Γιατί δεν κουνιέται φύλλο by BitsnBytes

Πάρε μέρος στη συζήτηση μέσω του enet.gr και του ThePressProject.gr Ζητάμε την προσοχή και τη συμμετοχή σας. Ό,τι μπορεί, τελικά, ο καθένας. Πείτε μας πού έχει δράκους. Αλλά σοβαρά τέρατα, να εξηγούμαστε. Όχι σαύρες - αυτές τις στέλνετε αλλού. Σε εμάς, μόνο άξιους λόγου δράκους, τρομερούς και απρόσωπους.

Στο χαρτί www.ThePressProject.gr info@thepressproject.gr

Το ThePressProject.gr ξεκίνησε το 2010 ως ένας εκλεκτικός aggregator, εξελίχτηκε σε ένα πειραματικό μέσο με στόχο την ουσιαστική και σε βάθος ανάλυση συγκεκριμένων πτυχών της επικαιρότητας και στη σημερινή του μορφή λειτουργεί ως πύλη ενημέρωσης και έρευνας. Με όχημα τη συστηματική συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους και τη βιωσιμότητα της Ευρωζώνης, την Αραβική Άνοιξη, τα έγγραφα του WikiLeaks, την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, το αδιέξοδο της «λιτότητας», τις συνελεύσεις των Αγανακτισμένων στο Σύνταγμα, το έλλειμμα δημοκρατίας, το ολιγοπώλιο του Τύπου και το σκοταδισμό (και τις εξαρτήσεις και την εμπάθεια) της ελληνικής τηλεόρασης, το TPP κινείται σ’ έναν ολοένα και πιο δυναμικό και ανήσυχο χώρο, όπου νέα και ευέλικτα σχήματα πειραματίζονται για να εξασφαλίσουν πολυφωνία και ζωντάνια στο πεδίο της ενημέρωσης. Από σήμερα αφήνουμε για λίγο τη φωτεινότητα της οθόνης για τη ζεστασιά του τυπωμένου χαρτιού, φιλοξενούμενοι στην κυριακάτικη έκδοση της Ελευθεροτυπίας. Στο χώρο αυτό η συντακτική ομάδα του ThePressProject θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία ξεκινώντας μια οργανωμένη συζήτηση για τις αιτίες της παθητικότητάς μας στην Ελλάδα της κρίσης.

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο Το ThePressProject ξεκινά μια συζήτηση με θέμα την ουσιαστική αδράνεια των πολιτών στην Ελλάδα της κρίσης Όποιος έχει ταρακουνήσει έναν καταθλιπτικό φίλο από τους ώμους, ξέρει πόσο μάταιο είναι μερικές φορές να επιτίθεσαι στον παραιτημένο γιατί είναι παραιτημένος. Όμως αυτή η σκέψη είναι η πιο επείγουσα σκέψη της περιόδου. Αν κανείς απαριθμούσε, τον Γενάρη του 2010, τα μέτρα που πήραν οι διαδοχικές κυβερνήσεις μετά την υπαγωγή μας στον λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης», θα ήταν αδύνατο να προβλέψει πως μια τέτοια επίθεση στα λαϊκά εισοδήματα θα προσπερνούσε τελικά, έστω με φθορές, τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ο καθένας μας σκέφτεται και προτείνει κάποιες απαντήσεις για το πώς έγινε αυτό. Αποφασίσαμε στο TPP να επιχειρήσουμε μια συστηματοποίηση αυτής της συζήτησης. Αν το ερώτημα είναι πώς τολμούν οι κυβερνώντες, η απάντηση είναι απλή: κανείς δεν τους σταμάτησε. Αν όμως θέσουμε το ερώτημα πώς εξηγείται η ανοχή των θυμάτων, το ζήτημα γίνεται απείρως πολυπλοκότερο αλλά και πιο ενδιαφέρον. Ξέρουμε καλά ότι κανείς δεν πιστεύει ότι «τα μέτρα αυτά θα είναι τα τελευταία» (το πιο πικρό ανέκδοτο της περιόδου), ούτε ότι «υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ», ούτε ότι «το βαρέλι έχει πάτο», ούτε ότι «οι θυσίες πιάνουν τόπο», τίποτα. Όλα τα πυροτεχνήματα της φλυαρίας με

την οποία έχει ντυθεί η συντριβή των χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων έχουν φθαρεί ανεπανόρθωτα, και παρʼ όλʼ αυτά οι αντιδράσεις είναι περιορισμένες. Το χαμηλότερο σημείο της πολιτικής απογοήτευσης ήταν βεβαίως η επικύρωση της έντρομης συναίνεσης στην κυβερνητική πολιτική με τις εκλογές του καλοκαιριού. του Κωνσταντίνου Πουλή poulis@thepressproject.gr (Βεβαίως υπάρχει και ένα κομμάτι της κοινωνίας πολύ κινητικό: οι νεοναζί, που είναι το δεύτερο μεγάλο αγκάθι της μνημονιακής περιόδου. Η συνύπαρξη παθητικότητας και ρατσιστικής βίας δεν θα πρέπει να μας ξενίζει, στην πραγματικότητα δεν συνιστά καν αντίφαση. Όπως μας πληροφορεί ένας εγγράμματος ειδήμων των ξυλοδαρμών, η πηγή της βίας είναι η αδυναμία, όχι η δύναμη. Ο κακομοίρης που έχει φάει την προσβολή με το καντάρι τρέφει μέσα του το φαρμάκι, καλλιεργεί πύρινη μνησικακία, λυσσάει. Γιʼ αυτό ακριβώς η κατάσταση της προσβολής και της συνεχιζόμενης ταπείνωσης των μαζών γεννάει τέρατα. Τα γεννάει, τα ψηφίζει, τα βάζει στη βουλή, και όποιον πάρει ο χάρος.)

Η καταθλιπτική συνθήκη μιας υποχώρησης χωρίς τέλος μπορεί συχνά να περιγράφεται από τους αισιόδοξους σαν ησυχία πριν την καταιγίδα, αλλά χρόνο τον χρόνο βλέπουμε μόνο την ησυχία, και καθόλου καταιγίδα. Οι πολίτες όχι μόνο ανέχτηκαν, αλλά επικύρωσαν και με την ψήφο τους μια πολιτική που τους εξαθλιώνει. Αυτό ακριβώς καλούμαστε να κατανοήσουμε. Και η κατανόηση αυτή είναι πικρή, γιατί μας φέρνει αντιμέτωπους με τα όρια και τις αδυναμίες της δικής μας πλευράς. Δεν ξεμπερδεύουμε λέγοντας ότι υπάρχει καταστολή και προπαγάνδα. Είναι αδύνατο να θέσει κανείς αυτό το ζήτημα χωρίς να παραδεχτεί πως για να είναι οι πολίτες ελεύθεροι θα πρέπει να είναι και υπόλογοι. Το να παραδεχτούμε δηλαδή πως ευθύνονται, είναι ο μόνος τρόπος για να υποστηρίξουμε στα σοβαρά πως έχουν ίσως σε κάποιο βαθμό το μέλλον στα χέρια τους. Η αθωότητα του λαού, αντιθέτως, είναι κατασκεύασμα του λαϊκισμού. Η αθωότητα του λαού προετοιμάζει απλώς την παράδοση στα χέρια του επόμενου επιτήδειου. Μερικές από τις διαπιστώσεις μας για το πού οφείλεται η αδράνεια των πολιτών είναι μισές αλήθειες, με ισχυρό αντίλογο. Όμως σημασία δεν έχει μόνο ποιος έχει δίκιο. Χρειάζε-

ται κάτι περισσότερο: να διαβάσουμε σωστά την πραγματικότητα, να δούμε πώς κατανέμονται τα επιχειρήματα στον δημόσιο διάλογο, προκειμένου να δούμε γιατί δεν πείθονται όσοι δεν πείθονται. Να σκεφτούμε δηλαδή πώς γίνεται να δρα κανείς τόσο εξωφρενικά ενάντια στο συμφέρον του. τι κάνει τον ψηφοφόρο να δένεται στο άρμα των εκμεταλλευτών του, ακόμα και αν, όπως φάνηκε στην περίπτωση του σκανδάλου της λίστας Λαγκάρντ, το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν διανοούνται να πάρουν ούτε δεκάρα από τους πλούσιους φίλους ή συγγενείς τους. Περιγράφει ο Καββαδίας πως «κάποτε που δεν είχε αγέρα καθίσαμε είκοσι ολόκληρες μέρες στο ίδιο μέρος. Είκοσι ολόκληρες μέρες στη μέση της θάλασσας. Τρώγαμε λίγο και πίναμε ακόμη λιγότερο, από φόβο μήπως σωθούνε τα τρόφιμα και το νερό». Τα τρόφιμα και το νερό σώνονται, και η πολιτική άπνοια των ημερών δεν αντιμετωπίζεται με υπομονή. Το πρώτο μας μέλημα είναι να σκεφτούμε τη σιωπή των θυμάτων, να την πολεμήσουμε. Υ.Γ. Δεν μας διαφεύγει το ενδεχόμενο στο μεταξύ να αλλάξουν τα δεδομένα και να τιναχτεί το εγχείρημά μας στον αέρα. Σε αυτή την περίπτωση, ένα έχουμε να πούμε: χαλάλι.

Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος Σημειώσεις Δεν πρόκειται για βιβλίο, αλλά για πολύ σύντομα editorial στο περιοδικό «σημειώσεις». Ό,τι σημαντικότερο έχει γραφτεί για την ελληνική κρίση, με διαφορά. Γιώργος Αργείτης Χρεοκοπία και οικονομική κρίση εκδόσεις Αλεξάνδρεια Από τις πιο συστηματικές μελέτες για την ελληνική κρίση, με κύρια ιδιαιτερότητα τη διάκριση μεταξύ του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος και της οικονομικής πολιτικής που ασκείται στο όνομά του. Το πρόβλημα της Ευρώπης για τον Αργείτη είναι το δεύτερο, όχι το πρώτο. Κώστας Λαπαβίτσας και Στάθης Κουβελάκης Κρίση και αριστερή διέξοδος, εκδόσεις Λιβάνη Σύντομο και καίριο μανιφέστο που περιγράφει από νεομαρξιστική οπτική μια κατεύθυνση για ολοκληρωμένη εναλλακτική λύση, με κύριο όχημα τη συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ. Νικόλας Σεβαστάκης και Γιάννης Σταυρακάκης Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση εκδόσεις Νεφέλη Πολύ καλή πραγμάτευση του όψιμου «αντιλαϊκισμού» της ελληνικής άρχουσας τάξης, με αφορμή την κρίση. Χρήστος Λάσκος και Ευκλείδης Τσακαλώτος 22 πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι εκδόσεις ΚΨΜ Τολμηρό εγχείρημα, φροντίδα για δίκαιη κριτική ισχυρισμών ένθεν και ένθεν, εύστοχο σε πολλά, όχι όμως σε όλα. Ντάνι Ρόντρικ Το παράδοξο της παγκοσμιοποίησης εκδόσεις Κριτική Ο Ρόντρικ έχει γράψει σπουδαία κείμενα στον Τύπο για την ελληνική κρίση, εδώ πρόκειται όμως για μια συνολική θεώρηση για τη σχέση παγκοσμιοποίησης, δημοκρατίας και ανάπτυξης. Προσοχή: Η εισαγωγή της Α. Λυμπεράκη είναι αχρείαστα απολογητική και άδικη. Ιάσων Μανωλόπουλος Το «επαχθές» χρέος της Ελλάδας εκδόσεις Μελάνι Παρά τη διαφωνία μας σε επιμέρους σημεία, αλλά και στη γενικότερη ιεράρχηση των προβλημάτων, είναι ένα σημαντικό και ενδιαφέρον βιβλίο για το ελληνικό χρέος. Γιάννης Βαρουφάκης Κρίσης Λεξιλόγιο εκδόσεις Ποταμός Χρήσιμο, ευφάνταστο και περιεκτικό. Χα-Τζουν Τσανγκ 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό εκδόσεις Καστανιώτη Εξαιρετική κριτική του κυρίαρχου και ασφυκτικού νεοφιλελεύθερου παραδείγματος. Δεν ασχολείται εδώ ευθέως με την Ελλάδα, αλλά ο συγγραφέας έχει αρθρογραφήσει και μιλήσει εκτεταμένα και για την ελληνική περίπτωση.

Φύλλα που κουνήθηκαν Από τον Φεβρουάριο του 2010 μέχρι σήμερα η ΓΣΕΕ προκήρυξε 17 εικοσιτετράωρες και 4 σαρανταοκτάωρες γενικές απεργίες. Σε αυτές θα πρέπει να προσθέσουμε πολλές κλαδικές απεργίες (πιο συχνά στον δημόσιο τομέα, τις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης), πάμπολλες στάσεις εργασίας, συγκεντρώσεις και πορείες που έθεταν κεντρικά ζητήματα εναντίον της πολιτικής των μνημονίων. Στον ιδιωτικό τομέα είδαμε μεγάλης διάρκειας απεργίες σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Είδαμε, επίσης, το κίνημα των Αγανακτισμένων, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2011. Είδαμε, τέλος, την ανάπτυξη πολλών πρωτοβουλιών κοινωνικής αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης: λαϊκές συνελεύσεις, κοινωνικά ιατρεία, συλλογικές κουζίνες, το κίνημα κατά των μεσαζόντων κ.ά. Αυτό που συνδέει όλες τις προσπάθειες οργανωμένης έκφρασης της λαϊκής δυσαρέσκειας είναι ότι σχεδόν τίποτα απʼ αυτά δεν είχε μέχρι σήμερα χειροπιαστά αποτελέσματα: τίποτα δεν ανέτρεψε την πορεία των πραγμάτων και συχνά ούτε καν την ανέκοψε. Οι απεργίες και οι αγανακτισμένοι έδειξαν γρήγορα τα όριά τους. Οι συνεχιζόμενες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης βασίζονται στο πείσμα ορισμένων μόνο, των οποίων οι δυνάμεις είναι αξιέπαινες μα περιορισμένες. Παρά τις λαϊκές αντιδράσεις, κάθε φορά που μια κυβέρνηση κλονιζόταν, υπήρχε μια εφεδρεία έτοιμη για επιστράτευση. Δεν σκοπεύουμε να απαξιώσουμε τις προσπάθειες μέρους της ελληνικής κοινωνίας να αναζητήσει δικαιότερες λύσεις. Από την άλλη, δεν είναι φρόνιμο να εθελοτυφλούμε όταν αποτυγχάνουν. Πρόθεσή μας είναι να συνεισφέρουμε στον συλλογικό προβληματισμό, συμμετέχοντας εντέλει σε μια σκληρή, δύσκολη, αλλά χρήσιμη, κατά την άποψή μας, συζήτηση.

“

Πάντοτε με απασχολούν οι διαμαρτυρίες, αλλά αν αποφασίζεις με βάση τις διαμαρτυρίες, δεν θα επιτύχεις ποτέ μια βιώσιμη πολιτική. Για παράδειγμα, η καγκελάριος Μέρκελ επισκέφθηκε την Αθήνα την Τρίτη. Έμαθα πως υπήρχαν 50.000 διαδηλωτές. Αυτή είναι η πλειοψηφία του ελληνικού λαού; Στη δημοκρατία αποφασίζει η πλειοψηφία και η μειοψηφία μπορεί να διαμαρτύρεται. Αλλά οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει νʼ αποφασίζουν και να εμμένουν στις αποφάσεις τους. Στη δημοκρατία σημασία έχει η πλειοψηφία.

“

#10

Ελληνική Βιβλιογραφία για την Ελλάδα της Κρίσης

web: www.thepressproject.gr twitter: @ThePressProject

Θέματα που επεξεργαζόμαστε για τις επόμενες εβδομάδες. Περιμένουμε τη συμμετοχή σας. Εθελοδουλεία

Ο διαπιστωμένος θαυμασμός των μαζών απέναντι στους αφέντες τους και ο φόβος απέναντι στην ελευθερία. Οι πραγματικές κοινωνικές και επαγγελματικές εξαρτήσεις μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας από πολιτικούς άρχοντες.

«Μαζί τα φάγαμε»

Το επικοινωνιακό τέχνασμα της συλλογικής ενοχής των λαών δεν συνιστά ατομική αμετροέπεια ενός πολιτικού, αλλά κεντρική επικοινωνιακή πολιτική. Διαπερνά τον λόγο για τον «σπάταλο λαό», που «ζούσε πάνω από τις δυνάμεις του», και πρέπει «να σοβαρευτεί», «να συμμαζευτεί» κ.ο.κ. Αξίζει να μελετηθεί η διείσδυση του επιχειρήματος στην πιο ήπια εκδοχή του, των ενοχών για την πλαστή ευμάρεια, και η αιτιώδης συνάφεια προς την αδράνεια των μαζών απέναντι στον εξανδραποδισμό τους.

Συνδικαλισμός

Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον συνδικαλισμό, λόγω του εκφυλισμού του σε ενδιάμεσο βήμα προς την κατάκτηση πολιτικών αξιωμάτων από τους πιο προβεβλημένους συνδικαλιστές. Η αδυναμία των επισφαλώς εργαζομένων και των ανέργων να πιέσουν για να βελτιώσουν τη θέση τους. Η έννοια της απεργίας και τα αδιέξοδά της, όταν το «μπλοκάρισμα της παραγωγής» δεν μπλοκάρει καμία παραγωγή.

Φασισμός

Η ένταση της ρατσιστικής βίας και η προκλητική ανοχή απέναντι στους δράστες συμπορεύεται με μια επίμονη προσπάθεια εξομοίωσης της πολιτικής βίας με τη ρατσιστική, όπως περιγράφεται από τη διαβόητη «θεωρία των δύο άκρων». Το πραγματικό κοινωνικό γεγονός είναι η διάχυση των ρατσιστικών ιδεών και μαζί της άποψης πως το κράτος υπερασπίζεται τη θέση ενός ουδέτερου κέντρου απέναντι στα άκρα, που εκπροσωπούν ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή! Παρά τις κολοσσιαίες λαθροχειρίες, η θεωρία αυτή τείνει να επιβάλει σε ένα μέρος της κοινής γνώμης την άποψη πως το κράτος είναι ο μόνος εγγυητής της ασφάλειας και ο εχθρός του φιλήσυχου πολίτη είναι οι μετανάστες και οι εξεγερμένοι.

Ευρώ

Η άνευ προϋποθέσεων λατρεία του ευρώ έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές αποφάσεις της ελληνικής κοινωνίας. Εναλλακτικές λύσεις αποσιωπώνται, η έξοδος από το κοινό νόμισμα εμφανίζεται ως ιστορική οπισθοδρόμηση που μας εγγράφει στην «υποσαχάρια Αφρική» και ο διάλογος εκκινεί από την αδιαπραγμάτευτη αφετηρία πως η Ελλάδα θα είναι πάντα καλύτερα εντός του ευρώ, ανεξαρτήτως των πραγματικών κοινωνικών συνθηκών.

Γιάννης Χαμηλάκης Το έθνος και τα ερείπιά του εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου Δεν έχει -oύτε άμεση ούτε έμμεση- σχέση με την κρίση, αλλά δείχνει γλαφυρά γιατί η όποια «εθνική» διέξοδος καλύτερα να φροντίσει για την κατασκευή του μέλλοντος και όχι του «παρελθόντος».

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο Κώστας Εφήμερος | efimeros@thepressproject.gr Ηρακλής Μπογδάνος | hbogdanos@thepressproject.gr Παντελής Παντελόγλου | pantelis@thepressproject.gr Κωνσταντίνος Πουλής | poulis@thepressproject.gr

Προσεχώς...

Ψευδής συνείδηση

Είπε ο... Βόλφγκανγκ Σόιμπλε

Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχουν συστηματικά προσπαθήσει να συσκοτίσουν το διεθνές πλαίσιο της ελληνικής κρίσης. Παίζουν το παιχνίδι των εντυπώσεων παρασύροντας την κοινή γνώμη σε μονοθεματικές επιμέρους συζητήσεις που κρατούν λίγο και παρακάμπτουν τα ουσιώδη και διαρκή προβλήματα της κοινωνίας μπροστά στην κρίση. Οι δημοσιογράφοι, όντας υποχρεωμένοι να δουλεύουν για λογαριασμό εργοδοτών που δεν ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως για την αποκάλυψη της αλήθειας ή την επίλυση των προβλημάτων προς όφελος των πολλών, αποτελούν συχνά οι ίδιοι εμπόδιο στη λειτουργία της πάλαι ποτέ «τέταρτης εξουσίας».

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο

Στο ThePressProject.gr αφήνουμε κάθε Κυριακή τη φωτεινότητα της οθόνης για τη ζεστασιά του τυπωμένου χαρτιού της Ελευθεροτυπίας, προκειμένου να συζητήσουμε τις όψεις και τις αιτίες της παθητικότητας των πολιτών τον καιρό της κρίσης.

Εθελοδουλεία

Damnatio memoriae

Ο άνθρωπος προτιμά τη γαλήνη, και τον θάνατο ακόμα, παρά να έχει την ελευθερία να ξεχωρίζει από μόνος του το καλό απ’ το κακό

Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όταν ένας επιφανής έπεφτε σε δυσμένεια επιβαλλόταν η Damnatio memoriae ή η «καταστροφή της μνήμης». Τα αγάλματα που στο παρελθόν τιμούσαν τον ξεπεσμένο ευεργέτη τώρα θα καταστρέφονταν βίαια από τους πολίτες της αυτοκρατορίας. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας σώζεται ορειχάλκινος ανδριάντας με ποδοπατημένο πρόσωπο.

Κατά παρέκκλιση των θεμελιωδών οικονομικών νόμων, η αγορά των μνημειακών συμβόλων σπανίως καθορίζεται από τη ζήτηση. Έτσι το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου που κοσμεί σήμερα την πλατεία Ελευθερίας εγκαινιάστηκε από τη Χούντα –και μάλιστα από τη χείρα του Σοφοκλή Βενιζέλου– την περίοδο που οι Συνταγματάρχες αναζητούσαν γέφυρες με τους παλιούς βενιζελικούς. Αντίστροφα, η Χρυσή Αυγή τον Σεπτέμβριο προσπάθησε να σηκώσει τον ανδριάντα του Ιωάννη Μεταξά στην Κεφαλονιά, όπου και βρίσκεται πεταμένος και μισοκατεστραμμένος σε ανοιχτό χώρο.

Τον Νοέμβριο του 1974 συμμετείχε στις εκλογές ο Πέτρος Γαρουφαλιάς. Το πλήθος τον λοιδορούσε με πάθος, φώναζε συνθήματα όπως «πιο φαρδιά πουκάμισα», «πιο ζεστές τυρόπιτες», «γάλα με ανθρακικό», και μοίραζε νεράντζια και μούντζες. Η αλήθεια που κρυβόταν πίσω από αυτή την πανηγυρική περιφρόνηση ήταν ότι το ίδιο πλήθος λίγο αργότερα θα μαγευόταν από τον Ανδρέα Παπανδρέου, με έναν έρωτα μοιραίο, από αυτούς που καταστρέφουν ζωές. Αν δει κανείς το ντοκιμαντέρ από την περιοδεία του Παπανδρέου στην Κρήτη το 1977, θα καταλάβει αμέσως πως τα γιαούρτια ή τα νεράντζια δείχνουν απλώς και μόνο ποιου πολιτικού έχει περάσει η μπογιά του. Πάντα περιμένει όμως στη γωνία ο επόμενος. Η πολιτική στάση δεν αλλάζει: ο τσακισμένος πολίτης εξακολουθεί να θαυμάζει τα αφεντικά του. Όταν γιαουρτώνει, το κάνει επειδή δεν μπορούν πια να τον κυβερνήσουν, τα γιαουρτώνει όπως κατασπαράζει η ζούγκλα ένα πληγωμένο ζώο. Με απλά λόγια: επιτίθεται μόνο μετά την πτώση. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να βιαστούμε να χαρούμε ότι κάτι έχει αλλάξει πολιτικά με τα γιαουρτώματα και τις μούντζες. του Κωνσταντίνου Πουλή poulis@thepressproject.gr

Από τα αποκαλυπτήρια αγάλματος του Ανδρέα Παπανδρέου

Η λατρεία των αφεντάδων/ευεργετών που μετατρέπεται σε μίσος μπορεί να εξιστορηθεί και μέσω της διαδρομής των συμβόλων τους. Το πολύπαθο ορειχάλκινο άγαλμα Τρούμαν που κατασκευάστηκε «εις έκφρασιν ευγνωμοσύνης δια το δόγμα...» τοποθετήθηκε αρχικά στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο «δρομέας». Η κοινωνία όμως τα επόμενα χρόνια μετατοπίσθηκε προς τον αντιαμερικανισμό, και το σύμβολο ευγνωμοσύνης μετατράπηκε σε στόχο αλλεπάλληλων βομβιστικών επιθέσεων. Ο ανδριάντας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση (στην περιοχή της Ρηγίλλης), αλλά οι επιθέσεις συνεχίστηκαν, οπότε η αστυνομία αποφάσισε τη μόνιμη φρούρησή του. Το 1997 η αστυνόμευση είχε χαλαρώσει και άγνωστοι πριόνισαν τα πόδια του αγάλματος, το οποίο σωριάστηκε στην πλατεία. Αποφασίστηκε η απομάκρυνσή του, αλλά το βράδυ πριν από την επίσκεψη Κλίντον ο Τρούμαν ξαναβρέθηκε αγέρωχος στη θέση του. Μια σκοπιά στέκει και σήμερα δίπλα του για να τονίζει ότι το άγαλμα έχει τη δική του ιστορία.

Φ. Ντοστογιέφσκι, Αδελφοί Καραμάζοφ

Κάθε φορά που σκεφτόμαστε πώς είναι δυνατόν πολιτικοί τόσο εξόφθαλμα διεφθαρμένοι να ψηφίζονται, η απάντηση είναι πως κατά βάθος ο κόσμος δεν τους ανέχεται απλώς, τους θαυμάζει. Την εξήγηση έχει επεξεργαστεί ο Ετιέν ντε λα Μποεσί στην Πραγματεία περί εθελοδουλείας. Ο Ντε Λα Μποεσί, νεαρός φίλος του Μονταίνιου, νομομαθής και λογοτέχνης, έγραψε αυτό το δοκίμιο εισάγοντας μια ενδιαφέρουσα καινοτομία: αντί να μελετήσει την εξουσία, μελέτησε την υποταγή. Πώς και γιατί συγκρατούνται τα πλήθη; Είναι απλό: Ο άνθρωπος δεν χάνει την ελευθερία του, κερδίζει τη σκλαβιά του. Δίνει τα πάντα προκειμένου να απαλλαγεί από το βάρος της ευθύνης. Ζαρώνει μπροστά στην ιδέα μιας ζωής ελεύθερης, στην οποία θα είναι υπεύθυνος και υπόλογος για τις πράξεις του. Διότι καταστολή υπάρχει, αλλά δεν αρκεί για να εξηγήσει την προθυμία με την οποία οι υπήκοοι λατρεύουν τους άρχοντές τους. Αυτό το περίφημο 99% που ανέχεται την τυραννία του 1% (για το οποίο μας μίλησε το κίνημα Occupy Wall Street) στην πραγματικότητα δεν ανέχεται μόνο, αλλά θαυμάζει το 1%. Αλλιώς

πώς θα γινόταν, πάντα το γραμμάριο να νικάει το κιλό; Υπάρχει μια μαζοχιστική διαστροφή, στον πολίτη που του αρέσει να του φέρονται σαν να είναι παιδί, που είναι ανίσχυρο ηθικά και πρέπει να το ταπεινώνουν με διάφορους τρόπους για να συνέλθει. Αυτό εξηγεί πώς γίνεται να ακούγεται ως κεντρικό επιχείρημα της κυβέρνησης ότι ο λαός μας είναι κακομαθημένος, γιʼ αυτό υποφέρει όσα υποφέρει. Χωρίς αυτή την ψυχική προϋπόθεση, θα ήταν αδύνατο να αναχαιτιστεί η αντίσταση μόνο με την ωμή καταστολή. Οι Ρώσοι μηδενιστές κατάφεραν, τον Μάρτιο του 1881, έπειτα από αλλεπάλληλες αποτυχημένες απόπειρες, να δολοφονήσουν τον τσάρο. Περίμεναν τότε ο λαός να ζητήσει ελευθερία του τύπου, σύνταγμα και δικαιώματα. Διαπίστωσαν ότι ο εξαθλιωμένος ρωσικός λαός όχι μόνο δεν άδραξε την ευκαιρία να εξεγερθεί, αλλά έκλαψε τον τσάρο με μαύρο δάκρυ, ώσπου τον διαδέχθηκε ένας χειρότερος μέχρι να φτάσουμε αργότερα στον Στάλιν, όπου είχαμε πάλι εκδηλώσεις προσωπολατρίας, ποιήματα, ύμνους, γιορτές, και πολλούς νεκρούς. Ωστόσο, αυτό που είναι τόσο εύκολο να το δούμε στην περίπτωση του ρωσικού λαού, ότι μετέφερε την αγάπη για τον τσάρο στο πρόσωπο του Στάλιν, δεν το βλέπουμε όταν πρόκειται για μας, γιατί είναι πάντα πιο δύσκολο να δούμε την καμπούρα μας. Θα απαντούσε κανείς ότι εμείς δεν έχουμε προσωπολατρία σήμερα. Σύμφωνοι. Αυτή είναι η πανουργία της ιστορίας, πως η εξουσία δεν εξαφανίζεται, αλλά γίνεται αόρατη. Δηλαδή δεν έχουμε την προσωπολατρία του ολοκληρωτισμού, αλλά έχουμε την υποταγή στο σύστημα, στους εκπροσώπους του οποίου παραδίδει ο πολίτης το μέλλον του με δέος, σεβασμό και ζήλεια. Βεβαίως, σε κάθε περίπτωση δουλικής συμπεριφοράς, θα μπορούμε πάντα να αναγνωρίσουμε ένα στοιχείο εκβιασμού, να δικαιολογήσουμε αυτόν που ενέδωσε. Το ερώτημα είναι τι θα χρειαζόταν προκειμένου να μη λειτουργεί ο εκβιασμός. Η επιλογή μας ως προς αυτό είναι να ακολουθήσουμε τον Ντε λα Μποεσί: Να διαβάσουμε το φαινόμενο από την πλευρά αυτού που το ανέχεται, όχι από την πλευρά αυτού που το επιβάλλει, να θεωρήσουμε καθρέφτη της πολιτικής όχι την κυριαρχία αλλά την υποταγή. Αυτό που έχουμε να κερδίσουμε από μια τέτοια κίνηση είναι πρώτʼ απʼ όλα να δούμε αυτό που τώρα μένει αθέατο και, αν όλα πάνε καλά, να ξυπνήσουμε

Πέτρο σταμάτα, έρχεται ντομάτα Από το πρωτοσέλιδο στο «ΒΗΜΑ» της 12ης Νοεμβρίου 1974

Πού πάμε έντεκα εκατομμύρια μοναχοί μας

Ο Πέτρος Γαρουφαλιάς πρωτοεκλέχτηκε βουλευτής το 1932 σε ηλικία 31 ετών, με το Αγροτικό Κόμμα. Διετέλεσε επίσης βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων, του μεταπολεμικού Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος του Γ. Παπανδρέου και μετά της Ένωσης Κέντρου. Υπήρξε η αφορμή για τη σύγκρουση βασιλιά Κωνσταντίνου-Παπανδρέου που πυροδότησε τα Ιουλιανά του 1965, καθώς ο άναξ αρνήθηκε να υπογράψει το διάταγμα της αντικατάστασης του Γαρουφαλιά ως υπουργού Εθνικής Αμύνης, πράγμα που οδήγησε στην παραίτηση Παπανδρέου και στο γαϊτανάκι των κυβερνήσεων της αποστασίας μέχρι την «εθνοσωτήριο επανάσταση» των Συνταγματαρχών στις 21 Απρίλη 1967.

«Αν όσοι υπεδέχθησαν με ανοικτές παλάμες τον αρχηγό της ΕΔΕ κ. Πέτρο Γαρουφαλιά, στη χθεσινή ομιλία του προς τον αθηναϊκό λαό, τον ψήφιζαν κι’ όλας, τότε ασφαλώς το κόμμα της Άκρας Δεξιάς θα προκαλούσε τη μεγάλη έκπληξη των εκλογών…» (Τα Νέα).

Μετά το πέρας της δικτατορίας, ίδρυσε την Εθνική Δημοκρατική Ένωση, που φιλοδοξούσε να εκφράσει την «εθνικόφρονα παράταξη» ασκώντας κριτική στον Κωνσταντίνο Καραμανλή διότι «διήρεσε τους εθνικόφρονες εις αντιστασιακούς και χουντικούς».

«Ο κόσμος το γλέντησε – κυριολεκτικά – με την ψυχή του…» (Τα Νέα).

pressproject.gr/tppenet

«Ο αρχηγός τελείωσε την ομιλία του ανάμεσα από χιλιάδες υψωμένα χέρια με τη φράση "Πάρε ψήφο"»… (Το Βήμα). Τα καταγεγραμμένα συνθήματα ήταν εξευτελιστικά για τον 73χρονο βετεράνο πολιτικό: «Πέτρο κουνήσου, τρώνε το πουλί σου», «Θάλασσα στα Τρίκαλα», «Ψήφος στα 80», «Πιο φτηνές τυρόπιτες», «Γάλα με ανθρακικό», «Πιο φαρδιά πουκάμισα» κ.ά. Την Κυριακή των εκλογών, η ΕΔΕ του Γαρουφαλιά συγκέντρωσε 52.768 ψήφους, ήτοι το 1,08% των εγκύρων ψηφοδελτίων. Έτσι, έγινε ένας ακόμη από τους αποκαθηλωμένους πολιτικούς που θα έδιναν τη θέση τους σε νεότερα, λιγότερο φθαρμένα πρόσωπα…

Πραγματεία περί εθελοδουλείας / Ετιέν ντε Λα Μποεσί, Mετάφ.: Παναγιώτης Καλαμαράς, Eκδ.: Πανοπτικόν Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία / Έριχ Φρομ, Μετάφρ.: Δημήτριος Θεοδωρακάτος, εκδ.: Μπουκουμάνης

Προσεχώς

Όταν οι πολιτικοί επιδίδονται στο σπορ των βαφτίσεων

Βιβλία

Extra

Στο τελευταίο κρίσιμο επεισόδιο της πολιτικής του καριέρας, στις εκλογές της 17 Νοέμβρη 1974, ο Γαρουφαλιάς έμελλε να πληρώσει τη συσσωρευμένη οργή του λαού απέναντι στο πρόσωπό του με έναν τρόπο που θυμίζει τις καρναβαλικές τελετές αντιστροφής που κρατούν μια μέρα και λειτουργούν ως βαλβίδες αποσυμπίεσης για έναν ολόκληρο χρόνο. Η κεντρική προεκλογική του ομιλία στη συμβολή Πανεπιστημίου και Εμμανουήλ Μπενάκη (11 Νοέμβρη 1974) περιγράφεται ως εξής από τις εφημερίδες της εποχής:

«Μία ώρα περίπου πριν εμφανιστεί στο μπαλκόνι ο Πέτρος, ο "αρχηγός", πυκνά πλήθη κατάκλυζαν την Πανεπιστημίου, ενώ η περιοχή εδονείτο από το σύνθημα – βασικό αίτημα των "οπαδών" του κόμματος "Όχι τζατζίκι στο σουβλάκι!" […] Το τι είπε είναι αδύνατον να γραφεί, γιατί κανείς δεν τον άκουσε, αφού δεκάδες χιλιάδες στόματα φώναζαν συνεχώς και ρυθμικά: "Πέτρο σταμάτα, έρχεται ντομάτα"…» (Ριζοσπάστης).

Η πατρωνία του 21ου αιώνα Πού μας αφήνετε 11 εκατομμύρια μοναχούς μας; Αυτή είναι η φωνή που μας ενώνει και μας δονεί από το 2010 μέχρι σήμερα. Διανοούμενοι και πολιτικοί που έφαγαν τα νιάτα τους σε ivy league πανεπιστήμια διαβάζοντας Φουκώ και Έντουαρντ Σαΐντ, λησμόνησαν σε μια νύχτα ό,τι έμαθαν (;) και επανέφεραν το ένα και φριχτό και αποτρόπαιο και ξεχασμένο ξόρκι, το μόνο με μαγική δύναμη για τα πλήθη: Τριιιτοκοσμικοιιιί, θα γίνουμε τριτοκοσμικοί, θα ξεκολλήσουμε σαν την πέτρινη σχεδία του Σαραμάγκου από την Ευρώπη και θα καρφωθούμε με φόρα στη (Μαύρη την) Αφρική. Δεν παράγουμε τίποτα που να θέλει ο υπόλοιπος κόσμος να αγοράσει, κι αυτά που φτιάχναμε τα ξεχάσαμε και δεν υπάρχουν βιβλία, δεν υπάρχει Ίντερνετ, ούτε παιδιά που σπούδασαν σε ξένα και ντόπια πανεπιστήμια για να τα ξαναμάθουμε. Στηριζόμαστε λοιπόν αποκλειστικά στην καλοσύνη των άλλων και στη μεγαλοψυχία της άρχουσας τάξης μας. του Ηρακλή Μπογδάνου hbogdanos@thepressproject.gr

Πρόκειται άραγε για εθελοδουλεία ή σύνεση; Το ενδιαφέρον είναι ότι ο μεταφυσικός τρόμος μπροστά στο πού πάμε 11 εκατομμύρια μοναχοί μας δεν έχει να κάνει με τη στάση μας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε καν με την ευρωζώνη, ούτε βέβαια και με κάποιου είδους κοσμοπολιτισμό ή πατριωτισμό. Είναι μια απλή συνέχεια του νεοελληνικού ιδρυτικού συνδρόμου της κρυπτοαποικίας, μια συνέχεια της καθήλωσης στην πατρωνία με άλλα μέσα. Η πατρωνία είναι βαθιά άνιση μεν αλλά και ανταποδοτική σχέση, γι’ αυτό και οι κυνικοί ικέτες που καταφεύγουν απελπισμένα και υστερικά σ’ αυτήν (όπως η καλή μας κυβέρνηση, ας πούμε) φέρουν το μανδύα του ρεαλισμού. «Α, δεν ξέρετε πόσο μας αγαπάει το αφεντικό, και χτες πάλι αυτό έλεγε». «Χωρίς γερές πλάτες δεν κάνεις τίποτα στην

«Μαζί τα φάγαμε»

Το τέχνασμα της συλλογικής ενοχής δεν συνιστά ατομική αμετροέπεια ενός πολιτικού αλλά κεντρική επικοινωνιακή πολιτική. Πώς αποκτάμε ενοχές για την πλαστή ευμάρεια και πώς αυτές σχετίζονται με την αδράνεια των μαζών;

εποχή μας» (πάντα είναι «στην εποχή μας»). «Ένα τηλέφωνο πήρε η Μέρκελ και τακτοποιήθηκε το κούρεμα – βέβαια χρειάστηκε να υπογράψουμε εκείνο το χαρτί για το αγγλικό δίκαιο και να φορτωθούμε και άλλο τόσο χρέος, αλλά έτσι γίνονται αυτές οι δουλειές». Πόσο εύκολο είναι να φαίνεσαι ρεαλιστής όταν τα δέχεσαι όλα, και μάλιστα, πόσο συγκεκριμένος ακούγεσαι στις «λύσεις» σου όταν στις υπαγορεύουν! Και περνάς και για «Ευρωπαίος», ενώ η ουσία αυτού που κάνεις είναι ακριβώς η συνέχεια του ρουσφετιού, της κακομοιριάς και του ουσιαστικού αποκλεισμού που βιώνει ο αιώνιος πελάτης. Φοβόμαστε λοιπόν την έστω και σκληρή και επικίνδυνη ελευθερία και χειραφέτηση και προτιμάμε να θυσιάσουμε το 1/3 των πολιτών στην ανεργία, να γίνουμε μια άβουλη και ενδεής αποικία χρέους και ακτημόνων σερβιτόρων; Εθελόδουλοι για πάντα ή μήπως επιτέλους σοβαροί και φρόνιμοι πραγματιστές; Τίποτα από τα δύο, το πιθανότερο. Μάλλον απλά πελάτες. «Ζει καλά όποιος κρύβεται καλά» σκέφτεται ο πελάτης κι εμείς προσπαθούμε να κρυφτούμε ανάμεσα σε εταίρους, δανειστές και πάτρωνες. «Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση», αυτό μας βολεύει, αυτό πιστεύουμε – και όσες αναπτύχθηκαν δεν είναι καλές, δεν είναι βρε παιδί μου σαν αλγόριθμοι με ντετερμινιστικά προκάτ βήματα, όχι, δε μας κάνουν, ούτε κουβέντα. Επικαλούμαστε δήθεν την καινοτομία και ομνύουμε στη δημιουργία, ενώ όλα μας φαίνονται μονόδρομος και κάθε μας κίνηση φορσέ! Γιατί δεν προχωράει μπροστά η χώρα; Γιατί κάθε ψηφοφορία στη βουλή είναι «ΣΤΑΘΜΟΣ». Και όμως; Τι; Κι αν θυμώσουν και μας αφήσουν 11 εκατομμύρια μοναχούς μας; Ας θυμηθούμε τότε ότι αν για παράδειγμα οι Ολλανδοί έλεγαν το 1600 «πού πάμε λίγες δεκάδες χιλιάδες μοναχοί μας, ας ζήσουμε όπως μας πουν οι άλλοι», μπορεί να μη θέλαμε σήμερα να είμαστε «Ευρωπαίοι».

Ταυτότητα

Μερικές φορές, όταν έχει περάσει η μπογιά σου, καλύτερα να μη βγαίνεις στο μπαλκόνι

Κώστας Εφήμερος Ηρακλής Μπογδάνος Παντελής Παντελόγλου Κωνσταντίνος Πουλής web: www.thepressproject.gr twitter: @ThePressProject FB: facebook.com/ThePressProject

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο

«Τα φάγαμε όλοι μαζί» Ο ηρωικότερος εκπρόσωπος του πασοκικού θράσους συνόψισε απαράμιλλα την κυβερνητική απάντηση στη λαϊκή δυσαρέσκεια: «τα φάγαμε όλοι μαζί». Τουτέστιν, ο λαός ευθύνεται για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, λοιπόν καλά θα κάνει να μην παραπονείται τώρα που πρέπει να πληρωθεί ο λογαριασμός. Το επιχείρημα αυτό είχε μεγαλύτερη σημασία τον καιρό του πρώτου μνημονίου, όταν η αναφορά στην ευρωπαϊκή διάσταση της κρίσης θεωρούνταν λαϊκισμός. Διατηρεί όμως τη λάμψη του, καθώς μεγάλο μέρος της επικοινωνιακής προσπάθειας της κυβέρνησης, δια των εκπροσώπων τύπου που διαθέτει στα ιδιωτικά κανάλια, είναι να υποστηρίξει πως κατά περίπτωση ευθύνονται για την κρίση οι τυφλοί της Ζακύνθου, τα κλειστά επαγγέλματα, το επίδομα πλυσίματος χεριών κλπ. του Κωνσταντίνου Πουλή poulis@thepressproject.gr

Ποιο είναι το επιχείρημα; Πως το ποσοστό της υψηλής διαφθοράς υπολογίζεται σε 10% επί των ελαστικών δαπανών, με το σκεπτικό ότι αν είναι παραπάνω δεν συμφέρει και αν είναι παρακάτω δεν αναλαμβάνει κανείς το ρίσκο. Όση και αν ήταν η διαφθορά των πολιτικών, συνεχίζει, το βασικό πρόβλημα ήταν και παραμένει η διάχυτη διαφθορά στο πιο κάτω κομμάτι της πυραμίδας. Διαφθορά νόμιμη, ημινόμιμη ή παράνομη, της μεγάλης μάζας των πολιτών. Αφού εκθέσει λοιπόν αυτό το επιχείρημα ο π. αντιπρόεδρος, επιδίδεται σε μια εκτενή καταγραφή σκανδάλων. Παρελαύνουν τα υπουργεία, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι ΔΕΚΟ, η υγεία, και η πυραμίδα καταλήγει στην εισιτηριοδιαφυγή στα λεωφορεία και τους πολίτες που δεν ζητούν απόδειξη. Το πρόβλημα δεν διαπιστώνεται για πρώτη φορά, βεβαίως. Οι βιβλιογραφικώς ενήμεροι πολέμιοι της λαϊκής οργής δεν παραλείπουν να αναφερθούν στον «παρασιτικό

καταναλωτισμό» του Κονδύλη, οι πιο πρόσφατοι στον Στέλιο Ράμφο και την «κοινωνία αργόσχολων καταναλωτών με αποκούμπι το κράτος». Μάλιστα, η αποκήρυξη αυτή του λαϊκιστικού παρελθόντος γίνεται όπως γίνονται πάντα στη ζωή οι μεταστροφές: με πάθος νεοφώτιστου και μίσος για το παρελθόν. Ο πρώην αντιπρόεδρος 17% περιφρονεί από τα βάθη της ψυχής του τους ανθρώπους που εκμαύλισε. Σε όλη τη δημόσια παρουσία του δεν χάνει ευκαιρία να δείξει πως θεωρεί σκουλήκια αυτούς που δέχτηκαν 20% να παίξουν με τους όρους του. Έτσι κι αλλιώς, αυτή η αυτοκριτική είναι πολύ εύκολη την ώρα που το πελατειακό σύστημα χάνει την πηγή του δανεισμού με την οποία επιβίωνε.

Θεόδωρος Πάγκαλος,

ο ηρωικότερος εκπρόσωπος του πασοκικού θράσους Ο δημόσιος τομέας

ΙΤ

Οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης

13% 14%

1.000.000

άνεργοι 750.000

δημόσιος τομέας

3.900.000

Ιδιωτικός τομέας

14%

Καθώς ο υπουργός-συγγραφέας ισχυρίζεται πως οι πολιτικοί είναι οι Εβραίοι της μνημονιακής εποχής (!), επιδίδεται σε μια προσπάθεια να αποδείξει πως εκτός από τους βουλευτές και τους υπουργούς, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και άλλους. Ευχαρίστως. Φαντάζεται ο π. αντιπρόεδρος ότι μας θίγει, αν συμπεριλάβει τον ευρύτερο κομματικό μηχανισμό στον λογαριασμό; Αντιθέτως, αυτόν τον μηχανισμό τον καταγγέλλαμε και πριν να στερέψει η κάνουλα των δανεικών, όχι τώρα μόνο. Τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα όταν αναφέρεται όχι στους διεφθαρμένους κομματικούς παράγοντες, αλλά στους πολίτες. Εκεί προσπερνά με μία φράση την εξόφθαλμη αδικία, λέγοντας πως «η κατανομή στο πλιάτσικο ήταν ετεροβαρώς ταξική, ανάλογη με την πρόσβαση στους μηχανισμούς, που ήταν μεροληπτική υπέρ των εχόντων». Η φράση χρησιμεύει προκειμένου να αποσιωπηθεί ότι ο μεν ένας χτίζει πύργο, ο δε άλλος παρακαλάει

29%

για να βρει δουλειά στο παιδί του. Κάποτε όμως η ποσοτική διαφορά είναι τόσο μεγάλη, που γίνεται ποιοτική. Το καρβέλι του Γιάννη Αγιάννη δεν απέχει μόνο ποσοτικά από τα 300, 500 ή 10.000.000 καρβέλια. Είναι άλλης ποιότητας παρανομία. Η εύλογη αντίδραση κάθε ανθρώπου που ακούει μια τέτοια ρητορική από τα χείλη ενός ανθρώπου που καλοπέρασε μια ζωή μέσα στο δίκτυο αυτό της διαφθοράς, είναι να ρωτήσει «κι εσύ τι έκανες;» «Δεν είχα το κουράγιο να προκαλέσω τη ρήξη», είναι η απάντηση, που συμπληρώνεται από την τηλεοπτική απάντηση «πίστευα ότι

Στοιχεία: ΕΛΣΤΑΤ, ΟΑΕΔ, ΕΟΠΠΥ, Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία

θα ήταν καλύτερα αν διαχειριζόμασταν εμείς την εξουσία». Αυτό το μακιαβελικό επιχείρημα, που θυμίζει τους φλωρεντινούς που «προτίμησαν τη σωτηρία της πόλης τους από τη σωτηρία της ψυχής τους», έκαναν δηλαδή το κακό για χάρη του καλού, υπονοεί μια ηθική θυσία που γίνεται για κάποιον ανώτερο σκοπό. Αντιθέτως, όμως, η θητεία στο ΠΑΣΟΚ ήταν πηγή μεγαλειώδους καλοπέρασης, που περιλάμβανε ομολογημένα τη διασπάθιση δημοσίου χρήματος, λοιπόν όταν ο π. αντιπρόεδρος ισχυρίζεται ότι δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, η απάντηση είναι πολύ απλή: μπορούσε να μην είναι υπουργός. Όποιος συμμετέχει,

ευθύνεται. Οι ενοχές ενδιαφέρουν ενδεχομένως τους ψυχολόγους, αλλά όχι εμάς. Η συζήτηση δεν αφορά προσωπικά τον Θ. Πάγκαλο, που δεν ξέρω τι πολιτικό μέλλον του μένει, αλλά σύνολο το πολιτικό προσωπικό που επιμένει να μας νουθετεί ενάντια στο παρελθόν του. Αν ρωτήσει κανείς: θα αρκούσε η τιμιότητα; Όχι, δεν θα αρκούσε. Αλλά δεν υπάρχει δικαιοσύνη χωρίς να κουβεντιάσουμε στα σοβαρά τι έχει κάνει ο καθένας μας. Τέλος, παρά την τάση των πολιτικών να θυμούνται τη δημοκρατία μόνο όταν είναι να μοιραστούν ευθύνες, η κατοχή δημόσιου αξιώματος συνεπάγεται αυξημένη ευθύνη. Δεν επιτρέπεται ο πολιτικός να λέει πως έρχονταν στο γραφείο του για τα ρουσφέτια, δεν πήγε να τους βρει. Ανάμεσα σε μένα, που είμαι π.χ. χορευτής σε παραδοσιακό συγκρότημα, και την κυβέρνηση, προϋπολογισμό καταρτίζει η κυβέρνηση. Το ότι αν κανείς παρά τη διαφθορά εξακολουθεί να ψηφίζεται, διαγράφονται όλες οι αμαρτίες του, είναι απλώς μια διαδεδομένη παρεξήγηση. Η «γραφή παρανόμων» στην αρχαιότητα σήμαινε ότι αν κάποιος πρότεινε στην εκκλησία του δήμου κάτι παράνομο, θα μπορούσε μετά να τιμωρηθεί ακόμη και αν αυτό είχε ψηφιστεί. Το θέμα έχει σημασία, διότι το βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας ως κεντρικό ιδεολόγημα της κρίσης: την αλλαγή έμφασης από τους άπληστους τραπεζίτες στους σπάταλους λαούς. Όποτε πάει να ανοίξει το στόμα του να παραπονεθεί ο λαός, εγκαλείται ως φταίχτης. Αυτός είναι ο επικοινωνιακός στόχος του «τα φάγαμε όλοι μαζί». Είναι μια ατυχής σημειολογική σύμπτωση για την κυβέρνηση ότι αυτή η δήλωση συνδέθηκε οπτικά με μια τόσο εντυπωσιακή κοιλιά. Ο Θ. Πάγκαλος όμως έχει δικαίωμα να επιμείνει στην ουσία των επιχειρημάτων του. Η αντίδρασή μας συνοψίζεται στην αμφισβήτηση του πρώτου πληθυντικού  με κάποιους ανθρώπους δεν μας συνδέει κανένα «μαζί».

Το δείπνο των εορτών

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να αποδώσει ούτε το 30% των οφειλών της από τις επιστροφές φόρου στους δικαιούχους, παρά τη σχετική της υποχρέωση βάσει του Μνημονίου. Για μερικούς ανάδοχους, όμως, που τυχαίνει να έχουν και τηλεοπτικούς σταθμούς, ο μποναμάς ήταν ακόμα μεγαλύτερος. Την τελευταία ημέρα του χρόνου ο Αντώνης Σαμαράς υπέγραψε νέα ΠΝΠ σύμφωνα με την οποία αναβάλλεται για έναν ακόμα χρόνο η είσπραξη του ειδικού φόρου τηλεόρασης (20% επί των διαφημιστικών κερδών). Η ελάφρυνση αυτή προσφέρεται για 3η συνεχόμενη χρονιά στους καναλάρχες και το κόστος για το δημόσιο ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Το 3ο Μνημόνιο, που ψηφίστηκε μόλις πριν από λίγους μήνες, δεν ανέφερε καμία τέτοια ελάφρυνση και είναι γνωστό ότι η Τρόικα παρουσιάστηκε εντελώς αδιάλλακτη όταν η ΔΗΜΑΡ ζήτησε ειδικές ρυθμίσεις στα εργασιακά, που δεν επιβάρυναν ουσιαστικά τον προϋπολογισμό. Ωστόσο, όταν χαρίστηκαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στους λίγους, κανένας επίτροπος δεν παρενέβη.

Βιβλία

Τα επόμενα Χριστούγεννα, οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να γιορτάσουν χωρίς επιπλέον δώρα. Μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, ωστόσο, θα είναι όπως πάντα έτοιμη και ζεστή για αυτούς που ζητάνε να επιμεριστούμε όλοι μαζί την ευθύνη.

Να μετρηθούμε... Το «τα φάγαμε όλοι μαζί» έχει δύο αναγνώσεις: Η πρώτη αφορά το επιχείρημα πως ένας ολόκληρος λαός έζησε πάνω από τις δυνατότητές του. Το περίφημο «We all partied» του Ιρλανδού υπουργού αποτέλεσε τον ιδεολογικό μανδύα της λιτότητας που επιβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη και παραδόξως χρησιμοποιήθηκε κυρίως από αυτούς που προπαγάνδισαν το συγκεκριμένο καταναλωτικό μοντέλο. Η δεύτερη ανάγνωση είναι τοπικού χαρακτήρα, και σχετίζεται με την ιδιαιτερότητα των υψηλών δεικτών διαφθοράς της χώρας μας. Το επιχείρημα όμως χωλαίνει και πάλι όταν το εξετάζουμε ποιοτικά και ποσοτικά. Πριν πούμε ότι «τα φάγαμε όλοι μαζί» πρέπει πρώτα να δούμε ποιοι είμαστε οι όλοι. Οι πολλοί δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην ουσιαστική διαφθορά πέραν του να μην πληρώσουν το εισιτήριο τους στο Μετρό, να μην κόψουν απόδειξη, ή να προσπαθήσουν να πάρουν μια ευνοϊκή μετάθεση στο στρατό ή μια θέση στο δημόσιο. Ο υποτιθέμενος υπέρογκος δημόσιος τομέας στην πραγματικότητα βρίσκεται διαπιστωμένα στον μέσο όρο της Ευρώπης, με απολαβές κατά πολύ χαμηλότερες σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Τα αιρετά αξιώματα στη χώρα μας, συμπεριλαμβανομένης και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε όλες τις βαθμίδες της, αριθμούν περίπου 140.000 δημόσιες θέσεις. Αν προσθέσουμε σε αυτά τις διοικήσεις των ΔΕΚΟ καθώς και το σύνολο των εργαζομένων σε εφορίες και πολεοδομίες (θεωρώντας τους όλους ύποπτους διαφθοράς) τότε φτάνουμε στο 1,4% των Ελλήνων πολιτών. Ακόμα είμαστε λίγοι για να είμαστε όλοι. Οι λίγοι, από την άλλη, δεν τα πήγαν κι άσχημα. Στο σκάνδαλο Siemens, που προσφάτως

Κονδύλης, Παναγιώτης, Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο, Θεμέλιο, 2011 Ράμφος, Στέλιος, Η λογική της παράνοιας, Αρμός, 2011 Πάγκαλος, Θεόδωρος, Τα φάγαμε όλοι μαζί [e-book] : Χρέος: Πόσο; Πότε; Ποιοι; Πώς; Πάγκαλος Θεόδωρος Γ., 2012

Προσεχώς

Τον μήνα που μας πέρασε, οι δημόσιοι υπάλληλοι έλαβαν για τελευταία φορά δώρο εορτών, αλλά δεν ήταν οι μόνοι που πήραν κάτι παραπάνω. Την επόμενη ημέρα των Χριστουγέννων η κυβέρνηση υπέγραψε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου με την οποία οι ανάδοχοι δημοσίων έργων κλήθηκαν να προσέλθουν προς είσπραξη, ανεξαρτήτως του αν διέθεταν ασφαλιστική ή φορολογική ενημερότητα.

επιχειρήθηκε να κλείσει νομοθετικά, η δικαστική έρευνα στη Γερμανία αναφέρει ότι η ίδια η εταιρεία παραδέχεται μίζες 51 εκατομμυρίων ευρώ προς πολιτικούς και δημόσιους λειτουργούς. Μεγαλύτερα είναι τα ποσά που αναφέρονται στην προανακριτική διαδικασία διερεύνησης του σκανδάλου αγοράς των ελαττωματικών υποβρυχίων στις μέρες του Άκη Τσοχατζόπουλου. Σε εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν υπολογίσει οι ανεξάρτητοι εκτιμητές το σκάνδαλο του Βατοπεδίου. Για 1,2 δις ευρώ ζημιά στο ελληνικό δημόσιο κάνει λόγο το κατηγορητήριο βάσει του οποίου ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης οδηγήθηκε στον Κορυδαλλό. Τα νούμερα γίνονται ακόμα μεγαλύτερα στο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων: Μόνο το πρόστιμο που επιβλήθηκε στην εταιρεία «Ακρόπολις», παρακλάδι του σκανδάλου, ανέρχεται στα 5,5 δις ευρώ. Αυτό δεν λέγεται προκειμένου να οραματιστούμε μαζί μια κοινωνία αδιάφθορη. Όλοι οι άνθρωποι φοροδιαφεύγουν όταν και όποτε μπορούν, και στα λίγα και στα πολλά. Αντί να περιφέρουμε μια γενικευμένη ηθικολογία απέναντι σε όποιον δεν πλήρωσε εισιτήριο στο λεωφορείο και σε όποιον έχτισε πύργο από τις μίζες, και να αθροίζουμε τα χρήματα από τα χαμένα εισιτήρια για να δούμε αν είναι περισσότερα ή λιγότερα από τις μίζες, το βαθύτερο πρόβλημα είναι η ανισότητα, δηλαδή ακριβώς η αμφισβήτηση του ισοπεδωτικού «μαζί». Οι ηθικολογίες περί σπάταλων λαών επιχειρούν να αποπροσανατολίσουν σε σχέση με την πραγματική αδικία, που δεν λύνεται με ηθικοπλαστικά κηρύγματα, αλλά με τον παλαιότερο δοκιμασμένο πολιτικό τρόπο: τη διεκδίκηση.

Συνδικαλισμός

Οι αναπηρίες στο στόχαστρο Τα πλαστά επιδόματα τυφλότητας στη Ζάκυνθο, τη Χίο και άλλες περιοχές της χώρας αποτελούν επιχείρημα των μνημονιακών κυβερνήσεων υπέρ της περικοπής των προνοιακών επιδομάτων εν γένει. Αυτή η παρουσίαση του ζητήματος συντάσσεται με την (όχι αποκλειστικά ελληνική) αντίληψη ότι όσοι παίρνουν επιδόματα είναι ψεύτες: Στη Μεγάλη Βρετανία, ο γενικός πληθυσμός πιστεύει ότι το 34% των επιδοματούχων αναπηρίας δεν δικαιούται πραγματικά επίδομα, επισημαίνει ο Μπεν Μπόμπεργκ, λέκτορας κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Κεντ. Ωστόσο, μόνο το 1,1-1,2% των επιδοματούχων αποδεικνύονται πράγματι ψεύτες. Αυτό δεν εμποδίζει τον αρθρογράφο του Telegraph Τζέιμς Ντέλινγκπόουλ να δημοσιεύει άρθρο με τίτλο «Οι ψεύτικοι ανάπηροι σακατεύουν την οικονομία μας», όπου υποστηρίζει ότι «υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που απομυζούν τον φορολογούμενο με τις ψεύτικες ή τραβηγμένες αναπηρίες τους (…) Κάθε φορά που το λόμπι της αναπηρίας γκρινιάζει για περισσότερα, χάνονται κι άλλες δουλειές, κι άλλες μονάδες από την ανάπτυξη του ΑΕΠ». Στη χώρα μας, παρόμοιες θέσεις υποστήριξαν πέρσι ο τότε υπουργός υγείας Ανδρέας Λοβέρδος και ο υφυπουργός Μάρκος Μπόλαρης. Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της απογραφής των δικαιούχων προνοιακών επιδομάτων τον περασμένο Μάρτη, ισχυρίστηκαν ότι χάρη σ’ αυτήν θα εξοικονομηθούν 111 εκατ. ευρώ από ψεύτικα επιδόματα για το 2012, σε σύνολο 940 εκατ. περίπου. Εκκρεμεί, βεβαίως, να δούμε τον τελικό απολογισμό. Η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών έλεγαν από το 2011 ότι το φαινόμενο των πλαστών επιδομάτων «επαναλαμβάνεται κατά καιρούς σε διάφορες περιοχές της χώρας, εξαιτίας αποκλειστικά των χτυπητών αδυναμιών του κρατικού συστήματος πιστοποίησης της αναπηρίας και της εκτεταμένης διαπλοκής προσώπων που εμπλέκονται στο όλο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας και παροχής επιδομάτων, όπως γιατρών, διοικητικών υπαλλήλων και πολιτικών προϊσταμένων» και καταδίκαζαν το αμαρτωλό σύστημα που «αντί να επιδιώκει την αυτοκάθαρση και εξυγίανσή του προτιμά και περιορίζεται απλά και μόνο στην καταδίκη των έτσι κι αλλιώς παρανομούντων πολιτών με χαρακτηρισμούς που απαξιώνουν γενικότερα την αναπηρία». Το περιοδικό «Αναπηρία τώρα» σχολίασε πολύ γλαφυρά την υπόθεση της Ζακύνθου: «Όταν έχεις πολύ σοβαρή αναπηρία τότε σου βγαίνει η Παναγία για να πάρεις ένα επίδομα. Όταν είσαι μαϊμού, τότε το επίδομα σου το στέλνουν στο σπίτι και με συνοπτικές διαδικασίες». Στο όνομα της καταπολέμησης της διαφθοράς και με τη γνωστή μέθοδο της συλλογικής ευθύνης, τα άτομα με αναπηρία χρεώνονται σήμερα τις πράξεις όσων υπέγραψαν κι όσων έλαβαν στο παρελθόν πλαστά επιδόματα.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον συνδικαλισμό, λόγω του εκφυλισμού του σε ενδιάμεσο βήμα προς την κατάκτηση πολιτικών αξιωμάτων. Η αδυναμία των επισφαλώς εργαζομένων και των ανέργων να πιέσουν. Τα αδιέξοδα της απεργίας, όταν το «μπλοκάρισμα της παραγωγής» δεν μπλοκάρει καμία παραγωγή.

Ταυτότητα

Σχεδιάγραμα: Η ανεργία εκτοξεύεται από την είσοδο των «PIGS» στους μηχανισμούς στήριξης. Ήδη οι άνεργοι στην Ελλάδα είναι περισσότεροι από τους δημόσιους υπαλλήλους. Στοιχεία Eurostat

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο

Τώρα που δένουμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα Σύμφωνα με μια αντίληψη, στην εποχή της κρίσης το εργατικό κίνημα περνά τις καλύτερες στιγμές του. Η πίεση των δυνάμεων του κεφαλαίου και του πολιτικού του προσωπικού πάνω στα κατώτερα λαϊκά στρώματα είναι μια ευκαιρία αυτά να κινητοποιηθούν και να ριζοσπαστικοποιηθούν. Έτσι, ο κόσμος της εργασίας θα έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τον κόσμο του κεφαλαίου και τότε… Και τότε τι; Τριάμισι χρόνια μετά το πρώτο ορατό ξέσπασμα της κρίσης και 25 γενικές απεργίες αργότερα, οι αφηγήσεις του εργατικού κινήματος για τον εαυτό του συντίθενται από κάμποσες προβολές επιθυμιών και αισθητά πιο ολίγη πραγματικότητα. Επιχειρούμε σήμερα να προσεγγίσουμε ορισμένα από τα ζητήματα που το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα δεν θέλησε ή δεν κατάφερε ν’ αγγίξει επαρκώς: Πού είναι κρυμμένοι τόσοι άνεργοι; Σε ποιους ανατίθεται η εκπροσώπηση των εργαζομένων; Πώς ορίζονται οι στόχοι κάθε μεγάλου απεργιακού αγώνα; Τι σημαίνει σήμερα το δικαίωμα στη δουλειά;

Αυτοί που δεν έχουν φωνή Ενώ ταχύτατα πλησιάζουμε στο όραμα του Γιώργου Παπανδρέου για έναν εργαζόμενο σε κάθε νοικοκυριό (3,7 εκατ. ήταν οι εργαζόμενοι στη χώρα το γ΄ τρίμηνο του 2012, μας ενημερώνει η ΕΛ.ΣΤΑΤ.), όποια πέτρα κι αν σηκώσεις θα βρεις έναν άνεργο ή έναν επισφαλώς εργαζόμενο – ημιαπασχολούμενο, μπλοκάκια κλπ. Η ανεργία έφτασε το γ΄τρίμηνο του 2012 το 24,8% ή 1,2 εκατ. άτομα. Οι μερικά απασχολούμενοι είναι περίπου 300.000, ενώ σε πολλές χιλιάδες υπολογίζονται οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι. του Παντελή Παντελόγλου pantelis@thepressproject.gr

Αν όλοι αυτοί αθροίζονται κάπου κοντά στον ιλιγγιώδη για τα μεγέθη της χώρας αριθμό των 2 εκατ. ατόμων, είναι ν’ απορεί κανείς πώς και απουσιάζουν από τον δημόσιο διάλογο ή, για την ακρίβεια, πώς η δική τους φωνή δεν ακούγεται σ’ αυτόν. Γιατί άραγε δεν υπάρχει ένα ισχυρό, ριζοσπαστικό, διεκδικητι-

κό κίνημα αυτών που δεν έχουν και πολλά να χάσουν; Ποιοι είναι οι επισφαλώς εργαζόμενοι και οι άνεργοι που περιπλανώνται σήμερα στη στέπα της αγοράς εργασίας; Μα, φυσικά, αυτοί που τα προηγούμενα χρόνια πέρασαν τον καιρό τους σε λάθος θρανία. Θα περίμενε κανείς ότι η υψηλότερη εκπαίδευση θα σήμαινε και λιγότερη ανεργία, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Δίπλα στο 27,6% των αποφοίτων λυκείου που είναι σήμερα άνεργοι, στέκεται το 28% των πτυχιούχων ανώτερων τεχνικών-επαγγελματικών σχολών και το 17% των πτυχιούχων ανωτάτων σχολών. Στις ηλικίες 30-44 ετών, το 20,7% των ανέργων έχει τελειώσει ανώτερη τεχνική εκπαίδευση και το 13,7% είναι τουλάχιστον πτυχιούχοι ανώτατου ιδρύματος. Όσο οι ηλικίες μικραίνουν, τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα: Στις ηλικίες 20-29 ετών, το 29% των ανέργων έχει τελειώσει ανώτερη τεχνική εκπαίδευση και το 18% είναι τουλάχιστον πτυχιούχοι ανώτατου ιδρύματος. Πρόκειται για τα

θύματα της εκπαιδευτικής πολιτικής και της κυρίαρχης αντίληψης που τη συνόδευε: μάζευε πτυχία για να γίνεις ανταγωνιστικός και η αγορά θα σε περιμένει με ανοιχτές αγκάλες. Εφόσον υπάρχει, δηλαδή. Όμως η αγορά εργασίας καταρρέει. Ο άλλοτε κραταιός δημόσιος τομέας προσφέρει επισφαλείς θέσεις εργασίας (συμβάσεις έργου, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, εργασία για αναπληρωτές, ωρομίσθιους, ενοικιαζόμενους κλπ.). Στον ιδιωτικό τομέα, η απουσία πολύ μεγάλων επιχειρήσεων σημαίνει πολυδιάσπαση των εργαζόμενων σε μικρές οικογενειακές λίγο-πολύ επιχειρήσεις, όπου ο ρόλος του εργοδότη συγχέεται με αυτόν του φροϋδικού πατέρα. Η επιλογή της ανταγωνιστικότητας για κάθε εν δυνάμει εργαζόμενο σήμαινε αυτομάτως και την απόρριψη του μοντέλου της συλλογικής διαχείρισης των προβλημάτων. Ακόμη κι εκεί που οι συνθήκες ωθούν τους εργαζόμενους να κινηθούν όλοι μαζί για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους, ο διάλο-

γος είναι αργός και δύσκολος. Επιπλέον, στη φροϋδική μικρομεσαία επιχείρηση, η εργατική οργάνωση θεωρείται αμαρτία και η συμμετοχή στην απεργία έγκλημα καθοσιώσεως και προδοσία της εμπιστοσύνης του πατέρα-αφεντικού. Η Αντιγόνη δεν θα είχε και πολλή τύχη σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον.

την καραμέλα της «εργασιακής περιπλάνησης». Τη βρίσκει κανείς σε προκηρύξεις από τη δεκαετία του ’90 ως σήμερα με όλες τις διαθέσιμες αριστερές υπογραφές. Ωστόσο καμιά οργανωμένη δύναμη δεν προετοιμάστηκε γι’ αυτό που επί χρόνια προέβλεπε ως Κασσάνδρα – απλώς σήμερα παρατηρεί τις συνέπειες.

Η ρευστότητα των εργασιακών σχέσεων και η αποσπασματικότητα των εκάστοτε απασχολήσεων κάθε εργαζομένου μάς πάει ένα βήμα πιο πέρα από τις κλασικές μαρξικές παρατηρήσεις περί εφεδρικού στρατού εργασίας: εδώ τα ίδια τα δικά σου συμφέροντα εξυπηρετούνται από διαφορετικές στρατηγικές από εξάμηνο σε εξάμηνο, καθώς γλιστράς μεταξύ εργασίας και ανεργίας, μεταξύ εξαρτημένης εργασίας και εργασίας με μπλοκάκι, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Και τα πραγματικά προβλήματα των επισφαλώς εργαζόμενων, των ανέργων, των εργαζόμενων με μπλοκάκι; Σε ορισμένες περιπτώσεις οι συνθήκες γεννούν νέα συνδικαλιστικά σχήματα που προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να διαχωρίσουν τη θέση τους από το επίσημο συνδικαλιστικό κίνημα που δεν ασχολείται με την περιπλανώμενη νεολαία: Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων, Σωματείο Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών, Σωματείο Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου κά. Πρόκειται για γνήσια εγχειρήματα εργατικής οργάνωσης, που αποτελούν βέβαια σταγόνα στον ωκεανό. Ας αφήσουμε όμως τη γκρίνια. Από κάπου θα πρέπει να ξεκινήσει κανείς.

Δεν είναι πως έλειψαν οι προβλέψεις. Όποιος έχει έρθει σ’ επαφή με τον λόγο διαφόρων συνιστωσών της φοιτητικής αριστεράς την τελευταία εικοσαετία, θα γνωρίζει

Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά Συνδικάτα Όταν το μπλοκάρισμα της παραγωγής δεν μπλοκάρει την παραγωγή και εργατική εκπροσώπηση

Εκείνο που δεν λέει καμιά πλευρά είναι ότι το προϊόν των χαλυβουργιών καταλήγει στην οικοδομή και τη βαριά βιομηχανία, κυρίως την αυτοκινητοβιομηχανία. Στη χώρα μας, η οικοδομή έχει απωλέσει 70% της δραστηριότητάς της την τελευταία τριετία και οι πωλήσεις αυτοκινήτων στην Ευρώπη το 2012 ήταν στα επίπεδα του 1995. Οι εργαζόμενοι είναι εγκλωβισμένοι, κι ο μόνος που έχει να κερδίσει είναι ο εργοστασιάρχης: ελλείψει επαρκούς ζήτησης του προϊόντος, όσο κι αν κρατήσει μια απεργία, θα γλιτώσει τα

ημερομίσθια και θα βρει χρόνο για να αναπροσαρμόσει την επενδυτική στρατηγική του, μετακινώντας πιθανόν τα κεφάλαιά του σε άλλη δραστηριότητα ή αποσύροντάς τα από την ενεργό οικονομία. Ταυτόχρονα, θα πιέζει το κράτος με τις ενδεχόμενες απολύσεις, για να διασφαλίσει κρατική στήριξη μέσω της μείωσης των τιμών της ενέργειας (η ελληνική περίπτωση), άμεσης βοήθειας (γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία), τραπεζικών δανείων και εγγυήσεων ή του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η αντιπαραβολή της βραδύτητας των εργοδοτικών και κυβερνητικών αντιδράσεων στην περίπτωση της Ελληνικής Χαλυβουργίας (τα ΜΑΤ πήραν στα χέρια τους την κατάσταση 263 μέρες μετά την έναρξη της απεργίας) με την ταχύτητα που αντιμετωπίστηκε η πρόσφατη απεργία των εργαζομένων στη ΣΤΑΣΥ ΑΕ αντικατοπτρίζει μ’ έναν τρόπο και την απόσταση της ελληνικής οικονομικής πραγματικότητας από την ιδανική αφήγηση του εργάτη που χωρίς αυτόν δεν γυρνά το γρανάζι της παραγωγής.

Ποιον είπες απεργό, ρε;

Η περιγραφή του απεργοσπάστη στα Αγγλικά με τις λέξεις blackleg και scab έχει αμφίβολη ετυμολογία, είναι αδιαμφισβήτητης όμως δριμύτητας: είναι όροι έντονα προσβλητικοί, που συνδέονται οπωσδήποτε με βρισιές, ενδεχομένως και με αρρώστιες. Το τραγούδι «Blackleg miner» είναι ένα αμερικάνικο τραγούδι των αρχών του 20ου αιώνα για τον απεργοσπάστη ανθρακωρύχο, για τον οποίο λέγεται ότι καμία γυναίκα δεν τον κοιτάζει, κάνουν αγώνα για να τον

Γιώργος Φ. Κουκουλές, Βασίλης Τζανετάκος (1986), Συνδικαλιστικό κίνημα 1981-1986. Η μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε, Αθήνα: Οδυσσέας. Ορέστης Χατζηβασιλείου (1988), Συνδικαλισμός και κοινωνική αντίδραση 1947-1987, Αθήνα: Οδυσσέας.

Προσεχώς

Βιβλία

Οι σημασίες των λέξεων αλλάζουν με τον καιρό. Ιδίως στην πολιτική, οι σημασίες αλλάζουν κατά τις διαθέσεις της εποχής, και μπορεί η κακόσημη λέξη να γίνει μέση λέξη και μετά εύσημη. Π.χ.: Η λέξη «δημοκρατία» δεν είχε πάντοτε θετικές συνδηλώσεις. Όχι μόνο στην αρχαιότητα: μέχρι τη γαλλική επανάσταση κανείς συγγραφέας δεν χρησιμοποιούσε τη λέξη «δημοκρατία» με θετικό πρόσημο. Όταν ο Γουέρντσγουορθ έγραφε «ανήκω στην απεχθή τάξη των ανθρώπων που ονομάζονται δημοκράτες» ήθελε να προκαλέσει, αλλά δεν αστειευόταν. Αντίστροφα, η λέξη «ιμπεριαλισμός» στα Αγγλικά σήμαινε κατά τον 19ο αιώνα τη δόξα

της αυτοκρατορίας, υψηλό πατριωτισμό, δεν συνοδευόταν από αρνητικό πρόσημο. Το ίδιο συνέβη με την «αποικιοκρατία», που σήμαινε την υπερηφάνεια για την υπεροχή των λευκών, και με τη λέξη «καπιταλιστής», που ήταν μέση λέξη, σήμαινε απλώς τον κάτοχο κεφαλαίου. Μια τέτοια αλλαγή συμβαίνει σήμερα και στο πρόσημο της λέξης «απεργοσπάστης».

πιάσουν, του τρίβουν λάσπες στο πρόσωπο, μπαίνουν στην ουρά για να τον πιάσουν από τον λαιμό και να του σπάσουν τα κόκαλα, τον πετούν στην Κόλαση και τον αποχαιρετούν λέγοντας να μην περιμένει να πεθάνει για να γραφτεί στο συνδικάτο. Το τραγούδι αυτό ξανατραγουδήθηκε με πολλές αφορμές κατά τον 20ο αιώνα, ανάμεσά τους και τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων στην Αγγλία. Πρόκειται για χαρακτηριστικό τραγούδι μιας ολόκληρης κατηγορίας, που εκφράζει το μίσος απέναντι στον άνθρωπο που προδίδει τον αγώνα των εργατών για να εξυπηρετήσει το αφεντικό. Αυτή η λέξη λοιπόν σήμερα γνωρίζει μια καινούργια ιστορία, καθώς ο απεργοσπάστης γίνεται σιγά σιγά το θύμα που οι συνδικαλιστές (λίγοι, διεφθαρμένοι και βολεμένοι, κατά το ίδιο στερεότυπο) δεν τον αφήνουν να εργαστεί. Το δικαίωμα στη δουλειά αναβαπτίζεται και αυτό και δεν σημαίνει πια προστασία από την ανεργία, αλλά δικαίωμα στην υπονόμευση της απεργίας. Μπορεί με την ίδια διαδικασία να γίνει και ο απεργός βρισιά: «ποιον είπες απεργό, ρε;»

Ψευδής συνείδηση

Η ιστορία του επίσημου συνδικαλισμού στην Ελλάδα είναι η ιστορία των προσπαθειών του κράτους να χειραγωγήσει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Από την εποχή της καταργημένης με δικαστική απόφαση αριστερής διοίκησης της ΓΣΕΕ που εκλέχτηκε από το 8ο Συνέδριο το 1946 μέχρι το 21ο Συνέδριο του 1981, οι διορισμένες ή εκλεγμένες διοικήσεις του τριτοβάθμιου συνδικαλιστικού οργάνου της χώρας εκφράζουν μονότονα την άποψη της «συνεργασίας των τάξεων». Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι άξιοι λόγου εργατικοί αγώνες της περιόδου αυτής δεν προέρχονται από τη ΓΣΕΕ, αλλά από την εργατική αριστερή αντιπολίτευση, με προεξάρχουσα τη λεγόμενη «Κίνηση των 115» σωματείων, που δραστηριοποιήθηκε την περίοδο 1962-1967. Το 21ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ πραγματοποιείται δέκα μέρες πριν από τις εκλογές του 1981 και εκλέγει ως συνήθως δεξιά πλειοψηφία. Οι παρατάξεις ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ), ΕΣΑΚ (ΚΚΕ) και ΑΕΜ (ΚΚΕ εσ.) προσφεύγουν στα δικαστήρια καταγγέλοντας μεθοδεύσεις. Τον Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου, κι αφού βέβαια το ΠΑΣΟΚ έχει εκλεγεί πανηγυρικά στην κυβέρνηση, το Πρωτοδικείο Αθηνών διορίζει διοίκηση και προεδρείο στη ΓΣΕΕ: 30 από τις 45 θέσεις της διοίκησης δίνονται σε συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο παλαίμαχος συνδικαλιστής εργάτης Ορέστης Χατζηβασιλείου, που γράφει εκείνη την εποχή στον Οικονομικό Ταχυδρόμο (13/5/1982): «Οι καιροί άλλαξαν. Το αμαρτωλό συνδικαλιστικό παρελθόν πέρασε στην ιστορία. Τώρα στη χώρα μας μόνον οι εργαζόμενοι θα αποφασίζουν ποια διοίκηση θα έχουν στην κορυφαία οργάνωσή τους. Κυβερνήσεις, Εργοδοσία και πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να έχουν καμμιά ανάμειξη στις εκλογικές συνδικαλιστικές διαδικασίες, και το ελληνικό κίνημα, ανε-

ξάρτητο, αυτοχρηματοδοτούμενο και αδέσμευτο θα προχωρήσει χωρίς ταλαντεύσεις στην ταξική και αγωνιστική του πορεία». Τα πράγματα, βέβαια, δεν έγιναν ακριβώς έτσι: Ο Χατζηβασιλείου παραιτείται όταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ψηφίζει τον νόμο 1365/83 με το «απεργοκτόνο» άρθρο 4, που προβλέπει εξοντωτικές προϋποθέσεις κήρυξης απεργίας στις δημόσιες επιχειρήσεις. Από το 22ο Συνέδριο (1983) και ως σήμερα, πρόεδροι της ΓΣΕΕ έχουν διατελέσει: Γιώργος Ραυτόπουλος (19831989): Υπάλληλος Τραπέζης της Ελλάδος. Διετέλεσε γραμματέας ΠΑΣΚΕ, Μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ, Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ, ΓΓ Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Λάμπρος Κανελλόπουλος (1989-1993): Υπάλληλος Ολυμπιακής Αεροπορίας. Διετέλεσε γραμματέας ΠΑΣΚΕ, μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ, Βουλευτής ΠΑΣΟΚ, Υφυπουργός Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Χρήστος Πρωτόπαππας (1993-1996): Υπάλληλος Εθνικής Τράπεζας. Διετέλεσε γραμματέας ΠΑΣΚΕ, μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ, Βουλευτής ΠΑΣΟΚ, Υφυπουργός Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υπουργός Τύπου και ΜΜΕ, Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος. Χρήστος Πολυζωγόπουλος (1996-2006): Λογιστής-σύμβουλος επιχειρήσεων. Διετέλεσε γραμματέας ΠΑΣΚΕ, μέλος Κεντρικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ, μέλος και μετά πρόεδρος Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Γιάννης Παναγόπουλος (2006 μέχρι σήμερα): Υπάλληλος Εθνικής Τράπεζας. Διετέλεσε γραμματέας ΠΑΣΚΕ, μέλος Εθνικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ.

Εργαζόμενοι με μπλοκάκι: http://mplokakides.blogspot.gr/ Συνέλευση βάσης εργαζομένων οδηγών δικύκλου: http://www.sveod.gr/ Το ντοκιμαντέρ Steel: http://www.pressproject.gr/steel

Ταυτότητα

Η πτώση του κύκλου εργασιών δεν περιορίζεται στην επιχείρηση του Μάνεση, αλλά είναι διεθνής και αφορά μεγα-

θήρια: τη ThyssenKrupp (ζημία 4,7 δις το 2012), την ArcelorMittal (παύση λειτουργίας 6 εργοστασίων στο Βέλγιο με 1.300 εργαζόμενους), την ILVA (5.000 απολύσεις στην Ιταλία, κλείσιμο θυγατρικών, μεταξύ αυτών και της Hellenic Steel στη Θεσσαλονίκη), τη Χαλυβουργική κ.ο.κ. Καθένας επικαλείται μια δικαιολογία: στην περίπτωση Μάνεση φταίνε ο απεργοί, στη ThyssenKrupp φταίνε οι υπεραισιόδοξες προβλέψεις της διοίκησης, στην ILVA φταίνε οι περιβαλλοντικοί όροι.

Digest

Η συζήτηση για την πολύμηνη απεργία στην Ελληνική Χαλυβουργία δεν άγγιξε, πλην εξαιρέσεων, τον πυρήνα της ίδιας της έννοιας της απεργίας, δηλαδή την παρεμπόδιση της παραγωγικής δραστηριότητας, που σκοπό έχει να θίξει το καπιταλιστικό κέρδος. Επίσης, δεν ασχολήθηκε επί της ουσίας με τη θεμελιώδη ευκολία που διαθέτει ο καπιταλιστής να μετακινεί κατά βούληση τα κεφάλαιά του όπου θεωρεί ότι θα του αποφέρουν κέρδη. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το σωματείο, η παραγωγή του εργοστασίου το 2010 είχε αυξηθεί από 196 σε 266 χιλιάδες τόνους σιδήρου και ο τζίρος είχε φτάσει τα 227 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με την εταιρεία, η παραγωγική ικανότητα του εργοστασίου του Ασπροπύργου ήταν 400 χιλιάδες τόνοι και των άλλων δύο εργοστασίων του ομίλου στον Βόλο πάνω από 1,3 εκατ. τόνοι. Από τους ισολογισμούς της εταιρείας προκύπτει ότι μεταξύ 2006-2010 ο τζίρος της είχε μειωθεί κατά 35%.

Γιατί δεν κουνιέται φύλλο

Ελέγχουμε τον λαό, στηρίζουμε την εξουσία Πριν από λίγες ημέρες ο διεθνής οργανισμός «Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα» δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του, που βρήκε την Ελλάδα στην 84η θέση όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, χαμηλότερα από αρκετά κράτη που ελέγχονται από απολυταρχικά καθεστώτα. Η δημοσιογραφία στην Ελλάδα απέτυχε στον βασικό της ρόλο: τον έλεγχο της εξουσίας. Από το 1987, οπότε επιτράπηκε η ιδιωτική ραδιοφωνία, και κυρίως μετά το 1989, όταν άνοιξαν οι δημόσιες συχνότητες σε ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, οι νέοι «ιδιοκτήτες» της ενημέρωσης συνδιαλέχτηκαν, συμβιβάστηκαν και συναλλάχθηκαν με αυτούς ακριβώς που θα έπρεπε να ελέγξουν, δημιουργώντας αυτό που η ελληνική κοινωνία αναγνωρίζει ως «διαπλοκή».

νουν οι διαφημιζόμενοι) είναι μια ελληνική εφεύρεση, με την οποία το κράτος απάλλαξε τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ από τις εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές. Η διαπλοκή δημιούργησε το στρεβλό μοντέλο ενημέρωσης που καταναλώνει σήμερα η ελληνική κοινωνία. Όταν η χώρα βρέθηκε στη δίνη της κρίσης, οι εκδότες κανόνιζαν ραντεβού με τον πρωθυπουργό και έπαιρναν μέρος στον σχεδιασμό της εθνικής στρατηγικής.

ρουσιάζονταν πάνω-κάτω ως γραφικοί τσαρλατάνοι. Τα ΜΜΕ κατάφεραν τελικά να συρρικνώσουν όλη τη συζήτηση στο ασφαλές (γι’ αυτούς) δίλημμα «ευρώ ή δραχμή» χωρίς καμία σε βάθος συζήτηση για το τι σημαίνει δραχμή και κυρίως για το τι σημαίνει Ευρώπη. Η προ-

ERROR

τις μειώσεις μισθών και έπειτα τις απολύσεις, και δημιούργησαν ένα ακόμα επίπεδο εσωτερικού εκβιασμού απειλώντας τους δημοσιογράφους που δεν ακολουθούσαν την εργοδοτική γραμμή με απόλυση, δηλαδή με στέρηση των μέσων της επιβίωσης. Το μοντέλο λειτουργίας τους όμως παρέμεινε εξόχως ζημιογόνο και η επιβίωσή τους εξακολουθεί να βασίζεται σε δάνεια. Πρόσφατα το MEGA ενημέρωσε τους μετόχους του ότι έλαβε ομολογιακό δά νειο 98 εκ. από

του Κώστα Εφήμερου efimeros@thepressproject.gr

Το κράτος και τα ιδιωτικά ΜΜΕ λειτουργούν σήμερα στη βάση ενός αμοιβαίου εκβιασμού. Παρά τις συμβατικές υποχρεώσεις προς την Ε.Ε., καμία κυβέρνηση από το 1989 μέχρι σήμερα δεν έχει διευθετήσει το προσωρινό καθεστώς λειτουργίας των τηλεοπτικών σταθμών. Τούτο προκαλεί έναν διπλό εκβιασμό: από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση απειλεί τους καναλάρχες με δημοπράτηση των συχνοτήτων, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλείσιμο τους σταθμούς, ενώ από την άλλη τα κανάλια, που θέτουν τη δημόσια ατζέντα, έχουν ουσιαστικό λόγο στον σχηματισμό και τη λειτουργία της εκάστοτε κυβέρνησης. Όπως επισημαίνουν στα ρεπορτάζ τους το Reuters, το Der Spiegel, οι New York Times, ο Guardian αλλά και η αμερικάνικη πρεσβεία (από τηλεγράφημα που αποκάλυψε το Wikileaks και δημοσίευσε στην Ελλάδα το TPP) τα ελληνικά ΜΜΕ βρίσκονται στα χέρια λίγων ολιγαρχών που τα χρησιμοποιούν για να κερδίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ εξασφαλίζοντας άλλοτε δημόσια έργα και άλλοτε προκλητικές φοροαπαλλαγές. Εκτός αυτού όμως, το κράτος χρηματοδοτεί και την ίδια τη λειτουργία των ΜΜΕ, μέσω της κρατικής διαφήμισης. Επιπλέον, το αγγελιόσημο (τέλος 20% επί της διαφημιστικής αξίας που πληρώ-

Όλα τα κατεστημένα ΜΜΕ είχαν να παρουσιάσουν μόνο μία εικόνα: αυτή του μονόδρομου του μνημονίου και της λιτότητας. Τα δελτία των οκτώ έπεισαν μεγάλο μέρος της κοινωνίας ότι το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τη δική του ανεμελιά και συνενοχή. Την ίδια ώρα που τα διεθνή ΜΜΕ διοργάνωναν συζητήσεις με νομπελίστες οικονομολόγους για τα συστημικά προβλήματα της Ευρωζώνης, ο Γιάννης Πρετεντέρης και ο Μπάμπης Παπαδημητρίου έχυναν ιδρώτα προκειμένου να πείσουν τους νοικοκυραίους ότι τα κλειστά επαγγέλματα του ταξιτζή και του φαρμακοποιού μάς έφεραν ως εδώ. Οικονομολόγοι όπως ο Γιάννης Βαρουφάκης και ο Κώστας Λαπαβίτσας (που αμφισβητούσαν το δόγμα Παπανδρέου/Παπακωνσταντίνου) πα-

DEMOCRACY σπάθειά αυτή, που βασίστηκε στην πόλωση και τη δραματοποίηση κάθε πτυχής της καθημερινότητας, είχε και μερικές διόλου ασήμαντες παράπλευρες συνέπειες (που για λόγους συγκυριακής σκοπιμότητας ενισχύθηκαν), όπως η άνοδος του φασισμού και του νεοναζισμού, για τις οποίες θα συζητήσουμε μία από τις επόμενες Κυριακές. Η επιμονή των ΜΜΕ αποδείχτηκε όμως παράλογη ακόμα και για τα ίδια. Τα μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα δέχτηκαν και αυτά το σοκ της οικονομικής κρίσης. Ξεκίνησαν

πέντε τράπεζες, εκ των οποίων τα 8,5 εκταμιεύτηκαν, το 1,5 αφορούσε τραπεζικά έξοδα και το υπόλοιπο ποσό αφορούσε αναχρηματοδότηση παλαιότερων δανείων. Η «Τηλέτυπος Α.Ε.», η ιδιοκτήτρια εταιρεία του MEGA που ελέγχεται από τις οικογένειες Μπόμπολα, Ψυχάρη και Βαρδινογιάννη, διαμαρτυρήθηκε για τους όρους δανεισμού αναφέροντας ότι αναγκάστηκαν να προσφέρουν εγγυήσεις αξίας 140 εκατομμυρίων ευρώ. Το τρομακτικό στοιχείο αυτής της είδησης είναι η ομολογία ότι στο παρελθόν τα δάνεια του «μεγάλου καναλιού» προσφέρονταν χωρίς εγγυήσεις. Η απώλεια ελέγχου της κατάστασης αλλά και το τυχοδιωκτικό ταμπεραμέντο των μεγαλοεκδοτών έγινε εμφανές στην πρόσφατη αντιμνη-

μονιακή στροφή του ΔΟΛ: Όταν η Τρόικα επέβαλε επιτρόπους στις ελληνικές τράπεζες, ο Σταύρος Ψυχάρης, που δεν είχε ενοχληθεί ούτε με το αγγλικό δίκαιο, ούτε με την πώληση της δημόσιας περιουσίας, ούτε με το κούρεμα των ομολόγων των ασφαλιστικών ταμείων, εξεγέρθηκε και παρενέβη με άρθρο του στο οποίο κατήγγελε την απώλεια εθνικής κυριαρχίας, φοβούμενος ότι με τους νέους επιτρόπους τα παράλογα δάνεια με τα οποία συντηρεί τον οργανισμό του θα μπορούσαν ξαφνικά να σταματήσουν. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του όμως θα πρέπει να ένιωσαν καλύτερα όταν την παραμονή της πρωτοχρονιάς ο Αντώνης Σαμαράς υπέγραψε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου με την οποία ανέβαλλε για 3η συνεχόμενη χρονιά τον ειδικό φόρο τηλεόρασης (20% επί της διαφημιστικής δαπάνης) χωρίς καμία αντίδραση από την πλευρά των δανειστών. Άλλωστε το τελευταίο Μνημόνιο δεν περιλαμβάνει τη ρητή δέσμευση της κυβέρνησης περί δημοπράτησης των δημοσίων συχνοτήτων, που προβλεπόταν στο Μνημόνιο ΙΙ. Τα μεγαλύτερα ελληνικά ΜΜΕ έχουν ουσιαστικά καταρρεύσει και ζουν με δανεικά. Τα επιχειρηματικά τους μοντέλα δεν θα είχαν τύχη σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Εκεί, όποτε οι επιχειρήσεις αποτυγχάνουν, τα Μέσα κλείνουν ή πωλούνται, ανεξαρτήτως της ιστορίας τους. Το σπάσιμο της αλυσίδας της διαπλοκής είναι κρίσιμο για την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι πολίτες θεωρούν τα ΜΜΕ το ίδιο διεφθαρμένα με τους πολιτικούς. Αυτοί που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την τηλεόραση ως αποκλειστικό μέσο ενημέρωσης ψηφίζουν διαφορετικά από αυτούς που τα τελευταία χρόνια απέκτησαν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ας αφήσουμε λοιπόν τα κατευθυνόμενα ΜΜΕ να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους όπως ξεκίνησαν: εκτός νόμου. Ήρθε η ώρα να αναζητήσουμε ενημέρωση από νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Να απαιτήσουμε πρωτίστως δημοσιογραφική δεοντολογία, εκτός από θέσεις εργασίας σε κατευθυνόμενα ΜΜΕ.

Γιάννης Πρετεντέρης, Ανατροπή με τα όλα της

Υπάρχουν και άλλες λίστες

Ένα από τα προβλήματα που δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά η οικογένεια των δημοσιογράφων είναι και το ασυμβίβαστο στην εργασία τους. Στην πρόσφατη δίκη μεταξύ Τράπεζας Πειραιώς και Reuters ο εκπρόσωπος Τύπου της τράπεζας με καμάρι ανέφερε ότι έχει χρόνια εμπειρίας στο ρεπορτάζ, αφού ακόμα και σήμερα γράφει στο οικονομικό της Καθημερινής.

Βιβλία

Εδώ και λίγα χρόνια στα υπόγεια της ΕΣΗΕΑ βρίσκεται μια λίστα με τους δημοσιογράφους που εργάζονταν και σε γραφεία Τύπου υπουργείων και άλλων δημόσιων φορέων. Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχει απαγορεύσει τη δημοσίευση της λίστας, ωστόσο πλέον υπάρχει μια ενδιαφέρουσα νομολογία: Αφού ο Κώστας Βαξεβάνης αθωώθηκε στην περίπτωση της δημοσίευσης της λίστας με τους πιθανούς φοροφυγάδες, ίσως ήρθε η ώρα η ΕΣΗΕΑ να δώσει στη δημοσιότητα τη λίστα με τους πιθανούς έμμισθους προπαγανδιστές κονδυλοφόρους.

Όπως συμφωνούν πολλές πρόσφατες έρευνες, η τηλεόραση αποτελεί το κυρίαρχο μέσο ενημέρωσης της κοινής γνώμης, ακόμη και με τη μειωμένη αξιοπιστία που έχει τελευταία. Τον Φλεβάρη του 2012, η VPRC διαπίστωνε ότι το 75% του πληθυσμού ενημερώνεται από την τηλεόραση, ενώ μόνο το 30% από το Ίντερνετ. Τα ποσοστά της τηλεόρασης ανεβαίνουν μαζί με τις ηλικίες, ενώ αντίστροφα είναι τα πράγματα για το Ίντερνετ. Από την άλλη, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, ενώ το 54% των νοικοκυριών στη χώρα έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, την προηγούμενη χρονιά το 42% του πληθυσμού 16-74 ετών δεν το έχει χρησιμοποιήσει ποτέ (αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος: 23%). Σύμφωνα με την Metron Analysis αλλά και τη Focus, η διείσδυση του Ίντερνετ είναι μεγάλη στους νέους και τους αποφοίτους ΑΕΙ/ ΤΕΙ, ωστόσο το 85% χρησιμοποιεί καθημερινά την τηλεόρασή του. Αν συγκρίνουμε τις σημερινές έρευνες με τα στοιχεία που παρουσίασε το 2007 η Public Issue διαπιστώνουμε ότι τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο κερδίζει έδαφος στην ενημέρωση, χωρίς ωστόσο ν’ αντικαθιστά την τηλεόραση.

Μέσα ενημέρωσης,

είναι σωστό (…) Για ένα δεκάμηνο υποδυόμασταν το θέατρο ότι το χρέος είναι βιώσιμο. Τρίχες: δεν ήταν”. Και ο λόγος; «Όπου στον κόσμο εφαρμόζονται ανάλογα οικονομικά προγράμματα, οι εμπνευστές τους ξεκινούν από το πραξικόπημα. Κανονικά δηλαδή πρώτα εμφανίζονται τα τανκς και μετά η τρόικα… Φυσικά στη χώρα μας κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον. Γι’ αυτό καταβλήθηκε τόση προσπάθεια (εντός και εκτός Ελλάδας) να δημιουργηθεί κλίμα κατασκευασμένης συναίνεσης ή ευρύτερης αποδοχής του Μνημονίου με το επιχείρημα του “μονόδρομου”. (…) Ήταν ίσως η πιο αποκρουστική πλευρά ενός εκτρωματικού σχεδίου». Αυτά τα παραθέματα δεν ανήκουν στη Ναόμι Κλάιν, αλλά στον Γιάννη Πρετεντέρη σε κρίση ειλικρίνειας. Γράφει επίσης ότι εφόσον δεν υπήρξαν τανκς, έπρεπε η προπαγάνδα να αναλάβει να πείσει ότι δεν υπήρχαν άλλες λύσεις και ότι αυτή η λύση θα τελεσφορούσε, να αποσιωπήσει την «αυθαίρετη και αυταρχική επέλαση της κυβέρνησης στα αποθεματικά των ταμείων», να επικαλείται απειλητικά τη χρεοκοπία ακόμη και όταν περνούσαν μήνες καθυστέρησης για τη δόση, και να επιβάλλει τη διάλυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας (όλα αυτά λέγονται στο βιβλίο, δεν είναι δελτία τύπου του ΣΥΡΙΖΑ). Ορίστε λοιπόν ένα άλλο δημοσιογραφικό χρονικό της κρίσης: ο κόσμος έπρεπε να πειστεί να συναινέσει σε μια πολιτική αδιέξοδη και καταστροφική. Ο προσφορότερος τρόπος ήταν η προπαγάνδα, την οποία ανέλαβαν ικανοί και ευφυείς δημοσιογράφοι, που πληρώνονταν με αστρονομικούς μισθούς από καταχρεωμένα κανάλια, προκειμένου να στηρίξουν μια κυβέρνηση που θα τους εξασφάλιζε δανεικό χρήμα και δημόσια έργα, με αντάλλαγμα την αποσιώπηση της αλήθειας.

τραπεζικός δανεισμός, πολιτική επικοινωνία Στις 17/10/ 2011, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου καλούσε τους τρεις βασικούς μετόχους του Mega Channel (Βαρδή Βαρδινογιάννη, Σταύρο Ψυχάρη και Γιώργο Μπόμπολα) σε συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου «να τους ζητήσει στήριξη για τη δημιουργία ενός αρραγούς μετώπου ενόψει των επικείμενων εξελίξεων», σύμφωνα με όσα γράφτηκαν τότε στον Τύπο. Στις 27/12/2011, κι αφού πρωθυπουργός είχε αναλάβει ο Λουκάς Παπαδήμος, ο Παπανδρέου μιλώντας στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ είπε: «Δεν θα χρειαζόταν εγώ να ασχοληθώ µε το εάν ένας εκδότης θα έπαιρνε από την Εθνική Τράπεζα δάνειο. Με ρώτησε κάποιος αρµόδιος και του απάντησα “δεν χρειάζεται ούτε να µε ρωτάς. Αν το δικαιούται µε τραπεζικά κριτήρια, καλώς. Αν δεν το δικαιούται, δεν το δίνεις”, αλλά για µένα αυτό είναι το αυτονόητο, η επανάσταση του αυτονόη-

Ο ψυχρός εμφύλιος : Τα πρόσωπα και τα γεγονότα που διέλυσαν μια χώρα / Γιάννης Πρετεντέρης. Εκδόσεις Πατάκη, 2012 Το τέλος των εφημερίδων και το μέλλον της ενημέρωσης / Bernard Poulet, μετάφραση Γιώργος Αγγελόπουλος. Πόλις, 2009

Ευρώ

του». Λίγες μέρες αργότερα «ονομαστικοποίησε τα συμφέροντα» λέγοντας ότι ο Ψυχάρης υπονόμευσε ευθέως την κυβέρνηση διότι δεν πήρε το δάνειο από την Εθνική. Ο Σταύρος Ψυχάρης έδωσε με άρθρο του στο Βήμα (4/1/2012) εικόνα της συνάντησης του Οκτώβρη: «Σχεδόν µισή ώρα κράτησε η συζήτηση, µε τον κ. Παπανδρέου να οµιλεί διαρκώς για το Μέγα Τσάνελ. Τι έλεγε, ας το αποκαλύψει ο ίδιος αν θέλει. Ο κ. Γ. Μπόµπολας του απαντούσε µε λογικά επιχειρήµατα. Εκτιµώντας το άσκοπον του διαλόγου, απέφυγα το οµιλείν αρκούµενος εις το ακούειν. Αιφνιδίως ενεφανίσθη ο κ. Μόσιαλος, τότε υπουργός Επικρατείας αρµόδιος για τα Μέσα Ενηµερώσεως, µε ένα µεγάλο σηµειωµατάριο στο χέρι. Ο κ. Παπανδρέου µάς ρώτησε αν υπάρχουν συγκεκριµένα αιτήµατα ηµών των εκδοτών (και κα-

Η άνευ προϋποθέσεων λατρεία του ευρώ έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές αποφάσεις της ελληνικής κοινωνίας. Εναλλακτικές λύσεις αποσιωπώνται και η έξοδος από το κοινό νόμισμα εμφανίζεται ως ιστορική οπισθοδρόμηση που μας εγγράφει στην «υποσαχάρια Αφρική»

ναλαρχών, κατά τη συνήθη υποτιµητική έκφραση των κυβερνώντων)». Ο Πάνος Μπεγλίτης, εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ, απάντησε στους ισχυρισμούς του Ψυχάρη: «Όταν διαπιστώθηκε από τον Πρωθυπουργό ότι υπήρχε αρνητική στάση από τις εφημερίδες του συγκεκριμένου συγκροτήματος σε σχέση με τις διαπραγματεύσεις της Εθνικής με την Alpha Bank, ζήτησε από το υπουργείο Οικονομικών και την Εθνική Τράπεζα να του πουν γιατί μια τόσο θετική πρωτοβουλία αντιμετωπίζεται αρνητικά. Και έμαθε ότι υπήρξε αίτηση για δανεισμό που απορρίφθηκε για καθαρά τραπεζικούς λόγους». Ο Ψυχάρης με δήλωσή του έδωσε μια άλλη εκδοχή: «Είναι αληθές ότι ο ΔΟΛ εζήτησε δάνειο από την Εθνική Τράπεζα της οποίας είναι πελάτης τα τελευταία 90 χρόνια. Η Εθνική είπε “όχι” επισήµως. Ανεπισήµως µας είπαν ότι δεν το ενέκρινε το Μαξίµου».

Ταυτότητα

Η αλήθεια είναι ότι οι δημοσιογράφοι έχουν πολλές φορές προσπαθήσει να αντισταθούν στην εργοδοτική γραμμή και δεν είναι λίγοι αυτοί που προτίμησαν να παραιτηθούν προκειμένου να διαφυλάξουν την αξιοπρέπειά τους, ωστόσο είναι επίσης αλήθεια ότι τα συνδικάτα του Τύπου προέβαλλαν περισσότερο τα εργασιακά τους θέματα και λιγότερο τα δεοντολογικά.

Το βάρος της τηλεόρασης

Προσεχώς

Τα τελευταία χρόνια η φράση «το είπε η τηλεόραση» λέγεται πλέον ειρωνικά. Για την κατάρρευση της αξιοπιστίας των δημοσιογράφων (λιγότερο από 24% θετικές γνώμες κατέγραψαν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις) ευθύνονται σε ένα βαθμό και οι ίδιοι. Παρότι η συντριπτική πλειονότητα των δημοσιογράφων δεν παίρνει το μισθό της Όλγας Τρέμη και δεν συνομιλεί με εκδότες και πολιτικούς, η κοινωνία νιώθει εξαπατημένη από όλους όσοι εγκατέλειψαν τις αρχές τους και δέχτηκαν να στρογγυλέψουν το ρεπορτάζ τους προκειμένου να διατηρήσουν τις θέσεις τους.

Μερικές φορές το ενδιαφέρον στην πολιτική είναι οι ρωγμές, όταν αυτά που κανονικά λέγονται από το περιθώριο, τα παραδέχεται το κέντρο. Μια τέτοια στιγμή ήταν η έκδοση του βιβλίου του Γιάννη Πρετεντέρη, μαζί με μια συνέντευξή του. Αναφέρει στον πρόλογο πως ο δημοσιογράφος γράφει όχι την αλήθεια αλλά ό,τι ξέρει. Ωραίο τσιτάτο, αλλά κάπως παράξενο όταν συνοδεύεται από την ομολογία ότι γνώριζε αλλά δεν έλεγε πως το χρέος δεν είναι βιώσιμο: “Η αναδιάρθρωση του χρέους: όλοι ξέραμε από την πρώτη στιγμή ότι δεν είναι βιώσιμο, αλλά μας έλεγαν μην το πείτε τώρα, δεν