæðum. Skeifan er sá hverfishluti sem veltir einna mestu í verslun og þjónustu á höfuðborgarsvæðinu og er því mikilvægt fyrir efnahag svæðisins. Mikil umræða hefur verið um Skeifuna sem þéttingasvæði, eða framtíðar íbúðasvæði.

Reiturinn afmarkast af Miklubraut, Kringlumýrarbraut, Suðurlandsbraut og Grensásvegi. Yfirbragð hverfisins er tvíþætt. Að sunnanverðu er íbúðahverfi með grunnskóla og íþróttafélagi en að norðanverðu einkennist hverfið af verslun og þjónustu. Byggðamynstur og götumyndir eru órólegar og mynda ekki samofna heild.

Reiturinn afmarkast af Sæbraut, Snorrabraut, gömlu Hringbraut, Sóleyjargötu og Lækjargötu. Reiturinn er þéttbyggðasti og fjölbreyttasti borgarhlutinn, sem byggðist að mestu upp fyrir seinna stríð með gamalgróið og heillegt byggðamynstur. Núverandi nýtingarhlutfall er 0,8 sem samræmist sjálfbærniviðmiðum okkar. Austurbær kemst næst meðaltali Reykjavíkur í dreifingu á starfsemi og er það hverfi sem er fjölbreyttast og sjálfbærast að mati skýrsluhöfunda og því gott viðmið til samanburðar við önnur hverfi. Mikil umræða hefur verið um að fá nærþjónustu og verslanir aftur inn í hverfin – ekki síst lágvöruverðsverslanir (matvara). Athyglisvert er að innan hverfisins eru tvær lágvöruverðsverslanir.

Gerðar voru mismunandi tillögur sem miðuðust að því að í fyrsta lagi að endurbyggja að hluta, í öðru lagi endurbyggja allt svæðið og í þriðja lagi að bæta einungis við núverandi byggð. Tillögurnar ganga út á að þétta byggðina með íbúða- og atvinnuhúsnæði og styrkja göturými á vistvænan hátt. Tillögur í Skeifunni voru gerðar í samstarfi við Kanon arkitekta.

Tillögur miðast að því að fá meiri blöndun þjónustu og íbúða í hverfið. Fleiri íbúðir í norðanvert hverfið (Múlar) og meiri þjónustu í hverfið sunnanvert. Í tillögunum er lögð áhersla á að byggja meðfram umferðargötum (Miklubraut og Kringlumýrarbraut) til að draga úr umferðarhávaða. Leitast er við að draga úr umferðarhraða inni í hverfinu og að Háaleitisbraut fái yfirbragð vistgötu, með trjám, gangstétt og hjólabraut.

Þróun byggðar fer skv. tillögum skýrsluhóps að mestu leyti fram á þremur svæðum innan hverfisins; við Landspítalann, Skólavörðuholt og við Skúlagötu. Skoðaðir voru mismunandi þéttleikar á byggð.

Skeifan

www.ask.is

Skeifan

Séð yfir Sogamýri (Skeifan -Mörkin)1960 Ljósmynd Alþýðublaðið

Séð yfir hluta Háaleitishverfis og Skeifuna 1968. Ljósmynd Alþýðublaðið

www.ask.is

Skeifan Reiturinn er afmarkaður af Miklubraut, Grensásvegi, Suðurlandsbraut og Skeiðarvogi. Yfirbragð hverfisins einkennist af stórum bílastæðaflæmum og óskipulögðum götum. Skeifan er hluti af Sogamýri, og var stórgrýttur mýrarfláki norðan Bústaðaholts. Vegna mjólkurskorts í Reykjavík á stríðsárunum fyrri, var ákveðið að efla kúabúskap í útjöðrum byggðarinnar. Miklar jarðarbætur voru gerðar í Sogamýri um og eftir 1920. Mýrin var að stórum hluta þurrkuð upp og breytt í tún. Svæðið sunnan Miklubrautar fór að byggjast eftir 1950 (smáíbúðahverfi). Síðar reis iðnaðar- og verslunarhverfi norðvestast í mýrinni (Skeifan). Hverfið dregur nafn sitt af götu sem liggur í skeifumynduðum sveig austan Grensásvegar, í framhaldi af Fellsmúla annars vegar og Ármúla hinsvegar. Heitið Skeifan er notað í hverfismerkingu.

Mikið rými fer í helgunarsvæði gatna

Tillögur um uppbyggingu í Skeifunni voru unnar í samstarfi við Kanon arkitekta.

Skeifan í dag

Bílastæði eða gata?

Mikil verslunar- og þjónustustarfsemi er í Skeifunni

Í dag - nýtingarhlutfall 0,46

Tillaga 1 - nýtingarhlutfall 1,0

r nsá sve gu

nsá sve gu

Gre

t au br

s nd

rau t

Skeifan er verslunar- og þjónustusvæði miðsvæðis á höfuðborgarsvæðinu. Upprunalega byggt sem iðnaðarsvæði (iðngarðar). Þrjú dæmi um uppbyggingu sem hér eru kynnt gera öll ráð fyrir töluverðri uppbyggingu íbúða- og atvinnuhúsnæðis en mismunandi miklu niðurrifi eldra húsnæðis.

Mik

lab

rau t

Skeiðarvogur

lab

Skeiðarvogur

Mik

rla ðu Su

Skeifan

Byggð er 4-5 hæða randbyggð meðfram Miklubraut og Suðurlandsbraut, með blönduðu íbúða- og atvinnuhúsnæði. Á norðurhluta svæðisins er gert ráð fyrir þjónustu á neðri hæðum og íbúðum á þeim efri.

www.ask.is

Tillaga 3- nýtingarhlutfall 0,9

rla ðu Su

Gre

t au br

s nd

nsá sve gu

s nd

rla ðu Su

nsá sve gu

Tillaga 2 - nýtingarhlutfall 1,3

Gre

t au br

lab

rau t

Skeiðarvogur

Mik

Öll byggð er rifin og nýtt byggt í staðinn, að mestu leyti 4-5 hæða randbyggð. Gert er ráð fyrir þjónustu á neðri hæðum og íbúðum á efri hæðum.

rau t

Skeiðarvogur

Mik

Núverandi byggð heldur sér að mestu leyti. Byggð er 3-5 hæða randbyggð meðfram stofnbrautum með íbúða- og atvinnuhúsnæði. Byggt er þar sem í dag eru bílastæði og þau færð í bílakjallara eða bílastæðahús.

sás

ve g

br au

sás

brau

nds

urla Suð

t brau

nds

rla uðu

Tillaga 1 - nýtingarhlutfall 1,0

Í dag - nýtingarhlutfall 0,46

br au

Skeifan

Loftmynd til austurs

Í dag fer mikið rými í helgunarsvæði gatna í og við Skeifuna

Ködbyen í Kaupmannahöfn er dæmi um gamalt iðnaðarsvæði sem er að breytast í vinsælt veitinga- og þjónustusvæði www.ask.is

Tillaga 2 - nýtingarhlutfall 1,3

brau

nds

urla

Suð

Tillaga 3 - nýtingarhlutfall 0,9

aut dsbr

rlan

Suðu

sás

Loftmynd til austurs

Meatpacking District í New York er gamalt iðnaðarsvæði sem er orðið eitt af vinsælli hverfum borgarinnar

ve g

br au

ve g

sás

br au

Loftmynd til austurs

Mountain Dwellings eftir BIG í Kaupmannahöfn arkitekta. Íbúðir byggðar ofan á bílastæðahúsi.

Superkilen eftir BIG í Kaupmannahöfn. Borgarrými sem býður upp á upplifun og virkni borgarbúa í stað einsleitra bílastæða. 17

Skeifan

Í dag - nýtingarhlutfall 0,46

Ath uplausn

Loftmynd til vesturs

Miklabraut - sneiðing í dag Opin helgunarsvæði stofnbrauta valda slæmri hljóðvist í aðliggjandi hverfum. (Miklabraut: Áhrif lækkunar hámarkshraða, 2013)

www.ask.is

Tillaga 3 - nýtingarhlutfall 0,9

Miklabrau

ðu

rla

sbr a

Grensásvegur

Loftmynd til vesturs

Miklabraut - sneiðing - tillaga 3 Byggingar á helgunarsvæðum stofnbrauta hafa góð áhrif á hljóðvist í aðliggjandi hverfum. (Miklabraut: Áhrif lækkunar hámarkshraða, 2013)

Carlsberg svæðið í Kaupmannahöfn er dæmi um verksmiðjuhverfi sem verið er að breyta í íbúðar og atvinnuhúsnæði. Margar bygginga eru endurgerðar og hverfið þétt með nýrri byggð. (sjá www.carlsbergbyen.dk)

Skeifan - Tölulegar upplýsingar

s nd

nsá sve gu

rla ðu Su

Gre

t au br

Austurbær 2,6 2,93 5 6 633 726

Nýtingarhlutfall (Nf) Flatarmál svæðis (m²) Fjöldi íbúa Íbúar á hektara Íbúðir á hektara

hverfið í dag Nf= 0,8 1107397 7990 70 Mik lab rau 39 t

dæmi 1 Nf= 0,85 1237904 8623 75 42

dæmi 2 Nf= 0,99 1237904 9349 81 45

Skeiðarvogur

BBB nýtingarhlutfall íbúð/hekt 1 áf íbúð/hekt 2 áf íbúar/hekt 1áf íbúar/hekt 2áf íbúar 1áf íbúar 2áf

Háaleiti Íbúðahúsnæði

hlutfall 0,003061

Sneiðing sýnir mismunandi starfsemi eftir hæðum. Lögð á 47 er áhersla 31 20 13,19149 atvinnustarfsemi á jarðhæðum og íbúðir á efri hæðum. Íbúðahúsnæði Annað húsnæði (Verslun/skrifstofur/iðnaður/sérhæft/vörugeymslur)

hverfið í dag dæmi 1 dæmi 2 Nýtingarhlutfall (Nf) Nf= 0,47 Nf= 0,60 Nf= 0,94 Annað húsnæði (Verslun/skrifstofur/iðnaður/sérhæft/vörugeymslur) Flatarmál svæðis (m²) 957997 957997 957997 Fjöldi íbúa 2932 3641 4918 Yfirlitsmynd nýtingu Skeifunnar39(0,9) skv. tillögu (múlar innifaldir) Íbúar á hektara sem sýnir hóflega31 52 3. Gulur litur (múlar innifaldir) Íbúðir á hektara 16 (verslun, þjónusta, 23 sýnir íbúðahúsnæði og rauður13 sýnir annað húsnæði iðnaður...)

0,425532 2,35

Skeifan p

Nýtingarhlutfall (Nf) Flatarmál svæðis (m²) Fjöldi íbúa Íbúar á hektara Íbúðir á hektara

hverfið í dag Nf= 0,46 223838 0 0 0

dæmi 1 Nf= 0,98 223838 1513 81 40

dæmi 2 Nf= 1,3 223838 2932 130 65

dæmi 3 Nf= 0,9 223838 456 20 10

Tillaga að dreifingu starfsemi

Starfsemi / verðmæti fasteigna

Greining Samanburður við Reykjavík

Ályktun Tveir helstu starfsþættir innan reits Skeifan erReitur verslunar- og þjónustuhverfi í dag. 78 var og 79 Upphaflega það skipulagt fyrir léttan iðnað en hefur

Reykjavík Flatarmál 6.333.866 m2 65% 1.409.741 m2 14% 585.066 m2 6% 1.467.746 m2 15% * 9.796.419 m2 samtals Reykjavík

þróast yfirFlatarmál í ýmsa verslunarstarfsemi. Helgunarsvæði 3% 0 0 Miklubrautar og Suðurlandsbrautar setja svip sinn á 74.688 30.995 umhverfið 3.447 og er mikilvægt að nýta þau betur. Markmiðið 27% 5.698 er að skapa rými fyrir fjölbreyttari starfsemi í hverfinu og 114.827 23% m2 samtals fjölga íbúðum.

15% 6%

14% 14%

65%

Tillögurnar gera ráð fyrir bílastæðum í götum, milli húsa og neðanjarðar. Svæðið er vel tengt almenningssamgöngum.

14% * Sérhæft húsnæði og vörugeymslur í sama flokki

Greiningarreitur Flatarmál 0 m2 0% 74.688 m2 65% 30.995 m2 27% 3.447 3% 5.693 5% 114.827 m2 samtals

5% 3%

49% 27% 65%

Íbúðir/Skúrar

Tveir helstu atvinnuþættir á reitnum er iðnaður (65%) og v og skrifstofur (27%), samanlagt 92% af öllu húsnæði.

Verslun/Skrifstofur Iðnaður Sérhæft/Vörugeymslur

Kökurit sem sýnir tillögu að dreifingu starfsemi í Skeifunni við hóflegt nýtingarhlutfall (0,9)

Skeifan er mjög ólík að uppbyggingu í samanburði við Reykjavík. Starfsemi í Skeifunni er einskorðuð við verslun og þjónustu. 31%í Kökurit sem sýna annars vegar dreifingu starfsemi Engin íbúðabyggð er á reitnum. (Í Reykjavík er sérhæft húsnæði Reykjavík allri og hins vegar greiningarhverfis. og vörugeymslur í sama flokki) (Hverfisgreining - Austurbær, Háaleiti, Skeifan, Breiðholt og samanburður hverfa. 2013)

49%

2% 18% ** Sérhæft húsnæði er hannað sérstaklega undir ákveðna starfsemi, t.d. skólar, spítalar, fiskvinnsluhús, gistihús.

Íbúðir Skúrar

Verslun/skrifstofur Iðnaður

Sérhæft** Vörugeymslur

Skeifan - Sneiðing í

Miklubraut

118

Miklabraut í dag - sneiðing / grunnmynd

Miklabraut - Sneiðing, byggt á helgunarsvæðum Vegarðarinnar 22

www.ask.is

Miklabraut

Til samanburðar

Miklabraut - 118 metra breið (á milli húsa)

H.C. Andersen Boulevarde - 47 metra breið

118

Sneiðing í Miklubraut til móts við Skeifuna. Árdagsumferð 48.365 bílar (BBB “Miklabraut. Þjóðvegur í þéttbýli? mars 2011)

Sneiðing í H.C.Andersens Boulevard Kaupmannahöfn Árdagsumferð yfir 60.000 bílar.

Skeifan - Sneiðing í Suðlandsbraut

Suðurlandsbraut í dag - sneiðing / grunnmynd

Suðurlandsbraut - sneiðing miðað við tillögu 1

www.ask.is

Suðurlandsbraut

Til samanburðar

Suðurlandsbraut milli Skeiðarvogs og Álfheima - 108 metra breið ( á milli húsa)

“Strandvejen”, Kaupmannahöfn - 30 metra breið

Sneiðing í Suðurlandsbraut

Sneiðing í “Strandvejen” í Kaupmannahöfn

Hรกaleiti

www.ask.is

Háaleiti

Háaleitisbraut. Mynd í tengslum við kosningar 1966 28

Ljósmynd, Alþýðublaðið

www.ask.is

Háaleiti Í lok síðustu ísaldar var Seltjarnarnesið allt undir sjó. Efstu hlutar Háaleitis og Öskjuhlíðar voru þá sem eyjar. Fjörumörk voru þá uþb. 45 m. yfir sjávarmáli. Eftir 1950 voru uppi hugmyndir um að reisa nýjan miðbæ á svæðinu við Háaleiti og var ráðhúsi meðal annars ætlaður staður þar. Hverfið í núverandi mynd byggðist að mestu á sjöunda áratugnum og frá sjónarhóli byggingarsögu tilheyrir Hvassaleiti, sunnan Miklubrautar einnig þessu hverfi. Við skiptum hverfinu um Miklubraut í þessari rannsókn. Háaleiti er skýrt afmarkað af stórum umferðaræðum á alla vegu. Hverfið er áhugavert vegna miðlægrar staðsetningar á höfuðborgarsvæðinu. Yfirbragð hverfisins er tvískipt, íbúðahverfi með grunnskóla og íþróttafélagi að sunnanverðu, en verslunar og þjónustuhverfi að norðanverðu. Skipting þessi kemur fram á aðalskipulagi. Byggðamynstur og götumyndir reitsins eru af ólíkum toga og mynda ekki samofna heild. Tillögur miðast að því að fá meiri blöndun á þjónustu og íbúðum í hverfið, fleiri íbúðir í norðanvert hverfið (Múlar) og þjónustu í sunnanvert hverfið. Mikilvægt er í tillögunum að byggja meðfram umferðargötum (Miklubraut og Kringlumýrarbraut) til að draga úr umferðarhávaða. Leitast er við að dregið sé úr umferðarhraða inn í hverfinu og götur (sérstaklega Háaleitisbraut) fái meira yfirbragð vistgatna með götutrjám, gangstéttum og hjólabrautum.

Háaleitishverfið í dag. 29

Í dag - nýtingarhlutfall 0,47

rla ðu Su s nd

ýra rb

rau t

Háaleiti

Kri

lum

t au br

Há

Háaleitisbraut er dæmi um götu sem var hönnuð sem hraðbraut/stofnbraut. Tillagan gerir ráð fyrir að hún þróist í átt að skjólsælli íbúðagötu með rólegri umferð, öruggum hjólastígum og gangstéttum meðfram götu.

rau t

nsá

lab

Gre

Mik

sve

gur

au br

itis ale

Háleitishverfið er mjög miðsvæðis í Reykjavík og hefur alla burði til að skapa sér sérstöðu með þéttri borgarbyggð

Möguleiki er á að koma fyrir samtengdum bílageymslum undir nýbyggingum sem nýtast nærliggjandi húsum, bílskúrar fjarlægðir og komið fyrir fallegum skjólsælum görðum.

Byggt er blanda af íbúðar- og þjónustuhúsnæði meðfram stofnbrautum, til að draga úr umferðarhávaða inni í hverfinu. Byggt er á auðum svæðum og að götum sem fá þannig yfirbragð vistgatna. Í atvinnuhluta hverfisins er gert ráð fyrir að hægt sé að byggja 1-2 hæðir íbúðar- og atvinnuhúsnæðis ofan á núverandi byggingar. Göturými Miklubrautar, horft í austurátt 30

www.ask.is

Tillaga 1 - nýtingarhlutfall 0,6

Tillaga 2 - nýtingarhlutfall 0,9

rau t ýra rb lum

Kri

au br

u ra

ýra rb

n rla

lum

ðu

nd rla

ðu

rau t

it ale Há

sve

lab

rau t

nsá

Mik

Gre

rau t

Gre

lab

nsá

sve

gur

t rau isb

it ale Há

Mik

Göturými í Armere, Hollandi og Árósum, Danmörku 31

Háaleiti

Í dag - nýtingarhlutfall 0,47 Su

ðu

rla

sbr au

um ýr ar b

ra ut

gur

Grensásve

Miklabrau

Yfirlitsmynd til norðurs

Mikið rými er á milli fjölbýlishúsa 32

Göturými Miklubrautar horft til austurs www.ask.is

Tillaga 2 - nýtingarhlutfall 0,9

Tillaga 1 - nýtingarhlutfall 0,6

ðu

rla

sbr au

um ýr ar b

um ýr ar -

ra ut

Yfirlitsmynd til norðurs

“Paula Furst Strasse”, Berlín

Miklab

raut

ur Grensásveg

raut

gur

Grensásve

Miklab

Yfirlitsmynd til norðurs

“Clara Grundwald Strasse”, Berlín

Fjölbýlishús Amager, Kaupmannahöfn

Sluseholmen Kaupmannahöfn. 33

Háaleiti

Miklabraut/Háaleitisbraut

Í dag - nýtingarhlutfall 0,47

úli

Árm

úli

m Síðu

Fellsmúli

Háaleitisb ra

Safamýri

Miklabraut

Raðhús í Álftamýri 34

Fjölskyldur fyrr á árum voru fjölmennar og fóru leikir barna fram utandyra. Nú hefur börnum fækkað og stórar lóðir oft lítið notaðar www.ask.is

Eftir þéttingu - nýtingarhlutfall 0,9 Háaleitisbraut / Miklabraut Myndin sýnir svæðið við gatnamót Miklubrautar og Háaleitisbrautar, Fellsmúla og Síðumúla.

Háale

itisbra ut

Miklabraut

Íslandsbryggja , Kaupmannahöfn

Fellsmúli

úli

ýr

Árm

múli

Síðu

Byggingar meðfram Miklubraut skýla gegn umferðarhávaða inni í hverfinu, og stuðla að lækkuðum umferðarhraða sem aftur dregur úr hávaða og mengun. Í byggingum meðfram Miklubraut er gert ráð fyrir blandaðri byggð íbúða og atvinnuhúsnæðis. Háleitisbraut er styrkt sem íbúðagata með nýbyggingum. Einnig er byggt á stórum fjölbýlishúsalóðum.

South Chase, Essex, England. Alison Brooks Architects 35

Háaleiti

Miklabraut Kringlumýrarbraut

Í dag - nýtingarhlutfall 0,47

Há

ale

itis

bra

ing lum

ýra rb rau t

Miklabraut

Suð-vesturhluti Háaleitishverfis

Horft eftir Miklubraut, til vesturs. Mikil tækifæri liggja í vannýttum landssvæðum meðfram stofnbrautum. 36

Safamýri www.ask.is

Eftir þéttingu - nýtingarhlutfall 0,9 Háaleitisbraut / Miklabraut Há

ale

itis

Gatnamót Miklubrautar og Kringlumýrarbrautar eru ein fjölförnustu gatnamót landsins.

bra

ýra rb rau t

ing lum

Íþróttasvæðið er stækkað með því að byggja íþróttamannvirki að Miklubraut. Gert er ráð fyrir innkeyrslu og bílastæðum neðanjarðar. Við teljum jákvætt að hafa öflugt íþróttasvæði innan hverfis, en væri hægt að nýta svæðið betur? Byggð meðfram Miklubraut og Kringlumýrarbraut dregur úr umferðarhávaða í hverfinu. (Miklabraut-þjóðvegur í þéttbýli. 2013).

Miklabraut

Suð-vesturhluti Háaleitishverfis eftir þéttingu

Clara Grundwald straze, Berlín

Sluseholmen, Kaupmannahöfn 37

Háaleiti - Miðsvæði

Í dag - nýtingarhlutfall 0,47

Háaleitishverfi - miðsvæði Þétt er með lágreistri byggð á stórum opnum svæðum, lítið notuðum fjölbýlishúsalóðum og götum. Opin svæði og lóðir verða minni, en betur skipulagðar með sameiginlegum stígum og görðum. Grænt opið svæði á milli Síðumúla og Háaleitisbrautar er endurgert og styrkt með blandaðri byggð þar sem garðar liggja að opnum útirýmum í stað bílskúra og stórra bílastæðaplana. Þetta er framtíðarsýn þar sem gert er ráð fyrir minni notkun einkabíls og meiri notkun almenningsvagna sem þjóna hverfinu vel í dag. Möguleiki er á að koma fyrir samtengdum bílageymslum undir nýbyggingum sem nýtast einnig nærliggjandi húsum. Í dag er mikið ónotað rými þar sem áður var fjögurra akreina “hraðbraut” í gegnum hverfið.

Með nýjum byggingum meðfram Háaleitisbraut verður græna svæðið sunnan þess mun skjólsælla og mögulega gæti stór hluti þess orðið sameiginlegur garður. www.ask.is

Eftir þéttingu - nýtingarhlutfall 0,9 Ármúli - Síðumúli: Byggð er þétt í Ármúla og Síðumúla með því að hækka hús meðfram götu, götumyndin verður 3-4 hæðir. Viðbyggingar eru að miklu leyti nýttar sem íbúðir sem breyta ásýnd gatnanna og gera svæðið meira lifandi eftir vinnutíma. Gatan verður endurgerð með hjólastígum og trágróðri. Byggð meðfram Suðurlandsbraut: Með byggð meðfram götunni Laugardalsdalsmegin og gróðri, verður Suðurlandsbrautin skjólbetri og meira aðlaðandi borgargata. Til að spara rými, er græna ræman á milli akgreina minnkuð og brautir færðar saman. Gert er ráð fyrir bílageymslum neðanjarðar.

Sikla Kanalgata, Sjöstad, Stokkhólmi

Sluseholmen, Kaupmannahöfn

ut ra sb nd

Kri n

glu m

rla ðu Su

ýra

rbr

aut

Háaleiti

Gre nsá

sve

gur

t au br

tis

i ale Há

Mik

lab

BBB nýtingarhlutfall íbúð/hekt 1 áf íbúð/hekt 2 áf íbúar/hekt 1áf íbúar/hekt 2áf íbúar 1áf íbúar 2áf

Austurbær

2,6 2,93 5 6 633 726

Íbúðahúsnæði

Annað húsnæðihverfið í dag dæmi 1 dæmi 2 (Verslun/skrifstofur/ðnaður/sérhæft/vörugeymslur) Nýtingarhlutfall (Nf) Nf= 0,8 Nf= 0,85 Nf= 0,99 Íbúðahúsnæði Flatarmál svæðis (m²) 1107397 1237904 1237904 Annað húsnæði (Verslun/skrifstofur/iðnaður/sérhæft/vörugeymslur) Fjöldi íbúa 7990 8623 9349 Íbúar á hektara 70 75 81 Íbúðir á hektara 42 (0,85). Gulur 45 Yfirlitsmynd sem sýnir hóflega39nýtingu Háleitishverfis litur sýnir

íbúðahúsnæði og rauður sýnir annað húsnæði (verslun, þjónusta, iðnaður ..)

Háaleiti hlutfall 0,003061 47 31 20 13,19149

40 0,425532

rau t

Nýtingarhlutfall (Nf) Flatarmál svæðis (m²) Fjöldi íbúa Íbúar á hektara Íbúðir á hektara

hverfið í dag Nf= 0,47 957997 2932 31 (múlar innifaldir) 13 (múlar innifaldir)

dæmi 1 Nf= 0,60 957997 3641 39 16

dæmi 2 Nf= 0,85 957997 4918 52 23

www.ask.is

Samanburður á starfsemi í Reykjavík og á Greining Samanburður við Reykjavík greiningarreit í Háaleiti

Samantekt helstu starfsemi innan reita reita Aða Niðurstöður Tveiráhelstu starfsþættir innan Háaleiti er það miðsvæðis í Reykjavík að við teljum raunhæft að þróa hverfið í átt að miðborgarhverfi.

Reykjavík

15%

79%

73%

85%

96%

íbúðir

Verslun/ skrifstofa/ iðnaður

verslun/ skrifstofa/ sérhæft

Háaleiti / reitir 72-77

Mik

lab

Flatarmál 159.963 m2 34% 187.391 m2 40% 31.374 m2 7% 92.515 m2 19% 471.243 samtals Háaleiti / reitirm2 72-77

34%

40%

rau

100% íbúðir

33%

19%

Íbúðir/Skúrar

gur

50%

Greiningarreitur

nsá sve

65% 7%

Gre

10%

14%

ut ra sb nd rla ðu Su

rbra

69% verslun/skrifstofa/sérhæft Í tillögunni er íbúum fjölgað í hverfinu, með það að markmiði að74hægt sé að auka íbúafjölda upp fyrir 4000 76 73 sem er æskilegur fjöldi fyrir sjálfbært hverfi (Den tætte by 77 – Danske exampler – januar 2009) lum ýra

Flatarmál 6.333.866 m2 65% 1.409.741 m2 14% 585.066 m2 6% 1.467.746 m2 15% 9.796.419 m2 samtals Reykjavík

Krin g

Tillaga

Mjög skýr skipting er á tegundum og starfsemi á svæðinu. Kortið sýnir hlutfall stærstu starfsemisþáttana í hverjum reit. Íbúðarbyggðin er öll sunnan við Háaleitisbraut, Ármúla, Síðumúla og Fellsmúla, á reitum 73-75, bleiku svæðin á kortinu. Önnur starfsemi er sterkari við og á svæðinu milli Síðumúla, Ármúla 1 Suðulandsbrautina 2 3 4 og Suðurlandsbrautar, á reitum 72, 76 og 77.

Sam tvísk reita og H opin Kring skilg

Verslun/Skrifstofur Iðnaður Sérhæft/Vörugeymslur

Kökurit sem sýnir tillögu að dreifingu starfsemi í Háaleitishverfi við hóflegt nýtingarhlutfall (0,85)

Hlutfall húsnæðisgerða innan greiningarreits er mjög ólík í Hlutfall húsnæðisgerða innan greiningarreits er mjög ólík í Mjög skýr skipting er á starfsemi á svæðinu. Kortið sýnir samanborið við Reykjavíkursvæðið. 65% af byggðu 14% samanburði við Reykjavík. 65% af byggðu húsnæði í Reykjavík stærstu starfsemisþáttana í hverjum reit. Íbúðar bygg húsnæði í Reykjavík eru íbúðir og skúrar, hinsvegar er 23% eru íbúðir og skúrar, hinsvegaríbúðarhúsnæði, er 34% húsnæðis á greiningarreit öll sunnan við Háaleitisbraut, Ármúla, Síðumúla og Fel 34% húsnæðis á greiningarreit mismunur íbúðarhúsnæði, mismunur er 31%. Minni munur á reitum 73-75, bleiku svæðin á kortinu. Hlutfall an Kökurit sem sýna annars vegar dreifingu starfsemi í er á hlutfalli er 31%. Minni munur er á hlutfalli flatarmáls undir sérhæft Reykjavík allriundir og hins vegarhúsnæði greiningarhverfis. flatarmáls sérhæft og vörugeymslur, sem er starfsemi er hærra við Suðulandsbraut og á svæðin 14% m2 í húsnæði og vörugeymslur, sem er 15% af byggðu 15% af byggðum í áReykjavík Síðumúla og Ármúla, á reitum 72, 76 og 77. Reykjavík en- Austurbær, 19% affermetrum byggðu Háaleitisreitnum. (Hverfisgreining Háaleiti,m2 Skeifan, Breiðholten og 19% af byggðum fermetrum á Háaleitisreitnum. iðnaðarhúsnæðis er samanburður hverfa. 2013) Hlutfall iðnaðarhúsnæðis er nánast Hlutfall það sama eða 6% í nánast það 6% í Reykjavík 7% áergreiningarreit. Stór Reykjavík ogsama 7% áeða greiningarreit. Stórog munur munur eráhinsvegar á hlutfalli og skrifstofuhúsnæðis hinsvegar hlutfalli verslunar ogverslunarskrifstofuhúsnæðis sem Íbúðir/skúrar Íbú sem er á14% á höfuðborgarsvæðinu en af 40% af húsnæði í Háaleiti, er 14% höfuðborgarsvæðinu en 40% húsnæði í Verslun/skrifstofa Mið Háaleiti, 26% mismunur. eða 26%eða mismunur. Iðnaður Svæ Sérhæft/vörugeymsla

Þjó

49%

Háaleiti - Sneiðing í gegnum Háaleitisbraut

Háleitisbraut í dag - sneiðing / grunnmynd

Háleitisbraut eftir þéttingu - sneiðing / grunnmynd 42

www.ask.is

Háaleitisbraut

Til samanburðar

Háaleitisbraut - allt að 127 metra breið (á milli húsa)

Boerhaavelaan, Schiedam, Hollandi - 23 m

127

Sneiðing í Háaleitsbraut

Sneiðing í Boerhaavelaan, Schiedam, Hollandi

Háaleiti - Sneiðing í gegnum Suðurlandsbraut

Sneiðing / grunnmynd í Suðurlandsbraut / Laugardal - í dag

Sneiðing / grunnmynd um Suðurlandsbraut / Laugardal eftir að byggingarmagn er aukið.

www.ask.is

Suðurlandsbraut

Til samanburðar

Hverskonar hverfi er þetta?

Hammarby Allé, Stokkhólmur - 34 m

Sneiðing í Suðurlandsbraut.

Sneiðing í Hammarby Allé - Stokkhólmur

AusturbĂŚr

www.ask.is

Austurbær Við skilgreinum Austurbæ sem miðborgasvæðið sem afmarkast af Snorrabraut til austurs, Hringbraut til suðurs, Fríkirkjuvegi í vestri og Sæbraut í norðri. Byggðin er þétt og blönduð, þjónustustig hátt, stutt í flesta nærþjónustu og mikil verslun á svæðinu. Byggð á þessu svæði hefur þróast á öðrum forsendum og hraða en nýrri úthverfi. Einkennandi fyrir svæðið er stórt óbyggt svæði umhverfis Landspítalann. Þetta svæði er nú í þróun og liggur fyrir samþykkt deiliskipulag af Landspítalalóð. Svæðið umhverfis BSÍ er í þróunarferli sem miðstöð samgangna á höfuðborgarsvæðinu.

Í dag - nýtingarhlutfall 0,8

kj ar g

Sæ

Læ

Læ kj

ar ga ta

at a

Austurbær

úl

br au

br úlaga au ta t

Hv erfi

ata

av eg

s rðu

tíg ur

r gu

Fríkir kju

vö óla

stí rðu vö óla Sk

vegur

Fríkir kjuve

gur

Hv erfi

rga

rða

rga

rða

Sn orr ab

rau

Nja

Austurbærinn er í margra huga nánast fullbyggður. Það leynast þó víða svæði sem vert er að skoða með tilliti til þéttingar.

orr ab

rau

Nja

rin

Gam

ut ra

la H ri

rau t

Gam

u ra

rin

ngb

la H ring bra ut

www.ask.is

ar ga ta

Tillaga 2 - nýtingarhlutfall 1,0

ar ga ta

Tillaga 1 - nýtingarhlutfall 0,9

Hv erfi

br au

Sæ Sk

Læ

úl

Læ

Sæ Sk

Hv erfi

ata

av eg

ata

av eg

stí rðu vö óla Sk r gu

r gu ta

rga

rða

Fríkir kju

stí rðu vö óla Sk

Fríkir kju

rga

rða

Nja

Sn orr ab

rau

Nja

vegur

br au

Sóleyjargata

u ra gb

rin

rin H Sóleyjargata

Austurbær

Í dag - nýtingarhlutfall 0,8

Þétting miðbæjarsvæðisins er aðallega á þremur svæðum þ.e. meðfram Skúlagötu, á Skólavörðuholti og svæði við Landspítalann og fyrirhugaða samgöngumiðstöð (Strætó) við BSÍ. Hæð og stærð byggðar tekur mið af byggð sem fyrir er.

Skólavörðuholt loftmynd 50

Skúlagata

Skólavörðustígur

Snorrabraut www.ask.is

Dæmi 1 - nýtingarhlutfall 0,9

Dæmi 2 - nýtingarhlutfall 1

Götumyndir frá Berlín. 51

Austurbær - Tölulegar upplýsingar Sæ Sk

br au

úl

Læ

kj ar g

at a

Hv erfi

ata

tíg

Fríkir kjuve

s rðu

gur

vö óla

Sk La

rða

Sn o

rra

bra

Nja

H t

u ra

gb rin

Sóleyjargata

Íbúðahúsnæði Annað húsnæði

(Verslun/skrifstofur/iðnaður/sérhæft/vörugeymslur)

Yfirlitsmynd sem sýnir nýtingu Austurbæjar/Miðborgar (1,0). Gulur litur sýnir íbúðahúsnæði og rauður sýnir annað húsnæði (verslun, þjónusta, iðnaður).

www.ask.is

Aða Samantekt helstu starfsþáttum Niðurstöður 49% Tveirá tveimur helstu innan smærri reita starfsþættir innan reita

Samanburður á starfsemi í Reykjavík og á Greining Samanburður við Reykjavík

Tillaga

Höfuðborgarsvæðið greiningarreit Hlutfallsdreifing eftir flatarmáli

Samkvæmt greiningu28sjáum við að Austurbær endurspeglar að miklu leyti33greiningu Reykjavíkur sem Sæ 79% br 48% Sérhæft au 1heildar. 2 3 4

Reykjavík

kja rg at a

15% 6%eftir flatarmáli Hlutfallsdreifing

31% Verslun/skrifst

72% 32 96% uppbygginu þar sem Þess vegna sjáum við fyrirÍbúðir/skúrar okkur 44% Verslun/skrifst 39 30 28% Sérhæft 34 starfsemi. Landspítalinn, hugað er nokkuð jafnt að 84% 79% 60% Íbúðir/skúrar 79% 45% Íbúðir umfang hans 24% ogVerslun/skrifst starfsmannafjöldi stór 34% Verslun/skrifst 57% Íbúðiráhrifavaldur, en 40 er 22% Verslun/skrifst 93% 35 59% Íbúðir/skúrar vinnustaður af þessari stærðargráðu kallar 36 34% Sérhæft 88% á þjónustu af 88% 41 69% Íbúðir/skúrar öllu tagi auk íbúða. Íbúðir/skúrar 19% Verslun/skrifst 31 88% 88% Læ

Flatarmál 6.333.866 m2 65% 1.409.741 m2 14% 585.066 m2 6% 1.467.746 m2 15% Höfuðborgarsvæðið 9.796.419 m2 samtals

juvegu

14%

100%

37 49%

56% Íbúðir/skúrar 38% Sérhæft

70% Sérhæft 30% íbúðir/skúrar

98%

Sn orr ab rau t

86%

Íbúðir/skúrar

Greiningarreitur Flatarmál 546.302 m2 60% 118.724 m2 13% 13.881 m2 2% 229.108 m2 25% Háaleiti / reitir 28-42 908.015 m2 samtals

Íbúðir/skúrar

Hlutfallsdreifing eftir flatarmáli

ata yjarg Sóle

*skv. tölum FMR frá Háaleiti / reitir 28-42 2009

Fríkirk

65% 31%

Íbúðir/skúrar

100%

25% Hlutfallsdreifing eftir flatarmáli

Gam la H

18%

70% Sérhæft 30% íbúðir/skúrar

ring

bra

2% 60% 13%

Íbúðarhúsnæði er í meirihluta í flestum reitum en nokkuð góð blöndun er á ólíkri starfsemi á greiningarreit.

Íbúðir/Skúrar Verslun/Skrifstofur *skv. tölum úr borgarvefsjá, mars 2011

Iðnaður

5% munur er á hlutfalli íbúðarhúsnæðis í Reykjavík og Austurbæ

Sérhæft/Vörugeymslur

Kökurit sem sýna annars vegar dreifingu starfsemi í Reykjavík allri og hins vegar greiningarhverfis. (Hverfisgreining - Austurbær, Háaleiti, Skeifan, Breiðholt og samanburður hverfa. 2013)

Austurbær Nýtingarhlutfall (Nf) Flatarmál svæðis (m²) Fjöldi íbúa Íbúar á hektara Íbúðir á hektara

hverfið í dag Nf= 0,8 1107397 7990 70 39

dæmi 1 Nf= 0,85 1237904 8623 75 42

5% er á hlutfalli húsnæðis íog Reykjavík og og munur 1% munur á verslunarskrifstofuhúsnæði. Hlutfall Austurbæ og 1% munur á verslunar og skrifstofuhúsnæði. sérhæfðar starfsemi er 10% meira á greiningarreit samanborið Kökurit sem sýnir mögulega dreifingu starfsemi í Hlutfall sérhæfðar starfsemi er 10% meira á greiningarreit við höfuðborgarsvæðið. Hlutfall iðnaðarhúsnæðis er 4% lægra Austurbæ við hóflegt nýtingarhlutfall (1,0) samanborið við höfuðrborgarsvæðið. Hlutfall en í Reykjavík. iðnaðarhúsnæðis er 4% lægra en í Reykjavík.

dæmi 2 Íbúðir/skúrar Nf= 0,99 Verslun/skrifstofa 1237904 Iðnaður Sérhæft/vörugeymsla 9349 81 45

Svæ Tækn sem Svæ Heils Íbúðarhúsnæði er í meirihluta í flestum reitum en fyrir nokkv Hver blöndun er á ólíkri starfsemi á greiningarreit. miðb stjórn Skúla íbúða starfs og á sem hátt.

Blön

Íbúð Mið

Austurbรฆr - Skรณlavรถrรฐuholt

www.ask.is

Skólavörðuholt Skólvörðuholtið er mikilvægt kennileiti í Reykjavík. Það er einnig nefnt Skólavörðuhæð. Skólavörðuholtið er grágrýtishæð, kollurinn um 40 m.y.s sem rís upp frá Læknum og Tjörninni austanmegin, suðaustur af Arrnarhóli. Eftir að Skólavarðan var hlaðin 1793 (rifin rétt eftir aldamótin 1900) var tekið að nefna holtið eftir henni. Þegar þéttbýli tók að myndast eftir miðja 18. öldina risu tómthúsbýli neðst í holtinu og fékk sú byggð nafnið Þingholt eftir samnefndu býli þar.

Hnitbjörg, Listasafn Einars Jónssonar á Skólavörðuholti Ljósmynd, Listasafn Einars Jónssonar

Um miðja19. öldina tóku götur í holtinu ofan Laugavegar að byggjast og færðist byggðin smám saman upp í holtið. Um og upp úr 1920 reis byggðin ofan Þingholta milli Skólavörðustígs og Njarðargötu og eftir 1930 byggðist hverfið á milli Njarðargötu og Barónstígs. Þá var byggt samkvæmt skipulagstillögu Guðjóns Samúelssonar húsameistara ríkisins sem vann þessa tillögu sem hugmynd að “háborg íslenskrar menningar á Skólavörðuholti”. Var gert ráð fyrir mikilli kirkju á háhæðinni, háskóla og íbúðum fyrir stúdenta. Tillaga þessi hlaut nokkra gagnrýni og varð lítið úr framkvæmd, þó hún sjái sér stað sumsstaðar á holtinu. (Páll Líndal, 1986-1991)

Skólavörðuholt 1946 horft til suð- austurs. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, Sigurhans E. Vignir

Austurbær - Skólavörðuholt

Skólavörðuholt Guðjón Samúelsson lét sig dreyma um að í kringum Hallgrímskirkju risi svonefnd Háborg íslenskrar menningar. Í tillögunni átti kirkjutorgið að vera afmarkað á alla kanta af Háskóla Íslands, bókasafni og stúdentagörðum.

Háborg menningarinnar. Tillaga Guðjóns Samúelssonar

Skólavörðuholt í dag

Grundvigskirkja í Kaupmannahöfn er ekki ólík Hallgrímskirkju

Skólavörðuholt www.ask.is

Skólavörðuholt Gert er ráð fyrir uppbyggingu á lóð Austurbæjarskóla og á auðum svæðum við Snorrabraut og Egilsgötu. Einnig er sýnd uppbygging umhverfis Hallgrímskirkju. Torgið er afmarkað með þriggja hæða húsum með fjölbreyttri miðbæjarstarfsemi. Hið nýja Hallgrímskirkjutorg framan við kirkjuna verður álíka stórt og Austurvöllur.

Skólavörðuholt, dæmi um þróun

Gamla torg við Strikið í Kaupmannahöfn

Major torg í Seville, Spáni

Fridtjof Nansen Plass, Osló 57

Austurbær - Hallgrímskirkjutorg

Sneiðing/grunnmynd af Hallgrímskirkjutorgi - í dag

Sneiðing/grunnmynd af Hallgrímskirkjutorgi eftir að byggingarmagn er aukið.

www.ask.is

Samanburður á ýmsum torgum:

Grábræðratorg í Kaupmannahöfn

Austurvöllur

Hallrímskirkjutorg og nágrenni

Grábræðaratorg, Kaupmannahöfn

Austurvöllur

Hallgrímskirkjutorg

Hallgrímskikjutorg skv. tillögu

Austurbær - Landspítalinn og samgöngumiðstöð

www.ask.is

Landspítalinn Fyrstu tillögur að byggingu almenns sjúkrahúss fyrir landið allt eru frá 1791, en hugtakið „Landspítali“ var fyrst notað á Alþingi árið 1861. Íslensk kvennasamtök ákváðu árið 1915 að minnast nýfenginna stjórnmálaréttinda með fjársöfnun til handa landspítala. Spítalinn fékk lóð í landi Grænuborgar og var aðalbyggingin reist á árunum 1925-1930 eftir uppdráttum Guðjóns Samúelssonar húsameistara ríkisins. Alexanderine drottning Danmerkur lagði hornstein að byggingunni árið 1926. (Páll Líndal, 1986-1991). Ferðir til og frá spítalanum átti að leysa með bifreiðum sem gengju eins og sporvagnar á vissum tímum milli Lækjartorgs og spítalans.

Landspítalinn séður frá Vatnsmýrarvegi, 1940-1945 Ljósmyndasafn Reykjavíkur, Karl Christian Nielsen

Heldur þótti mönnum læknar kröfuharðir um stærð spítalans. En þótt húsið væri talið vel við vöxt kom brátt í ljós að það dugði ekki til og voru fleiri byggingar reistar á lóðinni, bæði sérstök hús (t.d. fæðingardeild, geðdeild og hjúkrunarskóli) og umfangsmiklar viðbyggingar við aðalbyggingu. Nú er svo komið að enn er áhugi fyrir byggingu nýrra bygginga á lóðinni (meðferðarkjarna, rannsóknahúss, legudeilda, sjúkrahótels o.fl.) og enn þykir mörgum læknar kröfuharðir um stærð spítalans.

Samgöngumiðstöð Umferðarmiðstöðin við Vatnsmýrarveg tók formlega til starfa árið 1967. Þar hefur verið afgreiðsla sérleyfisbíla sem eru í ferðum milli Reykjavíkur og landsbyggðarinnar. Á síðustu árum hefur flugrútan einnig haft bækistöð í Umferðarmiðstöðinni.

Laufásvegur, horft til suðurs

Nú eru uppi áform um að hér verði samgöngumiðstöð Reykjavíkur og miðstöð almenningsvagna á höfuðborgarsvæðinu. 61

Austurbær - Landspítalinn og samgöngumiðstöð

Núverandi nýtingarhlutfall 0,8

Gert er ráð fyrir uppbyggingu á lóð Austurbæjarskóla og á auðum svæðum við Snorrabraut, Egilsgötu og Barónsstíg.

Sjafnargata

Starfsemi á Hlemmi flyst á lóð BSÍ, en meðfram Miklubraut er gert ráð randbyggð og smágerðari byggð nær www.ask.is Þingholtunum.

Landspítalareitur / samgöngumiðstöð Myndin sýnir hvernig uppbyggður Landspítalareitur og samgöngumiðstöðvarreitur gætu litið út. Mikið hefur verið deilt um Landspítalareit, en deiliskipulag reitsins var samþykkt árið 2013. Samkvæmt skipulagi nær Sóleyjargata nú að Snorrabraut.

Yfirlitsmynd - nýtingarhlutfall 1,0

Nýr spítali í Þrándheimi er byggður á lóð gamla spítalans inn í gróið hverfi nálægt miðbænum.

Samþykkt deiliskipulag af nýjum Landspítala. Fyrirhugað Sóleyjartorg. 63

Austurbær - Arnarhóll og Skúlagata

Ljósmynd: Kjartan P. Sigurðsson www.ask.is

Arnarhóll og Skúlagata Arnarhóll er ein fyrsta bújörð Reykjavíkur sem hvarf undir byggð. Nafnið er sennilega dregið af hólnum þar sem Ingólfsstyttan stendur enda stóðu bæjarhúsin þar. Árið 1763 var ákveðið að reisa fangahús í landi Arnarhóls niðri við lækinn. Uppdrætti gerði G.D. Anthon hirðarkitekt í Kaupmannahöfn. Fangahúsið hýsir nú Stjórnarráð Íslands.

Horft frá Arnarhóli yfir miðbæ Reykjavíkur og hluta hafnarinnar. Nýbúið að slá túnið og raka í hrúgur, sumarið 1930. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, Magnús Ólafsson

Bæjarhúsin á Arnarhóli voru rifin árið 1828, en þau voru þá orðin mjög léleg. Eftir að bærinn var rifinn var túnið notað til beitar fyrir búpening höfðingja í Reykjavík og hefur það sennilega komið í veg fyrir að byggt væri á hólnum. Á sínum tíma var rætt um að byggja þar hús fyrir Lærða skólann og síðar Alþingishúsið. 1863 varpaði Sigurður Guðmundsson málari fram þeirri hugmynd að reist yrði stytta af Ingólfi landnámsmanni á Arnarhóli. Ekkert varð úr því fyrr en árið 1906 að Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík hóf undirbúning og samdi við Einar Jónsson myndhöggvara um gerð minnismerkis. Það var svo afhjúpað 24. febrúar árið 1924.

Skúlagata Skúlagata er kennd við Skúla Magnússon landfógeta og virðist hafa myndast þannig að ýmissi starfsemi í Skuggahverfi var beint niður að ströndinni. Þar var um að ræða starfsemi sem ekki þótti henta inni í byggð s.s. sláturhús, járn- og trésmiðjur. Gatan sjálf myndast upp úr því að járnbrautarspor var lagt um hana árið 1913. Það er ekki fyrr en um 1930, með vaxandi umferðarþunga, að Skúlagatan fær það mikla hlutverk sem hún gegndi til margra áratuga sem megin umferðaræð Reykjavíkur. Nú hefur Sæbrautin tekið við því hlutverki. (Páll Líndal, 1986-1991). Trésmiðja Völundar á horni Klapparstígs og Skúlagötu, ágúst 1982 Ljósmyndasafn Reykjavíkur, Bjarnleifur Bjarnleifsson

Austurbær - Arnarhóll og Skúlagata

Svæði við Arnarhól og Skúlagötu í dag Nýtingarhlutfall 0,8

Seðlabankinn 66

Skúlagata www.ask.is

Skúlagata - Arnarhóll Með blandaða byggð á svæðinu á milli Sæbrautar og Skúlagötu mildast ásýnd norðurhluta borgarinnar og skjólsælla verður í hverfinu. Með því að byggja svæði sunnan við Seðlabankann, er leitast við að ramma Arnarhól betur inn og mynda skjól.

Svæði við Arnarhól og Skúlagötu Nýtingarhlutfall 1,0

Fyllt upp í götumyndir í Berlín og Kaupmannahöfn

Nýbygging sem harmónerar við það gamla, á Österbrogade, Kaupmannahöfn 67

Austurbær - Sneiðing í Arnarhól

Sneiðing / grunnmynd í Seðlabanka og Arnarhól - í dag

Sneiðing / grunnmynd í Seðlabanka og Arnarhól eftir uppbyggingu

www.ask.is

Mynd af arnarhóli

Með því að byggja sunnan við Seðlabankann (gamla Kolaportið) er hægt að gera svæðið kringum Arnarhól að ákveðnara og skjólbetra borgarrými.

Vinsælt almenningsrými í Kaupmannahöfn við SEB banka.

Arnarhóll hefur að miklu leyti haldist óbreyttur frá því hann var nýttur sem slátturtún. Er Arnalhóll garður eða torgeða tún?

Dæmi um hönnun torga og útisvæða borga: Shoemaker Green í Tennessee, Bandaríkjunum og Quirijn park, Hollandi. 69

Austurbær- Sneiðing í Skúlagötu

Sneiðing/grunnmynd af Skúlagötu/Sæbraut - í dag

Sneiðing/grunnmynd af Skúlagötu/Sæbraut - eftir uppbyggingu

www.ask.is

Sluseholmen, Kaupmannahöfn. 24 m breið

Horft inn Skúlagötu til austurs

Sneiðing í Skúlagötu

Sneiðing í Sluseholmen

Niðurstöður Grensásvegur

Skeiða rvog

sbr au

ðu rla

rla uðu

veg

sás

veg

br au t

Miklabrau t

ra ndsb

sbra

nd ðurla

Skeifan í dag

Skeifan, horft í austur

Skeifan, dæmi um þéttingu Su

ðu

rla

gur

rvo

iða

Ske

ðu

rla

sbr au t

ýr ar um gl

tis

br au

aut

Grensásvegur

Miklabr

Há al

tis

br au

Miklabr

Há ale

itis

bra

Grensásvegur

Há al

ýr ar

br au

sbr au t

aut

Háaleiti í dag

Háaleiti, dæmi um þéttingu

Háaleiti miðsvæði, dæmi um þéttingu

Austurbær í dag

Austurbær, dæmi um þéttingu

Austurbær miðsvæði, dæmi um þéttingu

www.ask.is

Niðurstöður Vinna við þetta verkefni hefur sýnt fram á að í Reykjavík býr mikil auðlind þegar kemur að möguleikum til þróunar í átt að sjálfbærni. Sagan sýnir að skipulag Reykjavíkur hefur verið tilviljanakennt og búið til aðskilin hverfi, sem hafa litlar eða engar tengingar sín á milli, nema eftir miklum umferðargötum borgarinnar. Við höfum skoðað og greint íbúa- og íbúðasamsetningu hverfa, auk þess sem þjónustustig hefur verið skráð. Við sýnum fram á að fjölda vannýttra svæða er að finna innan borgarmarkanna, jafnvel á svæðum sem í huga flestra eru fullbyggð. Íbúðahverfin eru flest ósjálfbær í þeim skilningi, að mestan hluta þjónustu (aðra en lögbundna opinbera þjónustu) er ekki að finna innan hverfanna, atvinnusvæði eru samþjöppuð, almenningssamgöngur í lágmarki og hverfi aðskilin með stórkarlalegum umferðaræðum. Allt kallar þetta á mikla umferð og ýtir undir óþarfa bílaeign íbúanna og um leið verða hverfin ósjálfbær og óvistleg til íveru. (Framtíð höfuðborgarsvæðisins: á að þétta byggðina?. 2013).

Eldri borgir eru flestar með vel formuðum bæjarrýmum sem eru í innbyrðis samhengi í mannlegum mælikvarða. Vegna sérstöðu okkar, hnattstöðu Íslands og veðurfars hefur því verið haldið fram að hér gildi önnur lögmál um borgarumhverfi en annarsstaðar. Þetta er ekki nema að mjög litlu leyti rétt. Þegar betur er að gáð er sérstaða okkar ekki það mikil að við getum ekki nýtt okkur sögu og reynslu annarra til að byggja betra borgarumhverfi. Mannlegur mælikvarði og skynjun á umhverfinu breytist ekki eftir breiddargráðum.

Þéttbýli er ungt hér á landi ef miðað er við aðrar Evrópuþjóðir. Í upphafi 18.aldar er varla hægt að tala um þéttbýli á landinu, en nú í byrjun 21. aldar býr stór hluti þjóðarinnar í þéttbýli. Vegna stuttrar sögu þéttbýlisins hefur það ekki enn náð rótfestu í menningu þjóðarinnar. Það þarf að vera betri almenn fræðsla um þéttbýlið og borgina, sögu hennar og eðli. Víða má leita fanga til að fræðast. Nýta þarf það efni sem til er og gera það aðgengilegt öllum. Einnig þarf að efla innlendar rannsókir um efnið. Það má læra af borgum annarstaðar í heiminum sem eiga sér margar mjög langa sögu. Þar er borgarlíf fyrir löngu orðið hluti af menningunni.

Umræða um þéttingu byggðar hefur verið mikil og ábendingar um hve dreifð borgin er orðin æ tíðari. Í tillögu að nýju aðalskipulagi Reykjavíkur er fjallað mikið um þetta og ásetningur um þéttingu byggðar ítrekaður. Í grein Ásgeirs Jónssonar hagfræðings í Vísbendingu (48. tölublaði 31. árg. 2013), vikuriti um um viðskipti og efnahagsmál er m.a. fjallað um hve stefnumótum í samgöngumálum hefur verið afdrifarík fyrir þróun Reykjavíkur frá því að vera “þéttbýlasta borg Norðurlanda” í þá dreifðustu. Samtök sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, í samstarfi við verkfræðistofuna Mannvit, hafa verið að skoða ýmsar sviðsmyndir varðandi framtíðarþróun höfuðborgarsvæðisins

Á þeim tíma sem unnið hefur verið að þessu verkefni hefur orðið hugarfarsbreyting og umræða um sjálfbærni og vistvænt skipulag orðið æ háværari. Markmið er að gera hverfishluta sjálfstæðari, blanda byggð og minnka ferðatíðni. Hjólreiðar hafa stóraukist og samfélagsleg ábyrgð fyrirtækja hefur birst með setningu samgöngustefnu þar sem lögð er áhersla á að minnka notkun einkabílsins m.a. með auknum almenningssamgöngum.

til 2040 með hliðsjón af mismunandi ferðamátum. Allar sviðsmyndir sýna okkur að með skynsamlegri þróun samgangna má spara verulegar fjárhæðir. Gögn sýna að verð á húsnæði er hæst þar sem byggð er þéttust og á þeim svæðum sem komast næst því að hafa einhverskonar borgarmynd. Þar finnst fólki líka þægilegast að dvelja. Þessi gæði viljum við færa yfir á önnur hverfi, þó mismunandi hverfi eigi alltaf rétt á sér. Spurningin er: Getum við gert eitthvað fyrir þessi hverfi til að gera þau meira aðlaðandi en þau eru í dag? Getum við styrkt götumyndir, aukið þjónustu, breytt íbúðasamsetningu eða öðru sem gerir hverfin að betri stað til dvalar? Síðast en ekki síst: Getum við á einhvern hátt breytt eða stuðlað að breyttum ferðavenjum og minnkað umferðina í borginni? Getum við styrkt almenningssamgöngur, hjólaleiðir, tengingar á milli hverfa, eða aukið atvinnutækifæri innan þeirra til að bæta umferðarmenningu? Við höfum borið okkur saman við nágrannalöndin, þar sem menn hafa glímt við sambærileg viðfangsefni og reynt að draga lærdóm af þeirra reynslu og spurt okkur: Hvað getum við gert í Reykjavík? Við höfum í okkar rannsóknum kosið að líta að mestu framhjá eignarhaldi lóða og reynt að skoða málin frá sjónarhorni borgarskipulags. Ýmsum kann að þykja það brotalöm, en markmiðið er að greina hverfin og skoða hvernig þau eru samsett, auk þess að varpa fram spurningunni: Hvað ef ....?

Hugarflug - yfirfærsla borgarrýma milli hverfa

Njálsgata

Skeifan

Grettisgata

Austurberg

www.ask.is

Sæ

Í VINNSLU Í VIN Greining og samanburður Í VINNSLU Í VINNS Sæ

flötur og nýting unnflötur og nýting

Greining og samanburðuraut

ta K ri n glu mý rarb rau t

ta K ri n glu mý rarb rau

Læ kja rg a

rg a

kja

r juvegu Fríkirk

bra

Ske

Flatarmál Hlutfall 1.328.585 14,8% 75 Hlutfall

Gre

Sn o Grrreab nsraáu stve g

ut Háaleiti Breiðholt Hlutfall Flatarmál húsnæðis BreiðholtSkeifan Hlutfall 2 18,4% m 184.140 18,4% bra

lab

Gre

Sn o

Hlutfall Flatarmál vega Mik l a b rau 196.748 aut2 t 14,8% rm Hlutfall Flatarmál húsnæðis

Mik

bra

rra

Gre

Sn o

Hlutfall 6.0 %

ring

gur

nsá

ut bra rra

lum ýra

sve

rbra

a at Krin g

Janúar 2013

rra

r Fríkirk

juvegu

Læ

lum ýra

Krin g

a at rg kja Læ r

juvegu

Fríkirk

gur

sve

nsá

Gre

bra

rra

Sn o

rbra

gur

sve

nsá

Gre

bra rra Sn o

gur sve

nsá

Flatarmál vega reitar 196.748 m2m2 1.328.585 Flatarmál reitar húsnæðis Flatarmál

Gam la H

ata yjarg Sóle

Gre

Hlutfall Flatarmál vega 6.0 % 13,510 m2

bra

rau

a br ds

ring

lab

d lan

Mik

rau

ð Su

lab

Austurbær Háaleiti Austurbær Flatarmál húsnæðis reitar 184.140 m2 999.320

ata yjarg Sóle

fjögurra hverfa í Reykjavíkfjögurra hverfa í Reykjavík

lan

t au

bra

Ske

t au

Flatarmál reitar Hlutfall 999.320 m2 8,5%

br ds

rra

Breiðholt

ð Su

Mik

jarga

lan

Flatarmál vega reitar Flatarmál 13,510 m2 m2 224,739

reita NrGrettisgata reita / Austurberg Nýtingahl. reita FlatarmálNr reitar 52a er 1.328.585 m2 er 115grunnflötur 0.56 115 reit, íbúða 62 116 Hlutfall Flatarmál 0.36 reitar116

Sæ Háaleiti Skeifan

au au Greining og samanburður Greining og samanburður t t

Gam la H

Sæ

Breiðholt Austurbær

Sn o

Læ

r juvegu Fríkirk

Háaleiti

y Sóle

0.27

Flatarmál reitar 224,739 m2

ð Su

br atdas yjargan Sóle ðurl Su

Njálsgata / Skeifa

Austurbær

rla ðu Su

Yfirborð vega vega Yfirborð Grunnflötur húsnæðis Grunnflötur húsnæðis Grunnflötur húsnæðis Grunnflötur húsnæðis

fjögurra hverfa í Reykjavík

lan

.56

rla ðu Su

r ðu Su

0.27

fjögurra hverfa í Reykjavík

kja

Janúar

Hugarflug - yfirfærsla borgarrýma milli hverfa

Skúlagata

Laugavegur

Háaleitisbraut

www.ask.is

Í VINN Í VIN Í VINNSL Í VINN Greining og samanburður Greining og samanburður

r juvegu Fríkirk

r Fríkirk

juvegu

Sæ

Sæ br BreiðholtHáaleiti ra au u Greining og samanburður Greining og samanburður t t

rg at Læ a Krin kja glu mý rga rarbta rau Krin t glu mý rarb rau t

ring

AusturbærAusturbærrau

Háaleiti

ring

bra

Breiðholt Breiðholt

Skeifan

sve

nsá

bra

rra

Sn o

bra

rra

bra

rra

Sn o

rgata

Gre

ut húsnæðis Flatarmál húsnæðis Hlutfall 999.320184.140 m2 m2 184.14018,4% m2 treitar Flatarmál Flatarmál

Laugavegur / Háaleitisbraut Mik Mikvega Nr Flatarmál reita reita Nýtingahl.NrNr reita reita Nýtingahl. Nr reita reitar Flatarmál Flatarmál Flatarmál reitar Flatarmál vega Hlutfall lab lab r r a a u u 201,904af m2 0.56 115 115 0.56 115 er m2 1.328.585 1.328.585 196.748 m2 mt2 t 196.74814,8% m2 eit, a115 ergrunnflötur 8,5% reit, íbúða grunnflötur er íbúða 116 Hlutfall 181,976 0.36116 116 0.36 116 tarmál vega m2 reitar Flatarmál Flatarmál reitar húsnæðis Flatarmál húsnæðis Hlutfall Flatarmál Hlutfall

Sn o

sve

Gre

Hlutfall 6.0 %

Gam la H

nsá

t rau

Sn o

kja Læ Fríkirk

juvegu r

vegur

gur nsá Gre

t rau rra b Sn o

Gre

sve

gur sve

nsá

rau

Sn orr Greabrau nsá t sve gur Gre nsá sve gur

Flatarmál Hlutfallvega 13,5106.0 m2%

yja Sóle

br ds

rra b

rau

lan

ð Su

lab

rau

Gam la H

Hlutfall Flatarmál reitar 8,5% 999.320 m2

Mik

lab

jarga

Sn o

Skeifan

ð Su

y Sóle

Mik

Flatarmál Flatarmál reitar vega 224,739 13,510 m2 m2

a yjarg Sóle

Flatarmál Hlutfall vega 2 85.080m8,5% áli reitar 7

aut

jarga

gbr

Háaleiti Austurbær b

fjögurra hverfa í Reykjavík fjögurra hverfa í Reykjavík

y Sóle

0.36

Flatarmál reitar 224,739 m2

rra b

t au

t au br

br ds

lan

Hlutfall 25.6 %

ut ð Su

ds lan

ra ð Su

bra

0.27

0.270.27

Hrin

Austurbær

Skúlagata / Laugavegur

ikla

fjögurra hverfa í Reykjavík

rla

560.56 120

119M

ðu Su

rla

Sæ br au au t t

Yfirborð vega Yfirborð vega Grunnflötur húsnæðis Grunnflötur húsnæðis húsnæðis Grunnflötur húsnæðis 0.27 Grunnflötur

ðu Su

0.27

Sæ

fjögurra hverfa í Reykjavík

119

ta Krin glu mý rarb rau t

Læ kja rg a

Fríkirk ju

Læ kja rg a

116

Sæ

ta Krin glu mý rarb rau t

nnflötur og runnflötur ognýting nýting Sæ

Hugarflug - yfirfærsla borgarrýma milli hverfa

Tryggvagata

Skeifan

Hringbraut

Suðurlandsbraut

www.ask.is

nnflötur unnflöturog ognýting nýting br

ta Krin glu mý rarb rau t

au samanburðurau Greining og t t

rla

juvegu

rla

Sn oLrr æabr juvegu kjaau r rg t at Læ a Krin kja glu mý rga rarbta rau Krin t gG lurm ens ýraásve rbragur ut

nsá Gre

ut bra

rra

Sn o

sve

Fríkirk juvegu r

Hlutfall 6.0 %

Gam la H

Flatarmál vega 13,510 m2

ð Su

Flatarmál reitar 224,739 m2

bra

Janúar 2013

b ds lan

ring

bra

sve

nsá

Gre

bra

rra

bra

Háaleiti

rra

Háaleiti

bra

rra

ata yjarg Sóle

AusturbærAusturbær

ut Breiðholt Breiðholt Skeifan mál reitar Hlutfall Flatarmál vegaFlatarmál húsnæðis Hlutfall Flatarmál reitar Flatarmál húsnæð 285.080m2 2 8,5% 20 m 184.140 m 18,4% 999.320 m2 184.140 m2 máliHringbraut reitar/ Suðurlandsbraut 7mál Austurberg a reitar Flatarmál reita Flatarmál Nr reita vega Nýtingahl. Nr reita reitar Hlutfall FlatarmálMreitar Flatarmál vegaFlata ikla MFlatarmál ikla b b 201,904af m2reit, 115grunnflötur 0.56 115 14,8% ut raut 585 m 196.748 m2 m2 97. 1.328.585 m2ra1.328.585 196.748 m2 ega er2 8,5% íbúða er 79 m2 116húsnæðis 0.36 116 itar Hlutfall latarmál181,976 vegaFlatarmál Flatarmál reitar Flatarmál húsnæðis Hlutfall ut no rr Greabrau nsá t sve gur Gre nsá sve gur

ring

rau

bra

lab

ð Su

Gam la H

Mik

0.36

rau

Hlutfall 6.0 %

ut ra

Flatarmál vega Hlutfall 13,510 m2 25.6 %

a br ds

lan

0.270.27

lab

Háaleiti

fjögurra hverfa í Reykjavík fjögurra hverfa í Reykjavík

jarga

ð Su

b ds lan

ð Su

Mik

Skeifan

y Sóle

0.27

SAusturbær Sæ æ br br au au Greining og samanburður Greining og samanburður t t

Breiðholt

Fríkirk

Háaleiti

gur

Austurbær

19 Mik lab rau t

ring

Fríkirk

560.56120 Skeifan / Tryggvagata

fjögurra hverfa í Reykjavík

Yfirborð vega Yfirborð vega Grunnflötur húsnæðis Grunnflötur húsnæðis húsnæðis Grunnflötur húsnæðis 0.27Grunnflötur

0.36

Sæ br au au t t

Læ kja rg a

ðu Su

119

ðu Su

Læ kja rg a

fjögurra hverfa í Reykjavík

la H

Sæ

ta Krin glu mý rarb rau t

116

Í VINN Í VIN Greining ogÍsamanburður VINNSL Í VINN

Sæ

Viðauki - Vistvænar samgöngur Það er ekki hægt að skilja við verkefnið “betri borgarbragur” án þess að huga sérstaklega að samgöngum. Rannsóknarteymið hefur gefið út sérstakar skýrslur sem fjalla um málið frá ýmsum sjónarhornum (sjá www.bbb.is) Hér er viðauki við þessar rannsóknir. Mikilvægast þykir okkur að tengja betur höfðuborgarsvæðið með vistvænum samgöngum þ.e. hjóla- og göngustígum sbr. nýjar brýr yfir Elliðaárósa og nýja tillögu að hjóla- og göngubrú milli Kópavogs og Reykjavíkur. Þetta þekkist vel erlendis sbr. lyftanleg göngubrú við gömlu höfnina í Kaupmannahöfn.

Göngubrúin á milli Bragenes og Strømsø í Drammen í Noregi

Bryggjubrúin í Kaupmannahöfn 80

Millennium göngubrúin í London www.ask.is

Nýjar hjóla- og gönguleiðir (mögulega strætó) með tilkomu léttbrúa yfir flóa og firði. Stuðlar að betri og umhverfisvænni tengingum á milli sveitafélaga.

Viðauki - Hraðlest?

Um 300 flugvélar í báðar áttir fljúga á dag yfir Íslenska flugumsjónarsvæðið.

Það hefur færst í vöxt að flugvellir sem þjóna stórum borgum séu tengdir miðbæjum þeirra með lestarsamgöngum sbr. aðalflugvellir Kaupmannahafnar og Oslóborgar, þar sem hægt er að komast að miðju borganna á 20-30 mínútum. Þá er ferðamönnum gert kleift að spóka sig um í miðborginni, þótt heimsókn til landsins sé stutt. Spár gera ráð fyrir mikilli aukningu ferðamanna til landsins á næstu árum.

Lestarsamgöngur á milli flugstöðvar Leifs Eiríkssonar og miðbæjar Reykjavíkur, heildarlengd um 47 km. Yfirlitsmynd.

Lengi hefur verið rætt um að koma upp lestarsamgöngum á milli Keflavíkurvallar og Höfuðborgarsvæðisins og hafa verið gerðar ýmsar rannsóknir í því sambandi. Auk þess var lögð fram þingsálykturnartillaga árið 2008 um könnun þessa kosts.

Lestarstöð Hallgrímskirkja.

Mikilvægt er að ferðatími lestarinnar sé sem stystur (2030 mínútur) og því væri skynsamlegt að vegarkafli á milli suðurenda Hafnarfjarðar og miðbæjar Reykjavíkur væri neðanjarðar en sú vegalengd er álíka löng og Héðinsfjarðargöng.

Landspítali

“Fluglestin” á milli Gardermogen flugvallar og Osló.

Tillaga frá 1927 að skipulagi Reykjavíkur með lestarstöð í Norðurmýri.

www.ask.is

Nærmynd, lestargöng og lestarstöðvar á höfðurborgarsvæðinu lengd um 12 km.

Héðinsfjarðargöng til samanburðurðar lengd um 4+7=11 km.

Mælikvarði: 1:1000

Viðauki - Almenningssamgöngur - vöxtur-á höfuðborgarsvæðinu Enn ein vangaveltan er um hvar meginæðar almenningssamgangna (rafdrifinna) á höfðuborgarsvæðinu liggja og hvar helsti vöxtur byggðarinnar muni eiga sér stað á komandi árum. Á þessarri heildarmynd tákna stóru hringirnir stærri skiptistöðvar en við margar þeirra er gert ráð fyrir að helsti vöxtur byggðarinnar eigi sér stað. Sem dæmi má nefna Mjóddina í Breiðholti, svæði sunnan Smáralindar og svæði meðfram Miklubraut. Athygli er vakin á nýrri hringtengingu um höfðuborgarsvæðið sem liggur um Suðurgötu, Sæbraut, Reykjanesbraut, Arnarnesveg og Bakkabraut í Kópavogi með brúm og göngum undir Fossvog og Arnarnesvog. Hringleiðin tengir þannig saman þrjú sveitafélög: Reykjavík, Kópavog og Garðabæ. Eðlilegt væri að þessi samgöngukeðja tengdist Keflavíkurflugvelli.

www.ask.is

Miklabraut

Ný hringtenging

Mjódd.

Smáralind.

Megin skiptistöðvar. Milli stöðvar.

Meginæðar almenningssamgangna á höfðuborgarsvæðinu. Helsta byggðaaukning er í kringum stærstu stöðvarnar. Gert er ráð fyrir nýrri hringtengingu sem tengir sveitafélögin, Reykjavík, Kópavog og Garðabæ. 85

www.ask.is

Heimildaskrá / ítarefni

Miklabraut - þjóðvegur í þéttbýli. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Skipulag á höfuðborgarsvæðinu, sjálfbær þróun í samgöngum. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Lífsgæði og sjálfbærari byggingar. 2013 Reykjavik, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Skipulag og vistvænar samgöngur, samantektarskýrsla. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Reykjavík-skipulag; saga og sjálfbærni. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Miklabraut: Áhrif lækkunar hámarkshraða. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Geta góð lög stuðlað að sjálfbærni í skipulagi. 2013 Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Framtíð höfuðborgarsvæðisins: Á að þétta byggðina? 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Hverfisgreining - Austurbær, Háaleiti, Skeifan, Breiðholt og samanburður hverfa. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Suðurlandsbraut – Vesturgata. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Gæðamat í byggðu umhverfi. 2013 Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Den tætte by – Danske exampler, 2009, Denmark, miljøministeriet http://www.naturstyrelsen.dk/

Borgarmenning.2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Hur kan Malmö växa – hållbart? Dialog-pm 2009:1, 2009, Malmö, Malmö stadsbyggnadskontor http://www.malmo.se/

Þéttleiki borga, samanburður. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/ Könnun á húsnæðis- og búsetuóskum borgarbúa 2013. 2013. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/ Lífsgæði og borgarumhverfi. 2010. Reykjavík, Betri borgarbragur. http://bbb.is/

Ásgeir Jónsson. 2013. Þegar Reykjavík var þéttbýlasta borg Norðurlanda. Vísbending. 28 tbl. Páll Líndal. 1986-1991.Reykjavík sögustaður við sund. Reykjavík, Örn og Örlygur. Jan Gehl. 2010. Byer for mennesker. Köbenhavn, Bogværket