Volop in beweging
Bibliotheek Noordwest Veluwe Uitvoeringsprogramma 2016
Inhoud Inleiding
7
• Social return on investment
9
• Het budget
15
Leesplezier en leesbevordering
19
• 2.1. Leesplezier
21
• 2.2. Leesbevordering
27
Taalvaardigheid
37
Informatievaardigheid
49
Overige activiteiten
55
Monitoring en evaluatie
61
5
6
Inleiding De Bibliotheek Noordwest Veluwe voert
Digitale innovatie, samenwerking en onder
haar werkzaamheden uit in opdracht van de
nemerschap zijn de centrale thema’s. Voorts
gemeenten Ermelo, Harderwijk, Nunspeet en
is aangegeven dat het bij de subsidiëring van
Putten. De bibliotheek heeft vestigingen in al
de bibliotheek niet langer uitsluitend gaat
deze gemeenten. Daarnaast heeft de gemeente
om kengetallen zoals ledentallen en aantal
Nunspeet een tweede vestiging in Elspeet; is er
uitleningen, maar dat het moet gaan om
in de wijk Drielanden in Harderwijk een ser
de bijdrage die de bibliotheek levert aan de
vicepunt voor volwassenen ingericht en wordt
gemeentelijke doelen in het sociaal domein
er ook in Speuld in de gemeente Ermelo een
en dat het moet gaan om de resultaten die
dergelijk servicepunt gerealiseerd.
zij op dit terrein boekt. De gemeenten zien de bibliotheek als een maatschappelijk onder
De vier gemeenten die gezamenlijk de biblio
nemer met een eigen taak en verantwoor
theek subsidiëren hebben onder begeleiding
delijkheid.
van een tweetal adviesbureaus een traject gevolgd waarin zij de opdracht aan de biblio
In ons beleidsplan (‘Volop in beweging’,
theek opnieuw hebben geformuleerd. In het
strategisch beleidsplan 2016 – 2019) hebben
beleidskader voor 2016 dat de gemeenten
wij onze doelen voor de komende vier jaar
gedurende dit traject samen met de biblio
geformuleerd. Onze koers naar 2019 ligt in
theek hebben opgesteld (‘Opdrachtformu
onze visie en missie besloten. Onze deskun
lering bibliotheekwerk 2016 – 2019 gemeen
digheid ligt op het terrein van lezen, leren
ten Ermelo, Harderwijk, Nunspeet en Putten’
en informeren. Onze activiteiten zijn in drie
2015) is aangegeven dat de gemeentelijke
programmalijnen uitgewerkt: het stimuleren
subsidie bestemd is voor de bestrijding van
van leesplezier, het bevorderen van taalvaar
laaggeletterdheid, voor de bevordering van
digheid en het bevorderen van informatie
mediawijsheid en voor leesbevordering.
vaardigheid. >>
7
8
Ons werk richt zich op het voorkomen en
bij het schrijven van ons beleidsplan hebben
bestrijden van achterstanden op dit gebied.
wij het ook gebruikt bij het maken van dit
Dit doen wij zowel curatief als preventief en
uitvoeringsprogramma. In dit uitvoerings
daarbij kiezen wij voor een sluitende aanpak.
programma werken we de gemeentelijke
Wij bedoelen daarmee dat de bibliotheek er
beleidsdoelen uit in concrete, meet- en toets
altijd is, overal, en voor iedereen. De biblio
bare activiteiten (prestaties) en benoemen
theek is er dus voor alle leeftijdsgroepen,
we de resultaten die we met onze activiteiten
voor alle doelgroepen, de bibliotheek heeft
denken te bereiken.
een goede geografische spreiding in het hele werkgebied en de beschikbare informatie is
Social Return on Investment.
altijd toegankelijk. Tot slot bedoelen we ermee
Sinds de herziening van het subsidiebeleid
dat de bibliotheek alle functies van het biblio
werken de gemeenten Ermelo, Harderwijk,
theekwerk uitvoert.
Nunspeet en Putten met behulp van het zoge naamde SROI-model aan het bereiken van hun beleidsdoelstellingen. SROI staat voor Social Return on Investment. Het is een methodiek waarmee het maatschappelijk effect van met subsidies gefinancierde activiteiten wordt ge meten en beoordeeld. De subsidiemethodiek die aan het SROI-model is verbonden gaat ervan uit dat een subsidie niet wordt verleend
Het beleidskader van de gemeenten is in onze
voor de uitvoering van een activiteit, maar dat
optiek een groei- en ontwikkelingsmodel.
deze wordt verleend vanwege het resultaat
Samen met de gemeenten werken we aan
dat met deze activiteit behaald wordt. >>
het uitbreiden en verbeteren ervan. Behalve
9
10
In de subsidienota van de gemeente Nunspeet
De mogelijkheden bestaan er o.a. dat de
en lezen van boeken en wat het bijdraagt
is het begrippenkader van het model uitgelegd:
gesubsidieerde instelling, in dit geval de
aan het ontstaan of aan de toename van een
1) Een maatschappelijk effect is de door de
bibliotheek, haar eigen weg mag kiezen in
leescultuur. Het gaat dus om het meten van
gemeente gewenste verandering in de maat
de wijze waarop zij denkt de gewenste maat
het maatschappelijk rendement van biblio
schappelijke omgeving of bij de beoogde
schappelijke effecten te behalen en bij te
theekwerk.
doelgroep. In de regel zijn maatschappelijke
dragen aan de beleidsdoelstellingen van de
effecten niet door één actor te bereiken; er
subsidiërende overheid. Het geeft ruimte aan
Daarnaast impliceert het centraal stellen van
zijn ook factoren die meespelen waar een ge
ondernemerschap.
het maatschappelijk rendement van over
meente zelf geen invloed op kan uitoefenen;
heidsuitgaven integrale beleidsvoering door
2) Een beleidsdoelstelling is “een beleidsvoor
die overheid. Alleen in gezamenlijkheid zijn
nemen dat wordt beschreven op het niveau
gemeentelijke beleidsdoelstellingen door
van concrete doelstellingen binnen een ge
gesubsidieerde organisaties te realiseren. Dit
definieerde tijdshorizon” (p.7 Subsidienota
vereist afstemming en coördinatie van beleid
Nunspeet). In de definitie van de gemeente
en van activiteiten.
Nunspeet zijn er vaak meerdere partijen no dig om een beleidsdoelstelling te realiseren;
Tegelijkertijd zijn er ook beperkingen aan het
3) Een resultaat is een aanwijsbare verande
werken met dit model verbonden. Omdat er
ring die een dienst of product bij een
De mogelijkheden bestaan er ook uit dat de
meerdere actoren bijdragen aan de gewenste
afnemer teweegbrengt en die daarmee
subsidie die de bibliotheek van de gemeen
maatschappelijke veranderingen, is het alleen
bijdraagt aan de beleidsdoelstelling;
ten voor het bibliotheekwerk ontvangt niet
mogelijk om aan de hand van aannames over
uitsluitend wordt beoordeeld op ‘output’,
de specifieke bijdrage van die verschillende
zoals het aantal uitleningen, maar vooral ook
actoren ook iets over die bijdrage te zeggen.
op wat het lenen en lezen van boeken teweeg
Het gaat dus om een verondersteld verband
Sturing door gemeenten aan de hand van dit
brengt bij de lezer, wat het bijdraagt aan het
dat er zou bestaan tussen interventie en uit
model heeft mogelijkheden en beperkingen.
leesplezier dat mensen krijgen door het lenen
komst. >>
4) Een prestatie tenslotte is een product of dienst.
11
12
Het gaat om het meten en beoordelen van
regionaal netwerk bijvoorbeeld wel als resul
kwalitatieve waarden met behulp van kwanti
taat van beleid te benoemen? In onze optiek
tatieve prestaties. In de notitie van Acta werd
is de daling van het aantal laaggeletterden
in dit verband gesproken over het verschil tus
het na te streven resultaat van beleid en is het
sen het ‘tellen’ en het ‘vertellen’. De gemeen
formeren van een netwerk één van de instru
ten hebben aangegeven dat de beoordeling
menten die je daartoe kunt inzetten.
van het werk van de bibliotheek nu juist niet langer alleen maar aan de hand van kwan
Vaak ook hebben activiteiten een meerledig
tificeerbare prestaties, zoals het aantal uit
doel. Wij werven en scholen bijvoorbeeld
leningen, zal plaatsvinden, maar dat het juist
vrijwilligers die als taalcoach aan de slag gaan
om die toegevoegde maatschappelijke waarde
vanuit de gedachte dat wij hiermee het aan
van het bibliotheekwerk moet gaan; wat de
tal laaggeletterden in ons werkgebied naar
invloed van die uitleningen is. En die invloed
beneden kunnen krijgen. Tegelijkertijd willen
is niet ‘telbaar’, maar alleen ‘vertelbaar’.
wij graag met vrijwilligers werken, omdat het betrekken van bewoners bij onze activiteiten
Een laatste kanttekening die we willen maken
bijdraagt aan de binding tussen bibliotheek
bij het werken met dit model is de verschil
en dorp of buurt.
lende betekenissen die we tegenkomen bij de aanduiding van wat een product of dienst,
De vraag die in de beoordeling van de subsidi
of een activiteit, een prestatie, een indicator,
ëring van de bibliotheek aan de orde is, is hoe
of een resultaat van beleid is. Beleidsmakers
het gewenste effect door de subsidiegevers
gebruiken de begrippen in verschillende
gemeten gaat worden en hoe de bijdrage van
betekenis en in de praktijk laat het verschil
de bibliotheek hierin beoordeeld wordt. >>
zich niet altijd duiden. Is in de bestrijding van laaggeletterdheid het formeren van een
13
14
In dit uitvoeringsprogramma benoemen wij
De gemeenten nodigen de bibliotheek uit
de producten en diensten van de bibliotheek
om haar bijdrage in het sociaal domein te
die bij deze beoordeling behulpzaam kunnen
leveren. Wij nemen die uitdaging graag aan.
zijn zo meet- en toetsbaar mogelijk.
Het voorliggende uitvoeringsprogramma is een regionaal programma; het wordt in alle gemeenten uitgevoerd. In het samenstellen van ons aanbod van producten en diensten in 2016 zijn we uitgegaan van het huidige voor het bibliotheekwerk beschikbare budget. Jaarlijks passen we het uitvoeringsprogramma aan in overleg met de gezamenlijke subsidie gevers. Alle vier gemeenten bieden wij een
Het budget.
pakket aan producten en diensten waar
Bibliotheken voeren hun werkzaamheden uit
mee wij onze bijdrage aan de gemeentelijke
in een ‘krimpende markt’. Overheidsbijdragen
beleidsdoelen leveren.
voor bibliotheekwerk staan onder druk. Hoewel de Bibliotheek Noordwest Veluwe er
Aan de hand van een productenboek maken
(nog) niet mee te maken heeft, laten lande
wij daarnaast per gemeente subsidieafspraken.
lijke cijfers zien dat er jaarlijks minder boeken
Dit uitvoeringsprogramma vervangt het jaar
worden uitgeleend en dat het aantal mensen
plan dat wij tot nu toe jaarlijks samenstelden.
dat lid is van een bibliotheek daalt. Het is dus
De programmaboekjes die wij twee keer per
aan de bibliotheek om haar bestaansrecht
jaar voor onze leden en bezoekers uitbrengen
opnieuw te bewijzen.
blijven wij maken en verspreiden.>>
15
16
Een andere inzet van mensen en middelen,
wij kunnen werken, hoe groter het maat
zoals de gemeenten die van ons vragen,
schappelijk rendement zal zijn; hoe groter het
brengt ons in ‘de subsidiespagaat’ zoals je dat
aantal jeugdigen en volwassenen zal zijn dat
zou kunnen noemen. Aan de ene kant wordt
plezier in lezen heeft en taal- en informatie
door onze subsidiegevers van ons gevraagd
vaardig is.
om méér eigen inkomsten te genereren en
•
méér nog dan tot nu toe als maatschappelijk ondernemer, dus zakelijk en kostenbewust te werk te gaan. Tegelijkertijd wordt er van ons verwacht dat wij ons inspannen om nieuwe doelgroepen te bereiken en nieuwe activiteiten te ontwikkelen voor deze nieuwe doelgroepen. Naast de ontwikkelingskosten die nieuwe activiteiten per definitie met zich meebrengen, zullen deze nieuwe activiteiten niet kostendekkend georganiseerd kunnen worden, omdat ze kleinschalig zijn en tijd- en arbeidsintensief. De subsidiespagaat bestaat eruit dat hoe succesvoller onze nieuwe activiteiten zullen zijn; hoe meer nieuwe deelnemers wij voor onze activiteiten weten te bereiken, hoe hoger onze uitgaven zullen zijn. Omgekeerd bete kent dit dat hoe hoger het budget is waarmee
17
18
Leesplezier en leesbevordering De openbare bibliotheek is onafhankelijk,
‘maatschappelijke effect’ genoemd van deze
en ontplooiing, van leefbaarheid en gemeen
betrouwbaar, toegankelijk, pluriform en
gezamenlijke inspanningen. Er zijn drie maat
schapszin. In schema ziet dit er als volgt uit:
authentiek. In de bibliotheek kan iedereen in
schappelijke effecten benoemd waaraan de
alle vrijheid alle mogelijke informatie en ken
bibliotheek haar bijdrage kan leveren.
Beleidsdoelstellingen.
nis vinden. De bibliotheek is dé deskundige
De bibliotheek levert een bijdrage aan partici
op het terrein van lezen, leren en informeren
patie door:
en schept daarmee de voorwaarden voor
1.1 Het signaleren en tegengaan van laag
volwaardige deelname in de samenleving van
geletterdheid en;
jeugdigen en volwassenen. Taal- en informa
1.2 Het bevorderen van informatievaardigheid.
tievaardigheid zijn namelijk cruciaal in onze kennissamenleving. De bibliotheek levert een
Maatschappelijk effect.
De bibliotheek levert een bijdrage aan indivi
bijdrage aan het voorkomen en bestrijden
1 Alle inwoners kunnen participeren in de
duele ontplooiing en ontwikkeling door:
van achterstanden op dit terrein. Daarnaast is de bibliotheek de enige voorziening die de doorgaande lees- en leerlijn in zicht heeft en bewaakt. Als enige maatschappelijke organi
lokale samenleving; 2 Alle inwoners kunnen zich ontwikkelen en ontplooien; 3 Alle inwoners leveren een bijdrage aan de
satie bedienen wij alle leeftijdsgroepen van
leefbaarheid en sociale cohesie in de lokale
nul tot honderd jaar. Voor die maatschappe
samenleving.
lijke bijdrage ontvangen wij een subsidie van
2.1 Het bieden van laagdrempelige en objec tieve toegang tot (digitale) informatie; 2.2 Leesbevordering; 2.3 Het bevorderen van leesplezier. De bibliotheek levert een bijdrage aan leef baarheid en sociale cohesie door:
de vier gemeenten. Samen met andere organi
In het beleidskader zijn deze maatschappelijke
3.1 Het bevorderen van ontmoeting en debat;
saties zorgt de bibliotheek ervoor dat alle in
effecten in concrete beleidsdoelstellingen uit
3.2 Het bevorderen van vrijwillige inzet in de
woners zich kunnen ontplooien, participeren
gewerkt. Door te werken aan deze doelen levert
en zich willen inzetten voor de gemeenschap
de bibliotheek een bijdrage aan het bereiken
waarin ze leven. In het door Stade geformu
van de hierboven benoemde gewenste situa
leerde beleidskader wordt dit het gewenste
tie van volwaardige deelname, ontwikkeling
19
lokale samenleving; 3.3 Inwoners in contact te brengen met kunst en cultuur. >>
20
Naast het benoemen van de gewenste maat
ontwikkelen. Om die reden moeten wij aan de
schappelijke veranderingen en de daarbij
lees- en informatiebehoefte van die mensen
behorende beleidsdoelstellingen benoemen
tegemoet komen.
wij de resultaten van dit beleid. Deze resul taten willen wij bereiken met de activiteiten die wij organiseren. Het meet- en toetsbaar beschrijven van onze activiteiten noemen wij prestaties. Het werk van de bibliotheek is in te delen in een drietal programmalijnen. Onze activiteiten richten zich op: De maatschappelijke bijdrage die wij willen 1) Het stimuleren van leesplezier;
leveren is door het stimuleren van leesplezier
2) Het bevorderen van taalvaardigheid en
en het bevorderen van lezen en de leescultuur
3) Het bevorderen van informatievaardigheid.
bij te dragen aan de individuele ontplooiing en ontwikkeling van de inwoners van Ermelo,
In de paragrafen hieronder werken wij deze
Harderwijk, Nunspeet en Putten.
drie programmalijnen uit. Resultaat: 2.1. Leesplezier.
Jeugdigen en volwassenen hebben plezier in
Eén van onze belangrijkste taken is het ver
lezen.
zorgen van onbelemmerde en onafhankelijke toegang tot alle (digitale) informatie aan alle
Er is een leescultuur waarin kinderen van
inwoners van de vier gemeenten waar wij
jongs af aan met lezen in aanraking komen.
voor werken. Mensen moeten zich onbelem
De collectie van de bibliotheek wordt volop
merd, in alle vrijheid, kunnen ontplooien en
gebruikt door leden en niet-leden. >>
21
22
Prestaties:
digitaal altijd toegankelijk voor onze leden,
we willen dat het aantal uitleningen en het
onze abonnementenstructuur. We streven
• De openingstijden van onze vestigingen
bijvoorbeeld om materialen te zoeken of te
aantal gastuitleningen gelijk blijft. In 2014
naar een gelijkblijvend aantal leden. Op dit
sluiten aan op de wensen van leden en
reserveren. Naast ‘gewone’ boeken lenen we
waren dat er ruim een miljoen.
moment zijn dat er circa 32.000 ( jeugd en
bezoekers. Ruime openingstijden zorgen
steeds meer dvd’s en luisterboeken uit. Het is
volwassenen).
ervoor dat de bibliotheek op alle dagen goed
de bedoeling dat de collectie e-books in 2016
We streven ernaar gereserveerde materialen
bereikbaar is. De vestigingen in Ermelo,
verder door de Koninklijke Bibliotheek (KB)
de volgende dag in huis te hebben (onder
De scholen blijven we (Top)groepsabonne
Ha rderwijk, Nunspeet en Putten zijn ge
wordt uitgebreid (nu 10.000 titels). E-books
voorbehoud dat het gereserveerde niet is
menten en wisselcollecties aanbieden. In 2014
durende 42 uur in de week geopend, waar
zijn beschikbaar in de vorm van streaming,
uitgeleend).
hadden wij 265 (Top)groepsabonnementen en
van 28 uur met full service en de overige
app’s en downloads. Daarnaast zijn er in de
uren met self service. De vestiging in
vestigingen kranten, tijdschriften en data
Elspeet wijkt iets af; deze vestiging is 27
banken beschikbaar.
uur geopend, waarvan 10 uur full service.
een tweetal wisselcollecties voor dBoS. Naar • In 2016 introduceren we alternatieve vor
mate meer scholen in dBoS deelnemen zal
men van lidmaatschap en vernieuwen we
ook het aantal wisselcollecties stijgen. >>
Tijdens de full service uren zorgen voldoen de gekwalificeerd personeel en vrijwilligers voor een goede bezetting. In 2016 blijft het aantal openingsuren gelijk. Vanaf 2016 is de landelijke digitale collectie • Met ons collectiebeleid stellen wij een collec
24/7 toegankelijk via de digitale bibliotheek.
tie samen die aansluit op de vraag van onze
De Collectie Nederland omvat zo’n tien mil
leden.
joen informatiedragers.
De fysieke collectie van 190.000 titels is bui
We willen dat er goed gebruik van de col
ten de openingstijden van de vestigingen
lectie wordt gemaakt, dat wil zeggen dat
23
24
Het is ons streven in 2016 acht wissel
Welzijn Ouderen en ZorgDat. We willen het
collecties (op acht scholen) uit te zetten en
aantal abonnementen en het aantal boeken
het aantal (Top)groepsabonnementen te
dat door onze vrijwilligers aan huis wordt
laten stijgen naar 275.
bezorgd geleidelijk aan verder laten stijgen. In 2014 was er sprake van 29 abonnementen en 1200 uitleningen. • De VakantieBieb is een gratis App toeganke lijk voor leden én niet-leden van de biblio theek. Met de App hebben mensen toegang tot een lijst van vakantieboeken voor volwas senen en kinderen die de bibliotheek spe ciaal voor de vakantie selecteert. De boeken kunnen gewoon op smartphone of tablet worden gelezen. De VakantieBieb is in 2013 van start gegaan en is in de zomervakanties beschikbaar. In het eerste jaar was er ook VakantieBieb in de
• Het aantal bezoekers/bezoeken in 2016 blijft
herfst- en kerstvakantie.
gelijk (2014: 548.220 bezoeken aan de vesti
gingen).
In 2016 brengen wij de VakantieBieb op nieuw onder de aandacht van de mensen,
• Bibliotheek Thuis wordt uitgevoerd in samenwerking met de lokale Stichtingen
25
waardoor het gebruik nog verder stijgt.
Vakantiebieb tot 1 juli 2015.
• Er zijn circa 25 leeskringen die gebruik
Totaal aantal registraties
maken van de dienstverlening van de biblio
5 edities VakantieBieb:
445.000
theek. Het aantal leeskringen is in Ermelo en
Nieuwe registraties 2015:
100.000
Harderwijk het grootst: hier zijn respectie
Lid van de Bibliotheek:
2/3
velijk twaalf en negen leeskringen. De aan
(nog) geen lid van de bibliotheek: 1/3
de bibliotheek verbonden leeskringen wordt
Totaal aantal gedownloade titels: 670.000
in 2016 een andere abonnementsvorm met
een hogere prijs aangeboden. >>
26
Er zijn vijf leeskringen van Bibliotheek
leesbevorderende activiteiten aan. Het doel van
Nijkerk die gebruik maken van de dienst
leesbevorderende activiteiten is het stimu
verlening van onze bibliotheek. Daarnaast
leren van de taal- en cognitieve ontwikkeling
zijn er twee leeskringen, van Inclusief Groep
van jeugdigen. Daarbij voelen wij ons verant
en van De Aanleg, waarbij het niet alleen om
woordelijk voor de doorlopende leer- en
leesplezier gaat maar ook om het vergroten
leeslijn van nul tot honderd jaar en kiezen wij
van de leesvaardigheid. De leden van deze
voor de curatieve én de preventieve aanpak.
leeskringen lezen gezamenlijk een boek.
Hoe eerder een kind met taal in aanraking komt, hoe beter dit is voor de taalontwikkeling
• Voor de groepen drie en zes van het PO en de
van baby’s en peuters. Plezier in lezen kan al
1e jaar van het VO organiseren wij groeps
ontstaan nog vóór een kind zelf kan lezen. Het
ontvangsten. In 2014 zijn hiermee in totaal
programma Boekstart voor kinderen tussen
2300 leerlingen op bezoek in de bibliotheek
nul en vier jaar is vanuit dit inzicht ontwikkeld.
geweest, 1265 van groep drie, 803 van groep 6 en 232 1e jaars VO. Hoewel de scholen
Het programma De Bibliotheek op School
steeds vaker problemen hebben met het ver
(dBoS), ontwikkeld voor het primair onderwijs,
voer van de leerlingen van en naar de biblio
sluit op Boekstart aan en heeft behalve het
theek, willen we het aantal groepsbezoeken
stimuleren van leesplezier en het bevorderen
in 2016 graag handhaven.
van een leescultuur ook het vergroten van taal- en informatievaardigheid tot doel.
2.2. Leesbevordering.
In het Actieprogramma ‘Tel mee met Taal’
De ‘core business’ van de openbare bibliotheek
wordt dBoS uitgebreid naar het voortgezet
is leesbevordering. Het is onze opdracht men
onderwijs. >>
sen van alle leeftijden tot meer lezen te bewe gen. Al decennia lang biedt de bibliotheek
27
28
Resultaat:
Omdat wij de doorgaande leer- en leeslijn
Kinderen van nul tot vier jaar maken kennis
bewaken kunnen wij ervoor zorgen dat de
met taal en (voor)lezen. Het aantal kinde
taal- en informatievaardigheid van jeugdigen
ren dat met een taal- en ontwikkelings
zich doorontwikkeld ook op die momenten
achterstand naar het primair onderwijs
dat er een overgang is van kinderopvang
gaat neemt af.
of peuterspeelzaal naar primair onderwijs, en van primair onderwijs naar voortgezet
Kinderen in het primair onderwijs worden tot
onderwijs.
lezen aangezet en ontwikkelen op die manier leesplezier. Plezier in lezen heeft immers een
In Gelderland werkt een redactieraad aan een
gunstige invloed op de taal- en cognitieve
goede, opeenvolgende productenlijn van nul
ontwikkeling van jeugdigen.
tot achttien jaar van goedgekeurde producten en diensten die aansluiten bij onderwijs- en
Het aantal jongeren dat met een taal- en
ontwikkelingsdoelen en aan een bijbehorende
informatieachterstand naar het voortgezet
productenwebsite Bibliowijzer. Via deze site
onderwijs gaat daalt.
kan een keuze uit deze producten en diensten gemaakt worden. >>
De bibliotheek bewaakt de doorgaande lees- en leerlijn. Bij de overgang van primair naar voort gezet onderwijs verloopt de ontwikkeling van taal- en informatievaardigheid zonder haperingen, leemtes of doublures en kinde ren gaan zonder taal- en informatievaardig heid naar het primair of naar het voortgezet onderwijs.
29
30
Prestaties:
Ermelo:
100% van de locaties
• In alle gemeenten werken we, samen met de
Harderwijk:
6% van het aantal locaties,
Centra voor Jeugd en Gezin, met het pro gramma Boekstart. Aan de ouders of verzor
1 KOV (1 locatie) Nunspeet:
gers van alle kinderen die worden geboren wordt het Boekstartkoffertje uitgereikt. Alle
30% van het aantal locaties, 1 KOV (3 locaties)
Putten:
50% van het aantal locaties,
baby’s kunnen lid worden van de biblio
1 KOV met peuterspeelzaal (4
theek; het bereik is 100%. In 2014 werd 30%
locaties)
daadwerkelijk lid van de bibliotheek en 70% van de uitgereikte bibliotheekpassen werd
• Ook de deelname aan het programma
gebruikt. In 2016 onderzoeken we waar
Boekenpret zouden we graag uitbreiden.
om dit zo is en gaan we na of we dit bereik
Boekenpret is een leesbevorderingsprogram
kunnen laten stijgen. We streven naar 50%
ma voor kinderen van nul tot zes jaar dat
lidmaatschap van de kinderen via de ouders
de bibliotheek samen met instellingen voor
en 75% gebruik van de bibliotheekpas.
kinderopvang en peuterwerk en het primair onderwijs uitvoert in het kader van Voor- en
• In 2016 willen we de deelname aan het
Vroegschoolse educatie en het onderwijs
• ‘50+ Leest voor’. Om kinderen aan het le
willen in 2016 het aantal voorleesplaatsen
programma Boekstart in de Kinderopvang
achterstandenbeleid en gefinancierd vanuit
zen te krijgen en ouders aan het voorlezen
uitbreiden. Op dit moment zijn 27 ouderen
uitbreiden. Op dit moment wordt het pro
deze budgetten. Op dit moment werken
is het project ‘50+ Leest voor’ ontwikkeld.
actief als voorlezer. Eind 2016 willen we twee
gramma uitgevoerd in alle vier de gemeen
we alleen in de gemeente Nunspeet op alle
Samen met de Stichtingen Welzijn Ouderen
nieuwe voorlezers geworven en getraind
ten met een doelsubsidie van de rijks
zeventien basisscholen met Boekenpret. Het
(behalve in Putten) werken wij aan het for
hebben.
overheid. Dankzij een extra gemeentelijke
programma kent een op maat gesneden
meren van voorleesteams van vijftigplussers.
subsidie is de deelname in de instellingen
aanpak met een keuze uit diverse producten
Voorlezers worden jaarlijks bijgeschoold.
voor kinderopvang en in de peuterspeelzalen
en diensten.
Er wordt voorgelezen op peuterspeelzalen,
in Ermelo 100%.
31
• Op dBoS gaan we in 2016 sterker inzetten. DBoS bestaat uit een drietal activiteiten. >>
in de kinderopvang en op basisscholen. Wij
32
Naast een boekencollectie en een uitleen
informatievaardigheid van leerlingen. Dit
systeem op de school is er een structurele
houdt niet op bij het verlaten van de basis
inzet van lees- en mediacoaches van de
school, maar krijgt een vervolg in het voort
bibliotheek in het lesprogramma (tenminste
gezet onderwijs. Van de school vraagt dit
40 uur per jaar) en is er deskundigheidsbe
lees- en taalbeleid, een professionele taal- of
vordering van docenten en ouders.
leescoördinator en gemotiveerde docenten.
Van de bibliotheek vraagt dit een focus op
Landelijk neemt ruim een derde van alle
12-18-jarigen, een actuele en gevarieerde
basisscholen deel aan het programma. In ons
collectie lees- en informatieboeken voor alle
werkgebied lopen wij hier nog mee achter.
leerlingen, een professionele en getrainde
Het is ons streven om de komende vier jaar
leesconsulent en een projectteam onder
naar het landelijk gemiddelde te groeien.
leiding van een onderwijsspecialist die dBoS
kan ontwikkelen.
Op dit moment nemen drie basisscholen deel aan dBoS. Eén locatie is in voorbereiding
• Evenals dBoS richt dBoS VO zich op zowel
en opent zomer 2015; drie locaties hebben
leerlingen als docenten. In het VO is er spe
een digitaal uitleensysteem.
ciale aandacht voor het VMBO, omdat met
name de leesvaardigheid van leerlingen in
In 2019 willen we op tenminste 20 school
het VMBO laag is. De Bibliotheek Noordwest
locaties Bibliotheken op School hebben.
Veluwe maakt gebruik van wat er landelijk ontwikkeld wordt voor dit programma. Het
• De Bibliotheek op School VO (dBoS VO).
programma Biebsearch wordt in dBoS VO
Structurele en professionele samenwerking
geïntegreerd. In het hoofdstuk over infor
tussen onderwijs en bibliotheek is van be
matievaardigheid gaan we uitgebreider op
lang voor het blijvend verbeteren van taal- en
Biebsearch in. >>
33
34
Met betrekking tot dBoS VO zien wij 2016 als
digitaal uitleensysteem. In 2016 willen we
wordt in 2016 verbreed met het onderwerp
Het is onze ambitie is om in alle gemeenten in
een voorbereidend jaar.
dit uitbreiden met een leesbevorderende
mediabeleid.
de LEA deel te nemen.
activiteit op school uitgevoerd door een In 2016 gaan wij na:
leesconsulent.
• Wat is bij de VO scholen (6 stichtingen) in ons werkgebied de stand van zaken m.b.t.
•
• De Bibliotheek Noordwest Veluwe participeert in verschillende netwerken die zijn gericht
• In elke gemeente is een leesbevorderings
op leesbevordering of zich bezig houden met
de leesvaardigheid, taalvaardigheid en
netwerk actief.
onderwijsachterstandbeleid. Binnen ons werk
informatievaardigheid van de leerlingen?
gebied is de bibliotheek vertegenwoordigd in
Welke scholen kunnen wij motiveren om
Op 23 basisscholen zijn geschoolde lees
het overleg over de Lokale Educatieve Agenda
deel te nemen aan dBoS VO?
coördinatoren die in dit netwerk onder
(LEA) in de gemeenten Nunspeet en Putten.
voorzitterschap van de bibliotheek bij elkaar • Wat is de behoefte van het VO aan onder steuning op dit gebied?
komen om het leesbeleid te bespreken. Ook voorleescoördinatoren uit de kinderopvang en peuterspeelzalen (acht organisaties)
• Wat is het productenaanbod voor het VO?
zijn in deze netwerken vertegenwoordigd. De ambitie is in de komende jaren door te
• In 2016 organiseren we voor alle VO-scholen
groeien naar een leesnetwerk voor de doel
een voorleeswedstrijd voor brugklassen
groep 0-18 jaar in elke gemeente. Hiervoor
(Read2Me). Eén school verzorgt samen met
is het noodzakelijk dat er partners in het
ons een programma voor het PO tijdens de
voortgezet onderwijs worden gevonden om
Kinderboekenweek.
aan te haken bij deze netwerken. Dit is met name van belang voor de overgang van het
• Eén school heeft sinds 2015 een driejarig
PO naar het VO.
contract dBoS met de bibliotheek. Dit con
tract voorziet in een collectie op school, een
De agenda van de leesbevorderingsnetwerken
35
36
Taalvaardigheid In onze samenleving is geletterdheid een
Zoals we in het hoofdstuk hiervoor al schreven
en diensten. De bibliotheek transformeert van
essentiële vaardigheid. Van de bibliotheek
is leesbevordering al sinds vele jaren de ‘core
boekenuitlener tot informatieknooppunt en
wordt gevraagd om, samen met andere
business’ van de bibliotheek. Door de jaren
van kennisleverancier tot kennismakelaar. De
maatschappelijke organisaties en in samen
heen is er gewerkt aan de totstandkoming van
uitbreiding van het aanbod van educatieve
werking met het onderwijs en de instellingen
een uitgebreid pakket aan producten en dien
activiteiten is hiervan het logische gevolg.
voor volwasseneneducatie, aan de geletterd
sten. Met pilots, projecten en programma’s,
heid van de inwoners van ons werkgebied bij
onderzoek en evaluatie, heeft de bibliotheek
De bibliotheek is een vraaggerichte organisa
te dragen. Het doel is de laaggeletterdheid
in een proces van jaren landelijk deskundig
tie. Wij zijn van mening dat het ontwikkelen
van de inwoners te verminderen. De aanpak
heid op dit gebied opgebouwd.
van nieuwe activiteiten alleen zinvol is als
hiervan begint met het in kaart brengen van
deze aansluiten bij de vraag ernaar. We willen
de omvang van de problematiek en het vinden
dus uit onderzoek weten hoe en waarmee wij
van de mensen om wie het gaat.
de voor ons nieuwe doelgroepen het beste bereiken.
De programmalijnen voor de bevordering van taal- en informatievaardigheid en de
Ten derde zijn er zowel over de financiering
programmalijn leesplezier en leesbevordering
als over de inhoud en afstemming van het
overlappen elkaar. Om herhaling in de tekst te
werk nog veel vragen. Ook de benodigde kern
voorkomen kunnen de drie hoofdstukken over
getallen hebben wij nog niet overgedragen
de programmalijnen als aanvullend ten opzich
Het voorkomen en bestrijden van achter
gekregen. Omdat wij de aard en omvang van
te van elkaar gelezen worden. Alle leesbevorde
standen op het gebied van taal- en digitale
laaggeletterdheid in ons werkgebied nog
rende activiteiten van de bibliotheek hebben
vaardigheden zijn echter nieuwere activiteiten
niet kennen en het resultaat uit eerdere pro
immers ook de bevordering van taalvaardigheid
voor de bibliotheek. Op alle terreinen zijn deze
gramma’s niet gedeeld is kunnen wij onze
en van informatievaardigheid tot doel. En wan
werkzaamheden nog volop in ontwikkeling: in
ambitie nog niet in cijfers uitdrukken. >>
neer de taalvaardigheid van mensen verbetert,
onze organisatie, formatie, accommodatie en
verbetert tevens hun informatievaardigheid.
logischerwijs ook in ons aanbod van producten
37
38
Tenslotte kan ons werk slechts zinvol vorm
meerwaarde ten opzichte van andere maat
worden gegeven wanneer er sprake is van
schappelijke organisaties. Wij stigmatiseren
nauwe samenwerking met de maatschap
niet en het is belangrijk dat dat in de toe
pelijke partners; inhoudelijke en financiële
komst ook zo blijft.
afstemming zijn voorwaarden voor het succes van de nieuwe werkzaamheden.
• De bibliotheek is de enige voorziening die de doorgaande lees- en leerlijn in zicht heeft en
Wij zijn de Openbare Bibliotheek. En juist
bewaakt. Wij bedienen alle leeftijdsgroepen
daarom zijn wij van mening dat de bevorde
van nul tot honderd jaar.
ring van taal- en informatievaardigheid aan
ons moet worden toevertrouwd.
Samen met de scholen en de voor- en bui tenschoolse voorzieningen werken wij
• De bibliotheek is onafhankelijk, betrouw
hieraan. In 2016 breiden wij de activitei
baar, toegankelijk, pluriform en authentiek.
ten in het kader van ‘een leven lang leren’
Bij ons is in alle vrijheid, voor iedereen, op
uit met activiteiten voor laaggeletterde
ieder moment, alle mogelijke informatie te
volwassenen. Uit onderzoek weten we dat
vinden. Daarmee schept de bibliotheek de
we een deel van deze doelgroep al met ons
voorwaarden voor volwaardige participatie
werk bereiken; veel laaggeletterden komen
door de inwoners van ons werkgebied.
al in de bibliotheek.
De bibliotheek is er voor iedereen. Onze be
De rijksoverheid heeft meerdere redenen voor
zoekers kunnen werk hebben of niet, kunnen
het vernieuwen van het beleid op het terrein
veel geld hebben of weinig, kunnen lezen
van volwasseneneducatie. Allereerst heeft het
en schrijven, of hebben daar moeite mee.
beleid zoals dat tot nu toe werd vormgegeven
Doordat wij de bibliotheek zijn hebben wij
tot onvoldoende resultaat geleid.>>
39
40
Het aantal niet-taalvaardige mensen in onze
in de samenleving. Achterstanden op alle ter
samenleving neemt helaas toe en ook de
reinen wil zij dus voorkomen en bestrijden.
kloof tussen lager en hoger opgeleide mensen neemt toe. Hoewel er een sterke samenhang is
Door de veranderde wetgeving op het terrein
tussen opleidingsniveau en taalvaardigheid,
van volwasseneneducatie verandert ook de
komt lage taalvaardigheid toch ook onder
infrastructuur waarmee laaggeletterdheid
hoger opgeleiden voor. Maar over het alge
bestreden wordt. De bibliotheek wil in deze
meen is het zo dat lager opgeleide mensen
nieuwe infrastructuur een centrale positie
ook lager taalvaardig zijn en dat deze groep
innemen.
vaker dan hoger opgeleiden te maken heeft met werkloosheid, schulden, gezondheids- en andere problemen.
Resultaat: Laaggeletterden worden beter bereikt en
In tegenstelling tot het beeld dat er vaak over
vaker bereid gevonden deel te nemen aan
mensen met een taalachterstand bestaat,
taallessen en andere activiteiten waarmee zij
bestaat de groep mensen om wie het gaat voor
hun taal- en informatievaardigheid kunnen
twee derde deel uit autochtone Nederlanders.
vergroten.
En hoewel het merendeel van deze groep weer bestaat uit vijftigplussers, wordt de groep
De taalvaardigheid van jeugdigen en vol
jongeren, jonge mensen die de middelbare
wassenen stijgt. >>
school met een lage taal- en informatievaar digheid verlaten, ook steeds groter. En dat is een zorgwekkende ontwikkeling. De overheid wil dat alle mensen, autochtoon en allochtoon, jong en oud, onbelemmerd kunnen deelnemen
41
42
Volwassenen ervaren geen belemmeringen
• Naast de activiteiten in het kader van het
in deelname in de samenleving doordat zij de
Actieprogramma ‘Tel mee met Taal’ heb
Nederlandse taal niet voldoende beheersen,
ben wij in alle vestigingen voor kinderen
niet goed genoeg kunnen rekenen, of niet
en jongeren aantrekkelijke leeshoeken en
voldoende digitaal vaardig zijn.
‘Makkelijk Lezenpleinen’ ingericht. Voor de leeftijdsgroep van nul tot acht jaar is in elke vestiging een leeshoek ingericht met boekjes en materialen die uitnodigen tot lezen en voorlezen. Voor kinderen vanaf acht jaar is er in alle vestigingen een ‘Makkelijk Lezen Plein’ (MLP) ingericht. Het MLP bevat boeken én beeld & geluid voor kinderen van acht tot dertien jaar met
Prestaties:
moeite met lezen. Het MLP bevat een selectie
Werken aan het verbeteren van taalvaar
van aantrekkelijke, actuele materialen.
digheid begint met het stimuleren van lees
• Omdat de bestrijding van laaggeletterdheid
Een Taalpunt is een fysieke plek in de biblio
bij onze subsidiegevers hoge prioriteit heeft
theek waar iedereen met een vraag over taal
plezier en lezen. In het vorige hoofdstuk
Jongeren vanaf dertien jaar kunnen terecht
zouden wij in alle vestigingen Taalpunten
terecht kan. Er zijn boekjes en informatie
hebben we de opeenvolgende producten en
in het fysieke Taalpunt. De omvang van de
willen inrichten.
materiaal en er zijn medewerkers die vragen
diensten beschreven die de bibliotheek in
collectie is nog beperkt, maar zal gaandeweg
kunnen beantwoorden en kunnen door
doorgaande lijn voor de verschillende doel- en
worden uitgebreid tot een apart Taalpunt of
Op dit moment is er alleen in de Nunspeetse
verwijzen. >>
leeftijdsgroepen aanbiedt.
MLP voor deze leeftijdsgroep.
vestiging een Taalpunt ingericht voor vol wassenen die moeite hebben met lezen en taal.
43
44
Met de inrichting van Taalpunten in alle
3 Een Taalhuis heeft het overzicht van het taal
vestigingen zal de doorgaande lijn van nul
aanbod door gebruik te maken van bijvoor
tot honderd jaar in alle bibliotheken met
beeld de Taalzoeker of de Educatieve Kaart;
goed zichtbaar aanbod van voor deze groe pen passend lees- en informatiemateriaal aanwezig zijn.
4 Een Taalhuis beschikt over tenminste één professional die inhoudelijk kan adviseren en een vraagbaak kan zijn voor de vrijwilligers;
• Eén van de doelen van het Actieprogramma is het inrichten van een Taalhuis in iedere arbeidsmarktregio. Het Actieprogramma kent
5 Een Taalhuis beschikt over voldoende op geleide Taalvrijwilligers;
een methodische opzet met een eenduidig begrippenkader dat de afgelopen jaren in het
6 Een Taalhuis registreert zijn vrijwilligers en
pilotprogramma Taal voor het Leven is ont
deelnemers en monitort de vooruitgang van
wikkeld. Een ‘Taalhuis’ is dus niet hetzelfde
de deelnemers.
als het hierboven genoemde ‘Taalpunt’. De Gelderse Bibliotheken hebben afgesproken Een Taalhuis is een dienstverleningsconcept
om in iedere basisbibliotheek eind 2016 een
dat aan zes criteria voldoet:
Taalhuis gerealiseerd te hebben volgens de lan
1 Een Taalhuis start met een Taalsamen
delijke criteria. De Rijnbrinkgroep ondersteunt
werking of Taalakkoord tussen gemeente,
de bibliotheken bij het realiseren hiervan.
bibliotheek, taalaanbieders en verwijzers; • In het Actieprogramma ‘Tel mee met Taal’ is 2 Een Taalhuis is een fysiek punt met (les/ont moetings)ruimte, materialen en computers;
een netwerkstructuur uitgewerkt die onder aanvoering van centrumgemeente Apeldoorn ook in onze regio wordt opgezet. >>
45
46
De vier gemeenten waar wij voor werken heb
met Humanitas. Stichting Lezen en Schrijven
individueel begeleid door goed opgeleide
ben de bibliotheek als regievoerder in dit net
levert de expertise en begeleidt de totstand
vrijwilligers. Daarnaast worden cursussen
werk aangewezen. Binnen het werkgebied van
koming van het netwerk. De samenwerking
gegeven door professionele docenten die
de Bibliotheek Noordwest Veluwe nemen wij
wordt bekrachtigd met een Taalakkoord.
bekend zijn met de achtergrond van de
het initiatief en in het netwerk in de arbeids
deelnemers. Ook organiseren we leesclubs,
marktregio nemen wij deel. In 2015 wordt dit
• In 2016 doen wij onderzoek naar de omvang
netwerk opgezet en vindt de taakverdeling
van de doelgroep en de problematiek waar
onder de deelnemende organisaties plaats.
deze mee te maken heeft en inventariseren
workshops en informatiebijeenkomsten in het Taalhuis.
wij de stand van zaken op het gebied van
• Voor wat betreft cursus- of andere acti
het taalaanbod aan volwassenen in onze
viteiten die er vanuit de bibliotheek ge
regio. Wij onderzoeken welk aanbod er op
organiseerd gaan worden is 2016 een voor
dit moment is, wie er met dit aanbod wordt
bereidend jaar. Afhankelijk van de snelheid
bereikt en hoe. Ook gaan wij na waar het
waarmee de voorbereidende, voorwaarden
aan ontbreekt en wat er beter kan.
scheppende, activiteiten in samenwerking
met de andere betrokken organisaties uit
In 2016 bouwen wij aan de infrastructuur,
gevoerd kunnen worden, zullen we met deze
aan een passend programma-aanbod en
activiteiten in 2016 starten.
werven en scholen wij medewerkers en
•
vrijwilligers. Het programma zal bestaan In 2016 functioneert dit netwerk waarin
uit formele en non-formele trajecten. De
deelnemen de gemeenten, bibliotheek, ROC
trajecten sluiten aan bij de vraag en behoef
en de welzijnsorganisaties. Mogelijk wordt
te van de deelnemers.
het netwerk aangevuld met de Sociale
Dienst Veluwerand en het UWV. Ook wordt er
Centraal in het programma staat het werk
samengewerkt met St. Vluchtelingenwerk en
van de Taalvrijwilligers. Deelnemers worden
47
48
Informatievaardigheid Informatievaardigheid, of digitale geletterd
Resultaat:
heid, is in onze geautomatiseerde samenle
Met onze activiteiten bereiken wij dat meer
ving een basisvaardigheid geworden waar
kinderen, jongeren en volwassen beschikken
mensen over moeten beschikken. Omgaan
over de voor hun leeftijdsgroep geldende
met (nieuwe) media en digitale informatie
competenties inzake mediawijsheid en infor
kunnen verwerven en verwerken is van cruci
matievaardigheden. In de figuur hiernaast
aal belang om volwaardig in de samenleving
worden de competenties per leeftijdsgroep
te kunnen deelnemen. De rijksoverheid streeft
benoemd.
ernaar in 2017 alle diensten met bedrijven en burgers digitaal te kunnen afhandelen. Dit
Prestaties:
voornemen zal alleen kunnen slagen als alle
• In 2016 vindt een inventarisatie plaats van
burgers ook digitaal zelfredzaam zijn.
de stand van zaken met betrekking tot de informatievaardigheid van jeugdigen en
De bibliotheek speelt hier met haar educatie
volwassenen.
ve aanbod op in en biedt voor verschillende doel- en leeftijdsgroepen producten en dien
• Met deelname aan de ‘Media Ukkie Dagen’
sten aan op het terrein van informatie, nieu
ondersteunen wij ouders en professionals bij
we media en ICT.
de media-opvoeding van jonge kinderen (nul tot zes jaar).
Ook de eerder genoemde programma’s voor
leesbevordering en bestrijding van laaggelet
Kinderen in het PO en jongeren in het VO
terdheid besteden, naast aandacht aan taal
krijgen media-educatie via dBoS. >>
en rekenen, aandacht aan informatievaardig
heid.
49
50
• Sinds vijf jaar hebben wij een mediacoach in dienst. De mediacoach initieert, onder
heid met ingang van schooljaar 2015-2016 toegevoegd.
houdt en verbetert de dienstverlening van de bibliotheek aan diverse doelgroepen op het gebied van media en mediawijsheid. De mediacoach is verantwoordelijk voor de tevredenheid van de klant over de aan geboden producten en diensten. Ook de vaardigheden van onze medewerkers op het terrein van de digitale mogelijkheden en toepassingen moeten voortdurend worden ontwikkeld. De mediacoach heeft hier een voortrekkersrol. • ‘Biebsearch’ is de naam van een samen • In de bibliotheek zijn lees- en media
werkingsproject tussen het voortgezet on
consulenten werkzaam en op de scholen
derwijs, het middelbaar beroepsonderwijs en
werken leescoördinatoren aan het vergroten
de bibliotheek op het gebied van digitale en
van de informatievaardigheid van kinderen
fysieke informatie, mediawijsheid en lezen.
en jongeren. We willen graag dat er goed
Biebsearch gaat in Tel mee met Taal op in
gebruik van ons aanbod wordt gemaakt. Dit
dBoS VO. Voor de bestaande contracten heeft
brengen we in 2016 nog beter dan tot nu toe
dit geen gevolgen. Bij nieuwe afspraken komt
onder de aandacht van de scholen.
de nadruk op het VMBO te liggen. >>
Tijdens de groepsbezoeken van groep zes
wordt het onderwerp informatievaardig
51
52
Digibeet of Digivaardig?! In 2015 is er één VMBO-school met een
bibliotheek. Zowel het gebruik van de digita
BiebSearch-contract met daarin een wissel
le databanken, websites en app’s, het lenen
collectie en bibliotheekpassen voor alle leer
van een e-book als het leren omgaan met
lingen. Ook is toegang tot niet-gratis digitale
een e-reader kan aan de orde zijn.
content geregeld voor alle leerkrachten en
docenten.
Met deze activiteiten willen we in 2016
meer mensen bereiken en vaardiger maken.
Dit contract loopt in 2016 gewoon door.
Sinds 2015 vindt dit spreekuur één keer per maand plaats in elke gemeente, waarbij maximaal vijf personen per spreekuur wor den geholpen. In 2016 streven we naar een verdubbeling van dit aantal. • Het ‘Digitaal Hulpplein’ is bedoeld voor mensen die nog niet goed met een computer overweg kunnen. Het is een nieuwe activiteit van de bibliotheek. In 2016 willen wij vier cursussen geven met acht cursisten per keer. ‘Klik en Tik’ is een project dat bedoeld is voor mensen die willen oefenen met inter net en niet voldoende taalvaardig zijn. Dit
• Tijdens ons Digitaal Spreekuur helpen wij leden en niet-leden met het gebruik van de digitale producten en diensten van de
53
project wordt ondergebracht in het Digitaal Hulpplein en het op te richten Taalhuis.
•
De digitale dienstverlening groeit. Of het nu gaat om het aanvragen van een paspoort, internetbankieren, het declareren van zorgkosten, het aanvragen van huurtoeslag of om werk te zoeken. Om contact te krijgen met bedrijven en overheden is toegang tot het internet bijna onvermijdelijk. In sommige gevallen zelfs verplicht. Veel mensen vinden het moeilijk om met het internet om te gaan. Bibliotheek Noordwest Veluwe wil graag iedereen helpen die niet vertrouwd is met digitale communicatie. Dat doen we zelf of met inzet van andere partners.
Ken je iemand die digitaal nog niet vaardig is? Verwijs door: inge.snijder@bibliotheeknwveluwe.nl of bel 0341 - 82 02 14
54
Overige activiteiten Doordat wij met onze accommodaties en
bij aan de inzet en betrokkenheid van inwo
activiteiten overal in dorpen en buurten te
ners bij hun leefomgeving.
vinden zijn dragen wij bij aan de leefkwaliteit en de levendigheid van dorpen en buurten.
Wij vernieuwen ons vrijwilligersbeleid door
Daarom vinden wij het belangrijk dat de
dat we vrijwilligers op een andere manier
bibliotheek ruime openingstijden heeft.
gaan inzetten, bijvoorbeeld als taalmaatje of taalcoach.
De organisatie van informatiebijeenkomsten, lezingen en debatten heeft tot doel inwoners
Ook mensen met een bijstands- of werkloos
te informeren en uit te dagen zich een mening
heidsuitkering zouden wij als vrijwilliger in de
te vormen over specifieke onderwerpen. Ook
bibliotheek kunnen inzetten. Hiermee dragen
de aanwezigheid van een leestafel in de
wij bij aan het voorkomen van sociaal isole
bibliotheek heeft een doel. We nodigen men
ment van deze mensen en verkleinen we de
sen uit om even in de bibliotheek te blijven,
afstand tot de arbeidsmarkt en bevorderen we
de tijd te nemen om een praatje te maken of
de kans op re-integratie.
even een krant of tijdschrift te lezen. Resultaat: In alle gemeenten in ons werkgebied werken
Inwoners raken meer betrokken bij hun woon
wij samen met de andere culturele organisa
omgeving.
ties. Door verbindingen tussen activiteiten te zoeken genieten meer mensen van kunst en
Nieuwe vrijwilligers voeren werkzaamheden
cultuur.
in onze bibliotheek uit. >>
Met ons vrijwilligersbeleid betrekken we in
woners bij de bibliotheek en dragen daarmee
55
56
Het aantal plekken voor maatschappelijke
onze nieuwe activiteiten. Op dit moment
stages in onze bibliotheek groeit. De scho
zijn onze vrijwilligers ons met name behulp
lieren worden ingezet ter ondersteuning van
zaam bij de uitleenfunctie (sorteren van
activiteiten van de bibliotheek.
media, kastcontrole e.d.), in Drielanden zijn vrijwilligers actief als gastvrouw en in
Prestaties:
Harderwijk en Putten hebben wij een aan
• De vestigingen in Putten en Harderwijk
tal voorlezers. Op dit moment hebben we
beschikken over een eigen podium waar
56 vrijwilligers. Omdat nieuwe vrijwilligers
lezingen en informatiebijeenkomsten ge
geworven en getraind moeten worden stre
organiseerd kunnen worden. Deze podia
ven wij naar een geleidelijke stijging van het
worden ook aan derden verhuurd. In 2016
aantal.
organiseren we in beide vestigingen mini maal tweemaal per jaar een activiteit waar bij we minimaal 25 bezoekers bereiken.
• In 2016 maken wij een plan voor de uit breiding van ons vrijwilligersbeleid met maatschappelijke stages van leerlingen van het voortgezet onderwijs (VO). De inzet is nu nog incidenteel. In 2016 zetten wij in alle vestigingen leerlingen uit het VO in die in de bibliotheek een maatschap pelijke stage lopen. In totaal willen we hier mee aan tien jongeren met in totaal 300 uur een stageplek bieden. >>
• In 2016 gaan wij nieuwe vrijwilligers, zoals taalcoaches of taalmaatjes, werven voor
57
58
• In 2016 doen wij onderzoek naar de moge
• Jaarlijks wordt in samenwerking met
lijkheid om mensen met een bijstands- of
Stichting Muurgedichten in Veluvine een
werkloosheidsuitkering in onze bibliotheek
poëzieprogramma uitgevoerd in het kader
als vrijwilliger in te zetten.
van Gedichtendag.
• De bibliotheek heeft in de gemeente
• Ook in 2016 organiseren we informatie
Nunspeet en Putten zitting in het plaatse
bijeenkomsten, literaire avonden en debat
lijke culturele platform. In dit overleg wor
ten en levert de bibliotheek een bijdrage aan
den evenementen afgestemd, wordt kennis
culturele activiteiten van andere organisaties
uitgewisseld en een bijdrage geleverd aan
en organiseert de bibliotheek zelf culturele
het lokale cultuurbeleid.
activiteiten, o.a. met deelname aan de Na tionale Voorleesdagen, de Nationale Voor
• Bibliotheekleden kunnen met hun biblio
leeswedstrijd, de Nationale Boekenweek en
theekpas korting krijgen op diverse culturele
de Kinderboekenweek.
en sportieve activiteiten. Via de website
www.voordeelmetjebiebpas.nl is zichtbaar
In Harderwijk, Nunspeet en Putten is de
welke organisaties bibliotheekleden korting
bibliotheek aanwezig op de cultuurdag en/of
geven, zoals het Noord-Veluws Museum in
uitmarkt. Gezamenlijk met de andere cultu
Nunspeet.
rele organisaties presenteren we het cultuur
aanbod aan de inwoners van die gemeenten.
Wij spannen ons in om ook andere culture
le organisaties te interesseren om deel te
In elke gemeente organiseren we in 2016
nemen aan dit initiatief. In 2016 streven we
eenmaal een literaire avond en in samen
naar een verdubbeling van het aantal naar
werking met onze culturele partners twee
twee.
maal een informatiebijeenkomst of debat.
59
• 60
Monitoring en evaluatie Hoewel het in de beoordeling van de subsidie
Resultaat:
die wij ontvangen van de vier gemeenten
Kwantitatieve en kwalitatieve informatie over
waar wij voor werken vooral om het ‘vertellen’
onze dienstverlening en producten stelt ons
zal gaan en niet meer uitsluitend over het
in staat ons werk voortdurend te blijven ver
‘tellen’, zijn toets- en meetbare prestaties een
beteren en stelt onze subsidiegevers in staat
belangrijke indicator voor de resultaten die
ons werk te beoordelen.
wij met onze activiteiten bereiken. Daarnaast verkrijgen wij uit onderzoek onder onze leden,
Prestaties:
deelnemers en bezoekers belangrijke infor
• Door klanttevredenheidsonderzoek en panel
matie over de kwaliteit van onze producten
onderzoek uit te voeren gaan wij na of de
en diensten en over de invloed die zij hebben.
bibliotheek tegemoet komt aan de lees- en
Een derde meetmethode is onderzoek onder
informatiebehoefte van de inwoners van ons
niet-leden en niet-bezoekers van de biblio
werkgebied en krijgen wij beter zicht op het
theek. Dit onderzoek verschaft ons nuttige
veranderend leesgedrag en aan de behoefte
informatie over hoe wij ons bereik onder de
van lezers en gebruikers. Het onderzoek door
inwoners van ons werkgebied nog kunnen
deelname in het landelijke Biebpanel vindt
vergroten.
vier keer per jaar plaats en ons eigen panel
• Om meer informatie te verkrijgen over
• Bij de meeste programma’s waar wij mee
wordt tweemaal per jaar geraadpleegd. Uit
de mensen die geen lid zijn van de biblio
werken zijn landelijk monitors ontwikkeld.
Een vierde meetinstrument is de audit die
beide onderzoeken komt naar voren dat de
theek, of ons niet bezoeken, is publiek- of
De uitkomsten hiervan gebruiken wij in onze
iedere vier jaar plaatsvindt in het kader van
tevredenheid over de Bibliotheek Noordwest
bevolkingsonderzoek nodig. In 2016 berei
verslaglegging. In een aantal monitors kun
de certificering. Deze audit levert ons waarde
Veluwe hoog is. Het is onze ambitie ervoor te
den we dit onderzoek voor.
nen we zelf deelnemen; andere verschaffen
volle informatie over de kwaliteit van ons werk.
zorgen dat de tevredenheid gelijk blijft ten
ons tevens belangrijke benchmarkgegevens.
opzichte van 2014.
We noemen de belangrijkste: >>
61
62
• De Bibliotheekmonitor (algemene landelijke cijfers over bibliotheekwerk);
twee jaar gemonitord. Ook van de bezoekers aan het Digitaal Spreekuur meten wij de tevredenheid over deze dienst en de toe
• Monitor Boekstart; • Monitor de Bibliotheek op School (meet vorderingen van leerlingen in het PO en VO);
genomen kennis van de deelnemers; • In het halfjaarlijks overleg met onze opdrachtgevers stemmen we onze ambities, zoals we die in dit uitvoeringsprogramma
• Monitor Jeugd en Media (meet informatie vaardigheid van jeugdigen);
hebben verwoord, af met de subsidiegever. Ook stellen we deze ambities bij waar dit nodig of gewenst is.
• Taalmeter (meet mate van geletterdheid); Op deze manier werkt de Bibliotheek • Monitor Laaggeletterdheid (meet vorderingen laaggeletterden);
Noordwest Veluwe voortdurend aan het ver beteren en van haar diensten en producten voor de inwoners van de gemeenten waar zij
• Monitor ‘Maatschappelijke functies’, in ontwikkeling;
voor werkt en bewijst zij haar waarde.
•
• Ook van andere producten en diensten gaan wij zelf de tevredenheid van partners, mede organisatoren, vrijwilligers en deelnemers na. Zo wordt het project ‘50+ Leest voor’ elke
63
64
Colofon Auteur:
Mireille Kassels
Tekstredactie: Matine van der Haar, Jan Hoogenberg, Bas van Houwelingen en Linda Mulder Foto’s:
Ursula Fotografie
Vormgeving: fresh focus Druk:
Graphic Minds
Uitgegeven door Bibliotheek Noordwest Veluwe, Harderwijk, december 2015/ januari 2016
Bibliotheek Noordwest Veluwe Uitvoeringsprogramma 2016