Noordwest Veluwe
Jaarverslag
2016
Volop in beweging
Inhoudsopgave Inleiding
7
Hoofdstuk 1 Inleiding
9
1.1 Het stimuleren van leesplezier
9
1.2. Het bevorderen van taalvaardigheid
25
1.3 Het bevorderen van informatievaardigheid
31
Hoofdstuk 2 Organisatie
35
2.1 Collectie
35
2.2 Personeel
38
2.4 Communicatie en marketing
41
2.5 Samenwerkingspartners
42
Hoofdstuk 3 Raad van Toezicht
44
Hoofdstuk 4 FinanciĂŤn
45
Bijlagen
46
3
Bouwen 2016 was een jaar van bouwen. In Ermelo bouwden we aan een nieuwe locatie; als organisatie bouwden we verder aan hetgeen we in 2015 hebben ingezet; een veranderende invulling aan onze functie van taalbevordering. In maart verhuisden we in Ermelo naar een vrijgekomen vleugel in het gemeentehuis: dit vooruitlopend op de realisatie van een Huis voor Bestuur en Cultuur. Het samengaan van de gemeente met de bibliotheek onder één dak mag een succes genoemd worden. Bezoekers weten ons beter te vinden dan op de oude locatie; ook zijn de openingstijden vervroegd naar half negen ’s ochtends. We werken samen met een aantal ruimtes, zoals de instructieruimte voor taal- en digitale vaardigheden. De samenwerking met De Dialoog is met de verhuizing naar het gemeentehuis nog verder versterkt. Afgelopen jaar zijn we gestart met cursussen voor mensen die digitaal vaardig willen worden of hun digitale vaardigheden willen verbeteren. Deze cursussen, Klik&Tik en Digisterker, zijn aanvankelijk gestart in Harderwijk, maar vervolgens ook uitgezet in de overige vestigingen. Daarnaast hebben we in alle vestigingen ook een digitaal spreekuur, waarbij we onder meer samen werken met Seniorweb. Bibliotheken hebben sinds 2016 de regierol voor het informeel leren in de aanpak laaggeletterdheid. In juni werd daarvoor een taalcoördinator aangesteld. Op 5 september is het Taalhuis officieel van start gegaan, waarbij een convenant werd getekend door de wethouders van de vier gemeenten, welzijnsorganisaties, sociale dienst, ROC Landstede, Toptaal en bibliotheek. Daarnaast zijn er binnen de alliantie partners als UWV en Vluchtelingenwerk. In het najaar zijn op alle locaties taalpunten van start gegaan en is een groot netwerk van vrijwilligers opgezet. De taalcoördinator stuur deze vrijwilligers aan, die als een soort “taalmaatje” worden ingezet.
Nadat in 2015 het strategisch beleidsplan gereed kwam, werd in 2016 een reorganisatie doorgevoerd. Deze reorganisatie was niet ingegeven door bezuinigingen, maar had een kwaliteitsslag als doel. In juni werden alle medewerkers over de plannen geïnformeerd: vrijwel alle functies kwamen te vervallen, waarvoor nieuwe functies in de plaats kwamen. Op 1 oktober is de nieuwe organisatie van start gegaan. Met de nieuwe organisaties willen we beter inspelen op de veranderende vraag en de behoefte van onze klanten. We zullen meer naar buiten treden met onze medewerkers en het accent meer leggen op taalontwikkeling en ontwikkelingen op het gebied van digitale vaardigheden. Ogenschijnlijk lijken onze bezoekersaantallen te zijn teruggelopen. Dit heeft verschillende oorzaken: niet overal worden de bezoekers meer geteld, maar ook het aantal servicepunten, zoals Bibliotheek op School, is uitgebreid. Een jaar van bouwen; daar gaan we als organisatie mee verder, maar ook in de meest letterlijke vorm. In 2016 zijn verschillende gesprekken gevoerd met de gemeente Harderwijk met het doel om medio 2017 de bibliotheek te huisvesten in het “Huis van de Stad”: een nieuwe uitdaging om samen de dienstverlening aan de burger verder te verbeteren.
Jan Hoogenberg, directeur bestuurder
Noordwest Veluwe
4
5
Inleiding De vier gemeenten die gezamenlijk de Bibliotheek Noordwest Veluwe subsidiëren hebben aan de bibliotheek een nieuwe opdracht meegegeven. ‘Bestrijding van laaggeletterdheid, voor de bevordering van mediawijsheid en voor leesbevordering, digitale innovatie, samenwerking en ondernemerschap zijn de centrale thema’s.’ Bij deze opdracht is duidelijk aangegeven dat het bij de subsidiëring van de Bibliotheek niet langer uitsluitend gaat om kengetallen zoals ledentallen en aantal uitleningen, maar dat het moet gaan om de bijdrage die de bibliotheek levert aan de gemeentelijke doelen in het sociaal domein en dat het moet gaan om de resultaten die zij op dit terrein boekt. Dit jaarverslag geeft hier richting aan. In het beleidsplan van de Bibliotheek Noordwest Veluwe ‘Volop in beweging’, strategisch beleidsplan 2016 – 2019 hebben wij onze doelen voor de komende vier jaar geformuleerd. Onze deskundigheid ligt op het terrein van lezen, leren en informeren. Onze activiteiten zijn in drie programmalijnen uitgewerkt: 1. Het stimuleren van leesplezier. 2. Het bevorderen van taalvaardigheid. 3. Het bevorderen van informatievaardigheid. We beschrijven per programmalijn de activiteiten die we in 2016 georganiseerd hebben en welke bijdrage de Bibliotheek hierbij heeft geleverd.
6
7
Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Het stimuleren van Leesplezier De Bibliotheek op School (dBoS) We volgen de koers om dit jaar dBoS weer steviger neer te zetten. Met de opening van dBoS werken we aan een bredere spreiding van de fysieke bibliotheek in ons werkgebied en tegelijkertijd aan het bereiken van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Het uitgangspunt van het landelijke project dBoS is een intensieve samenwerking tussen bibliotheken en het primair of voortgezet onderwijs op alle 7 bouwstenen (netwerk & beleid, lees- & mediaplan, activiteiten, monitor, expertise, collectie en digitaal portaal). Volgens het project van dBoS kan elke bouwsteen niet zonder de andere. In 2016 hebben we op de volgende scholen dBoS weten te realiseren: - Het Startblok (Harderwijk). - Het Baken en Het Kompas (Harderwijk) Op Pr. Willem Alexanderschool (Ermelo) zijn de voorbereidingen in gang gezet om in het voorjaar van 2017 dBoS te openen.
Dienstverlening aan educatieve instellingen Naast de investering in de dBoS-projecten en Boekstart in de Kinderopvang heeft er een diversiteit aan activiteiten op het gebied van lezen en mediawijsheid plaats gevonden in de bibliotheek en op de basisscholen waaronder producten uit de Doorgaande Lijn, groepsbezoeken en het promoten van en het ondersteunen bij landelijke campagnes. Daarnaast heeft Bibliotheek Noordwest Veluwe veel ingezet op het adviseren en informeren van educatieve teams en ouders/verzorgers over het belang van (voor)lezen. De gemeente Ermelo en de gemeente Nunspeet hebben vanuit de combinatiefunctie ca. 20 uur per basisschool voor het kalenderjaar 2016 geoormerkte subsidie vastgelegd. In de gemeente Nunspeet hebben we daarmee 11 van de 13 scholen en in de gemeente Ermelo 6 van de 13 van de scholen kunnen ondersteunen. Per kwartaal versturen we een (digitale) educatieve nieuwsbrief met interessante informatie vanuit de bibliotheek en landelijke expertise centra op het gebied van lezen en mediawijsheid. In 2016 hebben 5 basisscholen deelgenomen aan De Monitor. De Monitor is een digitale vragenlijst waarbij het leen- en leesgedrag van leerlingen en leerkrachten wordt gemeten. Daarnaast wordt er bevraagd op welke manier zij omgaan met informatievaardigheden.
8
9
Nationale Voorleesdagen
Boekenweek zaterdag
woensdag 27 januari t/m zaterdag 6 februari
12 t/m zondag 20 maart Tijdens de Nationale Voorleesdagen draait het om kinderen die nog niet zelf kunnen lezen. De Nationale Voorleesdagen beginnen op woensdag 27 januari met een voorleesontbijt in alle 5 vestigingen. Bij dit ontbijt luisteren kleuters van diverse basisscholen geboeid naar de burgemeester, die voorleest uit het Prentenboek van het Jaar We hebben er een geitje bij! Met een volle maag, een kleurplaat en een ballon gaan ze daarna terug naar school. De ruim 60 nieuwe leden (leeftijd 0-6 jaar) krijgen als welkom een verrassingstas, met daarin onder andere een vingerpopje van een geitje. Tijdens drie theatervoorstellingen- Poppentheater Peterselie in Elspeet en Kindertheater B.J. Brillekip in Harderwijk en Putten- genieten 150 kinderen van het verhaal over het geitje. De Harderwijkse schrijfster en illustratrice Patou Estourgie presenteert op 27 januari haar twee prentenboeken ‘Mannetje op de maan en ‘’ Papa REUS’ in Bibliotheek Harderwijk.
Poëzieweek donderdag 28 januari t/m woensdag 3 februari Onder het motto ‘Jaren die druppelend versmelten’ staat de Poëzieweek in het teken van herinneringen. Traditiegetrouw is op 28 januari in Veluvine Nunspeet een gezamenlijk programma van Stichting Muurgedichten Nunspeet, Boekhandel Osinga en Bibliotheek Noordwest Veluwe. Zanger Frans van Deursen brengt liederen ten gehore, gebaseerd op gedichten van Leo Vroman, van zijn cd De vogel in mijn borst. In Harderwijk wordt op 28 januari in de bibliotheek niet alleen een nieuwe stadsdichter geïnstalleerd (Wietse Hummel), maar ook de eerste junior-stadsdichter (Naomi Ramaker). Tijdens de feestelijke heropening van Bibliotheek Ermelo, op vrijdagavond 1 april, is de bekendmaking en installatie van de eerste Dorpsdichter Ermelo: Fiet van Beek.
10
Met ons buurland Duitsland als thema onder het motto ‘Was ich noch zu sagen hätte’ gaat het tijdens de Boekenweek vooral over Duitse geschiedenis en literatuur. Op zaterdagmiddag 12 maart vertelt de voormalige Duitsland-correspondente voor de NOS Margriet Brandsma over haar ervaringen uit die tijd en over de boeken die zij over dit land heeft geschreven. Deze middag is muzikaal en culinair Duits aangekleed. De twee filmvoorstellingen van ‘Er ist wieder da’, in samenwerking met Filmhuis Harderwijk, trekken volle zalen.
Inloopbijeenkomst dyslexie vrijdag 22 april Dyslexie is een handicap die al jaren in de belangstelling staat. Bibliotheek Noordwest Veluwe organiseert daarom ook al jaren in samenwerking met Oudervereniging Balans en Onderwijsadviesbureau Centraal Nederland inloopbijeenkomsten dyslexie. Ouders kunnen hier hun vragen voorleggen aan ervaringsdeskundigen. Op deze manier zijn op 22 april een aantal ouders en hun kinderen in Bibliotheek Nunspeet weer verder geholpen.
Spannende Boeken Weken vrijdag 3 t/m zondag 19 juni In 2016 is de actiemaand Juni ‘Maand van het Spannende Boek’ ingekort tot ruim 2 Spannende Boeken Weken. Nieuwe bibliotheekleden ontvangen in deze periode de verhalenbundel Kwade zaken, met daarin 16 spannende verhalen van misdaadauteurs en prominente strafpleiters. Spannende boeken nemen in deze weken natuurlijk een prominente plaats in de presentaties van de collectie.
11
Boekpresentaties
Thema-avond: Van minimalisme tot leven zonder afval
De Held op sokken
donderdag 17 november
Op vrijdagmiddag 7 oktober presenteert Blauwe Gerrit Productions het prentenboek De Held op Sokken in Bibliotheek Harderwijk. Na Blauwe Gerrit en de Witte Wieven is dit het tweede prentenboek dat dit jaar van het drietal Sander Goudzwaard, Chuck van Loenen en Sjarenka Bognar verschijnt.
In de bibliotheek van Harderwijk vindt op donderdag 17 november een informatieavond plaats over consuminderen, minimalisme en leven zonder afval. Deze informatiebijeenkomst is georganiseerd door Gera van den Berg uit Hierden in samenwerking met Bibliotheek Noordwest Veluwe. Zij houdt op Facebook de blog ‘Op Orde’ bij over minimalisme in een gezin. Ook schrijft zij een rubriek over dit onderwerp voor het Nederlands Dagblad. Van den Berg houdt een lezing over hoe je een huishouden kunt ontdoen van overbodige spullen en wat dat oplevert in een gezin. Tweede spreekster is Emily Jane Lowe uit Baarn. Zij is landelijk bekend door haar blog en boek ‘Leven Zonder Afval’. Lowe heeft een aantal jaren geleden het roer om gegooid en vertelt over haar aanpak. Ook de gemeenten Harderwijk, Ermelo en Putten vertellen aan het eind van de avond over het project VANG: Van Afval Naar Grondstof. Daarnaast is er een informatiemarkt over de genoemde onderwerpen.
Dubbel geluk Op dinsdagavond 8 november presenteert Saskia Schouten haar nieuwste roman Dubbel geluk in Bibliotheek Harderwijk. Burgemeester Harm-Jan van Schaik neemt het 1e exemplaar van haar in ontvangst.
Lezing: Hoe zit het nu echt?
Thema-avond: Alles in het belang van het kind? dinsdag 10 mei Ruim tachtig mensen schuiven aan voor de discussie over in hoeverre het belang van het kind in (v)echtscheidingen een loze kreet is of echt gewaarborgd wordt. En wat te doen met onwillige ouders die een normale omgangsregeling blijven frustreren? Harder aanpakken door middel van boetes en zelfs een kans op gevangenisstraf of nog steeds uitgaan van de goede wil van ouders om hun (v)echtscheiding in harmonie te regelen. De avond begint met een inleiding van voorzitter/organisator Ton Lankreijer, die samen met bibliothecaris Anneke de Graaf van Bibliotheek Noordwest Veluwe, de basis legde voor deze thema- avond. Lankreijer voltooit zijn tweede boek over vechtscheiding “Zwartboek Frank: zelfmoord na vechtscheiding”, dat op 15 september (jaarlijkse dag van de echtscheiding) wordt gepresenteerd. Vooral ouders en kinderen krijgen volop de ruimte deze avond, omringd door een keur aan hulpverlenende instanties. Van buurtzorg tot onderwijs, van jeugdbescherming tot het Leger des heils. Van advocatuur tot Stichting Dwaze Vaders. En niet te vergeten, ook de politiek spreekt een woordje mee.
12
donderdag 10 november Op 10 november is Bibliotheek Harderwijk de locatie voor een lezing door Dr. Deborah Alfarez. Deze medisch bioloog vertelt over haar wetenschappelijk onderbouwde boek ‘’Hoe zit het nu echt? over praktische zaken tijdens zwangerschap, geboorte en kraamtijd. Deze lezing is tot stand gekomen in samenwerking met De Kraamvogel en Icare-ledenvereniging.
BoekStart Voorlezen is de leukste manier om contact te maken met je baby. Door samen een boekje te lezen versterk je de band met je kind en werk je ook nog eens aan de sociale en emotionele ontwikkeling. BoekStart stimuleert daarom lezen met baby’s, dreumesen en peuters. Als je baby ongeveer 3 maanden is, krijg je van de gemeente in Harderwijk en Nunspeet een uitnodigingsbrief en waardebon voor het BoekStart-koffertje. In de gemeente Putten ontvangen de nieuwe ouders de brief en bon direct bij de aangifte van de geboorte.
13
Vestiging
Aantal geboorten 2015
Aantal ingeschreven baby’s in 2016
Percentage
0-leners
Ermelo
225
39
17,3 %
26
Harderwijk
527
150
28,5 %
114
Elspeet
10
Percentage
7
Nunspeet
310
83
30%
63
Putten
245
53
21,6 %
39
Totaal
1307
335
25,6 %
249
74 %
Uit deze cijfers blijkt dat de waardebon maar een kwart van de ouders uitnodigt om naar de bibliotheek te komen om de baby in te schrijven. Onduidelijk is wat de reden hiervan is. Hiervoor is nader onderzoek nodig. De bibliotheekpas wordt maar door ca 25% van de ouders gebruikt. Dit gebruik neemt toe naarmate het kind langer lid is. Naast het uitreiken van het koffertje en het inschrijven van het kind is meer nodig om de ouders ook daadwerkelijk gebruik te laten maken van de mogelijkheden die de bibliotheek heeft. Als aanvulling op het lid maken van baby’s organiseert Bibliotheek Noordwest Veluwe ook (thema)ochtenden voor nieuwe ouders en hun jonge kinderen in de diverse vestigingen. In Nunspeet vinden deze ochtenden maandelijks (behoudens zomervakantie) plaats onder de naam OntMoet Mama, in samenwerking met Centrum Jeugd en Gezin en Moeders Informeren Moeders. In Harderwijk is samenwerking gevonden met het nieuw gestarte Mama Café. Onderwerpen die tijdens deze ochtenden, naast (voor)lezen, aan bod zijn gekomen zijn o.a. omgaan met honden, babygebaren, babymassage, peuter en nieuwe media, muziek op schoot en kinderspel.
BoekStart in de Kinderopvang Aan de lijst van Kinderopvangorganisaties die BoekStart in hun beleid hebben opgenomen is Prokino Harderwijk, samen met Gastouderbureau Harderwijk-Ermelo, toegevoegd. Dat wil zeggen dat de pedagogisch medewerkers door de bibliotheek zijn bijgeschoold in (interactief) voorlezen en dat er een voorleesplan is opgesteld door de nieuw opgeleide voorleescoördinatoren. Verder zijn er nieuwe voorleesmaterialen en presentatiematerialen aangeschaft. Alle Kinderopvangorganisaties die het landelijke project BoekStart in de Kinderopvang in samenwerking met Bibliotheek Noordwest Veluwe hebben uitgevoerd zijn in 2016 uitgenodigd mee te doen aan de landelijke Monitor. Twee derde van hen doen daadwerkelijk mee. De Monitor levert gegevens op over het voorlezen en de voorleesomgeving in de Kinderopvangorganisatie. Ook geeft de Monitor informatie over de samenwerking tussen Kinderopvangorganisaties en Bibliotheek Noordwest Veluwe.
Voorlezen in de bieb Harderwijk In september start het Voorleesseizoen met extra lange activiteitenmiddag, met veel voorlezen, dans en grimeren en uiteraard knutselen. Deze startmiddag valt in de Week van de Alfabetisering en daarom is het thema ‘letters’. Letters in allerlei soorten en vormen en versjes op rijm rondom het alfabet. Vanaf september is het elke week weer genieten van fijne prentenboeken en verhalen, die aan zo’n 15 jonge kinderen per keer – en hun ouders of begeleiders - worden voorgelezen. Aansluitend wordt er geknutseld. Ook in ons Servicepunt in Drielanden wordt maandelijks voorgelezen en geknutseld, waarbij gemiddeld 10 kinderen per keer aanwezig zijn.
Output: (voor)leesplezier beleven / taalaanbod, vergroten van de woordenschat / kennisnemen van (nieuwe) mooie voorleesverhalen / stimuleren van de fantasie / creatieve verwerking van de voorleesverhalen / voorbeeld functie voor ouders en begeleiders.
14
15
Literaire avonden
Jonge Jury Van september 2015 tot eind februari 2016 worden jongeren tussen de 12 en 16 jaar via de Jonge Jury in de gelegenheid gesteld op hun favoriete boeken uit het jaar ervoor te stemmen. De Prijs voor de Jonge Jury 2016 ging naar Shock van Mel Wallis de Vries.
Nederlandse Kinderjury Alle kinderen tussen de 6 en 12 jaar mogen bepalen wat het beste boek van vorig is. Van 9 maart tot en met 20 april kunnen zij stemmen op hun favoriete boeken uit vorig jaar. Het is belangrijk dat kinderen hun stem laten horen; het is leuk supermooie boeken te ontdekken en het is stoer om in de jury te zitten van zo’n belangrijke prijs. De schrijver van het beste boek krijgt de Prijs van de Nederlandse Kinderjury. In de categorie 6 t/m 9 won cabaretier Jochem Myjer met zijn boek De Gorgels en in de categorie 10 t/m 12 jaar was Dummie de mummie en de Drums van Massoeba van schrijfster Tosca Menten de gelukkige winnaar. Zeven scholen hebben ter kennismaking een pakket met gebruiksmaterialen en/of een boekenpakket bij de Bibliotheek besteld. Daarmee zijn ze met de Kinderjury in de klas aan de slag gegaan, al dan niet onder begeleiding van een leesconsulent. Ook in de vestigingen wordt via display’s aandacht besteed aan de Kinderjury om de individuele lezertjes te enthousiasmeren boeken te lezen en mee te doen als Kinderjurylid.
Tijdens de literaire avonden van de Bibliotheek is er volop gelegenheid schrijvers en andere lezers te ontmoeten en kennis te nemen van (nieuwe) boeken. Ook in 2016 weer een afwisselend aanbod van activiteiten op verschillende locaties en lezingen veelal in samenwerking met lokale theaters. Rondom de Boekenweek zijn de volgende bekende auteurs uitgenodigd een lezing te komen geven: 3 mrt. Maarten van Rossem ism Theater Stroud Putten 10 mrt. Kader Abdolah ism Veluvine Nunspeet 12 mrt. Margriet Brandsma tijdens de Duitse middag in de Bibliotheek Harderwijk 31 mrt. Myrthe van der Meer 3 nov. Alexander MĂźnninghoff (De stamhouder) in Theater De Dialoog in Ermelo
135 bezoekers 96 bezoekers 30 bezoekers 41 bezoekers 88 bezoekers
Output: meer lezen en vergoten van leesplezier / gelegenheid tot ontmoeting en kennisnemen van cultuur Output: leesplezier vergroten door gericht aanbod van boeken en materiaal voor gebruik in de klas / kennismaking met de nieuwste kinderboeken geschikt voor de doelgroep / samenwerking met het basisonderwijs.
16
17
Politiek Café In 2016 is in Ermelo een politiek café van start gegaan. De voorbereidingsgroep wordt, naast de bibliotheek, gevormd door twee politici en een journalist. Het politiek café heeft plaats in de foyer van De Dialoog en mag zich op een goede belangstelling verheugen. In Harderwijk is in 2016 om verschillende redenen geen politiek café georganiseerd; het ligt in de planning dit wel weer op te pakken.
Vestigingen
50+ voorlezers
voorleeslocaties
14
9
Harderwijk
3
3
Nunspeet
3
3
Putten
2
2
totaal
22
17
Ermelo
Bibliotheek Thuis Bibliotheekleden die niet in staat zijn zelf naar de bibliotheek te gaan, maken gebruik van deze dienstverlening, die in samenwerking met ZorgDat en Stichting Welzijn wordt uitgevoerd. Vrijwilligers van deze organisaties bezoeken de aan huis gebonden leners en brengen nieuw lees-, luister- en/of kijkmateriaal. Het persoonlijke contact wordt zeer op prijs gesteld. Naast de signaleringsfunctie, van belang voor de welzijnsinstelling, is de meerwaarde van deze dienstverlening ook de bijdrage aan het verminderen van sociaal isolement en vergroten van participatie in de maatschappij.
Leeskringen In het vijfde seizoen wordt er aan 28 leeskringen die lid zijn van de bibliotheek ruim 1330 boeken uitgeleend. De leeskringcollectie wordt gesaneerd en er worden actuele titels opgenomen. Via de pers worden belangstellende opgeroepen deel te nemen in nieuw op te richten leeskringen. Dat resulteert in een interview over onze dienstverlening aan leeskringen wat wordt geplaatst in De Stentor van 27 maart 2016.
50+ Leest Voor Voorlezen aan kinderen is belangrijk. Kinderen die op jonge leeftijd worden voorgelezen, profiteren daarvan in het leren van nieuwe woorden en het zelf leren lezen. Luisteren en praten over het verhaal vergroot de woordenschat en legt de basis voor leesplezier en zelf kunnen lezen. 50+voorlezers lezen structureel voor aan jonge kinderen in kinderopvang of basisschool. Dit wordt georganiseerd in samenwerking met ZorgDat in Harderwijk en Stichting Welzijn in Ermelo en Nunspeet. Ook bij diverse lokale evenementen en tijdens o.a. Nationale Voorleesdagen, Prentenboekjesfestival en Kinderboekenweek worden deze enthousiaste vrijwilligers ingezet om voor te lezen. Het werven van nieuwe voorlezers vergt aandacht.
18
Output: Deelname aan een leeskring biedt (oudere) mensen de gelegenheid kennis te nemen van kunst en cultuur en contacten te onderhouden wat bijdraagt aan sociale cohesie in de maatschappij.
19
Kinderen 0-6 jaar Voorlezen bij lokale activiteiten Tijdens diverse lokale activiteiten en evenementen zijn wij aanwezig geweest om de diensten en producten van Bibliotheek Noordwest Veluwe te promoten. Door lokaal zichtbaar te zijn, blijven wij ook in gesprek met de bezoekers die niet (meer) vanzelfsprekend naar de bibliotheek gaan. Tijdens het Middeleeuwsfeest en het Kinderfestival in Ermelo maakte de voorleestent deel uit van de promotie van de bibliotheek. Bij het Huttenfeest en het FieperdePiepfestival in Harderwijk waren voorlezers en bibliotheekmedewerkers vertegenwoordigd.
Deelname Groot Harderwijks Dictee Tijdens het Groot Harderwijks Dictee in oktober heeft Bibliotheek Noordwest Veluwe uit handen van de Lions Club Harderwijk een cheque in ontvangst mogen nemen om in te zetten bij een project dat het leesplezier en de leesbeleving bij kinderen vergroot. Op het gebied van (voor)lezen is het voor educatieve instellingen een enorme uitdaging om ook ouders het belang van (voor)lezen in te laten zien. Voor de Lions Club Harderwijk des te meer reden om het gesponsorde geld in te zetten voor het project ‘Centraal Prentenboek’. Centraal Prentenboek is een landelijk leesbevorderingsproject om jonge kinderen en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen. In het voorjaar van 2017 wordt het project uitgezet in de groepen 1 en 2 van het primair onderwijs in gemeente Ermelo
Fieperdepiepfestival Theater Harderwijk en Jeugdtheater Harderwijk organiseerden in samenwerking met de bibliotheek het Fieperdepiepfestival. Op de eerste woensdag van de Kinderboekenweek vierden we dat het 100 jaar geleden was dat Fiep Westendorp geboren werd. Tijdens dit festival voor kinderen vanaf twee jaar stond de interactieve theaterspeeltuin centraal. De voorleesvrijwilligers van de bibliotheek hadden een actieve rol in deze theaterspeeltuin.
Prentenboekjesfestival Nunspeet Theater Veluvine Nunspeet organiseerde begin oktober in samenwerking met Bibliotheek Noordwest Veluwe het prentenboekjesfestival. Naast de mooie en spannende voorstellingen konden de kinderen uitgebreid spelen in de Prentenboekenstad. Peuters en kleuters stapten letterlijk de verhalen binnen, bezochten de huizen, de winkel, de school, de boerderij en het bos en lieten zich lekker voorlezen in de speciaal daarvoor ingerichte voorleeshoek.
20
21
Training voorleescoördinatoren
Kinderen 7-12 jaar
Sinds maart hebben wij weer vijf pedagogisch medewerkers opgeleid tot voorleescoördinator. De training maakt deel uit van BoekStart in de kinderopvang, een initiatief van Kunst van Lezen in opdracht van het Ministerie van OCW.
Kinderboekenweek
Voorleesexpress Voorleesexpress wordt uitgevoerd in Harderwijk door Vluchtelingenwerk Oost Nederland in samenwerking met Bibliotheek Noordwest Veluwe. De VoorleesExpress stimuleert de taalontwikkeling van kinderen en verrijkt de taalomgeving thuis. Twintig weken lang komt een vrijwillige voorlezer thuis bij een gezin met kinderen van 2 tot en met 8 jaar. Het gaat hierbij om kinderen met een taalachterstand. Naast dat de vrijwilligers een bibliotheekabonnement ontvangen gedurende het project organiseert de bibliotheek de training Interactief Voorlezen. Deze training wordt 1x per seizoen georganiseerd. De vrijwilligers ontvangen tevens een uitnodiging voor een rondleiding door de bibliotheek.
In seizoen 4 (voorjaar 2016) en seizoen 5 (najaar 2016) zijn er in totaal 28 vrijwilligers gekoppeld aan 28 gezinnen.
De betrokkenheid van de bibliotheek bij dit project is groot, omdat • de bibliotheek een groot netwerk heeft om de doelgroep te kunnen bereiken waaronder het Taal huis waardoor ook de ouders geholpen kunnen worden. • de koppeling met BoekStart en BoekStart in de Kinderopvang kansen biedt. In een partnerschap zet de bibliotheek deze netwerken in. • de bibliotheek deskundig personeel heeft dat vrijwilligers en deelnemers aan Voorleesexpress kan helpen bij het vinden van geschikt materiaal. • de collectie van de bibliotheek behalve uit fysieke materialen ook bestaat uit digitale materialen zoals Bereslim, dat zeer geschikt is om te gebruiken door niet taalvaardige mensen en kinderen.
22
In oktober draaide alles om lieve, gekke, chagrijnige, wilde, ondeugende, grappige, wijze, stokoude of juist superenergieke opa’s en oma’s! Tijdens de Kinderboekenweek 2016 (woensdag 5 t/m zaterdag 15 oktober) werden er diverse activiteiten georganiseerd in onze vestigingen. Dit jaar hebben we uiteraard het accent gelegd op activiteiten waarbij opa’s en oma’s een grote rol speelden. Dit met gevolg; een groot aantal deelnemende groepen en/ of scholen bij activiteiten met opa’s en oma’s in zowel de bibliotheek als op de scholen zelf. Zo werden kinderen voorgelezen door een opa en oma of namen ze deel aan de digitale speurtocht door de bibliotheek. De Vliegensvlugge Verteller heeft op diverse scholen vliegensvlug boeken gepromoot en het Christelijke College Nassau Veluwe verzorgde een voorstelling ‘opa’s en oma’s op stelten. Er waren schrijvers uitgenodigd om hun verhaal te vertellen over hun vak en er werd in Ermelo een opa gezocht tijdens de voorstelling van Ziezus. In samenwerking met andere partners werd er een taartbakwedstrijd georganiseerd en een kleurwedstrijd. Tijdens de afsluitende zaterdag konden jonge kinderen genieten van het Prentenboekjesfestival. Met al deze activiteiten hebben we weer heel veel mensen naar de bibliotheek gekregen. Wij kijken dus terug op een geslaagde Kinderboekenweek.
23
Jeugd en jongeren (12 – 17 jaar)
1.2. Het bevorderen van taalvaardigheid.
De samenwerking tussen de bibliotheek en het voortgezet onderwijs heeft in de voorgaande jaren geen prioriteit gekend. Vanaf 2016 zijn wij deze weg wel ingeslagen. Door het leveren van de volgende dienstverleningen zijn de eerste concrete stappen gezet;
Opening Taalhuis
• • •
Bibliotheeklidmaatschap voor alle leerlingen van Groevenbeek Putten. Faciliteren van ruimte in de bibliotheek van Putten tijdens Week van de Mediawijsheid in samen werking met Jeugdpunt Putten. Werven van deelnemers aan de voorleeswedstrijd voor brugklassers ‘Read2Me’.
Output: door alle leerlingen van een pas te voorzien hebben zij toegang tot de fysieke en digitale collectie van de bibliotheek. Met hun device toegang tot lezen dichtbij gebracht. Dit is vooral leesbevordering.
24
Op 5 september 2016 was de officiële aftrap van het Taalhuis NWV. De kernpartners zetten hun handtekening onder het convenant. Ook was er een symbolische tekenmoment voor de kern- en alliantiepartners van het Taalhuis. De samenwerkingspartners uiten hierbij dat zij zich willen inzetten om mensen taalvaardiger te maken. De stadsdichter van Harderwijk en dorpsdichter van Ermelo hadden speciaal voor de gelegenheid een gedicht geschreven. Met circa zestig enthousiaste bezoekers van diverse organisaties was de opening een groot succes.
Week van de Alfabetisering In de Week van de Alfabetisering zijn er verschillende activiteiten georganiseerd om extra aandacht te genereren voor het thema laaggeletterdheid. Door zoveel mogelijk samen te werken met andere organisaties bereiken we meer mensen. Zo was er op dinsdag 6 september in de Bibliotheek Putten, in samenwerking met Present Putten en TIP college, het eerste groepsbezoek voor volwassenen. Met ruim 20 deelnemers was dit voor vele volwassenen de eerste keer dat ze kennismaakten met een bibliotheek in Nederland! Door taal en boeken op een leuke manier te presenteren was dit een zeer geslaagde ochtend, veel deelnemers weten sindsdien de weg goed te vinden naar de Taalpuntcollectie van de Bibliotheek. In de bibliotheek Nunspeet hebben we een soortgelijke activiteit georganiseerd in samenwerking met Participatiehuis ZON. Hiervoor waren de laaggeletterden en taalvrijwilligers uitgenodigd. Er waren zo’n zestien deelnemers en vijf taalvrijwilligers betrokken bij de activiteit.
25
Taalvrijwilligers
Olga uit Polen, 26 jaar, vier jaar in Nederland oefent met taalvrijwilliger Astris Motivatie: Mijn zoon zit sinds kort in groep 1 en ik begrijp niet wat de juf zegt. We krijgen elke twee nieuwbrieven en ik probeer ze altijd te lezen met de vertaler erbij, toch maak ik heel veel fouten. Beleving: Ik vind het fijn dat we met Astrid vooral veel over school kunnen praten. Vorige week heb ik de nieuwsbrief meegenomen. Taalvrijwilliger Astrid: Het gaat heel gezellig met een groepje moeders, ze helpen elkaar en de sfeer is altijd heel ontspannen.
Malika uit Marokko, 52 jaar, zesentwintig jaar in Nederland oefent wekelijks met taalvrijwilliger Bep. Motivatie: Mijn dochter doet de administratie en zij verhuist binnenkort naar het zuiden van het land. Ik voel me zo dom, mijn kinderen zijn universitair opgeleid en ik kan niet eens een e-mail schrijven. Beleving: Elke week oefen ik met Bep op de computer en tablet, mijn dochter helpt me thuis ook. Taalvrijwilliger Bep: Malika is een voorbeeldige studente, ze wil foutloos schrijven en dat is best pittig. Gelukkig hebben we goed materiaal en hoef ik het niet allemaal zelf te bedenken.
Taalvrijwilligers zijn onmisbaar in het non-formeel leren. Het gaat om mensen die niet alleen de Nederlandse taal uitstekend beheersen, maar ook graag anderen willen helpen om taalvaardiger te worden. Belangrijk is dat de taalvrijwilliger empathisch is en kleine stapjes kan zetten om een ander te begeleiden richting zelfredzaamheid. In het laatste kwartaal zijn er diverse middelen ingezet om voldoende taalvrijwilligers te werven en te enthousiasmeren voor dit project. Wij investeren inhoudelijk in de taalvrijwilligers door hen een training aan te bieden van vier dagdelen. Dit heeft ertoe geleid dat we uiteindelijk 49 gecertificeerde taalvrijwilligers hebben in 2016. De taalvrijwilligers worden afhankelijk van hun wens en voorkeur ingezet om anderen individueel of in kleine groepjes te begeleiden.
Taalpunten en taalspreekuur Binnen het Taalhuis zijn vier Taalpunten die gesitueerd zijn in de bibliotheken van de Noordwest Veluwe. We hebben een speciale collectie voor het Taalpunt, deze bestaat uit herschreven romans specifiek voor laaggeletterden en uit andere media om taalvaardiger te worden. Uit onze cijfers blijkt dat de boeken uit de Taalpuntcollectie steeds meer uitgeleend worden. Het aantal uitleningen groeit van 479 in 2015 naar 1629 in 2016. De Taalpunten zijn ook dĂŠ plek waar iedereen terecht kan die aan de slag wil met basisvaardigheden. Je kunt er tijdens de wekelijkse taalspreekuren informatie krijgen over een passende (digi)taalcursus, het aanbod in de buurt en er zijn computers om op te oefenen. Het taalspreekuur in Harderwijk werd zo druk bezocht dat deze is uitgebreid met een extra moment om ook op vrijdagavond te komen. Veel taalvrijwilligers weten de weg goed te vinden en komen op de bonnefooi langs als er vragen zijn. Om het traject te ondersteunen en te bevorderen dat men de leesvaardigheid oefent, ontvangt de deelnemer het eerste jaar een gratis pas. In 2016 zijn er 185 passen uitgereikt. Het aantal uitleningen van 97 is nog beperkt, maar zal zeker gaan groeien.
26
27
Informatie- en inspiratiesessies Taalhuis
Amina uit Irak, 38 jaar, nu achttien jaar in Nederland oefent wekelijks in een groepje met taalvrijwilliger Esther.
Vanuit het Taalhuis NWV gaan we regelmatig in gesprek met organisaties, teams en sleutelfiguren om meer bekendheid en draagvlak te genereren voor het thema laaggeletterdheid en de mogelijkheden die wij aanbieden. Organisaties kunnen zo bekijken op welke manier zij kunnen aansluiten bij ons. Zo hebben de sociale partners een belangrijke positie als het om de vindplaatsen van de laaggeletterden zelf gaat. In 2016 zijn er diverse gesprekken geweest met de Sociale Dienst Veluwerand, ZorgDat, uitzendbureaus, schooldirecteuren en gemeenteambtenaren.
Motivatie: Ik wil niet leren lezen of schrijven, ik spreek vier talen en wil alleen beter Nederlands praten met anderen. Dat heb ik nodig als ik naar de dokter ga, de boodschappen doe en met andere mensen wil omgaan. Beleving: Ik vind het erg leuk om elke week in de Bibliotheek te oefenen met Esther en de andere vrouwen. Taalvrijwilliger Esther: Het loopt lekker, vorige week was ik weekje weg en toen zijn de vrouwen toch bij elkaar gekomen om samen Nederlands te praten.
Senay uit Turkije, 58 jaar, drieĂŤndertig jaar in Nederland met taalvrijwilliger Kees Motivatie: Ik ben vier jaar geleden naar school geweest, maar daar kan ik me niet concentreren. Mijn kinderen helpen mij met de post, maar ik wil ook wel zelf leren om mijn formulieren in te vullen. Beleving: Het gaat heel goed, alleen oefenen is voor mij heel goed. Alleen gaat een beetje langzaam, ik wil wel drie keer per week afspreken om meer en sneller te leren. Taalvrijwilliger Kees: Senay is ontzettend gemotiveerd en probeert thuis ook wat te oefenen op de computer. Ik merk wel dat het heel intensief is voor hem, na een uur oefenen is hij ontzettend moe.
28
29
1.3 Het bevorderen van informatievaardigheid Digitale vaardigheden Kinderen 7-18 jaar en Volwassenen 18+
Week van de Mediawijsheid van 18 tot en met 25 november De Week van de Mediawijsheid vraagt jaarlijks aandacht voor het belang van mediawijsheid voor jong en oud. Media spelen een steeds centralere rol in ons leven. Dit biedt talloze nieuwe mogelijkheden, maar om deze ten volle te kunnen benutten, kunnen kinderen alle hulp gebruiken van opvoeders, leerkrachten en professionele mediamakers. De Bibliotheek organiseert deze week diverse activiteiten voor jong én oud. Zo kunnen kleuters leren programmeren met Botje Bij, is er voor jongeren een FiFa16 gametoernooi, kun je kennis maken met Oculus Rift VR bril en is er een mobiel Fablab (een bus vol digitale nieuwigheden). Samen met JeugdPunt Putten is er een “over de streep” voor basisschoolleerlingen van Groevenbeek. In totaal krijgt de bibliotheek ruim 400 personen op de been voor de Week van de Mediawijsheid.
Volwassenen 18+ Digitaal Spreekuur Bibliotheek Noordwest Veluwe helpt haar inwoners graag mediawijzer worden. Daarom kan iedereen terecht bij het Digitaal Spreekuur. De mogelijkheden van media zijn groot, maar de toepassingen niet altijd even helder. Voor iedereen die hulp kan gebruiken bij het lenen van e-books, het online reserveren of gebruikmaken van de Bibliotheek App en iedereen die met vragen over digitale media of de digitale mogelijkheden van de Bibliotheek zit, is van harte welkom tijdens deze gratis inloopochtenden. In Harderwijk wordt het Digitaal Spreekuur in samenwerking gedaan met SeniorWeb Harderwijk-Hierden (wekelijks) en in Nunspeet met Stichting Welzijn Nunspeet. In 2016 heeft Bibliotheek Noordwest Veluwe een aantal digitale vaardigheidscursussen verzorgd, die erop gericht waren de (digitale) zelfredzaamheid van burgers uit ons verzorgingsgebied te verhogen. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen enerzijds het verhogen van de basisvaardigheden om een computer te kunnen bedienen, anderzijds de behoefte om op veilige wijze en vertrouwd de weg te kunnen vinden op websites van de overheid. Met het aanbieden van deze cursussen, is een start gemaakt met het voorbereiden
30
31
Afbeelding1: Intentie bij aanvang cursus:
van zogenaamde digibeten op de komst van ‘De Digitale Overheid 2017’, het aanbod aan digitale diensten voor burgers en ondernemers van de Rijksoverheid en gemeenten. In de cursus ‘Klik&Tik’ wordt in groepen tot 10 personen aandacht besteed aan de basisvaardigheden om de computer te bedienen, de weg te vinden naar het internet en hier met zelfvertrouwen mee om te gaan. De doelgroep voor Klik&Tik betreft met name die mensen, die nauwelijks of nog nooit met een computer hebben gewerkt.
Hebben we onze doelen bereikt?
het land hoe wij aan onze deelnemers komen. Ons succes ligt bij de brede samenwerking met het sociaal domein Ondanks dat we nog veel ambitieuzer zouden willen zijn in het binnenhalen van deelnemers, doen we het van ons verzorgingsgebied. Wij ‘helpen’ (cliënten van) onze partners. in verhouding tot andere bibliotheken in het land bijzonder goed. We zijn al meermalen benaderd door collega’s uit het land hoe wij aan onze deelnemers komen. Ons succes ligt bij de brede samenwerking met Afbeelding1: aanvang cursus: het sociaalIntentie domeinbij van ons verzorgingsgebied. Wij ‘helpen’ (cliënten van) onze partners.
De cursus Digisterker is er op gericht om deelnemers een DigiD te leren aanmaken en daar vervolgens bewust en veilig mee te leren omgaan. Er wordt in groepen van maximaal 8 personen geleerd hoe overheidswebsites zijn opgebouwd en op welke wijze hierop gezocht en gevonden kan worden. Ook de digitale berichtenbox van de overheid komt aan bod, net als het doen van aangifte, aanvragen van toelages, beurzen of uitkeringen en zaken als het verlengen van een paspoort of rijbewijs. Het grootste deel van de deelnemers is boven de 50 jaar oud, in verhouding zijn meer autochtone dan allochtone deelnemers en geldt hetzelfde voor de verhouding vrouw / man.
In 2016 is een eerste initiatief genomen om naast de genoemde cursussen ook op een breder vlak digitale ondersteuning te bieden aan de samenleving. In Harderwijk is Seniorweb inmiddels partner van de bibliotheek. In Nunspeet is de samenwerking met SWN op dit gebied opgestart en in Putten en Ermelo zijn we in gesprek met afdelingen van Seniorweb.
Afbeelding2: Bereikte doelen, terugblik en ervaringen.:
Tabel1: Overzicht cursusdeelname Klik&Tik 2016 Unieke deelnemers
1x deelname
63
52
2x deelname
3 maal deelname
9
Allochtoon
Autochtoon
Vrouw
Man
29%
71%
26
26
Intentie bij aanvang cursus
2
Afbeelding2: Bereikte doelen, terugblik en ervaringen.:
Tabel2: Overzicht cursusdeelname Digisterker 2016 Unieke deelnemers
1x deelname
46
44
2x deelname
Allochtoon
Autochtoon
Vrouw
Man
26%
74%
67%
33%
2
Tabel3: Overzicht cursusdeelname Klik&Tik en Digisterker Unieke deelnemers 91
32
Deelnemers Klik&Tik 63
Deelnemers Digisterker 46
Deelnemers beide cursussen 18 Bereikte doelen, terugblik en ervaringen
33
In 2016 is een eerste initiatief genomen om naast de genoemde cursussen ook op e ondersteuning te bieden aan de samenleving. In Harderwijk is Seniorweb inmiddels
Hoofdstuk 2 Organisatie 2.1 Collectie Met het collectiebeleid wordt een fysieke collectie samengesteld die is afgestemd op de vraag van de klant. De collectie biedt een mix van vraag- en aanbodgerichte titels, waarbij de breedte van de huidige collectie gehandhaafd blijft. Met de basiscollectie wordt minimaal 95 % van de uitleningen door de lokale klanten gedekt. Sinds maart 2016 wordt het collectioneren verzorgd door het collectieteam van CODA Apeldoorn. Doordat er ook bij een andere leverancier besteld wordt, is het mogelijk om zeer actuele titels binnen twee weken in de vestiging te plaatsen. Dat beantwoordt aan de vraag van de klant, die snel over populaire titels wil beschikken. De collectie is in omvang in 2016 gekrompen. Van niet renderende collectieonderdelen is afscheid genomen. Dit heeft niet tot gevolg gehad dat leners meer zijn gaan reserveren of dat de wachttijd erg toeneemt. Het gebruik van de aanwezige collectie is wel toegenomen. De uitleenfrequentie neemt toe van 5,4 % naar 5,45 %. Dit is in lijn met de landelijke norm. 2015
2016
Totaal aantal reserveringen
81950
74761
Gehonoreerde reserveringen
71695
Waarvan geleverd door NWV
71000
87,5 %
65863
88,1 %
65803
De fysieke collectie CD’s is bij de verhuizing van de vestiging Ermelo verkocht. Voor het lenen en beluisteren van muziek kunnen leners terecht bij Muziekweb. Tussen maart 2016 en februari 2017 is er een pilot met twee touchscreen-pc’s gehouden, waarop het volledig aanbod van Muziekweb beschikbaar is. Tijdens deze periode hebben er twee touchscreens in de vestiging in Ermelo gestaan. Het aantal uitleningen van muziek in Ermelo is gestegen van 182 naar 678. In Harderwijk is het aantal uitleningen gestegen van 460 naar 518. Het aantal luisteraars voor alle vestigingen van Bibliotheek Noordwest Veluwe is gestegen van 61 in 2015 naar 966 in 2016. Het aantal beluisterde tracks is gestegen van 610 in 2015 naar 6.850. Dit zijn de totalen van de gehele jaren. Kortom de pilot-periode is een succes te noemen en wordt vervolgd.
34
35
Digitaal
Vakantiebieb
Via landelijke inkoop van digitale content beschikken alle bibliotheken over dezelfde digitale bronnen. Jaarlijks wordt dit aangepast aan de nieuwe ontwikkelingen en vraag vanuit de bibliotheken. Een belangrijk deel van het budget wordt gereserveerd voor e-books. In 2016 is helaas de Krantenbank verdwenen uit het assortiment, maar nieuw is dat men online cursussen kan volgen.
E-books Sinds januari 2014 kunnen bibliotheekleden e-books lezen via de Bibliotheek. De collectie telt op dit moment zo’n 10.000 rechtendragende titels. Het aantal uitleningen van e-books neemt ook in 2016 verder toe. De grootste groep mensen die e-books lenen zijn tussen de 41-70 jaar (55% van de e-booksaccounts). Van deze grote groep leent de groep 61-70 veruit de meeste e-books. Waar Bibliotheek Noordwest Veluwe echt een uitzondering in is, is de grootte van onze groep e-booklezers in de leeftijd van 13-15 jaar (in aantal accounts én in aantal geleende e-books).
2014
2015
2016
Aantal accounts
992
2120
3339
Aantal uitleningen
7205
16931
30273
Uitleningen per account
7,26
7,98
9,07
Voor het vierde jaar organiseert de Bibliotheek een campagne rondom de VakantieBieb. De VakantieBieb bevat 60 titels: de helft voor jeugd en de helft voor volwassenen. In juni gaat de VakantieBieb al open voor de jeugd, in juli zijn de volwassenen ook aan de beurt. De VakantieBieb loopt van 1 juni t/m 31 augustus. Gekozen is voor titels die na 1 september doorgelezen kunnen worden via Bibliotheek.nl Dit jaar waren er wel minder aanmeldingen dan in 2015. Het lijkt aannemelijk dat één van de oorzaken is dat we dit jaar de mensen met een e-bookaccount hebben doorverwezen naar de zomerselectie op het e-bookplatform in plaats van naar de VakantieBieb, waar dezelfde e-books te lezen waren als in de VakantieBieb. In 2016 waren er 184.293 nieuwe gebruikers. In totaal staat het aantal aanmeldingen en activaties nu op 762.603.
Luisterbieb De LuisterBieb is de app voor Luisterboeken van de Bibliotheek. Met honderden luisterboeken in vele genres, zowel voor studie als ontspanning. De luisterboeken zijn altijd en overal offline te beluisteren. Er is een speciale selectie ‘Luisteren voor je Lijst’ voor school. De luisterboeken zijn vrij toegankelijk voor Bibliotheekleden, voor niet-leden is er een beperkter aanbod beschikbaar. In mei 2016 zijn er 104.000 geregistreerde gebruikers, waarvan er zo’n 30.000 actief (in 2015 minimaal 1 boek geluisterd) zijn. De app is 226.000 keer gedownload in de afgelopen drie jaar.
Cursussen van de Bibliotheek Sinds november 2016 is het mogelijk met een geldig bibliotheeklidmaatschap twee cursussen per jaar te kiezen uit het cursusaanbod van de Bibliotheek. Als bonus krijg je iedere maand een korte cursus cadeau. De cursussen bestaan uit een aantrekkelijke mix van tekst en veel videomateriaal. Alle cursussen hebben het kwaliteitskeurmerk van Cedeo. Om een cursus te volgen, is alleen verbinding met het internet nodig. Deze ontwikkeling speelt in op de behoefte aan toegankelijk aanbod voor mensen die zich willen blijven ontwikkelen. De Bibliotheek richt zich met haar collectie media op de belangrijkste doelgroepen van de bibliotheek en met behulp van retail-ervaringen wordt deze collectie zo aantrekkelijk mogelijk gepresenteerd. Door gebruik te maken van het netwerk van bibliotheken kan een enorm gevarieerde en gespecialiseerde collectie worden aangeboden.
36
37
2.2 Personeel Reorganisatie In navolging van het Strategisch Beleidsplan is in 2016 een reorganisatie doorgevoerd. Het doel van deze reorganisatie was het leveren van een kwaliteitsslag. In een veranderende omgeving is sprake van veranderende verwachtingen en daarmee ook veranderende eisen die aan het personeel worden gesteld. De reorganisatie is begeleid door een organisatieadviseur van MATT. Bij de reorganisatie zijn vrijwel alle functies komen te vervallen. Medewerkers zijn daarbij in de gelegenheid gesteld kenbaar te maken voor welke functie(s) zij in aanmerking wilden komen. Met alle medewerkers zijn plaatsingsgesprekken gevoerd, waarbij nauwkeurig is gekeken naar de competenties waaraan medewerkers moeten voldoen. Per 1 oktober zijn de meeste medewerkers in hun nieuwe functies benoemd; met medewerkers waarvoor geen geschikte functie te vinden was, is een regeling getroffen. Over de reorganisatie is een aantal keren overleg gevoerd met de ondernemingsraad. De nieuwe organisatie moet er toe leiden dat de bibliotheek met haar medewerkers meer naar buiten treedt en meer inzet op het verwerven van taal- en digitale vaardigheden.
Scholing De uitvoering van de missie van de Bibliotheek vergt goed opgeleide, gemotiveerde en gezonde medewerkers. In de functiebeschrijvingen die voor de functies in onze bibliotheek zijn opgesteld, staan de competenties beschreven waarover onze medewerkers dienen te beschikken om hun functie op een goede manier uit te kunnen voeren. In 2016 namen alle medewerkers deel aan de training BHV. De backoffice medewerkers bezoeken congressen, studiedagen en kenniscirkels om te kunnen anticiperen op het nieuwe beleidskader dat de gemeenten de Bibliotheek hebben gegeven. De aansluiting tussen de Bibliotheek en het Sociaal Domein is een belangrijk onderdeel binnen dit kader en vraagt nieuwe competenties van de medewerkers. Medewerkers volgen ook individuele trainingen en studiedagen die passen binnen hun persoonlijke taakgebieden en competenties.
OR De OR komt gemiddeld elke twee maanden voor overleg bij elkaar en heeft in die frequentie ook overleg met de directie. De grootste uitdaging voor de OR ligt in 2016 in het beoordelen en goedkeuren van een ingrijpend reorganisatieplan. De taken van bibliotheken veranderen, dus de organisatie zelf en de kennis en kunde van haar medewerkers moeten hierin mee-veranderen. De “nieuwe” organisatie is op 1 oktober 2016 van start gegaan.
Maatschappelijke stage In 2016 is de Bibliotheek actiever geworden in het werven van Maatschappelijke stagiaires. Maatschappelijke stage houdt in dat jongeren in het voortgezet onderwijs minimaal 30 uur vrijwilligerswerk doen als onderdeel van hun schoolcarrière. Op deze manier leren ze hun directe omgeving op een andere manier kennen en leveren ze een actieve bijdrage aan de samenleving. Met name binnen de programma’s rondom Mediawijsheid en Digitale Vaardigheden is de inbreng van jonge mensen welkom. In totaal ontvingen we 19 stagiaires die in totaal ca. 300 uur actief waren bij de verschillende activiteiten. Sinds begin 2016 kunnen kinderen en jongeren in Nunspeet elke vrijdagavond gamen op de daar geplaatste gamekasten. Na een introductie door de mediacoach wordt deze activiteit begeleidt door maatschappelijke stagiaires. 12 jongeren hebben hier in totaal 170 uur stage aan besteed. Omdat de belangstelling voor het gamen terugloopt bezinnen we ons op de voortgang van deze activiteit. Hiervoor zoeken we de samenwerking met het jongerenwerk dat ook in Veluvine is gehuisvest. Tijdens de jaarlijkse Kinderboekenweek waren 4 jongeren actief om tijdens het afsluitende feest de bibliotheekmedewerkers te ondersteunen.
Kennisdeling provinciaal; ondersteuning door POI Rijnbrink, met name Doorgaande Lijn, Bibliowijzer, AMR, Taalhuis. Expertise medewerker NWV wordt ook weer provinciaal en landelijk ingezet. HRplan dBoSVO en Redactieraad Doorgaande Lijn.
38
39
De Bibliotheek maakt je rijker! In oktober 2016 is de campagne ‘De Bibliotheek maakt je rijker’ gestart. De kernboodschap van de campagne: “De Bibliotheek is een aantrekkelijke en inspirerende plek waar je aan je persoonlijke ontwikkeling kunt werken.”
E IN AZ ie AG dit M e B fde BIE vij
Glossy de BIEB 2016 BIEB-mini magazine voor ouders. Een publicatie van het Gelderse en Overijsselse Bibliotheek-netwerk. Het wordt uitgegeven door Rijnbrink en verschijnt 1x per jaar.
VakantieBieb campagne De VakantieBieb-campagne wordt voor het vierde jaar georganiseerd door de Bibliotheek en 578.000 mensen hebben de VakantieBieb-app gedownload. De VakantieBieb is het zomercadeau van de Bibliotheek en is open van 1 juni t/m 31 augustus 2016. In juni staan er 30 jeugdtitels in, in juli komen hier 30 volwassen titels bij.
2.4 Communicatie en marketing Communicatie In 2016 is dezelfde lijn ingezet als het gaat om de externe communicatie. Bij de inzet van de verschillende communicatiemiddelen is steeds goed gekeken naar de doelgroep die we willen bereiken en wat daarvoor het meest effectieve en aansprekende middel is. Deze mix aan communicatiemiddelen maakt dat onze omgeving op verschillende momenten geïnformeerd is over de activiteiten bij de Bibliotheek. De inzet aan communicatiemiddelen in 2016:
Website Facebook Twitter Digitale nieuwsbrief Persberichten Advertenties Posters Flyers Narrowcasting Programmaboekje Multitouch Table Brochures
GRATIS
bij de Bibliotheek! Boordevol (voor)leestips voor ouders. Neem BIEB gratis mee bij de Bibliotheek of lees het magazine online op www.biebmagazine.nl
Bieb_Magazine Affiche A2_160830.indd 1
30-08-16 09:33
Actie drie maanden gratis naar de bieb Van 7 december 2015 t/m 7 januari 2016 liep de Gelderse Ledenwerfactie (3mnd gratis lenen). Met deze actie willen we niet-leden kennis laten maken met alle facetten die de Bibliotheek te bieden heeft. Het doel is zoveel mogelijk gratis proefabonnees te verzamelen en deze zo enthousiast te maken dat men overgaat tot het afsluiten van een betaald biebabonnement. Totaal hebben 224 mensen zich aangemeld voor deze actie. 142 via gratisbieb.nl 82 aan de balie
= 63,4% = 36,6%
16x 15mnd betalen) 208x 3mnd
= 7,1% (15 maanden lid, slechts 12 maanden
63 Ermelo 81 Harderwijk 33 Nunspeet 2 Elspeet 45 Putten
= 92,9% = 28,1% = 36,1% = 14,7% = 0,9% = 20,1%
Het bureau Soleo heeft vanaf begin maart alle proefleden gebeld met het aanbod om lid te worden. We hebben daarmee een conversie gehaald van 38,8%. Dit is een mooi resultaat.
40
Online diensten De online diensten die aangeboden worden door de Koninklijke Bibliotheek promoot de Bibliotheek van harte. We ondersteunen de marketingcampagnes. Online diensten: Ebooks, Luisterbieb en sinds 1 oktober online cursussen. Gastlenen (landelijk) is een onderdeel van het project de Nationale Bibliotheekpas Gastlenen (landelijk) maakt het mogelijk dat bibliotheekleden ook elders in Nederland zelf kunnen lenen. Daarvoor is een geldig bibliotheeklidmaatschap nodig met een abonnement dat toegang biedt tot gastlenen. (door samenwerkende POI’s Nederland & Vereniging van Openbare Bibliotheken)
Marketing Op het gebied van marketing sluit de Bibliotheek Noordwest Veluwe zich steeds vaker aan bij acties die binnen de gehele provincie Geldeland worden uitgezet. Alsook landelijke acties en lokale acties. Dit alles met als doel om potentiële klanten te enthousiasmeren om lid te worden van de Bibliotheek en kennis te laten maken met alle facetten van de Bibliotheek. De communicatie- en marketingadviseur van Bibliotheek Noordwest Veluwe heeft zich actief aangesloten bij de marketingwerkgroep van provincie Gelderland. Deze marketingwerkgroep heeft een gericht marketingplan met een Gelders Marketingbudget opgezet en faciliteert bibliotheken binnen deze provincie als het gaat om marketingacties die binnen het plan zijn opgesteld. Bibliotheken zoeken elkaar regelmatig op en wisselen informatie onderling uit.
41
2.5 Samenwerkingspartners In het afgelopen jaar heeft de Bibliotheek weer meer de samenwerking gezocht met organisaties en bedrijven in de omgeving. Soms zijn dat structurele partners in de bedrijfsvoering, zoals bijvoorbeeld de vier gemeenten, anderen zijn meer incidentele partners op activiteitenniveau. Dit levert inmiddels een mooie lijst met namen op: Boekhandels Osinga, Bruna Harderwijk, Bruna Nunspeet, Bruna Putten, Bruna Ermelo, Riemer & Walinga Boekverkoopers, Dolfinarium, Inclusief Groep , Veluws Centrum voor Technologie, Rabobank Randmeren, Cultuurkust, ZorgDat, SWOE, SWP, SWON, Pinel, Centrum Jeugd en Gezin, Jeugdpunt Putten, Kulturhus Elspeet, Ondernemersvereniging Elspeet, Verhaal van de Stad (Harderwijk), Centrummanagement Ermelo en Harderwijk, Cultureel platform Nunspeet, Sociale Dienst, Landstede, Hogeschool Arnhem Nijmegen, Veluvine Cultuur, Theater Stroud, SCDE, Apollo, Centraal Nederland, BITT, Catharinakapel, Brain&Soulcare, Cliëntenbibliotheek Beukenrode, Comité Stadsdichters, Cubiss, Cultuursalon Putten, Cultuurhuis Ermelo, Dansation, Fanfarecorps Excelsior, Filmhuis Harderwijk, GGD Noord- en Oost Gelderland, Gresbo, Harderwijk FM, Veluwe FM, Harderwijke Uitdaging, Icare, JAM Harderwijk, Kunstuitleen Noordwest Veluwe, Museum Het Pakhuis, Stadmuseum, Museum Noord Veluwe, Muziekfeesten Ermelo, Open Coffee Harderwijk, Open Coffee Putten, Serviceclub Lions, Servicepunt vrijwilligers in Harderwijk en Nunspeet, Stadslab Harderwijk, Stichting Muurgedichten, Stichting Oktober ‘44, Stichting Senia, Straathoekwerk, Vluchtelingenwerk Oost Nederland, Volksuniversiteit, Vuvera, Winkeliersvereniging Centrum Putten, Zorgbelang Gelderland, VVV’s en natuurlijk al onze onderwijspartners: peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, basisscholen en het (speciaal) voortgezet onderwijs in ons werkgebied.
42
43
Hoofdstuk 3 Raad van Toezicht
Hoofdstuk 4 Financiën
3.1 Samenstelling en taak
De jaarrekening vormt samen met het jaarverslag de verantwoording van de activiteiten van Bibliotheek Noordwest Veluwe over het jaar 2016. De jaarrekening 2016 laat een positief resultaat zien en zit als bijlage bij dit jaarverslag. Het geeft een financiële verantwoording voor de activiteiten die onze bibliotheek dit jaar ontplooide. Daarnaast maken we daarin inzichtelijk aan welke reserves we het resultaat toevoegen. Een onafhankelijke controle op de jaarrekening vindt plaats door een externe accountant. Op basis van deze controle wordt een goedkeurende verklaring gegeven.
De Raad van Toezicht bestaat uit vijf personen. De Raad heeft als taak vanuit een onafhankelijke positie toezicht te houden. Daarnaast vormt zij een klankbord voor de directeur-bestuurder. De Raad werkt volgens de Code Cultural Governance. In het verslagjaar heeft de Raad van Toezicht vier maal vergaderd. Tweemaal is, voorafgaand aan de vergadering, in afwezigheid van directeur-bestuurder vergaderd. Dit betrof de jaarlijks terugkerende vergaderingen als de voorbereiding van het functioneringsgesprekken met de directeur en het gesprek met de OR en de zelfevaluatie van de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht heeft tweemaal overleg gehad met de ondernemingsraad van Bibliotheek Noordwest Veluwe.De strategie en huisvesting bleven ook in 2016 belangrijke en terugkerende agendapunten van de Raad van Toezicht. De Raad liet zich informeren door de directeur over onder meer de strategische ontwikkelingen voor de toekomst en wat de consequenties en gevolgen hiervan zijn voor de dienstverlening van de bibliotheek. De begroting en jaarcijfers waren vaste agendapunten van de vergadering van de Raad. De jaarrekening en managementletter zijn met de externe accountant besproken.
3.2 Organisatie In 2016 is door de directeur-bestuurder met instemming van de Raad van Toezicht een reorganisatie doorgevoerd. Deze reorganisatie was noodzakelijk om uitvoering te kunnen geven aan het strategisch beleidsplan en de daaraan voorafgaande opdrachtforumlering van de vier gemeenten in het werkgebied. De Raad van Toezicht heeft zich over de plannen laten informeren door de directeur-bestuurder en een organisatieadviseur. Ook in 2016 zijn verdere bezuinigingen doorgevoerd: dit met aandacht voor behoud van kwaliteit. Het jaar werd wederom met een positief resultaat afgesloten, in financiële zin maar ook in een nagenoeg stabiele output van o.m. ledenaantal en bibliotheekbezoek. Dat geldt tevens voor de goed bezochte lezingen in onze vestigingen. We kijken met een positief gevoel terug op 2016 en vertrouwen erop dat de huidige organisatie een goede basis vormt voor de toekomst. Namens de Raad van Toezicht, Karien de Bont Ko Oudhof Voorzitter Vice-voorzitter
44
45
Leden Aantal abonnementen
31-dec-16
Harderwijk - bibliotheek Harderwijk totaal Nunspeet - bibliotheek
verschil
aantal
perc.
Bezoekers
10.863
11.180
-317
-2,8%
Harderwijk
10.863
11.180
-317
-2,8%
Nunspeet
2016
2015
94.820
109.940
-15.120
-13,8%
Ermelo
114.405
97.550
16.855
17,3%
Putten
79.395
91.680
-12.285
-13,4%
Noordwest Veluwe
444.015
483.160
-39.145
-8,1%
nieuw
vertrokken
1.069
1.181
1.089
-82
-7,5%
7.195
7.265
-70
-1,0%
6.208
6.104
104
1,7%
6.208
6.104
104
1,7%
Ledenverloop 2016
5.634
5.585
49
0,9%
Harderwijk
5.634
5.585
49
0,9%
Nunspeet
533
585
Elspeet
101
144
Noordwest Veluwe
29.900
30.134
-234
-0,8%
Ermelo
521
579
Putten
605
506
Percentage leden
Aantal
Aantal
2.829
2.995
Putten - totaal
in werkgebied
Percentage
inwoners
abonn.
leden
1-jan-16
31-dec-16
werkgebied
Harderwijk
45.966
10.863
23,6%
Nunspeet
26.835
7.195
26,8%
Ermelo
26.507
6.208
23,4%
Putten
24.516
5.634
23,0%
123.824
29.900
24,1%
Noordwest Veluwe
perc. -15,5%
1.007
Putten - bibliotheek
aantal -28.595
0,2%
Ermelo totaal
verschil
183.990
12
Ermelo - bibliotheek
verschil
155.395
6.176
Nunspeet totaal
Bijlagen
verschil
6.188
Elspeet - bibliotheek
46
31-dec-15
Noordwest Veluwe
47
Uitleningen en verlenging totaal Specificatie Harderwijk Nunspeet Elspeet Ermelo Putten NWVeluwe NWVeluwe % aantal Romans 91237 86452 20360 81128 85803 364980 38,8% Informatieve boeken 21117 14968 1129 17534 15304 70052 7,4% Totaal volwassenen 112354 101420 21489 98662 101107 435032 46,2% Leesboeken jeugd 113461 82824 16975 67430 75366 356056 37,8% Informatieve boeken 17400 12486 1723 12489 13492 57590 6,1% Totaal jeugd 130861 95310 18698 79919 88858 413646 43,9% Dvd’s & Blu-Rays 22221 13698 969 13695 17445 68028 7,2% Cd’s 41 12 2 223 31 309 0,0% Digitaal overig 1623 905 81 328 1110 4047 0,4% Totaal digitaal 23885 14615 1052 14246 18586 72384 7,7% Overigen 4937 5233 1226 4416 4650 20462 2,2% Totaal uitleningen 272037 216578 42465 197243 213201 941524 100,0%
48
Uitleningen en verlenging totaal uitleningen en verlengingen 2016 2015 verschil # verschil % Harderwijk 272037 275514 -3477 -1,26% Nunspeet 216578 218953 -2375 -1,08% Elspeet 42465 42234 231 0,55% Ermelo 197243 219778 -22535 -10,25% Putten 213201 212469 732 0,34% Noordwest Veluwe 941524 968948 -27424 -2,83%
Uitleningen en verlenging per lener Uitleningen en verlengingen per lener 2016 2015 Harderwijk 25 25 Nunspeet 35 35 Elspeet 43 39 Ermelo 32 36 Putten 38 38 Noordwest Veluwe 34 35
49
Groepsontvangsten
Groep 3 Gemeente Aantal scholen Aantal groepen Aantal leerlingen Ermelo 6 7 151 Harderwijk 16 22 460 Putten 11 13 230 Nunspeet 12 15 364 Totaal 45 57 1205
Groep 6 Gemeente Aantal scholen Aantal groepen Aantal leerlingen Ermelo 6 8 200 Harderwijk 14 19 344 Putten 5 6 125 Nunspeet 8 8 177 Totaal 33 41 846 In de 2de helft van 2016 is het programma voor de 1ste jaars VO vernieuwd na een pilot met het CCNV; hoe kies je een leuk boek voor jezelf? Met de leerlingen gaan wij in gesprek om hun tips mee te geven hoe een keus te maken uit de vele boeken in de bibliotheek. 1ste jaars VO Gemeente Aantal scholen Aantal groepen Aantal leerlingen Ermelo 0 0 0 Harderwijk 2 2 39 Putten 1 6 130 Nunspeet 1 6 144 Totaal 5 14 313
Personeelsinformatie
Formatie-uren per week 31-dec-16 31-dec-15 m.b.t. vast personeel aantal uur aantal uur Backoffice 316,00 264 Frontoffice Harderwijk 108,92 132 Frontoffice Nunspeet 100,27 106 Frontoffice Elspeet 28,65 20 Frontoffice Ermelo 95,94 90,25 Frontoffice Putten 94,86 97,5 Noordwest Veluwe 744,64 709,75 invalpool 30 30
Aantal medewerkers 31-dec-16 31-dec-15 Vaste medewerkers 26 26 Tijdelijke medewerkers 12 11 invalpool via randstad 3 2 opruimhulpen via pflex 36 29 vrijwilligers 54 52 Noordwest Veluwe 131 120
Ziekteverzuim
2016 2015 7,1% 8,04%
Verschil met vorig jaar wat betreft bereikbaarheid van scholen en de komst van het aantal leerlingen komt door het volgende: - Het grootste gedeelte van het onderwijs heeft de bibliotheek bezocht in het voorjaar van 2016. De aanbieding van de groepsbezoeken loopt in het schooljaar 2015/2016 vanaf januari. - Sinds 2015 een nieuw aanbod voor groep 6; uitdagend en leuke aanbod
50
51
Openingstijden vestigingen
selfservice fullservice openingsuren HARDERWIJK maandag 13.30 - 17.30 4 uur Academiestraat 5 dinsdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 3841 ES Harderwijk woensdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 donderdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 vrijdag 10.00 - 13.30 13.30 - 20.30 10,5 zaterdag 10.00 - 15.00 5 totaal 42 uur Wijkhuis Drielanden* maandag 13.00 - 16.00 3 uur Triasplein 9 dinsdag 13.00 - 16.00 3 3835 GC Harderwijk woensdag 13.00 - 16.00 3 donderdag 13.00 - 16.00 3 vrijdag 13.00 - 16.00 3 zaterdag *servicepunt totaal 15 uur NUNSPEET maandag 13.30 - 17.30 4 uur F.A. Molijnlaan 186 dinsdag 9.00 - 13.30 13.30 - 17.30 8,5 8071 AK Nunspeet woensdag 9.00 - 13.30 13.30 - 17.30 8,5 donderdag 9.00 - 13.30 13.30 - 17.30 8,5 vrijdag 9.00 - 13.30 13.30 - 20.30 11,5 zaterdag 10.00 - 15.00 5 totaal 46 uur
52
selfservice fullservice
openingsuren
ELSPEET maandag 13.30 - 15.00 15.00 - 17.30 4 Nachtegaalweg 2F woensdag 9.00 - 15.00 15.00 - 17.30 8,5 8075 AX Elspeet donderdag 9.00 - 15.00 15.00 - 17.30 8,5 vrijdag 9.00 - 18.00 18.00 - 20.30 11,5 totaal 32,5 ERMELO maandag 08.30 - 13.30 13.30 - 17.30 9 Raadhuisplein 2 dinsdag 08.30 - 13.30 13.30 - 17.30 9 3851 NT Ermelo woensdag 08.30 - 13.30 13.30 - 17.30 9 donderdag 08.30 - 13.30 13.30 - 20.00 11,5 vrijdag 08.30 - 13.30 13.30 - 17.30 9 zaterdag 10.00 - 15.00 5 totaal 52,5 PUTTEN maandag 13.30 - 17.30 4 Brinkstraat 56 dinsdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 3881 BT Putten woensdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 donderdag 10.00 - 13.30 13.30 - 17.30 7,5 vrijdag 10.00 - 13.30 13.30 - 20.30 10,5 zaterdag 10.00 - 15.00 5 totaal 42
uur
uur uur
uur uur
uur
53
Bibliotheek Noordwest Veluwe • Academiestraat 5 • 3841 ES Harderwijk • T 085-273 35 75 info@bibliotheeknwveluwe.nl • www.bibliotheeknoordwestveluwe.nl
56