sociale zekerheid hadden Tania en ik niet overleefd’
Nodigt formateur
Bart
De Wever nu
ook professor
Decoster uit?
¬ Foto ID/Stefaan Temmerman
Onderzoekers van de KU Leuven, Universiteit Antwerpen en de ULB publiceerden onder aanvoeren van professor André Decoster het boek ‘De paradox van ongelijkheid in België’. Een baanbrekend werkstuk over inkomensongelijkheid. U leest meer over dat onderzoek verderop in dit nummer van Visie.
Eigenlijk is het heel vreemd dat we nu pas inzicht krijgen in gegevens die heel erg belangrijk zijn. Blijkbaar werd de inkomensverdeling en evolutie in ons land eerder niet belangrijk genoeg geacht om op te volgen.
Gelet op alle geweeklaag door sommigen over ‘de belastingdruk’, lijkt dat meer dan een vergetelheid, eerder een strategie.
Alleen al het bestaan van dit onderzoek vormt dus een enorme meerwaarde. Want het statistisch huzarenstukje spit voor het eerst inkomen uit meerwaarden, dividenden en bedrijfswinsten naar boven. En de ongelijkheid die dat met zich meebrengt. Decoster en collega’s stellen het klaar en duidelijk: ‘als ook rekening gehouden wordt met het effect van btw en accijnzen, wordt het inkomen van de twintig procent laagste inkomens zwaarder afgeroomd dan van de twintig procent hoogste inkomens.’
De sterkste schouders die de zwaarste lasten dragen, het blijkt niet te kloppen. Aangezien formateur De Wever tijd had om eerder de notabelen van de Nationale Bank, de nucleaire waakhond FANC en Defensie te ontvangen, kan hij vast nog wat tijd inlassen om professor Decoster uitnodigen voor een gesprek.
Dan horen de regeringsonderhandelaars uit eerste hand waar het heen moet met hun fiscale hervorming. Hoe ze eindelijk werk moeten maken van een gelijk speelveld, waarbij alle inkomsten mee in bad gaan. Een euro is een euro. Het moment is er rijp voor, de nood is hoog genoeg. Onderhandelaars die zich nu nog laten paaien met wat vage beloften en een beperkte meerwaardebelasting die bulkt van de uitzonderingen, die hebben zich met een kluitje het riet laten insturen. Het hele vermogensinkomen moet in bad, zodat de lasten eerlijk verdeeld worden.
Een andere belangrijke vaststelling uit het onderzoek slaat op de belangrijkste instrumenten om ongelijkheid te bestrijden. Ondanks de stijgende ongelijkheid tussen inkomsten, blijkt België nog steeds sterk in het herverdelen, zij het dus vooral van inkomens uit arbeid. Zo wordt de grofste ongelijkheid in de perken gehouden. Vooral dankzij, laat ons een kat een kat noemen, de sociale zekerheid en de welvaartsaan-
passingen (aanpassingen van uitkeringen en pensioenen bovenop de index), zoals blijkt uit het onderzoek. Voorlopig toch. Want laat net die sociale zekerheid en die welvaartsenveloppe zwaar onder druk staan. De hakbijl in de welvaartsenveloppe, het snoeien in werkloosheidsuitkeringen, pensioenen verlagen door gelijkgestelde periodes af te schaffen, minder ziekte-uitkering voor wie niet snel genoeg weer aan de slag is … De resultaten van het opvolgonderzoek van Decoster laten zich in voorkomend geval nu al schrijven.
Maar het lijkt me onwaarschijnlijk dat een regering met socialisten, christendemocraten en een zelfverklaarde Vlaamse volkspartij de geschiedenis wil ingaan als de brandversneller van de inkomensongelijkheid. Toch?
Tussen Sinterklaas en Kerstmis
Peter Wouters, voorzitter beweging.net
Wat brengen de seizoenen toch ook veel emoties met zich mee. De meesten onder ons vertrekken en komen thuis van het werk in het duister. De dagen zijn kort en koud. Een beetje deprimerend zelfs. Dan is het leuk om al die lichtjes te zien. Mensen die hun voortuin of venster verlichten, straten die feestelijk verlicht zijn, de kerstboom versierd. Letterlijk licht in de duisternis. En dan kijken we uit naar de Warmste Week. Vlammen tegen eenzaamheid. Ik begrijp het ook als een menselijke reactie op wat niet goed loopt in de wereld en wat we vergeten in onze eigen ratrace. Positieve energie die onze aandacht richt op wat er echt toe doet: mensen die andere mensen nabij weten, die voelen dat ze niet alleen zijn. Zo is er het fijne project Heilig Hartwijk in Hasselt. De toekomst van de buurt krijgt samen met de inwoners vorm in de herbestemming van de kerk. Met aandacht voor de meest kwetsbaren. Zo is er elke woensdag een activiteit, is er voedselverdeling, het repaircafé. Andere dagen zijn ingevuld met kinderanimatie en buurtbabbels. Daarnaast wordt de kerk ook nog regelmatig door anderen gebruikt, bijvoorbeeld voor orgelconcerten of de dag van verzet tegen armoede. Onze Giraff-werking stond ten dienste van dit project. Tezamen met honderden andere projecten maken ze de warmte concreet.
Voor even is de regeringsvorming, de inkomensongelijkheid, de verdediging van de sociale zekerheid … op de achtergrond. Op de voorgrond komen de ontmoetingen met vrienden en familie,
de goede voornemens en de eerste acties om ze uit te laten komen.
De mooiste periode in het jaar voor medemenselijkheid. Steun even, als het kan, enkele initiatieven die de medemenselijkheid in de oorlog in Congo, in Palestina en in Oekraïne nastreven. Op al te veel plaatsen in de wereld vinden mensen geen tijd voor deze korte acties van licht in het duister. Ik sta in bewondering voor alle mensen die zich actief inzetten voor anderen. Zij houden onze blik op het geloof in een goede wereld. En zo geven ze vuur aan het werk dat vanaf morgen weer op ons wacht: een rechtvaardig regeerakkoord, een ongelijkheid die naar beneden moet en een sociale zekerheid die ons overeind en ons land bij elkaar houdt.
En voor straks: zalig Kerstfeest.
Ann Vermorgen, voorzitter ACV
Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Sim Geerts, Sofie Buysse, Martine Creve ¬ Hoofdredactie An-Sofie Bessemans, Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬
‘We hebben geen uitgaven- maar een inkomstenprobleem’
Op 28 december blaast onze sociale zekerheid – onze pensioenen, ziekteverzekering en werkloosheidsuitkeringen dus – 80 kaarsjes uit.
Formateur Bart De Wever (N-VA) wil er zwaar op besparen. Nochtans is de sociale zekerheid letterlijk van levensbelang.
¬ Tekst Dominic Zehnder & Lies Van der Auwera ¬ Foto’s Alex Vanhee & Lies Van der Auwera
Vroeg of laat komt elke Belg ermee in aanraking, of het nu gaat om pensioenen, ziekte- of werkloosheidsuitkeringen, of om de terugbetaling van een doktersbezoek of medicatie. ‘Een beroep doen op de sociale zekerheid is zo normaal dat de meeste mensen er zich zelfs niet meer bewust van zijn. Jammer, want daardoor dreigen we het belang ervan te vergeten,’ zegt doctor in de politieke economie aan de UGent Hielke Van Doorslaer.
Uitgaven in de middenmoot
Meer dan 80 jaar geleden werd er een hevige en lange sociale strijd voor geleverd. De
JAN ANNÉ (78)
invoering van een breed gedragen sociale zekerheid, waar zowel werknemers, werkgevers als de overheid toe bijdragen, werd geroemd als een van de grootste naoorlogse verwezenlijkingen. Maar politieke kringen stellen deze ’kathedraal’ steeds vaker ter discussie.
‘Volgens sommigen geven we te veel uit aan sociaal beleid, maar onder andere onderzoek van de Nationale Bank van België – nu niet bepaald een links progressief bolwerk – toonde aan dat wanneer je de totale uitgaven voor sociale zekerheid afzet tegen die van onze buurlanden, ons land ergens in de middenmoot zit. Bij ons wordt het gros van de socialezekerheidsbijdragen via belastingen en bijdragen geïnd, terwijl bijvoorbeeld Nederlanders overgeleverd zijn aan private zorgverzekeraars. In plaats
van je bijdragen via de belastingen te betalen, schrijf je op die manier een even groot bedrag zelf over. Zo kunnen ze er schermen met een laag overheidsbeslag, terwijl de koopkracht van de mensen daar niet hoger is op het einde van de rit.’
Doelbewuste sabotage
Desondanks zoekt formateur De Wever volgens de laatste berichten opnieuw zijn heil in de sociale zekerheid om het begrotingstekort op te lossen. Snoeien in
WERKTE 32 JAAR IN UMICORE EN HAD TE VEEL LOOD IN ZIJN BLOED
‘In de fabriek van de zoete dood hadden we vaak te maken met beroepsziekten’
‘Ik was zeventien jaar toen ik bij Umicore begon. De fabriek van de zoete dood, zei men. De eerste drie maanden waren verschrikkelijk, maar je werkt in heel hechte gemeenschappen en ik deed het enorm graag. Op vlak van gezondheid en veiligheid had de fabriek een bar slechte reputatie. We werkten met gevaarlijke stoffen zoals lood, arsenicum en zo verder. Op een bepaald moment had ik enorme darmproblemen. Onderzoek toonde aan dat ik
te veel lood in mijn bloed had. Ik werd overgeplaatst naar een andere plek in de fabriek. Intussen waarborgde het Fonds van Beroepsziekten mijn loon. Zes maanden later besliste het Fonds mij voorgoed weg te houden van mijn oude plek.’
‘Het Fonds ving regelmatig loonverlies van collega’s op. Al was het zeker niet altijd makkelijk om te bewijzen dat je ziek was door het werk. Wie er-
kenning zocht voor gehoorschade, was potdoof tegen de tijd dat dat in orde was.’
‘De sociale zekerheid is er niet zomaar vanzelf gekomen. We hebben ervoor moeten vechten en dat mogen we niet vergeten. Als ik nu de huidige plannen van de regering hoor, maak ik me grote zorgen over de toekomst.’
pensioenen, gezondheidszorg en uitkeringen dus.
‘Nochtans hebben wij geen uitgavenprobleem, maar vooral een inkomstenprobleem’, stipt Van Doorslaer aan. ‘Dat werd zelf gecreëerd door onder andere de partij van De Wever. Door de ongedekte taxshift van de regering-Michel werden de werkgeversbijdragen drastisch verlaagd. Men
SONJA DE RYCKE (80)
KREEG ALS TWEEJARIGE KINDERVERLAMMING
‘Zonder de sociale zekerheid hadden mijn dochter en ik niet overleefd’
‘Mijn hele jeugd keek men eigenlijk niet meer om naar mijn polio. Ik had geen aangepast schoeisel, er was toch geen geld. Toen ik achttien was, merkte men mij op in het gemeentehuis. Dat ik recht had op een tegemoetkoming, wist ik tot dan niet. Een invaliditeitsuitkering was mijn redding, want intussen vond ik door mijn beperking nergens werk.’
‘Enkele jaren later beviel ik van mijn dochter Tania. Zij kwam ter wereld met een zware handicap. Ik wist hoe moeilijk het is om je in de samenleving staande te houden met een beperking, ik had het immers allemaal zelf meegemaakt. Vanaf haar geboorte stond mijn hele leven in teken van Tania. Dankzij de sociale zekerheid kunnen wij vandaag boodschappen doen en komen we rond. Zonder die steun hadden we dit allebei niet overleefd, ik noch Tania.’
wilde dat met zogenaamde terugverdieneffecten afdekken, maar die zijn er nooit gekomen. Eigenlijk heeft men toen doelbewust een gat in de sociale zekerheid geslagen om ze nu stukje voor stukje te ontmantelen en de sappige stukken aan de privésector toe te werpen.’
Van Doorslaer blijft desondanks hoopvol naar de toekomst kijken: ‘We kunnen en mogen niet verder zonder de sociale zekerheid, het is de hoeksteen waarop ons samenlevingsmodel steunt.’
WOU EEN ACADEMISCHE CARRIÈRE
‘Dankzij het kindergeld kon ik zelf gaan werken’
‘Ik werkte als assistente op de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, nadien gaf ik les Italiaans als hoogleraar aan de vertalers en tolken. Huismoeder worden wou ik niet. Maar dat was niet naar de zin van mijn moeder, schoonmoeder en -zussen.’
‘Eigenlijk was het in die tijd nog niet algemeen aanvaard dat je als vrouw ging werken. Toch heb
ik doorgezet, met steun van mijn man welteverstaan. Er waren amper crèches in die tijd, ik moest dus een kindermeisje in huis halen. Het kindergeld speelde daarin een belangrijke rol en gaf wat financiële ruimte. Zo heb ik het leven kunnen uitbouwen dat ik zelf wou leiden.’
Video Acht maal tachtig
In 1944 zag het Sociaal Pact, dat we beter kennen als onze sociale zekerheid, het levenslicht. 80 jaar later blikken we met acht 80-jarigen (of zo goed als) terug op hun leven. De levensverhalen van Sonja, Jan, Evelyne en vijf anderen tonen stuk voor stuk de kracht van onze sociale zekerheid. Bekijk de videoreportage op visie.net.
EVELYNE LAUREYS (80)
Cultuur. Een selectie
1. FILM
YOUNG HEARTS
De veilige wereld van de veertienjarige Elias wordt volledig op haar kop gezet wanneer de hippe Alexander zijn nieuwe buur wordt. Geeft hij toe aan zijn verliefdheid en hoe reageert zijn omgeving wanneer hij ‘anders’ blijkt te zijn? Met onder andere Geert Van Rampelberg en Wim Opbrouck.
~ Vanaf 18 december in de bioscoop
2. BOEK Meeloper
Waarom is werk onlosmakelijk verbonden met ons leven en zelfs met onze identiteit? Hoe is het zover gekomen dat werk als iets vanzelfsprekends wordt gezien? Sytske Frederika van Koeveringe laat zien hoe werk verweven is met alle aspecten van ons leven.
Visie geeft drie exemplaren van Meeloper weg. Wil je kans maken? Beantwoord dan de vraag: Over welke weekdag ging de debuutroman van Sytske Frederika van Koeveringe? Stuur voor 19 december het antwoord en je adres naar lezers@visieredactie.be met als onderwerp wedstrijd of naar Visie, Postbus 20, 1031 Brussel.
Wat verandert op 1 januari?
Naar jaarlijkse gewoonte gaan er heel wat nieuwe maatregelen en veranderingen in op nieuwjaarsdag. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste zaken. De volledige lijst vind je op visie.net.
LOONINDEXERING
Meer dan 1 miljoen werknemers ontvangen een loonindexering, voornamelijk de bedienden (paritair comité 200), de voedingsnijverheid (PC 118 en 220) en wegvervoer en logistiek voor rekening van derden (PC 140.03).
GEWAARBORGD MINIMUMPENSIOEN
Elke werknemer moet voortaan voldoen aan de voorwaarde van effectieve tewerkstelling om de verhoging van het pensioen tot het gewaarborgde pensioen te verkrijgen.
PENSIOENBONUS
Wanneer je verder blijft werken na de vroegste datum waarop je met pensioen kunt gaan, dan kun je gedurende maximaal drie jaar een pensioenbonus opbouwen. Elke gewerkte dag in België na de vroegste pensioendatum telt mee. De pensioenbonus is volledig vrijgesteld van belastingen. Je kunt pas een bonus opbouwen vanaf 1 juli 2024.
DIENSTENCHEQUES
De prijs van de dienstencheques gaat in Vlaanderen van 9 naar 10 euro en de fiscale aftrek van 1,80 euro per dienstencheque wordt geschrapt. Het gaat dus om een prijsverhoging van 2,80 euro per cheque. De overheid past 19,07 euro per cheque bij.
REGISTRATIERECHTEN
De registratierechten voor de enige eigen woning dalen in Vlaanderen van drie naar twee procent.
Beenprothese uit flessendopjes wint publieksprijs
Met een prothese gemaakt uit gerecycleerd plastic won student Industrieel Productontwerpen Egon Lobbestael de juryprijs van de Ecodesign Award. Zijn project Polystep is een onderbeenprothese gemaakt van plastic uit flessendopjes. Dankzij een productiekostprijs van slechts 11 euro biedt het ontwerp een betaalbare oplossing voor mensen zonder toegang tot dure prothesen. De jury roemde zowel de innovatieve aanpak als de sociale impact van het ontwerp.
De hoofdprijs van de Ecodesign Award ging naar de Tobías van Oudheusden. Hij bedacht met Lumeco een duurzaam alternatief
voor een glucose-sensor die veel mensen met diabetes gebruiken om continu hun bloedsuikerwaarden te meten. Anders dan de bestaande modellen bestaat het model van Van Oudheusden uit herbruikbare componenten waardoor het na het gebruik van een tot twee weken niet zomaar in de vuilbak belandt. Door het materiaal na enkele keren hergebruik in te zamelen en te recycleren tot nieuwe componenten, vormt Lumeco een gesloten productieketen.
‘Het werd nooit hardop gezegd, maar je vóélt dat mensen naar je kijken als je uit een oude auto stapt, of op de club aankomt met versleten kleren. Vooral bij de nationale jeugdploegen werd ik dat soort blikken gewaar.’
¬ STEVEN DEFOUR
Voetbalanalist en oud-voetballer vertelt in Humo openhartig hoe het was om in armoede op te groeien.
INVALIDITEITSUITKERINGEN
Eerlijker aanpak bedrijfsvoorheffing voor laagste inkomens
In de Visie van 14 november (nr. 17) stond dat vanaf januari 2025 bedrijfsvoorheffing zal worden ingehouden op de invaliditeitsuitkering. Dit met als doel om te vermijden dat sommige mensen met een invaliditeitsuitkering een grote som moeten bijbetalen bij de belastingafrekening. Dat liet het Riziv weten. Maar CM signaleerde al eerder dat deze inhouding een directe en té hoge impact heeft op het inkomen van leden met een beperkte invaliditeitsuitkering, die nu geen of weinig belastingen moeten betalen.
In reactie op dat signaal en na overleg met de ziekenfondsen en het Riziv besliste de federale regering dat de maatregel wordt uitgesteld tot 1 januari 2026. In tussentijd zal een werkgroep met zowel de FOD Financiën, het Riziv als de ziekenfondsen een doordachter systeem van voorheffing uitwerken. Afgestemd op de individuele financiële situatie van mensen, om een eerlijkere en meer doelgerichte aanpak bij de verplichting tot inhouding van bedrijfsvoorheffing na te streven.
HET CIJFER
12.530
Zoveel mensen hebben sinds de oprichting van de gratis tabakstoplijn in 2007 een volledig rookstoptraject gevolgd. Van hen is twintig procent volledig gestopt met roken. Dat percentage ligt vijf keer hoger dan bij verslaafden die zonder begeleiding willen stoppen met roken.
~ www.tabakstop.be
geef gezondheid cadeau
December = cadeautjestijd. Geef dankzij Goed een gezond geschenk aan iedereen die je lief is. Onze productspecialisten gidsen je graag door ons uitgebreid aanbod. Ga voluit met de glimlach voor een gezond cadeau. En vergeet ook niet jezelf te verwennen.
d Laat je inspireren op www.goed.be/webshop
bij afgifte van deze bon bij Goed thuiszorgwinkel of op onze webshop met code VISIE10. Cumuleerbaar met onze acties en/of jouw CM-ledenkorting*. Niet geldig op wettelijke tegemoetkomingen en niet cumuleerbaar met andere kortingsbonnen. 1 bon per klant.
actie geldig van 4 december 2024 t.e.m. 31 januari 2025 € 10
* CM-ledenkorting van 10%, 30% op incontinentiemateriaal of tot 35% op een selectie hulpmiddelen.
jouw geschenk van ons
korting bij netto-aankoop vanaf € 50
KORTINGSBON VISIE € 10/AANKOOP € 50
‘De golf van onverschilligheid, dat is een van de ergste zonden’
Terwijl de sociale zekerheid in België 80 kaarsjes uitblaast, staat ze elders ter wereld in haar kinderschoenen. Hoe bouw je sociale bescherming en gezondheidszorg op waar dat allesbehalve vanzelfsprekend is?
¬ Tekst Simon Bellens ¬ Foto’s Stefaan Beel
Voor zijn humanitaire werk in conflictgebied benoemde koning Filip Réginald Moreels in november nog tot Commandeur in de Kroonorde. In de middelgrote stad Beni, in Oost-Congo, richtte hij recent een noodziekenhuis op, binnenkort gaat hij er weer heen. Terwijl rebellenlegers, onder meer aangestuurd door Rwanda, er in een spiraal van geweld verwikkeld zijn en vechten om de grondstoffen die onze batterijen, zonnepanelen of smartphones maken, wil Moreels er een ‘minimum aan gezondheidszorg’ opbouwen.
BIO
UZZIEL TWAGILIMANA
vluchtte uit Rwanda tijdens de ongeziene verschrikkingen en de genocide (1994) en is vandaag adjunct-directeur bij ngo WSM, waar hij de programma’s voor internationale samenwerking overziet. Daarvoor was hij coördinator voor de werking met partners in West-Afrika.
RÉGINALD MOREELS
was medeoprichter van de Belgische afdeling van Artsen Zonder Grenzen en werkte als chirurg in verschillende oorlogsgebieden, met name in Oost-Congo. Voor CD&V was hij eind jaren 90 minister van Ontwikkelingssamenwerking.
Begin deze maand riep Pax Christi Vlaanderen hem uit tot Ambassadeur voor de Vrede.
Het stelt scherp hoe kwetsbaar gezondheidszorg en sociale zekerheid zijn in heel wat landen, zegt Uzziel Twagilimana, die voor de ngo WSM met wereldwijde partners werkt aan sociale bescherming. ‘In landen zoals de Democratische Republiek Congo werken bijna negen op de tien mensen zonder arbeidscontract of statuut. Zij hebben geen bescherming als ze ziek worden of inkomen verliezen.’
MOREELS ¬ ‘Onze sociale zekerheid is de beste van wereld, en de financiering ervan komt met name van bijdragen uit werk. Zonder formalisering van de economie denk ik niet dat je een sociale zekerheid kunt hebben. Nochtans is sociale zekerheid de basis van een democratie.’
De bevolking in Congo heeft na generaties van corruptie en conflict maar weinig vertrouwen in de overheid.
Maar dat volstaat niet om iedereen te verzekeren. In Congo is nauwelijks 1,8 procent van de bevolking op die manier verzekerd. Beter is dat de overheid het middenveld ondersteunt, zoals in Senegal, waar de overheid ledenbijdragen aanvult zodat ziekenfondsen meer bescherming kunnen bieden.’
TWAGILIMANA ¬ ‘Gelukkig is er een groot middenveld aan sociale bewegingen die basiszorg proberen te leveren. Met vrijwillige bijdragen sluiten leden zich bijvoorbeeld aan bij lokale ziekenfondsen. Zonder sociale dialoog krijg je geen duurzaam
MOREELS ¬ ‘Vandaag is het onmogelijk om in Congo een systeem van verplichte bijdragen op te zetten. Waarom zouden ze met zoveel corruptie geloven dat hun bijdrage de sociale zekerheid ten goede komt? De mensen geloven er helemaal niet meer in de autoriteiten. Ze rekenen op niemand, maar verenigen zich in kleine, vaak tijdelijke organisaties. Ik noem dat een volksdemocratie.’
TWAGILIMANA ¬ ‘Waarom werkt de sociale zekerheid in België goed? Omdat andere partijen dan gewone burgers op een gegeven moment gingen bijdragen aan de financiering, namelijk de overheid en werkgevers. Zonder die sociale dialoog krijg je geen duurzaam democratisch systeem.’
Wat verwachten jullie van de internationale gemeenschap?
MOREELS ¬ ‘Lokaal werk, zoals in Beni, heeft de meest directe impact, maar het is niet voldoende om corrupte regimes omver te werpen. 70 procent van de grondstoffen in onze smartphones of batterijen komt uit Oost-Congo, maar de werkomstandigheden
¬ UZZIEL TWAGILIMANA
Réginald Moreels: ‘De strijd voor gezondheidszorg is in de eerste plaats een strijd voor rechtvaardige arbeidsvoorwaarden en ecologische maatstaven.’
zijn erbarmelijk, met veel kinderarbeid. De strijd voor gezondheidszorg is in de eerste plaats een strijd voor rechtvaardige arbeidsvoorwaarden en ecologische maatstaven, een strijd zo oud als priester Daens.’
TWAGILIMANA ¬ ‘De impact van milieuvervuiling, slechte werkomstandigheden of ongezonde voeding op de gezondheid is gigantisch. Europa heeft nu een ketenzorgrichtlijn die bedrijven verplicht om mensenrechten en ecologische maatstaven te respecteren in de hele productieketen. Daar moeten alle werknemers van kunnen profiteren.’
Jullie kijken naar de politiek?
MOREELS ¬ ‘Er heerst lafheid. De grote conflicten van onze tijd, zoals in Gaza of
Oost-Congo – waar inmiddels al zeven miljoen slachtoffers gevallen zijn –hebben een coalitie van bereidwilligen nodig die wél vooruit wil met mensenrechten, ondanks de internationale gemeenschap.’
TWAGILIMANA ¬ ‘Internationale samenwerking werkt alleen als je het sociale middenveld en de lokale democratie structureel versterkt. Niet door samen te werken met corrupte regimes.’
De federale onderhandelaars willen besparen door het budget voor ontwikkelingssamenwerking te halveren.
TWAGILIMANA ¬ ‘Als België dat doet, maakt het zichzelf onzichtbaar op het
‘Gedeelde strijd voor mensenrechten’
In 1974 zag WSM als ‘Wereldsolidariteit’ het licht, nadat er al vlak na de Tweede Wereldoorlog een ‘Bond voor Wereldsolidariteit’ binnen het ACV gekomen was. ‘Sindsdien zagen we een evolutie van ontwikkelingshulp naar internationale samenwerking’, zegt algemeen directeur Bart Verstraeten. ‘Sociale bewegingen werken over de grenzen heen samen aan uitdagingen, zoals menswaardig werk en sociale bescherming. Het gaat niet langer om liefdadigheid, wel om een gedeelde strijd voor mensenrechten en de herverdeling van de macht.’
wereldtoneel. Nu al geven we maar de helft van wat we afgesproken hebben aan internationale samenwerking. De sociale zekerheid die we in België kennen is het waard om te verdedigen in andere delen van de wereld. Daarmee bedoel ik niet dat we ons model moeten exporteren, want elk land is anders, maar heel wat landen kunnen leren van het Belgische model.’
MOREELS ¬ ‘Die culturele uitwisseling en de ontdekking van de ander is zo waardevol en wezenlijk. Rechtse partijen willen de nationale en internationale solidariteit breken. Die egoïstische navelstaarderij is niet ethisch.’
U zei eerder dat België de beste sociale zekerheid ter wereld heeft. Toch klagen rechtse partijen over de kostprijs ervan.
MOREELS ¬ ‘Dat is eigenlijk een schande. Solidariteit is ons dagelijks brood, we hebben het nodig om te leven. In een individualistische samenleving zoals de onze surft een groot deel van de mensen op een golf van onverschilligheid. Dat vind ik een van de allerergste zonden.’
Energiedrankjes helpen bij het studeren
Energiedrankjes kunnen door de cafeïne een korte energiestoot geven, maar nadien slaat de vermoeidheid eens zo hard toe.
Een shotje energiedrank om met vleugels in het studeren te vliegen, is voor veel studenten dagelijkse kost. Al is het maar de vraag of de drankjes met een stoer imago ook echt tot betere studieprestaties of -resultaten leiden. Volgens het Vlaams Instituut Gezond Leven kun je na het drinken van zo’n ‘toverdrank’ inderdaad een kortstondige boost ervaren. De vaak grote hoeveelheid suiker in die drankjes geeft immers een snelle energiestoot, maar wanneer die voorbij is, slaat de vermoeidheid eens zo hard toe. Daarin verschillen energiedrankjes niet van andere suikerhoudende frisdranken.
Wat energiedrankjes wel onderscheidt van ‘gewone’
frisdranken is de toevoeging van pepmiddelen zoals cafeïne. De vaak grote hoeveelheid aan cafeïne in de drankjes verdoezelen de vermoeidheid door het zenuwstelstel overmatig te stimuleren. De vermoeidheid is er dus nog wel, je voelt hem alleen minder zolang de cafeïne werkzaam is. Het is dus verre van een duurzame oplossing om een langere examenperiode het hoofd te bieden.
Over taurine, glucoronolactone of ginseng – andere pepmiddelen waarmee de dranken soms uitpakken –bestaat dan weer geen duidelijk wetenschappelijk bewijs van hun werking. Volgens het instituut dienen ze eerder als promotiemiddel
dan als hulpmiddel voor betere prestaties.
Tijdens het studeren houd je het best bij water, besluit het Vlaams Instituut Gezond Leven. Andere tips zijn: regelmatig bewegen, voldoende slapen, pauzes nemen en geen te zware maaltijden nuttigen. En als je jezelf echt eens wilt belonen met een energiedrankje, kan dat. Al beperk je wel best je gebruik. Want bij overmatige consumptie kunnen problemen als verhoogde bloeddruk, hartkloppingen, uitdrogingsverschijnselen of tandbederf opduiken. Voor jongeren onder zestien jaar of voor zwangere vrouwen zijn energiedranken zelfs helemaal te mijden.
Wat als ik verlof waarin ik ziek werd niet meer kan inplannen?
Typisch: tijdens de laatste weken van het jaar heb je even verlof, maar net dan steekt de seizoensgriep of een ander virus de kop op. Sinds dit jaar kun je die verlofdagen gelukkig recupereren. Al deed amper een op de 3.772 werknemers dat het voorbije jaar, volgens hr-groep Acerta. Maar wat als je door het naderende einde van het jaar eigenlijk geen ruimte meer hebt om die verlofdagen ook nog werkelijk op te nemen?
Samen met de nieuwe regels rond het recupereren van vakantiedagen bij ziekte, is er sinds dit jaar ook een aanpassing aan de regeling voor de overdracht van vakantiedagen. In de regel moeten werknemers de wettelijke verlofdagen opnemen in het lopende vakantiejaar, zoals voordien ook het geval was. Die basisregel blijft van kracht. Nieuw is het recht op overdracht van wettelijke vakantiedagen onder bepaalde voorwaarden. Als de resterende vakantiedagen nog onmogelijk in het lopende jaar ingepland kunnen worden door bijvoorbeeld een ongeval of ziekte, moederschapsrust of geboorteverlof – om er enkele uit de lijst van voorwaarden te noemen – kunnen die overgedragen worden.
Mocht je dus ziek worden op het eind van het jaar en kun je de verlofdagen dit jaar niet meer inplannen door bijvoorbeeld drukte op het werk, dan heb je het recht om die in overleg met de werkgever in de loop van 2025 of 2026 op te nemen. Je bent niet verplicht die overgedragen dagen eerst op te nemen voor je de verlofdagen van 2025 mag inzetten.
Nathalie Diesbecq, Juridisch expert ACV
© ID / Michael de Lausnay
Fiscaal voordelige vermogensinkomsten doen ongelijkheid toenemen
Voor het eerst zijn wetenschappers erin geslaagd om duidelijk aan te tonen dat de inkomensongelijkheid in België toeneemt. Niet de inkomens uit arbeid, wel de almaar ongelijker verdeelde inkomens uit vermogen zijn de schuldige.
¬ Tekst Simon Bellens ¬ Illustratie Ward Rombaut
Hoewel het niveau van ongelijkheid in België relatief laag blijft tegenover vergelijkbare landen, staat nu vast: België wordt ongelijker. Voor econoom André Decoster (KU Leuven) en zijn onderzoeksteam komt dat enigszins als een verrassing. Lang gingen economen ervan uit dat de ongelijkheid in België al bij al stabiel bleef, of zelfs licht afnam. In tegenstelling tot landen zoals de Verenigde
De rijkste 10 procent heeft een lagere
Staten, het Verenigd Koninkrijk of Duitsland, waar de ongelijkheid sinds de jaren tachtig fors toenam, gold België als een dapper koninkrijk aan de Noordzee dat inging tegen de internationale trend.
Maar in dat beeld van België als een welvarend, maar succesvol herverdelend en gelijk land, slaan ze nu barsten. ‘Wat voorheen ontbrak in de onderzoeksgegevens’, legt Decoster uit,
‘waren vooral de inkomens uit vermogen. We waren afhankelijk van enquêtes waarin mensen zelf hun inkomen, uit zowel vermogen als arbeid, aangaven. Dat geeft een vertekend beeld.’
Progressieve belastingen?
Decoster en zijn team bestudeerden vier jaar lang de ongelijkheid in België aan de hand van nieuwe onderzoeksmethoden. Ze stelden vast dat de inkomens uit vermogen, zoals dividenden, een aanzienlijk grotere rol spelen in de Belgische welvaart dan gedacht. Bovenal zijn ze veel ongelijker verdeeld dan arbeidsinkomens en zitten ze geconcentreerd bij de rijkste Belgen.
‘Daar vallen ook niet-uitgekeerde winsten onder die mensen bijvoorbeeld in hun managementvennootschap houden om belastingen op arbeid te vermijden’, legt Jonas Vanderkelen uit, econoom aan de KU Leuven en een van de onderzoekers.
Tot de financiële crisis van 2008 zat de inkomensgelijkheid op een licht dalende trend, maar in de nasleep daarvan kwam die daling tot stilstand. Vanaf 2013 zien de onderzoekers vervolgens een ‘onmiskenbare en uitgesproken stijging van de ongelijk-
heid’. ‘De beleidskeuzes van de regering-Michel hebben het effect nog versterkt door de mate van herverdeling te beperken’, aldus Decoster.
Sterker nog, wanneer de onderzoekers vermogensinkomsten in rekening brachten, ontdekten ze dat ons belastingsysteem helemaal niet zo progressief en herverdelend is. De tien procent rijkste Belgen betaalt in verhouding zelfs minder belastingen dan de 50 procent daaronder en die belastingdruk neemt verder af naar de top. (zie grafiek)
‘De sterkste schouders dragen niet de zwaarste lasten’, besluit Vanderkelen. ‘Voor inkomens uit arbeid is ons belastingstelsel wel progressief, maar als we ook naar vermogensinkomens kijken, gaat die vaststelling niet meer op. Vermogen drijft ongelijkheid, niet de lonen van gewone werknemers.’
Vermogensbelasting
‘Als de overheid inkomens onvoldoende herverdeelt, ondermijnt ongelijkheid de democratie’, reageert hoogleraar aan de London School of Economics Paul De Grauwe op het onderzoek. ‘Een democratie werkt maar als zoveel mogelijk burgers gelijke invloed kunnen uitoefenen, niet als enkelen het beleid dreigen over te nemen.’
Volgens hoofd van de ACV-studiedienst Maarten Gerard bewijst de studie dat de federale regering die in de steigers staat werk moet maken van een belastinghervorming met een ernstige bijdrage van inkomsten uit vermogen. ‘Het kan niet dat wie het minst verdient in verhouding meer bijdraagt dan de allerrijksten. De positieve herverdelende effecten van ons systeem zijn te danken aan de sociale zekerheid en de publieke dienstverlening,
Te veel ongelijkheid schaadt de samenleving, vinden ook deze miljonairs:
Abigail Disney is filmproducer en behoort tot de beroemde Amerikaanse familie van de Walt Disney-studio’s. Ze is lid van de Patriotic Millionaires die ijveren voor hogere belastingen voor de superrijken. Volgens haar richt de levensstijl van de allerrijksten buitensporig veel schade aan de planeet en het klimaat aan.
Marlene Engelhorn stamt uit de familie achter chemiegigant BASF. ‘Mijn geërfd fortuin geeft mij macht, puur omdat ik geluk heb met waar ik ben geboren’, liet de Oostenrijks-Duitse eerder optekenen. ‘Dat gaat in tegen elk democratisch principe.’
Bruno Fierens is het eerste Belgische lid van Millionaires for Humanity, een groep vermogenden die pleiten voor een vermogensbelasting. ‘Vanaf een bepaald niveau van rijkdom word je zelf het casino: je kunt niet meer verliezen’, zei Fierens in diverse Vlaamse media. ‘Maar een gevoel van eerlijkheid is belangrijk om te kunnen samenleven.’
maar net die liggen onder vuur in de plannen van formateur Bart De Wever (N-VA).’
Op de onderhandelingstafel ligt een meerwaardebelasting op aandelen, maar volgens De Grauwe gaat dat niet ver genoeg. ‘Wie miljonair is, hoeft zijn aandelen niet te verkopen voor meerwaarde. Hij kan ze rustig bijhouden. Daarom pleit ik voor een zuivere vermogensbelasting.’
IN BEELD
Foto: Guy Puttemans
Zou de persoon op de foto kijken wie er aanbelt? Het zou kunnen. In deze kille, lang donkere dagen kijken we allemaal nog wat meer uit naar gezelschap. Een kopje koffie met de buurvrouw. Een zoon, dochter of kleinkind die na werk of school even binnenspringt. Of misschien is er wat ongerustheid. Opgeschrikt door onverwacht lawaai in de straat snel polshoogte nemen van achter het gordijn.
We weten het niet. Wat we wel weten is dat de foto genomen is door Guy Puttemans, jarenlang een van de huisfotografen van Visie. En van veel andere kranten en tijdschriften. Sporthelden, politieke zwaargewichten, gewone mensen, Guy portretteerde ze allemaal. Hij was een zeer getalenteerd persfotograaf. Maar vooral een bijzondere en warme man. Guy had een enorm talent om te luisteren, om vol belangstelling met iedereen aan de praat te raken. Zo kreeg hij vertrouwen van mensen die niet op hun gemak waren omdat ze ‘op de foto moesten’. Hij haalde steeds het mooiste boven en legde dat vakkundig vast.
Guy overleed onverwacht op 27 november. Veel te vroeg, pas 68. Hij had nog zoveel praatjes te slaan. Nog zoveel bijzondere foto’s te maken. Het was een zeer groot voorrecht om met hem te mogen samenwerken. We willen Guy daarvoor bedanken door nog eenmaal een van zijn foto’s groot af te drukken. Want dat is het mooiste eerbetoon dat we aan Guy kunnen brengen.
ELKE MAAND LATEN WE IEMAND AAN HET WOORD DIE VANUIT ZIJN OF HAAR WERK NAAR DE WERELD KIJKT. DEZE MAAND IS DAT JEUGDTHERAPEUT COLETTE*.
‘Soms helpt praten niet meer’
Eind vorig jaar moesten 8.500 kinderen en jongeren wachten op intensieve jeugdhulp, ruim duizend meer dan het jaar voordien. Ook in de jeugdhulp duurt de zorgcrisis voort. Jeugdtherapeut Colette* werkt in een gesloten afdeling voor meisjes tussen twaalf en achttien jaar die geplaatst worden door de jeugdrechter. Een luchtig gesprek lijkt het vooraf dus niet te gaan worden. Maar na 33 jaar loopt deze dame nog steeds over van warmte, positiviteit en hoop.
¬ Tekst Djorven Ariën ¬ Illustratie Peter Goes
De meeste meisjes komen hier terecht nadat ze criminele feiten pleegden of werden weggehaald uit een gevaarlijke omgeving. Drugs, geweld, misbruik en zelfs prostitutie maken dat het geen katjes om zonder handschoenen aan te pakken zijn, maar ik zie ze allemaal graag. In ruil krijg ik minstens respect. Ik ben een van de weinigen in het team die geen alarmknop heeft. Als iemand opstandig wordt, dan nemen de andere meisjes het voor me op, want van Colette blijf je af.’ ( lacht)
Doordringen
‘Ik gebruik vormen van communicatie die anders zijn dan gewoon praten. Dat doen we sowieso al veel te veel. Voor
Als je weinig liefde hebt ervaren, dan ga je elders bevestiging zoeken.
¬ JEUGDTHERAPEUT COLETTE
sommige meisjes helpt praten ook niet meer. Ik werk met paarden, kunst en beweging. Dat kan soms een betere manier zijn om tot iemand door te dringen. Als een paard zijn hoofd legt op de schouder van iemand die nog nooit echte liefde kreeg, is dat magisch. Of applaus op een podium krijgen, als je nog nooit in jezelf geloofde. Daar gaat een enorme kracht van uit.’
Hechting
‘Wat de meisjes allemaal gemeen hebben, is een groot wantrouwen. Dat ontwikkelden ze als overlevingsmechanisme. De meesten blijven loyaal ten opzichte van hun ouders en blijven hen verdedigen, hoe schrijnend de thuissituatie ook is. Bijna iedereen die hier ooit geplaatst is, kampt met een hechtingsproblematiek. Dat veroorzaakt problemen, niet alleen hier maar ook buiten deze muren.’
‘Als je enkel afwijzing kent en weinig of geen liefde hebt ervaren, dan ga je
elders bevestiging zoeken. We zijn heel ons leven op zoek naar liefde, het paradijs. Niet alleen de gastjes hier maar ook jij en ik. Hoe onveiliger de hechting, hoe vatbaarder voor onveilige invloeden, vooral in relaties. Zo vallen onze meisjes wel vaker ten prooi aan pooiers of dealers.’
Mensen hebben geen tijd meer voor hun kinderen, want er moet gepresteerd worden.
¬ JEUGDTHERAPEUT COLETTE
Zorgnood
‘De meisjes die hier verblijven, zouden beter psychisch geholpen worden, maar in de jeugdpsychiatrie zijn de wachtlijsten nog langer. Begeleiders hebben een pedagogisch diploma, maar zijn niet altijd opgeleid voor de problematieken waar ze dagelijks mee te maken krijgen.’
‘Ik denk dat wij als samenleving mee verantwoordelijk zijn. Mensen hebben geen tijd meer voor hun kinderen, want er moet gepresteerd worden, en om dat te compenseren kopen we onze liefde af met materiële zaken. Dat werkt niet. Ook het beleid schiet tekort. Onze sector wordt bekeken als een kostenpost. Beleidsmakers vergeten dat jongeren onze toekomst bepalen. Ze verdienen ondersteuning en erkenning in hun zoektocht naar volwassenheid en een plek in de samenleving.’
* Colette is een schuilnaam.
WARMSTE WEEK
Vlam
samen met CM
tegen eenzaamheid
Het thema van de Warmste Week, die loopt van 18 tot en met 24 december, is dit jaar ‘Samen vlammen tegen eenzaamheid’. CM lanceert daarom ‘Hoi-spots’ in cafés en restaurants. Dat zijn tafeltjes waarop duidelijk aangegeven staat dat iedereen erbij mag komen zitten, of waar je ook in je eentje mag gaan zitten als je openstaat voor gezelschap. De ‘Hoi-spots’ worden aangeduid met stickers, kaarten op de tafels en affiches. Daarop vind je ook een QR-code: elke keer die gescand wordt, geeft CM 2 euro aan de Warmste Week (met een maximum van 20.000 euro). Hou zeker de CM-kanalen in het oog om te weten waar je terecht kunt.
ARMOEDE
1 kind op de 5 kan zich geen vakantie buitenshuis veroorloven
In donkere dagen dromen al veel mensen van vakantie. Maar in Vlaanderen leeft een op de vijf kinderen in een gezin dat zich geen week vakantie buitenshuis kan veroorloven, blijkt uit cijfers van Statbel. Ondanks de sociale tarieven via Iedereen Verdient Vakantie bij vele attracties en logies, vallen er dus nog altijd veel mensen uit de boot. Het gaat om mensen met een beperkte mobiliteit, zonder gepaste kledij of schoenen, zonder bagage, en angst voor het onbekende.
www.vakantievooriedereen.be
Vacatures
ACV zoekt
• Consulent – Oost-Vlaanderen
• Informatiebeheerder – Schaarbeek
ACV-CSC Metea zoekt
• 2 backoffice medewerkers – Brussel
~ www.hetacv.be/jobs
INSPRINGTHEATER BRENGT MENSEN IN ARMOEDE OP DE PLANKEN
‘Zonder schaamte praten over armoede’
Over (kans)armoede bestaan veel vooroordelen. Maar wat als we in elkaars schoenen zouden staan? Om het thema bespreekbaar te maken, organiseert Avansa Oostende-Westhoek samen met Gezonde Buurt van CM, de Vlaamse Overheid en de gemeenten Ieper, Langemark-Poelkapelle en Zonnebeke een bijzondere theatervoorstelling. Geschreven, gemodereerd en geregisseerd door Lucas Vandenbussche. Haike Maelfeyt, educatief medewerker bij Avansa, en enkele deelnemers vertellen hoe dit project mensen samenbrengt en wat het teweegbrengt.
¬ Tekst Cynthia Bulteel ¬ Foto Haike Maelfeyt
Het peloton van kansen
‘Sommigen fietsen met de wind in de rug, anderen moeten zwoegen op een kapotte fiets met tegenwind. Tussen beide groepen heerst een enorme afstand’, legt Haike uit. ‘Vooroordelen vergroten die kloof alleen maar. Het inspringtheater, een interactieve theatervoorstelling, wil die kloof verkleinen door verhalen uit beide werelden op het toneel te brengen.’
De kracht van echte verhalen
Aan de basis van het theaterstuk liggen verteltafels waar personen in (kans)armoede openhartig hun ervaringen deelden. Jean Philippe, een van de twaalf deelnemers, vertelt: ‘Het was niet makkelijk, maar tijdens de verteltafels voelde ik voor het eerst erkenning. We konden zonder schaamte onze verhalen delen en elkaar ondersteunen.’
De basis voor het inspringtheater wordt tijdens verteltafels gelegd.
Deze avonden waren voor veel deelnemers een hulpmiddel om uit hun sociaal isolement te breken. Deelnemer Leslie vult aan: ‘Het was spannend om de eerste keer te gaan, maar ik voelde al snel herkenning bij de anderen. Het deed deugd om niet alles te hoeven uitleggen. Dat gaf een gevoel van veiligheid.’
Abir, die ook deelnam aan de verteltafels en straks zelf op de planken staat, zegt: ‘De verhalen die we deelden, hebben me geholpen mijn eenzaamheid te doorbreken. En nu wil ik dat verhaal mee naar buiten brengen.’
Wat is inspringtheater?
In het interactieve inspringtheater speelt het publiek een actieve rol. Haike: ‘Er worden korte scènes gespeeld, gebaseerd op echte verhalen van mensen die leven in kansarmoede. Deze scènes stoppen op een spannend moment. Dan vraagt de moderator aan het publiek: Wat zou jij doen?’. Het publiek wordt uitgenodigd om in de schoenen van het personage te stappen en zelf een oplossing aan te dragen. Zo wordt het een avond over communicatie, ongelijkheid en bruggen bouwen.’
De kracht van het theater ligt niet in een groots decor of spectaculaire effecten, maar in de gelijkwaardigheid tussen spelers en publiek. Regisseur Lucas Vandenbussche giet de verhalen van de verteltafels in scènes die universeel herkenbaar zijn. ‘Het is een uitnodiging om niet te oordelen, maar echt te luisteren’, aldus Haike.
Opvoeringen in de Westhoek
Het theaterstuk, dat de naam Open Kaart Spelen kreeg, wordt in april, mei en juni opgevoerd op verschillende locaties in de Westhoek. Dankzij de wisselende input van het publiek wordt elke voorstelling uniek.
Op de hoogte blijven van de voorstellingen? Neem een kijkje op www.avansa-ow.be/projecten/verteltafels-kansarmoede
FOTOZOEKTOCHTEN IN IEPER EN KORTRIJK TONEN BELANG VAN SOCIALE ZEKERHEID
‘Niemand is immuun voor pech’
Eind deze maand wordt de sociale zekerheid 80 jaar. Naar aanleiding van die verjaardag lanceert het ACV in West-Vlaanderen verschillende fotozoektochten. ‘Een leuke manier om iets op te steken en het belang van die sociale zekerheid te zien’, klinkt het bij de vakbond. Een sterke sociale zekerheid blijft broodnodig. ‘Iedereen doet er ooit een beroep op. Als we het systeem verder gaan uithollen, dan dreigen meer mensen in armoede of andere miserie terecht te komen’, zegt Els Corneillie, campagneverantwoordelijke bij ACV West-Vlaanderen.
¬ Tekst en foto’s Jeroen Pollet
‘Alle systemen nodig gehad’
Marcia Vanhoirelbeke (44) is mama van 3 en werkt in het psychiatrisch ziekenhuis Heilig Hart in Ieper: ‘Toen de kinderen klein waren, heb ik alle verlofstelsels gebruikt om de combinatie werk-gezin haalbaar te houden. Met mijn onregelmatige shiften was het ouderschapsverlof en het tijdskrediet niet overbodig. Het handige is dat ik nu weer voltijds kan werken: de studies van de kinderen zijn duur.’
De steun van de sociale zekerheid was dus welkom. Marcia: ‘De toelage vanuit de sociale zekerheid zorgde ervoor dat het loonverlies niet te groot was en de vrije tijd liet me toe de opvang van mijn kinderen te managen. Gelukkig kregen we ook hulp van de grootouders. Nu we langer moeten werken, vraag ik mij af hoe mijn kinderen dat gaan doen als ik moet werken tot mijn 67ste …’
‘Verzekeringen dekken niet alles’
Peter Degand (49) – collega van Marcia – beaamt: ‘Dankzij de sociale zekerheid is er een degelijke ondersteuning bij ziekte: dokters- en ziekenhuiskosten worden voor een groot deel door het systeem gedragen, net als de uitkering van wie langdurig ziek is. Privéverzekeringen dekken niet alles, zeker niet in de psychische zorg.’
‘Ook persoonlijk heb ik de sociale zekerheid al nodig gehad. Een tijd geleden ging ik zelf door een moeilijke periode en ben ik via progressieve tewerkstelling (waarbij je deeltijds werkt na ziekte, red.) kunnen terugkeren. Ervoor verloor ik mijn rechternier en had ik nood aan medische zorgen die ik zonder sociale zekerheid nooit zou kunnen betalen’, zegt Peter.
‘Kan iedereen overkomen’
Stefaan Williams (58), ACV-hoofdafgevaardigde bij Picanol in Ieper, onderschrijft het belang: ‘Economisch draait het momenteel minder. Dat wil zeggen dat er tijdelijk niet zo veel werk is in bepaalde afdelingen. Die mensen zijn regelmatig tijdelijk werkloos. Daardoor hoeft de onderneming niet meteen te ontslaan en behoudt de werknemer een groot deel van zijn inkomen én zijn werk. Dankzij de sociale zekerheid. En dankzij alle werknemers natuurlijk, want we dragen allemaal bij.’
Onlangs ontsloeg Picanol toch 22 mensen. ‘Zonder tijdelijke werkloosheid was dat aantal ongetwijfeld hoger geweest. Maar voor die mensen is het toch een geruststelling dat zij – mochten zij niet onmiddellijk ander werk vinden – recht hebben op een uitkering. Niemand is immuun voor pech, daarom is dit vangnet zo belangrijk’, besluit Stefaan.
West-Vlaanderen Contact.
CM in West-Vlaanderen Contacteer ons via 050 44 05 00, westvlaanderen@cm.be of kijk op www.cm.be/kantoren voor de dienstverlening. ACV in West-Vlaanderen Contacteer ons via www.hetacv.be/stel-je-vraag of 051 23 58 00. Boek een afspraak via www.hetacv.be/afspraak. Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net
FOTOZOEKTOCHTEN
De zoektochten lopen van 21/12/2024 t.e.m. 9/3/2025. Deelnameformulieren kan je in die periode afhalen bij de Dienst voor Toerisme Ieper (Grote Markt 34) en de Tarterie in Kortrijk (Grote Markt 44).
Deelname aan de fotozoektochten is gratis. Elke deelnemer krijgt een attentie en maakt kans op een prijs t.w.v. 100 euro.
~ Meer info: www.hetacv.be/ sz-zoektochten
Belpaire Academie begeleidt jongeren van inspiratie tot actie
Jongeren zitten dikwijls boordevol ideeën en hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel voor de vele maatschappelijke uitdagingen die ze in hun omgeving of de wereld zien. Maar hoe doe je daar ook iets aan? Via een traject van de Antwerpse Belpaire Academie krijgen ze hulp en goede tips om die uitdagingen om te zetten tot een goed doordacht project of actiemodel. Zo vormt de Belpaire Academie hen tot de maatschappelijke leiders van morgen.
¬ Tekst Ann Van de Peer ¬ Foto Maarten De Bouw
Cindy, Faith en Sarah zijn drie geëngageerde jongeren die elkaar leerden kennen tijdens zo’n vormingstraject. Ze hebben ondertussen elk een eigen project in de startblokken staan.
Cindy Ansong is 21 jaar en studeert Agogische Wetenschappen aan de VUB.
‘Ik wist niet goed welk project ik wilde opstarten, maar dankzij het vormingstraject Maatschappelijk Leiderschap kreeg ik inspiratie om te werken rond thema’s die me na aan het hart liggen. Tijdens een bezoek aan het GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen ontstond het idee
om samen met een vriendin de podcast Breaking Barriers te maken. Daarmee willen we bewustzijn creëren over thema’s zoals vrouwengezondheid, genderrollen en de uitdagingen waarmee vrouwen dagelijks geconfronteerd worden. Ons doel is om jongeren te inspireren via open en eerlijke gesprekken, correcte informatie en het bevorderen van empathie en samenwerking. Dit project sluit ook aan bij onze deelname aan het internationale Women2Women-leiderschapsprogramma voor jonge meisjes. ’
Faith Olumobi is 25 jaar en studeerde tijdens haar deelna-
DE WERELD WACHT OP JOUW IDEEËN
Belpaire Academie:
Vormingstraject van 1 jaar, start in februari 2025. Maandelijkse ontmoeting op zaterdag. Beperkte aantal deelnemers (12).
Zonder examens of punten. Alleen de goesting om te groeien.
Geen academisch programma, wel hands on kennis die je nodig hebt om de wereld te verbeteren.
Er mogen geen financiële drempels zijn. De deelnameprijs van 250 euro is bespreekbaar. Je krijgt het bedrag achteraf toch terug als je het traject afrondt. Geïnteresseerden kunnen zich kandidaat stellen via www.belpaireacademie.org
me Toegepaste Psychologie aan hogeschool Thomas More. ‘Community building is altijd mijn passie geweest, en met mijn project Buren aan Tafel breng ik deze passie tot leven.
Andere projecten zijn:
- PEP Medicine van Mohamed Rabhi: betaalbare voorbereidingscursus voor het ingangsexamen geneeskunde
- The Academic Activist van Leen Al Massalma: online platform voor studenten in functie van internationale solidariteit
- Teambuilding bij City Pirates van Samuel De Grefte: inkomsten genereren voor City Pirates combineren met een empowerend project voor kwetsbare jongeren.
- Tegenweer: voor waarachtige journalistiek over Palestina.
Mijn doel is om een plek te creëren waar buurtbewoners samenkomen, niet alleen om relevante thema’s te bespreken, maar ook om een hechte gemeenschap op te bouwen. Het heeft veel tijd en moeite gekost om mijn idee concreet uit te werken. Onlangs organiseerde ik mijn eerste bijeenkomst in samenwerking met Elegast vzw. Tijdens deze sessie met buurtbewoners knutselden we samen en spraken we over het thema eenzaamheid. Soms is dat al genoeg om je welkom en verbonden te voelen.’
‘Een van de sessies bij de Belpaire Academie ging over netwerken. Ik vond dat altijd moeilijk, maar dankzij de tips
die ik er kreeg, weet ik nu dat netwerken ook op een natuurlijke en eenvoudige manier kan.’
Sarah Loos is 24 jaar en studeerde tijdens haar deelname aan de Belpaire Academie Industrieel Ingenieur aan de KULeuven.
‘Tijdens het traject ontmoetten we inspirerende maatschappelijke leiders, die ons inzichten gaven in verschillende vormen van successen, drijfveren, praktische obstakels en hoe ermee om te gaan. Dat waren erg motiverende momenten met mensen die al wel het een en ander gerealiseerd hadden. Dat was heel waardevol maar vooral ook heel herkenbaar toen we met onze eigen projecten aan de slag moesten. Vanaf de start, bij de keuze van het projectidee, tot het concrete stappenplan werden we gesteund door de begeleiders en de andere deelnemers. En zelfs nu nog kunnen we bij elkaar terecht. Mijn project gaat over verpakkingsvrije kampen. Ik ben ondertussen lid geworden van de ploeg ecologie van de Scouts om mijn eerste initiatieven te lanceren. De ervaring die ik hier opdoe, neem ik graag mee om ook andere jeugdkampen te inspireren in de toekomst.’
Nachtzorg Mechelen biedt ’s nachts assistentie aan huis aan
Om mensen langer en met meer comfort in hun eigen huis te laten wonen, bieden verschillende diensten voor gezinszorg (Familiehulp, i-mens, Korian Homecare en Vlotter) in regio Mechelen samen Nachtzorg aan. Het bestaande aanbod wordt nu uitgebreid met nachtassistentie, korte interventies aan huis tijdens de nacht.
Nathalie Dillen is coördinator Nachtzorg voor regio Mechelen bij Vlotter, een van de organisaties die haar schouders onder dit aanbod zet.
‘We merkten een grote vraag naar zorg buiten de reguliere werkuren, maar niet noodzakelijk voor de volledige nacht. Vaak gaat het alleen maar om mensen klaarmaken voor de nacht of ’s nachts even langsgaan om te kijken of alles in orde is. Veel mantelzorgers kunnen dit er ’s nachts moeilijk bijnemen. Door nachtassistentie aan te bieden, vullen we die leemte op en geven we zowel de zorgvrager als de mantelzorger meer gemoedsrust.’
Visie: Wat is dan het verschil tussen nachtzorg en nachtassistentie?
Nathalie – ‘Bij nachtzorg komen onze medewerkers toe om 22 uur en blijven ze bij de cliënt tot 7 uur ’s morgens. De nachtassistentie die we nu aanbieden biedt de mogelijkheid om kortere hulpbeurten te krijgen, meerdere keren per nacht.
Visie: Kan iedereen een beroep doen op nachtassistentie?
Nathalie – ‘De nachtassistentie is nu in een project uitgewerkt in de regio Heistop-den-Berg en Putte, maar we staan klaar om uit te breiden naar de regio Mechelen en Sint-Katelijne-Waver.’
‘Wij zijn bij nachtassistentie terechtgekomen nadat onze vader gestorven is. Hij zorgde mee voor ons ma, maar toen hij wegviel kwam de zorg op onze schouders terecht. Overdag lukte dat, maar ’s nachts was dat een probleem. De mensen die nu bij haar langskomen zijn één voor één pareltjes. Het is voor ons een hele geruststelling.’
¬ EEN TEVREDEN MANTELZORGER
‘De reacties zijn heel positief. Mensen geven aan dat ze zich veiliger voelen en meer vertrouwen hebben nu er hulp beschikbaar is wanneer dat nodig is. Mantelzorgers vertellen ons dat ze beter kunnen slapen omdat ze weten dat iemand anders de nachtelijke zorg overneemt. Die feedback motiveert ons om de dienst verder te optimaliseren.’
info@nachtzorgmechelen.be Tel 015 29 25 75
< de coördinatoren nachtzorg, met links op de foto Nathalie.
> Sarah Loos, Mohamed Rabhi, Leen Al Massalma, Samuel De Grefte
EEN JAAR NA DE OVERSTROMINGEN IN AFFLIGEM
Buren verzamelen zich om wateroverlast tegen te gaan
Wateroverlast is van alle tijden, maar de intensiteit en frequentie nemen de laatste jaren toe door de klimaatverandering. Ook in België merken we dat de gevolgen van hevige regenval steeds groter worden. In Teralfene, deelgemeente van Affligem, werd de waterproblematiek begin januari 2024 persoonlijk voor Kurt Vanderhaeghe, een ingeweken West-Vlaming en initiatiefnemer van het Water Actie Comité Affligem (WAC).
¬ Tekst Tijs De Geyndt ¬ Foto Bart Dewaele
Kurt Vanderhaeghe, een zelfstandig projectleider, stond op een koude ochtend in januari voor een vreemde situatie. Net na nieuwjaar stonden er plots twee paletten zandzakken voor de deur. ‘Een buur kwam aanbellen, maar verder geen informatie of coördinatie’, vertelt Kurt. ‘Het was ieder voor zich.’ Het gebrek aan georganiseerde hulp kwam hard aan, vooral voor kwetsbare bewoners. ‘Een oude alleenstaande dame kon alleen maar toekijken vanachter haar raam. Ik vond dat hartverscheurend.’
De woning van Kurt bevindt zich in een gebied dat tot voor 2023 niet als overstromingsgebied werd geklasseerd. Toch stond er niet veel later 40 centimeter water in de straat. Wat veel mensen niet beseffen, zijn de verregaande gevolgen voor de dagelijkse levensomstandigheden. ‘Het sanitair werd onbruikbaar – geen toiletbezoek of douche mogelijk, en dat drie dagen lang’, legt Kurt uit.
Zelf actie ondernemen
Geconfronteerd met het gebrek aan coördinatie, besloot Kurt in actie te komen. Als projectleider is hij gewend om dingen aan te pakken, dus stuurde hij 80 brieven naar omwonenden. Ongeveer dertig buren reageerden, en zo werd de basis gelegd voor het Water Actie Comité Affligem (WAC), een afkorting als woordspeling voor het West-Vlaamse ‘nat’.
‘Het is niet alleen de regen die Teralfene gevoelig maakt voor overstromingen, er
spelen veel meer factoren mee’, zegt Kurt. Tijdens gesprekken met buren ontdekte hij dat vroeger bijvoorbeeld grachten werden gegraven die nu nauwelijks nog functioneren.
Het rioolnetwerk is ook een factor. Dat komt uit verschillende gemeenten samen onder de straat. Bij hevige regenval gaat de terugslagklep dicht en kan het water niet
weg. Het gevolg? Het water komt via de rioolputten omhoog en in een mum van tijd staat de hele straat onder water.
Op verschillende niveau’s
Er zijn initiatieven op verschillende beleidsniveaus, zoals de ‘t.op Dender’ en het Rivierencontract, waarbij zeven gemeenten betrokken zijn. Helaas bleek Affligem niet aanwezig op de overlegmomenten, daardoor stroomt informatie en initiatief niet door.
Het WAC hield een startvergadering in een lokaal café, waar ook een dertig mensen op afkwamen. Sindsdien zijn er steeds meer bewoners aangesloten, zelfs mensen uit naburige gemeenten. Samen verzamelen ze de problemen, maar ook de mogelijke oplossingen. ‘Er zijn zeker mogelijkheden’, zegt Kurt. Zo werd bijvoorbeeld bij aanleg van de Stationsstraat de
beek rechtgetrokken in een bocht van 90 graden. Bij hoger debiet na grote neerslag kan het water de bocht niet maken en treedt ze uit de oevers. Een ander voorbeeld is dat de tweede fase van de werken, om de doorsteek voor palingen te bevorderen tussen twee beken die overstroming moest verhinderen bij zware regenval, nooit uitgevoerd werd.
Dichter bij elkaar
Kurt heeft in de afgelopen maanden niet alleen veel geleerd over de waterproblematiek, maar ook over zijn buurt en buren. ‘De watersnood heeft ons dichter bij elkaar gebracht’, zegt hij. Het WAC heeft inmiddels een aantal adviezen en voorstellen klaar, en Kurt hoopt dat de gemeente Affligem een luisterend oor heeft voor hun ideeën. ‘We willen graag samenwerken aan oplossingen die echt werken’, besluit Kurt.
Het gedacht van
Burgerpanel.
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
‘Cash geld is niet meer
van
deze tijd. ’
Tom (45)
Tom Van Looy woont in Opwijk en is vormingswerker.
Thea (38)
Thea Van Langenhoven woont in Wommersom, is mama van 3 jongens en trekt sporadisch haar loopschoenen aan.
Luk (75)
Luk Michiels is geïnteresseerd in restauratie van oude documenten en is leesgrootouder.
Noodzaak
‘Digitaal betalen is nu al de belangrijkste betaalvorm in de maatschappij en dat zal in de toekomst enkel maar toenemen. Toch zal er steeds een beperkte behoefte blijven om contant te kunnen betalen. Voor bepaalde doelgroepen en bij noodgevallen blijft contant geld een noodzaak. De grootste ‘onhandigheid’ van contant geld situeert zich vooral bij het zware en onpraktische muntgeld. Mits enige creativiteit kunnen daar alternatieven voor bedacht worden. In Nederland bijvoorbeeld zijn onderzoekers daar reeds volop over aan het nadenken.’
Oldschool
‘Ik heb het geluk om in een echt dorp te wonen waar ik ’s morgens naar de bakker kan gaan om brood te kopen. Cashgeld heb ik zelden op zak, dus ik betaal steeds met de bankkaart. Deze morgen zag ik mijn buurman. Hij betaalde zijn brood met 5 euro. Mijn buur is wat ouder en ik merk dat de oudere generatie graag met cash betaalt. Op zich vind ik cashgeld ook praktisch, gezellig en misschien zelfs bijna oldschool. Maar geef ik het vaak nog sneller uit, dus je betrapt mij zelden met cash in mijn portemonnee.’
Menselijke interactie
‘De interactie tussen mensen wordt meer en meer gestuurd en gemanipuleerd door anonieme algoritmen van het zich uitbreidende computernetwerk. Laten we de restanten van cash-betalingen in ere houden zodat er nog eilandjes van ware intermenselijke interactie overblijven die niet opgeslokt worden door digitalisering.’
HEILIG HARTKERK HASSELT
Buurtbewoners strijden voor herbestemming als wijkontmoetingsplaats
Over zo’n twee weken sluit de Heilig Hartkerk in de tuinwijk in Hasselt haar deuren voor pastorale diensten. De buurtbewoners hopen dat de kerk een nieuwe betekenisvolle bestemming krijgt zodat ze hun huidige activiteiten en ontmoetingsmomenten kunnen blijven organiseren en zelfs uitbreiden.
¬ Tekst Bart Bynens ¬ Foto Mine Dalemans
Het aantal kerkbezoekers is in ons land de voorbije decennia flink teruggelopen. Sommige kerken hebben de deuren moeten sluiten, voor andere lijkt dat lot onvermijdelijk. Maar dat er in een kerkgebouw geen erediensten meer kunnen plaatsvinden, betekent niet dat die gebouwen – doorgaans groot en centraal gelegen – geen zinvolle rol meer kunnen spelen voor een lokale gemeenschap.
De herbestemming van kerken biedt nieuwe kansen om deze gebouwen in te zetten voor sociale en culturele doeleinden. Dat draagt niet alleen bij aan de bescherming van het erfgoed, maar ook aan de versterking van buurten en gemeenschappen. In veel gevallen kunnen deze ruimtes dienst doen als wijkcentra waar buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten of deelnemen in activiteiten. Ze kunnen ook dienen als centrum voor sociale diensten. Zo wordt steun en hulp kortbij en laagdrempelig.
Onwetendheid
Dat zou ook in Hasselt het geval kunnen zijn. Eerder dit jaar werd een nieuw kerkenbeleidsplan goedgekeurd, waarbij de Heilig Hartkerk één van de vier kerken is die een herbestemming krijgt. Wat er precies mee gebeurt, is nog onduidelijk. Ook de buurtbewoners en verenigingen die nu gebruik maken van de Heilig Hartkerk verkeren in onwetendheid. Ze krijgen van geen enkele betrokken partij een duidelijk antwoord.
Maar het ziet er niet rooskleurig uit voor de buurtactiviteiten. Ook de maandelijkse voedselverdeling van de lokale Vincentiusvereniging en de activiteiten van het repaircafé zullen op basis van de huidige situatie hun onderdak kwijt zijn vanaf 1 januari 2025.
Geen alternatieven
Karel Bollen en Seppe Vanhex zijn buurtbewoners en actief in de buurtwerkgroep.
Karel reageert: ‘In het centrum van de Heilig Hartwijk zijn er geen alternatieve locaties. In afwachting van een definitieve oplossing voor de herbestemming lijkt het ons aangewezen om de huidige buurtwerking verder te ondersteunen en gebruik te laten maken van de kerk in plaats van te kiezen voor leegstand en verval.’
Seppe vult aan: ‘De voorbije jaren hebben we in onze werkgroep al veel nagedacht, de buurt bevraagd en diverse partners betrokken. We willen nu gehoord worden in de verdere stappen naar herbestemming.’
Pelt en Ham
Dat de herbestemming van een kerk naar een plek voor verenigingen en bewoners uit de buurt echt werkt, is in onze regio al bewezen. Een recent Limburgs voorbeeld
v.l.n.r. Carien Neven (Beweging.net), Karel Bollen en Seppe Vanhex (buurtwerkgroep) ijveren voor een nieuwe, sociale invulling van de Heilig Hartkerk.
is het leegstaande kerkgebouw van Grote Heide in Pelt. Dat wordt in 2025 omgevormd tot een nieuw ontmoetingscentrum, na een gedragen participatietraject met inwoners, verenigingen en de school. Naast ontmoeting en lokale activiteiten is in dit project ook aandacht voor podiumvoorstellingen, horeca, kinderopvang en schoolactiviteiten.
De vroegere kerk van Genebos heeft al jaren een andere invulling. Nadat vorig jaar Fietsbasis vertrok, is het nu een ‘deelkasteel’ geworden. De lokale Fietsbieb en een naaiatelier hebben er al hun intrek genomen, maar dit wordt in de toekomst nog uitgebreid met nieuwe deelprojecten en als ontmoetingsplaats voor de buurt.
Vlammen tegen eenzaamheid
Beweging.net Limburg ondersteunt alvast de buurtwerking in de Hasseltse Heilig Hartwijk in hun wens om de kerk als centrale ontmoetingsplek te blijven gebruiken. Carien Neven, provinciaal directeur: ‘Een nieuwe lokale invulling maakt de hele wijk aantrekkelijker voor bewoners en bezoekers. Dat kan leiden tot een toename van lokale initiatieven en zelfs ondernemerschap. Het creëren van een levendige en functionele ruimte in de buurt trekt vaak andere positieve ontwikkelingen aan.’
Beweging.net Limburg steekt de buurt alvast een hart onder de riem. ‘We organiseren volgende week samen een kerstdrink in de kerk. Zo steunen we ook de actie voor de Warmste Week van de buurtbewoners, met dit jaar als thema ‘Samen vlammen tegen eenzaamheid’. Een levendige buurt die beschikt over een goede accommodatie in de onmiddellijke nabijheid helpt mee in de strijd tegen eenzaamheid.’
Burgerpanel.
gedacht van Limburg
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN
OVER EEN NETELIGE KWESTIE
¬ Tekst Bart Bynens
DE STELLING
Er wordt te veel geld gespendeerd tijdens de feestdagen.
Bahattin (52) is islamleerkracht en zeer actief in het verenigingsleven
Livia (42) woont in Sint-Truiden en is office manager in de zorgsector.
Wim (46) is hoofdafgevaardigde bij ZF Wind Power in Lommel.
‘De feestdagen eerder een last dan een feest’
Er wordt te veel druk gelegd op het perfecte kerstfeest. Het huis moet er feestelijk uitzien, de tafel moet rijk gevuld zijn, en de cadeaus moeten origineel en indrukwekkend zijn. Sociale media versterken dit gevoel. Men spendeert meer tijd, energie en geld dan eigenlijk nodig is, wat de feestdagen voor sommigen eerder een last dan een feest maakt. Maar ligt de charme van Kerstmis niet juist in kleine gebaren, zoals simpelweg tijd doorbrengen met geliefden, verbondenheid en dankbaarheid? Ik stel mij de vraag wat Jezus, wiens geboorte uiteindelijk dé reden is van Kerstmis, zou denken van deze commercialisering.
‘Liefde en warmte, dat zijn de onbetaalbare cadeaus’
Tijdens de feestdagen geven mensen veel geld uit, maar vergeten ze vaak waar het echt om draait: het geluk van samen te kunnen zijn. Dure cadeaus en uitgebreide maaltijden zijn leuk, maar ze voegen niets van waarde toe. Als ouder van een overleden kind besef ik des te meer wat we moeten koesteren. Ons verlies staat altijd centraal, de waarde van materiële cadeaus vervaagt voor ons. Het draait om liefde en warmte, de echte cadeaus die onbetaalbaar zijn.
‘Af en toe mogen we ons eens laten gaan’
Voor mij persoonlijk zijn al die cadeautjes echt niet nodig en het eten mag misschien wel wat minder uitgebreid. Het belangrijkste aan deze dagen vind ik de fijne sfeer en de tijd die je doorbrengt met familie die je soms al een tijdje niet meer gezien hebt. In onze bourgondische cultuur gaan deze gelegenheden nu éénmaal hand in hand met lekker eten en drinken. Soms meer dan dat goed voor ons is. Maar, het hoort er bij. Daarbij, af en toe mogen we ons wel eens wat laten gaan.
REIZIGERSPETITIE VOOR BEHOUD RECHTSTREEKSE TREINVERBINDING
Liever niet geknipt en stipt
Door het nieuwe vervoersplan worden de rechtstreekse IC-treinen tussen het Waasland en Brussel binnenkort geknipt in Dendermonde. Veel pendelaars vrezen de gevolgen van die beslissing. Een delegatie van het ACV trok met enkele treinreizigers naar de hoofdzetel van de NMBS in Brussel om een petitie te overhandigen. Er kan voor eind 2025 niets veranderen, maar toch is er hoop.
¬ Tekst: Jan Maertens ¬ Foto Katrien De Cock
Door het nieuwe vervoersplan van de NMBS zullen de IC-treinen tussen het Waasland en Brussel vanaf midden december geknipt worden in Dendermonde. Daardoor zullen de stations in Sint-Niklaas, Belsele en Sinaai, Lokeren en Zele geen rechtstreekse verbinding meer met Brussel hebben en zullen reizigers moeten overstappen in Dendermonde. Een ACV-delegatie trok samen met drie gedupeerde treinreizigers naar Brussel om een petitie te overhandigen aan de NMBS.
‘Onze petitie voor het behoud van een rechtstreekse verbinding werd op korte
tijd 2 535 keer onderschreven’, zegt Özgür Yurdaer van het ACV. ‘Sommige treinreizigers gaven bij het ondertekenen van de petitie hun verhaal mee. We hebben twaalf gedetailleerde ervaringen van treinreizigers, die door hun werk niet meekonden, overgemaakt aan de NMBS. In die verhalen en opmerkingen doen ze vooral hun beklag over de stiptheid. De vrees bestaat dat ze door de knip in Dendermonde hun trein naar Brussel zullen missen. Met als gevolg: te laat op het werk of op school.’
Vanuit het Waasland zijn er alternatieven, maar altijd met een overstap. ‘De
trein via Berchem zit overvol in de spits. Bovendien is de gemiddelde reistijd vanuit het Waasland naar Brussel beduidend langer dan vanuit andere plekken. De Wase pendelaar naar Brussel heeft dus zeker recht van spreken dat de NMBS aan zijn gebruikscomfort raakt’, klinkt het.
De NMBS verduidelijkte tijdens het gesprek dat de knip in Dendermonde een test is van een knooppuntsysteem dat ze voor het landelijke sporennet willen invoeren.
‘Verder vernamen we dat ze het vervoersplan met de voorziene knip niet op korte termijn kunnen wijzigen. Ze maakten de duidelijke belofte dat ze deze knip in maart 2025 zullen evalueren om dan aanpassingen mogelijk te maken tegen december volgend jaar. Ons voorstel om de trein in de ochtend- en avondspits rechtstreeks te laten rijden werd goed onthaald. Ze willen dit ook in overweging nemen bij de evaluatie. Positief is
< Een ACV-delegatie trok met een petitie en drie gedupeerde reizigers naar de NMBS in Brussel voor een gesprek.
Burgerpanel.
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN
OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
Het openbaar vervoer is aantrekkelijk genoeg om mensen uit de auto te houden
dat er nu de hele dag twee treinen per uur rijden tussen Sint-Niklaas en Dendermonde. Dus in totaal vier treinen op deze lijn waar vroeger maar twee treinen per uur reden.’
‘Het is voor de Wase pendelaars naar Brussel belangrijk om grondig op te volgen hoe vlot de overstap in de Dendermonde verloopt. We hopen dat we kunnen rekenen op de lokale besturen en meer bepaald op de nieuwe schepenen van mobiliteit moest het nodig zijn om mee aan de alarmbel te trekken. In aanloop naar de evaluatie doen we een oproep aan de reizigers om hun ervaringen met de knip aan ons door te mailen. Zowel positieve als negatieve zijn welkom,’ besluit Yurdaer.
~ Reiservaringen op het nieuwe, geknipte traject zijn welkom bij: ictreinwaas@ gmail.com
POLITIEK DRAAGVLAK
En hoe zit het met de politieke steun voor de actie?
Hans Knop, burgemeester van Zele en voorzitter van het burgemeestersoverleg referentieregio Dender is heel duidelijk: ‘De rechtstreekse verbinding werd in het regiovervoersplan Waasland opgenomen als een essentiële pijler voor duurzame mobiliteit. De NMBS zat mee aan tafel toen dit plan vorm kreeg maar deelde al enkele maanden later zonder enige vorm van overleg mee dat ze de verbinding toch zou knippen in Dendermonde. Tussenkomsten van parlementsleden uit de streek, over de partijgrenzen heen, haalden niets uit en op een gezamenlijke brief van de burgemeesters met specifieke vragen kwam een nietszeggend antwoord. Ook de intercommunales DDS, Interwaas en Solva ondersteunden de vragen. We kunnen alleen maar hopen dat de NMBS zich nu een meer betrouwbare partner toont.’
Ara (29)
Ara Pauwels (die/hun) is ouder, hobbykok en langdurig arbeidsongeschikt.
Rita (65)
Rita De Vis is maatschappelijk geëngageerd met een grote betrokkenheid op mensen in armoede.
Mert (23)
Mert Ali Topkaya is student maatschappelijk werk
Te weinig aanbod op het platteland
Neen, ik vind het openbaar vervoer niet aantrekkelijk genoeg, al kan dat genuanceerd worden. In en tussen de grootsteden is er voldoende aanbod, maar eenmaal je naar het platteland gaat is er soms weinig openbaar vervoer. Een tekort aan comfort en overbezetting tijdens de spitsuren zorgen ook voor minder aangename verplaatsingen. Mensen kiezen dan makkelijk voor het comfort van de eigen wagen. Zelf woon ik in een stad en heb ik geen auto. Ik verkies de fiets boven bus of tram. De trein gebruik ik wel voor grotere verplaatsingen.
Voor iedereen toegankelijk
Voor verplaatsingen naar de grote steden neem ik steevast de trein, als alternatief voor parkeer- en fileproblemen. Jammer genoeg laat de stiptheid vaak de wensen over waardoor ik met stress vertrek. Ik ben ook bezorgd over het afbouwen van de loketfunctie. Voor heel wat mensen lukt het niet om een ticket online te kopen. Digitalisering sluit uit. Het beleid houdt te weinig rekening met de bereikbaarheid van de haltes. Er zijn mensen die geen wagen hebben en voor wie de nabijheid van bus of trein van groot belang is om te gaan werken of kinderen naar de opvang te brengen. Nochtans is mobiliteit een hefboom voor participatie aan de samenleving.
Goedkopere tickets
Ik vind dat de overheid meer moet doen om de kwaliteit van het openbaar vervoer te waarborgen. Voor de prijs die gebruikers betalen, mag je meer stiptheid en comfort verwachten. Van een beleid dat gericht is op duurzaamheid en groei voor ogen heeft, zou je verwachten dat een ticket goedkoper wordt. In de werkelijkheid blijven de prijzen alleen maar stijgen. Ik heb ook geen behoefte aan extra faciliteiten (zoals wifi, snacks of drank). Dat vind ik onnodig en ligt niet in lijn met wat openbaar vervoer zou moeten zijn: een betaalbare en toegankelijke basisdienst.
Presentator en acteur
Joris Hessels
Kwetsbaar
‘Ik krijg vaak de vraag waarom mensen die ik interview, zich zo snel op hun gemak voelen en zich zo kwetsbaar durven op te stellen. Dat komt omdat ik zelf ook veel blootgeef. Met de gasten in mijn programma’s deel ik de twijfel of we onze plek wel waard zijn. Ik maak er geen geheim van dat ik een therapeut spreek en in relatietherapie ging. Maar de wereld rondom mij reageert vaak hard of onoprecht, wat het soms moeilijk maakt om zo open te blijven.’
Vader
‘Vader worden is het mooiste en het moeilijkste wat mij is overkomen. Ik wil er graag een boek over schrijven, want in vergelijking met het moederschap bestaat er heel weinig over. Niemand lijkt te weten hoe het moet. Hoe harder ik zelf probeer om niet zoals mijn eigen vader te worden, hoe meer ik op hem lijk. Dat is best confronterend. Ik voel tegelijk ook een wens om dichter te komen bij mijn vader en ‘het grote gesprek’ te voeren, maar hoe begin je daar eigenlijk aan?’
‘Ik heb moeten leren om mijn grenzen te bewaken en nee zeggen. Eigenlijk kan ik dat nog steeds niet goed, maar het helpt om een manager te hebben. Liefst sta ik altijd voor iedereen klaar en word ik peter van elk goed doel, maar dat gaat niet. Na het eerste seizoen van Radio Gaga en De Weekenden ben ik ook gecrasht daardoor. Uiteindelijk blijft het een job, al is die grens soms vaag.’ gevat in 5 woorden
Dankbaar
‘Hoelang gaan ze mij nog willen? Word ik niet stilaan een wollige, oude witte man in een sector die steeds op zoek is naar nieuw jong talent? Ik ben heel dankbaar voor alles wat ik de laatste tien jaar heb mogen doen in de media, dus ik teken meteen bij als ik de kans krijg. Anderzijds zou ik ook graag meer tijd maken voor mijn eerste liefde: het theater.’
Grenzen
Enthousiast
‘Ik ben van nature enthousiast. Thuis heb ik ook leren geloven in de kracht van positiviteit. Als je mensen aanspreekt op wat ze wel kunnen, in plaats van wat ze niet meer kunnen en je geeft ze verantwoordelijkheid, dan is er zoveel meer mogelijk.’