Zeven personen en hun keuze in WO II

Mensen enthousiast maken voor lezen: belangrijke bibliothecaristaak. Wim Keizer vertelt ter inspiratie waar hij al lezend door getroffen werd.

‘En de Joden, zij zullen het zwaarst worden getroffen. Deze tweemaal honderdduizend Joodse Oostenrijkers zijn gedoemd collectief het worgingsproces te ondergaan, dat op de Joodse Duitsers sedert vijf jaren wordt toegepast. Een stortvloed van wee en rampspoed zal over hen worden uitgestort. En nergens zullen zij een toevluchtsoord vinden. Alle grenzen zijn voor hen gesloten. Geen ontkomen is er voor hen. Behalve door de dood, die velen hunner zich dan ook reeds zelf hebben gegeven.’ Citaat van vakbondsbestuurder en politicus Henri Polak (1868-1943) uit maart 1938, vlak na de ‘Anschluss’ van Oostenrijk bij Nazi-Duitsland. Dit citaat staat in het boek Het dorp, de oorlog, de mensen van Ineke Hilhorst en Teun Koetsier, uitgegeven door de Historische Kring Laren (HKL) in samenwerking met Uitgeverij Van Wijland. Het boek gaat over zeven personen die in Laren (NH) gewoond hebben en die, zoals iedereen, in WO II moesten kiezen hoe ze zich wilden gedragen: de bezetting toejuichen, de bezetters bestrijden of lijdzaam toezien. De lijstjes met ‘troostboeken’, boeken om te lezen in onzekere tijden, vliegen mij via alle soorten media om de oren. Maar niets troost zo goed als te beseffen dat het veel erger kan. En erger is oorlog, zoals de Tweede Wereldoorlog. Ik heb voor Het dorp, de oorlog, de mensen, dat 24 april 2020 verschijnt, het correctiewerk gedaan. Al lezend raakte ik onder de indruk. Het boek bevat een boeiende beschrijving van mensen, hun keuzes en de gevolgen van die keuzes. Ineke Hilhorst is documentairemaker, schrijfster, interior designer en cultuurproducent. Haar man Teun Koetsier is historicus en filosoof van de wiskunde. Hij is tevens secretaris van de HKL. Het dorp Laren (in 1940-1945) is de verbindende schakel tussen de zeven hoofdpersonen, maar de gebeurtenissen spelen zich af op verschillende plekken. Het boek is van nationaal belang. BN’er Henri Polak (voorzitter Diamantbewerkersbond, Tweede en Eerste Kamerlid) waarschuwt al in de jaren dertig tegen het nazisme. De politicus Obbondus Sikkens, enige tijd wethouder in Laren en daarna burgemeester van Oegstgeest, kiest voor de NSB. De van oorsprong Canadese Mona Parsons gaat in het verzet en helpt twee in de Achterhoek met hun bommenwerper neergestorte Engelse vliegers. Lizzy

Breman, vrouw van de schilder Co Breman, legt oecumenische verbindingen. Onderwijzeres en fotografe Ria van Dijk waagt zich in Limburg in het hol van de NSB-leeuw bij graaf Max de Marchant et d’Ansembourg. Wiskundige professor Roland Weitzenböck (hoogleraar aan de UvA; geboren in

Oostenrijk en genaturaliseerd tot Nederlander) kiest de Duitse kant. De naar Nederland gevluchte Duitser Albert Schlösser ontpopt zich juist als verzetsheld. TEKST: WIM KEIZER

Ineke Hilhorst & Teun Koetsier, Het dorp, de oorlog, de mensen, Laren, HKL i.s.m. Uitgeverij Van Wijland, 2020.