“Todo é viaxe. A vida foi entendida en repetidas ocasións por grandes pensadores e poetas coma unha viaxe. Movemento de espazo e tempo, proceso unidireccional sen retorno no que non só o ser humano, senón todas as cousas, evolucionan Nada permanece. O tempo destrúe toda estabilidad e forza a un continuo estado de cambio que acaba sempre disolvendo ou transformando todo. Parar na viaxe e botar a vista atrás, é unha actividade que rexe a memoria humana. Repousamos e podemos contemplar o camiño percorrido; removemos pos, para ó final comprimir a inmensidade no instante. (…) No mundo actual viaxar é desprazarse dun sitio a outro. Vivimos na era da viaxe. Ó contrario que noutras épocas, a viaxe hoxe áxil, diversa, rápida, e anque non obrigada, converteuse nunha necesidade. O ser humano viaxa agora maís que nunca no espazo que domina, pero este gran desprazamento físico contrasta coa tendencia sedentaria da viaxe da súa propia mente. Todo o mundo veranea e dedica gran parte do seu tempo a desprazarse a outros sitios, a ver, esencialmente a ver, outras realidades, outras formas de vida, outros mundos. Temos as retinas abrumadas de imaxes mentres a mente non é quen de dixerir tanto cambio; millóns de anacos do mundo desfilan na nosa incansable vaixe.” No libro de Viaxe Din Matamoro, Rafael Doctor Roncero describiu así a viaxe. E de viaxar, quen sabía, era Castelao. Entre os anos 1938 e 39, en Cousas de Cuba, xa escribira: “Que vida levo! Eu que amo as cidades onde nace a herba nas rúas, e somentes aspiro a traballar nunha casiña silenzosa, ando agora a viaxar. Fai aínda tres meses estaba no mar Caspio e agora estou no oriente de Cuba, frente ao mar dos tiburóns. E xa pasei polos Estados Unidos e vivín no artificio de New York. Dispois de ver aos nosos paisáns nas minas de West Virginia xa estiven nos cafetales galegos de Guantánamo. Que vida! E aínda nos queda moito por ver, facer e sofrir.” Fernando Pessoa, o noso veciño portugués, no seu Libro do Desassossego dicía que “para viaxar basta existir” e que “calquera estrada (…) te levará até a fin do mundo.” As estradas e os camiños tamén te poden levar a novos mundos, a novas historias. Como a historia do Camiño esquecido, do libro Cousas de Castelao:
“Camiño esquecido que xa non vai a ningures. Un camiño calzado de pedra, inzado de silvas ensarilladas, e de ortigas arnaes, que se perde na boca moura dunha congostra.” Eu sempre preguntaba a miña avoa: Onde vai da-la “verea vella”? e miña avoa respondíame con certo misterio: “Non vai dar a ningures, meu meniño.” Aquela “verea vella” turraba por min e, cando me fixen home, arrisqueime a pasala. E máis alá da medoñenta congostra topeime cunha aldea sen xente. Casales de boa pedra, lagares que lembran fartura, trabes apodrecidas, moreas de tella; todo vai amortaxado con edras, silvas e loureiros, e por riba daquela vizosa vegetación, as follas amarelas e vermellas dunha viña sen froito. Debaixo dunha nogueira seca senteime a debullar sentimentos que aínda hoxe están alí en espera… Cando volvín á casa escoitei da miña avoa a hestoria da aldea esquecida. - Foi que os do lugar, armados ladróns, roubaron o mosteiro de Armenteira. Agardando o intre do reparto da riqueza, o capitán enterrouna en sitio segredo; maís o seguinte día o capitán apareceu morto no seu leito e nunca maís se soupo do tesouro. Dende aquela todas foron desgracias. Morrían as xugadas, merábanse os froitos, morrían entangarañados os rapaces, secábanse as fontes. Para escorrenta-lo mal fado ergueron cruceiros a eito. De nada valeu nada. No remate sóupose todo e aínda hoxe o lugar está illado das xentes de ben.”
Xabier DoCampo dixo no Libro das viaxes imaxinarias que: “Todas as viaxes son un regreso. Calquera viaxeiro retornará á casa desde o momento mesmo en que puxo un pé fóra dela. Hai que volver para contar, para facer da viaxe relato.” Así pois, viaxade, vede, coñecede, e despois, regresade para contar o vivido. Podedes viaxar en avión, en coche, a pé…, ou co maxín e cos soños… Viaxade como fixo o Sinbad de Cunqueiro en Se o vello Sinbad volvese ás illas. Sari, escoitaba os relatos das viaxes, que ao seu regreso, Sinbad, lle contaba: “Sari, amigo meu, asegún estou vendo agora mesmo as miñas mans que tantas vegadas aloumiñaron o leme, tan craramente vin no sul as illas das Cotovías. Levábamos dezanove días de mar e dixen para min: Que ben virían agora unhas illas i unha sede de auga fresca! E velaí as Cotovías, amareliñas, abaneándose como naos.”
Para rematar, a historia dun regreso, o regreso das américas de O pai de Migueliño, de Castelao. “O pai de Migueliño chegaba das Américas e o rapaz non cabía de gozo no seu traxe festeiro. Migueliño sabía cos ollos pechados como era o seu pai; pero denantes de saír da casa botoulle unha ollada ó retrato. Os “americanos” xa estaban desembarcando. Migueliño e a súa nai agardaban no peirán do porto. O corazón do rapaz batíalle na táboa do peito e os seus ollas esculcaban nas greas, en procura do pai ensoñado. De súpeto avistouno de llonxe. Era o mesmo do retrato ou aínda mellor portado, e Migueliño sinteu por el un grande amor e canto máis se achegaba o “americano”, maís cobiza sentía o rapaz por enchelo de bicos. ¡Ai!, o “americano” pasou de largo sen mirar para ninguén, e Migueliño deixou de querelo. Agora si, agora si que o era. Migueliño avistou outro home moi ben traxeado e o corazón dáballe que aquel era o seu pai. O rapaz devecíase por bicalo a fartar. ¡Tiña un porte de tanto señorío! ¡Ai!, o “americano” pasou de largo e nin tan siquera reparou que o seguían os ollos angurentos dun neno. Migueliño escolleu así moitos pais que non o eran e a todos quixo tolamente. E cando esculcaba con maís anguria, fíxose cargo de que un home estaba abrazando á súa nai. Era un home que non se parecía ó retrato; un home moi falco, metido nun traxe moi floxo; un home de cera, coas orellas fóra do cacho, cos ollos encoveirados, tusindo… Aquel si que era o pai de Migueliño.” Lembrade estas palabras de Pessoa, “A vida é o que fazemos dela. As viagens sâo os viajantes. O que vemos, nâo é o que vemos, senâo o que somos.” ---------------------------------------------------------------------------------------------------------Fortunato Álvarez. Tamén Len, 19 decembro 2013. Biblioteca Calixtina. IES Pedras Rubias. Salceda de Caselas.
Pinturas de: -Din Matamoro -Almada Negreiros. Retrato de Fernando Pessoa. 1964. -Castelao.